inzetten op engagement NMBS Jaarverslag 2006
www.nmbs.be
> Missie
> Waarden
NMBS wil een kwaliteitsvolle, betrouwbare en marktgerichte dienstverlening aan haar klanten bieden, zowel in het goederenverkeer als in het binnenlandse en internationale reizigersverkeer per spoor. De onderneming speelt een sleutelrol in de ontwikkeling van duurzame mobiliteit, met zorg voor het milieu en de veiligheid. NMBS helpt de mobiele samenleving vooruit en draagt op die manier bij tot de economische ontwikkeling van het land.
Veiligheid Veiligheid is een topprioriteit. Dagelijks zetten duizenden personeelsleden zich in voor de veiligheid van onze reizigers, ons personeel en het materieel. NMBS investeert jaarlijks vele miljoenen euro’s om deze veiligheid te garanderen.
> Visie NMBS is een bedrijf dat de klant centraal stelt. Wij investeren in bekwaam en gemotiveerd personeel, modern en betrouwbaar materieel en een aantrekkelijk aanbod. Wij willen ons marktaandeel verhogen, onze concurrentiepositie verstevigen en een financieel gezonde bedrijfsvoering verzekeren. In het binnenlands verkeer mikken we op de groei van het aantal reizigers, internationaal willen we sterk staan op de belangrijkste verbindingen met de buurlanden en interessante nicheproducten in de markt zetten. Ook in het goederenverkeer kiezen we voor een offensieve aanpak, die de sterke punten van ons land als logistieke draaischijf maximaal uitspeelt.
Kwaliteit De permanente zorg voor kwaliteit is een belangrijk thema voor NMBS. Elke dag werkt de organisatie aan klantentevredenheid, met specifieke aandacht voor stiptheid, snelheid, kwalitatief aanbod, netheid. Betrouwbaarheid Dagelijks rekenen honderdduizenden mensen op ons. Het is enorm belangrijk dat NMBS een betrouwbare partner is op alle vlakken. Of het nu gaat over de klokvaste dienstregeling of het goed beheren van onze financiële middelen, we gaan voor betrouwbaarheid.
Beroepseer Het spoorpersoneel vormt het kloppend hart van onze onderneming en staat garant voor het vlot en veilig vervoer van duizenden reizigers en tonnen goederen. Zij staan voor solidariteit, beroepseer, motivatie en oog voor kwaliteit. Creativiteit Door creatief en flexibel werken kan NMBS meerwaarde creëren op economisch, sociaal en ecologisch vlak. De mobiliteit evolueert voortdurend en vereist soepele oplossingen. We stimuleren een creatieve geest bij al onze medewerkers.
“This time, like all times, is a very good one, if we but know what to do with it.” Ralph Waldo Emerson (Amerikaans essayist en dichter 1803 – 1882)
2006, tijd voor Kyoto, dat wereldwijd de politieke agenda’s verovert. De wetenschappelijke bewijzen voor de opwarming van de aarde door uitstoot van broeikasgassen stapelen zich op. Er groeit een consensus dat de belangrijkste oorzaak de menselijke activiteit is en dat wij de sleutels in handen hebben om de uitstoot te verminderen. 2006, tijd voor een andere mobiliteit. De cijfers over de verkeersevolutie die de federale overheidsdienst Mobiliteit in november publiceert, lezen als een thriller. Zo overschrijdt het autoverkeer in 2005 de kaap van 110 miljard reizigers-kilometer en tellen de snelwegen ondertussen 560 kilometer die voor 75% verzadigd zijn, met een grote kans op structurele files. 2006, een goede tijd voor NMBS, want de onderneming gaat opnieuw vooruit. Het reizigersverkeer groeit met 6,3%, het goederenvervoer met 6,6%. Ook de financiële indicatoren klimmen ten opzichte van 2005. De omzet stijgt met 10,2%, subsidies niet meegerekend. In 2006 kiest NMBS meer dan ooit voor engagement. Als leidende mobiliteitsonderneming speelt ze een sleutelrol in de economie en wil ze meewerken aan de duurzame ontwikkeling van de samenleving. Ze onderschrijft daarom de principes van de “triple bottom line”-reporting, zoals beschreven door de Verenigde Naties na de top van Rio in 1997: “Economic development, social development and environmental protection are interdependent and mutually reinforcing components of sustainable development.” Inzetten op engagement betekent voor NMBS duurzaam vervoer aanbieden en als onderneming zowel een economische, maatschappelijke als ecologische meerwaarde realiseren. Emerson parafraserend kunnen we zeggen dat we in een goede tijd leven, maar dat er ons heel wat te doen staat.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
3
inhoud inzetten op de reiziger Engagement voor vooruitgang interview met Marc Descheemaecker en Edmée De Groeve
6 34 NMBS - JAARVERSLAG 2006
NMBS in de media
10
Duurzame vooruitgang Rapport van de Raad van Bestuur aan de algemene vergadering Stijgende omzet voor alle activiteiten Financiële indicatoren evolueren gunstig Investeringen vooral voor binnenlandse klant Meerjarenplan voor verdere groei Toepassing van de regels van continuïteit Bijzondere opdrachten uitgevoerd door de Commissarissen-Revisoren Dankwoord
16
Transparant besturen, engagement stimuleren Corporate Governance Raad van Bestuur Auditcomité Bezoldigingscomité Directiecomité Managementcomité Regeringscommissaris College van Commissarissen Bezoldiging van de leden van de beheersorganen
22
4 NMBS - JAARVERSLAG 2006
In 2006 is het binnenlands reizigersverkeer goed voor 8,5 miljard reizigers-kilometer, een vooruitgang met 5,1% tegenover 2005.
17 18 19 20 20 21 21
23 26 27 28 30 31 31 32
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
35
Belangrijkste cijfers binnenlands reizigersverkeer Cijfers tonen mooie vooruitgang Design en technologie voor betere informatie Siptheid daalt, netheid gaat vooruit 50-puntenplan voor een betere stiptheid Klanten kunnen rekenen op compensatie Nieuw vervoersplan kiest voor stapsgewijze optimalisering Automaten en Internet winnen aan populariteit Ticket to ride Vervoer met maatschappelijke meerwaarde Samen sporen De trein naar Kyoto rijdt voor Trein stoot minder CO2 uit Ondersteuning voor mobiliteitsweken
inzetten op internationaal reizigersvervoer
34 38 39 39 40 41 41 41 42 43 43 44 45 45 45
NMBS heeft in 2006 succesvol kunnen onderhandelen met SNCF en Eurostar UK Ltd. om de financiële resultaten van Eurostar voor NMBS te verbeteren. De besprekingen hebben geleid tot een commercieel en een financieel akkoord tussen de drie partners, zodat de financiële opbrengst voor NMBS beter overeenstemt met haar inbreng.
46 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Belangrijkste cijfers internationaal reizigersverkeer Boerenjaar voor grensoverschrijdend vervoer Thalys en Eurostar flitsen naar succes Nieuw financieel akkoord voor Eurostar Meer klanten voor Rijsel, minder voor het Zuiden Tickets aankopen steeds gemakkelijker Internationale joint venture breidt uit Hoge snelheid hertekent de kaart van Europa Paspoort voor groener reizen
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
47
46 50 51 51 52 52 53 54 54 55
inzetten op de ondernemingen
inzetten op medewerkers In maart 2006 zet NMBS SIBELIT op de sporen, samen met de Franse, Zwitserse en Luxemburgse spoorwegen, voor kwaliteitstransport op de as Antwerpen – Milaan. Door een centraal beheer van de middelen, de afstemming van de rijpaden en een overkoepelend “tracking en tracing”-systeem kan de productiviteit fel verbeteren en krijgt de klant een kwalitatief hoogstaand aanbod – tegen competitieve prijzen.
56 NMBS - JAARVERSLAG 2006
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
56
57
Belangrijkste cijfers goederenverkeer 60 Economische prestaties koppelen aan rendabel beheer 61 Drieledige strategie bevestigt haar waarde 61 Erkende operationele kwaliteit 62 Ijzererts, kolen, kalk en metaal boeken vooruitgang 62 Petroleumproducten en chemie: B-Cargo houdt stand 63 Gecombineerd vervoer: mooie resultaten en kwaliteit 64 Landbouw- en voedingsproducten, consumptiegoederen, hout en papier: gemengd beeld 64 Sociale verantwoordelijkheid opnemen 65 Producten met duurzaam label op de markt brengen 65
inzetten op mobiliteit In 2006 bestelt de NMBS bij Siemens 60 elektrische locomotieven type Eurosprinter ES60U3, te leveren tussen januari 2009 en juli 2010. Het prijskaartje bedraagt 3,52 miljoen euro, goed voor een totale investering van 211 miljoen euro. 66 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Investeren in nieuwe en gemoderniseerde treinen Dubbeldekkers voor topkwaliteit CityRail of de aanloop naar het GEN Werkplaatsen kiezen voor kwaliteitsaanpak Solide lokale verankering ISO voor duurzame werkmethodes Milieuzorg centraal in afvalbeleid
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
67
66 70 70 71 71 72 73 73
In 2006 werft NMBS 85 treinbegeleiders aan. Zij krijgen een basisopleiding van 90 dagen volgens het nieuwe leerplan, waarbij de klemtoon ligt op de praktijk, de nodige zelfresponsabilisering en een professionele houding. 74 NMBS - JAARVERSLAG 2006
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
75
74
Treinbestuurders worden zeldzaam Tot uw dienst Agressie neemt licht af Nieuwe aanpak voor samenwerken en motiveren Talent waarderen Personeel sensibiliseren voor duurzaam gedrag
78 79 79 80 81 81
Dochterondernemingen en deelnemingen Goederensector Internationaal reizigersverkeer
82 83 86
Jaarrekening Wettelijk en reglementair kader Algemene regels inzake waardering en toerekening Toerekeningsregels per activiteitensector Resultatenrekening Balans Verslag van het College van Commissarissen aan de Algemene vergadering
88 89 89 90 93 96 108
Organigram
111
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
5
engagement voor vooruitgang Sinds januari 2007 is het goederenvervoer volledig geliberaliseerd, voor het reizigersverkeer heeft het Europees Parlement uitstel gegeven tot 2017. Hoe verzoent NMBS haar commerciële uitdagingen met haar opdracht als openbare dienstverlener? M.D. In dit jaarverslag gaan we voor het eerst onze activiteiten beschrijven volgens de principes van de triple bottom line-rapportering. Die stellen duidelijk dat er geen tegenspraak is tussen economische en maatschappelijke prestaties. Voor de commerciële activiteiten is een gezonde verhouding tussen inkomsten en kosten een conditio sine qua non, anders zijn ze ten dode opgeschreven. En voor de openbare opdracht moeten de economische kosten in evenwicht zijn met de maatschappelijke baten, in het streven naar een duurzame samenleving. E.D.G. Wie meent dat de spoorwegen te duur zijn, moet de volledige rekening maken van wat de onderneming economisch, ecologisch en maatschappelijk betekent. Als we 150.000 reizigers naar Brussel vervoeren, rijden er gemiddeld 107.000 auto’s minder op de weg – elke werkdag! De prijs die de klanten betalen, blijft trouwens zeer laag in vergelijking met het buitenland.
