VOORTGANGSRAPPORTAGE 20 TUNNELS CENTRUM

VOORTGANGSRAPPORTAGE 20 TUNNELS CENTRUM

versie 8 juni 2004 Commissie SWB 23 juni 2004

voortgangsrapportage 20 Tunnels Centrum juni 2004

INHOUD 1.

Samenvatting.............................................................................................................................. 2

2.

Uitvoering................................................................................................................................... 3 2.1.

Civieltechnische werken................................................................................................ 3

2.2

Bouwkundige werken.................................................................................................... 4

2.3

Installatietechnische werken.......................................................................................... 5

2.4

Werken railinfrastructuur.............................................................................................. 5

3.

Bereikbaarheid en leefbaarheid .................................................................................................. 6

4.

Nadeelcompensatie..................................................................................................................... 7

5.

Verzekering................................................................................................................................ 8

6.

Planning...................................................................................................................................... 9

7.

Communicatie........................................................................................................................... 1Q

8.

Beheer en onderhoud................................................................................................................ 11

-1 -


1.

SAMENVATTING

Deze rapportage geeft een overzicht van de voortgang van het tunnelproject Souterrain Grote Marktstraat/Kalvermarkt en heeft als peildatum 15 mei 2004. Het is de twintigste rapportage van de Projectorganisatie Tunnels Centrum en bestrijkt de periode november 2003 tot 15 mei 2004. In de bijgaande financiele analyse is daarnaast een overzicht geven van de flnanciele stand van

zaken per 1 mei 2004 van het project. De civieltechnische ruwbouw is vrijwel gereed. Het injecteren van de diepwanden wordt medio juli afgerond De uitvoering van de bouwkundige en installatietechnische afbouwwerken maakt vanaf begin 2004 snel vorderingen. Medio mei is het merendeel van de bouwkundige voorzieningen aangebracht en is in overeenstemming met de planning het testen van de installaties gestart.

De uitvoering van de railinfrastructurele werken verloopt ook volgens schema. Medio juli zal na de nodige testen de eerste tram door de tunnel gaan en aansluitend zal het proefbedrijf starten. Vanaf begin augustus zullen bovengronds geleidelijk werkterreinen worden ontruimd en bestratingwerkzaamheden aansluitend op alle toegangen worden uitgevoerd. De verwijdering van de tijdelijke tramsporen uit de Grote Marktstraat zal hoofdzakelijk tussen de jaarwisseling en de Koninginnenach 2005 worden uitgevoerd. De financiele gevolgen voor de nadeelcompensatieregeling van de vernietiging van een uitspraak van de rechtbank door de Raad van State zijn onderzocht en bepaald.

Na een herhaalde afwijzing door verzekeraar van de schadeclaims incident Spui van juli 2000 en de wel Hema van april 2001 wordt in overeenstemming met de polis een geschillenprocedure gestart.

Het beheerplan zal omstreeks 1 juli 2004 worden afgerond en kan aansluitend worden gepresenteerd. De opening is gepland zaterdag 16 oktober 2004. Het publiek zal dan feestelijk kennis kunnen maken met alle ondergrondse voorzieningen en de bovengrondse omgeving. Op zondag 17 oktober 2004 zal de normale tramexploitatie in het Souterrain starten.

-2-


2.

Uitvoering

2.1

Civieltechnische werken

De civieltechnische werkzaamheden zijn vrijwel afgerond. Momenteel vinden nog enkele werkzaamheden plaats die betrekking hebben op de contractueel overeengekomen kwaliteitseisen betreffende de waterdichtheid van de diepwanden en de afwerking van de betonconstructies in zijn algemeenheid. Het waterdicht maken van de diepwanden betreft kleine lekkages die zich na het herstel van de normale grondwaterdrukken hebben ontwikkeld. Deze werkzaamheden hebben veel meer inspanning gevergd dan in de vorige voortgangsrapportage was verwacht. Na het herhaaldelijk beoordelen van de vorderingen en het geven van strikte aanwijzingen zijn inmiddels goede resultaten bereikt. De resterende injectiewerkzaamheden zullen medio juli worden afgerond. Tram Kom heeft toegezegd alle noodzakelijke injectiewerkzaamheden om hierbij tot een voor de gemeente aanvaardbaar resultaat te komen volledig en tijdig te zullen uitvoeren, maar is voornemens een aanzienlijk deel van de bijbehorende kosten bij de gemeente te zullen claimen. De gemeente heeft vooruitlopend op een dergelijke claim naar Tram Kom gesteld dat alle injectiewerkzaamheden voortvloeien uit in het bestek gestelde en voor goed werk geldende eisen.

De frequentie van de controlemetingen aan de belendingen is verlaagd. De resultaten laten een stabiele situatie zien. Vanwege de mogelijke invloed op de constructie van het Souterrain zijn adviezen gegeven bij de sloop- en bouwwerkzaamheden voor de Spuimarkt en worden de werkelijke effecten daarvan met metingen en foto's gevolgd en vastgelegd. Het overdrachtsdossier voor de civiele werken is nagenoeg afgerond. De opleveringsprocedure met bijbehorende planning worden nader bepaald.

-3 -


2.2

Bouwkundige werken

De uitvoering van de bouwkundige werken heeft vanaf begin 2004 met de plaatsing van houten, stalen en glazen puien, met het leggen van de houten en hardstenen vloeren, met het plaatsen van curvewand en banken en met het aanbrengen van roestvrij stalen wanden plafondbekledingen snel vorderingen gemaakt. Het grootste deel van de werkzaamheden is inmiddels uitgevoerd en zal voor medio juli geleidelijk worden afgewerkt en voltooid. Tot de nog uit te voeren werken behoren ook de bewegwijzering en de affichegalerij, waarvoor na prijsafspraak aanvullend

opdrachten zijn verstrekt. Station Grote Markt Het leggen van de houten vloer op het kunststof onderdek evenals het kitten van de naden tussen de vloerdelen is nagenoeg voltooid. De houten panelen voor de archeologische vloer, met een mozai'ek van een deel van een oude kaart van Den Haag, zijn gemaakt en liggen gereed. Om het risico van beschadiging te beperken wordt deze vloer pas in de eerste helft van juli gelegd. Alle houten puien langs de rand van de parkeervloer en nagenoeg alle stalen bij de trappenhuizen zijn geplaatst. De brugverbinding tussen beide perrons is aan boven en onderzijde afgewerkt. Alle gemetselde wanden zijn van roestvrij stalen beplating voorzien.

De glazen pui met de hoofdentree aan de zijde van de Grote Markt plein is geplaatst zodat de daarop aansluitende afwerkingen aan binnen- en buitenzijde kunnen worden aangebracht. Gestart is met het aanbrengen van de diverse hekwerken en leuningen.

Station Spui De houten perronvloeren zijn volop in uitvoering en zullen medio juni worden voltooid. De vanaf het perron tot het dak opkrullende houten curvewand aan de Spuizijde is gereed. De technische ruimtes ter weerszijden van de tramtunnel onder het begin van de Kalvermarkt zijn tijdig opgeleverd voor het aanbrengen van de nodige installaties.

De hellingbaan tussen noordperron en passerel aan de Spuizijde, waarlangs de affichegalerij de komende maanden zal worden gerealiseerd, en de passerel zelf is volledig met hardsteen bekleed. De IC-raimte op deze passerel voor de HTM is volop in uitvoering. De wanden zijn geplaatst, de vloeren zijn afgewerkt en gewerkt wordt aan de plafonds. De daartegenover liggende werkruimte voor de affichegalerij van HGA zal gelijk met de affichegalerij zelf voor begin September worden gemaakt

Op de passerel aan de zijde van de Voldersgracht en op de parkeervloer zijn alle houten puien met beglazing geplaatst. Op het parkeerdek zijn tevens aanrijdbeveiligingen aangebracht. Het plafond met verlichting voor het bamboebos in de rotonde ter hoogte van de Voldersgracht is gereed. Ook deze passerel is samen met alle vaste trappen van een hardsteen voorzien. De stalen puien van de trappenhuizen zullen in de eerste helft van juni worden voltooid. De Q-Park-loge op min-1 niveau achter de curvewand, een toonbeeld van optimaal ruimtegebruik maar een gecompliceerd knooppunt van bekabeling en installaties, zal bouwkundig aansluitend op de installiewerkzaamheden in September worden voltooid.

