Voorbereid door Laborelec Ir. Bénédicte Collard en Marc Vanden Bosch. Lichtplan Herentals April

LL II CC HH TT PP LL AA NN H H EE RR EE NN TT AA LL SS A A PP RR II LL 2 20 00 03 3

Voorbereid door Laborelec Ir. Bénédicte Collard en Marc Vanden Bosch

Lichtplan Herentals – April 2003

1

INHOUD

INTRODUCTIE LICHTPLAN

5

STADSVERLICHTING & LICHTSTEDENBOUWKUNDE

6

HET ONTSTAAN VAN LICHTPLANNEN…

6

HET LICHTPLAN… EEN PROCES

8

EEN LICHTPLAN

ANALYSE & ASSIMILATIE

11

DE STAD HERENTALS

12

LIGGING

12

DE GRENZEN VAN DE STUDIE

12

HISTORISCHE EVOLUTIE EN HUIDIGE STRUCTUUR VAN DE STAD

13

OORSPRONGEN

13

ONTWIKKELING

14

DE WALLEN EN DE GRENZEN VAN DE STAD

15

DE WATERWEGEN

16

TOPOGRAFIE EN LANDSCHAPPEN

17

STADSNETWERK EN PROFIELEN

19

DIEPENDAAL

19

VISUELE PERSPECTIEVEN HERENTALS CENTRUM MOLEKENS

18 19

19

INRICHTINGEN

20

HET JAARLIJKS RITME

21

SITUERING COMMERCIËLE ACTIVITEITEN DE HAVEN TOERISME TE VOET, MET DE FIETS, MET DE BOOT …


7

20 22

22

2

HET MOBILITEITSPLAN DE BESTAANDE LICHTPUNTEN

25

DE LICHTBRONNEN - DE KLEURTEMPERATUUR

25

DE ARMATUREN EN DE MASTHOOGTEN

AANTAL LICHTPUNTEN EN ACTUEEL GEPLAATST VERMOGEN INDRUKKEN OVERDAG EN TIJDENS DE NACHT

ENKELE INDRUKKEN ….

26 28 29 29

DOELSTELLINGEN… PRIORITEITEN

30

COHERENTIE MET HET MOBILITEITSPLAN

31

RATIONEEL ENERGIE GEBRUIK

33

VERKEERSVEILIGHEID & GEVOELSVEILIGHEID

32

VERMINDERING VAN LICHTHINDER & LICHTVERVUILING

34

EEN THEMA, EEN SCENARIO

36

EEN THEMA

37

VOORSTELLEN

38

EEN ALGEMEEN PRINCIPE VOOR EEN STAD

39

VERDELING VAN DE VERLICHTINGSTOESTELLEN

42

VERDELING VAN DE KLEURTEMPERATUUR DE GROTE MARKT

40

43

DE ZANDSTRAAT

46

DE STRATEN VAN HET STADSCENTRUM

50

DE HISTORISCHE WANDELING – DE VESTEN

56

DE WEG TER HOOGTE VAN HET OCMW

60

DE STRATEN VAN DE TUSSENZONE

HET BEGIJNHOF

54

61

DE INVALSWEGEN EN DE RING

62

DIEPENDAAL EN MOLENKENS

63

DE OPMERKELIJKE GEVELS

66

DE BRUGGEN


23

64

3

PLANNING EN PRIORITEITEN

67

TECHNISCHE ASPECTEN

69

DEFINITIES

71

SCHATTING VAN DE KOSTEN


68

NORMEN EN AANBEVELINGEN VOOR WEGVERLICHTING DE FOTOMETRISCHE VEREISTEN

74

HUIDIGE BELGISCHE NORMEN VOOR DE OPENBARE VERLICHTING

74

ALGEMEEN TYPEBESTEK 005 DEEL II-2: HET LEVEREN VAN VERLICHTINGSTOESTELLEN (BFE)

78

CEN-ONTWERPNORMEN

81

VLAAMSE GEWEST MOBILITEITSCONVENANTEN – BIJAKTE 4 EN BIJAKTE 17

81

REFERENTIEDOCUMENTEN

82

NORMEN

83

BIBLIOGRAFIE

83

4

IIN NT TR RO OD DU UC CT TIIEE LLIIC CH HT TPPLLA AN N


5

SSttaad dssvveerrlliicchhttiinngg & & lliicchhttsstteed deennb boouuw wkkuunnd dee H Heett oonnttssttaaaann vvaann lliicchhttppllaannnneenn… … Met een cultureel patrimonium van 120 tot 130 jaar is kunstverlichting een nog jonge discipline tot op heden gekenmerkt door een heel functionalistische benadering. Stadsverlichting vindt zijn oorsprong en zijn basislegitimatie bij een bezinning over de veiligheid. Deze rechtvaardiging heerst tot eind de jaren ‘50 en heeft de verwezenlijking van het grootste deel van de openbare verlichtingsinstallaties in ons land als gevolg.

De verlichting van de Eifeltoren in 1985 is het begin van een nieuwe bezinningsperiode in Frankrijk. Gevolgen hiervan zijn merkbaar bij de concerten van Jean-Michel Jarre, de feestelijkheden rond de vieringen van de 200ste verjaardag van de Franse revolutie in 1989, de grote werken uitgevoerd onder het bewind van François Mitterand, … Eind jaren ‘80 leidde deze nieuwe denkwijze in Frankrijk tot het ontstaan van “Lichtplannen als leidraad voor verlichtingsuitrustingen”. Er is niet meer enkel sprake van “verlichten”, maar men zal voortaan «illumineren » of spreken van “mise en lumière”.

In België is het opstellen van lichtplannen vrij recent. Slechts enkele steden hebben reeds zo’n studie uitgevoerd: Gent, Kortrijk, Namen, ...

Herentals is dus pionier voor België voor wat betreft het opstellen van een globaal lichtplan.


6

EEeenn lliicchhttppllaann Het Leidend Schema voor Licht Planologie - waarvan de officiële benaming regelmatig vervangen wordt door de benaming Lichtplan – omvat twee gescheiden domeinen die elkaar echter overlappen: de openbare verlichting enerzijds, de verlichting en illuminatie van het patrimonium anderzijds. Een lichtplan op zich is een leidraad voor de toekomstige ontwikkeling van verlichting voor urbanistische ruimten binnen de gemeente. Het laat toe, voor een

bepaalde

site

en

een

bepaalde

periode,

coherentie

in

de

verlichtingsprojecten te handhaven. Een lichtplan bevat een globaal omschrijvend schema, anticiperend op mogelijke technologische evoluties van verlichting. Het dimensioneren van de installaties maakt geen deel uit van een lichtplan maar wel van een verlichtingsproject. Een lichtplan wordt meestal opgesteld voor een periode van 10 tot 15 jaar. Terwijl

men

voor

de

afschrijvingsperiode

van

een

openbare

verlichtingsinstallatie een dertigtal jaren mag rekenen. In het algemeen beschouwt men de renovatie van 35 verlichtingspunten als de jaarlijkse capaciteit van een stad van 10.000 inwoners

Met een bevolking van 25.000 tot 30.000 inwoners, zou Herentals een jaarlijkse renovatie capaciteit kunnen hebben van 80 tot 100 lichtpunten.


7

H Heett lliicchhttppllaann… … eeeenn pprroocceess Na het aanduiden van de Verlichtingsontwerper omvat de eerste taak de samenstelling van de Begeleidingscommissie bestaande uit de gemeentelijke bestuursleden, de technische diensten van de stad, eventuele plaatselijke personaliteiten, … De Verlichtingsontwerper begint dan met de assimilatie en analyse van de bestaande site, verzamelt gegevens, plannen, … en indrukken. Op basis van deze analyse kan de Verlichtingsontwerper vervolgens een globaal en coherent scenario opstellen. Na

validatie

van

de

analyse

en

het

voorgestelde

scenario

door

de

Begeleidingscommissie begint het werkelijk op punt stellen van het lichtplan: het ontwikkelen van een nachtelijk landschap. Dit lichtplan ontwikkelt zich rond verschillende thematische onderwerpen, zoals een wijk, het historische centrum, een stadsingang, … Het werk wordt beëindigd met het opstellen van een hiërarchisch overzicht van de te ondernemen acties en de planning ervan voor de eerst komende jaren (dit ter verwezenlijking van het lichtplan). Na verspreiding en communicatie kan het lichtplan beginnen leven en zijn eigen leven leiden…

Het is fundamenteel dat elk stadium van het proces gevalideerd wordt door de Begeleidingscommissie.


8

De Begeleidingscommissie voor het lichtplan van de stad Herentals bestaat uit volgende personen: •

Kris Peeters, schepen milieu en mobiliteit, stad Herentals

•

Fons Vercalsteren, schepen ruimtelijke ordening en openbare werken, stad Herentals

•

Koen Dierckx, milieuambtenaar, stad Herentals

•

Karlien Anseeuw, stedebouwkundige, stad Herentals

•

Gisela Vindevogel, adjunct van de directeur afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

Aangevuld met volgende experten:


•

Tom Van Lommel ontwerpdienst infrastructuur, Electrabel

•

Liliane Fonteyn, technische dienst, stad Herentals

•

Els Verbert, AROHM – Monumenten en Landschappen

•

Bart Callaert, architect – renovatie Lakenhal en stadspoorten

•

Paul Bellemand, architect - renovatie Begijnhofkerk

9

Verschillende overleg- en opvolgingsvergaderingen vonden plaats : •

Op 23 mei, vergadering van het stuurcomité – valideren van de analyse

en

het

globaal

monumentverlichting •

scenario

/

eerste

schetsen

voor

Op 13 juni, vergadering van het stuurcomité – met als voornaamste onderwerp de monumentverlichting

•

Op 13 juni, vergadering van Laborelec met de verantwoordelijke van Electrabel, belast met de openbare verlichting te Herentals – voorstelling van de reeds uitgevoerde taken

•

Op

08

augustus,

vergadering

Ad

Lumino

met

de

verantwoordelijken van het patrimonium en van de stad Herentals – verlichting van monumenten •