De financiële cijfers evolueren twee jaar op rij gunstig. Reden tot optimisme dus?
Marc Descheemaecker gedelegeerd bestuurder
6 NMBS - JAARVERSLAG 2006
M.D. De opbrengsten uit verkeer verhoogden dit jaar met 10,5%, voor mij de bevestiging dat we in de verschillende activiteitensectoren de juiste keuzes hebben gemaakt. Met de partners in Eurostar hebben we een nieuw financieel akkoord gesloten, dat ons de kans moet geven de zware verliezen grotendeels weg te werken. En B-Cargo deed een formidabele sprong voorwaarts met 15,5% omzetstijging. Voor het binnenlandse reizigersverkeer verbetert de kostendekking uit eigen inkomsten door sterke groei. E.D.G. We hebben alle reden om te hopen dat we in 2008 de doelstelling van een break-even bereiken. Het eigen vermogen van NMBS bedraagt 80% van het balanstotaal, onze financiële basis is dus zeer sterk. Opmerkelijk is dat we
het EBITDA voor het eerst met zwarte inkt schrijven, een duidelijk bewijs dat de bedrijfsstrategie ons de ruimte geeft om financieel vooruitgang te boeken. Ook het financieel beheer zelf draagt bij tot de verbetering van het resultaat, we hebben onze kosten en investeringen goed in de hand.
Het aantal treinreizigers blijft groeien, maar de tevredenheid ging achteruit. Een paradox? M.D. We zitten sinds 2004 in een groeiscenario, waarbij het aantal binnenlandse treinreizigers jaarlijks met 5% stijgt. In 2006 hebben we om diverse redenen niet de zeer hoge kwaliteit bereikt die we in 2005 konden bieden. Vooral de stiptheid ging achteruit. Er waren de weersomstandigheden die een aantal keer voor moeilijkheden hebben gezorgd en in december de brand in een tractie-onderstation, zeg maar een soort elektriciteitscabine, van Infrabel. Ook materieelpannes spelen ons parten, al boeken we in dat opzicht vooruitgang. E.D.G. Op sommige lijnen rijden door de toestroom van klanten ook treinen die het verzadigingspunt bereiken. We lossen dit op door extra materieel te bestellen, door de dienstregeling aan te passen. En al beschikken we momenteel niet over de middelen om voor lokale problemen een structurele oplossing te bieden, de kwaliteit blijft een prioriteit.
De goederendivisie draait een mooie omzet en kruipt uit het dal. Een keerpunt? M.D. De inspanningen om B-Cargo om te vormen tot een efficiënt en marktgericht bedrijf lonen. Daar zijn twee basisredenen voor: de strategie die we uitgetekend hebben in 2003 werkt én we kunnen rekenen op de inzet van het personeel dat bereid is om op een andere manier te werken, met meer flexibiliteit en grotere verantwoordelijkheden. E.D.G. We moeten vaststellen dat B-Cargo goed standhoudt in een ondertussen volledig geliberaliseerde omgeving. In eigen land kunnen we een unieke, historisch
Edmée De Groeve voorzitster van de raad van bestuur
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
7
gegroeide knowhow bieden, die geen van de concurrenten bezit. Internationaal focussen we op een aantal grote assen, waar we via structurele samenwerking met andere operatoren een hoge kwaliteit kunnen bieden.
In 2006 is er heel wat gebeurd. NMBS was alweer niet uit het nieuws te branden. Wat waren voor u de hoogtepunten? M.D. Het hoogtepunt stond wat mij betreft zelfs niet in de krant: dat we er in 2006 in geslaagd zijn dagelijks meer dan 300.000 mensen te vervoeren zonder één dodelijk ongeval te moeten betreuren dat aan NMBS kon toegeschreven worden. Blijkbaar is dat zo vanzelfsprekend dat het geen nieuws meer is, maar men vergeet welke inspanningen hiervoor nodig zijn. Een tweede gunstig feit is dat we in 2006 een licht dalend aantal agressiegevallen tegen ons treinpersoneel mochten optekenen, een teken dat onze strategie niet zonder effect blijft. E.D.G. In dat opzicht zijn we zeer tevreden dat het gerecht de ernst van de feiten onderkent en de overheid beslist heeft de strafmaat te verhogen voor dat type misdrijven. Een derde hoogtepunt voor mij is dat het treinpersoneel alweer de beste score haalt op de kwaliteitsbarometer. We investeren dan ook zeer veel in opleiding.
De productiviteit van het personeel neemt sterk toe, sociale onrust blijft uit. Het gevolg van een goede dialoog? M.D. NMBS heeft een lange traditie van sociaal overleg en van sterke betrokkenheid van het personeel. Dat proberen we te versterken door een open bedrijfsvoering. Zo hebben we een vaste rubriek op ons intranet waarbij elk lid van het directiecomité antwoord geeft op de vragen van het personeel. Ook de vakbonden krijgen de nodige info over de doelstellingen van het management en ze beseffen zeer goed in welke context we werken. E.D.G. Bedrijven beseffen meer en meer dat het personeel hun belangrijkste kapitaal is. NMBS werkt al veel minder hiërarchisch en het topmanagement zoekt actief het contact met de basis. Rechtstreeks praten met alle werknemers is door de grootte
8 NMBS - JAARVERSLAG 2006
van het bedrijf een onmogelijke opdracht, maar je moet de kans grijpen om te luisteren en de gelegenheid daarvoor creëren.
Bedrijven spreken niet langer van shareholders maar van stakeholders. Hoe worden die benaderd? M.D. Een onderneming als NMBS heeft een te grote economische en maatschappelijke impact om vanuit een ivoren toren te werken. We stimuleren actief de contacten met diverse decision makers uit de politiek en het bedrijfsleven. We zitten ook samen met het middenveld, onder andere met drukkingsgroepen actief in de mobiliteitssector. E.D.G. NMBS vat dit heel breed op. Zo hebben we een samenwerking met Stichting Lezen in Vlaanderen en met de Foire du Livre in Wallonië en Brussel om de band tussen lezen en sporen te versterken. Ook in andere domeinen streven we maatschappelijke meerwaarde na, bijvoorbeeld door acties met Oxfam Solidariteit of door logistieke steun aan Child Focus.
Het begrip duurzaamheid is erg in trek. Veel bedrijven willen in dit opzicht mee zijn met de tijdsgeest, maar zetten daar weinig reëel engagement tegenover. Hoe zit dat met NMBS? M.D. Als spoorwegvervoerder hebben we het intrinsieke voordeel energiezuinig vervoer aan te bieden, dus de notie duurzaamheid zit als het ware in het bedrijfsDNA zelf. Wat niet wegneemt dat we ook los daarvan engagementen aangaan. Een aantal werkplaatsen past de ISO14001-normen toe en we sleutelen ook aan een plan om het energieverbruik in onze gebouwen terug te dringen. E.D.G. We willen een bedrijf zijn dat in al zijn activiteiten naar duurzaamheid streeft en dat op zijn manier de samenleving vooruit helpt. En in België zijn we zeker op de goede weg: zo meldt Eurostat in januari 2007 dat het reizigersvervoer per trein in Europa gemiddeld met 2,2% toenam in 2005, terwijl wij jaarlijks 5% groeien!
2007, jaar van het engagement. NMBS is niet meer dezelfde onderneming. Het bedrijf moet opereren in een nieuwe Europese context. Meer commercieel en klantgericht werken staat voorop, evenals de financiële gezondmaking. Maximale aandacht gaat naar de behoeften van de klant en de kwaliteit van de service. Grote uitdagingen voor het management, maar het engagement is er.
In 2007 moet NMBS 920 medewerkers zien aan te werven en ook de komende jaren blijft de behoefte groot. Een uitdaging! Wordt er ook toegezien op verscheidenheid? M.D. We hebben zoals veel bedrijven moeite om de juiste – vaak technische – profielen aan te trekken. Bovendien gaan de komende jaren veel oudere werknemers het bedrijf verlaten. Een dubbel probleem. Maar we doen, samen met de HRdiensten van NMBS Holding, grote inspanningen. We bieden boeiende jobs aan en carrièremogelijkheden – ook voor lagergeschoolden, een knelpuntengroep op de arbeidsmarkt. E.D.G. Ook de diversiteit moet aan bod komen. Als vrouw pleit ik – onder andere door de organisatie van een Ladies’ Day – voor een betere afspiegeling van de verhoudingen in de samenleving. Nu werkt bij de NMBS 8% vrouwen, dat moet zeker omhoog. Dat geldt trouwens ook voor andere groepen, zoals jongeren uit allochtone gezinnen.
