Voorstel regioraad 27 juni 2007 Auteur Datum Code Reg.nr.
: Fons Lohuis/Erwin Derksen :
: :
Agendapunt:
Onderwerp : Agenda van Twente Samenvatting Na de vaststelling van de bestuurlijke structuur voor Regio Twente, is de inhoud aan de orde: de Agenda van Twente en de bijbehorende financieringsstrategie. De voorliggende versie is een eerste uitwerking. De gemeenten en provincie zijn nauw betrokken bij de verdere uitwerking van de Agenda van Twente. Die betrokkenheid krijgt inhoud als zij hierover in eigen huis discussiëren en input leveren voor de uiteindelijke Agenda van Twente. Vanuit Regio Twente wordt dit proces ondersteund door nauw overleg met de gemeentesecretarissen en het geven van informatie en toelichting aan en discussie met colleges en raden. Dit vindt plaats in de periode 18 april – 11 juni 2007. Daarnaast wordt de eerste uitwerking van de Agenda van Twente behandeld in de bestuurscommissies en diverse portefeuillehoudersoverleggen. Vaststelling van de Agenda van Twente is voorzien in de regioraad van 27 juni 2007. Aan de regioraad, Procesverloop De vernieuwing van de bestuurlijke samenwerking in Twente krijgt in delen zijn beslag. De structuur is 21 maart 2007 vastgesteld. De besluitvorming over de inhoud van de samenwerking – vastgelegd in de Agenda van Twente – is voorzien in uw raad van 27 juni 2007. De eerste concepten van de agenda en het missiestatement zijn in december 2006 – tegelijk met de structuurvoorstellen - aan de gemeenten en provincie verzonden, met het verzoek om hierop te reageren. De reacties van de gemeenten zijn verwerkt in de voorliggende eerste uitwerking van de Agenda. Op basis van de reacties van diverse gemeenten en de provincie is de Agenda van Twente verder uitgewerkt. Dit eerste concept is inmiddels besproken met de kring van gemeentesecretarissen (28 maart).De reacties uit dit overleg zijn eveneens verwerkt in de nu voorliggende versie. Agenda van Twente De Agenda van Twente is op te vatten als een meerjarig ontwikkelingsprogramma (ca. 10 jaar) dat de Twentse gemeenten, de provincie Overijssel en Regio Twente de komende jaren gezamenlijk willen uitvoeren om zodoende de ambities van Twente op sociaal-economisch en ruimtelijk terrein te realiseren. Hiervoor is een grondige analyse gemaakt van Twente op sociaal, economisch en ruimtelijk vlak. De ambities zijn vertaald in concrete doelstellingen. Om de doelstellingen te bereiken zijn programma’s opgesteld, met daarbinnen projecten. De eerste uitwerking van de Agenda van Twente is een feit. Nu is het aan de gemeenten en provincie om te komen tot een eindversie die door uw raad kan worden vastgesteld. In het bijzonder vragen wij uw aandacht voor de volgende onderwerpen uit de Agenda van Twente 1. Besluitvormingsproces 2. Selectieprocedure projecten 3. Financieringsstrategie
1
1. Besluitvormingsproces De besluitvorming over de Agenda van Twente vindt plaats in uw raad van 27 juni 2007. De gemeenten en de provincie worden in de periode van 18 april tot 11 juni in de gelegenheid gesteld een reactie te geven op de eerste uitwerking van de Agenda van Twente. Dit kan via diverse gremia (colleges en raden, staten, portefeuillehoudersoverleggen en bestuurscommissies). Wij zullen de gemeenten hierin ondersteunen door het geven van toelichting en informatie. Om de betrokkenheid van de gemeenten (colleges en raden) te intensiveren en te verstevigen bij de Agenda van Twente willen wij in de maand mei, begin juni, een interactieve conferentie voor alle Twentse gemeenten organiseren waarin de Agenda volop aan bod komt. Deze conferentie wordt momenteel voorbereid. De reacties van de gemeenten worden opgenomen in een Nota van wijzigingen. Deze wordt verwerkt in de concept-eindversie van de Agenda van Twente, die medio juni aan uw raad zal worden toegezonden. Voor het volledige behandelproces verwijzen wij naar het behandelschema (zie bijlage 5 van de Agenda van Twente ) . 2. Selectieprocedure projecten De Agenda van Twente is een meerjarig integraal ontwikkelingsprogramma met meerjarige projecten, zoals eerder gemeld. Projecten zorgen ervoor dat de Twentse ambities worden waargemaakt. Om hiervoor te zorgen (resultaatgerichtheid) en te voorkomen dat de Agenda van Twente te breed wordt is focus nodig. Met andere woorden: niet alle projecten kunnen tegelijkertijd in regionaal verband worden gerealiseerd. In de Agenda zijn daarom de volgende toetsingscriteria opgenomen: - Het project heeft een sociaal-economisch karakter met uitstraling voor Twente. - Het project draagt bij aan de realisering van een of meerdere doelstellingen van de programma’s uit de Agenda. - Het project kent een multiplier-effect. Dat wil zeggen dat de investering moet renderen in een meervoudig en duurzaam effect op het regionaal product, op het regionaal inkomen of op de regionale werkgelegenheid. Kortom, het project heeft een toegevoegde waarde voor de regio en is gemeenteoverstijgend. Jaarlijks vindt besluitvorming plaats over de herijking van de projecten op de Agenda van Twente. Dit betekent dat in diverse tranches projecten kunnen worden toegevoegd aan en/of afgevoerd van de Agenda van Twente. Hierover vindt jaarlijks besluitvorming plaats op het niveau van regioraad en Provinciale Staten van Overijssel.
3. Financieringsstrategie Ten aanzien van de financiering van de Agenda van Twente worden er verschillende bronnen aangeboord. Het gaat hierbij om onder andere Europese bronnen als ESF en EFRO, rijksgelden als Pieken in de Delta, provinciale gelden en gemeentelijke en Regio-bronnen. Vanwege de grote omvang van de benodigde investeringen de komende jaren zal in overleg met de gemeenten nader worden bepaald hoe het aandeel van Twente in de projecten op de Agenda van Twente voor een bedrag van € 80 miljoen door Regio Twente (lees gemeenten) kan worden gefinancierd. Een van de opties hierbij zijn de Twencegelden. De afgelopen maanden zijn veel projecten ingediend voor de Agenda van Twente. De energie waarmee Twente werkt aan de Agenda is hoopvol. Twente wil gezamenlijk investeren! Voor alle projecten op de Agenda van Twente spreken wij ook onze partners aan op hun investeringsbereidheid. Natuurlijk is focus en massa ook voor andere onderdelen op de agenda van belang. Verdelende rechtvaardigheid draagt niet bij aan de broodnodige versterking van de Regio.
2
Verschil in dynamiek tussen de projecten maakt het mogelijk fasering aan te brengen en middelen te spreiden. De ingediende projecten zijn – als gezegd – nog niet getoetst en afgewogen op regionale schaal. Wel bestaat consensus over het regionale belang van een aantal projecten, te weten: Twentse Innovatieroute Centraal Station Twente N18 Verbreding A1 Toeristische promotie van Twente Deze projecten worden voorgedragen voor de Agenda van Twente. De regioraad wordt gevraagd deze projecten in principe te onderschrijven en hiervoor middelen te reserveren in het regionaal investeringsfonds. Aangezien de innovatieroute Twente al in uitvoering is en onderdeel vormt van de Agenda van Twente vragen wij u – analoog aan de door de provincie gevolgde procedure - in te stemmen met het beschikbaar stellen van € 50 miljoen voor co-financiering van projecten uit de innovatieroute. Dit bedrag zal op een nog nader te bepalen wijze aan het vermogen van Twence worden onttrokken. De besluitvorming over feitelijke toekenning van middelen aan innovatieprojecten vindt op een nog nader te bepalen tijdstip in 2007 plaats. Voor de projecten van de Innovatieroute die op korte termijn financiering behoeven is intussen een verzoek bij de provincie Overijssel ingediend om, vooruitlopend op het beschikbaar komen van regionale middelen tot financiering van enkele projecten uit de Innovatieroute over te gaan. De gemeenten wordt volop ruimte geboden de discussie over de strategische mogelijkheden van het belang van Twence de komende maanden gedegen te voeren. Over de hiervoor te volgen procedure worden de gemeenten separaat geïnformeerd. De financiële Twentse middelen kunnen in een Regionaal Ontwikkelingsfonds worden ondergebracht. Het DB van de Regio beheert dit fonds en de Regioraad beslist wanneer welke Twentse gelden aan projecten worden toegekend. Om alvast een beeld te geven van de totale investeringsbehoefte is een eerste meerjarig investeringsprogramma bijgevoegd (zie bijlage 6 bij Agenda van Twente ). Voorstel 1. 2.
