LESMAP KORTE INHOUD Voor de voorstelling kan er kort iets over het verhaal verteld worden, liever NIET het gehele verhaal. INLEIDING (om, indien gewenst, in de klas voor te lezen) Een vrouw en haar knuffel, Max konijn, wonen al een eeuwigheid samen. Lucy kan niet zonder Max en Max niet zonder Lucy, want in haar ogen leeft hij echt. Altijd en overal neemt ze hem mee. Ze praat tegen hem, kleedt hem aan, kookt voor hem en soms geeft ze hem zelfs eten (je weet wel zoals je doet met een pop, beer, playmobil of lego)! Maar vandaag wil Max niet mee, Lucy heeft koorts en wie ziek is moet thuis blijven en rusten. Maar wat gebeurt er als Lucy haar ogen sluit? Niets, zegt ze, helemaal niets. Zwart, ziet ze, enkel zwart. Of nee, wacht even, wat is dat? Wanneer Max en Lucy besluiten in het zwarte gat te springen, begint hun avontuur. Ze zullen een andere wereld ontdekken, een wereld die hun beetje bij beetje prijs geeft wat er met Lucy aan de hand is .
DE VOORSTELLING : INHOUD EN THEMA’S ALGEMEEN Het verhaal Van Schipper mag ik overvaren is een verhaal over vriendschap en afscheid nemen, maar ook over loslaten en je eigen weg gaan. Parallel met het verhaal van de aftakeling van Lucy loopt het verhaal van Max die zijn eigen krachten ontwikkelt. Zij wordt moe en kan steeds minder, hij evolueert van een slappe knuffel tot een stappend, sprekend en denkend wezen. De voorstelling verbeeldt onze buiten- en binnenwereld, of met andere woorden die van de tastbare realiteit rondom ons en onze innerlijke wereld van gedachten, fantasieën en gevoelens. Schipper Mag ik Overvaren is een pleidooi om die innerlijke wereld niet te ontkennen, zich af en toe eens naar binnen te keren en te voelen hoe het met je gaat. Ons leven wordt alsmaar jachtiger,maar af en toe moeten we tijd nemen voor onszelf: hoe gaat het met ons, diep van binnen? Aan de hand van wat de kinderen zelf navertellen, kan er in de klas rond verschillende thema’s gewerkt worden. p1 LESMAP SCHIPPER MAG IK OVERVAREN
DE DROOM EN DE ANDERE WERELD 1. Wat gebeurt er als je je ogen sluit? Laat iedereen eens een minuut zijn ogen dichtdoen. Wat ervaren ze? Zijn er kinderen die iets zien? Iets denken? Of probeer eens nergens aan te denken? Lukt dat of begin je toch aan spelen of eten te denken? Probeer heel nauwkeurig te observeren wat er gebeurt? 2. Laat iedereen er kort iets over vertellen. Noteer of het prettige of onprettige ervaringen zijn, of ze aansluiten bij de werkelijkheid of louter verbeelding zijn. 3. Wat we nu gedaan hebben is dagdromen, soms gebeurt dat ook met je ogen open vb. als je in de klas zit, maar niet echt naar de leraar of lerares luistert, omdat je gedachten naar iets anders gaan, iets wat gebeurd is of nog moet komen. 4. Wat gebeurt er 's nachts? Deze dromen zijn veel mysterieuzer.Vaak weten we er 's ochtends niets meer van. Of zijn ze zo eng dat we er wakker van schrikken. Of gebeuren er de vreemdste dingen in (wie kan er een droom navertellen die hij nog weet? Denk je dat hij iets te betekenen heeft? Wat dan? Heeft er al iemand eens iets gedroomd waarvan hij dacht, o daar gaat het over?) Waar zouden dromen vandaan komen? Niemand weet het precies en er wordt nog veel onderzoek gedaan, maar een ding is zeker, het zijn onze hersenen die deze beelden produceren. Zo wordt er een onderscheid gemaakt tussen het bewustzijn en het onderbewustzijn en volgens sommigen zijn dromen boodschappen van ons onderbewustzijn die ons iets willen vertellen. Zo ook bij Lucy, zij komt in een wereld terecht die langzaam zijn boodschap vrijgeeft. Je kan met je leerlingen dromen proberen te interpreteren.
