Voorwoord Mijn naam is Janet Huisman. Ik heb dit beleidsplan geschreven als onderdeel van mijn opleiding tot Nationaal MediaCoach. Ik ben sinds 1992 werkzaam in het basisonderwijs. Vanaf augustus 2007 ben ik werkzaam bij o.b.s. de Vlieger te Gorredijk. O.b.s. de Vlieger maakt deel uit van stichting Primo Opsterland, zij is het bevoegd gezag voor 18 openbare scholen. In dit beleidsplan wordt een weg beschreven naar mediawijsheid voor leerlingen, ouders en leerkrachten van onze school. Het beleidsplan is reeds geëvalueerd met de directeur van o.b.s. de Vlieger, Paulien Elberts. Hierdoor is de jaar-‐ en meerjarenplanning ICT meegenomen in dit beleidsplan. Mediawijsheid is alle kennis en vaardigheden en mentaliteit die mensen nodig hebben om bewust, kritisch en actief gebruik te maken van de oude en nieuwe media. We moeten ons bewust zijn van de mogelijkheden maar ook van de risico’s. Naast het consumeren van media produceren we zelf steeds meer content. Kinderen vormen hun beeld van onze wereld voor een groot deel via de media. Ze hebben toegang tot een schat aan informatie. In de praktijk blijkt dat ze deze informatie niet altijd op waarde weten te schatten. Met de komst van de Smart Phone is internet altijd en overal beschikbaar. Onze kinderen beschikken over de nieuwste snufjes op gebied van technologieën en zijn actief op sociale media. Onze leerlingen zijn overal traceerbaar en laten hun digitale vingerafdrukken achter op internet.
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
1
Inhoudsopgave 1. Inleiding……………………………………………………………………........................... 3 1.1 Aanleiding en motivatie…………………………………………………………… 3 1.2 Definities en begrippen…………………………………………………………… 4 2. Analyse………………………………………………………………………………………… 7 2.1 Beginsituatie……………………………………………………………………………. 7 2.2 Doelgroepen……………………………………………………………………………. 8 2.3 Visie………………………………………………………………………………………... 9 2.4 ICT………………………………………………………………………………………….. 10 2.5 Mediawijsheid leerlingen, ouders en leerkrachten…………………….. 11 3. Doelstelling…………………………………………………………………………………… 12 3.1 Algemene uitgangspunten…………………………………………………………. 12 3.2 Doelstellingen school korte termijn…………………………………………… 12 3.3 Doelstellingen school lange termijn…………………………………………… 12 3.4 Doelstellingen leerlingen……………………………………………………………13 3.5 Doelstellingen leerkrachten………………………………………………………. 13 3.6 Doelstellingen ouders……………………………………………………………….. 13 4. Plan van aanpak………………………………………………………………………………14 5. Deelnemers……………………………………………………………………………………. 14 6. Planning………………………………………………………………………………………… 16 7. Rollen en verantwoordelijkheid……………………………………………………….17 8. Middelen en tijd………………………………………………………………………………17 8.1 Apparatuur………………………………………………………………………………..17 8.2 Lesmateriaal…………………………………………………………………………...... 17 8.3 Tijd……………………………………………………………………………………………17 9. Communicatie…………………………………………………………………………………18 10. Evaluatie…………………………………………………………………………………………18 11. Literatuur en Bronnen……………………………………………………………………..18 12. Bijlagen………………………………………………………………………………………….. 19 13.1 Internetprotocol o.b.s. De Vlieger…………………………………………….. 19 13.2 WMK.PO, informatie-‐ en communicatietechnologie (ICT) ………… 21 Beleidsterrein 13.3 Mediawijsheid lessen bibliotheek Zuidoost Friesland………………..28 -‐ Nettiquette voor lokaalgroep 5/6 -‐ Maak je eigenstartpagina lokaalgroep 7/8 13.4 Het school ontwikkelplan jaar 2011-‐2012……………………………….. 30 (gekozen verbeterdoelen) 13.5 Schooljaarplan, 3.9 ICT……………………………………………………………30 Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
2
1. Inleiding
Beleidsplan
1.1. Aanleiding en motivatie Op dit moment ben ik de enige ICT coördinator binnen de stichting die is uit geroosterd voor ICT werkzaamheden op school. Alle ICT gerelateerde zaken worden sinds enige jaren bovenschools geïnitieerd. Toen eind jaren negentig ICQ haar intrede deed was ‘Social media’ meer iets voor volwassenen en had het nog geen invloed op de dagelijks praktijk in de basisschool. Met de komst van ‘snel’ internet zijn de ontwikkelingen elkaar in een razend tempo opgevolgd. Het valt op dat ouderen maar ook leerkrachten de ontwikkelingen, op gebied van internet en digitale toepassingen, soms niet goed meer kunnen volgen. Leerkrachten zullen op de hoogte moeten zijn, waarmee onze leerlingen zich bezig houden op internet, willen we ze goed voorbereiden op hun toekomst. Het is belangrijk dat we ze informatievaardig maken en dat ze in staat zijn bronnen kritisch te beoordelen. De wens binnen het team is dat we in de toekomst adequater kunnen handelen op problemen die ontstaan zijn door Social media en mobiele telefonie. We hebben school het gevoel dat we moeten inzetten op mediawijsheid. In het vakbondsblad zag ik de opleiding van het NOMC staan. Toen kort daarna een vriendin van mij op Curaçao, werkzaam op de Schröderschool, mij deze opleiding ook aanraadde , is het balletje gaan rollen. Ik zie de opleiding Nationaal MediaCoach als een kans om Mediawijsheid op school te implementeren. Hierbij hoort het schrijven van een breed gedragen beleidsplan. Het schrijven van dit beleidsplan is een eerste stap naar het ontwikkelen van een doorgaande leerlijn mediawijsheid. Mediawijsheid implementeren samen met het team, ouders en leerlingen zie ik als een kans maar vooral ook als een grote uitdaging. Ik wil graag mijn directeur, Paulien Elberts en Stichting Primo Opsterland bedanken dat zij mij de kans hebben gegeven deze opleiding te volgen.