-4-


2.3

Installatietechnische werken

De uitvoering van de installatietechnische werken is, evenals de uitvoering van de bouwkundige werken, vanaf begin 2004 goed op gang gekomen. Aangezien vanwege de late afronding van ontwerp en prijsonderhandelingen voor de detailuitwerking en afstemming maar weinig tijd

meer was vergt de uitvoering voortdurend veel aandacht en leidt ook tot vele kleine afwijkingen die in afwijkingrapporten worden vastgelegd. Vooral de inhoudelijke afstemming met de installaties van de railinfrastructuur was en is daarbij een voortdurende bron van zorg. De uitvoering van de installatietechnische werken was gericht op het testen van de installaties vanaf medio mei. Met tevredenheid kan geconstateerd worden dat het testen geheel in overeenstemming met deze planning medio mei is gestart en naar verwachting in augustus zal worden afgerond Het aanbrengen van de licht- en levenslijn in de stations en van de kabelgoten in de parkeergarage is gereed. Het grootste deel van de 200 km bekabeling is in deze voorzieningen en in de betonnen kabelgoten over de gehele lengte van de tramtunnel inmiddels aangebracht. Bij het leggen van de kabels hebben koperdieven zich niet onbetuigd gelaten. De bewaking van de bouwplaats is in reactie daarop door Tram Kom aanzienlijk verscherpt. Het aanbrengen van de installaties in de technische ruimte is op hoofdlijnen gereed en de levering van elektra via de definitieve aansluiting is direct na medio mei door Eneco gestart.

De ventilatie kanalen, de ventilatoren en de bijbehorende meet- en regelinstallaties met kasten zijn grotendeels aangebracht. Het tijdelijke uitblaaskanaal in de Voldersgracht is binnen de bouwschutting van de Spuimarkt geplaatst De roltrappen zijn met uitzondering van de trappen in de toegangen Spui en Hema geplaatst. Na inspectie bleken aanvullende bouwkundige voorzieningen noodzakelijk om aan alle door het Nederlands Liftinstituut gestelde veiligheidseisen te kunnen voldoen. Die voorzieningen zijn

inmiddels bepaald en in uitvoering. Het afinonteren van de geplaatste roltrappen is vergevorderd. Plaatsing en afinonteren van de beide resterende roltrappen zal in juni plaatsvinden.

De montage van de liften is nagenoeg gereed. Ook hierbij heeft het Nederlands Liftinstituut een inspectie uitgevoerd maar dat heeft niet tot aanvullende maatregelen geleid. De uitvoering van de lift voor mindervaliden aan de Grote Markt is begin mei gestart. 2.4

Werken railinfrastructuur

Het in november 2003 gestarte werk aan beide sporen is grotendeels gereed. Het laatste deel van de ontsporingspalk in de open afrit Prinsegracht is gestort. Na het spoorwerk is de het werk aan bovenleiding hi uitvoering genomen. De draagconstructie, de draagkabel en de rijdraad voor beide sporen zijn aangebracht. Het aanbrengen van armaturen en schakelinstallaties is nog in voile gang, maar verloopt volgens planning.

In het tractieonderstation zijn alle installaties geplaatst en wordt gewerkt aan het afinonteren daarvan. Verwacht wordt dat volgens planning het station spanning eind mei spanning zal kunnen leveren.

De werkzaamheden aan seinstelsel en telemetrie zijn in voile gang maar vergeleken met de planning wel iets vertraagd vanwege enige afstemmingsproblemen. Via een speciale

uitvoeringscob'rdinator kunnen afstemmingproblemen in de uitvoering tussen de diverse partijen meestal worden voorkomen of anders worden opgelost.

-5-


2.3

Bereikbaarheid en leefbaarheid

Werkzaamheden aan sporen en bovenleiding in de open afrit Prinsegracht en op het kruispunt Prinsegracht-Brouwersgracht hebben in februari en maart herhaaldelijk geleid tot nachtelijke overlast voor omwonenden. Pas nadat strikte afspraken met de betrokken aannemers waren gemaakt is de overlast verdwenen. Betrokken omwonenden zijn door de gemeente daarover geinformeerd en hebben van de aannemers een excuus en een bloemetje ontvangen.

De voltooiing van de plaatselijke verlaging van Grote Markt is niet zoals aanvankelijk gepland voor de Koninginnenach 2004 uitgevoerd omdat het terrein langer als werkterrein noodzakelijk was. Vertegenwoordigers van de horeca op het plein hebben ermee ingestemd dat de bouw van de lift voor minder-validen, de aanleg van de trappen en het aanbrengen van de bestrating samen met de laatste werkzaamheden aan de pui na medio mei worden uitgevoerd mits de werkzaamheden zoveel mogelijk binnen de grenzen van het huidige werkterrein plaatsvinden en de terrassen niet zullen beperken of verstoren. Volgens de meest recente planning zullen de werkzaamheden tot begin September duren. Nadat het bouwgat ter hoogte van het gestrengeld spoor tegenover het Sijthofcomplex was gedicht is het bouwhek aangepast waardoor de fietser naast het spoor meer, maar vooral een veiliger ruimte heeft gekregen. De betonplaten in het fietspad direct voor het Sijthofcomplex zullen in juni worden vervangen glazen platen om de beide ondergrondse parkeervloeren ter plaatse van daglicht te voorzien.

Op het eind 2004 voltooide ondergrondse betonnen uitblaaskanaal in de Voldersgracht is in april binnen het werkterrein van de Spuimarkt een tijdelijke stalen koker geplaatst. Nadat het defmitieve uitblaaskanaal binnen de nieuwe Spuimarkt gereed is zal deze stalen koker weer verdwijnen. Op de uitvoering en de kosten van het definitieve uitblaaskanaal zal in de volgende voortgangrapportage nader ingegaan worden. In de afgelopen maanden is hoofdzakelijk ter hoogte van de stations een flink aantal aansluitingen gerealiseerd van droge blusleidingen, dieselleidingen, rioolleidingen en elektra Alle voor de opening nog uit te voeren werken aan toegangen en bestrating in Kalvermarkt, Spui, Grote Marktstraat en Prinsegracht worden voorbereid. Rekening houdend met de mogelijkheden voor de ontruiming van de diverse werkterreinen door Tram Kom wordt een uitvoeringsplanning opgesteld. Verwacht wordt dat direct na de bouwvakvakantie begin augustus met de uitvoering ervan zal worden begonnen. Vooruitlopend daarop is het bouwgat voor de Muzentoren al dichtgemaakt en tijdelijk bestraat. Tevens heeft HTM op het Muzenplein en het aangrenzende deel van de Kalvermarkt de tramsporen vervangen.

Direct na de opening van het Souterrain zal de stroom van de bovenleiding worden gehaald en zullen de sporen tussen Spui en Voldersgracht verwijderd worden omdat dit gedeelte van de straat bij de bouw van de Spuimarkt als werkterrein gaat worden gebruikt. In de periode 18 oktober/12 november zal, in overleg met de winkeliers, worden bezien in hoeverre de bovenleidingen kunnen worden verwijderd. Dit in verband met de per 8 november aan te brengen feestverlichting. De verwijdering van de tijdelijke sporen uit de Grote Marktstraat zal hoofdzakelijk worden uitgevoerd na de jaarwisseling, zodra de weersomstandigheden dit toelaten, en zal circa twee maanden vergen. Na het verwijderen van de sporen zal de inrichting volgens het ontwerp van de Kern Gezond, dat bij de aanleg van de sporen al grotendeels gerealiseerd is, worden hersteld en voor Koninginnenach 2005 worden afgerond.