Op 06 september, vergadering van het stuurcomité – evolutie van het lichtplan, eerste concrete voorstellen - voorstelling van de technische aspecten

•

Op

19

september,

verantwoordelijk

voor

vergadering renovatie

met

van

de

de

architecten

verschillende

monumenten opgenomen in het lichtplan •

Op 22 november, eindvoorstelling van het lichtplan aan het stuurcomité, voorafgaand aan verspreiding


10

A AN NA ALLY YSSEE & & A ASSSSIIM MIILLA AT TIIEE


11

D Dee ssttaad d H Heerreennttaallss LLiiggggiinngg Herentals, als historische hoofdstad van de Kempen, is prachtig gelegen in de typisch groene omgeving van de Kempen, in het hartje van de provincie Antwerpen. Gelegen aan de noordoost-rand van de economische as Antwerpen – Mechelen – Brussel is Herentals gemakkelijk op allerlei manieren te bereiken : met de wagen via de Boudewijnsnelweg (E313/A13), met de trein (lijn Antwerpen – Neerpelt)… Sinds kort heeft Herentals zelfs een aanleghaven voor pleziervaartuigen, zodat men Herentals ook via het Albert kanaal en het Kempisch kanaal kan bezoeken. Herentals, « het bruisend hart der Kempen »…

D Dee ggrreennzzeenn vvaann ddee ssttuuddiiee Met de gemeentefusie van 1977 heeft Herentals zijn grondgebied zien uitbreiden tot 4.859 ha. Binnen deze entiteit

zijn

de

grenzen

van

het

lichtplan

duidelijk

omschreven door de aanvrager: de stad Herentals zelf (begrensd door het Albert kanaal, de omsluitingsring en de

spoorweg) evenals de twee woonwijken “extra muros”, Diependaal en Molekens.


12

H Hiissttoorriisscchhee eevvoolluuttiiee eenn hhuuiid diiggee ssttrruuccttuuuurr vvaann d dee ssttaad d O Ooorrsspprroonnggeenn De naam Herentals werd voor het eerst vermeld rond 1150. Op dat ogenblik ontstond de stad uit een eerste kern, een landbouwvestiging – of « Villa » - van het kapittel van de reguliere kanunnikessen van Bergen. Deze eerste inplantingskern ontwikkelde zich toen vertrekkende van de huidige Sint-Waldetrudiskerk. De opleving van de handel in West-Europa tijdens de 12de eeuw was de oorsprong van het ontstaan van de tweede kern van de stad, langs de Nete ten noorden van Herentals. Belangenconflicten tussen deze twee kernen waren de oorzaak van de tussenkomst van Hendrik I, Hertog van Brabant. In oktober 1209 stichtte deze laatste de stad Herentals op de gronden van de reguliere kanunnikessen van Bergen.

Tijdens deze periode heeft Herentals een centrale situering in Brabant, langs de Nete en gelegen aan de kruising van twee belangrijke wegen: Brugge – Antwerpen – Maestricht – Keulen enerzijds, Leuven – Friesland anderzijds


13

O Onnttw wiikkkkeelliinngg De bevoorrechte situering begunstigt de ontwikkeling van de nieuwe stad Herentals waar de noordwaartse ontwikkeling duidelijker merkbaar is dan de zuidelijke. Tijdens de middeleeuwen is de ontwikkeling van Herentals nauw verbonden met de lakennijverheid.

Met de oprichting van een Latijnse school gedurende de 14de eeuw wordt Herentals een geografisch cultureel en economisch centrum. Talrijke gebouwen verwijzen nog steeds naar deze glorierijke dagen: de poorten, de lakenhal, de Sint-Waldetrudiskerk, …. Herentals zal dit statuut van hoofdstad behouden tot de 16de eeuw, en uitbreiden als administratief, juridisch en religieus centrum.

Bovenpoort


Zandpoort

Lakenhal

Sint Waldetrudiskerk

14

D Dee w waalllleenn eenn ddee ggrreennzzeenn vvaann ddee ssttaadd In 1209 krijgt Herentals het recht om fortificatie, wallen en poorten te bouwen. Daar men de ouderdom van de oudste muur van de stad niet kent rest ons de Bovenpoort, gebouwd in 1361, en de zandpoort, opgericht in 1402. De oorspronkelijke omwalling, gebouwd uit grond, is tot op heden nog steeds zichtbaar (Nonnen- en Begijnenvest).

Herentals, een stad gebrandmerkt door zijn wallen en natuurlijke begrenzing

Gravuur – Eind XVI / Begin XVII


15

D Dee w waatteerrw weeggeenn In 1839 wordt de gekanaliseerde Kleine Nete tussen Lier en Herentals plechtig ingehuldigd. Tussen 1843 en 1846 wordt het kanaal Herentals-Bocholt aangelegd en vanaf 1856 verbindt het Kempisch kanaal Antwerpen met Herentals waar deze waterweg sinds een honderdtal jaar het stadsbeeld bepaalt. In de jaren 1935-1939 wordt uiteindelijk het Albert kanaal gegraven.

Karakteristiek in het Herentalse stadsbeeld zijn de verschillende kanaalbruggen, onder andere de vierdendeelbrug ter hoogte van de De Beukelaer-Pareinlaan uit de jaren 1930 en de sluis ter hoogte van de Herenthoutseweg.


16

T Toop pooggrraaffiiee eenn llaannd dsscchhaap pp peenn

Een uiterst vlak reliëf…


17

V Viissuueellee p peerrssp peeccttiieevveenn

Station - Belgiëlaan

Belgiëlaan

Zandstraat

Lakenhal

Nieuwstraat

Molekens

De Lakenhal en de SintWaldetrudiskerk…


18

SSttaad dssnneettw weerrkk eenn p prrooffiieelleenn H Heerreennttaallss C Ceennttrruum m

D Diieeppeennddaaaall

M Moolleekkeennss

Collegestraat

Musketstraat

Een dicht netwerk, ééngezinswoningen in het centrum van Herentals … Een licht netwerk, afzonderlijke woningbouw te Diepenbeek en Zandstraat


Molekens…

19

IInnrriicchhttiinnggeenn Op het grondgebied van Herentals vinden activiteiten van verschillende aard plaats: commercieel, cultureel, sportief, godsdienstig …

SSiittuueerriinngg ccoom mm meerrcciiëëllee aaccttiivviitteeiitteenn

Zandstraat

Zandstraat

Belgiëlaan


20

H Heett jjaaaarrlliijjkkss rriittm mee Herentals heeft elke week twee openbare markten. Eén op vrijdagvoormiddag – opgesteld op de Grote Markt, het Hofkwartier,

de

Belgiëlaan

en

de

Augustijnenlaan – en één op zondagvoormiddag op de Augustijnenlaan, aan het stedelijk administratief centrum. Twee kermissen (met Pasen en in september) brengen eveneens animatie in het centrum van Herentals. Ook zijn er: een bloemenmarkt (1 mei, Grote Markt), een Kerstmarkt (Grote Markt) en een Jaarmarkt. En de lijst der festiviteiten is geenszins afgelopen … … jaarlijkse braderij in juni waarvoor het hele Herentalse centrum autovrij is … de « Lakenhal Live », elke vrijdagavond van de maanden juli en augustus op de verkeersvrije Grote Markt

Het leven van Herentals wordt regelmatig opgevrolijkt door talrijke feestelijkheden die meestal plaatsvinden in het centrum van de stad


21

D Dee hhaavveenn

Jachthaven : sinds 28 april 1996 Dorian Gray, het taverneschip

T Tooeerriissm mee ttee vvooeett,, m meett d dee ffiieettss,, m meett d dee b boooott … …

Een wandelcircuit in het centrum van de stad dat de middeleeuwse vestigingen omvat… Herentals, fietsstad van de provincie Antwerpen… De mogelijkheid om Herentals met trein of boot te bereiken


22

H Heett m moob biilliitteeiittssp pllaann Midden 2002 verscheen het Mobiliteitsplan voor Herentals. (03 juni 2002 – IRIS Consulting) De doelstellingen van dit lichtplan zijn in overeenstemming met deze van het Mobiliteitsplan Vlaanderen. Het basisidee is te Herentals een selectieve “auto-bereikbaarheid” van het centrum in te voeren, dit door het ontwerpen van randparkings, het nemen van restrictieve maatregelen in de stadskern (o.a. Zone 30) en het verminderen van het aantal penetratie-assen in de stad (de as Augustijnenlaan, Belgiëlaan, Olympiadelaan zou de hoofdingang naar het centrum van Herentals worden). Dit wordt voornamelijk uitgedrukt in vijf strategische doelstellingen: De doelstellingen van het Mobiliteitsplan zullen een positieve weerklank vinden binnen de verwezenlijking van het Lichtplan.

Voorrang verlenen aan de bereikbaarheid … … van het centrum en het station, met oog voor de fietsers. De toegankelijkheid tot het commerciële centrum vergemakkelijken … … en toch de voertuigen op afstand houden

Het verlichten van elementen zoals het station en haar omgeving, het commerciële centrum, de poorten, … zijn in overeenstemming met het lichtplan.

… door opwaardering van het openbaar vervoer … door voorrang te verlenen aan voetgangers en fietsers. De verkeersveiligheid verhogen …

… door conflictsituaties op te lossen … aan het station

Een wel omschreven verlichting zal een duidelijke identificatie van de ruimtes in zones met conflictsituaties toelaten.

… door reorganisatie van het verkeer op de Ring en aan de ingangspoorten. Verhogen van de verkeersleefbaarheid… … door het centrum van Herentals aan zijn inwoners terug te geven … door de doortocht van vrachtwagens te verminderen.

Een milieuvriendelijke houding ontwikkelen …


23

De mobiliteitcel van Herentals wil gedurende zomer meer speelstraten creëren in de stad (bv Goudbloemstraat…)


24

D Dee b beessttaaaannd dee lliicchhttp puunntteenn D Dee lliicchhttbbrroonnnneenn -- ddee kklleeuurrtteem mppeerraattuuuurr


25

D Dee aarrm maattuurreenn eenn ddee m maasstthhooooggtteenn

De verschillende kleuren gebruikt op dit plan komen overeen met de kleuren / armaturen op de volgende bladzijde.


