4J 3 8R 8T
G
R
I
J
Z
Door de vergrijzing neemt het aandeel ouderen in de Vlaamse bevolking toe, maar oud worden betekent niet langer hulpbehoevend en eenzaam worden. Steeds meer vitale senioren beleven een actieve oude dag nog lang nadat ze met pensioen gaan. Het ontwerp wil anticiperen op deze maatschappelijke trend en heeft de opgegeven begrippen ‘flexibiliteit’ en ‘duurzaamheid’ op die manier geïnterpreteerd. De focus ligt op de individualiteit van elke bewoner van masterplan tot individuele woning.
E
•
P
A
Vooreerst maakt het masterplan een duidelijk onderscheid met het bestaande rusthuis, zowel met de inplanting als met de schaal. We stellen geen grootschalig wooncentrum voor, maar wel individuele huisjes met ieder zijn eigen voordeur. De huisjes zijn doorzonwoningen met buitenruimtes aan weerszijden en bieden zo de bewoner een grote flexibiliteit in indeling en gebruik. Elke woning is bovendien geschikt voor 65-plussers en 75-plussers waardoor mensen met een verminderende mobiliteit hun woning kunnen aanpassen in plaats van te moeten verhuizen.
N
T
E
R
S
Om de keuzes die we maakten tijdens het ontwerpproces af te toetsen, zijn we op bezoek gegaan bij een aantal bewoners van serviceflats en rust- en verzorgingstehuizen en bij mensen die er binnenkort misschien naar toe verhuizen. Op die manier kregen we inzicht in hoe senioren er vandaag wonen en wat ze waarderen of missen. We bezochten ook het woon -en zorgcentrum dat grenst aan de projectsite om na te gaan hoe de huidige bewoners er leven en wat voor hen de impact zal zijn van de nieuwe woningen.
SITUE
RI
N
G
∙1∙
8T 3 4J
8R
1 De inplanting van de nieuwe serviceflats anticipeert op de trend van ‘grijze panters’. Door de dwarse oriëntatie van de woonblokken ten opzichte van het rusthuis hebben de twee geen frontale relatie, maar kijken ze elkaar slechts van opzij aan. Op die manier is er een duidelijk onderscheid tussen de twee.
1
2
De vijf woonblokken zijn gericht op tussenliggende buitenruimtes die in het verlengde liggen van het plein, maar er wel visueel van zijn afgescheiden. Door de relatief lage woonblokken hebben deze tussenliggende tuinen een dorps karakter en een menselijke schaal. 2
3 De verschillende buitenruimtes hebben door hun gebruik een ander statuut. Twee tuinen waarop enkel achterdeuren uitgeven zijn semipubliek. Ze hebben een erg geborgen karakter en worden ’s avonds ook afgesloten. De andere twee buitenruimtes hebben een publiek karakter en zijn ook zo geprogrammeerd.
A
X
I
∙
C
I
R
C
U
L
A
T
I
O
E
O
e r s t r a at
E.C o p p i e t e r s t r a at
E
D
ontmoetingsruimte z wa a n t j e s p l e i n k or e n b l o e m t u i n
C
magriettuin
D
v oor d e u r p l e i n
E
rusthuisplein
1
2
2
4
N
T
M
O
E
3
3
4
4
3
3
4
4
T
I
N
G
S
R
U
I
M
T
E
P
E
N
B
A
R
E
∙
R
U
I
M
T
E
Op het Zwaantjeshof, de meest publieke buitenruimte, geven de voordeuren van zes woonunits en een ontmoetingsruimte uit. Voor die ontmoetingsruimte ligt een terras dat geniet van de passage over het plein. Het centraal pad is geflankeerd met schoffeltuintjes en geeft uit op een petanqueveldje. Boompjes en halfhoge struiken met gras vormen een buffer tussen dat centrale pad en de terrassen van de aangrenzende woningen. Een tweede pad langs de terrasjes van de woningen laat ook hier de private buitenruimtes ruimer aanvoelen. Het Zwaantjeshof wordt aan de Coppieterswegel en de Rijkswachtwegel ’s avonds afgesloten, aan het Rusthuisplein blijft het steeds open.