-6-


2.4

Stand van zaken nadeelcompensatie

De Raad van State heeft de uitspraak van de rechtbank in de zaak van het Grieks restaurant Athene op inhoudelijke gronden vernietigd. De gemeente heeft naar het oordeel van de Raad van State onvoldoende gemotiveerd waarom omzetderving na afloop van de werkzaamheden op maaiveld op basis van de Verordening niet meer voor compensatie in aanmerking komt. De Raad van State heeft in afwijking van de rechtbank en de gemeente een rechtstreeks verband tussen omzetderving na afloop van de maaiveldwerkzaamheden en de bouw van de tunnel niet op voorhand uitgesloten.

Uit onderzoek is gebleken dat de uitspraak voor 6 lopende zaken consequenties zal hebben. De kans op nieuwe claims bij eerder afgedane zaken wordt minimaal beschouwd. De omvang van de mogelijke financiele consequenties door het zogenaamde 'naijleffect' na advies van expert NEDEB recent bepaald. Afgedaan Aanvragen vervallen Raadsbesluiten tot toewijzing

22 28 Raadsbesluiten tot afwijzing 45 Raadsbesluiten tot toewijzing vervolg aanvraag___________6 Totaal 101

In behandeling Raadsvoorstel in procedure 1 Aanvragen in behandeling 2 Vervolgaanvragen in behandeling 4 Aanvraag niet compleet_______________________0 Totaal 7 Naar aanleiding van de calamiteit op de Kalvermarkt in de periode 8 maart tot 16 mei 1998 zijn

9 aanvragen toegewezen en 7 aanvragen afgewezen. Een aanvraag is vervallen. Bezwaarschriften 18 2 2 1 8 5

2 1 4 1

aanvragers hebben bezwaar aangetekend tegen een raadsbesluit. bezwaarschriften zijn per raadsbesluit niet ontvankelijk verklaard, bezwaarschriften zijn ingetrokken, bezwaarschrift heeft geleid tot vergoeding van wettelijke rente, de gemaakte juridische kosten en een berekend nadeel over een nog openstaande periode, bezwaarschriften zijn per raadsbesluit afgewezen, bezwaarschriften hebben via een raadsbesluit geleid tot vergoeding van wettelijke rente en gemaakte juridische kosten, bezwaarschriften hebben via een raadsbesluit geleid tot vergoeding van wettelijke rente, bezwaarschrift is gegrond verklaard, beroepen zijn door de rechtbank ongegrond verklaard. beroep is door de Raad van State ongegrond verklaard

Lopende beroepen

0 0 2 1

bezwaarschriften zijn in procedure bezwaarschriften zijn in behandeling

afgewezen beroepen zijn in beroep bij de rechtbank. afgewezen beroep zijn in beroep bij de Raad van State.

-7-


2.5

Verzekering

Het contra-expertiserapport van Crawford&Company betreffende de calamiteit Kalvermarkt van maart 1998 is, met uitzondering van de afstemming van de cijfers op eerdere opstellingen, afgerond. De eerder ingediende schadeclaim in het kader van de CAR-polis zal op basis daarvan nader worden bezien. De schadeclaim in het kader van de WA-polis is door verzekeraar afgewezen. Bij deze afwijzing is juridisch advies gevraagd, maar prioriteit wordt gegeven aan de claims van juli 2000 en april 2001. De schadeclaim incident Spui van juli 2000 in het kader van de CAR-polis is op 8 april 2004, ook na een dringend beroep de eerdere afwijzing te herzien of nader te onderbouwen, door verzekeraar weer afgewezen. Aangezien in deze herhaalde afwijzing geen nieuwe gezichtpunten gevonden zijn is besloten in overeenstemming met de polis een geschillenprocedure te starten. De nodige stappen worden daarvoor nu gezet. Bij de schadeclaim in het kader van de WA-polis wordt een juridisch advies voorbereid.

Begin juli 2003 heeft verzekeraar ook de geclaimde bemalingschade Station Spui van april 2001 afgewezen. Gemeente heeft verzekeraar bericht zich met dat besluit niet te kunnen verenigen en dat zij daarbij technisch en juridisch advies heeft gevraagd. Op basis van de inmiddels ontvangen adviezen wordt verzekeraar met argumenten verzocht de afwijzing te herzien en de claim alsnog volledig te vergoeden. Het expertiserapport van Crawford&Company betreffende de wel ter hoogte van de Hema van april 2001 is op 6 februari 2004 bij verzekeraar ingediend met het verzoek de schadeclaim alsnog te honoreren. Op 10 maart 2004 heeft verzekeraar bericht bij zijn eerdere afwijzing te blijven. Ook bij deze claim wordt de geschillenprocedure momenteel gestart. Randstad Nederland heeft in oktober 2003 een schadeclaim ingediend betreffende de in februari 2002 gemelde waterschade in de kelder van haar pand op de hoek van Grote Marktstraat en Grote Markt, waarvoor de gemeente in maart 2002 elke aansprakelijkheid heeft afgewezen. De afhandeling is overgenomen door verzekeraar, zodat voor verzekerde de maximale schade beperkt is tot het in de verzekeringspolis vastgelegde eigen risico per schadegeval. hi december 2003 is een aansprakelijkheidstelling ontvangen betreffende schade aan het pand Bagijnestraat 23-25. De claim is ter afhandeling aan verzekeraar doorgezonden.

-8-


2.6

Planning

Op 18 november 2003 is een door Tram Kom opgestelde inhaalplanning vastgesteld.

Deze inhaalplanning is een aanpassing van het contractueel overeengekomen algemene tijdschema. Herziening was nodig omdat de afwijkingen van de eerder overeengekomen planning door vertragingen in de bouwkundige en installatietechnische werken te groot waren geworden

om op basis daarvan een goede tijdbewaking te handhaven. In de inhaalplanning is vastgelegd hoe de afbouwwerkzaamheden in de nog beschikbare tijd sneller zullen worden gerealiseerd. De

contractuele oplevering en ingebruikname van het Souterrain uiterlijk 19 oktober 2004 blijft uitgaande van deze inhaalplanning volgens Tram Kom haalbaar.

De bouwkundige en installatietechnische werken worden grotendeels voor medio mei 2004

uitgevoerd, zodat dan het testen van de installaties kan starten. Het testen van de installaties en de uitvoering van de railinfrawerken zal begin augustus 2004 worden afgerond. De resterende tijd tot de oplevering en openstelling zal worden gebruikt voor herstel- en aanpassingswerken die

voortvloeien uit het testen en voor het proefbedrijf van HTM. Tevens zullen andere gebruikers, hulpverleners en beheerders vertrouwd worden gemaakt met alle voorzieningen

De voortgang van de werkzaamheden ten opzichte van de inhaalplanning wordt elke twee weken besproken en hi een statusoverzicht vastgelegd. Bij signalering van achterstanden die de oplevering kunnen bemvloeden worden direct maatregelen bepaald om deze weg te werken.

Alle kritische, voor de oplevering en ingebruikname bepalende, werkzaamheden verlopen volgens de inhaalplanning. Enkele niet-kritische werkzaamheden hebben enige vertraging op het planningsschema, maar gevolgen voor de oplevering heeft dat niet. Alle werkzaamheden zijn erop gericht om zaterdag 16 oktober 2004 het Souterrain officieel en voor het publiek open

te stellen en zondag 17 oktober 2004 de tramexploitatie in het Souterrain te starten.

-9-


2.7

Communicatie

De website www.souterrain.nl wordt steeds beter bezocht. In 2003 was het aantal bezoekers al gegroeid van 500 naar 900 bezoekers per maand. In 2004 heeft deze groei zich verder doorgezet naar meer dan 1100 per maand met een uitschieter van 1700. De aandacht voor het Souterrain neemt toe naarmate de oplevering dichterbij komt.

Ook het aantal rondleidingen dat begeleid wordt vanuit de gemeente is gestegen tot twee bezoeken per week. Daarnaast worden rondleidingen verzorgd door Tramkom en HTM, zoals voor de ruim 300 trambestuurders die tramtunnel en stations moeten leren kennen. Om de bouwwerkzaamheden zo min mogelijk te verstoren is begin 2004 afgesproken rondleidingen slechts na 16.00 uur te laten plaatsvinden. Bijzondere problemen heeft deze beperking niet opgeleverd.