3. 4. 5. 6.
in te stemmen met de Agenda van Twente, inclusief; o de beoogde effecten en doelstellingen als geformuleerd in bijlage 2 o de toetsingscriteria voor het opnemen van projecten op de Agenda van Twente; in te stemmen met plaatsing van de volgende projecten op de Agenda van Twente en deze voor te dragen voor financiering vanuit het regionaal investeringsfonds: • Twentse Innovatieroute • Centraal Station Twente • N18 • Verbreding A1 • Toeristische promotie van Twente een voorstel voor plaatsing van andere projecten op de Agenda van Twente voor het najaar van 2007 af te wachten; € 80 miljoen beschikbaar te stellen voor financiering van de Agenda van Twente inclusief € 50 miljoen voor de innovatieroute Twente als onderdeel van deze Agenda; deze € 50 miljoen op een nog nader te bepalen wijze aan het vermogen van Twence te onttrekken (bijvoorbeeld superdividend, gewijzigd dividendbeleid of verkoopopbrengst); een nader voorstel af te wachten over de financiering van de bijdrage van € 30 miljoen vanuit Twente voor de andere projecten op de Agenda van Twente.
3
Enschede, 16 april 2007 Dagelijks bestuur, secretaris,
voorzitter,
dr. J.M.E. Traag
P.E.J. den Oudsten
Bijlage: Agenda van Twente, waaraan toegevoegd • Analyse van Twente • Programmadoelstellingen en beoogde effecten • Uitvoeringsprogramma Agenda van Twente • Brochure Twentse Innovatieroute, februari 2007 • Processchema bespreking Agenda van Twente • Investeringsschema (1e versie)
4
AGENDA VAN TWENTE Inhoud 1. 2. 3. 4.
5. 6.
Vooraf Twente is De uitdaging: Twente wil Naar een uitvoeringsprogramma 4.1. Uitvoeringsprogramma 4.2. Selectiecriteria 4.3. Projecten op de Agenda Besluitvormingsstructuur 5.1. Besluitvorming over de Innovatieroute Financieringsstrategie
1. Vooraf De gemeenten in Twente bepalen gezamenlijk de toekomst van Twente. Waar de problematiek en uitdagingen verder reiken dan de gemeentelijke polsstok lang is, werken gemeenten samen. Met buurgemeenten, in regioverband, met instellingen, provincie en bedrijfsleven. Het versterken van de regionale – dus lokaal overstijgende – sociaal-economische structuur is dé kerntaak voor Regio Twente. Waar sociaal-economische problemen, uitdagingen en ambities de lokale spankracht te boven gaan, wil Regio Twente er zijn voor de gemeenten. Hiervoor is de Agenda van Twente ontwikkeld. De provincie Overijssel speelt hierin een belangrijke rol. Zij is partner in de Vernieuwing Samenwerking Twente. Inhoudelijk kent de provincie de economische structuurversterking als belangrijke opgave. Regio Twente ziet de provincie Overijssel als één van de belangrijkste partners om aan een goede toekomst van Twente te werken. Dit is inmiddels bevestigd in een samenwerkingsverklaring, waarin de Agenda van Twente is verankerd. In de feitelijke samenwerking zal dit partnerschap zich moeten uitbetalen. De Agenda van Twente is daarom ook de agenda van de provincie Overijssel, die in duoschap en in gezamenlijkheid (op onderdelen) wordt gefinancierd en uitgevoerd. Voor u ligt de eerste uitwerking van de Agenda van Twente. De Agenda van Twente is een meerjarig ontwikkelingsprogramma (ca. 10 jaar) dat de Twentse gemeenten, de provincie en Regio Twente de komende jaren gezamenlijk willen uitvoeren. De Agenda bundelt regionale beleidsvisies – zoals het Regionaal Economisch Ontwikkelingsplan, het Regionaal Mobiliteitsplan en het Bestuurlijk Manifest ‘Wij zijn Twente’ - en projecten. Om te komen tot een duurzaam en krachtig uitvoeringsprogramma dat inhaakt op actuele ontwikkelingen is een analyse gemaakt van Twente op sociaal, economische en ruimtelijk vlak. Vervolgens zijn de Twentse ambities vertaald in concrete doelstellingen. De Agenda van Twente laat een krachtige aanpak zien van sociaal-economische problemen. Juist door te kiezen voor deze gezamenlijke agenda worden de kansen vergroot op het benutten van subsidiemogelijkheden bij de Provincie, het Rijk of Europa. Peter den Oudsten Voorzitter Regio Twente, April 2007
Versie 17 april 2007
1
2.
Twente is:
De Twente Index, de ruimtelijk economische analyse van de Regionale Structuurvisie, werkgelegenheidsstatistieken vanuit het BIRO(provinciaal werkgelegenheidsregister) en diverse andere onderzoeken geven een helder beeld van Twente1. Stad en land zijn onlosmakelijk verbonden evenals technologie en innovatie met rust en ruimte. Deze complementariteit is een krachtig punt van Twente. Twente is een sociaal sterke regio. Zo is Twente zeer veilig en hebben Twentse inwoners een hoog vertrouwen in de medemens. Er zijn veel verbanden tussen inwoners, bedrijven, overheid, onderwijsen onderzoeksinstellingen. Een verbeterpunt is dat Twente nogal in zichzelf gekeerd is. Door de relatief grote groep mensen met een lagere sociaaleconomische status blijft de levensverwachting in Twente achter bij het landelijk gemiddelde. Twente heeft veel potentie om een innovatieve kennisregio te worden. De woon- en werkomgeving (stad én land) als belangrijke vestigings- en ‘blijf’troef voor hoogopgeleiden en startende bedrijven. Toch kent Twente op dit moment een braindrain, heeft Twente relatief veel laagopgeleiden en een lage arbeidsproductiviteit. Tegelijk staat het landschap, de troef van Twente, onder druk als gevolg van verstedelijking en de terugtredende landbouw. Opvallend genoeg is Twente geen toeristische trekker van formaat, ondanks het gewaardeerde landschap. Vanuit de scope van Nederland ligt Twente relatief perifeer, maar vanuit de scope van Europa heeft Twente een gunstige centrale, west-oost georiënteerde ligging in Europa. Bovendien kent Twente een sterke ruimtelijk-fysieke structuur. Een meer dan uitstekende bereikbaarheid is cruciaal voor een positieve doorontwikkeling. Hier liggen volop kansen en verbeterpunten in bestaande verbindingen met de ons omringende regio’s, zowel in west-oost als in noord-zuid verband. Kortom, Twente kent drie gezichten: Î een kwetsbaar sociaal-economisch profiel. – laagopgeleiden – hoge werkloosheid – lage arbeidsparticipatie – lage arbeidsproductiviteit – laag inkomen Î een kansrijk ruimtelijk-economisch profiel. – innovatief klimaat – goede kennisinfrastructuur – hoge opleidingen – goede bereikbaarheid – ondernemende bevolking – ambitieuze voorzieningen Î een neutraal sociaal-fysiek profiel, - mooi landschap – weinig uitstraling – introvert - beperkte stedelijke dynamiek – een nationaal perifere ligging – sterke sociale verbondenheid waterscheiding tussen stad en platteland – veiligheid 3.
De uitdaging: Twente wil
De uitdaging die we met de uitvoering van de Agenda van Twente aangaan is het verzilveren van onze potenties. Op basis van de analyse weten wij waar Twente op in moet zetten om haar ambities te realiseren. Met vier programma’s en concrete doelstellingen maken wij de slag van ‘Twente is’, naar ‘Twente wil’. Alle gemeenten zijn ambitieus. Hun einddoel is het om uiteindelijk een economisch duurzame en sterke regio te worden. De resultaten van de inspanningen moeten op termijn zichtbaar worden in versterking van de sociaal-economische prestaties: een productieve, welvarende regio waar mensen prettig wonen en werken.