O n z e - l i e v e - v ro u w s t r a at
B
1
Op de Korenbloemtuin en de Margriettuin geven enkel achterdeuren uit en deze rustige programmering laat een groene aanleg toe. De woningen geven achterom uit op terrassen die onderling gescheiden zijn door haagjes. Het pad langs deze terrassen laat de private buitenruimtes ruimer aanvoelen. De zone tussen de twee paden krijgt halfhoge struiken om de afstand tussen de gevels visueel te verdiepen. Wanden tussen het Rusthuisplein en de tuinen verduidelijken het semi-private statuut. De openingen erin zijn voorzien ter hoogte van de betonstroken in het bestaande Rusthuisplein. Poortjes aan het plein en de O. L. Vrouwwegel sluiten de tuinen ‘s avonds af.
B
A
2
De vier buitenruimtes zijn onderling verbonden door het Pleinpad en de O. L. Vrouwwegel wat zorgt voor een levendige doorwaadbaarheid van het gebied. Vanwege hun verschillend gebruik zijn ze gedifferentieerd opgevat. Centraal ligt het Voordeurpleintje waarop de entrees van twaalf zorgunits uitgeven. Een eenvoudige inrichting met verharding van gevel tot gevel en twee bomen, laat een drukkere passage toe. Door de bestaande verharding verder door te trekken wordt het pleintje verbonden met het Rusthuisplein. Omwille van diens publieke karakter wordt het pleintje ’s nachts niet afgesloten.
A
C
2
Het Pleinpad geeft op beide einden uit op twee ontmoetingsruimtes van 26,5m² en 28m² (excl. toilet). Ze zijn uitgerust met een rolstoeltoegankelijk toilet en een keukentje zodat activiteiten als kaartnamiddagen en familiebijeenkomsten er kunnen doorgaan. Bij de ontmoetingsruimte aan de Rijkswachtstraat zit ook een wasserette zodat een koffietje kan worden gedronken terwijl de was draait.
De vijf woonblokken zijn verbonden met het Pleinpad en de Pleinpasserelle met acht trappen die veel circulatiemogelijkheden geven. Drie vrije trappen staan aan de O. L. Vrouwwegel en de Rijkswachtwegel. De andere vijf zijn te vinden in trappenhuizen langs de passerelle die ook een zitplek met uitzicht op het plein, een verbreding voor kruisende rolstoelen en een bergruimte voor scootmobielen en rollators omvatten. Twee ervan hebben een lift.
R i j k s wa c h t
1
3
4 De collectieve functies die horen bij de serviceflats liggen langs het Rusthuisplein zodat het publieke karakter van beide elkaar versterken. De ontmoetingsruimtes en het Pleinpad en de Pleinpasserelle met uitkijkpunten gaan speelse zichtrelaties aan met het rusthuis.
M
1
Situeringsplan 1:1000
N ∙2∙
4J 3 8R 8T
61,30
4,40 40,60
3
1,40
2
16
11 20
18
13,20
4,50
10,40
12
15
5
12,40
10
14 18
13
12,85
11
coppieterswegel
2
r i j k s wa c h t w e g e l
3
p l e i n pa d
4
o n z e - l i e v e - v ro u w e - w e g e l
5
z wa a n t j e s h o f
6
k or e n b l o e m t u i n
7
v oor d e u r p l e i n
8
magriettuin
9
pa r k i n g
10
k oo p w o n i n g e n
11
fietsenberging
12
ontmoetingsruimte
13
p e ta n q u e v e l d
14
s c h o f f e lt u i n
15
t e rr a s
16
personenlift
17
personen- en fietsenlift
18
berging
19
rusthuisplein
20
wa s s e r e t t e
104,35 12,85
3x Type 3/5 121m² 18
7
9,5
1
22x Type 1/2 62m²
18
11,40
N
14x Type 1/2 55m²
17
8
3
18
12,85
Masterplan Niveau 0 1:500
9,5
6
9,5
1
12
4
9
Pleingevel 1:500
∙3∙
8T 3 4J
8R
1
4
4
4 3
Masterplan Niveau 0 1:500
4
N 5
1
personenlift
4
p l e i n pa s s e r e l l e
2
personenlift/fietsenlieft
5
t e rr a s
3
overdekt uitkijkbankje
6
eventuele uitbreiding
3
D
E
R
D
E
∙
L
A
A
G?