THEMA VRIENDSCHAP Gesprek in de klas In het verhaal gaat het over de vriendschap tussen een mens en een knuffel. Wie heeft er nog een knuffel? Of iets anders? Of vroeger? Wat is het? Hoe heet die? Praat je er tegen? Gaat de knuffel mee naar bed? Ergens anders naartoe? Wat betekent de knuffel voor jou? Beschouw je je knuffel als een vriend? Leeft die voor jou? Zullen we even kijken naar hoe het zou zijn als ze echt leven (vb TOY STORY). http://youtu.be/KYz2wyBy3kc Wie heeft er een beste vriend? Waarom is hij je beste vriend? Wat verwacht je van een vriend? Wat mag een vriend niet doen? Dit gesprek kan een aanleiding zijn om een een lijstje te maken met do’s en dont’s voor goeie vrienden in de klas, Wat je zaait is, wat je oogst, een boer zaait graan en krijgt er graan voor terug, als je iemand duwt is de kans groot dat je een duw terugkrijgt. VETCOOL is: delen, helpen, steunen, samen lachen, uitgaan, spelen, .... VETSTOM is: duwen, trekken, plagen, beledigen, pesten,stelen..... Het vriendschapslied is te beluisteren op de site; www.magikovervaren.wordpress.com . Je kan samen naar het lied luisteren en het aanleren, (op de site is ook een versie te
p2 LESMAP SCHIPPER MAG IK OVERVAREN
vinden van het lied zonder zang ) of je kan aan de hand van het lied, de leerlingen laten werken rond vergelijkingen en ze zo hun eigen lied laten componeren. vb. Jij bent voor mij ALS erwtjes en worteltjes. Leg uit dat ze vriendschap kunnen vergelijken met al wat hen aan het hart gaat, wat ze lekker, leuk, bijzonder, grappig vinden. Hoe gekker de vergelijking hoe grappiger de tekst. Laat ze er een tiental opschrijven en het resultaat voorlezen,waarbij ze iemand uitkiezen tot wie ze zich richten.
THEMA TIJD VOOR OF NA DE VOORSTELLING Filosofiemoment met vragen. INLEIDING. Korte geschiedenis van DE TIJD (in bijlage) Kijken jullie naar de tijd, houden jullie in het oog hoe laat het is? Waarnaar kijk je dan? Waarom en wanneer kijk je? Hebben jullie het gevoel dat de tijd snel gaat of traag? Wanneer gaat die snel, wanneer traag? Vergeten jullie de tijd wel eens? Wanneer? Is het goed of slecht om de tijd te vergeten? Waarom? Worden jullie opgejaagd door de tijd? Wanneer? Wat betekent tijd voor jullie? Hoe zou de wereld zijn zonder tijd? Hoe was het vroeger? Hoe denken jullie dat het in de toekomst zal zijn? Zijn jullie soms bang van de tijd? Is tijd belangrijk-wanneer? Kennen jullie spreekwoorden met de tijd? vb. Tijd kost geld, tijd is kostbaar, verlies geen tijd Tijd heelt alle wonden, Tijd uit het oog verliezen Wat zouden ze betekenen?
THEMA DOOD Inleidend gesprek over de dood, het thema bespreekbaar maken. Naar aanleiding van een verlies ben ik me als maker gaan verdiepen in het thema. Uit gespecialiseerde literatuur bleek het groot belang voor kinderen om over een sterfgeval te praten en gevoelens omtrent een verlies te delen. (Zie Manu Keirse) Wie heeft er al iemand verloren? Een huisdier? Hoe voelde dat voor jou? Hebben jullie er thuis overgepraat? Wat gebeurt er als je dood bent, waar ben je dan? Al sinds oudsher denken mensen na over waar ze naartoe gaan als ze dood zijn, niemand weet het zeker, want niemand is er ooit geweest, maar wat denken jullie? Kennen jullie films over de dood? (vb Tim Burton) Zou het erg zijn om dood te gaan? Spel: grafrede van elkaar maken. Wat zou je zeggen over je beste vriend? Over je buur?