Het bedrijf zit in een groeiscenario, de toekomst ziet er goed uit. Wat zijn voor u de threats en opportunities? M.D. We moeten hard blijven werken aan de kwaliteit van onze basisdienstverlening, met extra aandacht voor de verbetering van de stiptheid. We kunnen niet aan de ene kant pleiten voor meer gebruik van de trein en dan aan de andere kant het laten afweten qua capaciteit of betrouwbaarheid. Maar we bewijzen nu twee jaar op rij dat we onze financiën onder controle hebben. En de kansen zullen volgen. Eind 2007 zullen we bijvoorbeeld een aanbod kunnen lanceren dat beter gebruik maakt van de mogelijkheden die de nieuwe noord-zuidverbinding in Antwerpen biedt. E.D.G. De overheid moet beseffen dat mobiliteit per spoor een volgehouden investering vergt. De trein is een kwaliteitsvervoermiddel en dat heeft zijn prijs. Het uitstellen van betaling van dotaties kan in dat opzicht een rem zetten op de groei. Maar er zal de komende jaren zeker veel bewegen, dankzij projecten zoals het GEN en de betere bediening van de nationale luchthaven. We engageren ons voor beter!
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
9
NMBS in de media
De koppen in de pers geven een mooi overzicht van wat NMBS in 2006 drijft en beroert.
Januari 2/1
IJzel op de bovenleiding veroorzaakt enorme verkeersellende
16/1 Yves Leterme belooft Liefkenshoekspoortunnel tegen 2011 Biljet “Happy Trip”: halve prijs naar de kust
Karel Vinck: 60-40-verdeelsleutel spoorinvesteringen herzien
Beheer van stations door 3 maatschappijen is moeilijke sudoku
NMBS Holding stort 295 miljoen euro in de staatskas voor het pensioenfonds
Broers gearresteerd na agressie in trein te Péruwelz
Tarieven verhogen op 1 februari Johan Vande Lanotte: liberalisering binnenlands reizigersvervoer niet beter voor consument of land 3/1
Tunnel onder Antwerpen open in december 2006
4/1
Trein minst vervuilend volgens Europese Commissie “Lost Objects” binnenkort online
Recordjaar voor Eurostar – NMBS overweegt beslissing uit te stappen Dirk Van Mechelen wil voor Brecht volwaardig station
NMBS wil rechtstreekse trein Oostende – Rijsel
Kris Peeters en Dirk Van Mechelen: “Lijn 12 wordt metro”
6/1
Descheemaecker hekelt Franse houding i.v.m. veiligheidscertificaat
20/1 Trainsport nieuwe concurrent voor B-Cargo
9/1
Recordjaar voor openbaar vervoer 20 keer veroordeeld wegens zwartrijden
10/1 Historisch record van 172 miljoen reizigers in 2005 12/1 10.000 studenten krijgen deel treinabonnement terugbetaald 13/1 Nieuwe NMBS-huisstijl in stations Sint-Niklaas en Ottignies
27/1 Brecht wordt scharnierpunt openbaar vervoer in Noorderkempen 30/1 Spooktrein ramt Brussel-Schuman Pendelaars Turnhout – Manage willen betere dienstverlening 31/1 NMBS belooft probleem Turnhout – Manage op te lossen Stroompanne door vrieskou gijzelt 500 passagiers in Melle
18/1 Celstraf voor man die NMBS-werknemer onder trein duwde in Brussel-Centraal
5/1
NMBS registreert recordaantal zelfmoordpogingen
Sp.a en CD&V verwerpen minimumdienst bij staking in openbaar vervoer
17/1 Rail1 start met interface voor reisbureaus
19/1 Slechte aansluitingen zwaarste argument tegen openbaar vervoer
Kerstactie NMBS brengt 38.874 euro op
26/1 437 handtekeningen voor vroegere trein naar Brussel vanuit Gent-Dampoort
Turnhout wil doorsporen naar Nederland
Operatoren in België niet gewonnen voor gemeenschappelijk vervoerbewijs
Februari 1/2
Gesleepte trein tussen Brussel en Amsterdam op HSL-Zuid
2/2
Treinbegeleidster aangevallen in Londerzeel 500ste contract voor gratis woon-werkverkeer
3/2
Arcelor speelt zelf vervoerder met CFL Cargo
6/2
Europa lauwert NMBS voor skitrein
Korting maakt treinkaart voor studenten duurder
Steeds meer vrouwen bij NMBS Werkgevers en industrie smeken voor zware investeringen in openbaar vervoer rond Brussel
Spoorvrachtklanten vragen meer transparantie en kwaliteit
23/1 Treinen iets minder stipt in 2005 24/1 6 concurrenten voor B-Cargo: DLC, Rail4Chem, Railion, Trainsport, DFG en SNCF
9/2
Gratis parking in Aalst leidt tot chaos
13/2 NMBS werft 2.500 man aan
NMBS breidt project “gratis parkeren” uit
Internet in de stations
NMBS ontwerpt Mobilpol voor betere mobiliteit bedrijven
B-Cargo krijgt spoorlicentie voor Frankrijk Bruno Tuybens: NMBS-bazen moeten stoppen met ruziën
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
11
Recordaantal adviezen Raadgevend Comité van de Gebruikers bij de NMBS
NMBS-toplui strijken plooien glad NMBS-topman pleit voor meer allochtonen in dienst
28/3 5 jaar Pécrot: “Rampenwoordenschat” moet communicatie verbeteren
14/2 Akkoord over kosten pensioenen NMBS-Groep Yves Leterme hekelt werking NMBS
April
Rail4Chem gaat solo in België en Frankrijk 16/2 NMBS stilt werkplaatsen
3/4
Spoorweggroep vermindert verlies
20/2 Etienne Schouppe haalt uit naar nieuwe NMBSGroep
4/4
Damilot (CGSP) verlaat NMBS
5/4
Meer treinen door het rood
21/2 Atelier Salzinnes krijgt ISO 9001 en 14001
6/3 de Giro-trein in Luik
Treinkaarten valideren via automaten Levering flitstreinen HSL-Zuid 2 jaar te laat Geen extra trein voor Gent-Dampoort – Brussel 24/2 B-Cargo: hogere omzet uit minder volume 27/2 Tuybens wil gratis trein voor studenten in 2007 Antwerpen wil meer containers op het spoor 28/2 Goederenas Antwerpen – Aken eind 2008 volledig geëlektrificeerd Graffiti kosten jaarlijks 2,5 miljoen euro
6/3
Roze Trein voor Giro
8/3
Meer klachten over vertragingen bij Ombudsman
9/3
Sociaal akkoord bij NMBS Ticket-online stijgt
10/3 Kwart miljoen Belgen reizen gratis
Sibelit op as Antwerpen – Milaan 6/4
Treinen zullen automatisch stoppen voorbij rood B-Cargo mag in Duitsland rijden
10/4 Nog geen unieke kaart voor trein, tram en bus Dienstregeling NMBS nu ook op digitale televisie 12/4 Virton – Athus – Luxemburg niet voor eind 2007
Hasselt – Maastricht wordt niet heropend
13/4 Moord in Brussel-Centraal voor MP3-speler
Tankwagen ramt trein met gevaarlijke stoffen in Antwerpse haven
19/4 Spoortunnel Liefkenshoek tegen 2012 in gebruik
Treinbegeleiders staken na agressie in Tubize
20/4 Speciaal tarief voor Stille Mars in Brussel
Albatros start in juli 2007
21/4 Sibelit ondertekend door NMBS, SNCF, CFF en CFL
Maart
16/3 Bende steelt 1,7 ton koper bij NMBS
1/3
Tuybens maakt weddes topmanagers bekend
20/3 Goederentrein ontspoort in Voeren
Eurostar wil NMBS aan boord houden
Antiterrorismeplan voor NMBS
21/3 6-jarig kind blijft alleen achter op perron in Wijgmaal
Treinen bekogeld aan Schuman-Josaphat
26 miljoen reizigers sporen met korting 2/3
Overheidsmanagers boos op Tuybens Dienst Regulering Spoorwegen opgericht
6/3
Ziekteverzuim zeer laag bij NMBS
Havenverkeer lam na zware aanrijding met vrachtwagen
NMBS wil mobiele poetsploegen inzetten
23/3 Brussel-Centraal wordt opgefrist
Minister Marcourt wil soepeler taalregeling bij
24/3 Machinist met zware steen bekogeld
NMBS
27/3 Roze Trein in Brussel-Zuid voorgesteld
12 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Brussel tegen 2015 versmacht door files 26/4 Goederentrein ontspoort in Luik Meer veiligheidsmaatregelen voor openbaar vervoer
Mei 3/5
4/5
Lokettenzaal Liège-Palais overvallen HSL-spoor in Nederland niet tijdig klaar
Edmée De Groeve aan het hoofd van luchthaven Charleroi
NMBS plant uw reisweg van deur tot deur
Aantal stakingen bij NMBS sterk verminderd
10/5 10 jaar Thalys gevierd 12/5 Ontsporing in station Ronet Elke dag 765.500 opstappende reizigers op het spoor 15/5 Compensatieregeling NMBS uitgedokterd Buschtunnel bedreigt succes Thalys-Liège 19/5 Weldra betalen met Visa in de trein 22/5 Storm veroorzaakt veel schade op spoornet Ook dit jaar Treski 24/5 Agressie op treinbegeleiders wordt zwaarder bestraft Brussels South tegen 2013 bereikbaar per spoor EWS en ACTS nieuwe concurrenten voor B-Cargo NMBS-baas laat zich door lezers Het Laatste Nieuws ondervragen 25/5 Nieuwe lijn Oostende – Rijsel toeristische troef 31/5 Extra treinen naar de kust
Juni 1/6
2/6
Kwaliteitsbarometer 2005: personeel blijft sterkste punt 3/6
7/6
Gratis heen en terug naar Werchter Thalys tot 2008 op oude lijn naar Amsterdam 29/6 NMBS vindt onvoldoende personeel Minuut stilte voor overleden treinbestuurder
Spoor Lanaken – Maastricht wacht eindeloos op Europa
186 miljoen reizigers in 2005
12/6 Bovenleiding in Denderleeuw beschadigd door warmte
Juli
13/6 Treinverkeer weer in de knoop door hitte
3/7
Zwartrijder 45 keer betrapt: 114 dagen cel en 4.000 euro boete 14/6 TEC wacht niet meer op treinen met vertraging in Verviers Vakbond neemt crisiscommunicatie onder vuur NMBS wil sms over vertragingen niet laten betalen door klant