1
Voor een samenvatting wordt verwezen naar bijlage 1- Analyse van Twente
Versie 17 april 2007
2
MISSIE - NAAR EEN STERKER TWENTE Twente verbindt groen en innovatie met sociaal en recreatie
Hoogwaardige internationale groene en innovatieve kennisregio met potentie. Twente is dé kennisregio van Oost-Nederland en wil haar positie als tweede kennisregio van Nederland versterken en doorontwikkelen tot een internationaal toonaangevende kennisregio. Doel is om in 2020 tot de top vijf van Europese regio’s te behoren op het gebied van innovatie en technologie en tot de top twee van Nederland. Om dit doel te bereiken zijn investeringen in innovatie, in het toepassen en vermarkten van kennis en in ruimtelijk-economische structuurversterking noodzakelijk. Ruimtelijk-economische structuurversterking betekent investeren in optimale bereikbaarheid, kwalitatief hoogwaardige woon-en werkmilieus en een goed sociaal-cultureel klimaat. Deze investeringen werken we samen uit in de Agenda van Twente. Kortom, in algemene zin wil Twente ‘het’ beter doen dan gemiddeld in Nederland, haar potenties ten volle uitbuiten en op onderdelen tot de top behoren. Uit het voorgaande – ‘Twente is’ - blijkt dat Twente het in absolute zin goed doet. Maar Twente blijft relatief gezien achter in groei vergeleken met andere regio’s. Ook de demografische ontwikkelingen laten Twente niet ongemoeid. Daar moeten we tijdig op anticiperen. We willen een sterkere regio Twente, zowel in nationaal als in internationaal opzicht. Dat is waar de samenwerking tussen 14 Twentse gemeenten, verenigd in Regio Twente, toe moet leiden. Met de provincie Overijssel als onmisbare partner. De economische structuur wordt gedragen door sociale, economische, ruimtelijke en infrastructurele pijlers. Deze pijlers dienen sterk te zijn en waar nodig versterkt te worden. De economische pijler is het dwarsverband van de economische structuur van de regio. Bereikbaarheid, leefbaarheid, ondernemerschap en welvaart zijn op die brug gebouwd. Wat opvalt is dat de economische pijler – in relatieve zin – zorgen baart en dan vooral in sociaaleconomisch opzicht. We lopen achter op de rest van Nederland en willen bij de top behoren. Daarom moet alle energie worden gezet op het versterken van de economische pijler, in relatie tot de andere pijlers. Zo versterk je de pijlers én de gehele structuur van Twente. Op regionaal niveau is het organiserend vermogen van groot belang. Twente vormt een herkenbare economie met aantal sterke sectoren. Juist door zich hierop te concentreren kan de regio een inhaalslag maken. Uitgewerkt naar de hoofdthema’s van Twente, komen we op vier programma’s waar de komende tien jaar onze prioriteit ligt om Twente sociaal-economisch te versterken. • Werken in Twente (de kracht van kennis en kunde) Sociaal-economische versterking van Twente moet leiden tot structureel voldoende en adequate banen voor de gehele Twentse beroepsbevolking: duurzame werkgelegenheid is het sleutelwoord. Dat kunnen we bereiken door in te zetten op innovatie van de Twentse economie; daarmee zal de economie minder kwetsbaar worden. Ook willen wij de discrepantie tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt oplossen en voldoende opleidingsmogelijkheden bieden. We hebben onze Universiteit Twente, een internationaal hoog gewaardeerde universiteit, de Saxion hogeschool, het ITC en verschillende hoogwaardige middelbare vakopleidingen (ROC van Twente) die in combinatie met bedrijvigheid een forse impuls kunnen geven aan de regionale ontwikkeling. • Mensen in Twente (benut sociaal kapitaal) De mensen zijn het kapitaal van een regio. Als zij zich goed voelen en ruimte hebben zich te ontwikkelen, gaat het goed met de regio. Mensen leven en werken steeds meer in netwerken die snel kunnen wisselen. Investeren in mensen is belangrijk, gericht op het zo lang mogelijk maatschappelijk kunnen meedoen. Het is de kunst daarbij de goede balans te vinden: voor de ontwikkeling van de regio moet er volop ruimte zijn voor innovatie en initiatief en tegelijkertijd moet er voor gezorgd worden dat iedereen mee kan doen en aan bod komt. Aandachtspunt daarbij vormen de demografische ontwikkelingen die de komende decennia op ons afkomen. De bevolking zal op termijn gaan krimpen en de effecten daarvan worden het eerst zichtbaar in het onderwijs, de zorg en op de arbeidsmarkt. Innovatie is essentieel om met een afnemende
Versie 17 april 2007
3
bevolkingsomvang de welvaart op peil te kunnen houden. Een goed opgeleide beroepsbevolking versterkt het innovatiepotentieel en de concurrentiekracht. Belangrijk is het daarom mensen met een hoge opleiding aan Twente te binden. Jongeren moeten alleen van school met een startkwalificatie en de mismatch op de arbeidsmarkt moet worden bestreden. Een goed sociaal-cultureel leefklimaat is een voorwaarde voor het binden van mensen aan de regio. Zowel in het landelijke gebied met haar vitale kernen, alsook in de stad. Dat betekent dat er een baaierd aan sport- en culturele voorzieningen beschikbaar is. Van top- tot amateursport en mogelijkheden voor professioneel theater en muziek tot voorzieningen voor allerlei soorten amateurs. Twente blijft bovendien de veiligste regio van Nederland, zodat mensen zich geborgen voelen in Twente. De nu al sterk aanwezige gezondheidszorg in Twente is ook in de nabije toekomst optimaal geregeld. Daar profiteert iedereen van. • Landgoed Twente (potentie van het landschap) Het benutten van de unieke landschappelijke kwaliteiten versterkt de sociaal-economische positie van Twente. Toerisme en recreatie bieden economische kansen in combinatie met de ruimtelijke kwaliteit, het woon- en verblijfsgenot en het versterken van cultuurwaarden zoals historie, kunst en evenementen. Agrarische bedrijvigheid draagt in een innovatieve en sterke gedaante hier duurzaam aan bij. Twente als vernieuwd landgoed, waarin stad en land op natuurlijke wijze met elkaar zijn verbonden. Twente: een unieke woon- en werkplek. • Twente langs alle wegen (van nabijheid naar bereikbaarheid) Een goede bereikbaarheid is voorwaarde voor de ontwikkeling van de Twentse kenniseconomie en het toerisme. Daarom is het noodzakelijk dat Twente beter is aangesloten op andere delen van Nederland en vice versa en dat wij ook voor onze Duitse buren goed bereikbaar zijn. Via de weg, ook de digitale snelweg, het spoor, het water en de lucht. Dat vereist een stevige investering in de bereikbaarheid van Twente via de aansluiting A1/A35 en de N18, goede infrastructuur met het noorden (A35 / A28 / N36) en een goede spoorverbinding met de Randstad en Duitsland. Het Twentekanaal moet optimaal ingericht zijn voor goederentransport. Snelle en goede breedbandverbindingen zijn een vestigingsfactor van belang. We zijn in gesprek over de luchthaven Twente voor personen en vrachtvervoer. Ook goede interne verbindingen tussen de Twentse steden, de omliggende grotere en kleinere kernen en het platteland zijn essentieel. 4.
Naar een uitvoeringsprogramma Agenda van Twente
Twente wil kansen benutten en ambities realiseren. Hiervoor stellen wij een uitvoeringsprogramma op. Een programma waar gemeenten, provincie Overijssel, onderwijs-, onderzoeks- en maatschappelijke instellingen en het bedrijfsleven op Twentse schaal gezamenlijk aan werken. Het regionale uitvoeringsprogramma wordt de komende jaren gevuld met projecten. Dekking voor het programma wordt gezamenlijk gedragen. Gezamenlijk gaat Twente vervolgens ook de boer op om ook financiering van onze projecten te organiseren in Zwolle, Den Haag en Brussel. Een Twents investeringsfonds voorziet in de dekking van het regionale uitvoeringsprogramma van de Agenda van Twente. Vanuit Twente willen wij samen met onze partners in Twente en Overijssel investeren. Zodra dit beschikbaar is, kunnen Regio Twente en provincie Overijssel vanuit bedrijfsleven, Den Haag en Brussel de multiplier organiseren. In hoofdstuk 6 wordt de financieringsstructuur en wijze van dekking nader uitgewerkt. 4.1 Uitvoeringsprogramma Er wordt op allerlei fronten door gemeenten, Regio Twente, provincie Overijssel en andere partijen volop gewerkt aan het realiseren van sociaal-economische structuurversterking. Een aantal infrastructurele en toeristische projecten en de sportvoorzieningen liggen klaar of worden reeds uitgevoerd. Voor het behalen van de doelstellingen is echter meer inzet nodig. Twente wil gezamenlijk investeren in een select aantal grote projecten. Dit wordt het Uitvoeringsprogramma Agenda van Twente. Een groot aantal projecten is reeds ingediend voor dit uitvoeringsprogramma (zie bijlage 3). Gezamenlijk gaan wij bekijken welke projecten bijdragen aan onze doelstelling: sociaal-economische structuurversterking van Twente.