4
Een opbouw met een derde laag aan de Rijkswachtstraat maakt de realisatie van 4 extra woonunits mogelijk, een piste die verder kan onderzocht worden op vlak van financiële haalbaarheid. Voordeel is het groter woningaantal, nadelig zijn de extra trap, de extra stopplaats voor de lift en de zwaardere volumetrie in het straatbeeld.
4
3
2
4 5
ER
IN
G
SI
TU
3
4
6
1
∙4∙
2
Rijkswachtstraat gevel 1:500
4J 3 8R 8T
14
10
De ondergronds garage omvat 14 parkeerplaatsen waarvan één voor mindervaliden. Dit overschot laat toe om reguliere parkeerplaatsen te schrappen ten voordele van meer mindervalidenparkeerplaatsen. Het ritme van de parking is uitgelijnd met het structureel grid van de bovenliggende bouwblokken. Daardoor wijkt de maatvoering soms af van de C2008, maar desgevallend is ze steeds ruimer bemeten. De toegang voor voetgangers gebeurt via de lift en trap die uitgeven op het Pleinpad en de Pleinpasserelle.
13
F I E T S P A R K E R E N
personen-fietsenlieft
2
helling
3
berging
4
fietsenberging
5
sas
3300
5
8
1
1
I
E
K
E
6
7
Parkeerplan 1:400
N 1115
300
390
1870
Verder worden de woonentiteiten voorzien van vloerverwarming en vloerkoeling zodat in de zomermaanden tot 22°C kan gekoeld worden. Het voordeel van deze techniek is het aangenaam stralingsniveau en de afwezigheid van tocht waardoor een zeer hoog comfortniveau wordt bereikt.
Het verwarmingssysteem bestaat uit een centrale stookplaats met gasketels en een micro WKK installatie die hun warmte doorheen de site transporteren door middel van een combilus. De micro-WKK installatie zorgt zowel voor warmte als voor elektriciteit. Door de twee te combineren wordt het primair energieverbruik gereduceerd waardoor het milieu minder zwaar wordt belast en de energiefactuur daalt.
Op vlak van ventilatie werd gekozen voor een balansventilatiesysteem met warmterecuperatie op basis van een warmtewiel (systeem D). Hierdoor wordt naast 90% van de warmte ook vocht gerecupereerd waardoor de relatieve luchtvochtigheid in het stookseizoen op peil blijft. Dit reduceert sterkt de problematiek met oog-, keel-, en slijmvlies die vaak voorkomt bij senioren. Bijkomend beschikt de ventilatie-unit over een nachtkoelfunctie waardoor het gebouw passief kan gekoeld worden wanneer nodig.
Dergelijke combilus transporteert warmte voor zowel de centrale verwarming als voor sanitair warm water over de site, waardoor de warmteverliezen dalen. Warmte wordt uit de combilus onttrokken door middel van een warmtestation per woonentiteit. Deze zet warmte om in sanitair warm water en verwarmingswater voor de vloerverwarming en maakt het mogelijk een individuele energiemeting te doen per woonentiteit.
SITUE
RI N 2
5
3
In de garage is ook de technische ruimte voorzien. De technieken zijn bedacht met oog op het individuele comfort van de toekomstige bewoners. Voor senioren zijn met name het thermisch comfort en de luchtkwaliteit erg belangrijk.