Rush naar de zee gestart 4/7
Eerste Karel Vinck Award uitgereikt
5/7
200.000 zwartrijders per jaar beboet
6/7
Eurostar uit het rood, behalve in België Europa geeft groen licht voor Lanaken – Maastricht Administratieve boetes door treinbegeleiders
Koninklijke trein voor Beatrix 20/6 Turnhout stelt eisen aan NMBS 21/6 Automatische remsystemen in 2012 22/6 NMBS betaalt vertragingen Aankondiging treinstaking op Rock Werchter
Massaal afscheid van treinbestuurder Zware ravage op overweg in Asse
19/6 Twee treinbegeleiders ingezet op risicolijnen 7/7
Maar één rechtstreekse trein tussen Hasselt en Brussel
10/7 Nieuw vervoerplan met veel rechtstreekse treinen naar Brussel verhoogt aanbod met 2,2% Post zoekt postpunten bij NMBS
23/6 Jongeren tegen treinstaking op Rock Werchter
12/7 Veiligheid op het spoor de klok rond
26/6 Treinbestuurder sterft in bus na incident met jongeren
13/7 Laatste nachttrein naar Lourdes
Journalist schrijft “In het spoor van Karel Vinck – SOS NMBS”
Bende perst reizigers af tussen Namen en Luxemburg
Eén biljet voor trein, tram en bus tegen 2010
Nieuwe vrachtbrief voor spoorvervoer
Maastricht wil “Belgisch” treinstation
28/6 Zonder stroom in Brugge en Oostende
Zware vertragingen richting Charleroi Minimumstraffen tegen personeel openbaar vervoer verhoogd 18/7 Reizigers meten stiptheid zelf
27/6 Verdachten dood treinbestuurder opgepakt
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
13
19/7 Groei containertrafiek zet B-Cargo onder capaciteitsdruk Jaarlijks meer dan 200 treinen bekogeld
Voetbalhooligans begeleid door politie 19/9
15 reizigers per dag vragen compensatie
20/9
Treinen stoppen niet in Halanzy, Aubange en Messancy
21/9
NMBS huurt locs voor Antwerpen – Brecht
22/9
Horeca heeft schrik voor stopzetten Rijsel – Oostende
25/9
Studie toont aan dat Belg auto verkiest voor woon-werk
31/7 Juli topmaand voor NMBS Geen treinverkeer naar Zaventem door wolkbreuk
Augustus 1/8
Oplossing voor Buschtunnel in zicht
4/8
Treinen minder stipt in de avondspits
9/8
Brand in rangeerstation Halle verstoort verkeer
NMBS bestelt 60 locomotieven 28/9
23/8 Geen Thalys meer naar luchthaven Parijs
NMBS leeft taalwetgeving stipt na 29/9
25/8 Jongeren terroriseren horrorlijn Brussel – Charleroi 28/8 Station Evergem pas open in juni 2007
September 4/9
Staking in Wallonië voor meer veiligheid
5/9
TGV’s van SNCF onderhouden in Vorst Klantendienst krijgt vooral klachten over vertragingen
Semesterresultaten NMBS positief NMBS vraagt stationsverbod voor amokmakers
5/10
Station Gosselies (Brussels South) verspilling
6/10
Spoorbonden dreigen met staking
Nationale staking afgewend
November 7/11
Kat maakt retourtje Amsterdam – Brussel
8/11
Voor Haacht rijden de treinen te vroeg Drie maand cel voor bedreigen treinbegeleider
9/11
Studie over biljet kopen met GSM 1ste klas verdwijnt niet
14/11 Studenten sporen straks goedkoper Stormloop op eerste weekendtrein in Alken
1.800 bedrijven stappen in gratis woon-werkverkeer
Extra Spoorboekje in juni 2007 voor opening Antwerpse tunnel
20/10 Touring leidt verzet tegen openbaar vervoer
13/9
NMBS snoeit in Treski
26/10 23 treinen per dag afgeschaft
18/9
Zijdelingse botsing treinen in Brugge
Brandende trein tijdig gestopt
Minder succes voor TTB-dag
Auto’s braken teveel CO² uit
14 NMBS - JAARVERSLAG 2006
31/10 Staking in het zuiden van het land
11/10 Tariefverhoging van 3,12% op 1 februari 2007
12/10 VBO boos op prijsverhogingen NMBS
11/9
30/10 Test-Aankoop vindt stiptheid zwakste punt
Oktober
NMBS start programma tegen voorbijrijden van signalen
6/9
NMBS lanceert Cultuurbiljet
Treinen reden erg stipt tot eind mei B-Cargo kan vraag naar staaltransport niet aan
22/8 NMBS zoekt volk voor atelier Mechelen
27/10 Rechtbank ontzegt dief van PC’s de trein
13/10 Elk jaar rijden 45 treinen een station voorbij
24/10 Vlaamse schrijvers nemen de trein
Guillaume Pépy (SNCF), Marc Descheemaecker (NMBS) en Richard Brown (Eurostar) ondertekenen een nieuw akkoord. 16/11 NMBS stapt niet uit Eurostar B-Cargo en Arcelor-Gent tekenen kwaliteitscharter
Steve Stevaert wil zelf spoorlijnen bouwen
30/11 Zero tolerance in Charleroi
Noorderkempen blijft ordinaire stopplaats Brussel – Londen in minder dan 2 uur 18/11 Meerderheid wil gratis openbaar vervoer
14/12 Problemen met trein naar Maastricht
December 1/12
NMBS wil klant met technologie verleiden
Bedrijft huurt “jobwagon” voor sollicitaties
Elke verkeersdode kost 6,8 miljoen euro 21/11 Luchthavenpassagiers inchecken vanuit Antwerps station Noodnummer NMBS vooral gebruikt voor inlichtingen
15/12 NMBS verkoopt bustickets
4/12
Feest voor Limburg met historisch snelle trein
18/12 Veel klachten over nieuwe dienstregeling
5/12
Trein naar luchthaven een succes Grote Gezinnenkaart ook voor nieuw samengestelde gezinnen Kardinaal schrijft boze brief over trein naar Lourdes
268 keer zonder vervoerbewijs
22/11 VW-werknemers Vorst voor NMBS? Mons – Valenciennes tegen 2010? 23/11 Meer zwartrijders beboet
6/12
Nieuwe dienstregeling vergt aanpassing reizigers
11/12 Expresslijn Maastricht – Brussel in gebruik Brussel wordt centrum HSL-verkeer
Aantal spooraansluitingen industrieterreinen daalt
19/12 NMBS schrapt piekuurtreinen na brand voedingsstation in Brussel-Zuid Nederland eist grondige taalkennis van Waalse treinbestuurders 20/12 Privatisering binnenlands reizigersvervoer in 2015? Speciale treinhalte voor WK Veldrijden
HST naar Amsterdam pas in 2008
Nieuw treinaanbod op 10 december
22/12 BTTB vraagt bijsturing treinaanbod
NMBS soigneert vrouwen op Ladies’ Day
Financiering aankoop treinstellen GEN goedgekeurd
27/11 BTTB meet zelf stiptheid 8 op 10 zwartrijders weigeren boete te betalen
Stationsontwerp Sint-Niklaas krijgt Henry Van de Velde Award
Twee zelfmoorden vermeden door alerte treinbestuurders
27/12 Treinaanbod aangepast na brand
Baby achtergelaten op perron station Essen
Sarkozy wil heropening Dinant – Givet Virton – Luxemburg feestelijk heropend
28/11 Helft pendelaars te laat in de piek 29/11 NMBS verhoogt oplage Spoorboekje
Nederland legt Belgische trein aan de ketting in Maastricht
21/12 Brand Brussel-Zuid: spoorhinder langer dan gedacht
24/11 1ste klas brengt geld op
Gratis parking overtuigt niet
Europa wil gemeenschappelijke normen voor goederentreinen
Bombardier begint met leveringen nieuwe M6
VOKA en NMBS promoten vervoer per spoor
Henegouwen voelt zich benadeeld
Gewonden in trein die op truck inbeukt
NMBS grootste verkoper van HST-tickets in België
13/12 NMBS verkoopt Oxfam-pralines in de trein
Op 1 januari 2007 wordt spoorvracht volledig geliberaliseerd 28/12 Meer zomertreinen Oostende – Rijsel 29/12 NS dreigt NMBS te beboeten voor taalonkunde
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
15
duurzame vooruitgang rapport van de Raad van Bestuur aan de Algemene Vergadering
Wie de activiteiten van NMBS in 2006 overloopt, krijgt het beeld van een dynamisch bedrijf. NMBS werkt hard, er zijn talrijke initiatieven, zowel in reizigers- als goederenvervoer, om de trein zijn rol te laten spelen in de mobiliteit én in de samenleving. Dat loont, want de cijfers stijgen. De onderneming vervoert bijna 200 miljoen klanten, meer dan ooit. Het management volgt de juiste financiële koers. De opbrengsten verhogen, het verlies neemt af en de algemene doelstelling van een financieel evenwicht in 2008 komt in zicht.
Het binnenlandse reizigersvervoer houdt zijn jaarlijkse groeiritme nog steeds vol en gaat met 5,1% vooruit tegenover vorig jaar. Goed voor een stijging van de omzet met 7,9%. Internationaal tekent met 8,3% voor een nog hogere omzetstijging, het aantal reizigers-kilometer nam toe met 4,5%. De goederensector scoort zeer goed, de omzet gaat er met maar liefst 15,5% op vooruit, voor een toename van het verkeer met 5,9%. De totale omzet van NMBS bedraagt 2.069,4 miljoen euro, of 9,1% meer dan in 2005. Van die omzet wordt 1.109 miljoen euro gerealiseerd door verkeersopbrengsten, inclusief dotaties voor woon-werk en woon-schoolverkeer. Dat betekent een vooruitgang met 10,5%, waar de staatssubsidies goed waren voor een stijging met 7,1%, voor een bedrag van 826,1 miljoen euro. Te noteren valt dat op het einde van het boekjaar 357,8 miljoen euro, of 42% van de exploitatiedotaties, nog niet op de rekeningen van NMBS stond. Het is ook dit bedrag dat de stijging van de balanstotalen verklaart, samen met een belangrijke groei van het eigen vermogen.