Versie 17 april 2007
4
4.2 Selectiecriteria Binnen de programma’s Werken in Twente, Landgoed Twente, Mensen in Twente en Twente langs alle wegen vormen andere projecten het cement onder de pijlers van de Agenda van Twente. Met het Twentse Investeringsfonds wil Twente inzetten op een select aantal projecten die bijdragen aan de visie en missie, zoals verwoord in hoofdstuk 3. Om tot een goede invulling van de Agenda van Twente te komen, spreken wij af dat we de volgende criteria hanteren voor projecten: a) Het project heeft een sociaal-economisch karakter met een sterke uitstraling voor Twente. b) Het project draagt bij aan de realisering van een of meerdere doelstellingen van de programma’s uit de Agenda*. c) Het project kent een multiplier-effect. Dat wil zeggen dat de investering moet renderen in een meervoudig en duurzaam effect op het regionaal product, op het regionaal inkomen of op de regionale werkgelegenheid in Twente. Kortom, het heeft een toegevoegde waarde voor de regio. Als randvoorwaarde geldt dat het project moet bijdragen aan het sociaal-economische klimaat in Twente – dus gemeenteoverstijgend – zodat dit duurzaam wordt versterkt. * NB. De beoogde effecten en uitgewerkte doelstellingen zijn per programma opgenomen in bijlage 2. 4.3 Projecten op de Agenda van Twente De afgelopen maanden zijn veel projecten ingediend voor de Agenda van Twente. De energie waarmee Twente werkt aan de Agenda is hoopvol. Twente wil gezamenlijk investeren! Voor alle projecten op de Agenda van Twente spreken wij ook onze partners aan op hun investeringsbereidheid. Natuurlijk is focus en massa voor alle onderdelen op de agenda van belang. Verdelende rechtvaardigheid draagt niet bij aan de broodnodige versterking van de Regio. Verschil in dynamiek tussen de projecten maakt het mogelijk fasering aan te brengen en middelen te spreiden. • Eerste tranche De ingediende projecten zijn – als gezegd – nog niet getoetst en afgewogen op regionale schaal. Wel bestaat consensus over het regionale belang van een aantal projecten, te weten: Twentse Innovatieroute Centraal Station Twente N18 Verbreding A1 Toeristische promotie van Twente Deze projecten worden voorgedragen voor de Agenda van Twente. De regioraad wordt gevraagd deze projecten in principe te onderschrijven en hiervoor middelen te reserveren in het regionaal investeringsfonds. Twentse Innovatieroute Twente wil nu het momentum benutten om de doelstelling van een innovatieve regio waar te maken. De innovatieroute is de weg om de concurrentiekracht van de regio te vergroten en legt de basis voor andere projecten. De uitvoering van de innovatieroute is belangrijk voor Twente, mede gelet op de investeringsbereidheid van onderwijs en bedrijfsleven enerzijds en provincie Overijssel, het Rijk en de Europese Unie anderzijds. Om deze reden investeren wij nu in de projecten van de innovatieroute. De uitvoering van de innovatieroute en het optimaal gebruik maken van het multiplier-effect vergt een investering voor de komende vijf tot zeven jaar van € 50 miljoen als cofinanciering door gemeenten. Op de financiering van de innovatieroute wordt in paragraaf 6 ingegaan. Landelijk is het innovatieplatform opgericht om te voldoen aan de doelstellingen van de Lissabonagenda. Twente heeft op initiatief van de provincie Overijssel een innovatieroute doorlopen met betrokkenheid van een groot aantal partijen vanuit onderwijs, onderzoek, ondernemers en overheid. Het programma Werken in Twente kent een aantal doelstellingen, waaraan de innovatieroute Twente in belangrijke mate bijdraagt. De innovatieroute Twente zorgt voor versterking van de economische
Versie 17 april 2007
5
structuur van Twente als dwarsverband en versterkt daarmee alle programma’s in de Agenda van Twente. Daarom wordt de innovatieroute Twente bovenaan op de Agenda van Twente geplaatst. Twente kiest voor een aanpak die moet leiden tot regionale economische structuurversterking en werkgelegenheid. Deze keuze komt voort uit een aantal uitdagingen dat aangepakt moet worden: Twente moet minder gevoelig worden voor conjuncturele schommelingen. Innovatie moet de economie duurzaam versterken. Het innovatieplatform – waarin bedrijven, onderwijs en onderzoeksinstellingen en de overheden samenwerken – heeft zorgvuldig onderzoek gedaan naar de kwaliteiten en sterktes van Twente. Om het innovatieproces als drager van de economie te versnellen stimuleert de Twentse innovatieroute tot samenwerking en is een samenhangend programma met een vijftal clusters opgesteld. De aanpak is gericht op het creëren van focus (clusters) en massa. Deze zijn verdeeld over heel Twente en spitsen zich niet enkel toe in het stedelijk gebied. De massa vertaalt zich in een substantiële ondersteuning met middelen van overheid, onderzoek en onderwijs en het bedrijfsleven. De innovatieroute werkt met een meerjaren investeringsprogramma voor de periode 2007 - 2020. De eerste projecten worden op dit moment in uitvoering genomen. De provincie Overijssel heeft eerder een ontwikkelingsreserve van € 50 miljoen gecreëerd voor ondersteuning van de Twentse innovatieroute. Ook is de provincie bereid geweest de eerste fase projecten in 2007 te financieren. Het beschikbaar stellen van deze middelen gebeurt op voorwaarde dat Regio Twente een even groot bedrag beschikbaar stelt. De middelen van provincie en Regio Twente moeten worden gezien als cofinanciering. Gezamenlijk ontstaat zo een bijdrage van € 100 miljoen. Met een gelijke bijdrage vanuit het bedrijfsleven ontstaat een bedrag van € 200 miljoen. Met de randvoorwaarde dat lokale overheden zelf co-financieren kunnen vanuit Den Haag en Brussel bijdragen worden verkregen tot circa € 200 miljoen. Daarmee bestaat er een totale investeringsruimte van € 400 miljoen. De eerste ronde van projecten uit de innovatieroute vraagt een investering van € 240 miljoen. De projecten uit de innovatieroute zijn eind vorig jaar beoordeeld op hun bijdrage aan de economische structuurversterking (werkgelegenheidsdoelstelling enz), het multipliereffect. Het meerjarig programma is gericht op behoud en creatie van werkgelegenheid. Hierbij gaat het om meer dan 12.000 arbeidsplaatsen in Twente. Elk jaar worden hier nieuwe projecten aan toegevoegd volgens een zorgvuldig besluitvormingsproces. Een definitieve structuur is thans in ontwikkeling. • Tweede tranche Het voorstel is om na de zomer een besluit te nemen over de tweede tranche projecten, die evenals de innovatieroute gefinancierd worden vanuit het regionale investeringsfonds. Hiervoor gaat Twente gezamenlijk lobbyen in Zwolle, Den Haag en Brussel. De ingediende projecten staan alle vermeld op de projectenlijst in de bijlage 3. Toetsing vindt plaats op de genoemde criteria, aan de hand van de besluitvormingsstructuur die wij met elkaar afspreken. Voor deze projecten worden de komende maanden projectplannen uitgewerkt, zodat een degelijke en zorgvuldige besluitvorming over deze projecten kan plaatsvinden. 5. Besluitvormingsstructuur De Agenda van Twente is een meerjarig integraal ontwikkelingsprogramma. Jaarlijks vindt besluitvorming plaats over de herijking van de projecten op de Agenda van Twente. De toekenning van middelen aan projecten geschiedt aan de hand van de hier beschreven besluitvormingsprocedure. Inhoudelijke toetsing vindt plaats op basis van de eerder vermelde drie criteria. Dit betekent dat de Agenda uit jaarschijven bestaat waarover elk jaar besluitvorming plaatsvindt door de regioraad en Provinciale Staten van Overijssel. De bestuurscommissies en portefeuillehoudersoverleggen onder de vernieuwde bestuurlijke samenwerking in Twente zijn de spil in de voorbereiding, besluitvorming en uitwerking van projecten. De uitvoering zal in sommige gevallen worden ingevuld via duoschappen van regio/gemeenten en provincie.
