Improving Mental Health by Sharing Knowledge
Effecten van een herstelprogramma van/voor mensen met psychische handicaps Hans Kroon
Onderzoeksteam •Wilma Boevink •Hans Kroon •Maaike van Vugt •Philippe Delespaul •Jim van Os
2
Zelfhulpgroepen en herstel • Pathways to Recovery (gebaseerd op Strengths model) • Recovery Workbook program • Illness Management and Recovery • Wellness Recovery Action Planning • Herstellen doe je zelf • (Begeleid lotgenotencontact) • HEE 3
Eerdere trials • Barbic 2009: Recovery Workbook program bij 33 ACT-cliënten – 12 weken gestructureerde cursus over herstel, omgaan met stress, sociale steun, zingeving, doelen stellen – Vooruitgang op hoop, empowerment, herstel, niet kwaliteit van leven
4
Eerdere trials • Castelein (2008): begeleid lotgenotencontact bij 106 clïënten • 8 maanden, 16 2-wekelijkse sessies • Effect: ook meer lotgenotencontact buiten de sessies, niet op zelfwaardering, vertrouwen, kwaliteit van leven, sociale steun • Wel effect bij trouwe bezoekers
5
Eerdere trials • Cook (2011): Wellness Recovery Action Planning bij 519 cliënten • Zelfmanagement: persoonlijk plan, welbevinden, coping, met symptomen en crisis omgaan • 8 wekelijkse sessies van 2,5 uur • Na 8 maanden: effecten op psychische klachten, hoop, en (deels) kwaliteit van leven 6
Effectstudie naar HEE •Start in 2004 •Nagaan effectiviteit HEE •Financiële steun:
Deelnemende instellingen:
•Utrecht
•Apeldoorn
•Maastricht
•Leiden
Design • Bij woonvormen in Utrecht en Apeldoorn: randomisatie op het niveau van de woonvormen • Bij ambulante teams van Maastricht en Leiden: individuele randomisatie
In beide designs: • Startgroep (HEE) en Volggroep “Struggling as Usual” die pas na 1 jaar startte met HEE • Nieuwsgierigheid als inclusiecriterium • Vrij om van aanbod gebruik te maken • 3 metingen (0, 12, 24 maanden)
Onderzochte onderdelen HEE • Zelfhulp/herstelwerkgroep • Cursus Begin maken met herstel • Studiedag Herstel (koppel cliënt/hulpverlener)
Effectmaten o.a.: • Mental Health Confidence Scale (Carpinello 1995) • Empowerment (Rogers 1997) • Loneliness/connectedness (De Jong 1999) • Kwaliteit van leven • Psychische klachten/symptomen (CAPE; Konings 2006) • Zorgbehoeften (CANSAS) • Zorggebruik, o.a. opnamen (TIC-P)
Geïnteresseerd, wil mee doen met onderzoek, gerandomiseerd en dus in studie 175 (100%). Totaal in instellingen: circa 2090
Aanwezig op T0 Startgroep
Volggroep
N = 163 (93%)
N = 82
N=81
Actief: 2 (3%)
Actief: 46 (70%)
Startgroep T1
Follow-up 12 maanden
Volggroep T1
N = 66
N = 138 (79%)
N = 72
Actief: 43 (73%)
Actief: 64 (42%)
Follow-up 24 maanden N = 123 (70%) Start 59 / Volg 64
Uitvallers: minder onvervulde zorgbehoeften
Basisgegevens t0 (n=163) • Leeftijd gem. 42 jaar (19-71) • 42% woont alleen; 34% in instelling • 90% in Nederland geboren • Opleiding: 1/3 l(b)o, 19% hbo/wo • 2/3 arbeidsongeschikt, 10% heeft betaalde baan • Helft gebruikt antipsychotica • 2/3 opnames ooit
Vergelijking start/volg op t0 • Geen verschillen op vrijwel alle variabelen • Verschillen: – % met betaald werk in startgroep hoger – % dat gebruik heeft gemaakt van ambulante voorzieningen is in volggroep hoger
Multilevel analyse Meting t0
t12 t24
• Start
0
1
1
• Volg
0
0
1
Effecten Startgroep
Volggroep
T0
T12
T24
T0
T12
T24
Kwaliteit Leven
4.5
4.6
4.7
4.3
4.5
4.5
Vertrouwen*
4.2
4.3
4.3
4.1
4.2
4.2
Symptomen*
1.8
1.8
1.8
1.8
1.8
1.8
Eenzaamheid
6.6
7.0
6.5
6.7
6.9
6.6
Onvervulde behoeften
2.5
2.5
2.1
1.9
2.0
2.4
* Significant verschil (p<.05) tussen HEE en “Struggling as usual”
17
Voorbeeldvragen met effect - Voelt u zich wel eens somber? - Heeft u wel eens het gevoel dat u de motivatie mist om dingen te doen? - Ik denk positief over mezelf. - Hoeveel vertrouwen heeft u dat u - om kunt gaan met depressieve gevoelens - op kunt komen voor uw behoeftes
Opnamen Startgroep
Volggroep
T0
T12
T24
T0
T12
T24
Aantal opnamen
.14
.05 *
.09
.08
.25
.17
>=1 Opname
11%
5%*
9%
8%
15%
14%
Aantal opnamedagen
2,5
0,6*
0,3
1,1
6,3
0,8
* significant (p<.05) verschil tussen start- en volggroep
19
Ambulante zorg Startgroep
Volggroep
T0
T12
T24
T0
T12
T24
Totaal
51%*
77%
72%
70%
74%
69%
"Andere hulpverleners"
11%
12%*
9%
10%
3%
11%
Zelfhulpgroep
10%
46%*
41%
6%
7%
29%
* significant (p<.05) verschil tussen start- en volggroep
20
Discussie • Gunstige, bescheiden effecten op vertrouwen, symptomen, opnamen • Moeilijk te vatten: HEE impliceert ook cultuurverandering • Gelijktijdig implementatie en onderzoek (bij te goede implementatie kan effectonderzoek niet meer) • Interesse als inclusiecriterium, geen verplichte deelnamen verwaterd effect • Wat was HEE? Een gevarieerd aanbod. 21