Mediawijsheid april 2012
3
1.2 Definities en begrippen Media Een medium is een hulpmiddel voor communicatie met velen, en daarom een middel voor massacommunicatie. In feite zijn we allemaal ons eigen medium. Media zijn dragers van informatie. Sinds de zeventiende eeuw bestaan er al dag-‐ en weekbladen. Tot de 19e eeuw bleef het direct gesproken, geschreven of gedrukte woord het voornaamste communicatiemiddel. Maar in de loop van de 19e eeuw kwamen daar fotografie, de telegrafie, de telefoon, de film en in de 20e eeuw de radio, de televisie bij. In de jaren negentig van de twintigste eeuw gingen we massaal gebruik maken van internet. ‘De nieuwe media’ speelt een belangrijke rol in onze dagelijkse nieuwsvoorziening. Het internet als medium groeit sterk. Iedereen kan zelf content ontwikkelen waardoor het niet altijd duidelijk is of de informatie die wij krijgen objectief en integer is. Massamedia is te onderscheiden in publieke en commerciële media NOMC In september 2007 startte de Nationale Opleiding MediaCoach. Deze post-‐HBO opleiding is een initiatief van de Nationale Academie voor Media en Maatschappij. Het is een erkend opleidingsinstituut volgens Europese wetgeving, is geaccrediteerd door het Centrum voor Post Initieel Onderwijs (CPION). De Nationale Opleiding MediaCoach wordt ondersteund door de Europese Commissie, vanuit het Leonardo da Vinci fonds. Nationaal Mediacoach Een mediacoach is iemand die de Nationale Opleiding MediaCoach heeft gevolgd en die binnen de eigen werkomgeving zoals school of bibliotheek, begeleiding en inspiratie bieden bij mediaonderwijs of media-‐opvoeding, en zorgdragen voor de continuïteit en ontwikkeling van dit mediaonderwijs, al dan niet in samenwerking met partners buiten de eigen werkomgeving. De WIFI generatie Met de WIFI generatie bedoelen we kinderen die geboren zijn in de periode na 1995. Na 1995 heeft de techniek een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Deze kinderen/jongeren groeien op in een totaal andere wereld dan hun ouders. Je kunt spreken van een digitale kloof. Dit maakt het voor opvoeders niet eenvoudiger om hen goed te begeleiden. Ze mogen dan technisch vaardig zijn, maar wel vogelvrij. De WIFI generatie kenmerkt zich door 100% privacy, is altijd en overal online, continu traceerbaar, wisselt uit, reflecteert niet, legt alles vast en is technisch razendsnel. Mediawijsheid ‘Mediawijsheid geeft kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld.’
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
4
We kunnen concluderen dat de media onze kinderen mede opvoedt en dat media hun wereld-‐ en zelfbeeld beïnvloeden. Aan ons de taak hen voldoende vaardigheden aan te leren om verantwoord met media om te gaan. Dat wil zeggen hen leren: interpreteren van beelden, omgaan met geweld , seksualisering, digitaal pesten, het vinden van juiste informatie, verantwoord chatten op profielsites etc. De NOMC heeft mediawijsheid in vier competenties onderverdeeld. Deze volgorde is niet willekeurig. Deze stappen leiden je tot mediawijsheid.
1. 2. 3. 4.
Mediabewustzijn Mediabegrip Media-‐attitude Mediagedrag
Mediabewustzijn • Kennis hebben van verschillende mediavormen; • Kinderen bewust maken van de aanwezigheid en de werking van media; • Inzicht geven in de rol van media in ons leven en het hebben van bewustzijn over je eigen mediagedrag; • Het kunnen zoeken en vinden van mediabronnen en mediaboodschappen. In de eerste fase ben je er bewust van welke vormen van media er zijn. De kennis van de mediageschiedenis is een manier om iemand bewuster te maken van media en van de rol die de media speelt in het leven van mensen. Bewust zijn van de mate waarin we afhankelijk zijn van media. Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
5
Mediabegrip • Begrip van invloed factoren bij het tot stand komen van een mediaboodschap; • Kennis over de effecten van deze invloed factoren; • Kennis van doelstellingen van mediapartijen en het bedrijfsleven; • Begrip van het onderscheid tussen publieke en commerciële media. Om je mediawijs te kunnen noemen, moet je inzicht hebben hoe mediaboodschappen tot stand komen en welke factoren daarbij een rol spelen. We spreken hierbij over professionele factoren (belang van de producenten), cultureel/sociale factoren, economische en politieke factoren. Daarnaast is het belangrijk om kennis te hebben van de doelstellingen die mediapartijen en het bedrijfsleven én begrip van hoe deze doelstellingen de media-‐inhoud kunnen beïnvloeden. Herkenning van en begrip van het gebruik van verleidende technieken, zoals in nieuwe vormen van commercie, zijn hierbij eveneens belangrijk. Media-‐attitude • Kunnen reflecteren over de invloed die de media op jezelf heeft; • Bewustzijn van je eigen boodschappen die je uitzendt, en de reacties die je daar op krijgt; • Kunnen beoordelen van mediabronnen en mediaboodschappen op basis van bewustzijn van eigen waarden en normen en die van de maatschappij. Bij mediawijsheid is het van belang om kinderen bewust en kritisch te leren kijken naar het proces van beeldvorming. Kinderen moeten kunnen beoordelen in hoeverre de media de werkelijkheid benadert. Hier hoort ook bij dat je je bewust bent van de doelstellingen van de verschillende mediapartijen en het bedrijfsleven en de manier waarop zij jouw mening sturen. He gaat hier om het herkennen, begrijpen en kritisch benaderen van traditionele en nieuwe vormen van commercie. Mediagedrag • Het verantwoord kunnen consumeren en produceren van media-‐inhoud; • Kennis over hoe media kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van een verantwoorde realiteitsperceptie; • Kennis over consequenties van eigen mediagedrag. Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