Versie 17 april 2007
6
5.1 Besluitvorming Innovatieroute Twente Omdat de Twentse Innovatieroute onderdeel uitmaakt van de Agenda van Twente, maar omdat ook externe – buiten gemeenten – partners in de innovatieroute deelnemen, is ervoor gekozen een aparte governance-structuur voor de innovatieroute in te richten. Uitgangspunten zijn: 1. eenduidige governance-structuur voor de innovatieroute 2. provincie en Regio Twente steken dezelfde bijdrage in de projecten (gelijkwaardige cofinanciering) 3. externe deskundigen komen tot een objectief en zwaarwegend advies aan regioraad en Provinciale Staten over de aanwending van middelen van de overheid De innovatieroute is op 29 november 2006 vastgesteld door het innovatieplatform Twente (IPT) dat bestaat uit leden uit het bedrijfsleven, overheid (Regio, provincie en Netwerkstad) en onderzoek en onderwijsinstellingen. De projecten zijn goedgekeurd en gewaardeerd door het IPT. Dat wil zeggen dat de projecten voldoen aan de door het IPT gestelde criteria ten aanzien van effectiviteit, efficiency en werkgelegenheidseffecten. Financieringen vanuit het bedrijfsleven en/of kennisinstellingen zijn toegezegd. De bijdrage van de overheden is maximaal 50%. Het besluitvormingsmodel voor de formele toetsing van projecten van de innovatieroute heeft nog geen definitieve vorm gekregen. Deze toetsing is nodig om uiteindelijk publiek geld te kunnen aanwenden. Voor de eerste projecten tot najaar 2007 is dit ook niet nodig omdat de provincie bereid is middelen (circa € 4 miljoen) ter beschikking te stellen in afwachting van het vrijmaken van regionaal geld. De projecten die vanaf nu kunnen worden uitgevoerd zullen via bestaande door de provincie te hanteren besluitvormingscriteria worden afgewogen. Het model dat voorziet in formele toetsing van projecten in de innovatieroute die in een volgende periode aan de orde zijn, maar die wel reeds opgenomen zijn in de Innovatie route, is nog in voorbereiding. Waar mogelijk wordt de methodiek van beoordeling, besluitvorming en toewijzing afgestemd op de wijze waarop de regioraad en Provinciale Staten middelen zullen toewijzen aan overige projecten uit de Agenda voor Twente. Omdat er sprake is van co-financiering door bedrijfsleven moet worden bekeken of dit haalbaar is. Vooralsnog wordt gevraagd – analoog aan de door de provincie gevolgde procedure – een reservering te plegen (bestemming) van € 50 miljoen om deze aan te wenden voor co-financiering van de projecten uit de innovatieroute. Het uiteindelijk toekennen van de overheidsmiddelen geschiedt na formele toetsing op basis van het in te richten besluitvormingsmodel. De toekenning en het daadwerkelijk financieren van projecten met publieke middelen gebeurt pas na formele toetsing van de projecten (bijv. via jaarschijven). Hiervoor wordt thans een besluitvormingsmodel ingericht. Ter vergelijking geldt de eerste tranche waarvoor nu de provincie middelen ter beschikking heeft gesteld en waarvoor de toetsing op basis van provinciale criteria plaatsvindt alvorens tot feitelijke financiering over te gaan. Samengevat wordt aan de Regioraad gevraagd de innovatieroute te onderschrijven zoals deze door het IPT is vastgesteld, hiervoor in navolging van de provincie Overijssel € 50 miljoen te reserveren. De innovatieroute is samen met overige projecten opgenomen in bijlage 4 (‘brochure Twentse Innovatieroute, februari 2007’). 6.
Financieringsstrategie
Ten aanzien van de financiering van de Agenda van Twente worden er verschillende bronnen aangeboord. Het gaat hierbij om onder andere Europese bronnen als ESF en EFRO, rijksgelden als Pieken in de Delta, provinciale gelden en gemeentelijke en Regio-bronnen. Vanwege de grote omvang van de benodigde investeringen in de komende jaren wordt nader bepaald hoe de Agenda van Twente door de regio (lees gemeenten) kan worden gefinancierd. In totaal gaat het om een bedrag van € 80 miljoen. Momenteel wordt getracht deze middelen te onttrekken aan het vermogen van Twence, in eerste instantie de € 50 miljoen voor de Innovatieroute.
Versie 17 april 2007
7
Vervolgens is het voornemen om aanvullend € 30 miljoen beschikbaar te krijgen als bijdrage in andere projecten op de Agenda van Twente. Deze opgave wordt betrokken bij de discussie rondom Twence. Deze besluitvorming geeft de volgende voordelen: • De bijdrage van Regio Twente voor de innovatieroute (€ 50 miljoen) als onderdeel van de Agenda van Twente wordt hiermee zeker gesteld. • De provincie zal de toegezegde bijdrage van € 50 miljoen voor de innovatieroute beschikbaar stellen. De gemeenten wordt volop ruimte geboden de discussie over de strategische mogelijkheden van het belang van Twence de komende maanden gedegen te voeren. Over de hiervoor te volgen procedure worden de gemeenten separaat geïnformeerd. Wij denken hierbij aan het instellen van een werkgroep met 3 gemeentelijke portefeuillehouders financiën en 3 portefeuillehouders afval, die over de te kiezen optie een advies zullen uitbrengen. De financiële middelen van Regio Twente/gemeenten kunnen in een Regionaal Ontwikkelingsfonds worden ondergebracht. Wij beheren dit fonds en de Regioraad beslist wanneer welke Twentse gelden aan projecten worden toegekend. Voor de projecten van de Innovatieroute die op korte termijn financiering behoeven is intussen een verzoek bij de provincie ingediend om, vooruitlopend op het beschikbaar komen van regionale middelen tot financiering van enkele projecten uit de Innovatieroute over te gaan. Om alvast een beeld te geven van de totale investeringsbehoefte is een eerste meerjarig investeringsoverzicht bijgevoegd (zie bijlage 6). In de 1e kolom wordt inzicht gegeven in de totale investeringsbehoefte, daarna zo mogelijk gesplitst naar investeringsjaren. De dekkingsmiddelen zijn totaalbedragen per contribuant, in de voorlaatste kolom getotaliseerd. De laatste kolom geeft het huidig financieringstekort aan, dus nog niet afgedekt. Dit overzicht is bij lange na niet compleet; het geeft alleen inzicht in wat we op dit moment weten. Uitsplitsing van bestedingen in jaren is op grond van de huidige informatie vaak niet mogelijk, maar komt te zijner tijd wel rond. De financieringsmiddelen zijn niet overal even hard; dat is door middel van verschillende arcering weergegeven. Voor het gemak zijn de bijdragen van alle Twentse gemeenten (inclusief Netwerkstad gemeenten) in een kolom verantwoord. Als dat nog nadere splitsing behoeft dan kan dat natuurlijk.
Versie 17 april 2007
8
Bijlage 1 Analyse: Twente is1 In deze bijlage vindt u de onderbouwing van de conclusies als vermeld onder de paragraaf ‘Twente is’ in de Agenda van Twente. Mensen in Twente regio met circa 620.000 inwoners, 14 gemeenten, grenzend aan Duitsland regio met plattelandsgemeenten met grote omvang, veel kleine kernen en relatief weinig inwoners regio met een geconcentreerd stedelijk gebied van circa 350.000 inwoners, met drie grote steden (> 70.000 inwoners) regio met beduidend minder misdrijven dan gemiddeld in Nederland en met een hoger veiligheidsgevoel regio met extreem hoge deelname aan sociaal-culturele en sportverenigingen regio met inwoners die een hoog vertrouwen in de medemens hebben -
regio met geringere bevolkingsgroei dan landelijk gemiddeld regio die vergrijst en ontgroent, gelijk aan het landelijk gemiddelde. In het landelijk gebied doet deze ontwikkeling zich ingrijpender voor regio met een migratieoverschot (er vertrekken meer mensen uit Twente, dan dat mensen zich in Twente vestigen) regio waar vanuit relatief veel afgestudeerden vertrekken regio met beperkte creatieve klasse en gering aantal ‘nerds’ en ‘bohemians’ en relatief kleine homo-scene. regio met slechtere volksgezondheid dan gemiddeld in Nederland regio met geringere levensverwachting dan het gemiddelde in Nederland regio met relatief hoge uitval in het MBO regio met relatief weinig musea, theatervoorstellingen en rijksmonumenten
Werken in Twente Algemeen: regio met de meeste werkgelegenheid (in absolute zin) in het stedelijk gebied. regio met voldoende en gevarieerde bedrijventerreinen -
regio met een arbeidsproductiviteit onder het landelijk gemiddelde. regio met een regionaal bruto product onder het landelijk gemiddelde. regio met een lagere koopkracht dan gemiddeld in Nederland. regio met een lager besteedbaar inkomen dan gemiddeld in Nederland (met in vijf plattelandsgemeenten uitschieters boven het landelijk gemiddelde). regio met mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt.