26

De weergegeven lichtsterktekrommen zijn die van het vlak 90° - 270°. Deze worden standaard gebruikt in catalogussen. Dit laat toe het verschil tussen efficiënte en minder efficiënte armaturen aan te duiden. Bij voorbeeld is de Industria PTA 2000 niet echt efficiënt aangezien een deel van de lichtstroom verloren gaat boven de horizontale en lichthinder veroorzaakt.


27

A Aaannttaall lliicchhttppuunntteenn eenn aaccttuueeeell ggeeppllaaaattsstt vveerrm mooggeenn

Type Lampen

Aantal

Totaalvermogen (kW)

Ballon fluorescerende poederlaag - 125W

2

0,32


6

0,3


14

1,4

42

3,6

Muislampen - 250W

9

2,6

Lampen - G12-70W

12

0,8

6

1

24

4,6


3

0,2


545

50,1

Buislampen - 50W

991

66,3

Buislampen - 70W

579

53,2

Buislampen - 100W

118

14,9

Buislampen - 150W

749

146

Buislampen - 250W

89

28,3

Buislampen - 400W

44

21,8

8

0,4

218

37,8

Buislampen BY22 -18W

5

0,145

Buislampen BY22 -36W

524

25,5

94

10

345

46

4427

515 kW

Hogedruk kwikdamplampen (HgHD-lamp)

Metaaliodidelampen Buislampen - 70W

Lampen - PGX12.2-150 Natriumdamplampen hogedruk (NaHDlamp) Ballon fluorescerende poederlaag - 150W

Berekening op basis van de gegevens verstrekt door de technische diensten van de stad Herentals en de intercommunale IVEKA. Deze gegevens geven slechts een grootteorde van het geïnstalleerd vermogen voor openbare verlichting

op het

tijdstip van de studie.

Buislampen - TCW-PG12-50W Natriumdamplampen lagedruk (NaLD-lamp) Buislampen BY22 -131W (180W)

Buislampen BY22 - 66W (90W) Buislampen BY22 - 91W (135W) TOTAAL


28

IInnd drruukkkkeenn oovveerrd daagg eenn ttiijjd deennss d dee nnaacchhtt EEnnkkeellee iinnddrruukkkkeenn … ….. Tijdens de dag biedt de stad Herentals talrijke activiteiten aan zijn bewoners, het is er gezellig leven, even pauzeren aan een terrasje of wandelen in de winkelstraten, … Eén enkel probleem, de hoge snelheid en de niet aangepaste rijstijl van de bestuurders, voornamelijk ter hoogte van de Zandstraat en de Grote Markt. In Diependaal en Molekens daartegenover heerst weinig dagactiviteit. Het is er kalm, groen en aangenaam.

Tijdens de nacht overdekt een oranjegloed Herentals. Het gemoedelijke uitzicht van de stad wordt gedeeltelijk gemaskeerd door de niet aangepaste masthoogte. De nachtelijke ruimten zijn niet uitnodigend.

Deze indruk wordt nog meer geaccentueerd in Diependaal en Molekens. Niemand op straat … De bewoners blijven thuis opgesloten. Het oranje trekt hen niet aan … en de talrijke schaduwhoeken zullen hen zeker niet geruststellen.

En wat te zeggen van de omgeving rond het station?


29

D DO OEELLSST TEELLLLIIN NG GEEN N… … PPR RIIO OR RIIT TEEIIT TEEN N


30

C Coohheerreennttiiee m meett hheett m moob biilliitteeiittssp pllaann Het voorgestelde lichtplan zal trachten deel te nemen aan de acties die ondernomen zijn of zullen ondernomen worden in het kader van het Mobiliteitsplan. Het slagen van beide plannen steunt op de samenhang van beide, en hun samenhang met de bestaande situatie. Hierop steunend zal het lichtplan prioritair rekening houden met de conflictzones weergegeven in het Mobiliteitsplan, met de eventuele nieuwe ontwikkelingen, … In het bijzonder heeft het lichtplan als doel het stadscentrum terug ‘voetgangersvriendelijk’ te maken, van de zone rond het station terug een uitnodigende en aangename plaats te maken en de problemen rond de conflictzones langs de ring en de invalswegen uit te klaren.


31

V Veerrkkeeeerrssvveeiilliigghheeiid d & & ggeevvooeellssvveeiilliigghheeiid d Veiligheid is eerst en vooral het verwezenlijken van voldoende verlichting met een bevredigende uniformiteit.

Even belangrijk is het aanpassen van het verlichtingsniveau in functie van de verkeerssituatie. Bijvoorbeeld door de snelheid van wagens niet te bevoordelen op plaatsen waar er conflictsituaties met voetgangers kunnen ontstaan.

Hierop steunend dient bijzondere aandacht aan de Grote Markt en de Zandstraat besteed worden. Naast verkeersveiligheid is ook het subjectieve veiligheidsgevoel belangrijk. In dit verband is het nodig te vermelden dat oranjekleurig licht een weinig verzekerende en onaangename atmosfeer schept.

Kanstanjelaan


32

R Raattiioonneeeell EEnneerrggiiee G Geeb brruuiikk Het verschijnen van artikel 18845 in het Belgisch Staatsblad van 04.05.2002 – betreffende de verplichting voor netbeheerders om gebruik van primaire energie te verminderen, door onder andere het elektrisch verbruik te verminderen – herinnert ons aan het Rationeel Energie Gebruik, een thema dat

vandaag zeker niet vergeten mag worden. [Artikel 18845: Besluit van de

Vlaamse regering inzake de openbare dienst verplichtingen ter bevordering van het rationeel energiegebruik.] In stadsverlichting betekent REG: de keuze van adequaat en efficiënt materiaal, geplaatst waar het nodig is en gebruikt wanneer het nodig is… Hierbij wordt vanzelfsprekend rekening gehouden met de minimum veiligheidscriteria! Een Lichtproject start met een correcte keuze van de lichtbronnen. Op basis van de aard van de activiteiten en de gebruikers zullen efficiënte lichtbronnen verschillend zijn.

Zo hebben wetenschappers bevestigd dat lichtbronnen met oranje kleur bijzonder efficiënt zijn bij een rechtlijnige visie voor niveaus van ongeveer 3 cd/m². In het geval het zicht periferisch moet zijn en waar de luminantieniveaus laag zijn, moet men bij voorkeur kiezen voor lichtbronnen met witte kleur of met hoge kleurtemperatuur.

Hierna worden de armaturen en hulptoestellen op optimale wijze bepaald. Maar de huidige technologieën laten ons toe een stap verder te zetten door stadsverlichting te beheren al naargelang de omgevingsfactoren. Inderdaad

waarom een stadscentrum met weinig doorgang op volle kracht verlichten gedurende een hele nacht, als technologieën ons toelaten dimscenario’s op punt te stellen.


33

V Veerrm miinnd deerriinngg vvaann lliicchhtthhiinnd deerr & & lliicchhttvveerrvvuuiilliinngg Lichthinder is de overlast veroorzaakt door kunstlicht. Dit kan gaan om een gevoel van onbehagen, regelrechte verblinding of verstoring van nachtelijke activiteiten bijvoorbeeld het bemoeilijken - of zelfs onmogelijk maken - van het werk van astronomen. Lichtvervuiling is een verhoogde helderheid van de nachtelijke omgeving door kunstlicht. Lichtbronnen die te fel schijnen, te veel en verkeerd licht uitstralen, in de verkeerde richting of op het verkeerde moment schijnen, veroorzaken Augustijnenlaan

strooilicht (pandoverschrijdende verlichting), storend licht of hemelgloed. Lichtvervuiling wordt dus veroorzaakt door slechte verlichtingsinstallaties die licht rechtstreeks of door reflectie de hemel insturen. Lichthinder en lichtvervuiling verminderen betekent: •

Armaturen met aangepaste fotometrie kiezen... en deze optimaal ruimtelijk opstellen en op de juiste manier monteren...

•

De naar de hemel gerichte lichtemissie vermijden. Of deze van een raam van een buurman afwenden…

Stadspark

•

Het verminderen van de luminantie van aanduidingen en andere reclameborden…

•

Een lichtbeheer op puntstellen, zodat de hoeveelheid uitgestraald licht daalt op ogenblikken dat de volle kracht niet meer nodig is...

Vermindering van lichthinder en lichtvervuiling steunt dus op een geheel van technische mogelijkheden die correct moeten ontworpen worden.


34


35

EEEEN N T TH HEEM MA A,, EEEEN N SSC CEEN NA AR RIIO O


36

EEeenn tthheem maa In de loop van de geschiedenis is Herentals uitgegroeid tot een economisch, cultureel, geografisch centrum. Dit gegeven vormt de rode draad doorheen de uitgevoerde analyse. De stad, met als oorspronkelijke kern de Lakenhal, breidde zich geleidelijk concentrisch

uit.

In

eerste

instantie

werd

de

grens

gevormd

door

de

stadsomwallingen, later vormden fysische elementen uit het landschap een 2e grens. Vandaag verbinden enkele doorgangen Herentals met zijn “extra muros” buitenwijken.

Hierdoor ontstond het idee deze uitbreidingen te reconstrueren door vertrekkende van een centraal punt de opeenvolgende evoluties van de stad op de voorgrond te brengen en zo de geschiedenis te doen herleven… De verbindingswegen met de buitenwijken worden aanzien als tentakels die de omringende wijken verbinden met het kloppende hart dat Herentals is.