Op zaterdag 16 oktober 2004 zal het Souterrain worden geopend. Elke 3 weken wordt in de regiegroep door alle betrokken partijen samen, inclusief de Binnenstadondememers, de voortgang van de voorbereidingen bezien en bepaald. De officiele opening gaat plaatsvinden tussen 11.00 en 13.00 uur en hiervoor is uitgenodigd de minister van Verkeer en Waterstaat. Voor deze opening is een openingshandeling en een begeleidend programma van rap, dans en percussie bepaald. Voor de aansluitende feestelijke publieke opening tussen 13.00 en 17.00 uur is samen met de ondernemers en alle andere betrokken partijen als thema "Haag-s-hoppen, ondergronds goed!" gekozen. Het bovengrondse publieksprogramma is op basis van gevraagde en ontvangen voorstellen, op basis van een inventarisatie van wensen van de Binnenstadondememers en op basis van het gekozen thema door Festivents nader uitgewerkt. Bij dat programma zal een deel van de verzameling historische trams, na een rondrit door de stad ter gelegenheid van 100 jaar elektrische tram, worden opgesteld in de Grote Marktstraat. Tot het programma behoort ook een optreden van een bekende popgroep. Voor de aanloopperiode naar, het openingsmoment zelf en de periode na de opening van het Souterrain. is een communicatieplan opgesteld.

-10-


2.8

Beheer en onderhoud

Binnen de in het verleden daarvoor al uitgezette hoofdlijnen wordt onder leiding van een regiegroep een totaalvisie op het beheer en onderhoud van het Souterrain bepaald. Voor de uitwerking van het veiligheidsbeheer en het technisch beheer zijn werkgroepen geformeerd en daamaast houdt een werkgroep zich bezig met de kostentoedeling aan het openbaar vervoer. De werkgroep veiligheid richt zich op de sociale veiligheid, de persoonlijke fysieke veiligheid en de veiligheid van het railvervoer. Alle veiligheidsaspecten worden zodanig geregeld en vastgelegd dat direct voor of na de ingebruikname daarover geen onduidelijkheid kunnen ontstaan. Tevens wordt de basis gelegd om in de gebruiksfase elk veiligheidsaspect periodiek te kunnen toetsen. Daar waar noodzakelijk en wenselijk wordt rekening gehouden wordt met recente ontwikkelingen zoals de wetgeving tunnelveiligheid door het Rijk. De werkgroep technisch beheer richt zich op het onderhouden van alle technische voorzieningen. De voorbereiding en de uitvoering daarvan worden grotendeels verzorgd door HTM.

In de werkgroep kostentoedeling openbaar vervoer overleggen de beheerder van de gemeentelijke kunstwerken Stadsbeheer, de financier van het openbaar vervoer Stadsgewest Haaglanden en de exploitant van het openbaar vervoer HTM welke voorzieningen bestemd zijn voor het openbaar vervoer, de bijbehorende taken, de toedeling van de daaruit voortvloeiende kosten en de bijbehorende dekkingsmogelijkheden. De resultaten van deze werkgroepen zijn en worden naarmate de uitwerking vordert binnen een Integraal Beheerplan Souterrain vastgelegd. Dit werkdocument zal omstreeks 1 juli 2004 worden afgerond en kan aansluitend worden gepresenteerd. Streven is om daamaast in een of meerdere overeenkomsten de voor alle partijen aan het beheer verbonden rechten en plichten vast te leggen.

Over de toedeling van de kosten aan het openbaar vervoer is nog overleg gaande. De definiering van de gebruiksvoorzieningen voor het openbaar vervoer is nog niet eenduidig en dat laat zich vooral gelden bij het in de toekomst vervangen van die voorzieningen. Conform het raadsbesluit inzake de aanleg van het Souterrain (rv 216 van 1993) dient de begroting van de Dienst Stadsbeheer vanaf de oplevering in het laatste kwartaal 2004 te worden verhoogd met de voor de gemeente dan nog resterende beheerkosten

-11 -

Financiele analyse 20 Tunnels Centrum Juni 2004

FINANCIELE ANALYSE 20 TUNNELS CENTRUM

Juni 2004

versie 26 mei 2004 Commissie SWB 23 juni 2004

-1 -


BVHOUD DEEL A ALGEMEEN

1.

INLEIDING - LEESWIJZER................................................................................................. 3

1.1

Algemeen............................................................................................................ 3

1.2 1.3

Basis en grondslagen voor de financiele analyse................................................ 4 Opbouw en indeling............................................................................................ 4

1.4

Begrippendefinitie...............................................................................................5

1.5

Risico beschouwing............................................................................................ 7

DEELB SOUTERRAIN

1.

2.

3.

ONTWQCKELINGINVESTERINGSKOSTEN.................................................................... 8 1.1

Investeringskosten voltooiing............................................................................. 8

1.2

Toelichting op de mutaties hi de investeringskosten voltooiing......................... 9

1.3

Investeringskosten extra werken derden........................................................... 11

ONTWIKKELmGDEKKINGEN.......................................................................................12 2.1

Dekkingen voltooiing........................................................................................ 12

2.2 2.3

Toelichting op de mutaties hi de dekkingen voltooiing.................................... 12 Dekkingen extra werken derden........................................................................ 13

FINANCIELE RISICO'S EN CONCLUSIES...................................................................... 14 3.1

Financiele risico's.............................................................................................. 14

3.2

Conclusies......................................................................................................... 15

-2-

Financie'le analyse 20 Tunnels Centrum Juni 2004

DEEL A ALGEMEEN 1.

Inleiding - leeswijzer

1.1

Algemeen

Met financiele analyse 19 van november 2003 bent u gei'nformeerd over de stand van zaken betreffende het investering- en dekkingenniveau van de projecten Souterrain en Koningstunnel ultimo oktober 2003. De financiele analyse 20 is gebaseerd op de werkelijke cijfers ultimo april 2004, alsmede op de prognose van de ontwikkeling van de investeringskosten en dekkingen. De financiele analyse behandelt het Souterrain in deel B met voorafgaand daaraan in deel A een algemene inleiding. Deel C is vanwege het feit dat de Koningstunnel op een beperkt aantal punten is afgesloten komen te vervallen. Volledigheidshalve zijn de cijfers van het raadsbesluit inzake de voltooiing van het Souterrain van 6 juli 2000 als uitgangspunt genomen zoals deze in de financiele analyses van december 2000 en juni 2001 verwerkt zijn. Daamaast zijn de cijfers vermeld uit de vorige financiele analyse van november 2003. Het totaal aan kosten en dekkingsmiddelen betreffende de voltooiing van het Souterrainproject zal volgens de prognoses aan het einde van het werk nagenoeg onveranderd € 234,32 mln. bedragen. In de periode na november 2003 is door de afronding van de civieltechnische werken en door de uitvoering van het grootste deel van de bouwkundige, de installatietechnische en de railinfrastructurele werken een duidelijker beeld ontstaan van de nog te verwachten kosten. Hoewel met name voor de verwachte en voor extra niet verwachte meerwerken het onvoorzien moest worden aangesproken is het resterend onvoorzien nog steeds voldoende om het Souterrain binnen de beschikbare budgetten te voltooien Deze financiele analyse is zoals gebruikelijk voorzien van een leeswijzer. Het doel van deze leeswijzer is u vooraf een raamwerk te bieden van de gehanteerde uitgangspunten. In de paragrafen 1.2 tot en met 1.5 van deel A is dit raamwerk uitgewerkt hi respectievelijk gehanteerde grondslagen, de opbouw en indeling van de financiele analyse, een begrippendefinitie en een risicobeschouwing.

-3-

FinanciSle analyse 20 Tunnels Centrum Juni 2004

1.2

Basis en grondslagen voor de financiele analyse

Ten behoeve van de financiele beheersing en informatievoorziening van het tunnelproject is binnen de Dienst Stadsbeheer een projectadministratie op zogehetenprojectonderdelen operationeel. De inrichting van deze projectadministratie en de bijbehorende procedures zijn op advies van de Accountantsdienst vastgelegd in een AO-manual. De onderscheiden projectonderdelen bevatten een nadere detaillering en vormen de uiteindelijke basis van de financiele analyse.

