Inhoudstafel
Voorwoord
Deel I. De
11
echtscheiding verwerken
13
Joey lost het op …
13
Hoofdstuk 1. Scheiden doet lijden
15
Het gezin van Rolf, Arianne en Eline, plots één grote chaos
18
Hoofdstuk 2. Hoe gaan kinderen om met de echtscheiding van hun ouders? 21
1. Een ontwikkelingspsychologische benadering van verwerking 2. Een rouwproces 3. Verwerkingstaken 4. Criteria voor gestoord rouwen 5. Een inventaris van gevoelens Thomas praat in zijn dagboek over zijn loyaliteitsgevoelens
21 22 25 26 28 31
Hoofdstuk 3. Pessimisme?
35
1. Pessimisten 2. Optimisten 3. Hoe complex is de echtscheidingssituatie? 4. Jongens zijn geen meisjes? 5. Gemakkelijk rouwproces? Jithe, een meisje van 15 en haar één jaar jongere broer Jorgen verschillen van mening over hun vader, die wegens zijn homoseksualiteit een einde aan het huwelijk met hun moeder heeft gemaakt
35 37 38 42 44
45
6
Deel II. Loyaliteit
inhoud
en loyaliteitsconflict
49
De opa van Liesje op de barricade voor de loyaliteit
49
Hoofdstuk 4. Wat is loyaliteit?
51
Marleen en Rob, het jonge koppeltje met ernstige huwelijksproblemen reeds tijdens hun wittebroodsweken – Marleen en haar al te sterke loyaliteit tegenover haar moeder Simone, weliswaar incestslachtoffer, maar toch loyaal tegenover haar vader en Simone’s mama, weliswaar erg boos, maar toch ook erg loyaal tegenover haar man Hoofdstuk 5. Wat is een loyaliteitsconflict?
Jens, loyaal naar zijn overleden moeder, en daardoor in loyaliteitsconflict met zijn vader en zijn familie Jasmien en haar plots opduikende vader, die haar loyaliteitsgevoelens flink overhoop gooit
53
55 57
59 61
Hoofdstuk 6. De strijd om de loyaliteit bij echtscheiding
65
Tijl en zijn totale opoffering om zijn loyaliteit tegenover zijn moeder te bewijzen
69
Hoofdstuk 7. Loyaliteitsgevoelens herkenen en erkennen
73
Saartje, mishandeld, blijft loyaal tegenover haar moeder en ervaart alleen maar onbegrip vanwege haar vader en broer Janathan, geconfronteerd met geweld, blijft loyaal tegenover zijn vader en krijgt begrip vanwege zijn moeder
74 76
Hoofdstuk 8. Hoe hanteren kinderen het loyaliteitsconflict?
79
Mercedes, een kind van gescheiden ouders, lost haar loyaliteitsconflict op met een Salomonsoordeel
82
Hoofdstuk 9. Het ouderverstotingssyndroom
85
1. Kenmerken en symptomen 2. Juridische oplossingen voor het ouderverstotingssyndroom? 3. Psychologische oplossingen voor het ouderverstotingssyndroom? Toon, een jongen gepakt door het ouderverstotingssyndroom
85 87 89 93
7
inhoud
Hoofdstuk 10. Gevolgen van het loyaliteitsconflict
97
Merel, haar loyaliteitsconflict, haar schuldgevoelens, haar angst
99
Deel III. Hoe
verder samenleven?
101
Marnix, doodongelukkig om de verblijfsregeling door de rechter gevonnist, maar nog meer om het eeuwige geruzie van zijn ouders
101
Hoofdstuk 11. Gezagsco-ouderschap
103
1. Over wetten en termen 2. Juridisch gezagsco-ouderschap 3. Voor- en nadelen van gezagsco-ouderschap 4. Recht op persoonlijk contact 5. Problemen bij het uitoefenen van het recht op persoonlijk contact 6. Factoren bij de verblijfouder die het persoonlijk contact bemoeilijken 7. Factoren bij de bezoekouder die het persoonlijk contact bemoeilijken 8. Factoren bij het kind die het persoonlijk contact bemoeilijken 9. Kinderen die wisselen 10. Psychologisch gezagsco-ouderschap 11. Vechten in het belang van de kinderen Fleur en haar strijdende ouders
103 105 107 108 110 112 114 116 119 121 123 126
Hoofdstuk 12. Verblijfsco-ouderschap
129
1. De wet op het verblijfsco-ouderschap 2. Voorwaarden voor verblijfsco-ouderschap 3. Voordelen van verblijfsco-ouderschap 4. Nadelen van verblijfsco-ouderschap 5. Toch verblijfsco-ouderschap? Sederik en Maite, hun behoeften, hun verblijfsco-ouderschap
129 130 133 138 142 143
Deel IV. Hulp
bieden aan ouders en kinderen
147
De complexe gezinsproblematiek van Sven en zijn ouders, Michiel en Lucie – De probleemstelling 147
8
inhoud
Hoofdstuk 13. Hoe vangen ouders hun kinderen op bij echtscheiding?
149
1. Wordt de scheiding voorbereid? 2. Hoe wordt er met de kinderen over de scheiding gepraat? 3. Zijn de ouders opgehouden met ruzie maken? 4. Is er contact met beide ouders? 5. Hoe functioneren de ouders? 6. Komen er grote veranderingen in het gezinsleven? 7. Zijn er nog andere opvangfiguren voor de kinderen? Sien, de mama van Senne en Stef, en haar nakende echtscheiding
149 150 152 153 153 154 156 157
Hoofdstuk 14. Kinderen met hun ouders in contact brengen
161
1. De bemiddeling 2. De neutrale bezoekruimte Ivan, vader van Lily en Naomi, schijnbaar op zoek naar hulp voor het vastgelopen contact tussen zijn dochters en hun moeder, Theresa
161 165
Hoofdstuk 15. Kinderen laten meespreken
169
1. De mening van de kinderen 2. Het hoorrecht 3. Het maatschappelijk of sociaal onderzoek Nick, een jongen van bijna 12 jaar, denkt dat hij zelf kan beslissen om niet langer bij zijn moeder op bezoek te gaan
169 171 173
Hoofdstuk 16. Loyaliteit en de positie van de stiefouders
179
Patrik in conflict met zijn plusdochter Amber
182
Hoofdstuk 17. De rol van de onderwijsgevenden
185
1. Gevolgen van het gezagsco-ouderschap voor de school 2. Hulp aan echtscheidingskinderen op school 3. Concrete tips voor de omgang met het kind 4. Concrete tips voor de omgang met de ouders 5. Concrete tips voor de omgang met informatie 6. En de ouders? Wout, een jongen van 7 praat met zijn juf Marijke over de echtscheiding van zijn ouders
185 187 190 192 195 196
167
177
197
inhoud
9
Hoofdstuk 18. Het hulpverleningsbeleid bij moeilijke echtscheidingen
201
1. Bemiddelen, bemiddelen, bemiddelen 2. Ouders die rouwen 3. Kinderen die rouwen 4. Kinderen die slachtoffer zijn 5. Allen samen! De complexe gezinsproblematiek van Sven en zijn ouders, Michiel en Lucie – Het hulpverleningsbeleid
201 203 205 209 211
Hulpverlening op het web
217
Boeken voor kinderen en jongeren
219
Verklarende woordenlijst
223
Bibliografie
235
Trefwoordenlijst
239
Andere boeken
243
213