Arbeidsmarkt, vraagzijde: regio met een licht stijgend aandeel banen in de industrie, in tegenstelling tot het landelijk gemiddelde -
regio met een relatief lage arbeidsparticipatie regio met een relatief hoge werkloosheid regio met aantal bijstandsgerechtigden rond het landelijk gemiddelde regio met een forse kern van langdurig werklozen regio met teruglopende werkgelegenheidsaandeel in de landbouw
Arbeidsmarkt, aanbodzijde: regio met groeiende werkgelegenheid in gezondheid en welzijn, horeca, financiële instellingen, openbaar bestuur en cultuur (publieke en semi-publieke sector) 1
Nulmeting 2005/2006, bronnen: Twente Index, ruimtelijk economische analyse, BIRO, diverseonderzoeken Regio Twente). Referentie = NL gemiddelde)
-
regio met nieuwe kansrijke sectoren als Zorg & Technologie, ICT, micro & nanotechnologie en mechatronica. regio met kansrijke innovatieve clusters: bouw, materialen, veiligheid, voeding en gezondheid. regio met een grote industrie-sector (m.n. eletrotechnische- en machine-industrie) regio met veel starters in de ICT sector, consultancy, handel en niet-commerciële diensten regio met veel kennisintensieve starters (waaronder veel high-tech bedrijven) regio waar relatief veel wordt uitgegeven aan R&D, m.n. in de elektrotechnische industrie, de machinebouw en de chemie. regio waar relatief veel octrooien worden aangevraagd. regio met achterblijvende groei in ICT-sector ten opzichte van andere regio’s in Nederland regio met weinige hoofdvestigingen van grote ondernemingen regio met een lagere kennisintensieve werkgelegenheid dan in andere (stedelijke) gebieden in Nederland regio met een relatief kleine creatieve industrie regio met een relatief klein aandeel van de sector ICT/nieuwe media in de economie regio met weinig starters in de industrie, vrije-tijdssector en de transportsector regio waar bedrijven minder product-, proces- en diensteninnovaties doorvoeren dan het Nederlandse gemiddelde (55% innoveert in het geheel niet. Bovendien is ook het percentage geslaagde innovaties lager.)
Kennisinfrastructuur: regio met een universiteit met technische en maatschappij studies met veel spin offs en kennis- en R&D instituten regio met een relatief groot aantal MBO-studenten regio met een groot aantal hogere opleidingen (universitair en HBO) regio met een gelijke groei van het aantal hoger opgeleiden als landelijk gemiddeld -
regio met minder hoogopgeleide inwoners dan gemiddeld in Nederland
Landgoed Twente (wonen, ruimte, recreëren) regio met lage huizenprijzen regio met relatief veel veeteelt en weinig akkerbouw regio met toename van het aantal hobbydieren regio met toenemend aantal nevenactiviteiten voor agrariërs (m.n. natuurbeheer en stalling) regio met ‘ruimte’ voor vrije tijdsrecreatie, drie grote recreatie- zwemparken en een groot aanbod aan routes (fiets, wandel, mountainbike, vaarwegen) regio met 706 overnachtingsaccommodaties (12% hotels, 17% pensions, 40% vakantiewoningen, 5% bungelowparken, 20% campings) regio met fors hoger bestedingsbedrag van toeristen dan landelijk gemiddeld regio met een eigen toeristisch promotie-campagne (‘Twente jezelf’) -
regio met agrarische sector met een gemiddelde of lager dan landelijk gemiddelde bedrijfsomvang regio met een sterk krimpende agrarische sector (m.n. in de veeteelt) regio met weinig grootstedelijke voorzieningen (met uitzondering van Enschede en gering aantal verspreid over de Netwerkstadgemeenten) regio met gering aandeel werkgelegenheid in toerisme en recreatie (6% van de totale werkgelegenheid) regio met minder horecagelegenheden dan het Nederlands gemiddelde (m.u.v. Dinkelland)
Vele wegen leiden naar Twente regio met weinig files regio met goede verbindingen over weg, spoor en water naar belangrijke agglomeraties in (west-)Nederland en Duitsland. regio met een uitstekende elektronische bereikbaarheid
-
regio met een goede vaarweg voor transporten (Twentekanaal) regio met redelijke frequentie van internationale, nationale, interregionale en regionale treinverbindingen. regio met meerdere grotere luchthavens binnen twee uur reizen (Münster-Osnabrück, Düsseldorf) regio met minder goede verbindingen over weg en spoor naar het noorden (Zwolle, Emmen) en naar het zuiden (Doetinchem, Arnhem) regio met weinig verbindingen via de lucht. regio met druk op de bereikbaarheidskwaliteit van het stedelijk gebied (met name reistijd) regio met een verwachte verdubbeling van het vrachtverkeer tot 2020 regio met een slechte vaarverbinding naar Duitsland regio met beperkt gebruik van het openbaar vervoer regio met hoog autogebruik
Uitstraling: regio met een sterke uitstraling als het gaat om een landelijk gebied met een mooie woonomgeving, voldoende werkplekken, goede bereikbaarheid, prachtige natuur, rust en ruimte, waar het goed toeven is. regio met een groeiende uitstraling wat betreft kennis- en technologieregio, bruisende dynamische economie en hoogwaardige cultuur regio met een sterk trotsgevoel: we zijn trots op Twente
Bijlage 2 Te behalen effecten en programmadoelstellingen Wat we willen in Twente staat in hoofdlijnen beschreven in de Agenda van Twente. Welke effecten we beogen, welke concrete doelstellingen we willen bereiken en welke projecten daaraan kunnen bijdragen is in deze bijlage nader uitgewerkt. Werken in Twente Te behalen effecten Werken in Twente Twente is één van de vijf snelst groeiende kenniseconomieën van Europa Acceptabele werkloosheid Meer hoogopgeleiden in de beroepsbevolking Aantrekkelijk ondernemersklimaat. Aantrekkelijk startersklimaat. Een goede match tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt Concrete doelstellingen Werken in Twente in 2017 is Bruto Regionaal Product gelijk aan BNP in 2017 is werkloosheid gelijk aan landelijk gemiddelde in 2017 is gemiddeld besteedbaar inkomen zelfde als landelijk gemiddeld in 2017 is werkgelegenheid met 12.500 banen gegroeid t.o.v. 2007 in 2017 is het aandeel hoogopgeleiden in de beroepsbevolking gelijk aan het landelijk gemiddelde in 2017 behoort Twente met het aantal starters tot de landelijk top-drie regio’s in 2017 behoort Twente met het aantal doorgroeiende ondernemingen tot de landelijk topdrie regio’s in 2017 kent Twente een lagere werkloosheid onder schoolverlaters dan landelijk gemiddeld. Mensen in Twente Te behalen effecten Mensen in Twente - cultureel bruisend - sociale cohesie - minder sociale achterstand/gelijke inkomensverdeling - gevoel van veiligheid - gezonde mensen - welvarende mensen Concrete doelstellingen Mensen in Twente in 2017 kent Twente net zoveel culturele voorzieningen als de top-drie van nationale stadsregio’s. in 2017 kent Twente dezelfde culturele programmering als de randstad in 2010 behoort Twente tot de top drie van veiligste regio’s van Nederland. in 2017 is levensverwachting gelijk aan landelijk gemiddeld. in 2010 onderscheid Twente zich landelijk met minimaal vijf topsportvoorzieningen Deze doelstellingen kunnen deels worden gerealiseerd door een aantal projecten die nu reeds bekend zijn. Denk daarbij aan het cultuur-historisch centrum en de sportas Twente, met daarop de kunstijsbaan, de indoortopsporthal, het atletiekstadion, het waterpolo-wedstrijdbad en het hippisch centrum. Daarnaast moet worden geïnvesteerd in mensen om achterstanden te kunnen wegnemen. Een project als Multi problem, single approach – waarbij één Twentste aanpak voor probleemjongeren wordt ontwikkeld – voorziet hierin. Ook deze projecten staan op de projectenlijst, waarbij de investeringsbehoefte in de tijd is uitgezet. De toets of hiervoor regionale middelen voor beschikbaar worden gesteld is nog niet gedaan.