1
I
1700
2
N
4
N
3
H
2
C
1
E
ER
G
T
SITU
4
N
De garage heeft ook een stalling voor 36 fietsen, de helft van het benodigde aantal. Fietsers betreden deze fietsenstalling via de personenlift met kooiafmetingen van 210cm x 110cm. De andere fietsen staan in de stallingen aan de Coppieterswegel en Rijkswachtstraat waardoor elke bewoner zijn fiets vindt op minder dan 50m wandelafstand van zijn huis.
( 26 m ² )
9
E N
12
-
11
A U T O
∙5∙
G
8T
250 250
250
590 590
590
250 250
250
3 4J
8R
Snede A — Doorzonwoning
as 1
as 2
Doorzonwoningen 1:200
N
A
A
Passerel
N 400
260
400
1060
400
260
400
1060 woning) — 55m² Grondplan Niveau+1: Type 1/2 (65+
as 2
215 215
215
as 1
515
A
SITU
515 515
ER
I
N
295
A
295 295
G
400
400
400
1200
400
400
Isometrie doorzonwoningen
400
1200
Grondplan Niveau 0: Type 1/2 (75+ woning) — 62m²
R W
I O
J O
T N
J B
E L
O
S
H
K
D
Structureel en bouwfysisch zijn de woonblokken eenvoudig en compact. De units zijn uitgelijnd gestapeld wat een logisch structuurplan geeft dat doorloopt tot in de kelder. Ook de technische kokers sluiten rechtstreeks aan.
U O
O
I R
Z
S O
N
J W
O
E N
I
S N
G
Alle woonunits zijn doorzonwoningen. De ‘vaste’ delen – de inkom, de keuken, badkamer en berging – zitten aan de zijkant waardoor de rest van de woning open is. Zo geniet de woning van de ochtend- en avondzon en is de bewoner vrij zijn woning in te richten hoe hij het wil. De verschillende leefruimtes kunnen wel afgescheiden worden met schuifpanelen of gordijnen die worden opgehangen in vaste rails op assen 1 en 2. Als bijvoorbeeld een kleinkind blijft slapen kan zo de zithoek afgesloten worden terwijl de inkom, keuken en badkamer bereikbaar blijven.
De bouwdiepte van de onderste units wordt volledig benut zodat ze genieten van een goede licht- en zontoetreding en een directe relatie met de buitenruimte. Bovenaan zijn de woonunits minder diep, de resterende diepte dient voor de gaanderij. Dat geeft een logische opsplitsing van het koude en warme volume. Aan het Voordeurpleintje is de gaanderij buiten het volume voorzien zodat de buitenruimte breder aanvoelt.
Qua organisatie zijn er twee varianten; een waarbij de vaste delen langs één zijde zijn gesitueerd en een met de vaste delen over de twee zijdes verspreid. Bij die laatste zijn wonen en slapen op een meer natuurlijk manier gescheiden. Door de variërende diepte van het woonblok zijn er ook twee types qua woningoppervlakte. Een van 62m² met bouwdiepte 12,85m en een van 55m² met bouwdiepte 11,4m.
De blokken zijn in baksteen bedacht. Dergelijke materialisatie refereert naar de typische architectuur van Nieuwpoort-Stad en draagt ook bij tot de inpassing van de nieuwe woningen in het straatbeeld van de O. L.Vrouwstraat en Rijkswachtstraat. Daarnaast worden ook de belijning van de naburige gevels verdergezet. De gevels zijn eigentijds, maar wel contextueel.
Met één ingreep is een 65+ woning (Bouwen voor Ouderen) om te vormen naar een 75+ woning (Aangepast Bouwen). De deur van de badkamer wordt verplaatst zodat er een rechtstreekse relatie is tussen de slaapkamer en de badkamer. Het blokkader van de deur blijft en wordt ingevuld met een inklikbaar opbergrek. Alle woningen zijn dus geschikt voor beide doelgroepen.