Het lichtplan wordt zo opgevat dat er 3 verschillende concentrische ‘verlichtingszones’, met als centrum de Lakenhal, ontstaan. Het hart van de stad, omringd door de oude wallen en poorten - vandaag tot leven gebracht door vele commerciële en culturele activiteiten - zal weer leefbaar worden voor bewoners en voetgangers. De tussenzone, geklemd tussen de oude wallen en de fysische begrenzingen, heeft voornamelijk residentiële doeleinden. Deze zone zal hoofdzakelijk voorbehouden worden aan de bewoners maar tezelfdertijd ook een plaats verlenen aan voertuigen. De perifere zone, bestaande uit de ring langs het kanaal en de spoorweg zal de bevoorrechte ruimte zijn voor voertuigen. Groeiende dynamiek… vertrekkende van een centrum waar de snelheid stapvoets is naar een perimeter waar de auto heerst… Groeiende dynamiek… vertrekkende van een centrum met historische resten naar een moderne en hedendaagse perimeter…


37

V VO OO OR RSST TEELLLLEEN N


38

EEeenn aallggeem meeeenn p prriinncciip pee vvoooorr eeeenn ssttaad d

Een dynamische opeenvolging … … lichtbronnen en hun kleurtemperatuur … masthoogten … luminantieniveaus … beheer


39

V Veerrddeelliinngg vvaann ddee kklleeuurrtteem mppeerraattuuuurr

2200 K – CRI > 60 Oranje 3000 K – CRI > 80


40

In het centrum van de stad, daar waar prioriteit aan de voetgangers wordt gegeven, zal men "witte" bronnen, met een kleurtemperatuur van 3000 K

verkiezen. Bij het lage luminantie niveau dat in deze zone moet bereikt worden, is het witte licht immers het meest efficiënt. Bovendien bevordert zij eerder een perifere visie dan een unidirectionele visie. Indien er ook accenten op de vegetatie gelegd worden, kunnen deze lichtbronnen gecombineerd worden met lichtbronnen met een kleurtemperatuur van 4000 K. Van bovenstaande bronnen wordt een goede kleurweergave-index vereist (CRI > 80), teneinde de kleurerkenning te bevorderen. Enkele voorbeelden van lichtbronnen die momenteel op de markt zijn en voldoen aan de gestelde vereisten qua kleurtemperatuur en

Langs de ring, waar de auto prioriteit krijgt, wordt een geeloranje lichtbron verkozen. Voor de niveaus die in deze situatie moeten bereikt worden, is dit

kleurweergave-index (CRI):

licht immers het meest efficiënt. Het bevordert bovendien een unidirectionele

Centrum van Herentals – 3000 K en CRI > 80: metaalhalogeniden met

kleurenweergave zijn er geen vereisten.

visie, de bevoorrechte visie voor de bestuurders. Op het niveau van keramische brander

Verlichting vegetatie - 4200 K en CRI > 80:

metaalhalogeniden met keramische brander

Tussenzone - 2200 K en CRI > 60 :

wordt een gele lichtbron verkozen. Ook aan de kleurerkenning worden minder strenge eisen gesteld en volstaat een CRI van 60 of meer.

NaHD-lampen, type ‘comfort’ (2200 K) of ‘white SON’ (2500 K)

Ring - oranje licht - geen vereisten :

In de tussenzone waar zowel voetgangers als voertuigen een plaats krijgen,

NaLD-lampen

Zoals

gezegd

bevat

het

lichtplan

een

globaal

omschrijvend

schema,

anticiperend op mogelijke technologische evoluties van verlichting. Het dimensioneren van de installaties maakt echter geen deel uit van een lichtplan

maar wel van een verlichtingsproject. Het is dan ook moeilijk om in een

lichtplan een opsomming te geven van de lichtbronnen die gebruikt dienen te worden aangezien deze in de loop van de tijd zullen evolueren. Daarom worden er enkel eisen in verband met kleurtemperatuur en kleurweergave-index geformuleerd.


41

V Veerrddeelliinngg vvaann ddee vveerrlliicchhttiinnggssttooeesstteelllleenn Deze kaart illustreert de tekst die op volgende pagina’s wordt beschreven. Elke kleur stemt overeen met een type van armatuur.


42

Bij het opstellen van het lichtplan van de stad Herentals werd bijzondere aandacht besteed aan het beperken van het aantal verschillende armaturen, dit om onderhoud en behoud van de reserve onderdelen te vereenvoudigen. Ook werd er met nadruk gevraagd dat de armaturen discreet en sober zouden zijn!

D Dee G Grroottee M Maarrkktt Eisen qua bron 3000 K – CRI > 80 Beschrijving De Grote Markt is een langgerekt plein gelegen in het centrum van Herentals tussen de Bovenrij en de Bovenpoort. Blikvanger is de centraal gelegen Lakenhal. Het plein wordt gebruikt als parkeerzone en is omringd door cafés en terrasjes. Vandaag de dag is de Grote Markt gekenmerkt als een zone met conflicten tussen voertuigen en voetgangers. Het lijkt of de voertuigen worden opgeslorpt door de Zandstraat, de bloembakken bemoeilijken een duidelijk overzicht van de voor de verschillende weggebruikers voorbehouden zones. Binnen het gemeentebestuur van Herentals leeft de wil de Grote Markt weer ter beschikking te stellen van de voetgangers en de omwonenden.

Om dit te verwezenlijken zal de Grote Markt integraal deel uitmaken van de “zone 30” met beperkt verkeer; de parkeerruimte zal verdwijnen en de paaltjes en bloembakken die hinderlijk opgesteld staan zullen verdwijnen. Te weerhouden verlichtingstype

Voor het stadscentrum wordt de voorkeur gegeven aan decoratieve verlichting die tevens zorgt voor optische geleiding en afbakening van de verschillende conflictzones. Er wordt gekozen voor een zachte en witte lage verlichting.


43

Normatieve vereisten

Op basis van de synthese van de diverse aanbevelingen en waarden die weergegeven worden in het technische gedeelte van deze studie, kan men volgende vereisten definiëren: •

Lm = 1,5 cd/m² tot 2 cd/m²

•

Um = 40%

•

Ul = 60 tot 70%

•

TI max = 15%

•

Comfortfactor G = 6

•

Ehm min = 30 lx

•

Escmin = 2 lx

•

Ehmin / Ehmax = 5%

•

Ehmin = 5 lx

•

eEh min = 30

•

I0,80 = 150 cd/lm

•

UFF max = 15%

Architecturaal concept De algemene verlichting van de Grote Markt zou de structuur van de plaats moeten versterken en coherent zijn met de hiernaast aangegeven intentie schets. De verlichting moet de voornaamste richting van het plein aanduiden (as Bovenrij - Bovenpoort) en op punctuele wijze de zijgevels van de lakenhal verlichten. Hierbij zal rekening moeten gehouden worden met de bestaande verlichting van de cafés. Te weerhouden armatuurtype De armatuur waarmee op dit ogenblik de Grote Markt van Herentals is

uitgerust, is de “Royal” van de firma Schreder, een uniek model dat enkel hier wordt gebruikt. Het zou bedroevend zijn geen gebruik te maken van dit bijzonder toestel. We stellen dan ook voor de bestaande armaturen te behouden. Deze dienen wel

herschikt te worden, zodat het misschien nodig zal zijn nieuwe bijkomende armaturen type “Royal” te bestellen.


44

Inwendig zullen deze armaturen moeten heruitgerust worden: een nieuwe lichtbron, nieuwe voorschakelapparatuur en misschien een nieuwe reflector. Inplanting van de armaturen

Bij het plaatsen van de armaturen dient een lichtpunthoogte van ongeveer 4 m in acht genomen te worden. Dit verhoogt het menselijke gehalte van de plaats en

komt

tegemoet

aan

de

vereisten

uitgedrukt

voor

de

verticale

verlichtingssterkte. De armaturen moeten op voldoende afstand geplaatst worden van café en restaurantgevels, om zo onnodige “concurrentie” te verhinderen. Ze moeten echter voldoende dicht bij de zijgevels van de Lakenhal geplaatst worden zodat ze hun lichtschaduw op het gebouw kunnen werpen. Dezelfde armaturen krijgen tevens een andere opdracht: het optisch geleiden van de bestuurder en de markering van de grenzen tussen voetgangerszone en voertuigzone. Dankzij armaturen verwijderd van de gevels krijgen uitstalramen van handelszaken en caféterrasjes meer ruimte - ter illustratie

Beheerssysteem Op een bepaald tijdstip, zal de verlichting van de cafés en handelszaken moeten gedoofd worden. Eventueel kan één uur later de algemene verlichting van de plaats met de helft verminderd worden of volledig gedoofd worden.

De omgevingsverlichting voldoet soms, men moet geen zee van licht scheppen.


45

D Dee ZZaannd dssttrraaaatt Eisen qua bron 3000 K – CRI > 80 Beschrijving De Zandstraat is de voornaamste handelsstraat van Herentals. Zij verbindt de Grote Markt en de Lakenhal met de Zandpoort. Als domein van zowel voetgangers als automobilisten wordt zij vandaag gekenmerkt door zones met conflictsituaties. Te weerhouden verlichtingstype De verlichting van deze handelsstraat moet verbonden zijn met de verlichting ontworpen voor de Grote Markt: laag, zacht en wit. Deze verlichting is half decoratief half functioneel. Indien de zones voetgangers / voertuigen in de toekomst niet beter gedefinieerd worden zal de verlichting waarschijnlijk moeten aangevuld worden met optische geleidingselementen. De aanwezigheid van handelszaken maakt het verlichten van de weg iets complexer: men moet contrasten herscheppen maar niet in de val van concurrentieël overaanbod vallen.

Ook dient men een beperking van verlichte reclame te voorzien. Normatieve vereisten

Op basis van de synthese van de diverse aanbevelingen en waarden die weergegeven worden in het technische gedeelte van deze studie, kan men volgende vereisten definiëren: •

Lm = 1,5 tot 2 cd/m²

•

Um = 40%

•


Ul = 60 tot 70%

•

Comfortfactor G = 6

•

Ehm min = 30 lx

46

•

Escmin = 2 lx

•

EHmin / EHmax = 5%

•

Ehmin = 2,5 lx

•

eEh min = 25

•

I0,80 = 200 cd/lm

•

UFF max = 25%

Architecturaal concept Het basis idee is het ritme van de unilateraal geplaatste verlichtingsmasten te gebruiken om een perspectief op te bouwen in deze handelsstraat. De armaturen worden aan de rand van de voetgangerszone en zo ver mogelijk van de uitstalramen geplaatst. Dit zal als gevolg hebben dat de ruimte voorbehouden aan de voertuigen visueel verkleind word en dat de voetganger weer voorrang krijgt. Om deze straat s’nacht een menselijke schaal te geven zal men werken met een lage plaatsingshoogte voor de armaturen. Indien bij toekomstige renovatie van deze straat geen supplementaire stoep wordt voorzien, zal men aan de zijde tegenover de armaturen een optisch geleidingssysteem moeten voorzien. Zo zal men fysisch de grens tussen de zone voorbehouden voor de voetgangers en deze voor de voertuigen aanduiden. Dit kan verwezenlijkt worden aan de hand van LED of met in de bodem ingebouwde armaturen.


