6
Oudkerk maakt de balans op
“Volledig inzetten op preventie bespaart 70% op zorgkosten!” Tekst: Martijn Plantinga Beeld: Ivar Pell
De afgelopen jaren prijkten diverse prominenten, waaronder vooral (ex) politici op de cover van MoveMens. Vanuit verschillende functies en invalshoeken keken zij naar de staat van de gezondheidszorg. Dat er echt ingegrepen moet worden in de explosief stijgende zorgkosten, daar was iedereen het wel over eens. Hoe dat precies moet gebeuren en wat er in het algemeen beter zou kunnen in de gezondheidszorg, daar verschilden de meningen nog wel eens over. Moeten we inzetten op preventie, zoals
beeld André Rouvoet, na hun politieke
oud-minister Klink opperde? Moeten we
carrière voor een goedbetaalde baan in
veel meer sturen op de uitkomst van
de zorg kozen. Oudkerk noemt het ´op
zorg, wat Roger van Boxtel bepleitte? Of
zijn minst opvallend´ dat veel oud-poli-
is het vooral het bewustzijn van de men-
tici na hun politieke carrière kiezen voor
sen zelf, waarover Wouter Bos sprak?
bestuurlijke banen in de zorg: “Rouvoet,
Rob Oudkerk, zelf huisarts, ex-politicus
van Boxtel, Klink, Bos..... Zolang het de
en vaste columnist van MoveMens, rea-
begeestering is die ze drijft is dat meer
geert normaal gesproken ‘op de ach-
dan prima, het zijn stuk voor stuk goeie
tergrond’ via zijn column, maar vragen
mensen. Maar ik heb het gevoel dat
we in deze uitgave op de voorgrond te
ook financiële motieven een rol spelen
treden.
bij sommigen. In het algemeen vind ik
Wat overigens opvalt is dat alle
dat voor dergelijke functies veel te veel
genoemde ex politici, en ook bijvoor-
wordt betaald.”
7
Preventie
de lading, maar laten we het toch een
Met Klink’s uitspraak dat mensen niet
Oud-minister Ab Klink, hoogleraar gezond-
‘verspillingsrapport’ noemen. Het geeft
voor elk wissewasje naar de huisarts
heidszorg aan de VU en consultant bij
heel helder weer waar er verspild wordt
moeten gaan is (voormalig praktise-
Booz & Company treedt per 1 januari
en hoe we daarop kunnen bezuinigen.
rend huisarts) Oudkerk het niet eens.
toe tot de Raad van Bestuur bij zorgver-
Wat preventie betreft, ook daar heeft hij
“De huisarts moet 0-drempelig blijven.
zekeraar VGZ. Klink is van mening dat
groot gelijk in. In veel andere landen wordt
Iedere vraag aan de huisarts is een
we de zorgkosten kunnen drukken en de
veel meer gedaan aan preventie. Al heb
terechte vraag. Het is zo dat 94% van
arbeidsproductiviteit hoog kunnen houden,
je hierbij wel te maken met de paradox:
de cliënten weer naar huis gaat zonder dat er kosten worden gemaakt. Laat
‘Het rapport van Klink waarmee we 4 tot 8 miljard
de huisarts vooral de poortwachter
kunnen besparen op de zorgkosten? Direct
Eenzelfde rol voor de huisarts ziet overi-
uitvoeren!’
Heleen Dupuis. Zij heeft net als Oudkerk
blijven.” gens ook Eerste Kamerlid voor de VVD, veel vertrouwen in de huisartsen en noemt hen in een eerder interview met
door veel meer te investeren in preventie.
hoe meer preventie, des te langer mensen
MoveMens ‘de spil in de gezondheids-
Dit is een taak van de overheid, maar ook
leven, des te hoger weer de zorgkosten…
zorg’. “Een gezondheidsklacht is vaak
van het bedrijfsleven. Klinkt noemt hierbij
Hart en vaatziekten, diabetes, kanker en
een onderdeel van een breder scala
onder andere de bewegingsprogramma´s
longaandoeningen zijn de vier belangrijk-
aan problemen. En wie kent een patiënt
waarover u ook in deze MoveMens kunt
ste doodsoorzaken en de grootste kos-
beter dan de huisarts?” “Natuurlijk
lezen. Oudkerk is het met hem eens:
tenmakers. Als je daarbij bedenkt dat de
maken huisartsen ook kosten”, vervolgt
“Geen speld tussen te krijgen. Het is
oorzaken aantoonbaar komen van teveel
Oudkerk, “maar dat is een schijntje op
dezelfde Klink die niet zo lang geleden
en ongezond eten, te weinig beweging,
het grote totaal. De huisarts mag uiter-
een zorgplan heeft geschreven waarmee
roken en alcohol, lijkt de oplossing me
aard wél opvoeden: ‘De volgende keer
we 4 tot 8 miljard euro kunnen besparen.