De individualiteit van de woningen wordt benadrukt met een aantal subtiele accenten. Hier en daar varieert het baksteenverband, soms heeft het metselwerk plaatselijk verdiepingen. Elk huisje heeft ook een andere tint schrijnwerk. ∙6∙
4J 3 8R 8T
SITUER
IN G
240
240
600 605 260
260
605
Snede A — Koopwoning
265
260
260
265
260
600 260
265
260
600
240
605
240
240
240 240 240
240
Isometrie straatzijde
240
Isometrie achterzijde
Snede B — Koopwoning
K
O
O
P
W
O
N
I
N
G
E
N
345
B 345
B
De koopwoningen waarvan de voordeuren grenzen aan de Coppietersstraat genieten door hun brede opbouw en hun zuidgerichte leefruimte van veel licht en zon. Ook hier sluit de vormentaal van de gevels aan bij het straatbeeld. De gevels zijn hedendaags, maar wel ingebed in hun omgeving.
345
B
A A
410
410
410
A
De inpandige garage kan bij goed weer gebruikt worden als extra speelplek wat extra leven geeft op straat. De inkom geeft uit op deze overdekte buitenruimte en laat de positionering van de keuken aan de straat toe wat zorgt voor een actieve, levendige plint. Een raam vanuit de keuken geeft een speels zicht op de garage en zorgt voor sociale controle. 475
475
135
320
475
135
320
Grondplan Verdieping: Type 3/4 — 69m²
135
320
90
B
Op de bovenverdieping is de derde slaapkamer optioneel. De ruime overloop in het verlengde van de gelijkvloerse leefruimtes die dient als speelhoek en bureau, kan dan op termijn omgevormd worden tot extra slaapruimte.
90
trapberging
B
90
trapberging
trapberging
A 770 770
A
240
240
keuken A
770
keuken
240
keuken
B
280
403
280
280
403
403
De tuinen die grenzen aan het park laten toe om ook achterom binnen te komen. Bovendien staat het de bewoners vrij om te kiezen voor een meer afgeschermde tuin of voor een meer open indeling die visueel overgaat in het Zwaantjeshof. 400
400
555 960
555 960
Koopwoningen 1:200
555
960
Grondplan Gelijkvloers: Type 3/4 — 52m² excl garage
∙7∙
N
400
8T 3 4J
8R SITUER
IN G
SI
TU
ERING
Gevel Onze-Lieve-Vrouwstraat 1:200
Gevel E.Coppieterstraat 1:200
2
1
hobby’s die ze had opgegeven door de veeleisende zorg voor haar zieke man, terug opgenomen. monique is dus vaak drukbezet, zoals ook vandaag. Deze morgen is ze3 naar de Gemeenteschool gefietst waar ze leesoma is. Nu ze terug is, gaat ze lunchen bij annie , een
vriendin die een flatje heeft aan de Rijkswachtstraat met wie ze elke week leuke activiteiten organiseert in de ontmoetingsruimte. Er zijn veel manieren om tot bij haar vriendin te stappen en met elk 4bezoekje neemt ze een andere weg zodat ze al eens andere mensen tegenkomt. Vandaag slaat ze een
∙8∙
praatje met ludo, haar buurman die bij haar een oogje in het zeil houdt als ze een weekendje doorbrengt bij haar zus in Gent. ludo zit op zijn favoriete bankje in het trappenhuis waar hij een mooi uitzicht heeft op het plein. SITUER
IN G
Sedert een half jaar woont een voormalige verpleegster van 72 jaar, in een flatje op het eerste verdiep. Een paar maanden daarvoor verloor ze haar man en ze besloot te verhuizen omdat ze niet langer wilde wonen in hun grote oude huis. Sinds ze hier woont heeft monique veel van haar monique ,