6
2. Analyse 2.1. Beginsituatie O.b.s. de Vlieger gaat in 2013 fuseren met o.b.s. De Tsjerne. Op plan Loevestein wordt een nieuwe ‘brede school’ gebouwd. Een van de doelstellingen is, dat deze school zich gaat onderscheiden op gebied van ICT en mediawijsheid. Media maakt een steeds groter deel uit van ons-‐ en het leven van onze leerlingen. De ontwikkelingen in technologie gaan snel. Op dit moment zijn alle scholen van Primo Opsterland voorzien van de benodigde hardware. Om verantwoord gebruik te maken van deze apparatuur dienen kinderen te beschikken over specifieke vaardigheden. Bibliotheek Zuid Oost Friesland verzorgd dit schooljaar voor het eerst Mediawijsheid lessen op alle 18 basisscholen van stichting Primo Opsterland. De medialessen worden projectmatig aangeboden en hebben een vrijblijvend karakter. Op o.b.s. De Vlieger stellen we ons vooral de vraag in welke vorm wij de ‘nieuwe media’ structureel kunnen integreren en aanbieden binnen het onderwijsaanbod op school. Er leeft binnen ons team een grote behoefte aan kennis en structuur met betrekking tot mediagebruik. Wanneer er bij ons op school zich problemen voordoen op gebied van Social media handelen we ad hoc. Het is de wens van het team om duidelijke protocollen op te stellen m.b.t: internet gebruik, problemen die veroorzaakt worden door Social media, gebruik mobiele telefonie en cyberpesten. In de bijlage vindt u ons huidige internetprotocol. Op gebied van het maken van content zijn we redelijk actief. Op dit moment krijgen de midden –en bovenbouw les in Photoshop en de onderbouw volgen een lessencyclus ‘Paint.’ De groepen 5 t/m 8 hebben jaarlijks een filmproject. De server op school fungeert als poortwachter. We hebben blokkades voor websites ingesteld. Met de komst van de Smart Phone is internet overal binnen handbereik. Kinderen op deze wijze beschermen werkt niet meer. Dit versterkt de behoefte naar mediawijsheid. De school heeft in het schooljaarplan haar ambities omschreven. Hierin wordt omschreven dat de school in de toekomst een mediacoach heeft aangesteld. (Zie bijlage 12.3) Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
7
2.2 Doelgroepen Bij het ontwikkelen van beleid gaan we uit van de driehoek, het kind, de ouders en de leerkracht. Waarden ten aanzien van het kind. Het kind is: -‐ Eigenaar van zijn/haar leerproces; -‐ Weet aan welke doelen we werken; -‐ Evalueert en reflecteert; -‐ Voelt zich verantwoordelijk. Waarden ten aanzien van de ouders. Betrokkenheid bij het kind: -‐ Educatief partnerschap: ouders als pedagogisch expert op het gebied van hun kind. De school is onderwijskundig expert. Door dialoog elkaar ontmoeten in belang van de ontwikkeling van het kind is voor ons van groot belang. Waarden ten aanzien van de leerkrachten. -‐ Goed opgeleid zijn; -‐ Begeleid worden en begeleiden; -‐ Leren als professionals van en met elkaar; -‐ Gericht op het leren van kinderen; -‐ Samenwerking met ouders. Kinderen De mediawijsheid lessen beginnen vanaf groep 5. Op deze leeftijd beschikken de kinderen over de juiste vaardigheden om de lessen goed te volgen, en kunnen de vaardigheden toe passen in de dagelijkse praktijk. Leerkrachten De leerkrachten zullen over voldoende kennis moeten beschikken om de kinderen optimaal te kunnen begeleiden. Zullen bij calamiteiten de afgesproken procedures kunnen uitvoeren. Zullen op de hoogte gehouden worden door de mediacoach van de nieuwste ontwikkelingen op gebied van media. Ouders De derde groep zijn de ouders. Zij moeten op de hoogte gehouden worden van de media-‐ activiteiten die wij op school uitvoeren. Ook de ouders zullen we betrekken bij het ontwikkelen van de verschillende protocollen. We zullen ouders moeten informeren maar gebruik maken van hun ervaringen op gebied van media. Uit de grafiek op blz. 9 blijkt dat de ouders de hulp van de schoolomgeving nodig hebben als het gaat om mediawijsheid. Juist in de basisschoolleeftijd is de invloed van de school – en mediaomgeving op de het grootst. De invloed van de ouders is bij aanvang van de pubertijd het kleinst. Des te meer reden dat onze leerlingen goed beslagen ten ijs komen. Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
8
2.3. Visie De Vlieger geeft elk kind de ruimte…… De Vlieger hanteert de volgende visie op het gebied van: pedagogiek, didactiek en zorg. 1. Onze school biedt een veilige, gestructureerde leeromgeving waarin kinderen met plezier naar school gaan en zich optimaal kunnen ontwikkelen. 2. Onze school haalt uit ieder kind zoveel mogelijk wat er in zit en houdt daarbij rekening met individuele verschillen. 3. Onze school heeft zorg voor ieder kind en biedt haalbare specialistische zorg waar nodig. Onze kinderen communiceren, socialiseren, studeren, consumeren en produceren steeds meer via internet. De nieuwe media zijn overal in ons leven aanwezig en daarom is de ontwikkeling van mediabewustzijn, mediabegrip, media attitude en mediagedrag voor onze leerlingen van groot belang.. Mediawijsheid is (nog) geen verplicht vak; scholen mogen zelf bepalen hoe zij dat vorm geven. Kinderen in het primair en voortgezet onderwijs moeten in staat zijn om: 1. zelfstandig informatie op te zoeken; 2. informatie en meningen te ordenen, te vergelijken en te beoordelen; 3. digitale bronnen als kennisbronnen te gebruiken. Kortom Mediawijsheid lessen zijn daarom bij uitstek een middel om inhoud aan de visie van onze school te geven. Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