niet zo moeilijk. We kunnen de curatieve
dat u 38,5 graden koorts heeft, moet
Meteen uitvoeren dat plan! Vooral door
zorgkosten uiteindelijk tot 70% verlagen
u eerst maar een dagje in bed blijven
de eenvoud ervan. De term dekt niet echt
als we hier vol op inzetten!
liggen…’”
8
Monopolie zorgverzekeraars
de zorgverzekeraars het zo slecht nog
len, maar om de data erachter. Hier
Oudkerk kan zich deels vinden in de visie
niet doen. “De marktwerking in de zorg
moet veel meer openheid in komen.”
van Roger van Boxtel, voorzitter van de
werkt wel degelijk”, zo betoogde hij.
Raad van Bestuur bij zorgverzekeraar
Oudkerk noemt Rouvoet ‘één van de
Salarisplafond
Menzis. Deze gaf in zijn interview met
beste Kamerleden ooit’, maar is min-
In de vorige uitgave had ABN AMRO
MoveMens aan dat het vooral noodza-
der gecharmeerd van zijn huidige func-
topman Zalm een duidelijke mening over
kelijk is om te sturen op de uitkomst
tie. ”Ik vind hem nu voorzitter van
winst maken in de zorg. Hij zei letterlijk:
van zorg. Oudkerk vindt dit een logische
een machteloze koepel. Wat heeft
“Wat mij betreft mogen zorgverzekeraars
visie, maar plaatst hier direct enkele
Zorgverzekeraars Nederland nu in te
en zorgaanbieders ongelimiteerd winst
kanttekeningen bij. “Is dat wel een taak
brengen bij de grote zorgverzekeraars?
maken.” Oudkerk reageert: “Als je echt
van de zorgverzekeraars? Wat doen
Er is in mijn ogen nauwelijks verschil
rijk wilt worden moet je niet in de zorg
zij eigenlijk? De overheid moet sturen,
en zeker geen echte concurrentie. Dat
gaan werken. Al blijft het in mijn ogen raar
zorgaanbieders zijn onmisbaar, maar de
ze vorig jaar winst hebben gemaakt
dat een psychiater een ton kan verdie-
zorgverzekeraars? Ik vertel tijdens pre-
door beter in te kopen en op kwaliteit
nen terwijl een radioloog het vierdubbele
sentaties wel eens dat zij de enigen zijn
te sturen, prima, daar heb ik waardering
krijgt. De verschillen zijn te groot. Ik ben
die we best kunnen missen in zorgland.
voor, maar laat dat direct zien in een
zeker niet vies van geld verdienen, maar
We zouden ons ook kunnen verzekeren
evenredige substantiële premieverla-
moet het zo buitensporig? Anderhalve ton
via bijvoorbeeld patiëntenorganisaties.
ging! Meer winst is een lagere premie,
is toch voor iedereen een mooi salaris? Ik
Ik vind dat de verzekeraars teveel een
zo simpel moet het zijn. Ze mogen het
ben voorstander van een salarisplafond,
monopoliepositie hebben. Je kunt wel
zelfs nog investeren in bijvoorbeeld
dat zou bijvoorbeeld best de Balkenende-
zeggen dat er keuze is en dat je mak-
nóg betere inkopers of efficiëntere ICT-
norm kunnen zijn. Ik geloof ook niet dat
kelijk kunt overstappen, maar zie jij de
systemen. Maar ze moeten hier vol-
specialisten de kantjes eraf gaan lopen
verschillen? Ik zie liever kleinschalige
ledig open in zijn. Als Rouvoet zegt
als ze ‘maar’ anderhalve ton verdienen.
zorgverzekeraars. De ‘grote jongens’
dat van elke euro winst 95 cent direct
Als je het werk leuk vindt of het is je
moeten eerst maar eens waarmaken
terugvloeit in de zorg moeten we exact
roeping, doe je het graag. Telkens een pro-
dat ze écht de belangen van de patiën-
weten waar dat geld blijft. Niet iets
centje eraf bij bijvoorbeeld de huisartsen
ten dienen. Eerst zien, dan geloven.”
vaags vertellen als ‘we hebben extra
zet geen zoden aan de dijk en we moeten
Dit jaar nog kwam
André Rouvoet,
plekken gerealiseerd’, maar wáár is dat
kwaliteit ook zeker belonen, maar ongeli-
Zorgverzekeraars
gebeurd, hoe is dat gebeurd, wat kostte
miteerd winst maken gaat me te ver. Zeker
Nederland aan het woord. Hij vindt dat
dat precies? Het gaat niet om de getal-
voor de zorgverzekeraars.