p3 LESMAP SCHIPPER MAG IK OVERVAREN
THEMA VERBEELDING Het thema verbeelding is in grote mate aanwezig in deze voorstelling. Het land waar beiden in terecht komen is de binnenwereld van Lucy. Haar diepste gedachten worden voor haar ver-beeld. Door kinderen mee te nemen in een fantasie wereld, via boeken films of toneel, kunnen ze zich levendig identificeren met elementen uit het verhaal. De tocht in een fantasieverhaal kan soms beangstigend, plezierig, grappig, spannend of verrassend zijn. Door samen te kijken en deze tochten te maken in een fantasiewereld die aansluit bij hun leeftijd kunnen we hun ondersteunen op belangrijke momenten in hun ontwikkeling en deze momenten ook delen. In de voorstelling zien we dat de matras van Lucy, zowel een muur is als een bed als een hond, als een koning. Van een voorwerp kan je soms heel verschillende dingen maken. Knutsel opdracht met WC rollen of wasknijpers. Wat kan een wc rol allemaal worden? Wat kan een wasknijper allemaal worden?
p4 LESMAP SCHIPPER MAG IK OVERVAREN
p5 LESMAP SCHIPPER MAG IK OVERVAREN
DE KLASSIEKE MYTHOLOGIE Voor de hogere graden
In de andere wereld komen Lucy en Max een aantal elementen tegen die we kennen uit andere verhalen, heel oude verhalen. In heel veel oude verhalen gaan mensen als ze doodgaan naar een andere wereld, en daar horen een aantal figuren bij. Deze figuren worden wel vaker gerecupereerd in moderne verhalen Cerberus, de Hellehond is een figuur uit de Griekse mythologie, het is de bewaker van de onderwereld en zorgde ervoor dat de doden de onderwereld niet konden verlaten en dat de levenden er niet konden binnentreden. Hij verwelkomt de nieuwkomers zeer vriendelijk maar bewaakt wel streng dat er geen levenden inkomen. Stukje tekst van Vergilius (70 VC, meer dan 2000 jaar oud, dat is heel oud)
‘Aan de ingang van de onderwereld zit Cerberus, de machtige waakhond. Zijn taak is het om de levenden dreigend op een afstand te houden en de doden te beletten te ontsnappen. Hij heeft drie koppen en zijn staart is een slang. Ook op zijn rug wemelt het van slangekoppen. Hij is de dood in de gedaante van de hond met de vurige ogen, die de lijken verblindt, een feilloze en strenge bewaker.’ In het boek Harry Potter en de steen der wijzen komt ook een figuur voor die op Cerberus geinspireerd is: het is een hond die een luik bewaakt dat toegang geeft tot de steen der wijzen, PLUISJE is zijn naam. —> http://youtu.be/U_kJOFLsR-Q
<—Ook in de disney film Hercules(1997) zien we Cerberus. http://youtu.be/cRgAqJr3yOY
p6 LESMAP SCHIPPER MAG IK OVERVAREN
Charon en de rivier de Styx komen ook uit de Griekse mythologie. De Styx is de rivier die de bovenwereld scheidt van de onderwereld en Charon was de veerman die de schimmen van de overledenen de Styx overzette. Hij werd voorgesteld als een oude man, lijdend onder de taak die hij tot in de eeuwigheid vervult.
Als veergeld gaf men de doden een muntstuk mee in de mond, hoewel dit in films soms wordt weergegeven met twee gouden muntstukken op de ogen. (vb Hercules disney, clash of the Titans)
De koning van Onderland Vaak is er een onderscheid gemaakt tussen de plek waar goede en slechte zielen naar toe gaan. Een paradijs en een hel, de Elyzeese velden of de Tartaros met aan het hoofd God of Lucifer. Omdat we in Schipper niet op een schrikbeeld wensten in te gaan, kozen we voor één koning, die vriendelijk ontvangt. http://youtu.be/Ts_WDlgNMoo Het konijn is en figuur dat we terugvinden in Alice in Wonderland. Net als in dit verhaal wordt ook Alice naar een andere wereld geleid door een konijn. http://youtu.be/yWWCwxnjcfQ http://youtu.be/8xLpaQFjSio
p7 LESMAP SCHIPPER MAG IK OVERVAREN
BIJLAGEN