9
Visie van mediawijsheid, Raad voor Cultuur ‘Mediawijsheid geeft kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld.’ De Raad voor cultuur stelt dat het bij mediawijsheid niet gaat om het beschermen van kinderen of het afschermen van negatieve invloeden, maar dat je hen juist leert hoe met media om te gaan. De Raad voor Cultuur raadt scholen aan ‘media’ een plek te geven in het onderwijs. Men adviseert tevens aan mediacoaches op te leiden en aan te stellen. Het toezicht dat wij als professionele opvoeders en ouders nu nog menen te hebben valt volledig weg in het mobiele tijdperk. Het belang van mediawijsheid neemt toe. Het enige wat wij als opvoeders nog kunnen doen, is zorgen dat de jeugd voldoende weerbaar is tegen alle media-‐invloeden en zelf verantwoorde keuzes kan maken. Visie van mediawijsheid volgens de Nationale Opleiding MediaCoach NOMC ‘Kinderen hebben recht op het ontwikkelen van mediawijsheid. Met deze mediawijsheid zijn zij beter in staat de eigen identiteit te ontwikkelen.’ Kinderen leven in een multimediale wereld. Kinderen hebben doorlopend te maken met media, van tv tot mobieltje. Kinderen consumeren de media en media consumeert de kinderen. Kinderen hebben volgens de NOMC recht op begeleiding, dus ook op het gebied van media. Ouders, leerkrachten, hulpverleners, bibliothecarissen en vele anderen kunnen deze begeleiding aanbieden. De NOMC zien deze begeleiding als een ‘kinderrecht.’ Omdat de mediawereld zo snel gaat en kinderen media vaak gemakkelijk oppakken en gebruiken behoren volwassenen zich bij te scholen. De opleiding Nationaal MediaCoach leidt mediacoaches op. 2.4. ICT ICT ICT wordt bovenschools geïnitieerd. Sjoerd Bonnema is ICT coördinator voor alle 18 scholen van de stichting Primo Opsterland. Voor technische ondersteuning wordt het bedrijf Datas ingezet. Er is een meerjarenplanning voor de hardware. O.b.s. de Vlieger heeft als enige school een ICT coördinator die is uit geroosterd voor ICT werkzaamheden. Deze houdt zich voornamelijk bezig met het maken van grafisch werk en ondersteunt leerkrachten bij het gebruik en implementatie van de software. Ze repareert en coördineert storingen van hard -‐en software. Ze heeft het digitaal rapport en de portfolio’s ontwikkeld in samenspraak met het team en de directie. Ze verzorgt korte cursussen om de implementaties goed te laten verlopen. Ze probeert klachten en storingen op gebied van ICT zo snel mogelijk op te lossen. Het huidige internet protocol is samen tot stand gekomen met het team, OR en MR. (Zie bijlage 12.3) Website Ook de websites worden bovenschools geïnitieerd. De ICT coördinator van o.b.s. de Vlieger onderhoudt de website van school. Met de ‘nieuws tool’ proberen we de ouders op de hoogte te houden van de ontwikkelingen op school. Deze opleiding is een mooie aanleiding om meer inhoud te geven aan de website. Ouders geven aan, bij de inschrijving van hun kind, of foto’s van de kinderen gepubliceerd mogen worden op de website. Ouderenquêtes voor de ouders worden via de website uitgevoerd. De ‘papieren’ nieuwsbrief publiceren we ook op de website. Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
10
Software De computer wordt voornamelijk ingezet bij de lessen. Kinderen met extra begeleiding volgen programma’s voor de leesbevordering zoals: Flits, Ambrasoft en Maatwerk. Bij het aanvankelijk lezen wordt bij de kleuters gebruik gemaakt van het programma Schatkist en bij groep 3 werken ze met Veilig leren lezen. Vanaf groep 3 t/m 8 werken we met Nieuwsbegrip XL. Kinderen vinden in de Nieuwsbegrip XL lessen extra verdieping en uitdaging. Netwerk We werken op school met een klein netwerk. Er wordt dagelijks een back-‐up van de server gemaakt. Het bestuur kan de toets gegevens van Cito benaderen. Sinds kort kunnen we via een extern bureaublad op de server van school werken. Hier ben ik vanwege privacy en veiligheid risico’s niet gelukkig mee. Via een icoon maak je direct verbinding met onze server. Gebruikersnaam en wachtwoord stel je eenmalig in. Leerlingvolgsysteem We hebben een web-‐based leerlingvolgsysteem, Parnassys. Dit systeem is nog volop in ontwikkeling. Het voordeel is, dat de leerkrachten thuis kunnen werken. Toets resultaten worden uitgeprint met hulp verwijzingen. Observaties van leerlingen en gesprekken met ouders kunnen centraal worden opgeslagen. Dit laatste gebeurd helaas nog niet structureel. Cito is op dit moment nog niet geïntegreerd in Parnassys. Portfolio Naast het rapport krijgen de kinderen twee maal per jaar hun portfolio mee naar huis. In het portfolio reflecteren ze bijv. op gebeurtenissen, creatief werk of een toets. Hierbij stellen ze zichzelf de vragen: wat ging er goed?, wat vond ik moeilijk?, waar moet ik de volgende keer opletten, wat heb ik geleerd? Gedurende het jaar werken ze aan dit document. Ieder kind heeft een eigen map op de server. 