Landgoed Twente Te behalen effecten Landgoed Twente (wonen, ruimte, recreëren) sterke landschappelijke kwaliteit aantrekkelijke en innovatieve woonmilieus groeiende toeristische economie dynamisch landelijk gebied met ruimte voor nieuwe dragers. innovatieve landbouw als een economische drager Concrete doelstellingen Landgoed Twente - in 2017 behoort de toeristische sector van Twente tot de top-drie van Nederland Het Twents Bureau voor Toerisme werkt hard aan deze doelstelling. Met de landelijke campagne ‘Twente jezelf’ timmert Twente aan de weg en wordt een belangrijke stap gemaakt in de promotie van Twente als recreatieve topper. Uiteraard dient daarvoor ook de toeristische sector worden ingericht. Projecten als Groene Poort, Waterrijk en Dorper Esch dragen daaraan bij. Ook deze projecten staan op de projectenlijst, waarbij de investeringsbehoefte in de tijd is uitgezet. De toets of hiervoor regionale middelen voor beschikbaar worden gesteld is nog niet gedaan. Twente langs alle wegen Te behalen effecten Twente langs alle wegen een zeer goede interne bereikbaarheid een uitstekende externe bereikbaarheid meer snelle en innovatieve verbindingen in alle modaliteiten naar andere stadsregio’s en Duitsland Concrete doelstellingen Twente langs alle wegen in 2017 is de A35 doorgetrokken tot en met Nijverdal in 2017 is de N18 opgewaardeerd tot een autoweg in 2017 is het Twentekanaal geschikt voor zware transporten in 2017 is de A1 verbreed naar zes rijbanen in 2010 is het Twentse bedrijfsleven aangesloten op breedband In de doelstellingen staan de projecten expliciet genoemd. Prioriteit hebben de doortrekking van de A35, de opwaardering van de N18 en de aansluiting van bedrijven op breedband. Deze projecten draaien volop. De overige projecten komen op termijn in beeld.
BIJLAGE 3
Uitvoeringsprogramma Agenda van Twente: eerste uitwerking april 2007
In onderstaande tabel staan de projecten, die deels reeds op de Agenda van Twente (versie november) staan en deels naderhand zijn aangereikt door de gemeenten en provincie. De projecten kennen een uiteenlopend niveau van concreetheid (sommige lopen al, andere moeten nog starten of zijn in de voorbereidingsfase) en variëren in schaalomvang (lokaal, bovenlokaal, regionaal). Zo is in Netwerkstadverband een ruimtelijke ontwikkelingsagenda vastgesteld, met daarop een integraal pakket aan projecten als Waterrijk, Kennispark, A1/Berlijnlijn, Centraal Station Twente. Daarnaast is een sociale ontwikkelingsagenda opgesteld met daarin projecten voor een aantrekkelijke leefklimaat en het tegengaan van achterstanden. Vanuit de landelijke gemeenten zijn diverse projecten aangedragen die aansluiten bij de doelstellingen van de Agenda van Twente. Alle projecten zijn hieronder in relatie tot de programma’s en doelstellingen opgenomen. Het gaat dus om projecten die spelen in Twente. Of ze definitief deel gaan uitmaken van de Agenda van Twente is nog niet getoetst. Daarvoor dienen ze eerst het afwegingsproces te doorlopen (zie tekst Agenda van Twente). Om een zo compleet mogelijk inzicht te geven in lopende projecten en projectplannen zijn ze allemaal in de tijd uitgezet en zijn de bekende financiële gegevens in schema gezet (bijlage 6). Programma’s
Doelstellingen
Mensen in Twente
Aantrekkelijk sociaalcultureel klimaat
Besteedbaar inkomen
Projecten (lopende projecten; NB lijst is niet uitputtend!) Twentse sportas bestaande uit: Î 400 meter kunstijsbaan Î Internationaal Indoor Sportcentrum Î Internationaal atletiekstadion FBK Î Internationaal sportcomplex Het Ravijn Î Sportcomplex Dorper Esch Î Twente paardenland (hippisch topcentrum) Î Historisch Centrum Twente Î Twentse aanpak Probleemjongeren (MPSA)
Veilige regio Levensverwachting Werken in Twente
de vijf snelst groeiende kenniseconomieën van Europa
Werkloosheid Aandeel hoogopgeleiden Aantrekkelijk ondernemersklimaat Aantrekkelijk startersklimaat Match vraag – aanbod arbeidsmarkt Landgoed Twente
Sterke landschappelijke kwaliteit Aantrekkelijke woonmilieus Toeristische economie
Î Innovatieroute Twente: diverse projecten (clusters Twente breed), w.o.: o innovatie in Enter o Masterplan Koninklijke Ten Cate Î Kennispark Twente: diverse projecten Î World Trade Centre Twente Î Creatieve stad Î Menselijk kapitaal centraal Î Twentse aanpak bestrijding jeugdwerkloosheid Î Î Î Î Î
XL businesspark Luchthaven Twente Startkans Leren & Werken in Twente Couleur Twente
Î Î Î Î Î
De Groene Poort Twentse Stadsranden Waterrijk Oldenzaal Centraal Uitvoeringprogramma Vrije Tijd Twente *
Î Toeristische promotie van Twente Î Kanalenvisie Twente Dynamisch landelijk gebied met nieuwe economische dragers Innovatieve landbouw Twente langs alle wegen
interne bereikbaarheid
externe bereikbaarheid
Innovatieve verbindingen
Î Plattelandsvernieuwing Î Agglonet (HOV Twente) Î Twente mobiel Î Ongehinderd Logistiek Systeem goederenvervoer (OLS) Î Rijksweg A1 Î Rijksweg A35 Î Rijksweg N18 Î N36 Î Centraal Station Twente Î Breedband Î Waterinfrastructuur Twentekanaal Î Berlijnlijn Î Intercity-verbindingen Randstad-Twente Î Spoorverbinding Twente-Zwolle, Twente-Emmen
Bijlage 5 Behandelprocesschema Agenda van Twente 28 februari ’07 – 27 juni ‘07 Actor Kring gemeentesecretarissen
Datum 28 febr.
Werkgroep Twence (DB-delegatie + F. Willeme) Werkgroep Twence en delegatie Raad van Commissarissen Twence Dagelijks Bestuur Portefeuillehoudersoverleg EZ SEOT-stuurgroep
14 maart
Activiteit Meedenken over en meewerken aan vulling Agenda van Twente en afspraken maken over uitwerking Diverse scenario’s
19 maart
Bespreking diverse scenario’s
19 maart 22 maart 23 maart
Bespreking diverse scenario’s Presentatie proces Agenda van Twente Presentatie proces Agenda van Twente
Kring gemeentesecretarissen Portefeuillehouders financiën en afval Dagelijks Bestuur
28 maart 29 maart 2 april
Gedeputeerde Staten
Begin/half mei Rond 11 april 12 april 16 april
Bespreking eerste uitwerking Agenda van Twente Financiering Agenda van Twente Concept Agenda van Twente en financieringsstructuur (Twence) voor verzending naar Regioraad (concept regioraadsvoorstel) van 17 april Bespreking Agenda van Twente
Werkgroep Twence en delegatie Raad van Commissarissen Twente Portefeuillehouders financiën en afval Dagelijks Bestuur Regio Twente Informele regioraad te Oldenzaal (start 17.00 uur) Dagelijks Bestuur
17 april 18 april
SEOT-stuurgroep BC R&T BC OGZ PHO MOB PHO EZ PHO ROVH PHO Financiën-Afval Stuurgroep NT BAB-S Radenbijeenkomst NT Almelo: infobijeenkomst raad Borne: bijpraten Bestuur en Samenleving. Raad Hof van Twente; opinieraad 9 mei is vol Losser: politieke markt Rijssen-Holten: raad Tubbergen: raad Twenterand: geen bijeenkomsten Wierden: raad Hengelo: Enschede: stedelijke commissie Dinkelland: rondetafel raad Haaksbergen: Hellendoorn: informele raad Oldenzaal: Conferentie voor alle Twentse gemeenten en provincie SEOT-stuurgroep
Eind april 25 april 10 mei 9 mei 24 mei 23 april 10 mei 24 april 29 mei 25 april 15 mei 8 mei
Juni
Dagelijks Bestuur Gedeputeerde Staten
18 Juni nnb
Regioraad Provinciale Staten
27 juni 20 juni (ovb)
apart inplannen 8/29 mei 7 mei 7 mei inplannen 8 mei nnb 21 mei 8 mei nnb 12 juni nnb Mei/juni
Bespreken voorwaarden Twence en scenario’s Tweede bijeenkomst over Twence Benutten voor nieuwe ontwikkelingen en voorbereiding Regioraad 17 april Bespreken concept-Agenda van Twente + financiering + besluitvormingsstructuur Toezending concept-Agenda aan de colleges en raden van de Twentse gemeenten, Provinciale Staten en de diverse pho’s en Bestuurscommissies. Bespreken Agenda van Twente met SEOT-delegatie In die periode de vergaderingen van deze organen benutten voor advisering rondom Agenda van Twente Omdat er geen regionaal portefeuilleoverleg is op gebied van ‘mensen in twente’ Agenda bespreken in bestuurlijk afstemmingsberaad Sociaal van de NT-gemeenten (BAB S)en overige portefeuillehouders Sociaal via het pho OGZ betrekken. Ronde langs de gemeenteraden om inhoudelijk draagvlak te genereren voor de Agenda van Twente en commitment te krijgen. Immers de Agenda is van alle gemeenten.