47

Te weerhouden armatuurtype Men kan twee mogelijkheden weerhouden: •

De armatuur “Royal” geplaatst op de Grote Markt en in de Zandstraat kan

hier eveneens behouden. Net zoals op de Grote Markt zal men de armatuur intern moeten heruitrusten. •

Men kan kiezen voor een functioneel toestel op paal, rekening houdend met het type dat in de omliggende straten zal geplaatst worden. De armatuur

moet

beantwoorden

aan

de

mechanische

vereisten

weergegeven op het einde van deze studie en dient extensieve fotometrische karakteristieken te hebben. Ze dient sober en discreet te zijn, maar toch hedendaags.


48

Voorbeelden van armaturen

HESS

PHILIPS

THORN

Canto

Iridium

Triumph

SCHREDER

3E INTERNATIONAL

I’GUZZINI

Citea

Alliance

Argo

Inplanting van de armaturen De armaturen worden op een paal geplaatst, langs één zijde van de Zandstraat

en met een lichtbronhoogte van 4 tot 5 meter. Deze hoogte wordt bepaald in functie van de breedte van de baan en de hoogte van de omliggende gebouwen.


49

Beheerssysteem De verlichting van de handelszaken zal relatief vroeg kunnen gedoofd worden (in ieder geval vroeger dan de verlichting van de cafés op de Grote Markt). Voor de functionele verlichting van de Zandstraat kan men gebruik maken van hetzelfde beheerssysteem en dezelfde tijdstippen als op de Grote Markt.

D Dee ssttrraatteenn vvaann hheett ssttaad dsscceennttrruum m Eisen qua bron 3000 K – CRI > 80 Beschrijving

De wegen in het centrum van Herentals vertonen een middeleeuwse structuur, met redelijke hoge aan elkaar gekleefde woningen en smalle straten. Te weerhouden verlichtingstype Functionele verlichting voor een stedelijk centrum. Normatieve vereisten Op basis van de synthese van de diverse aanbevelingen en waarden die weergegeven worden in het technische gedeelte van deze studie, kan men volgende vereisten definiëren: •

Lm = 0,5 tot 1,5 cd/m²

•

Um = 30% tot 40%

•

Ul = 50% tot 60%

•

TI max = 20%

•

Comfortfactor G = 4

•

Ehm min = 4 tot 10 lx

•

Escmin = 0,8 lx

•

Ehmin / Ehmax = 5%

•

Ehmin = 2,5 lx

•

eEh min = 25

•

I0,80 = 200 cd/lm

•

UFF max = 25%

Architecturaal concept s’Nachts kan de “drukkende sfeer”, uitgestraald door de typologie van deze

straten, schrikwekkend lijken. Het is aangeraden de proporties van de ruimte om te keren en deze horizontaal te laten overkomen. Zo creëert men een meer intimistisch karakter. Deze straten zijn bijna uitsluitend voorbehouden als woonzone: het is dus normaal ze terug te geven aan haar bewoners!


50

Te weerhouden armatuurtype De voorkeur dient gegeven te worden aan een functionele armatuur met muurbevestiging, die sober en discreet maar toch hedendaags is. De armatuur moet beantwoorden aan de mechanische vereisten weergegeven op het einde van deze studie en dient extensieve fotometrische karakteristieken te hebben. Voorbeelden van armaturen

HESS

PHILIPS

THORN

Canto

Iridium

Triumph

SCHREDER

3E INTERNATIONAL

I’GUZZINI

Citea


Alliance

Argo

51


52

Inplanting van de armaturen De armaturen worden bevestigd door muurbevestiging op een lichtpunt hoogte van 4 tot 5 meter. Deze plaatsingswijze heeft volgende voordelen: • •

Het voetpad wordt volledig vrijgemaakt Men dient geen rekening te houden met de aanwezigheid van inritten van garages

•

De straat kan gezien worden als één visuele ruimte

Bovendien is het, sinds de laatste wijziging van het AREI, mogelijk om naast armaturen van klasse I (geaarde toestellen) ook armaturen van klasse II (toestellen met dubbele isolatie) in open lucht te plaatsen. Dit betekent dat het niet meer noodzakelijk is om elke armatuur die bevestigd is via een gevelsteun te verbinden met een aardingscontact. In straten met een breedte kleiner dan 6 meter dienen de armaturen langs één zijde geplaatst te worden. Indien de straat een bocht vormt zal men bij voorkeur de buitenkant van de bocht verkiezen als plaatsingslijn: de optische geleiding zal hierbij immers efficiënter zijn.

Een voorbeeld van de inplanting van armaturen met lichtpunthoogte lager dan de hoogte van de omliggende gebouwen

In straten met een breedte groter dan 6 m zal men de armaturen recht over

elkaar langs beide zijden van de straat plaatsen. Zig-zag opstellingen zijn te vermijden: zij hebben een negatieve invloed op de langse gelijkmatigheid en verstoren de optische geleiding bij bochten. Beheerssysteem Het gebruik van beheerssystemen wordt ook hier aangeraden. Waarschijnlijk zal men moeten kiezen voor een twee-vermogen systeem. Dit laat toe de lichtstroom te verminderen zonder de installatie volledig te moeten doven.


53

D Dee ssttrraatteenn vvaann d dee ttuusssseennzzoonnee Eisen qua bron

2200 K – CRI > 60 Beschrijving Deze straten vertonen dezelfde typologie als deze in het centrum van Herentals. De functie woonzone wordt hier nog meer onderstreept. Te weerhouden verlichtingstype Functionele verlichting voor een stedelijk centrum. Normatieve vereisten Op basis van de synthese van de diverse aanbevelingen en waarden die weergegeven worden in het technische gedeelte van deze studie, kan men volgende vereisten definiëren: •

Lm = 1 to 1,5 cd/m²

•

Um = 30 tot 40%

•

Ul = 60%

•

TI max = 15 tot 20%

•

Comfortfactor G = 4

•

Ehm min = 10 lx

•

Ehmin = 2,5 tot 4 lx

•

eEh min = 25

•

I0,80 = 200 cd/lm

•

UFF max = 25%

•

Escmin = 0,8 lx

•

Ehmin / Ehmax = 5%

Architecturaal concept

Het basis idee is hetzelfde als dat ontwikkeld voor het centrum van Herentals, ook al zijn er verschillen tussen beide zones door de keuze van een andere kleurtemperatuur en een lagere lichtpunthoogte.


54

Te weerhouden armatuurtype Globaal gezien zal men kiezen voor hetzelfde type van armaturen als in het stadscentrum, maar uitgerust met een ander type lichtbron en met een semiextensieve fotometrie. Inplanting van de armaturen Deze moeten - bij voorkeur - bevestigd worden aan de gevels op een lichtpunthoogte van 6 tot 7 meter. Beheerssysteem Ook hier wordt het gebruik van beheerssystemen aangeraden. De tijdstippen van dit beheerssysteem moeten aangepast worden aan het levensritme van de bewoners.


55

D Dee hhiissttoorriisscchhee w waannd deelliinngg –– d dee vveesstteenn Eisen qua bron

3000 – 4200 K – CRI > 80 Beschrijving Wie de Vesten, een herinnering aan de oude stadswallen, volgt, maakt een wandeling door de historische stad. Langs de Vesten zijn verschillende groene zones ingeplant (Kleine Markt, Molenvest, Vest, Nonnenvest, Begijnenvest) … die een groene leidraad door Herentals vormen. De wil bestaat om de Vesten te herwaarderen. Te weerhouden verlichtingstype Het gaat hier om decoratieve verlichting waarbij de verlichting van plantengroei een belangrijke plaats inneemt. Bij deze vorm van verlichting wordt het aspect lichthinder gemakkelijk uit het oog verloren en dient er extra aandacht aan besteed te worden. Normatieve vereisten Op basis van de synthese van de diverse aanbevelingen en waarden die weergegeven worden in het technische gedeelte van deze studie, kan men volgende vereisten definiëren: •

Ehm min = 5 lx

•

Ehm = 1 tot 4 lx

• •

EHmin / EHmax = 5%

•

eEh min = 20

• •


Escmin = 0,8 lx

I0,80 = 200 cd/lm UFF max = 25%

56

Architecturaal concept Het doel is het herscheppen van de eenheid van de vesten, vertrekkend aan het station en eindigend aan de Begijnenvest. Het meerdere malen accentueren van de groene kleur evenals één enkel type armatuur voor het geheel van de vesten, zal hierbij fungeren als leidraad.

De sfeerverlichting zal niet verlengd worden in de Begijnvest daar deze als

stadszicht beschermd is. Er moet voor gewaakt worden dat er slechts enkele groene zones verlicht worden en dan nog beperkt tot bepaalde periodes.


57

Voorbeelden van armaturen

PHILIPS

PHILIPS

DISANO

Grandeville

Light Column

Vista

HESS

THORN

HESS

Canto


Fidji

Amalfi

58

I’GUZZINI


HESS

HESS

Laax

Mera

59

D Dee w weegg tteerr hhooooggttee vvaann hheett O OC CM MW W Eisen qua bron 3000 of 4200 K – CRI > 80 Beschrijving

Het gaat hier om een weg die aan de ene kant geflankeerd wordt door een continu doorlopende bomenlijn en langs de andere kant door een parking, een school en enkel gebouwen. Te weerhouden verlichtingstype Functionele verlichting Normatieve vereisten: Zijn dezelfde als deze voor de vesten • •

Ehm min = 5 lx Ehm = 1 tot 4 lx

•

Escmin = 0,8 lx

•

EHmin / EHmax = 5%

•

eEh min = 20

•

I0,80 = 200 cd/lm

•

UFF max = 25%

Architecturaal concept Men wil door middel van verlichting de straat tot zijn

recht laten komen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de open ruimte die de parking biedt. Te weerhouden armatuurtype

Globaal gezien zal men hetzelfde type armaturen kiezen als voor het standscentrum. Inplanting van de armaturen Een lichtpunt hoogte van 4 m en een tussenafstand van ongeveer 20 m (extensieve fotometrie) worden aanbevolen.


