INHOUD INHOUDSTAFEL
1
2
Voorwoord
11
Beleidsmatige aspecten van het inzetten van vrijwilligers 1. Vrijwilligersbeleid 1.1. Een visie op vrijwilligerswerk als leidraad 1.2. Een vrijwilligersbeleid uittekenen 2. Vrijwilligers rekruteren en selecteren 2.1. Vrijwilligers rekruteren 2.2. Vrijwilligers selecteren 3. Vrijwilligers motiveren, begeleiden en uitleiden 3.1. Vrijwilligers motiveren 3.2. Vrijwilligers begeleiden 3.3. Vrijwilligers uitleiden 4. Nog enkele aandachtspunten 5. Meer lezen?
15
De vrijwilligerswet 1. Inleiding 2. Definitie van het vrijwilligerswerk 2.1. De wettelijke omschrijving 2.2. De kernelementen van de definitie ontrafeld 2.2.1. Activiteit 2.2.2. Onbezoldigd 2.2.3. Onverplicht 2.2.4. Ten behoeve van 2.2.5. De vrijwilliger 2.2.6. De organisatie 2.3. Tot slot 3. De informatieplicht 4. Aansprakelijkheid en verzekeringen
37
17 17 19 20 20 23 26 26 29 32 34 35
39 40 40 41 41 42 42 43 44 44 46 46 47
INHOUDSTAFEL
3
5. Toepasselijkheid arbeidsrecht op vrijwilligerswerk 5.1. Het artikel 9, § 1 5.2. Vreemdelingen en de vrijwilligerswet 6. Kostenvergoedingen 6.1. Inleiding 6.2. De verschillende bestanddelen 6.2.1. Voor de organisatie gemaakte kosten kunnen worden vergoed 6.2.2. Er hoeft geen bewijs geleverd te worden onder bepaalde voorwaarden 6.2.3. Het maximumbedrag is strikt vastgelegd 6.2.4. De bedragen worden geëvalueerd 6.2.5. Reële kosten kunnen onder bepaalde voorwaarden terugbetaald worden 6.2.6. Sinds 2009 is een beperkte combinatie toegelaten 6.2.7. In minder duidelijke bewoordingen 6.2.8. Iedereen kan een vrijwilligersvergoeding ontvangen 6.2.9. Verlies status vrijwilligerswerk 6.2.10. Goede afspraken, goede vrienden 7. Uitkeringsgerechtigde vrijwilligers 7.1. Mensen met een RVA-uitkering 7.2. Mensen met een uitkering van het ziekenfonds en arbeidsongeschikten 7.3. Mensen die een leefloon ontvangen 7.4. Enkele suggesties voor organisaties die uitkeringsgerechtigde mensen engageren 8. Nog enkele aandachtspunten 9. Meer lezen?
3
4
De informatieplicht 1. Inleiding 2. Elementen van de informatieplicht 2.1. De doelstelling van de organisatie
INHOUDSTAFEL
47 47 49 50 50 52 52 53 54 54 55 56 57 59 59 60 60 61 62 63 63 64 64
65 67 67 67
4
2.2. Het juridisch statuut van de organisatie 2.3. Verzekeringen 2.3.1. Verplichte verzekering 2.3.2. Andere verzekeringen 2.4. Kostenvergoedingen 2.5. De geheimhoudingsplicht 3. Nog enkele aandachtspunten 4. Meer lezen?
69 70 70 71 72 73 73 74
Aansprakelijkheid en verzekeringen 1. Burgerrechtelijke aansprakelijkheid 1.1. Algemeen 1.2. Aansprakelijkheid voor eigen daad (BW artikelen 1382-1383) 1.2.1. Fout of nalatigheid 1.2.2. Schade aan een ander veroorzaakt 1.2.3. Oorzakelijk verband 1.3. Aansprakelijkheid voor de daad van personen voor wie men moet instaan (BW artikel 1384) 1.3.1. De ouders: vader en moeder (BW artikel 1384, lid 2) 1.3.2. Leermeesters en onderwijzers (BW artikel 1384, lid 4) 1.3.3. Werkgevers en aanstellers (BW artikel 1384, lid 3) 1.4. Aansprakelijkheid voor zaken, dieren en gebouwen (BW artikel 1384, lid 1, artikelen 1385-1386) 1.4.1. Aansprakelijkheid voor zaken die men onder zijn bewaring heeft (BW artikel 1384, lid 1) 1.4.2. Aansprakelijkheid voor dieren die men onder zijn bewaring heeft (BW artikel 1385) 1.4.3. Aansprakelijkheid voor gebouwen (BW artikel 1386) 1.5. Speciale regeling voor zwaar mentaal gehandicapten (BW artikel 1386bis)
75 77 77 79 80 81 82 82 82 84 85 87 87 88 89 91
INHOUDSTAFEL
5
2.
3.
4. 5.