2.5. Mediawijsheid ouders, leerlingen en leerkrachten Ouders Tijdens de gesprekken over media, die we met ouders hebben gevoerd, is ons opgevallen dat 80% van de ondervraagde ouders weinig kon vertellen over wat hun kinderen precies deelden op internet. Ook kenden ze niet altijd de mogelijkheden van de hedendaagse techniek. Op een vraag aan een ouder of haar zoon ook Wi-‐Fi had op zijn telefoon. Zei ze stellig ‘ Nee, dat heeft hij er niet opzitten!’ Waarna ze vrijwel direct vroeg, ‘ wat is dat ook alweer Wi-‐Fi?’ Regelmatig worden wij op school geconfronteerd met problemen die na schooltijd zijn ontstaan op social media. Dit heeft vervolgens een nasleep op school. Leerlingen Uit de gesprekken die we voeren met kinderen merken wij dat de virtuele wereld een groot deel uitmaakt van hun leefwereld. Ze chatten via MSN, netwerken via profielsites als Hyves, werken samen in online games als World of Warcraft, publiceren filmpjes op YouTube etc. De ervaringen die ze opdoen hebben wisselend een positief Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
11
als negatief karakter. De gesprekken bevestigen dat we kinderen in het algemeen vaak aan hun lot over laten als het gaat om media gebruik. Media maakt een steeds groter deel uit van het leven van onze leerlingen. Wij moeten hen leren bewust en kritisch te zijn ten opzichte van media zodat ze zich kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld. 3. Doelstellingen 3.1 Algemene uitgangspunten Het doel van dit beleidsplan is om een doorlopende leerlijn Mediawijsheid te ontwikkelen voor onze school. Hierbij zal zo veel mogelijk worden aangesloten bij de leefwereld van de kinderen. Het gaat niet om het af-‐ of beschermen van de leerlingen tegen de ‘schadelijke’ invloeden die het internet brengt. Het gaat bij mediawijsheid om het bevorderen van vaardigheden en ontwikkelen van bewustzijn. Het is belangrijk om de leerlingen verantwoordelijk voor eigen handelen bij te brengen. Dat kan alleen nadat zij zich bewust zijn van hun eigen rol en keuzemogelijkheden. De opleiding NOMC heeft mediawijsheid in vier competenties onderverdeeld. Deze fases staan uitvoerig omschreven in het hoofdstuk definities. We kunnen onze leerlingen alleen mediawijs maken wanneer ze deze fases doorlopen hebben. Mediawijsheid sluit dan aan bij het opvoeden tot volwaardig burgerschap. 3.2 Doelstellingen school korte termijn (2012-‐2013) -‐ De website van school voorziet ouders, leerlingen en leerkrachten van bruikbare informatie over mediawijsheid; -‐ Ons internet protocol is door ontwikkelt naar een ‘mediaprotocol.’ Het protocol bevat richtlijnen op het gebied van internetgebruik, cyberpesten en mobiele telefonie; -‐ Er is geschikt en toegankelijk lesmateriaal beschikbaar voor de lokaalgroepen 5 t/m 8. 3.3 Doelstellingen school lange termijn (2012-‐2015) -‐ Er is een doorgaande lijn mediawijsheid; -‐ De protocollen voor internet, cyberpesten en mobiele telefonie worden structureel nageleefd; -‐ Leerlingen zijn mediawijs. Ze kennen de gevaren en mogelijkheden van de nieuwe media en kunnen hun vaardigheden toepassen in de dagelijkse(les)praktijk; -‐ Er is een doorgaande lijn voor het ontwikkelen en produceren van audiovisuele content vanaf groep 5 t/m 8; -‐ Leerlingen kunnen verschillende media hanteren om informatie te verzamelen. Daarbij kunnen ze vanaf groep 7 media in historisch perspectief plaatsen. Vanaf groep 5 kunnen de leerlingen uitspraken doen over de betrouwbaarheid en juistheid van de informatie die via media wordt verspreid; -‐ Leerlingen beschikken over voldoende informatievaardigheden; -‐ De school heeft in het schoolplan beschreven hoe mediawijsheid vorm en inhoud krijgt; -‐ Leerkrachten beschikken over voldoende kennis om de leerlingen optimaal te kunnen ondersteunen en begeleiden; -‐ Protocollen zorgen voor een eenduidige aanpak bij problemen ontstaan door social media, cyberpesten en mobiele telefonie. Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
12
3.4 Doelstellingen voor de leerlingen -‐ Leerlingen zijn zich bewust van hun mediagebruik; -‐ Ze zijn zich er bewust van dat media een grote rol speelt in hun leven; -‐ Leerlingen kijken kritisch naar media, herkennen commerciële media en kunnen deze op waarde schatten; -‐ Kunnen bronnen op waarde schatten; -‐ Ontwikkelen een media-‐attitude, zijn zich bewust welke effecten media hebben en kunnen reflecteren welke invloed media op hen heeft; -‐ Leerlingen hebben kennis over consequenties van eigen mediagedrag; -‐ Ze beschikken over voldoende informatievaardigheden, zijn in staat om kritisch media informatie te vertalen in een werkstuk. 3.5 Doelstellingen voor de leerkrachten -‐ Leerkrachten zijn zich bewust van de mogelijkheden van media in het lesaanbod; -‐ Zetten mediawijsheid structureel op het lesrooster; -‐ Zijn in staat zelfstandig medialessen te verzorgen voor hun groep; -‐ Denken mee met het ontwikkelen van de protocollen; -‐ Ze ondersteunen de protocollen die gemaakt zijn op gebied van internet, cyberpesten en mobiele telefonie; -‐ Ze voeren de protocollen uit volgens de afgesproken richtlijnen; -‐ Zijn zich bewust van het mediagebruik van de leerlingen. 3.6 Doelstellingen voor de ouders -‐ Ouders worden zich bewuster van het mediagebruik van hun kinderen; -‐ Ouders beseffen dat het mede hun taak is hun kinderen te begeleiden op het gebied van media; -‐ Ouders voor advies omtrent media terecht kunnen op school.