Het allereerste hulpmiddel om de tijd van de dag aan te duiden was de zonnewijzer, uitgevonden door de Oude Egyptenaren en Mesopotamiërs. De oudste zonnewijzers waren obelisken (3500 voor Christus) en schaduw klokken (1500 voor Christus). Deze werden vervaardigd door Egyptische en Babylonische astronomen. Met behulp van de schaduw van de zon stelden zij de tijdstippen van de dag vast. Elke dag werd ingedeeld in twaalf delen, de uren. Het is mogelijk dat mensen zelfs al eerder primitieve zonnewijzers maakten met behulp van houten stokken, maar hier is geen archeologisch bewijs voor. Universele zonnewijzer De oude Grieken namen de ontwerpen uit Egypte en Mesopotamië over en pasten nieuwe principes toe. Herodotus, de Griekse geschiedschrijver, schrijft dat de zonnewijzers door ene Anaximander van Miletus rond 560 voor Christus werden meegenomen uit Babylonië. Omdat de Grieken beschikten over verregaande geometrische inzichten en de beweging van de zon nauwkeurig hadden bestudeerd, waren ze in staat een universele zonnewijzer te bouwen die overal op aarde te gebruiken was. De astronoom Theodosius van Bithynia ontwierp deze zonnewijzer in de tweede eeuw voor Christus. Solarium Augusti De Romeinen namen op hun beurt de Griekse zonnewijzers weer over. Niet elke Romein was daar blij mee, zo klaagde Plautus erover dat zijn dagen in stukjes werden gehakt door de zonnewijzers. Vitruvius beschreef in zijn boek De Architectura (ca. 25 v. Chr.) alle tot dan toe bekende typen van zonnewijzers. In 10 voor Christus bouwden de Romeinen een hele grote zonnewijzer, de Solarium Augusti, naar het klassieke model met een obelisk. Waterklok Een ander hulpmiddel voor de tijdsaanduiding, waarschijnlijk ook uitgevonden in het oude Egypte of Mesopotamië, was de waterklok. Het voordeel van deze klok was dat hij ook ‘s nachts en op bewolkte dagen bruikbaar was. Door toevoer en afvoer van water in een reservoir veranderde de hoogte van de waterspiegel. Hier leidde men het verstrijken van de tijd vanaf. In de Chinese wereld had men ook een waterklok uitgevonden, die bestond uit een wiel dat ronddraaide als gevolg van water in aanhangende kommen. Islamitische klok Islamitische geleerden namen gedurende de Middeleeuwen de zonnewijzers over en borduurden voort op inzichten uit de oudheid. Romeinse en oudere zonnewijzers hadden geen constante uren, vanwege de veranderingen van het seizoen. In de zomer duurden de uren langer, aangezien de zon meer tijd doorbracht aan de hemel. Het principe om een standaard voor alle uren vast te stellen is afkomstig van Abu’l-Hasan Ibn al-Shatir uit 1371. Hij ontdekte dat een verticale zuil die parallel aan de aardas wordt geplaatst, schaduwen produceert met gelijke uren voor elke dag van het jaar. Deze verbetering uit de Arabische wereld werd rond 1445 overgenomen door West-Europese klokkenbouwers. Mechanische klokken Aan het eind van de Middeleeuwen deden mechanische klokken echter hun intrede, om alle voorgaande systemen voorgoed te vervangen. Het oudste uurwerk dat gevonden is, stamt uit 1386, en werd gevonden in Engeland; deze hangt nu aan de Salisbury Kathedraal. Met behulp van tandwielen en gewichtjes kon men een klok met wijzers laten draaien en zo het verstrijken van de tijd laten aangeven. In de Middeleeuwen vond men ook de zandloper uit, een apparaatje dat nauwkeurig een korte tijdsduur kon aangeven. Vooral op schepen gebruikte men veel zandlopers, omdat een precieze tijdsmeting cruciaal was voor navigatie op zee.
p8 LESMAP SCHIPPER MAG IK OVERVAREN
BIJLAGEN
Digitalisering Mettertijd vervingen mechanische klokken de meeste andere vormen van tijdsaanduiding. Er ontstonden hele ambachtsgilden van klokkenmakers. De mechaniek werd steeds meer verfijnd, waardoor al snel horloges gemaakt konden worden. De moderne concurrenten van het mechanische uurwerk zijn de digitale tijdsmeters die op elektriciteit draaien.
p9 LESMAP SCHIPPER MAG IK OVERVAREN
BIJLAGEN
p10 LESMAP SCHIPPER MAG IK OVERVAREN
BIJLAGEN
p11 LESMAP SCHIPPER MAG IK OVERVAREN
BIJLAGEN
p12 LESMAP SCHIPPER MAG IK OVERVAREN
BIJLAGEN
p13 LESMAP SCHIPPER MAG IK OVERVAREN
BIJLAGEN
p14 LESMAP SCHIPPER MAG IK OVERVAREN