Voor de financiele analyse zijn in overleg met de Accountantsdienst de algemeen geldende grondslagen voor verslaggeving volgens Titel 9 Boek 2 Burgerlijk Wetboek toegepast. Als belangrijke grondslagen voor deze analyse gelden het zogeheten voorzichtigheidsprincipe en realisatieprindpe. Deze principes houden respectievelijk in dat financiele risico's hi aanmerking dienen te worden genomen zodra deze worden geconstateerd, terwijl positief projectresultaat slechts mag worden verwerkt voor zover voldoende duidelijk is dat het voordeel daadwerkelijk is verwezenlijkt.

1.3

Opbouw en indeling

De financiele analyse is opgebouwd van een globaal naar een gedetailleerd niveau. Op deze wijze wordt de lezer in staat gesteld om zich op de eerste plaats een totaalbeeld te vormen van de ontwikkeling in de investeringskosten, de dekkingen en financiele risico's, alvorens in detail op de verschillende onderdelen wordt ingegaan. Bij de indeling van de analyse worden van globaal naar gedetailleerd niveau de financiele ontwikkelingen stelselmatig in tabellen en overzichten weergegeven. De tabellen bieden chronologisch inzicht

in de financiele ontwikkelingen waarbij de opgegeven. prognoses van de investeringskosten en dekkingen zijn vergeleken met resp. de vorige financiele analyse en de besteksbegroting (voor een definitie van cursief gedrukte begrippen wordt verwezen naar paragraaf 1.4).

-4-


1.4

Begrippendefmitie

In deze paragraaf worden de voomaamste begrippen uit de financiele analyse gedefinieerd. Waar

nodig wordt per begrip verwezen naar de actuele cijfers van deze financiele analyse.

* Besteksbegroting In elke financiele analyse worden de ontwikkelingen van het investering- en dekkingsniveau ten opzichte van de besteksfase gepresenteerd.

* Prognose In deze financiele analyse wordt u geinformeerd over de stand van de werkelijke kosten en de per ultimo april 2004 verstrekte opdrachten. Daamaast wordt in deze analyse een uitspraak gedaan over het verwachte totaalniveau van investeringskosten en dekkingen. De prognose geeft een actueel beeld van het verloop van de gerealiseerde investeringskosten, aangegane verplichtingen en dekkingen. In verband met het afrondende stadium zijn aard en omvang van de financiele risico's zeer overzichtelijk. De prognose is gebaseerd op het voorzichtigheids- en realisatieprincipe. * Prijsindexering Conform het advies van de Accountantsdienst dienen periodiek de investeringskosten en dekkingen te worden geindexeerd naar een actueel loon- en prijspeil Als indexering worden de percentages gebruikt die de aannemer respectievelijk het Rijk / V&W hanteren. Het Rijk / V&W is in december 2002 overgegaan tot een versnelling van de uitbetaling van de subsidie. Dit heeft als gevolg dat de geprognosticeerde indexeringen van het Rijk / V&W voor de jaren 2003 en 2004 onder druk zijn komen staan. Dit risico is reeds eerder gemeld.

* Onvoorzien In de financiele analyse wordt apart aandacht besteed aan het onderdeel onvoorzien

-5-


Het hanteren van het voorzichtigheids- en het realisatieprincipe als methodiek binnen de financiele verantwoording impliceert dat het vrijvallen van positief projectresultaat, bijvoorbeeld door een gunstige aanbesteding, pas verantwoord kan worden gedaan nadat projectonderdelen gereed zijn.

Negatief geprognosticeerd projectresultaat wordt samen met andere financiele risico's opgenomen in het overzicht van financiele risico's en ten laste van het onvoorzien gebracht indien deze onvermijde-

lijk een feit zijn geworden (zie ook paragraaf 1.5).

Verder wordt specifiek aandacht besteed aan de aanwending van de post onvoorzien, waarmee inzicht wordt verschaft hi het financiele verloop van de realisatie ten opzichte van de besteksbegroting. In de aanwending van het onvoorzien wordt onderscheid gemaakt tussen wijzigingen en afwijkingen in de bouwkosten enerzijds, en overige oorzaken anderzijds. Afwijkingen in de bouwkosten en de financiele risico's hierop worden verzameld als meerwerk. Meer- en minderwerk kunnen naar oorzaak worden ingedeeld en wel in meerkosten als gevolg van: I.

II. III.

opdrachtgever en omgevhigsfactoren, vanwege nader gestelde eisen ten opzichte van het bestek; ontwerp en adviseurs, die manifest worden bij de detailenguieering; uitvoeringwerkzaamheden, die hi principe onderdeel vormen van de verantwoordelijkheid van de aannemer, tenzij erkend als daadwerkelijk onvoorzien.

Voorts komen afwijkingen en risico's voor als gevolg van financiering, dekking en nietprojectspecifieke oorzaken. * Aanbestedingsresultaat Het aaribestedingsresultaat wordt gedefinieerd als het verschil tussen de investeringskosten volgens de besteksbegroting en het investeringsbedrag volgens de meest economische aanbieding. Na aanbesteding is in de prognose van de bouwkosten het aanbestedingsresultaat verwerkt en in mindering gebracht op de investeringskosten volgens de besteksbegroting waarna het ontstane verschil is toegevoegd aan de post onvoorzien. Ervaring met complexe projecten leert dat gunstige aanbestedingen niet per definitie leiden tot lagere investeringskosten, vanwege de financiele druk op

het werk. Uitspraken betreffende de werkelijke hoogte van de investeringskosten zullen dus pas dan gedaan kunnen worden als projectonderdelen daadwerkelijk gereed zijn (het realisatieprincipe). Hierbij dient te worden opgemerkt dat de Rijksbijdrage uiteindelijk wordt vastgesteld op basis van de werkelijk gemaakte kosten, uiteraard wel binnen de kaders van de beschikking.

-6-


1.5

Risicobeschouwing

Risicomanagement kan dienen als een belangrijk instrument ter bewaking en sturing van de

investeringsbudgetten en financiele dekkingen. Dit instrument wordt tot op heden en in de toekomst binnen de financiele analyses uitgewerkt in het overzicht van financiele risico's. Conform het gehanteerde voorzichtigheidsprincipe binnen de analyses zijn die risico's opgenomen die op het moment voorzienbaar en kwantificeerbaar zijn.

Het overzicht is opgebouwd naar zogeheienprojectspecifieke en niet-projectspecifieke risico's. De projectspecifieke risico's, die inherent aan de projectuitvoering zijn, bestaan uit dekkingsrisico's, risico's in de investeringskosten en risico's in de financiering.

De dekkingsrisico's binnen het project vloeien voort uit discrepanties tussen de geprognosticeerde benodigde dekking en hetgeen beschikbaar respectievelijk maximaal genereerbaar is.

Risico's in de investeringskosten vloeien voort uit de op het moment voorzienbare en kwantificeerbare claims die niet binnen de geprognosticeerde budgetten vallen. De onderdelen die onder deze post vallen kunnen fluctueren en zullen in die situatie een beslag leggen op het onvoorzien. In hoeverre dergelijke risico's als onontkoombaar en onomkeerbaar moet worden beschouwd en daarmee verwerkt dient te worden in de prognoses (realisatieprincipe), is afhankelijk van het resultaat van onderhandelingen. Door middel van analyses worden periodiek schattingen beschikbare onvoorzien gemaakt. De risico's uit hoofde van de financiering hebben vooralsnog betrekking op de voorfinancieringskosten als gevolg van vertragingen in uitkering van benodigde subsidiebijdragen ten opzichte van de maximaal beschikbare subsidiebijdragen. De niet-projectspecifieke risico's zijn risico's die niet gerelateerd zijn aan de feitelijke technische uitvoering van het project, maar voortvloeien uit juridische, wettelijke of milieuontwikkelingen die zich voordoen nadat het raadsbesluiten tot bouw van de tunnel is genomen. In hoeverre dergelijke risico's als onontkoombaar en onomkeerbaar moet worden beschouwd en daarmee verwerkt dienen te worden in de prognoses (realisatieprincipe), is afhankelijk van gemaakte en te maken keuzes om al dan niet de kosten binnen het project te verantwoorden. Indien voor posten de keuze nog niet is gemaakt, respectievelijk onderhandelingen gaande zijn, is uit hoofde van het voorzichtigheidsprincipe ervoor gekozen deze posten als maximaal financieel risico te kwantificeren.