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
13
4. Plan van aanpak Samen met de directeur ontwikkelen we een stappenplan waarmee we mediawijsheid structureel kunnen implementeren in ons onderwijsaanbod. Hiervoor zullen we eerst een aantal voorwaarden moeten creëren. Om dit doel te realiseren maken we een planning. In de planning zijn evaluatie momenten opgenomen. -‐ Stap 1 Protocollen en afspraken maken Protocollen ontwikkelen ten aanzien van Cyberpesten, internet gebruik op school en mobiele telefonie. Betrokkenen: team, leerlingen, ouders. Leerlingen en ouders zullen hierbij betrokken worden d.m.v. gesprekken, een ouderavond of enquête. Inrichten website. -‐ Stap 2 Kennisoverdracht Leerkrachten informeren, op de hoogte brengen van de ontwikkelingen in de media. Denk daarbij aan de invloed van reclame, social media, wat kinderen zoal bezig houdt op internet, cyberpesten en mobiele telefonie. De competenties van mediawijsheid introduceren. Daarnaast is het mogelijk ‘thema’ ouderavonden te organiseren. De website wordt ingezet om ouders, leerlingen en leerkrachten te informeren. -‐ Stap 3 Lesmateriaal Geschikte lesmaterialen zoeken. Contacten leggen -‐en samenwerken met de bibliotheek Zuidoost Friesland. Door kant-‐ en klaar lesmateriaal kunnen we de leerkracht zelfstandig uit de voeten met de mediawijsheid lessen. -‐ Stap 4 doorgaande leerlijn mediawijsheid ontwikkelen Op basis van de behoefte en wensen van het team, ouders en leerlingen ontwikkelt de mediacoach een doorgaande leerlijn mediawijsheid. -‐ Stap 5 De lesstof implementeren in de verschillende lokaalgroepen, onder begeleiding van de mediacoach. -‐ Stap 6 Ouders informeren Ouders zullen ten alle tijden op de hoogte gesteld worden van de activiteiten. Dit kan via een ouderavond, bijeenkomst of via de website van school. 5. Deelnemers Nationaal Mediacoach: De mediacoach zal het een doorgaande leerlijn voor mediawijsheid coördineren. In samenspraak met directie, teamleden, leerlingen en ouders. Verder zal de mediacoach de teamleden en directie informeren over de ‘nieuwe media’ d.m.v. informatiebijeenkomsten te organiseren. De mediacoach gaat op zoek naar geschikte lesstof en zal leerkrachten ondersteunen bij het geven van de medialessen. Bibliotheek Zuidoost Friesland: De bibliotheek Zuidoost Friesland verzorgd structureel een aantal mediawijsheid lessen voor de groepen 7 & 8. De mediacoach zal in overleg met de bibliotheek zorgdragen dat deze lessen passen in de leerlijn van onze school. Misschien kunnen we het aanbod van de bibliotheek aanvullen zodat de mediawijsheid lessen een minder projectmatig karakter hebben. Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
14
Ouders: We zullen de ouders betrekken bij het opstellen van de verschillende protocollen omtrent mobile telefonie, internetgebruik op school en cyberpesten. Daarnaast informeren we de ouders via de website, informatieavonden en nieuwsbrieven over activiteiten op het gebied van mediawijsheid. Directie: De mediacoach zal in samenspraak met de directie mediawijsheid op de agenda zetten. Zij zal het belang van mediawijsheid moeten onderschrijven. Samen met de directeur dient er een einddatum te worden gesteld waarin we mediawijsheid geïmplementeerd hebben. De onderstaande planning is een streven. Leerlingen: Het beleidsplan gaat er in de toekomst voor zorgen dat de leerlingen kennis, vaardigheden en mentaliteit ontwikkelen waarmee ze zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld. Leerkrachten: De leerkracht zorgt uiteindelijk voor het slagen van het beleidsplan. Daarom is het van belang dat ze met toegankelijk en goed overzichtelijk en hanteerbaar lesmateriaal aan de slag kunnen. De mediacoach moet er voor zorgdragen dat de voorwaarden in orde zijn. Verder moet zij de leerkrachten enthousiasmeren in het geven van de medialessen zodat men actief burgerschap vorm kan geven.
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
15
6. Planning Wat Een website inrichten. Informatievoorziening voor leerkrachten, leerlingen en ouders. Lesmateriaal zoeken en het opzetten van een lessencyclus per lokaalgroep. Overleg directeur Protocollen opstellen voor, mobiele telefonie, internet gebruik op school en cyberpesten. Evaluatie moment met directeur protocollen. Implementatie protocollen Mediawijsheid opnemen in het schoolplan. Evaluatie moment. Het maken van een jaarrooster planning voor informatiebijeenkomsten Mediavaardig maken de teamleden. Bestellen van de lesmaterialen. Evaluatie moment. Materialen medialessen aanwezig op school.
Hoe Ontwikkelen van een -‐ leerlingendeel -‐ ouderdeel -‐ leerkrachtendeel Mediacoach zoekt geschikt lesmateriaal.
2012
X
2013
2014
2015
Va. mei
X Va. mei
Verkenning protocollen Stappenplan door mediacoach
X Va. sept
Volgens het driehoek principe leerkrachten-‐leerlingen-‐ouders. Enquête of bijeenkomst.
Conceptprotocollen zijn klaar. Opgesteld door mediacoach in samenspraak met directie. Opnemen in de school jaarkalender of bijlage schooljaarplan. Gaat mee naar de ouders. Directeur
Overleg met mediacoach en directie. Door informatie bijeenkomsten te organiseren. In overleg met directie en afhankelijk van het budget. Stand van zaken m.b.t. mediawijsheid van de leerkrachten. Planning maken implementatie medialessen. Een mediakast inrichten op centrale plek in school.
X Va. ma
X Juni
X juli
X juli
X juli
X aug
X nov
X juli
X
sept
Implementatie van de medialessen. Evaluatie moment.
Team heeft overlegmomenten over de lesstof met mediacoach. Tijdens de uitrooster momenten. Of op de dinsdagmiddagen na schooltijd. Team en directie
X
Aug
X
sept
De school heeft mediawijsheid een vaste plek gegeven op het jaarrooster. De school heeft mediawijsheid een vaste plek gegeven op het jaarrooster. De kinderen passen hun kennis en vaardigheden op gebied van mediawijsheid toe in de praktijk.