Verdeling omzet per vervoersactiviteit
6,5%
Ten opzichte van 2000 heeft de trein meer dan 46 miljoen reizigers extra kunnen aantrekken – een stijging van 25% – wat het totaal voor 2006 op 197,5 miljoen brengt. Het goederenvervoer transporteert 59,4 miljoen ton, of 1 miljoen meer dan in 2005.
Reizigers Nationaal (inclusief dotaties)
18,6%
Stijgende omzet voor alle activiteiten
Reizigers Internationaal B-Cargo
9,7%
65,2%
Reizigers Nationaal
Diverse
Reizigers Internationaal
Goederen
Investeringen
verkeer
+ 5,1%
verkeer
+ 4,5%
verkeer
+ 5,9%
omzet
+ 7,9%
omzet
+ 8,3%
omzet
+ 15,5%
260,95 miljoen euro
Personeel (FTE)
18 311
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
17
rapport van de Raad van Bestuur aan de Algemene Vergadering
Financiële indicatoren evolueren gunstig
Niet-geconsolideerde resultaten NMBS (miljoen euro) 2006
Het financiële beleid van NMBS zit strak in het zadel. Na twee jaar werking als operator kan het management uitpakken met een positief EBITDA, die op 3,5 miljoen euro uitkomt – een vooruitgang van maar liefst 67,4 miljoen euro tegenover 2005. Ook EBIT en EBT gaan sterk vooruit. Het financiële resultaat tekent af op -67,7 miljoen euro, een vooruitgang met 11,8 miljoen tegenover 2005. In de goederenactiviteit is een einde gekomen aan de financiële aderlating, wat een structurele gezondmaking mogelijk maakt. B-Cargo werkt momenteel nog met een beperkt personeelsoverschot, waar andere activiteiten met een tekort kampen. De globale personeelskost is toegenomen, terwijl het personeelseffectief (in FTE) nog gedaald is tegenover 2005. In 2006 werken gemiddeld 18.311 personen bij NMBS, in 2005 waren dat er 18.813.
2.132,9
1.940
9,9
omzet
2.069,4
1.897,2
9,1
0,3
-0,9
-
geproduceerde vaste activa
49,7
39,2
26,7
andere
13,6
4,8
180,8
2.129,4
2044,3
6,2
wijzigingen voorraad/bestellingen
bedrijfskosten bevoorrading
97
85
14,1
1.079,6
984,1
9,7
952,4
934
2
andere
0,4
1,2
-64,7
EBITDA
3,5
-63,9
n.v.t.
afschrijvingen en waardeverminderingen 164,3
169,6
-3,1
diensten en diverse goederen
waardevermindering stocks voorzieningen
EBIT financiële opbrengsten financiële kosten
EBT
14
19,9
-29,4
-5,2
-24
78,4
-169,7
-229,4
26
108,6
111,9
-3
8,8
3,1
179,2
42,1
-69,8
-120,6
uitzonderlijke opbrengsten
16,1
60,7
uitzonderlijke kosten
13,9
19,6
-67,7
-79,5
Totaal resultaat
18 NMBS - JAARVERSLAG 2006
%
bedrijfsopbrengsten
personeelskosten Met een sterke groei van de omzet, een grote stijging van de productiviteit en een uitstekende kostenbeheersing, is een financieel evenwicht voor 2008 binnen bereik. NMBS beschikt over solide fundamenten, zodat kostenfactoren, zoals de gestegen infrastructuurvergoeding, de energiefactuur of de kostprijs per FTE, goed opgevangen worden.
2005
-14,9
Investeringen vooral voor binnenlandse klant
Balans (miljoen euro) 2006
2005
Verschil
vaste activa
2.800,7
2.755,3
45,5
vlottende activa
1.320,7
1.008,8
311,8
Totaal activa
4.121,4
3.764,1
357,3
eigen vermogen voorzieningen schulden Totaal passiva
3.092,3
2.897,8
194,5
225,4
229,8
-4,4
803,7
636,4
167,3
4.121,4
3.764,1
357,3
Investeringen per activiteit bedrag (miljoen euro)
%
materieel reizigers
205,172
78
materieel goederen
10,602
4
werkplaatsen
23,580
9
informatica
19,781
8
1,815
1
andere
NMBS investeert in 2006 voor een totaal van 260,95 miljoen euro of 82% van wat begroot is: 87,55 miljoen meer dan in 2005. Die investeringen komen vooral de binnenlandse klant ten goede. De levering van extra M6-dubbeldeksrijtuigen en 60 nieuwe locomotieven nemen een fikse hap uit het investeringsbudget. Ook de modernisering van de tweeledige motorstellen MS66 en de M4-rijtuigen vragen de nodige middelen. In het vrachtvervoer vergt vooral de aanpassing van goederenwagens investeringen, om ze beter af te stemmen op de wensen van de klanten. NMBS investeert ook stevig in het beheer en onderhoud van de treinen. Het behelst hier zowel de vernieuwing van de gebouwen als de modernisering van installaties en werktuigen. Specifieke aandacht gaat naar treinwasinstallaties, die het mogelijk maken efficiënter en milieuvriendelijker te werken. Heel wat middelen gaan naar ICT-systemen en software voor het beheer van het reizigers- en goederenverkeer en van de werkplaatsen. De informatica wordt ook verder ontwikkeld voor de verbetering van de verkoopssystemen en het klantenonthaal. Zo zit de online-aankoop van biljetten duidelijk in de lift. De installatie van GPS, GSM-R en het Europese veiligheidssysteem ETCS aan boord van de locomotieven zit momenteel op kruissnelheid.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
19
rapport van de Raad van Bestuur aan de Algemene Vergadering
Meerjarenplan voor verdere groei
Toepassing van de regels van continuïteit
NMBS ontwikkelt momenteel een meerjareninvesteringsplan voor de periode 2008 - 2012. De krachtlijnen zijn:
Overeenkomstig de bepalingen van artikel 96,6° van de Vennootschapswet rechtvaardigt de Raad van Bestuur de toepassing van de waarderingsregels in de veronderstelling van continuïteit op basis van volgende elementen:
> verhoging van de aangeboden vervoerscapaciteit in het binnenlandse reizigersverkeer; > verbetering van het comfort, de veiligheid en de technische karakteristieken van het bestaande rollend materieel; > aanschaf van nieuwe hogesnelheidstreinen voor de verbinding Brussel – Nederland via de nieuwe hogesnelheidslijn; > aankoop van locomotieven voor het goederenverkeer en aankoop of aanpassing van goederenwagens aan de behoeften van de klanten; > modernisering van de werkplaatsen en hun uitrustingen in functie van de noden van het treinverkeer en het materieel om ze productiever, milieuvriendelijker en energiezuiniger te maken; > verbetering van het onthaal van de klanten in de stations en de verkooppunten; > verbetering van de informatica- en communicatietechnologieën voor o.m. het beheer van het treinverkeer, de werkplaatsen en de commercialisering van de producten.
20 NMBS - JAARVERSLAG 2006
> de nieuwe organisatie van de groep NMBS heeft geleid tot een ondernemingsplan NMBS 2005-2007. Dit ondernemingsplan biedt voor de komende jaren, vanaf 2008, voor NMBS vooruitzicht op een positief operationeel resultaat. Dit bijkomend objectief is gestoeld op de resultatenverbetering van NMBS in het boekjaar 2006, in verhouding tot het budget; > overeenkomstig artikel 3 van het beheerscontract schrijft de NMBS Holding, in het kader van het ondersteuningsbeleid aan de dochtermaatschappijen, in op kapitaalsverhogingen van NMBS voor een maximumbedrag van 540 miljoen euro gespreid over de boekjaren van 2005 tot 2008.
Bijzondere opdrachten uitgevoerd door de Commissarissen-Revisoren Het afgesloten boekjaar hebben de commissarissen diverse bijzondere wettelijke en aanvullende opdrachten uitgevoerd met betrekking tot: > De overdracht van de vorderingen gehouden door de NMBS Holding op Interferry Boats naar NMBS. Vergoeding : 6.050 euro; > De certificatie van de tabel inzake de evolutie van de cash-flow en de toepassing van artikel 3 van het beheerscontract tussen de Staat en NV van publiek recht NMBS. Vergoeding : 8.000 euro per commissaris, lid van het Instituut voor Bedrijfsrevisoren (IBR); > Het auditrapport omtrent het ondernemingsplan 2006-2007 in het kader van artikel 91 van het beheerscontract tussen de Staat en NV van publiek recht NMBS, goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 5 juli 2005. Vergoeding: 6.500 euro per commissaris, lid van het Instituut voor Bedrijfsrevisoren (IBR); > De aflevering van een veiligheidscertificaat voor het Groot Hertogdom Luxemburg conform artikel 3 van het Règlement grand-ducal van 24 oktober 2003 houdend de bepalingen voor het afleveren en valideren van veiligheidscertificaten voor spoorwegondernemingen. Vergoeding : 2.450 euro; > Het advies betreffende de toekomst van de NV Railtour TO. Vergoeding : 790 euro.
Dankwoord De Raad van Bestuur bedankt de heer Renaat Landuyt, federaal minister van Mobiliteit, en de heer Bruno Tuybens, staatssecretaris van Overheidsbedrijven, voor hun bijzondere inzet en voor de initiatieven die de mobiliteit per spoor in België moeten bevorderen. De raad drukt ook haar erkentelijkheid uit tegenover alle politieke verantwoordelijken die ijveren voor een duurzamer vervoer, zowel op federaal, gewestelijk als gemeentelijk niveau.
De Raad van Bestuur dankt de leden van de bestuursorganen en het directiecomité voor hun inspirerende medewerking en de goede samenwerking. Een woord van waardering ook voor het personeel en hun vertegenwoordigers, die blijk geven van een grote inzet en verbondenheid met de onderneming.