60

H Heett BBeeggiijjnnhhooff Eisen qua bron 3000 K – CRI > 80 Beschrijving

Begijnhof (start bouw in 1590) met pittoreske huizen dat kan bereikt worden via de toegangspoorten in de Begijnenstraat en de Burchtstraat. In het begijnhof ligt het begijnenkerkje daterend van 1614. De verlichting van het begijnenkerkje wordt besproken in deel I van de studie. Verlichtingstype Functionele verlichting Normatieve vereisten Zijn dezelfde als deze voor de vesten en de weg ter hoogte van het OCMW •

Ehm min = 5 lx

•

Ehm = 1 tot 4 lx

•

Escmin = 0,8 lx

•

EHmin / EHmax = 5%

•

eEh min = 20

• •

I0,80 = 200 cd/lm UFF max = 25%

Te weerhouden armatuurtype

Aangezien de armaturen van het Begijnhof zeer bijzonder zijn, wordt er voorgesteld om deze te behouden. De binnenuitrustingen worden door efficiëntere moderne technologieën vervangen.


61

D Dee iinnvvaallssw weeggeenn eenn d dee rriinngg Dit zijn N-wegen (Gewestwegen) en horen in die zin niet echt thuis in een gemeentelijk lichtplan. Desondanks zijn ze in de besprekingen aan bod gekomen. Er is besloten de huidige bestaande oplossingen, functionele armaturen met NaLD-lampen, te behouden. Hierbij dient de aandacht toch gevestigd worden op het volgende feit. Zoals ook beschreven in het mobiliteitsplan wil men de voertuigen zoveel mogelijk op de ring rond Herentals houden en enkel de Augustijnenlaan als invalsweg naar voor schuiven. Hiervoor is een opstelling van de lichtmasten langs beide zijden van de baan de meest efficiënte. Dit laat toe een tunneleffect te creëren waardoor de bestuurders van de laterale omgeving worden gescheiden en aangemoedigd wordt om hun rijbaan te blijven volgen. Zoals te zien is op de illustraties wordt dit effect niet bereikt bij een opstelling van de lichtmasten op de middenberm. Eisen qua bron Geen bijzondere eisen. Normatieve vereisten Op basis van de synthese van de diverse aanbevelingen en waarden die weergegeven worden in het technische gedeelte van deze studie, kan men volgende vereisten definiëren: • •

Um = 40%

•

Ul = 70%

•

Ut = 35%

•


Lm = 1,5 to 2,5 cd/m²

TI max = 10 tot 15%

•

eLmin = 2,0

•

UFF max = 10%

62

D Diieep peennd daaaall eenn M Moolleekkeennss De wijken Diependaal en Molekens vertonen gelijkenis met de woonzone van Herentals zelf (de tussenzone). Deze woonwijken worden dus op gelijke manier behandeld qua bron en keuze van de armaturen. Eisen qua bron 2200 K – CRI > 60 Normatieve vereisten Op basis van de synthese van de diverse aanbevelingen en waarden die weergegeven worden in het technische gedeelte van deze studie, kan men volgende vereisten definiëren: • •

Lm = 0,5 cd/m² Um = 30%

•

Ul = 50%

•

TI max = 20%

•

Comfortfactor G = 4

•

Ehm min = 5 - 10 lx

•

Ehmin = 2,5 lx

•

eEh min = 25

•

I0,80 = 200 cd/lm

•

UFF max = 25%

• •

Escmin = 0,8 lx

Ehmin / Ehmax = 5%

Te weerhouden armatuurtype

Armaturen met half extensieve fotometrische karakteristieken, geplaatst op een lichtpunthoogte van ongeveer 6 meter worden aanbevolen. De masten dienen langs beide zijden van de rijweg geplaatst te worden.


63

D Dee b brruuggggeenn De bruggen zijn een belangrijk visueel element in Herentals: zij duiden op de nabijheid van de stad, tonen de invalswegen aan en verbinden het centrum van Herentals

met

zijn

woonwijken.

Deze

opwaardering door middel van verlichting.

bruggen

verdienen

zeker

een

Aangezien de bruggen niet beheerd worden door de gemeente, wordt de verlichting hiervan niet verder besproken in dit rapport.


64

Voorbeelden van verlichte bruggen


65

D Dee oop pm meerrkkeelliijjkkee ggeevveellss In het standscentrum bevinden zich verschillende opmerkelijke gevels – sommige zelfs beschermd. De Grote Markt en het Begijnhof zijn de plaatsen bij uitstek om prachtige architecturale verwezenlijkingen te vinden. Een iets attenter oog zal deze echter ook ontdekken tijdens wandelingen langs de Nederrij, de Fraikinstraat, de Kerkstraat, de Molenstraat, de Nonnenstraat, … Om deze voorgevels op te waarderen, kan men als volgt te werk gaan: •

Ter hoogte van de opmerkelijke voorgevel de functionele straatverlichting onderbreken.

•

De voorgevel verlichten met licht dat rakelings langs de gevels schijnt.

Dit zal een onderbreking in het verlichtingssysteem van de straat te weeg brengen en een omkering van de verlichte vlakken veroorzaken. Zo wordt de verlichting van het wegoppervlak - ter hoogte van minder opmerkelijke gebouwen - onderbroken door de verlichting van architecturaal interessante voorgevels.

Voorbeeld in de Nonnenstraat


66

PPllaannnniinngg eenn p prriioorriitteeiitteenn Een adequate planning zal rekening houden met de toekomstige en reeds in uitvoering zijnde werken en dient prioriteit te verlenen aan de oudste installaties. Gelijktijdig moet het aanleggen van een ondergronds net in overweging genomen worden. In geval van heraanleg van wegen, mag men niet vergeten de keuze mogelijkheid van een helder wegdek te overwegen (cf. “beperking van de lichtsluier door adequate keuze van het wegdek”). Voorstel tot opstellen van een planning Fase 1 •

Werken in uitvoering: voetpad OCMW, Wilgenlaan, …

•

Grote Markt (parallel aan de Lakenhal en de Bovenpoort)

•

Zandstraat (parallel aan de Zandpoort)

Fase 2 •

Vesten

Fase 3 • • Kleine raadgeving: niet vergeten de bevolking in te lichten (voorbeeld stad Saint-Quentin: kiosk “info punt”, publiciteit, vuurwerk, …)


Resterende zones met luchtlijnen Bruggen + haven

Fase 4 en 5 • Later

De andere straten van het centrum van Herentals

•

De Woonwijken

•

De middenzone tussen het centrum en de ring

67

SScchhaattttiinngg vvaann d dee kkoosstteenn Hierbij, als raming, de kosten van de werken uitgevoerd in Saint-Quentin in het kader van de verwezenlijking van het lichtplan. Wegwerken van 20 km luchtlijnen door EDF:

3.000.000 €

5030 nieuwe lichtpunten:

8.326.000 €

Raadgeving van de schepen van Saint-Quentin: Het is aan te raden een zware investering in een korte tijdsperiode te aanvaarden om het slagen van een lichtplan te verzekeren. Bovendien dient men te werken volgens het principe van realisaties in de rechtstreekse leefomgeving van de burger.


68

T TEEC CH HN NIISSC CH HEE A ASSPPEEC CT TEEN N


69

Het stadslicht ordent het nachtzicht en schept een verband tussen de ruimtes en hun omgeving. Het licht karakteriseert zich door: Haar functie Haar uitstraling (rechtsreeks, onrechtstreeks, gemengd, diffuus, gefilterd) Haar uitstralingsrichting Elke verlichting in een stad moet ontworpen worden in functie van de gewenste impact maar in samenhang met de verre en dichte nachtelijke omgeving zodanig dat de impressies, die het oog ontvangt, worden beheerst en geordend.


70

D Deeffiinniittiieess Lichtstroom

: totale hoeveelheid licht die een lichtbron per tijdseenheid

Luminantie

: maat voor de helderheid van een vlak of een lichtbron

uitzendt [lumen (lm)] [candela per vierkante meter (cd/m²)] Verlichtingsterkte : maat voor de hoeveelheid licht die per vierkante meter op een vlak valt [lux (lx)] Lm

:

de gemiddelde luminantie: het rekenkundige gemiddelde van de luminanties berekend op de snijpunten van een rechthoekig rooster dat bestaat uit minstens 5 (voor l ≤ 7 m) of 7 (voor l > 7

m) langse lijnen en minstens 9 dwarse lijnen op gelijke afstand op

Luminantiemeting

het beschouwde wegvak [cd/m2] UL,0 of Um :

luminantie-uniformiteit: verhouding minimale op de gemiddelde

UL,1 of UL :

longitudinale

Ut

:

luminantie [%] luminantie-uniformiteit:

verhouding

minimale

luminantie op de maximale luminantie in de as van elk rijvak [%] transversale

luminantie-uniformiteit:

verhouding

minimale

luminantie op de maximale luminantie dwars op het rijvak [%] eL

:

efficiëntiefactor van de luminantie: verhouding van de berekende, gemiddelde luminantie van het onderzochte wegvak en het totale vermogen

Wtot

verbruikt

door

een

verlichtingstoestel,

vermenigvuldigd met de oppervlakte S van het stuk weg waarop deze luminantie gerealiseerd wordt

eL = (Lm/Wtot) x S

De efficiëntiefactor van de luminantie bepaalt het globaal

rendement aan de grond van het verlichtingstoestel bij een gegeven

montage

en

geeft

de

luminantiehoeveelheid

die

gemiddeld wordt geproduceerd door 1 Wattsysteem op een

Uniformiteit

oppervlak van een vierkante meter. Dit rendement is gelijk aan het product van 3 basiscoëfficiënten:

eL = (Lm/Wtot x S) = L/E x Φ / Wtot x K

waarin

K

staat

voor

de

gebruikscoëfficiënt

van

het

verlichtingstoestel, L/E voor het rendement van de installatie in cd/m² per lux aan de grond en Φ / Wtot het lichtrendement van de lamp in lumen per Watt totaal.