Groep 5/6
X
Groep 7/8
okt
X
Doordat de lessen een vaste plek krijgen op het lesrooster. Het lesmateriaal helder en duidelijk is. De leerkrachten concreet en praktisch weten hoe ze de medialessen moeten geven.
jan
X dec
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
16
7. Rollen en verantwoordelijkheid Rol Verantwoordelijkheid Directie De directeur moet het beleidsplan vertalen naar het schoolplan. Zij heeft een ondersteunende rol en initieert de bijeenkomsten en evaluatie momenten, door deze data in te plannen op de jaarkalender. Stichting Primo Maakt bovenschool beleid. Initieert jaarlijks medialessen in Opsterland lokaalgroep 7/8 en 1 les nettiquette in lokaalgroep 5/6. Deze lessen worden verzorgt door bibliotheek Zuidoost Friesland. ICT DE ICT coördinator draagt zorg voor de benodigde hard – en software. Ondersteund de leerkrachten, waar nodig, bij het gebruik van de software. Mediacoach Maakt, samen met de directeur, teamleden, leerlingen en ouders mediawijsheid beleid. Zoekt geschikt lesmateriaal bij de kerndoelen. Ondersteunt bij het implementeren van mediawijsheid. Draagt bij aan informatie – en kennisvoorziening. Leerkrachten Voeren protocollen omtrent internetgebruik op school zorgvuldig uit. Maken kinderen mediawijs en geven daardoor vorm aan actief burgerschap. Ouders Ouders blijven verantwoordelijk voor de media in de omgeving van hun kind. School is niet aansprakelijk voor calamiteiten veroorzaakt na schooltijd. 8. Middelen en tijd Een voorwaarde om mediawawijsheid lessen te verzorgen is, dat er voldoende middelen aanwezig moeten zijn. 8.1 Apparatuur -‐ Website -‐ Digitale schoolborden, 1 per lokaalgroep. -‐ Lesmateriaal, opbergkast. -‐ Internet verbinding -‐ Foto en videoapparatuur -‐ Software -‐ Voldoende computers 8.2 Lesmateriaal De mediacoach stelt een lespakket samen welke aansluit bij de lokaalgroep. 8.3 Tijd In overleg met de directeur zal er gekeken worden hoe we mediawijsheid inplannen op het jaarrooster. Voor evaluatie momenten en informatiebijeenkomsten voor de leerkrachten zouden we de woensdagmiddag kunnen inzetten. Overleg over de praktische uitvoering van de lesstof in de groepen zou op de uitroostermomenten worden gerealiseerd kunnen worden. Een andere oplossing kan zijn dat de mediacoach de lessen verzorgt. Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
17
9. Communicatie Om een doorgaande leerlijn te realiseren voor onze school is het belangrijk dat er op vaste momenten over de implementatie van mediawijsheid gesproken wordt. Mediawijsheid moet daarom structureel en op vaste momenten worden ingepland op de jaarplanning. Daarnaast is het mogelijk, om in het nieuwe schooljaar een aantal informatiebijeenkomsten te plannen voor de leerkrachten. De website dient als voornaamste informatie bron. Daarnaast zal er in de schoolkrant altijd een actueel nieuwsbericht gepubliceerd worden omtrent ‘nieuwe media’ en de ontwikkelingen op school m.b.t. mediawijsheid. 10. Evaluatie De directie heeft de mogelijkheid om in de WMK een enquête sessie aan te maken. In samenspraak met de directeur evalueert de mediacoach einde schooljaar 2013 de voorgang van de implementatie van mediawijsheid. In 2013 fuseert onze school met o.b.s. de Tsjerne. Het beleidsplan moet dan herzien en eventueel bijgesteld worden. Tussentijds zal er een vast evaluatie moment ingepland worden om de planning en voortgang door te spreken. 11. Literatuur en Bronnen Voor het schrijven van dit beleidsplan heb ik van onderstaande bronnen informatie en citaten gebruikt. -‐ NOMC Syllabus -‐ Nocm.nl -‐ Dekinderconsument.nl -‐ Kennisnet.nl -‐ Mediarakkers.nl -‐ Mediawijslessen.nl -‐ Beleidsplan Bibliotheek Zuidoost Friesland -‐ NHL.nl -‐ Beleidsplan van Tom Janssen -‐ Boek Beeldschermkinderen -‐ Boek de WIFI-‐generatie -‐ Boek Contact -‐ Mediawijsheid.nl (doorlopende leerlijn) -‐ Leerlijnmediawijsheid.nl -‐ Google -‐ Wikipedia -‐ Leerlingen en ouders Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
18
12. Bijlagen 12.1 Internetprotocol o.b.s. De Vlieger Woensdagavond 12 april jl. heeft dhr. M. van Waveren, ICT-‐coördinator van de BHS, een informatieavond geleid over het internetgebruik bij kinderen. Naar aanleiding van deze avond zijn we als team tot de conclusie gekomen dat we samen met de leerlingen regels moeten stellen over gebruik van internet. Wij vinden het belangrijk dat er in onze school verantwoord met de computer wordt gewerkt. Het is belangrijk dat kinderen ook op onze school leren om het internet op een veilige manier te gebruiken. Op school hanteren we het volgende internet-‐ en e mail regels: -‐ In de groepen 5 t/m 8 spreken we regelmatig de regels door die wij hanteren bij het internet gebruik. Wat mag wel en wat mag niet? Wat voor verschil is er tussen thuis-‐ en schoolinternet. Door met de kinderen erover te praten, proberen we samen tot afspraken te komen over wat uw kind op school wel en niet mag doen op internet. -‐ Chatten mag niet op de school-‐pc’s. Wij kunnen als leerkracht niet in de gaten houden met wie uw kinderen chatten. Er zijn natuurlijk ook andere manieren om internet op een educatieve en positieve manier te gebruiken. Denk hierbij bijv. aan het maken van een presentatie, tekeningen, collages, werkstukken, PowerPointpresentaties, filmpjes maken etc. Tijdens de “Boekenhoeken” e mailen de kinderen met kinderboekenschrijvers. De kinderen gebruiken hiervoor een eigen “school” e mailadres. -‐ Computergebruik op school moet vooral onderwijsondersteunend zijn en niet vrijblijvend. -‐ Kinderen gedragen zich netjes als ze aan het e mailen zijn. Het taalgebruik is een goede reclame voor henzelf en voor onze school. -‐ Vervelende berichten op de e mail worden gemeld bij de leerkracht. De berichten worden zoveel mogelijk genegeerd. -‐ Op de Vlieger website staan educatieve links vermeld. Ook staan er een aantal “kindvriendelijke zoekmachines”. De Vlieger blokkeert foute websites. Toch blijft het mogelijk dat kinderen op zgn. foute sites komen. In de groepen hebben we hier afspraken over gemaakt. Criteria zijn: sites moeten informatief en leerzaam zijn. On-‐line vecht-‐ of andere spellen voldoen niet aan de criteria. Afspraak is, dat kinderen bij twijfel de leerkracht vragen. Websites en privacy -‐ -‐