Dank ten slotte aan alle klanten voor het vertrouwen. NMBS zet in op engagement en wil de samenleving ondersteunen in haar streven naar economisch, ecologisch en maatschappelijk duurzame oplossingen.
De Raad van Bestuur, Brussel, 28 maart 2007
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
21
transparant besturen, engagement stimuleren Corporate Governance
Raad van Bestuur Samenstelling De Raad is samengesteld uit maximum 10 leden, met inbegrip van de Gedelegeerd Bestuurder. Het aantal ervan is door de statuten op 6 bepaald (artikel 223 § 1 wet 21 maart 1991 en artikel 17 statuten). De taalpariteit wordt nageleefd.
> Edmée DE GROEVE, voorzitster van de Raad, > Marc DESCHEEMAECKER, gedelegeerd bestuurder, > Jean-Claude DEHOVRE, bestuurder, > Jean-Claude FONTINOY, bestuurder,
De bestuurders worden benoemd door de Algemene Vergadering voor een hernieuwbare termijn van zes jaar en zij kunnen worden herkozen. Zij worden gekozen in functie van de complementariteit van hun bevoegdheden.
> Geertje SMET, bestuurder, > Angeline VAN DEN RIJSE, bestuurder.
Bij het openvallen van een plaats, hebben de overblijvende bestuurders het recht om voorlopig in deze vacature te voorzien tot een definitieve benoeming gebeurt. De ontslagnemende bestuurder is verplicht in functie te blijven tot wanneer redelijkerwijs in zijn vervanging kan worden voorzien. De nieuwe bestuurder zetelt voor de resterende duur van het mandaat van zijn voorganger (artikel 223 § 2 wet 21/3/1991 en artikelen 19 en 2 statuten).
De mandaten van de bestuurders vervallen op 29 oktober 2010. Het mandaat van de Gedelegeerd Bestuurder vervalt op 1 februari 2011.
De voorzitter van de Raad van Bestuur wordt benoemd onder de bestuurders bij koninklijk besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad. Hij kan slechts bij koninklijk besluit na overleg in de Ministerraad worden ontslagen (artikel 223 § 4 wet 21 maart 1991).
> Marc DESCHEEMAECKER: bestuurder BAC,voorzitter IFB (deelneming NMBS), bestuurder Eurostar
De Gedelegeerd Bestuurder wordt benoemd door de Koning bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, voor een hernieuwbare termijn van zes jaar. Hij wordt ontslagen door de Koning bij een besluit na overleg in de Ministerraad. De Gedelegeerd Bestuurder behoort tot een andere taalrol dan de voorzitter (artikel 224 § 3 wet 21 maart 1991).
Hoofdfunctie die door de bestuurders buiten NMBS worden uitgeoefend > Edmée DE GROEVE: bestuurder van vennootschapen waaronder UCM, Sofico, PACO en Euro Liège TGV
> Jean-Claude DEHOVRE: voorzitter van de Gewestelijke Investeringsmaatschappij voor Wallonië, bestuurder van vennootschapen waaronder NMBS Holding > Jean-Claude FONTINOY: expert bij het kabinet van de Vice-Eerste Minister, minister van Financiën, voorzitter van de NMBS Holding en van de NV Euro Liège TGV, bestuurder van vennootschapen > Geertje SMET: inspecteur-generaal van Financiën, bestuurder NMBS Holding, De Lijn > Angeline VAN DEN RIJSE: adviseur studiedienst ABVV – Vlaamse interregionale.
De Raad van Bestuur is samengesteld uit:
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
23
Corporate Governance
Werking Frequentie van de vergaderingen – deelneming van de leden
Beslissingen binnen de Raad (artikelen 26, 27 en 28 van de statuten)
De Raad vergadert wanneer het belang van de vennootschap dit vereist of wanneer tenminste drie bestuurders hierom verzoeken, tenminste 4 keer per jaar (artikel 24 statuten). De Raad van Bestuur vergadert in principe de eerste vrijdag van elke maand.
Quorum: de Raad kan slechts geldig beraadslagen en beslissen indien ten minste de meerderheid van zijn leden aanwezig of vertegenwoordigd is.
In 2006 vergaderde de Raad van Bestuur 15 keer. Edmée DE GROEVE en Marc DESCHEEMAECKER hebben alle vergaderingen van de Raad bijgewoond. Jean-Claude DEHOVRE woonde 4 vergaderingen niet bij, Jean-Claude FONTINOY woonde 1 vergadering niet bij, Geertje SMET woonde 4 vergaderingen niet bij en Angeline VAN DEN RIJSE woonde 3 vergaderingen niet bij.
Vertegenwoordiging: iedere bestuurder kan aan elke andere bestuurder van dezelfde taalrol volmacht verlenen om hem te vertegenwoordigen op een bepaalde vergadering van de Raad en er in zijn plaats stemmen. Een bestuurder kan slechts één ander lid vertegenwoordigen. Meerderheid: de beslissingen van de Raad worden genomen bij gewone meerderheid van de uitgebrachte stemmen. Bij staking van stemmen is de stem van de voorzitter doorslaggevend. Sommige beslissingen worden met een twee derden meerderheid genomen (bijvoorbeeld: de goedkeuring van het beheerscontract en de wijzigingen ervan).
Bevoegdheden De Raad is bevoegd om alle handelingen te verrichten die nodig of dienstig zijn tot verwezenlijking van het maatschappelijk doel van de Vennootschap. Hij houdt toezicht op het beleid van het Directiecomité (artikel 17 wet 21/3/1991). Een aantal bevoegdheden wordt door de wet exclusief voorbehouden aan de Raad.
In de loop van het boekjaar zijn belangrijke dossiers aan bod gekomen: > kapitaalsverhoging NMBS, > oprichting van SIBELIT, > SIDEROS – Oprichting van een tijdelijke vereniging, > EUROSTAR – Akkoord met de Franse en Engelse partners, > renovatie van de THALYS-stellen, > aanpassing van het aanbod in december, > aankoop van tweespanningslocomotieven.
24 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Geschreven procedure: in uitzonderlijke gevallen, wanneer de dringende noodzaak en het belang van de vennootschap dit vereisen, en behoudens de gevallen uitgesloten door de statuten, kunnen de beslissingen van de Raad van Bestuur worden genomen met eenparig akkoord van de bestuurders, schriftelijk uitgebracht. Gedurende het jaar 2006 heeft de Raad deze methode een keer gebruikt voor de toewijzing van de opdracht voor de levering van brandstof bestemd voor al de diensten van de NMBS Groep, gelegen in het Vlaamse Gewest.
van links naar rechts: Angeline Van Den Rijse, Jean-Claude Fontinoy, Geertje Smet, Marc Descheemaecker, Edmée De Groeve en Jean-Claude Dehovre
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
25
Corporate Governance
Comités opgericht door de Raad van Bestuur Auditcomité Samenstelling
Werking
De Raad van Bestuur mag een Auditcomité oprichten. Het bestaat uit minstens drie bestuurders, andere dan de Gedelegeerd Bestuurder, die door de Raad van Bestuur worden benoemd. Dit Comité telt evenveel Franstalige als Nederlandstalige leden, de voorzitter van de Raad eventueel niet meegeteld (artikel 227 wet 21 maart 1991).
Frequentie van de vergaderingen – deelneming van de leden
De Raad van 4 november 2004 besliste om in zijn midden een Auditcomité op te richten, samengesteld uit drie leden, waarbij de voorzitter van de Raad, namelijk:
Het Comité vergaderde 11 keer in de loop van het jaar 2006. Angeline VAN DEN RIJSE nam niet deel aan 2 van de vergaderingen, de andere leden namen deel aan alle vergaderingen van het Auditcomité.
> Angeline VAN DEN RIJSE, voorzitter van het Auditcomité,
Het Comité vergadert op geregelde tijdstippen. De voorzitter van het Comité kan speciale vergaderingen samenroepen opdat het Comité zijn opdracht goed zou kunnen uitvoeren.
> Edmée DE GROEVE, voorzitter van de Raad van Bestuur, > Jean-Claude FONTINOY, bestuurder. De Gedelegeerd Bestuurder, de verantwoordelijke Financiën van NMBS en de verantwoordelijke Interne Audit worden uitgenodigd op de vergaderingen met raadgevende stem. De Regeringscommissaris neemt eveneens deel aan de vergaderingen met raadgevende stem.
Bevoegdheid
Het Auditcomité voert de taken uit die de Raad van Bestuur hem toevertrouwt. Bovendien heeft het de opdracht de Raad bij te staan door onderzoek van de financiële informatie, namelijk de jaarrekeningen, het jaarverslag en de tussentijdse verslagen. Het staat ook in voor de betrouwbaarheid en de integriteit van de financiële verslagen wat betreft het risicobeheer. Het geeft een advies aan de Raad over de jaarrekeningen. Het Auditcomité brengt verslag uit aan de Raad van Bestuur.
26 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Bezoldigingscomité Samenstelling
Werking
Het Comité bestaat uit vier bestuurders, waaronder de voorzitter van de Raad, die het voorzit, en de Gedelegeerd Bestuurder. De Raad van Bestuur benoemt de andere leden. Er is taalpariteit. (artikel 228 wet 21 maart 1991).
Frequentie van de vergaderingen – Deelneming van de leden
Volgens de beslissing van de Raad van Bestuur van 4 november 2004, is het Benoemings- en Bezoldigingscomité als volgt samengesteld:
Het Comité vergadert zo vaak als nodig in het belang van de Vennootschap. Het vergaderde 3 keer in 2006. Alle leden waren aanwezig.
Bevoegdheid (art. 17, 226, 228 wet van 21 maart 1991)
> Edmée DE GROEVE, voorzitter van het Benoemings- en Bezoldigingscomité, > Marc DESCHEEMAECKER, Gedelegeerd Bestuurder, > Jean-Claude DEHOVRE, bestuurder, > Geertje SMET, bestuurder.
