Voorrang geven, screenen en matchen: sturen op lokaal niveau?

Voorrang geven, screenen en matchen: sturen op lokaal niveau? André Ouwehand, OTB – Research for the Built Environment TU Delft

Foto: Joop Reijngoud

19-6-2014

Delft University of Technology

Challenge the future

Voorrang geven, screenen, matchen: sturen op lokaal niveau?

1 | 32

Voorrang geven, screenen, matchen: sturen op lokaal niveau? 1953, Kampen, Zuidwijk (Rotterdam)

2 | 32

Opbouw •Woonruimteverdeling: begrippenkader •Historie: van Woningwet tot Huisvestingswet 2014 •Doelen en middelen •Actuele kwesties •Perspectief

Voorrang geven, Wijkaanpak: screenen, matchen: algemeensturen kader, op beleid lokaal enniveau? praktijk

69 3 | 32

1. Woonruimteverdeling: begrippenkader


4 | 32

Woonruimteverdeling •Koppeling van vraag en aanbod, i.h.b. in de sociale huursector: • op basis van urgentie en rechtvaardigheid • niet op basis van vrije prijsvorming

•Formele regels in wetten, verordeningen en regelementen en modellen •Informele regels en discretionaire bevoegdheid

Voorrang Stedelijke geven, screenen, vernieuwing: matchen: problemen sturen…op enlokaal oplossingen? niveau?

70 5 | 32

Regels: sleutels naar de sleutel Toelating als woningzoekende

Passendheidscriteria en labels

Volgordecriteria

afgrenzing: bindingseisen, max. inkomen effectiviteit/ efficientie: huur-ink., 55+, huish-woninggrootte rechtvaardigheid: loten, woonduur, inschrijfduur

Sleutel van het huis Voorrang Stedelijke geven, screenen, vernieuwing: matchen: problemen sturen…op enlokaal oplossingen? niveau?

70 6 | 32

2. Historie: Woningwet tot Huisvestingswet 2014


7 | 32

-1940: Vereniging, stichting, coöp. •Sociale woningbouw: • beschavingsoffensief zuilen, • bedrijven, • gemeentelijke woningdiensten

•Geen wetgeving verdeling •Instellingen beslissen zelf: • krotontruiming • inschrijftijd, loten

•Soms gemeente bemiddelaar/ informatieverstrekker Voorrang geven, Wijkaanpak: screenen, matchen: algemeensturen kader, op beleid lokaal enniveau? praktijk

32 8 | 69

-1940: Vereniging, stichting, coöp. Opzichteres: mevrouw Schuurman

1925, Zeeburgerdorp, Amsterdam Voorrang geven, Wijkaanpak: screenen, matchen: algemeensturen kader, op beleid lokaal enniveau? praktijk

32 9 | 69

1947: Woonruimtewet •Woningnood: inwoning •Wettelijke basis voor gemeentelijke bemoeienis • Geliberaliseerd/niet-geliberaliseerd • Woonvergunningen en vorderingsbeleid

•Verdelende rechtvaardigheid als onderdeel van de welvaartsstaat •Volgorde: • Gemeente: urgentie • Corporatie: inschrijftijd Voorrang geven, Wijkaanpak: screenen, matchen: algemeensturen kader, op beleid lokaal enniveau? praktijk

32 10 | 69

Vanaf 1975: Bouwen voor de buurt

•Wijkgericht: ‘Nu zijn wij aan de beurt’: • sloopurgenten voorrang • woonduur in de wijk (met minimum van 5 jaar) • relatie met gewenste bevolkingsopbouw Voorrang geven, Wijkaanpak: screenen, matchen: algemeensturen kader, op beleid lokaal enniveau? praktijk

32 11 | 69

Elders distributiemodel •Volgorde inschrijfduur, inplaatsing corporatie •‘In de buurt of het portiek passen’ •Tegengaan van concentratie, maar ook ‘wit houden’ van bepaalde wijken


32 12 | 69

1990: Delfts/aanbodmodel •Van aanbod naar vragersmarkt •Keuzevrijheid voorop •Transparantie & verantwoording •Samenwerking in stad en regio •Passendheidscriteria en volgorde criteria: voorkom scheefwonen


32 13 | 69

Eind ’90: Reacties op aanbodmodel •Botsende leefstijlen en concentratie: • Pleidooi voor coöptatie (Van der Werf)

•Aanbodmodel niet klantvriendelijk: • Optiemodel Smallingerland (1996)

•Keuzevrijheid vergroten, geen knellende regels: • Loslaten passendheidscriteria KAN (2000)

•Stad-regio: • Lokaal maatwerk Haaglanden

•Aanbodmodel werkt selectief/verstarrend • Lotingsmodel Doetinchem, Rotterdam, Velsen, Enschede Voorrang geven, Wijkaanpak: screenen, matchen: algemeensturen kader, op beleid lokaal enniveau? praktijk

32 14 | 69

Woonruimteverdeling in discussie •Veel discussie sturen/loslaten •Modellen: • Specifiek doel willen bereiken • Profilering corporatie, ‘This years model’

•Leefbaarheidsdiscussie: • Rotterdamwet • Toewijzing op leefstijlen • Screenen ongewenste bewoners Voorrang geven, Wijkaanpak: screenen, matchen: algemeensturen kader, op beleid lokaal enniveau? praktijk