Ouders kunnen vooraf aangeven of ze bezwaren hebben tegen het plaatsen van een foto op de schoolwebsite waar hun kind op staat. Op de schoolwebsite worden géén achternamen van leerlingen gebruikt
Algemene informatie Leerlingen moeten worden voorbereid op de informatiesamenleving. Veiligheid is daarbij het belangrijkste uitgangspunt. De meeste kinderen groeien op met de computer en het internet. Het is soms verbazingwekkend hoe snel ze nieuwe programma's en spelletjes onder de knie krijgen. Maar leerlingen en leerkrachten verdienen ook bescherming tegen de mogelijke gevaren van internet. Ouders vertrouwen hun kinderen toe aan school en
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
19
daarom is het ook de verantwoordelijkheid van de school om er op toe te zien dat kinderen veilig handelen op internet. Bescherm je kinderen ook thuis. Kinderen zoeken op internet naar informatie voor werkstukken, ze chatten*, e-‐mailen en gamen online. Ook hebben ze vaak al op jonge leeftijd een mobiele telefoon. Er gaat zo een wereld voor hen open waar wij niet mee opgegroeid zijn. Het is belangrijk dat wij als ouder en/of leerkracht deze wereld kennen! Alleen zo kunnen we de kinderen op een goede manier begeleiden bij zijn/haar digitale activiteiten. Want het is helaas zo dat internet niet altijd even leuk is. Zeker kinderen zijn vaak naïef en vinden alles en iedereen leuk. Ze zien er geen kwaad in om met wildvreemden te chatten of privé gegevens achter te laten op internet. Het is dus goed om op de hoogte te zijn van de mogelijkheden op internet, maar ook van de gevaren. Chat sessies na schooltijd hebben soms hun weerslag in de groepen. Wees er als ouder dan ook alert op en realiseer u dat dit verstrekkende negatieve gevolgen kan hebben. * Chatten Een programma, soms geïntegreerd in een webpagina, waarmee verschillende gebruikers rechtstreeks met elkaar kunnen chatten of "praten", door berichten te typen op hun computers en deze te versturen naar andere gebruikers over een lokaal netwerk of het Internet. Sommige geavanceerde Chat-‐programma's bieden ondersteuning voor gesproken berichten en het uitwisselen van bestanden (zoals fotobestanden of grafische bestanden).
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
20
12.2 WMK.PO, informatie-‐ en communicatietechnologie (ICT) Beleidsterrein
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
21
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
22
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
23
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
24
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
25
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
26
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
27
12.3 Medialessen bibliotheek Zuidoost Fryslân
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
28
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
29
12.4 Het school ontwikkelplan jaar 2011-‐2012
12.5 Schooljaarplan, 3.9 ICT Ict kan een belangrijke bijdrage leveren aan een eigentijdser en inspirerender onderwijs, aan de professionalisering van leerkrachten en aan een betere uitwisseling van gegevens. De maatschappij van nu vraagt van onze leerlingen ICT-‐kennis en vaardigheden, daarom leren we onze leerlingen planmatig om te gaan met ICT middelen. De leerkrachten gebruiken ICT in hun lessen en borgen, dat de leerlingen aan de slag kunnen gaan met de computers, de ICT programma’s en de bijbehorende software. Onze ambities zijn: 1. Onze school heeft een media-‐coach; 2. Leraren maken optimaal gebruik van het digitale schoolbord; 3. We gaan in toenemende mate werken met software behorende bij de methode en geschikt voor digibord toepassingen. 4. De leerlingen werken met software bij de methodes voor taal, rekenen, lezen en wereldoriëntatie; 5. De leerlingen zijn vertrouwd met internet; 6. De school biedt lessen in mediawijsheid aan; 7. De school heeft een internetprotocol; 8. De leerkrachten beschikken over voldoende ICT kennis en vaardigeheden; 9. Onze internetverbindingen zijn optimaal; 10. Cito, LOVS en ParnasSys worden nog efficiënter ingezet in onze school-‐ en klassenadministratie. Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
30
Beoordeling: De ambities worden 1 x per vier jaar beoordeeld door de directie en het team. Verbeterpunten (7.10) 1. Leerkrachten leren effectiever om te gaan met informatie uit de volgsystemen en dit toe te passen in de groepsplannen; 2. Leerkrachten zien steeds meer mogelijkheden om het digitale schoolbord in te zetten in de groep; NB: Wij worden uitgedaagd om op onze ICT uitgaven te besparen In nauwe samenwerking met onze ICT partners en PRIMO-‐Opsterland zijn wij van mening een forse kostenreductie te kunnen realiseren door middel van Cloud Computing. Cloud Computing is het via internet op aanvraag beschikbaar stellen van hardware, software en gegevens. Concreet betekent dit dat onze werkplekken worden vervangen door Thin Cliënts.
Beleidsplan
Mediawijsheid april 2012
31