5
6
1.6. Volledigheidshalve 1.6.1. Aanvaarding of acceptatie van risico’s 1.6.2. Exoneratieclausules of bevrijdingsbedingen Burgerrechtelijke aansprakelijkheid in het vrijwilligerswerk, in het bijzonder bij budget- en schuldhulpverlening 2.1. Welke organisaties vallen onder de vrijwilligerswet? 2.2. Welke organisaties vallen onder de nieuwe aansprakelijkheidsregeling? 2.3. Wat houdt deze nieuwe aansprakelijkheidsregeling precies in? 2.3.1. Principe 2.3.2. Uitzonderingen 2.4. Enkele belangrijke preciseringen 2.5. Arbeidsongevallenregeling: mogelijke toepassing in vrijwilligerswerk? Verzekeringen inzake vrijwilligerswerk 3.1. Specifieke aansprakelijkheidsregeling 3.2. Voor alle andere organisaties 3.3. Korte aanvullende preciseringen Wat te doen bij klachten over verzekeringen? Meer informatie of documentatie nodig?
Omgaan met informatie in de budget- en schuldhulpverlening 1. Inleiding 2. Vertrouwen opbouwen 3. De unieke vertrouwensrelatie 4. De kracht van het niet weten 5. Een juridisch kader voor het omgaan met informatie 5.1. De discretieplicht 5.2. Het beroepsgeheim 5.2.1. Wat is het beroepsgeheim? 5.2.2. Wie heeft beroepsgeheim? 5.2.3. Welke informatie?
INHOUDSTAFEL
91 92 93 94 94 95 96 96 96 97 98 99 99 100 101 102 103
105 107 107 108 110 111 111 112 112 113 114
6
7
5.2.4. Schending van het beroepsgeheim 5.2.5. Uitzonderingen 5.3. Het ethisch kader 5.3.1. Een discrete houding 5.3.2. Zorgvuldigheid 5.3.3. Verantwoordelijkheid 6. Tot slot
114 114 117 117 118 120 120
De Nederlandse visie, praktijk en ervaringen inzake het inzetten van vrijwilligers in de budget- en schuldhulpverlening 1. De vrijwilliger, een belangrijke speler bij financiële problemen 2. Financiële problemen aanpakken 3. Vrijwilligersorganisaties bieden ondersteuning 4. Wat kunnen vrijwilligers betekenen? 5. Onder de juiste voorwaarden een echte meerwaarde 6. De klant van de vrijwilliger 7. De begeleiding 8. Gemeenten hebben interesse in vrijwilligers 9. Aandachtspunten bij het inzetten van vrijwilligers 10. Continuering is een punt van aandacht
121
‘De dreef ’, een dienst van het OCMW Westerlo 1. Inleiding en situering 2. Start en evolutie 3. De vrijwilliger in ‘De dreef ’ 4. Hoe bereiken wij mensen in moeilijkheden? 5. Methodieken 6. Bevindingen en werkpunten 7. Financieel
137
123 124 125 126 128 128 129 130 131 135
139 139 144 145 146 151 151
INHOUDSTAFEL
7
8
8
153 Het inzetten van buddy’s binnen het Limburgs Initiatief hulp en Preventie (CAW Limburg – Limburgse OCMW’s) 1. Inleiding en situering 155 2. Buddywerking binnen de schuldhulp 156 2.1. Doel en visie van de buddywerking 157 2.2. Voor welke zaken kan een buddy ingezet worden? Wie kan er een beroep op doen? 157 2.3. Welke persoonlijke kwaliteiten moet een buddy bezitten? 159 2.4. Procedure van burger tot actieve buddy in de schuldhulp 160 2.5. Taken en verantwoordelijkheden van de betrokken partijen binnen de buddywerking 162 2.5.1. De rol van de professionele hulpverlener 162 2.5.2. Taken van de buddy 163 2.5.3. Verwachtingen van de hulpvrager 165 2.5.4. Taken van de buddycoach 165 2.6. Vorming en opleiding van de buddy’s 166 2.7. Rand- en bijkomende voorwaarden voor het welslagen 167 2.8. Conclusies 168
9
Het inzetten van vrijwilligers binnen het OCMW Kortrijk 1. Inleiding en situering 2. Competentiegericht oriënteren van vrijwilligers 3. Vrijwilligers in de budget- en schuldhulpverlening 3.1. Werven 3.2. Onthaal 3.3. Vrijwilligers effectief inzetten 3.4. Omkadering 3.5. Vrijwilligers informeren 3.6. Verzekeringen 3.7. Vergoeding 3.8. Vorming
INHOUDSTAFEL
171 173 174 176 176 176 177 179 180 180 180 181
10
11
4. Uitdagingen 4.1. Naar een kwalitatief, uniform en duurzaam lokaal vrijwilligersbeleid 4.2. Vrijwilligers als ambassadeurs 4.3. Duurzaamheid, meer dan een modewoord
182
De vrijwilligerswerking bij Tussenstap vzw 1. Inleiding en voorstelling 2. De bestaande werking 3. De keuze voor vrijwilligers 4. De toekomst 5. Voor- en nadelen van werken met vrijwilligers 6. Ervaringen bij Tussenstap 7. Meer informatie
185
De ondersteuning van organisaties die met vrijwilligers werken 1. Inleiding 2. Zogenaamde ‘private ondersteuningsstructuren’ 3. Overheidsondersteuning 4. Meer lezen?
197
182 182 183
187 187 188 191 191 193 196
199 199 201 202
INHOUDSTAFEL
9