-7-


DEEL B SOUTEjRRAIN

1.

Ontwikkeling investeringskosten - Souterrain

1.1

Investeringskosten voltooiing Souterrain

In paragraaf 1.1 is de opbouw van de verwachte kosten en het benodigde budget per onderscheiden projectonderdeel gegeven. In paragraaf 1.2 worden naast de bekende ontwikkelingen sedert de voltooiingovereenkomst de mutaties ten opzichte van de prognose november 2003 nader toegelicht.

Tabel 1: Overzicht ontwikkeling benodigd kostenbudget per projectonderdeel Souterrain Bedragen in miljoenen euro's (excl. BTW) Proj ectonderdeel

Voltooiing juli 2000

Prognose nov 2003

Mutatie

Prognose mei 2004 . -

I. BOUWKOSTEN

1 . Civieltechnische, bouwkundige en

133,78

152,19

2,42

154,61

133,78

152,19

2,42

154,61

4,77 16,06 9,67 3,13 4,81 0 38,44

6,81 11,41 11,39 3,44 4,64 0 37,69

0 0 -0,24 0,02 -0,57 0

6,81 11,41 11,15 3,46 4,07 0

-0,79

36,90

32,67 0,68 2,22 35,57

40,00 1,31 2,89 44,20

0,13 0,08 -1,60 -1,39

40,13 1,39 1,29 42,81

207,79

234,08

0,24

234,32

installatietechnische bouwkosten

Totaal bouwkosten H. BIJKOMENDE WERKEN 2. Installaties HTM 3. Kabels en Leidingen 4. Rails en bovenleidingen HTM 5. Bouwrijp maken 6. Woonrijp maken 7. Prijsindexatie 2000-2004 Totaal bijkomende werken III. STAARTKOSTEN 8. VAT 9. Nadeelcompensatie 10. Onvoorzien Totaal staartkosten TOTAALVOLTOOIING SOUTEjRRAIN

Het totaal van de verwachte investeringskosten bedraagt ultimo april 2004 € 234,32 mln. Vergeleken met de vorige financiele analyse van november 2003 is dit totaal nagenoeg niet gewijzigd. De geringe toename van € 0,24 mln. is het gevolg van extra overige inkomsten derden (zie ook 2.1 ad 4) voor hogere bouwkosten. Binnen het totaal aan investeringskosten hebben zich op onderdelen ook

mutaties voorgedaan, welke in de volgende paragraaf (zie 1.2) worden toegelicht. In het totaal van de investeringskosten zijn niet begrepen de kosten van de diverse schadegevallen en de kosten van extra werken voor derden.

-8-


1.2

Toelichting op de mutaties in de investeringskosten

Per projectonderdeel wordt hieronder een toelichting gegeven op de mutaties zoals die zijn vernoemd

in tabel 1 "Overzicht ontwikkeling benodigd kostenbudget per projectonderdeel Souterrain". Ad 1.1

Civieltechnische, bouwkundige en installatietechnische bouwkosten

De toename van de bouwkostenprognose (€ 2,42 mln.) is hoofdzakelijk een gevolg van verwachte bouwkundige (€ 0,62 mln.) en installatietechnische (€ 0,63 mln.) meerwerken, waarmee binnen het onvoorzien rekening werd gehouden en van onverwachte civieltechnische (€ 0,41 mln.) en bouwkundige (€ 0,50 mln.) meerwerken, waarvoor het onvoorzien extra is aangesproken. De toename van de bouwkosten is tevens een gevolg van hogere bouwkosten (€ 0,24 mln.) die door extra overige opbrengsten van derden zijn gedekt. Ad II.4

Rails en bovenleidingen HTM

De afhame van deze kostenprognose (€ 0,24 mln.) is een gevolg van de binnen het budget uitgevoerde

reconstructie van het kruispunt Laan van Meerdervoort/ Waldeck Pyrmontkade, waar in een eerder stadium met meerkosten was rekening gehouden.

Ad n.6 Woonrijp maken De afhame van de kostenprognose (€ 0,57 mln) is een gevolg van een nieuwe inventarisatie en kostenraming van de nog uit te voeren werkzaamheden tot aan de oplevering. De kosten van sommige werkzaamheden bleken mee te vallen en daamaast bleken andere werkzaamheden ten laste te komen van andere opdrachtgevers en budgetten.

Ad m.8 VAT- en bijkomende kosten De bouwlcundige en installatietechnische werken hebben vanwege de vertraging in detailuitwerking, afstemming en uitvoering meer begeleiding en toezicht gevergd dan was verwacht (€0,13 mln.).

Rekening houdend met de voortgang van het project wordt permanent kritisch overwogen welke inzet van met name projectmanagement, engineering, directie en toezicht voor de rest van de projectduur noodzakelijk is. Ad III.9 Nadeelcompensatie

De kostenprognose voor de nog lopende zaken is per 1 februari 2004 getoetst en verhoogd (€ 0,08 mm.). De mogelijke kostenconsequenties van het naijleffect, de omzetderving na afloop van de werkzaamheden op maaiveld welke volgens de Raad van State ook voor compensatie in aanmerking komt, zijn bepaald op € 0,35 mln., maar in de cijfers van deze analyse is daarmee nog geen rekening gehouden. Een naijleffect van deze omvang kan op basis van de huidige prognoses worden gedekt uit het nog resterende onvoorzien. Mocht echter de ontwikkeling van het naijleffect of het onvoorzien daartoe aanleiding geven dan zal deze dekking opnieuw moeten worden bezien.

-9-


Ad 111.10 Onvoorzien Uitgangspunt bij het onvoorzien is dat 10% onvoorzien nodig is voor het deel van de werkzaamheden

waarvan de kostprijs nog moet worden bepaald en opdrachten moeten worden verstrekt. Bij het deel van de werkzaamheden waarvan de prijs is bepaald, de opdracht is verstrekt en de uitvoering is gestart is het benodigde onvoorzien gesteld op 5%.

Na de rapportage van november 2003 zijn voor de laatste delen van voorziene installatietechnische en railinfrastructurele werken prijsafspraken gemaakt en zijn delen van het onvoorzien gebruikt voor de verwachte en onverwachte civieltechnische, bouwkundige en installatietechnische meerwerken. Tevens zijn delen van het onvoorzien gebruikt voor extra begeleiding en toezicht en voor de verhoging van de te verwachten nadeelcompensatie (exclusief naijleffect). Per saldo heeft dit geleid tot een afname van het onvoorzien (€ 1,60 mln.). Het resterende onvoorzien (€ 1,29 mln.) is volgens de gestelde uitgangspunten nog steeds voldoende om het Souterrain binnen het totaal van de beschikbare budgetten te voltooien.

-10-


1.3

Investeringskosten extra werken derden Souterrain

Naast werkzaamhedenheden, welke voortvloeien uit het voltooiingsbesluit, worden in opdracht van diverse derden tegelijk extra werken uitgevoerd in en hi relatie met het Souterrain.

Tabel 2: Overzicht ontwikkeling kostenbudget extra werken derden Souterrain Bedragen hi miljoenen euro's (excl. BTW)

Dekkingen extra derden

Voltooiing

l.Gebr.ruimteHTM

2. Affiche Galerij 3. Archeologische vl. 4. Kruispt. LvMAVPk 5. VAT diverse Totaal extra derden

juli 2000 0 0 0 0 0 0

Prognose november 2003 0,37 0,71 0,25 0,24 0.67 2,24

Mutaties

Prognose

0,18 -0,01 0,06 1,21 0,09 1,53

mei 2004 0,55 0,70 0,31 1,45 0.76 3,77

Per werk kan daarbij het volgende worden toegelicht: Ad 1

Gebruiksruimte HTM

Op verzoek van de HTM wordt er in het station Spui een ruimte gerealiseerd voor het IC-personeel van de HTM. De IC-medewerkers zullen vanuit deze ruimte him diensten in de stad beginnen en eindigen en controle s uitoefenen in het Souterrain. Van de HTM is een opdracht ontvangen voor de uitvoering van een deel van de werkzaamheden.