Interactieve conferentie voor alle Twentse gemeenten (colleges en raden) en de Provincie over de Agenda van Twente Delegatie van het SEOT opnieuw gelegenheid geven wat te vinden van de Agenda van Twente, gehoord de gemeenten Concepteindversie Agenda van Twente + nota van wijzigingen / opmerkingen gemeenten vaststellen en doorsturen naar Regioraad Idem naar Provinciale Staten Vaststelling eindversie Agenda van Twente en overeenstemming over wijze van financiering
Alo, H'doorn,Wierden,Raalte en Zwolle
RWS, prov. G en O, duv. gem GLD
nog niet bekend
13 Rijksweg A35
14 Rijksweg N18
15 Waterinfrastructuur
regio
250
20
485
500
25
10.000
0
1.500.000
0
240.000
0
108.000
35.000
52.000
1.270
50
2.900
400
60
850
46
25.000 55.000 80.000
400.000
prognose arbeids totale plaatsen investering
vervolg projecten
bedragen x € 1.000,-
gemeenten NWS (+ Twenterand)
gemeente Hengelo + Enschede
alle regiogemeenten RT
alle regiogemeenten RT
gemeenten NWS (+ Wierden en H-R)
Dinkelland
Rijssen-Holten
25 Waterrijk
26 OLS
27 Agglonet Twente
28 Twente Mobiel
29 IC verbindingen
30 Dorper Esch
31 Bouwstad Twente
Stichting Kennispark
deelnemers: UT Twente Gemeente Enschede (namens NWS) Provincie Overijssel
gemeenten NWS (excl. Oldenzaal)
24 RBT/XL Businesspark
Totaal investeringen
gemeente Hellendoorn
32 Het Ravijn
11.280
13.400
gemeenten NWS
gemeenten NWS
22 IISPA
gemeenten NWS + meebetalende gem.
21 400 m kunstijsbaan
23 FBK, 2e fase
13.700
gemeenten NWS
20 MPSA
0
2.697.561
0
0
30.000
0
20.000
20.000
80.000
17.000
2.800
40
45
gemeenten NWS
alle regiogemeenten RT
prognose arbeids totale plaatsen investering
18 Creatieve stad
in opdracht van
19 Historisch Centrum
nr. Project
1)
0
100
400
80
50
10
5.000
5.000
50.000
200
0
200.000
provincie bedrijfsOverijssel leven
0
0
108.000
30
400
36
p.m. 0
100.000
rijk
0
0
EU Brussel
5.000
620
50
300
22
30
0
50.000
0
70
400
1.500
200
bijdragen van Regio betrokken NWS parijen EQUAL gemeenten nog te genereren inkomsten
65.640
1.000
1.000
3.000
200.200
provincie bedrijfsOverijssel leven
216.466
0
8.000
rijk
0
EU Brussel
97.502
12.000
1.200
13.500
12.400
2.300
40
40
970
500
1.700
bijdragen van Regio betrokken NWS parijen EQUAL gemeenten
78.600
77.200
1.400
nog te genereren inkomsten
Toelichting: Dit overzicht geeft een voorlopige doorkijk van de inmiddels aangemelde projecten, qua doelstelling en wie de financiering daarvan voor zijn rekening neemt. Dit overzicht is nog niet volledig en heeft ook niet de status van financieringsplan. Ook zijn deze projecten nog niet op volledigheid en haalbaarheid getoetst, ook zijn projecten nog niet formeel toegewezen, daarmee heeft dit overzicht nog de nog de status van groslijst.
Pagina 2 Meerjarig investeringsschema
17 Berlijnlijn
16 Centraal Station Hengelo / WTC gemeente Hengelo
Div. Overijsselse gemeenten
12 Rijksweg A1
alle Twentse gemeenten
NWS / provincie Overijsse /
TBT
9
RPA
alle Twentse gemeenten (st.gr. UVT)
RT / Grafshaft Bentheim
Vrije Tijd Twente
8
11 Groene Poort
Startkans
7
gemeente Hengelo
RPA
RPA
provincie
10 Kanalenvisie
Bestrijding jeugdwerkloosheid
Coleur Twente
5
6
Menselijk kapitaal Centraal
2
Leren en werken in Twente
Kennispark, Investering Kennispark, Bouwkosten Totaal Kennispark
3
vier O's
Stichting kennispark 1)
Innovatieroute
1
4
in opdracht van
nr. Project
bedragen x € 1.000,-
Projecten
Toelichting: Dit overzicht geeft een voorlopige doorkijk van de inmiddels aangemelde projecten, qua doelstelling en wie de financiering daarvan voor zijn rekening neemt. Dit overzicht is nog niet volledig en heeft ook niet de status van financieringsplan. Ook zijn deze projecten nog niet op volledigheid en haalbaarheid getoetst, ook zijn projecten nog niet formeel toegewezen, daarmee heeft dit overzicht nog de nog de status van groslijst.
meerjarig investeringsschema
BIJLAGE 6: Agenda van Twente
17.633
10.000
1.600
0
5.600
5
overige
0
300
30
98
overige
Tw. Wegbeheer
div. subsidies
HGL
ESD
1)
nl.
NS
Borne
VVV's
ROC Twente
nl.
673.711
2.023.850
0
0
30.000 0
0
20.000
0
0
20.000
0
80.000 0
2.500
14.500
0 2.800
0
900
12.800 13.400
0
0
0
nog dekken
0
1.500.000
0
240.000
0
34.600 0 0
52.000
350
0
700
0
0
0
0
20.000 55.000 75.000
0
nog dekken
40
45
Totaal bijdragen
0
0
0
0
0
108.000
400
0
920
50
2.200
400
60
850
46
5.000 0 5.000
400.000
Totaal bijdragen
kosten nog niet bekend; dekking uit rijksbijdrage
loopt ! kosten, dekking en faseing daarvan nog niet bekend (BDU)
start 2007; kosten en dekking nog niet bekend !
start 2008; kosten en dekking nog niet bekend !
2.697.561
dekking uit grondverkopen; fasering investeringstempo niet bekend !
internationaal sportcomplex
dekking is nog niet rond !
€ 11.900 NWS gem. en € 500 overige gem.
kwartiermakersfase
haalbaarheidsonderzoek 1) Hist. Cntr. Overijssel
nadere details nog niet bekend !
toelichting
totale investering nog niet bekend !
fasering en financiering nog niet bekend !
totale investering nog niet bekend / rijksbijdrage !
totale investering/fasering nog niet bekend / rijksbijdrage !
start 2011, fasering niet bekend !
totale investering nog niet bekend !
fin. strategie (Interreg IIIa, ESF, EFRO) en RT in uitwerkeing
1e fase uitvoeringsprogramma
Alo, Hgl, Esd elk € 100.000,-
alleen deelproject EVC
al 5,5 mln gerealiseerd !
fasering investeringsschema nog niet bekend
toelichting
legenda:
0 = p.m.
0 = p.m.
toegezegd
onbekend
positief in ontwikkeling twijfelachtig