71

Ehm Ehm

min

:

de gemiddelde horizontale verlichtingssterkte zie gemiddelde

:

minimum gemiddelde horizontale verlichtingsterkte [lx]

luminantie [lx] Ehmin of EHmin : minimum horizontale verlichtingsterkte [lx]

Ehmax of EHmax :maximum horizontale verlichtingsterkte [lx] UEh,0

:

uniformiteit van de verlichtingssterkte: verhouding van de

Esc

:

semi-cylindrische verlichtingssterkte (in een punt): De totale

minimale tot de gemiddelde verlichtingssterkte [%]

lichtstroom die op een gebogen vlak van een zeer kleine halve cilinder valt, gedeeld door het gebogen oppervlak van de halve cilinder. De richting van de normaal op de binnenzijde van de vlakke achterkant van de cilinder bepaalt de oriëntatie van de Esc min

:

halve cilinder. [lx] minimum semi-cylindrische verlichtingsterkte (op een vlak boven een wegdek): laagste semi-cilindrische verlichtingssterkte ter hoogte van 1,5 m boven het wegoppervlak, gemeten evenwijdig aan de as van de weg. [lx] eEh

:

efficiëntiefactor van de verlichtingssterkte: verhouding van de berekende gemiddelde verlichtingssterkte van het onderzochte wegstuk tot het totale vermogen Wtot verbruikt door een verlichtingstoestel, vermenigvuldigd met de oppervlakte S van het wegstuk waarop deze verlichting gerealiseerd wordt eEh = (Ehm/Wtot) x S = K xΦ / Wtot

de opmerkingen i.v.m. het luminantierendement gelden eveneens

voor het verlichtingsrendement dat gelijk is aan het product van de gebruikscoëfficient K en het lichtrendement van de lamp in SR

:

lumen per Watt totaal. surround ratio: verhouding van de gemiddelde verlichtingssterkte op een oppervlak van 1,5 m breed, juist naast en evenwijdig met

de rijweg tot de gemiddelde verlichtingssterkte van het even G

brede aangrenzende oppervlak van de rijweg. [%]

: komfortfactor, bepaalt volgens de formule van Boer – Schreuder – Adrian. De komfortfactor G is hoger naarmate de verblinding zwakker is.


72

UFF TI

:

treshold

increment:

relatieve

verhoging

van

de

:

upward flux fraction (opwaarts gerichte lichtstroom): verhouding van de lichtstroom uitgestraald door het verlichtingstoestel in de

luminantie-waarnemingsdrempel, te wijten aan de

bovenste hemisfeer ten opzichte van het horizontaal vlak dat het

verblinding

fotometrische centrum van het verlichtingstoestel bevat, tot de

van

verlichtingstoestellen

zoals

omschreven in de norm NBN L18-002 [vermeerdering

totale lichtstroom uitgestraald door het verlichtingstoestel. Het

met betrekking tot de waarnemingsdrempel om de

verlichtingstoestel bevindt zich in zijn normale gebruiksstand. [%]

fysiologische verblinding te kunnen berekenen.] [%] LA0,25

:

verblindingsgrens: voor de zones zonder luminantie-

CRI

:

colour rendering index: kleurweergave-index van de lichtbron in het verlichtingstoestel

eisen mogende traditionele berekeningsformules (G en TI) niet gebruikt worden. L [cd/m²] is de maximumwaarde van de luminantie in de richting tussen hoeken 85° en 90° ten opzichte van de verticale lijn en A [m²] is het uitstralingsoppervlak van het lichttoestel geprojecteerd op een verticaal vlak. [cd] IA-0,5

:

verblindingsindex: voor de zones zonder luminantieeisen mogende traditionele berekeningsformules (G en TI) niet gebruikt worden. I [cd] is de lichtsterkte van het afgegeven licht in een richting van 85° tov de verticale, in gelijk welke waarnemingsrichting en A is de zichtbare oppervlakte van het verlichtingstoestel

I0,80

:

in de richting van Imax. [cd]

lichtsterkte op 80° in het vlak C=0: lichtsterkte (in

cd/1000 lm) van het uitgestraalde licht in een richting van

80°

ten

gebruikelijke

opzichte

van

de

verticale

waarnemingsrichting,

in

waarvan

de de

hoeken worden beschouwd als zijnde gelegen in het verticale vlak dat door het verlichtingstoestel gaat en evenwijdig loopt met de as van de weg. Het verlichtingstoestel

bevindt

zich

in

zijn

normale

gebruiksstand. De beperking van deze waarde is bedoeld om de verblinding te verminderen. [cd/1000 lm]


73

N Noorrm meenn eenn aaaannb beevveelliinnggeenn vvoooorr w weeggvveerrlliicchhttiinngg D Dee ffoottoom meettrriisscchhee vveerreeiisstteenn H Huuiiddiiggee BBeellggiisscchhee nnoorrm meenn vvoooorr ddee ooppeennbbaarree vveerrlliicchhttiinngg De huidige normen zijn de NBN L18-001 en NBN L18-002. Deze normen zijn nog van toepassing maar verouderd en achterhaald op gebied van de indeling van de wegen. NBN L18-001 “Leidraad voor verlichting van openbare wegen” Deze norm is uitsluitend bedoeld voor verkeersgebieden of functionele verlichting.

Zeer

Type

belangrijk Verkeerssnelheid (90 – 60 – 30 – 10 km/uur)

I

Voertuigverkeer (1000 – 500 – 250 – 100 voertuigen / uur)

X

Belangrijk (60-90 km/u)

X

X

Voetgangersverkeer (subjectief)

X

Herkenning kleuren (subjectief)

X X

X

X

Voetgangersverkeer

X

X

Verkeerssnelheid


(30-60 km/u)

Voertuigverkeer Herkenning kleuren

III

Zeer beperkt

(500–1000 v/u)

Verkeerssnelheid II

Beperkt

X

(> 90 km/u) (> 1000 v./u)

Middelmatig

Voertuigverkeer

X

X X X

(250–500 v/u)

Voetgangersverkeer

X

Herkenning kleuren

X

X

(10-30 km/u)

X X

74

Zeer

Type

belangrijk Verkeerssnelheid

IV

Belangrijk

Middelmatig

X

X

Beperkt

Voertuigverkeer

X

Voetgangersverkeer (subjectief)

X

Herkenning kleuren (subjectief)

X

Zeer beperkt X

(< 100 v./u)

X X

Verkeerssnelheid V

Voertuigverkeer

X

Voetgangersverkeer

X

Herkenning kleuren

X

Ligging Open veld

Toegangsweg of omleiding

Agglomeratie


(< 10 km/u)

Aard van de weg

X

Aanbevolen type verlichting

•

Autosnelweg en toevoerwegen

I

•

Intercommunale weg

I

•

Secundaire weg

IV

•

Toegangsweg tot belangrijke agglomeratie

I, II

•

Toegangsstraat tot belangrijke agglomeratie

•

Omleiding of ringlaan

•

Belangrijke straat

II

•

Handelsstraat

II

•

Secundaire straat

III

•

Dreven, woonwijken, openbare parken, enz.

II I, II

IV, V

75

Type openbare weg Gemiddelde luminantie (Lm)

[cd/m²]

I

II

III

IV

V

2,0-2,5

2-4

1,5

0,6

-

Gemiddelde gelijkmatigheid (Um)

[%]

40

40

40

30

-

Langse gelijkmatigheid (Ul)

[%]

70

60

60

50

-

Dwarse gelijkmatigheid (Ut)

[%]

35

30

-

-

-

gevallen

van

NBN

L18-002

verlichting”

“Aanbevelingen

voor

bijzondere

openbare

Deze norm handelt zowel over verkeersgebieden als over verblijfsgebieden: woonwijken, gevallen.

industriezones,

handelscentra,

Voorschriften “bestuurder” Type installatie

landelijke

zones

TI

Ehm

EHmin/

EVm

Emin/

Escmin

LA0,25

[lx]

EHmax

[lx]

Emax

[lx]

[cd]

Ul

[cd/m²]

[%]

[%]

1

30

60

4

20

4

5

0,8

0,5

30

50

4

20

4

5

0,8

4

5

0,8

G

andere

Voorschriften « voetganger »

Um

Lm

en

[%]

[%]

[%]

WOONWIJKEN •

Verzamelstraten

•

Residentieel

•

Woonerven • •


Algemeen

Bijzondere punten

10

5

1

h<5m: 3000 h<6,3m: 4000 h>6,3m: 5000

76

Voorschriften “bestuurder” Type installatie INDUSTRIEZONES

Lm

Um

Ul

G

[cd/m²]

[%]

[%]

1

30

60

4

Voorschriften « voetganger » TI [%] 20

Ehm [lx]

EHmin/ EHmax

EVm [lx]

[%]

Emin/ Emax

Escmin [lx]

LA0,25 [cd]

[%]

4

5

0,8

HANDELSZONES •

Veel voetgangers

2

40

70

6

30

5

2

•

Matig aantal voetgangers

1

30

60

4

15

5

1,5

1

30

60

4

20

0,3

30

50

4

20

5

5

1

200

20

20

80

20

40

50

20

h<5m: 3000 h<6,3m: 6000 h>6,3m: 8000

LANDELIJKE ZONES •

Landbouwgebied

•

Residentieel • •

Secundaire weg Hoofdweg

0,5

30

50

4

20

DIVERSEN •

Voetgangers- en fietsersbruggen

•

Onderdoorgangen • •

•

Dag Avond / nacht

100

Oversteekplaatsen voor voetgangers

•

Hellingen en trappen • •

•

•


3000

Tegentreden

Helling / treden

50

Dreven voor voetgangers

20

50

10

•

Stad / woonwijk

4

5

0,8

•

Verdekte plaats

15

5

5

Fietspaden

0,2

50

4

77

A Allggeem meeeenn ttyyppeebbeesstteekk 000055 D Deeeell IIII--22:: hheett lleevveerreenn vvaann vveerrlliicchhttiinnggssttooeesstteelllleenn ((BBFFEE)) De beroepsfederatie van de producenten en verdelers van elektriciteit in België (BFE) stelde het lastenkohier 005 op waarin de hoger genoemde eisen omgezet zijn in technische omschrijvingen. Het doel van dit lastenkohier 005 is niet te bepalen hoe men de verlichtingstoestellen moet opstellen in een straat, maar om over mechanisch en fotometrisch goede toestellen te kunnen beschikken.