Een verzoek om deze opdracht te verhogen en te completeren is ingediend. Ad 2

Affiche Galerij

In het station Spui wordt langs een hellingbaan van passerel naar tramperron een Affiche Galerij gerealiseerd. Voor de uitvoering van alle werkzaamheden is opdracht van HGA ontvangen . Ad 3

Archeologische vloer

In station Grote Markt wordt in opdracht van DSB/Archeologie een archeologisch vloer gerealiseerd. Op het tramperron aan de zijde van de Grote Markt wordt in de houten perronvloer een oude kaart van

Den Haag verwerkt en worden putten aangebracht waarin archeologische vondsten zullen worden tentoongesteld. Voor de uitvoering van alle werkzaamheden is van DSB/Archeologie opdracht ontvangen Ad 4

Kruispunt Laan van Meerdervoort / Waldeck Pyrmontkade

Het project betreft een reconstructie van een deel van het kruispunt in het kader van en in opdracht

van Randstad Rail. Tevens zijn hi opdracht van HTM onderhoudswerkzaamheden aan de tramsporen meegenomen. Deze werkzaamheden zijn gecombineerd met de werkzaamheden aan het kruispunt vanwege het Souterrain.

De werkzaamheden zijn nagenoeg gereed. Afrekeningen met zowel RandstadRail als HTM hebben plaatsgevonden.

-11 -


Ontwikkeling dekkingen - Souterrain 2.1

Dekkingen voltooiing Souterrain

In tabel 3 wordt een overzicht gegeven van de ontwikkeling van de dekkingsmiddelen voor de

voltooiing van het Souterrain vanaf het raadsbesluit betreffende de voltooiing van 6 juli 2000 tot ultimo november 2003. Tevens wordt een overzicht gegeven van de ontwikkelingen in de dekking van ultimo november 2003 tot mei 2004. Een uitgebreider dekkingsoverzicht is als bijlage aan de fianciele analyse toegevoegd..

Tabel 3: Overzicht toegezegde en verwachte dekkingen voltooiing Souterrain Bedragen in mirjoenen euro's (excl. BTW) Dekkingen voltooiing l.Rijk 2. Haaglanden 3. Gemeente 4. Derden Totaal voltooiing

Voltooiing juli 2000 122,11 23,02 44,35 19,03 208,51

Prognose november 2003 128,37 31,03 58,66 16.02 234,08

2.2

Toelichting op de mutaties in de dekkingen voltooiing

Ad 1

Bijdragen Rijk

Mutaties -0,80 0,80 0 0.24 0,24

Prognose mei 2004 127,57 31,83 58,66 16.26 234,32

In mei 2003 is gesignaleerd dat de indexering van de rijksbijdrage, vanwege een versnelde betaling eind 2002 van het grootste deel van de resterende rijksbijdrage, met € 1,73 mln. zal verminderen. Na de ontvangst van de indexeringbijdrage over 2003 eind oktober is de totaal verwachte indexeringsbijdrage met € 0,80 mln. verder naar beneden bijgesteld aangezien de werkelijkeprijsstijgingenbij de begrotingscijfers zijn achtergebleven.

Ad 2

Bijdragen Haaglanden

Op 17 maart 2004 is van het stadsgewest Haaglanden een beschikking ontvangen voor een bijdrage van € 7,30 mln. uit het Reginaal fonds Bereikbaarheidsoffensief Haaglanden, het zogenaamde BORfonds. De eerste termijn van € 3,65 is inmiddels betaald. De verwachte indexeringen van het stadsgewest Haaglanden bij de bijdrage uit het Mobilteitsfonds en de bijdrage uit de versnelling van het openbaar vervoer zijn verhoogd met respectievelijk € 0,1 en € 0,7 mln., dus totaal € 0,8 mln. Ad 3

Bijdragen gemeente

De in mei 2003 gesignaleerde verminderde vergoeding van indexeringskosten ter grootte vari € 1,73 mln. ten gevolge van een versnelde betaling van de rijksbijdrage is samen met het daaraan verbonden rentevoordeel betrokken bij het tweede concernbericht 2003.

Ad 4

Bijdragen derden

Via derden zijn extra opbrengsten gerealiseerd uit de verkoop van materialen en verrichte werkzaamheden voor een bedrag van € 0,24 mln. -12-


2.3

Dekkingen extra werken derden

Na het besluit van juli 2000 zijn aan het voltooiingsplan Souterrain extra werken derden met een

volledige dekking toegevoegd. Tabel 4 geeft een overzicht van de werken met de bijbehorende dekkingen. Tabel 4: Overzicht toegezegde en verwachte dekkingen extra werken derden Bedragen in miljoenen euro's (excl. BTW)

Dekkingen

extra derden l.Gebr.ruimteHTM 2. Affiche Galerij 3. Archeologische vl. 4. Kruispt. LvM/WPk 5. Overige dekkingen Totaal extra derden

Voltooiing juli 2000 0 0 0 0 0 0

Prognose november 2003 0,37 1,23 0,25 0,24 0.15 2,24

Mutaties

0,18 0 0,06 1,21 0.08 1,53

Prognose mei 2004 0,55 1,23 0,31 1,45 0,23 3,77

Ter toelichting het volgende:

Aanvullende opdrachten zijn ontvangen voor de gebruiksruimte HTM, de archeologische vloer en voor de reconstructie van het kruispunt Laan van Meerdervoort / Waldeck Pyrmontkade. Een verzoek om de opdracht voor de gebruiksruimte HTM te completeren is bij HTM ingediend.

-13-


3

Financiele risico's en conclusies Souterrain

3.1

Financiele risico's

Ten aanzien van de financiele risico's wordt een onderscheid gemaakt naar risico's die inherent zijn

aan het project, alsmede de risico's die voortvloeien uit ontwikkelingen en besluitvorming nadat het raadsbesluit in juli 2000 is genomen. Laatstgenoemde risico's zijn als niet-projectspecifieke te kenmerken. Onder de paragraaf 1.5 Risicobeschouwing van de leeswijzer is nader toegelicht op welke

wijze invulling wordt gegeven aan de beoordeling van de risico's.

Kostenrisico 's De schadekosten vallen buiten de projectkosten. Het betreft kosten van de schade calamiteit Kalvermarkt van maart 1998, het incident Spui van juli 2000, de bemaling station Spui van april 2001

en de wel Grote Marktstraat van april 2001. De totale kosten van deze schadegevallen, welke bij de verzekeraar zijn geclaimd, bedragen ultimo april 2004 € 21,73 mln., inclusief de tot het eigen risico beperkte schadeclaim van Randstad Nederland. Dekkingsrisico 's Voor de bij het voltooiingsbesluit gesignaleerde risico van vergoeding schadekosten calamiteit en de daarna door de Accountantsdienst gesignaleerde risico's van rijkssubsidie parkeerroute, vergoeding van kosten latere schades en terugbetaling cq subsidie van BTW zijn binnen de rekening van Stadsbeheer en van het concern voorzieningen getroffen en reserveringen gedaan. Bij het opstellen van de begroting wordt elk jaar bezien of en zoja in hoeverre deze voorzieningen en reserveringen moeten worden aangesproken.