voorzitter
van
9
In hetzelfde gesprek vertelde Zalm dat
Oudkerk beaamt dit. “Dat gebeurt nu
mee torenhoge zorgkosten gemoeid
hij zich niet zo’n zorgen maakt over de
natuurlijk al. Mensen kunnen sparen
zijn. Trendwatcher Adjiedj Bakas pleitte
dreigende arbeidstekorten in de zorg.
voor zorg, met name voor de dure zorg
begin dit jaar in MoveMens voor levens-
Ondanks de vergrijzing. De markt van
in de laatste levensjaren. Dat kan bij-
stijlafhankelijke zorgpremies in plaats
vraag en aanbod zou vanzelf zijn werk
voorbeeld via je pensioen of via je
van inkomensafhankelijke. Ook eerder
doen. Oudkerk: “Zalm is natuurlijk een
eigen huis. Je blijft echter onderscheid
genoemd parlementslid Heleen Dupuis
rasoptimist. Dat is mooi want dat zie ik
houden tussen cliënten en patiënten.
uitte de stelling dat als je veel gebruik
liever dan pessimisme. We zullen echter
Cliënten zijn zorgconsumenten die dit
maakt van zorg, je dan ook meer moet
altijd mensen nodig hebben in de zorg. Het blijft tenslotte mensenwerk. Er kan best bezuinigd worden. Als je nu ziet dat mensen van de thuiszorg om tien
‘Laat de huisarts vooral de poortwachter blijven!’
uur, drie uur en acht uur een pilletje komen brengen dan denk ik: Dat kan echt
prima zelf kunnen regelen. Maar patiën-
betalen. “Op het moment dat bijvoor-
niet meer. Daar moet je eigen verant-
ten die bijvoorbeeld een genetische
beeld rokers meer zorg afnemen moeten
woordelijkheid nemen en bijvoorbeeld
ernstige ziekte hebben? Die hebben
ze daarvoor ook iedere keer betalen.”
iets regelen met je familie. Allemaal je
vaak niet zoveel te kiezen.
ouders of schoonouders in huis nemen
Vooral in het plan van Bakas kan
(of tienduizenden euro’s betalen voor een
Het bewustzijn van mensen kan je sturen.
Oudkerk zich prima vinden: “We kunnen
verzorgingstehuis zoals de Duitse situatie
Zeker met geld. Leef je gezond? Dan krijg
de kosten uiteindelijk met 70% terug-
waarover trendwatcher Adjiedj Bakas in
je 30% premiekorting. Belonen en ‘leuk
dringen! Niet roken, gezond bewegen,
MoveMens vertelde) gaat mij ook wat
maken’ werkt… Veel scholen hebben
gezond eten en voorzichtig met alcohol.
ver. Maar ik heb vroeger wel eens serieus
kantines waar de vetlucht je al tegemoet
Doe je dat niet, dan betaal je daar een
overwogen om mijn moeder naast mij of
komt. Dan moet je niet zeggen: Zo, vanaf
prijs voor. Ik was laatst in Amerika, waar
in de buurt te laten wonen. Tel maar eens
nu gaan alle snacks eruit en maken we
je 1000 dollar boete moet betalen als
uit hoeveel we daarmee aan zorgkosten
een kantine met alleen gezond voedsel.
je rotzooi op straat gooit. Reken maar
zouden kunnen besparen.”
Laat die kinderen zelf hun kantine rege-
dat het werkt. We moeten in Nederland
len. Vraag aan de scholieren wat zij een
minder bang zijn om mensen aan te
Zelfbewustzijn
gezonde kantine vinden en laat ze deze
pakken. Werk maar met een punten-
Eigen verantwoordelijkheid, de term komt
zelf inrichten. Als kinderen op de basis-
systeem. Je moet alleen niet straffen,
regelmatig terug in dit gesprek, maar viel
school basketbal écht niet leuk vinden,
maar belonen. Dat werkt het beste.
ook al in het interview dat we eind 2011
dan vraag je toch welke sporten ze wél
Rook je niet, eet je gezond en beweeg
hadden met Wouter Bos. De sectorlei-
leuk vinden? Het hoeft allemaal niet zo
je voldoende? Dan betaal je minder pre-
der Healthcare en verantwoordelijke voor
moeilijk te zijn.”
mie. Blijkt dat je de boel belazert? Dan ga je het dubbele betalen. We moeten
‘Meer winst voor de zorgverzekeraars betekent
echt gezonder gaan leven anders is de
direct een lagere premie, zo simpel moet het zijn.’