Het Comité: > brengt advies uit over de kandidaturen met het oog op de benoeming van de leden van het Directiecomité, > doet voorstellen aan de Raad over de bezoldiging en de voordelen die worden toegekend aan de leden van het Directiecomité, > volgt deze aangelegenheden continu op, > doet voorstellen aan de Algemene Vergadering wat betreft het bepalen van de bezoldiging van de leden van de Raad, > stelt jaarlijks een verslag op van de bezoldigingen, dat in het beheersverslag zal worden gevoegd, > voert bovendien de taken uit die de Raad van Bestuur eraan toevertrouwt.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
27
Corporate Governance
Directiecomité Samenstelling
Samenstelling
Het Directiecomité bestaat uit de Gedelegeerd Bestuurder, die het voorzit, en de directeurs-generaal. Het aantal directeurs-generaal wordt bepaald door de Raad van Bestuur. Zij worden benoemd door de Raad van Bestuur op voordracht van de Gedelegeerd Bestuurder en na advies van het Benoemings- en Bezoldigingscomité. Zij worden ontslagen door de Raad van Bestuur. De leden van het Directiecomité oefenen binnen NMBS een voltijdse functie uit (artikel 224 § 2 wet 21 maart 1991 en artikel 32 statuten). De taalpariteit wordt gerespecteerd.
Frequentie van de vergaderingen
De Raad bepaalt de duur van het mandaat van andere leden van het Directiecomité dan de gedelegeerd bestuurder (artikel 32 § 1 van de statuten)
De vergaderingen van het Directiecomité worden in principe wekelijks gehouden, gewoonlijk op dinsdag. In 2006 vergadert het Directiecomité 47 keer.
Bevoegdheden
Het Directiecomité is belast met het dagelijks bestuur en de vertegenwoordiging van de Vennootschap wat dit bestuur aangaat, alsmede met de uitvoering van de beslissingen van de Raad van Bestuur (artikel 224 §1 wet van 21 maart 1991).
Samenstelling
De duur van het mandaat is vastgelegd op 6 jaar (R.B. 8 november 2004), vanaf de aanvang van hun functie, die is vastgelegd op 3 december 2004. Het aantal directeurs-generaal is vastgelegd op 3 (R.B. 4 februari 2005).
Bovendien heeft het bevoegdheden die hem door de Raad zijn gedelegeerd en bevoegdheden die hem door de wet zijn gereserveerd, bijvoorbeeld de onderhandeling van het beheerscontract (artikel 4 §2 wet van 21 maart 1991).
Vertegenwoordiging (artikel 224 § 4 wet van 21 maart 1991) Het Directiecomité wordt als volgt samengesteld: > Marc DESCHEEMAECKER, Gedelegeerd Bestuurder, > Jean DENAYER, directeur-generaal Materieel, > Richard GAYETOT, directeur-generaal Treinen, > Leo PARDON, directeur-generaal Reizigers.
De leden van het Managementcomité worden uitgenodigd op de vergaderingen.
28 NMBS - JAARVERSLAG 2006
De vennootschap wordt geldig vertegenwoordigd tegenover derden en in rechte door de gedelegeerd bestuurder en de daartoe door de Raad van Bestuur aangewezen directeur-generaal, die gezamenlijk optreden. Alle akten van bestuur of akten die de vennootschap binden, worden gezamenlijk ondertekend door de Gedelegeerd Bestuurder en de daartoe door de Raad van Bestuur aangewezen directeur-generaal. Deze directeur-generaal behoort tot een andere taalrol dan deze van de Gedelegeerd Bestuurder. De Raad duidde Richard GAYETOT aan als directeur-generaal, houder van de tweede handtekening vanaf 3 december 2004. (R.B. 8 november 2004).
van links naar rechts: Albert Counet*, Eddy Clement*, Jean Denayer, Richard Gayetot, Marc Descheemaecker, Leo Pardon en Arnold De Brauwer* (*) leden Managementcomité
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
29
Corporate Governance
Comité opgericht door het Directiecomité Managementcomité Samenstelling
Werking
Dit Comité is opgericht door het Directiecomité op 4 januari 2005.
Frequentie van de vergaderingen
Dit Comité is samengesteld uit de leden van het Directiecomité en de drie hiernavolgende personen: > Albert COUNET, general manager B-Cargo,
De vergaderingen van het Managementcomité worden in principe wekelijks gehouden, vóór de vergadering van het Directiecomité. In 2006 vergadert het Managementcomité 47 keer.
> Eddy CLEMENT, general manager Aankopen en Logistiek, > Arnold DE BRAUWER, general manager Financiën, Het wordt voorgezeten door de Gedelegeerd Bestuurder. De taalpariteit wordt gerespecteerd.
30 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Bevoegdheden Het Managementcomité is belast met de voorbereiding van de beslissingen van het Directiecomité.
Toezichtsorganen Regeringscommissaris (art. 230 wet 21 maart 1991)
College van Commissarissen
NMBS is onderworpen aan het toezicht van de minister bevoegd voor de Overheidsbedrijven. Dit toezicht wordt uitgeoefend door tussenkomst van een Regeringscommissaris die wordt benoemd en ontslagen door de Koning op voordracht van de minister.
De controle op de financiële toestand, op de jaarrekeningen en op de regelmatigheid, vanuit het oogpunt van de wet en van het organiek statuut, van de verrichtingen weer te geven in de jaarrekening, wordt in elk autonoom overheidsbedrijf toevertrouwd aan een College van Commissarissen dat vier leden telt. De leden van het College voeren de titel van commissaris.
De commissaris wordt uitgenodigd op alle vergaderingen van de Raad van Bestuur en van het Directiecomité en heeft er een raadgevende stem. Bovendien neemt hij met raadgevende stem deel aan de vergaderingen van het Auditcomité. (artikel 227 van de wet van 21 maart 1991). De Regeringscommissaris ziet toe op de naleving van de wet, van de statuten en van het beheerscontract. Hij ziet erop toe dat het beleid van de NMBS, meer bepaald het beleid in toepassing van het artikel 13 van de wet van 21 maart 1991, de uitvoering van de opdrachten van openbare dienst niet in het gedrang brengt.
(art. 230 wet 21 maart 1991)
Onder de vier leden worden er twee door het Rekenhof benoemd en de twee anderen worden benoemd door de Algemene Vergadering onder de leden van het Instituut van Bedrijfsrevisoren. Zij worden benoemd voor een hernieuwbare periode van drie jaar. De leden van het College zijn: > Herman VAN IMPE, voorzitter van het College Bedrijfsrevisor, > Michel DELBROUCK, bedrijfsrevisor,
Hij brengt verslag uit aan de minister bevoegd voor de Overheidsbedrijven. Hij brengt verslag uit aan de minister van Begroting aangaande alle beslissingen van de Raad van Bestuur of het Directiecomité, die een weerslag hebben op de algemene uitgavenbegroting van de Staat.
> François VANSTAPEL, eerste voorzitter bij het Rekenhof, > Michel DE FAYS, adviseur bij het Rekenhof.
De mandaten vervallen: De Regeringscommissaris voor NMBS is Marc BOEYKENS sinds 4 februari 2005. > voor Herman VAN IMPE, op de Algemene Vergadering van 2008, > voor Michel DELBROUCK, op de Algemene Vergadering van 2008.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
31
Corporate Governance
Bezoldiging van de leden van de beheersorgangen
Bezoldiging van de bestuurders Op basis van de principes, vastgelegd op de Algemene Vergadering van 31 december 2004, ontvangen de bestuurders van NMBS, met uitzondering van de Gedelegeerd Bestuurder, een bezoldiging die is samengesteld uit een vast gedeelte (basissalaris), een variabel gedeelte (zitpenningen voor de vergaderingen) en een vergoeding voor de werkingskosten. In geval van dubbel mandaat binnen de NMBS Groep, kan de vaste jaarbezoldiging niet worden gecumuleerd. De bedragen voor het vaste gedeelte en de vergoeding voor de werkingskosten zijn herzien op de Algemene Vergadering van 16 mei 2006. Behalve de vergoeding voor de kosten, die 2.400 euro bedraagt voor de voorzitter en 1.200 euro voor de bestuurders, volgen hierna de bruto bedragen die door NMBS worden toegekend aan de bestuurders voor het boekjaar 2006: - Edmée De Groeve, Voorzitster:
40.300,04 euro
- Jean-Claude Dehovre, bestuurder
13.500,04 euro
- Jean-Claude Fontinoy, bestuurder:
11.400,00 euro
- Geertje Smet, bestuurder:
13.500,04 euro
- Angeline Van den Rijse, bestuurder:
23.199,96 euro
Het verschil tussen de bestuurders is te verklaren door het feit dat voor de 3 bestuurders die ook zetelen in de NMBS Holding, een deel van het vaste gedeelte ten laste wordt genomen door de NMBS Holding.
32 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Bezoldiging van de Gedelegeerd Bestuurder en de directeurs-generaal Op de Raad van Bestuur van 23 december 2004 is het bezoldigingssysteem voor de leden van het Directiecomité vastgelegd. Deze bezoldiging is samengesteld uit een vast gedeelte (basissalaris) en een variabel gedeelte (functievergoeding). Het vakantiegeld, de jaarpremie en andere eventuele uitkeringen en vergoedingen worden bepaald volgens de reglementaire beschikkingen van toepassing. De contractuelen genieten van een groepsverzekering. Gedurende het boekjaar 2006 bedraagt het globaal bruto bedrag toegekend aan de Gedelegeerd Bestuurder (vast gedeelte 2006 en variabel gedeelte 2005 uitbetaald in 2006) 481.213,94 euro. De tussenkomst van NMBS in de groepsverzekering en de hospitalisatieverzekering bedraagt 49.440,08 euro. Het globaal bruto bedrag dat wordt toegekend aan de 3 directeurs-generaal voor het boekjaar 2006 (vast gedeelte 2006 en variabel gedeelte 2005) bedraagt 873.992,94 euro.