Het beschrijft de technische specificaties voor verlichtingstoestellen volgens verschillende categorieën en onderverdelingen. Dit typebestek is voornamelijk bestemd voor verlichting van gemeentewegen, gewestwegen en provinciewegen (geen autosnelwegen). Het maakt deel uit van een programma van rationeel energie gebruik en beperking van de lichthinder. In het Vlaamse Gewest biedt de mobiliteitsconvenant en de bijhorende bijakten 4 en 17, aan de gemeenten de mogelijkheid tot ondersteuning bij het uitbouwen van een mobiliteitsbeleid waarin de verkeersveiligheid en de leefbaarheid centraal staan. Men voorziet de mogelijkheid van subsidiering van installaties uitgerust met 005 gekeurde armaturen. Categorie A – Wegen met maximale toegelaten snelheid hoger dan 70 km/u Verlichtingstoestellen bedoeld om aan de verlichtingsbehoeften te voldoen op wegen

die

in

hoofdzaak

voorbehouden

zijn

voor

motorvoertuigen.

Toepassingsgebied: snelwegen, hoofdwegen of invalswegen, ringwegen, wegen buiten agglomeraties, landwegen, stadswegen met beperkt voetgangersverkeer.


78

Kwaliteitscriteria Lm min

[Cd/m²]

A1

A2

A3

A4

A5

2

1,5

1

0,75

0,5

UL,O min

Lmin/Lm

[%]

40

40

40

40

35

UL,I min

Lmin/Lmax

[%]

70

70

60

50

50

eL min

Lm/Wtot/m²

2,5

2,3

2,0

1,9

1,6

TI max

[%]

10

10

15

15

20

UFF max

[%]

10

10

10

10

10

Categorie B – Wegen met maximale toegelaten snelheid van 70 km/u Toestellen voornamelijk ontwikkeld voor de verlichting van drukke wegen met gemengd verkeer (auto’s, fietsen, voetgangers) in stedelijke en residentiële gebieden.

Deze

wegen

vormen

dikwijls

de

aanloop

naar

de

centra.

Toepassingsgebied: stadswegen, winkelstraten, gemeentecentra, residentiële wijken. Kwaliteitscriteria Lm min

B2

B3

B4

B5

2

1,5

1

0,75

0,5

UL,O min

Lmin/Lm

[%]

40

40

40

40

35

UL,I min

Lmin/Lmax

[%]

60

60

50

50

50

eL min

Lm/Wtot/m²

2,2

1,9

1,7

1,5

1,3

SR min

[%]

-

-

50

50

50

Ehm min

[lx]

30

20

15

10

7,5

[%]

30

30

30

30

30

150

150

200

200

200

10

10

10

10

10

25

25

25

25

25

UEh,0 min

Ehmin/Ehm

I0,80 max

[cd/1000 lm]

UFF max

[%]

CRI min


[Cd/m²]

B1

79

Categorie C – Wegen met maximale toegelaten snelheid van 50 km/u Toestellen ontwikkeld voor zones waar lokaal verkeer overheerst en voorrang wordt gegeven aan de voetgangers. Ze zijn bedoeld om visueel comfort te versterken en tevens de nodige veiligheid te garanderen. Denken we maar aan stads- en gemeentecentra, winkelstraten, voetgangerszones… Uiteraard maakt een “30 km-zone”-gebied ook hier deel van uit. Kwaliteitscriteria

C1

C2

C3

Ehm min

[lx]

20

10

5

Eh min

[lx]

5

2,5

1

30

25

20

150

200

200

15

25

25

25

25

25

eEh min

Ehm/Wtot/m²

I0,80 max

[cd/1000 lm]

UFF max

[%]

CRI min Categorie D – Decoratieve verlichting Verlichtingstoestellen

bedoeld

voor

sfeerverlichting.

Toepassingsgebied:

Kwaliteitscriteria

IA–0,5 max UFF max CRI min


[cd/m] [%]

D1

D2

D3

Schijnwerpers

toeristische zones, voetgangerszones, parken, monumentverlichting

1000

4000

7000

-

40

40

40

25

25

25

25

80

C CEEN N--O Onnttw weerrppnnoorrm meenn

De werkgroep CEN/TC 169 “Light and Lighting” telt 7 subwerkgroepen. Door de subwerkgroep voorgesteld: •

wegverlichting

PrEN13201-2

(WG

5)

werd

een

driedelig

normontwerp

“Road lighting – Performances requirements”

•

PrEN13201-3

“Road lighting – Calculation of performance”

•

PrEn13201-4

“Road lighting – Methods of measuring lighting performance”

Deze documenten zullen een normatief statuut krijgen. Er bestaat nog een document – onder de vorm van een technische draft – 13201-1 “Classification of roads”. Deze documenten hebben op dit ogenblik nog steeds een statuut van “definitief project” dat ter finale stemming wordt voorgelegd aan de verschillende CEN leden.

V Vllaaaam mssee G Geew weesstt M Moobbiilliitteeiittssccoonnvveennaanntteenn –– BBiijjaakkttee 44 eenn bbiijjaakkttee 1177


Gemiddelde luminantie

Toepassingsgebied

1,5 – 2 cd/m²

Poorten, accenten

1 – 1,5 cd/m²

Overgangsgebieden, hoofdstraten

1 – 1,5 cd/m²

Centrumgebieden, winkelstraten

0,75 cd/m²

Lage intensiteit, geleiding pleinvorming

0,5 cd/m²

Voetgangersgebieden, pleinen

81

R REEFFEER REEN NT TIIEED DO OC CU UM MEEN NT TEEN N


82

N Noorrm meenn •

CIE aanbevelingen (Commission Intemationale de l'Eclairage)

•

NBN L18-001 "Leidraad voor verlichting van openbare wegen".

•

NBN L18-002 “Aanbevelingen voorbijzondere gevallen van openbare verlichting".

•

Typebestek 005: “Uitrustingen voor openbare verlichting.” (BFE)

•

CEN: Europese normen (European Committee for standardization)

BBiib blliiooggrraaffiiee •

« Recommandations relatives à l’éclairage des voies publiques » - AFE – 2002

•

« Recommandations relatives à l’illumination des bâtiments, parcs et jardins » - AFE – Décembre 1994

•

« La lumière urbaine – Eclairer les espaces publics » - Roger Narboni – Editions Le Moniteur - 1995


•

De revue “LUX”

•

« Herentals – goed bekeken » - J.M. Goris, stadsarchivaris – 1981

•

Beleidsplan – Mobiliteitsplan – Iris Consulting – 3 juni 2002

•

Milieubeleidsplan 2000-2004 – Stad Herentals

83

•

« The importance of the photometric distribution of luminaires and their influence on light pollution » - Rob Verbeelen – Lux Europa 1997

•

« The financial benefits of improved street lighting, based on crime

reduction » - Kate A. Painter & David P. Farrington – Lighting Research and Technology 33-1 (2001), p. 3 – 12 •

MIRA (2001) Milieu- en natuurrapport Vlaanderen, Achtergronddocument 2001,

2.9

Lichthinder.

Vandewalle

Milieumaatschappij – www.vmm.be

J.,

Stalpaert

L.,

Vlaamse

•

Thema’s – Verstoring door lichthinder

•

« Quality lighting – The need to cry over spilled milk » - Dr D.A. Schreuder – 3rd European Conference on Energy-Efficient Lighting

•

« Luminous pollution in Urban Lighting » - Bianchi, Burlacu, Moroldo & Paut

•

« The control of obtrusive light – A UK study panel report » - Nigel E. Pollard – Lux Europa 1993

•

« Urban sky glow, a worry for astronomy » - CIE – Proceedings of a symposium of CIE TC4.21 – CIEX008-1994

•

« Guide on the limitation of effects of obtrusive light from outdoor lighting installations » - CIE –TC5.12: Obtrusive Light, third draft – Wenen, Oostenrijk -1995

•

CIE 126 « Guidelines for minimizing sky glow » - 1997

•

CIE 150 « Guide on the limitation of the effects of obtrusive light from outdoor lighting installations » - Februari 2003


84

•

« Light pollution : information and energy waste » - Ramon San Martin & Manuel Garcia – Right Light 5 – May 2002, Nice

•

« Eclairages

extérieurs… »

Novembre / Décembre 2000 •

-

Christian

Remande

–

Lux

n°210

–

Site Web de l’ANPCN (Association Nationale pour la Protection du Ciel Nocturne)

•

Site Web du NELPAG (New England Light Pollution Advisory)

•

« Mercurius-centrummanagement »

-

Provincie

Antwerpen,

–

Ministerie

van

Stad

Herentals – Augustus 1999 •

“Publiciteit

zonder

lichtvervuiling”

Gemeenschap – Brussel, November 2001

de

Vlaamse

Lichtplan voorbereid door Laborelec Voor verdere inlichtingen:

Ir. Bénédicte Collard, M. Marc Vanden Bosch

Laborelec CV Light, Customer Safety, Low & Medium Voltage Equipment Rodestraat, 125

1630 Linkebeek 02/382.02.08 – Fax : 02/382.02.41 www.laborelec.com

[email protected] [email protected]


85

Voorbereid door Laborelec Ir. Bénédicte Collard en Marc Vanden Bosch. Lichtplan Herentals April

Recommend Documents