onbetaalbaar. Daarin hoeven we ook
gezondheidszorg binnen een paar jaar geen onderscheid te maken in arm of rijk. In mijn praktijk waar veel mensen kwamen met lagere inkomens, hoorde
KPMG zei hierover: “Het bewustzijn van
Zorgpremie levensstijlafhankelijk in plaats van inkomensafhankelijk
mensen moet veranderen. Laat de mensen
Eerder in het gesprek hadden we het
retje ook nog af.” Onzin! Iedereen kan
zelf aangeven hoeveel van de salarisgroei
al over de directe relatie tussen onge-
stoppen met roken, iedereen kan op zijn
besteed mag worden aan zorg.”
zond leven en ernstige ziekten waar-
eten en drinken letten. Je mag heus af
adviespraktijk voor de Publieke Sector bij
10
ik wel eens: “En nu pakken ze mijn siga-
en toe nog een sigaartje of een biertje,
pen geven, kan hij of zij hier de marathon
maar zoals het nu gaat kan gewoon niet
mee lopen. Maar willen we dat? Hier
meer.”
moet in ieder geval duidelijkheid over bestaan. Als we dat echt willen, moet
Een hele goede minister
de zorgpremie omhoog. Wat is leuk en
Minister van Volksgezondheid, Welzijn
wat is noodzakelijk? Vroeger had je geen
en Sport, Edith Schippers, luidde kort
echo als je zwanger was. Nu maken we
geleden de noodklok over de alsmaar
op grote schaal pretecho’s. Prima, zolang
stijgende zorgkosten. Om dit tegen te
we het maar zelf betalen. Alles gaat om
gaan vindt ze onder andere dat de huis-
het collectief. Wat willen we met zijn
artsen (nog) belangrijker moeten worden.
allen en wat zijn we bereid daarvoor te
Mensen gaan te veel naar het ziekenhuis,
betalen?”
terwijl ze de zorg ook bij de huisarts
Dat de stijgende zorgkosten een groot
kunnen krijgen. Oudkerk: “Schippers is
probleem zijn, moge duidelijk zijn.
echt een heel goede minister en het is
Maar er valt wel degelijk veel winst te
volkomen waar. Als mensen in het zie-
halen volgens Oudkerk. “Als we nou
Rob Oudkerk (1955) is huisarts,
kenhuis komen voor iets wat niet nodig
eens beginnen met het plan van Klink,
publicist en politiek commentator.
is? Wegsturen! Niet voor niets zie je
waarmee relatief eenvoudig 4 tot 8 mil-
Momenteel is Oudkerk als lector ver-
nu huisartsenposten bij de ziekenhuizen.
jard valt te besparen. Vervolgens gaan
bonden aan de Haagse Hogeschool en
Ook hier hebben ze de rol als poort-
we aan de slag met onze gezondheid.
is hij directeur van de Jeugdfabriek. Hij
wachter. Een huisarts met goede onder-
Zelfbewustzijn! Dan zijn we al een heel
was lid van de Tweede Kamer (1994 -
steuning van bijvoorbeeld praktijk- en
eind in de goede richting. Verder blijft
2002) en wethouder in de gemeente
wijkverpleegkundige kan zoveel kosten
kwaliteit van zorg natuurlijk altijd een
Amsterdam (2002-2004) namens de
reduceren. Verreweg de meeste klachten
speerpunt. Wat dat betreft kunnen we
Partij van de Arbeid.
kunnen al in de praktijk verholpen wor-
de private gezondheidszorg als voorbeeld
den. We moeten eenvoudigweg onder-
nemen. Die lopen echt soms lichtjaren
Oudkerk schreef de afgelopen twee
scheid maken tussen zorg die écht nodig
voor op de publieke gezondheidszorg. De
jaar in iedere uitgave van MoveMens
is, dat mag wat mij betreft onbegrensd
kwaliteit die zij leveren moet de norm
een column waarin hij verschillende
zijn, en onnodige zorg, daar moeten we
zijn. ‘Ondernemen in de zorg’ is een must
issues in de zorg, en vooral zijn visie
dan ook geen geld meer aan uitgeven.
om deze noodzakelijke kwaliteitsnorm
hierop, aan de kaak stelde.
Een tweede opmerking van de minister
te halen.” Een mooie afsluiting van Rob
betrof de belangrijkste oorzaak van de
Oudkerk, waar de lezers van MoveMens
stijgende zorgkosten: niet de vergrijzing,
zich zeker in zullen vinden… j
maar het feit dat de mogelijkheden in de zorg zo enorm zijn toegenomen. Oudkerk vindt dit een moeilijke discussie: “Op zich heeft ze daar gelijk in, maar ik denk dat je dan moeilijke afwegingen moet gaan maken. Stel dat er wonderpillen worden uitgevonden ter preventie van diabetes. Deze kosten alleen miljarden. Doen we dat dan? We moeten altijd blijven innoveren, maar het wordt ook steeds duurder allemaal. Als we een bejaarde van 85 twee nieuwe kunstheu-
Reageren?
11