Begin 2003 is in nauwe samenwerking met de Accountantsdienst bij de fiscus een aanvraag ingediend voor terugbetaling van BTW. Aansluitend hierop heeft de fiscus de aanvraag nader onderzocht. Overleg is gaande om tot een beschikking van de belastinginspectie te komen, maar verwacht wordt

dat dit overleg niet op korte termijn kan worden afgerond. In navolging van een uitspraak van het Amsterdamse hof betreffende de Noord-Zuid-lijn is bezwaar aangetekend tegen de eigen aangifte

omdat de gemeente niet alleen voor de parkeergarage maar voor het gehele tunnelproject als ondernemer wil worden aangemerkt. De belastinginspecteur wacht een beslissing van de Hoge Raad af. Pas daama zal voor de niet door de fiscus terugbetaalde BTW een subsidieaanvraag worden ingediend bij het Rijk (V&W).

Risico's uit hoofde van financiering Uit de onderzoek naar de diverse dekkingsmiddelen blijkt dat enige dekkingsmiddelen pas in de periode na oplevering tot een volledige afrekening zullen komen. Deze periode strekt zich uit tot na 2010. Dit leidt voor de gemeente tot een nadelige voorfinanciering.

-14-


3.2

Conclusies

Deze financiele analyse verstrekt informatie per ultimo april 2004.

Het totaal aan kosten en dekkingsmiddelen betreffende de voltooiing van het Souterrain zal volgens de prognoses aan het einde van het werk € 234,32 mln. (was € 234,08 mln.) bedragen.

In de periode na november 2003 is door de afronding van de civieltechnische werken en door de uitvoering van het grootste deel van de bouwkundige, de installatietechnische en de infrastructurele werken een duidelijker beeld ontstaan van de nog te verwachten kosten. Hoewel met name voor de verwachte en niet verwachte extra meerwerken het onvoorzien moest worden aangesproken is het resterend nog steeds voldoende om het Souterrain binnen de beschikbare budgetten te voltooien.

-15-

1-6-2004

I Overzicht toegezegde/verwachte dekkingen Souterrain Dekkingen Souterrain

Bedragen in miljoenen euro's (exd. BTW) RV1993 Bestek 1995 RV2000

Stand per Mutaties to.v. Stand per Ontvangen pet Nog te ontvangen Opmerkingen 30-9-2003 30-9-2003 30-4-2004 30-4-2004 per3CM-2004

I.Rijk

1 .1 Oorspronkelijke beschikking

103.008.109 0 0 0 0 6.806.703

89.394.703

89.394.703

4.401.668

1 .5 Index aanvullende beschikking vanaf 2001 1 .6 Reservenng parkeerroute

86.161.972 0 0 0 0 6.806.703

5.626.875

4.401.668 2.002.319 22.689.011 4.259.943 5.626.875

0 0 0 0 -805.874 0

89.394.703 4.401.668 2.002.319 22.689.011 3.454.069 5.626.875

89.394.703 4.401.668 2.002.319 22.689.011 1.725.374 635.779

0 0 0 0 1.728.695 4.991.096

Subtotaal rijk

92.968.675

109.814.812

122.112.257

128.374.5f9

-805.874

127.568.645

120.848.8S4

6.719.791

2.4 Index vensnellende maatregelen doorstroom OV 2.5 BOR-fonds

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

4.869.969 0 18.151.209 0 0

4.869.969 348.872 18.151.209 352.121 7.300.000

0 100.000 0 705.874 0

4.869.969 448.872 18.151.209 1.057.995 7.300.000

4.869.969 348.872 4.000.000 428.501 3.650.000

Subtotal Haaglanden

0

0

23.021178

31.022.171

805.874

31.828.045

13. 297.342

907.560

907.560 1.134.451 0 1.815.121 0

907.560 1.134.451 0 1.815.121 0 3.783.166 635.292 226.890 1.815.121 2.268.901

1 .2 Index oocspronkeJijke beschikking tot 2000 1 .3 Index Oorspronkelijke beschikking vanaf 2000 1 .4 Aanvullende beschikking

2. Haaglanden 2.1 Bijdrage mobiliteftsfonds 2.2 Index mobiliteitsfonds vanaf 2000

2.3 Versnellende maatregelen doorstroom OV

3. Gemeente 3.1 Ontlasting riolefingsprogramma

3.2 Reservenng Kem Gezond 1993 3.3Aardgasbaten 3.4 Huur / reclame baten 3.5 Vrijval reservering Koningstunoel 3.6 Mobiliteitsscenario 3.7 Kem Gezond 1995 3.8 Bereikbaar nieuw centrum

3.9 Index gem. aandeel tot 2000 3.10 Koningstunnel restart 3.11 Raadskrediet voltooiing

3.12 Extra toegankelijkheloyveiligheid/rallinfra 3.13 Indexering gem. aandeel vanaf 2000 3.14 Extra kosten 2002 Subtotaal gemeente

4. Derden 4.1 Nutsbedrijven

4.2 ParkeergarageQ-F>ark 4.3 A Resident 4.3 B Resident 4.4 Verbinding aanliggende panden

4.5 Ovenge opbrengsten Subtolaal Derden

0 22.689.011 0

Uitgeput

Uitgeput Restart daim bij gemeente Loopt door tot 2005

0 100.000 Vdgt nog extra indexatie 14.151209 Doortoop t/m 2007 629.494 Inschatting 2004 t/m 2007 3.650.000 Defenitieve beschikking ontvangen 18.530.703

907.560 1.134.451 1.361.341 1.815.121 5.445.363 3.783.166 0 0 0 0 0 0 0 0

1.361.341 1.815.121 5.445.363 3.783.166 635292 0 1.815.121 0 0 0 0 0

907.560 1.134.451 0 1.815.121 0 3.783.166 635.292 226.890 1.815.121 2.268.901 31.764.615 0 0 0

635.292 226.890 1.815.121 2.268.901 31.764.615 6.806.703 5.208.924 2.300.000

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

2.300.000

907.560 771.426 0 0 0 3.783.166 0 226.890 1.815.121 2.268.901 31.764.615 6.806.703 5.208.924 2.300.000

14.447.002

16.897.415

44.351.117

58.666.744

0

58.666.744

SS.e53.306

5.200.775 13.769.961 0 0 0 0

5.309.229 13.769.961 1.678.987 0 453.780 0

0 13.769.961 1.037.970 614.418 515.125 316527

0 C 1.037.970 402.957 265.306 316.527

0 Dekklng niet te realiseren 13.769.961 Verwacht deels 2004/ Restart tot 2011 0 211.461 Juni 2004 249.819 Verwacht 2004

1.134.451

3.783.166

3.811.754

0

13.769.961

13.769.961

998.316 0 453.780 0

1.037.970 614.418 515.125 81.854

0 0 0 0 0 234.673

31.764.615 6.806.703 5.208.924

0

363.025 Verwacht2004 0 1.815.121 Verwachtna2004 0 0 635292 Verwacht2004 0 0 0 0 0 0

0 Z813.438

0

1 8.970. 736

21.211.957

19.033.811

16.019.328

234.673

J6.254.00f

2.022.760

14.231.241

126.386.413

147.924.184

208.518.363

234.082.762

234.673

234.317.435

192.022262

42295.173

5.1. Gebruiksruimte HTM 5.2 Internationale Affiche Gallerij HGA 5.3 Arctieolcigische vloer DSB/ArcheoloQie 5.4 Kruispunt LvM / WP-kade DSB/RR/HTM 5.5 Ovenge opbrengsten

0 0 0 0

0 0 0 0 0

378.017 1.225.000 250.000 814.536 150.099

177.522 0 53.035 637.869 85.599

555.539 1.225.000 303.035 1.452.405 235.698

0 471.755 0

0

0 0 0 0 0

150.099

555.539 753.245 303.035 173.300 85.599

Totaal dekkingen extra werken derden

0

0

0

2.817.652

954025

3.771.677

1.900.959

1.870.718

126.386.413

147.924.184

208.518.363

236.900.414

1.188.698

238.089.112

193.923.221

44.165.891

Totaal dekkingen voltooiing Souterrain

Uitgeput Uitgeput

5. Extra werken derden

Totaal dekkingen Souterrain

1.279.105

Verwacht 2004 Verwacht 2004 Verwacht 2004/2005 Venvacht juni 2004

VOORTGANGSRAPPORTAGE 20 TUNNELS CENTRUM

Recommend Documents