32 15 | 69

3. Doelen en middelen


32 16 | 69

consumentensoevereiniteit transparantie

vrije vestiging non-discriminatie

integratie

emancipatie rechtvaardigheid

woonruimte -verdeling

ongestoord woongenot leefbaarheid

urgentie mantelzorg

lokaal maatwerk

keuzevrijheid

passendheid

huish. woninggrootte efficientie/beschikbaarheid

leefstijlen

R’damwet/ screenen

huur - inkomen betaalbaarheid bewoner - huurtoeslag


17 | 32

Wat heeft discussie opgeleverd? •Het is geen kwestie van sturen of loslaten •Grote lokale/regionale verschillen in woningmarkt en problematiek •Eerst de doelen bepalen, dan systemen kiezen •Veelheid aan doelen: • Verschillende doelgroepen / verschillende belangen • Verschillende middelen/modellen en combi’s

•De woningzoekende zoekt wat bij hem past Voorrang geven, Wijkaanpak: screenen, matchen: algemeensturen kader, op beleid lokaal enniveau? praktijk

32 18 | 69

4. Actuele kwesties: • leefbaarheid • betaalbaarheid • veranderingen in de sociale sector


32 19 | 69

consumentensoevereiniteit Leefbaarheid transparantie

vrije vestiging non-discriminatie

integratie

emancipatie rechtvaardigheid

urgentie mantelzorg

lokaal maatwerk

keuzevrijheid

woonruimte -verdeling Wet Bijzondere Maatregelen Grootstedelijke Problematiek

passendheid

huish. woninggrootte efficientie/beschikbaarheid

ongestoord woongenot leefbaarheid leefstijlen

R’damwet/ screenen

huur - inkomen betaalbaarheid bewoner - huurtoeslag


32 20 | 69

Leefbaarheid •Heterogenisering zet door: ≥ botsende leefstijlen •Aanpak problemen via sloop/nieuwbouw voorbij •Primaire aanpak via beheer, dus ook via woonruimteverdeling: • Wat vinden bewoners zelf belangrijk? • Leefstijltoewijzing?


32 21 | 69

Leefbaarheid •Onderzoek in wijken met veel kansarme bewoners • Kiezen snel verkrijgbare woning, minder voor buurt • ‘Keuzevrijheid op maat’ (Van der Land, Van der Laan Bouma-Doff 2008)

•Toewijzing op leefstijl

(Doff, Ouwehand 2012)

• Leefstijl niet erg stabiel • Wel verschil in voorkeur, weinig in waardering • Bewoners positief over systeem, maar….renovatie en beheer belangrijker • Bewoners zoeken controle, direct contact van belang

•Toewijzing en zelfbeheer, coöptatie? Voorrang geven, Wijkaanpak: screenen, matchen: algemeensturen kader, op beleid lokaal enniveau? praktijk

32 22 | 69

Weren en screenen •Rotterdamwet in Rotterdam • Weren buitenlanders/kansarmen • Effect onduidelijk; maakbaarheid? • Max. 20 jaar, 1e kamer: onderzoek • Nwe college: gebied uitbreiden

•Screenen, o.a. Den Bosch • Criminaliteit / 16 uur werk • Mag niet, gebeurt wel • Effect leefbaarh. niet aantoonbaar • Professionals in de wijk positief

2011


32 23 | 69

Weren en screenen •1e kamer terecht kritisch op Rotterdamwet: inbreuk op grondrecht •Screenen op antecedenten: volkshuisvestelijk ‘levenslang’? •Terecht dat BZK gaat handhaven: uitzonderingen alleen via WBMGP •15-20 gemeenten in gesprek met BZK: op zoek naar lichtere /tijdelijke procedure? Voorrang geven, Wijkaanpak: screenen, matchen: algemeensturen kader, op beleid lokaal enniveau? praktijk

32 24 | 69

Betaalbaarheid •Geen sturing in woonruimteverdeling op huur-inkomen: • Wel inkomensgrens € 34.229 • Soms wel info voor bewoner • Primair: keuzevrijheid


32 25 | 69

Betaalbaarheid € 699,48 Huursubsidiegrens 40%

0%

0%

40%

65%

65%

65%

100%

100%

100%

0%

0%

0%

€ 556,82 /596,75 Aftoppingsgrenzen 65% € 389,05 Kwaliteitskortings grens

100%

0%

jongeren

100%

0%

alleenstaand

tweepersoons meerpersoons


ouderen 26 | 69

Betaalbaarheid •Wat vermag toewijzing: • Voorrang laagste inkomen tot € 389 of € 556/596? • Wachten op aanwijzing Blok in Novelle: toezicht? • Effecten op buurt? • Eenmalige toets, of bij herhaling?


32 27 | 69

Veranderingen sociale sector •Regionale verschillen: Huisvestingswet biedt ruimte voor beleidsdifferentiatie •Waar schaarste heerst: sociale woning is geen verworven recht v.h. leven: • Tijdelijke huurcontracten • Dynamische huurprijsvaststelling • Toets op passendheid bij schaarse woningen (grote woningen, eengezinswoningen)


32 28 | 69

5. Perspectief


32 29 | 69

Perspectief •Woonruimteverdeling bij kleinere sector weer terug op de beleidsagenda •Noodzaak inhoudelijke discussie lokaal niveau: vrijheid waar mogelijk, beleid waar nodig •Erken belangen van verschillende groepen: zittende bewoners en woningzoekenden •Leefbaarheidsdiscussie blijft op de agenda: zoeken naar maatwerk/bestrijden symboolpolitiek •Maakbaarheid door verdeling? Voorrang geven, Wijkaanpak: screenen, matchen: algemeensturen kader, op beleid lokaal enniveau? praktijk

32 30 | 69

Wijkaanpak: algemeen kader, beleid en praktijk

31 | 69

Voorrang geven, screenen en matchen: sturen op lokaal niveau?

Recommend Documents