Triple bottom line economische thema’s
Leeswijzer
maatschappelijke thema’s
De triple bottom line wordt visueel weergegeven door 3 icoontjes. In elk hoofdstuk over de activiteiten komen kaderstukjes voor waar één opmerkelijk feit wordt belicht van economisch, maatschappelijk of ecologisch belang. De paragrafen over maatschappelijke en ecologische thema’s krijgen in de titel een klein icoon, zodat u als lezer sneller de relevante hoofdstukken kan terugvinden.
ecologische thema’s
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
33
inzetten op de reiziger
34 NMBS - JAARVERSLAG 2006
In 2006 is het binnenlands reizigersverkeer goed voor 8,5 miljard reizigers-kilometer, een vooruitgang met 5,1% tegenover 2005.
De dienstregeling raadplegen via gsm (WAP) is nu mogelijk voor klanten van Proximus of Mobistar. Ook wie over een digitale TV-aansluiting van Telenet of Belgacom beschikt, kan die informatie opvragen.
In 2006 kiezen bijna 25.000 klanten voor het “Shoppingbiljet” – of vier keer meer dan in 2005 – een formule geldig tijdens de koopjesperiode en enkel te koop via Internet.
Belangrijkste cijfers binnenlands reizigersverkeer (*)
Binnenlands reizigersverkeer
Evolutie verkeer (miljoen reizigers-km) 2006
aantal reizigers (miljoen) aantal reizigers-km (miljoen) verkeersopbrengsten (mln euro)
2005
verschil
%
187,5
177,6
9,9
5,6
8.521,0
8111,1
409,9
5,1
522,6
484,2
38,4
7,9
826,1
771,5
54,6
7,1
45,5
45,7
-0,2
-0,4
biljetten en rittenkaarten 3 456 3 448
treinkaarten 4 345 4 742
(incl. woon-werk-school)
staatsbijdrage voor opdracht van openbare dienst (mln euro) (excl. woon-werk-school)
gemiddelde rit klant (km)
2005
aantal reizigers per trein 108,8
(klassieke treinen binnenland en internationaal)
104,7
4,1
2006
3,9
(*) aantal reizigers: verbindingen met internationale bestemmingen nabij de grens of met een belangrijk aandeel binnenlandse reizigers worden vanaf nu bij binnenlands verkeer geteld (de cijfers zijn dus niet vergelijkbaar met het jaarverslag 2005)
Verdeling van het verkeer per categorie van vervoerbewijs (mln. reizigerskm) 277 907
Reizigers (miljoen)
Reizigers-km (miljoen)
177,6
187
8 111
8 521
2005
2006
2005
2006
331 2 276
biljetten rittenkaarten treinkaarten woon-werk schooltreinkaarten
3 558
1 172
andere treinkaarten andere (TCV)
2005
2006
inzetten op de reiziger
Eén Belg op tien rijdt met de trein naar het werk. Bijna 37% van de pendelaars naar Brussel kiest voor filevrij comfort (*). NMBS wil sterk staan in woon-werkverkeer en verder groeien, zonder andere marktsegmenten uit het oog te verliezen. Voor 2006 is de opdracht zeker geslaagd. De financiële resultaten zijn goed, met een omzetstijging van 7,9%. Het aantal klanten groeit tot 187,5 miljoen. Het woonwerkverkeer stijgt met 9,8%. (* onderzoek woon-werkverkeer FOD Mobiliteit 2005)
Cijfers tonen mooie vooruitgang
Design en technologie voor betere informatie
Meer reizigers, meer inkomsten, een grotere efficiëntie: cijfermatig zet NMBS in het binnenlands verkeer opnieuw een sterk jaar neer. In 2006 worden goed 8,5 miljard reizigers-kilometer afgelegd, een groei met 5,1%. De prestatie ligt ruim boven de doelstellingen van het beheerscontract. Het aantal klanten stijgt met 5,6% naar bijna 187,5 miljoen.
De trein promoten begint bij het onthaal in het station. NMBS introduceert in 2006 een nieuwe huisstijl voor de informatie in de stations. Het station SintNiklaas krijgt de primeur, Ottignies volgt kort daarop. Nieuwe aankondigingsborden, beeldschermen en bewegwijzering krijgen een fris, klantvriendelijk en herkenbaar design. De professionele waardering voor het proefproject van NMBS is bijzonder groot: ontwerper Stefan Schöning krijgt de Henri Van de Velde Award en in 2007 de internationaal gegeerde IF Award.
Het leeuwendeel bestaat uit de treinkaarthouders: ze leggen meer dan 120 miljoen (+ 9,1%) ritten af, goed voor 4.742 miljoen reizigers-kilometer (+ 9,2%). Dit zorgt voor een verhoging van de ontvangsten met 10,7%. De formule gratis woon-werkverkeer zit in de lift; meer dan 40% van de treinkaarthouders geniet ondertussen van dit systeem. Ook het woonschoolverkeer gaat vooruit, onder andere dankzij een prijsverlaging voor studenten ouder dan 18. Het aantal reizigers in dit segment stijgt met 10% tot bijna 34,7 miljoen, wat voor een ontvangstengroei van bijna 13% zorgt. Hoe meer klanten overstappen naar de treinkaart, hoe kleiner de groeimarge van de biljetten en passen. In 2006 daalt de verkoop van deze producten met 0,9%. Door de jaarlijkse tariefaanpassing wordt dit lichte everlies omgezet in een stijging van de ontvangsten met 6,7%. In totaal groeien de opbrengsten met 7,9% tot 522,6 miljoen euro.
Een goed geïnformeerde klant is een tevreden klant. Naast de klassieke informatiekanalen biedt NMBS sinds 2006 informatie over het treinaanbod via WAP (Proximus en Mobistar) en via digitale TV voor de klanten van zowel Telenet als Belgacom. Ook de betaalmogelijkheden worden uitgebreid. De treinbegeleider ontvangt met de glimlach Visa of Mastercard. Zijn handcomputer Ibis biedt een onvermoede bron van mogelijkheden: stap voor stap worden nieuwe applicaties toegevoegd om de informatie aan het boordpersoneel en aan de klanten te verbeteren.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
39
inzetten op de reiziger
Stiptheid daalt, netheid gaat vooruit
Stiptheid (met neutralisatie)
Vier keer per jaar laat NMBS zich door een onafhankelijk onderzoeksbureau doorlichten op alle aspecten van de kwaliteit. Op basis van een klantenbevraging wordt een kwaliteitsbarometer opgesteld. Dat is een betrouwbare graadmeter omdat steeds dezelfde vragen aan bod komen en er volgens dezelfde methodologie gewerkt wordt. Een jaarcijfer is op zich minder belangrijk, het geeft vooral trends aan. 2006 scoort minder goed dan het zeer goede jaar 2005, in de eerste plaats door de dalende stiptheid. De netheid krijgt wel een betere beoordeling: in de stations is de situatie vergelijkbaar met het jaar voordien, in de treinen wordt een duidelijke vooruitgang geboekt. Resultaat: de algemene tevredenheid daalt van 7,44 naar 7,33 in 2006.
% treinen te laat (zonder neutralisatie)
96
10
95,5
9 95
8
94,5 94
7
93,5
6
93
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2003
2004
2005
2006
% treinen op tijd (zonder neutralisatie)
7,5
84
7,4
84 84
7,2 7,1
84
7,0
84
2005
2006
6,9
algemene tevredenheid
7,44
7,33
6,8
onthaal / dienstverlening in de stations
7,30
7,20
netheid van de stations
6,59
6,56
comfort in de treinen
7,21
7,12
netheid in de treinen
6,67
6,74
frequentie van de treinen
6,92
6,72
stiptheid van de treinen
7,00
6,64
informatie in de treinen
7,08
6,93
84 84
6,7
40 NMBS - JAARVERSLAG 2006
2002
Kwaliteitsbarometer
7,3
Kwaliteit
5 2001
82
6,6
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
80 jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec
2005
2006
Zonder neutralisatie rijdt bijna één trein op tien met vertraging in 2006. De trend over het jaar is vergelijkbaar met 2005 – er zijn traditioneel meer problemen bij het begin van de zomer en in de herfst.
50-puntenplan voor een betere stiptheid
Klanten kunnen rekenen op compensatie
Een wet van Meden en Perzen zegt dat alle kwaliteitsindicatoren worden beïnvloed, zoniet gedetermineerd, door de stiptheid. Een aantal uitzonderlijke incidenten in 2006 veroorzaakt tijdens de ochtend- en avondspits heel wat vertragingen. In januari ramt een lege trein het station BrusselSchuman en zijn er problemen met het winterweer. In juni wordt tijdens een hittegolf de bovenleiding van de lijn 50A Brussel – Gent aan de aftakking Denderleeuw zwaar beschadigd en de brand van het Infrabelvoedingsstation in Brussel-Zuid in december legt maandenlang een zware hypotheek op het treinverkeer in en rond Brussel. Ook de toename van het aantal reizigers heeft een zekere invloed op de stiptheid in de spits. Samen met de vertragingen, inherent aan de vele ingrijpende werkzaamheden op het net om het treinverkeer beter te kunnen organiseren, maken al deze factoren dat de stiptheid in 2006 na neutralisatie daalt naar 94%, of 0,8% minder dan het jaar voordien. Zonder rekening te houden met vertragingen, veroorzaakt door externe factoren zoals derden, natuurfenomenen en incidenten waarvoor NMBS of Infrabel niet verantwoordelijk kunnen gesteld worden, liggen de stiptheidscijfers uiteraard lager: in 2006 rijdt 90,6% van de treinen op tijd of met een vertraging van 5 minuten of minder, dit betekent een daling met 1,3% in vergelijking met 2005. Een speciale werkgroep moet de stiptheid bewaken. Samen met de infrastructuurbeheerder Infrabel legt NMBS meer dan 50 ingrepen vast om het treinverkeer vlotter te laten verlopen.
NMBS wil haar klanten vergoeden voor vertragingen. Met de regeling die ze invoert voor het binnenlandse treinverkeer is NMBS één van de eerste in Europa. Eenmalige incidenten worden voor 50% van de prijs van het ticket vergoed vanaf 120 minuten vertraging. Idem voor wie frequent meer dan 15 minuten vertraging heeft (25 keer over een periode van zes maanden). Tussen 1 september en 31 december 2006 vragen 454 klanten een vergoeding wegens frequente vertragingen, 404 reizigers willen een tegemoetkoming na een tijdrovend incident.
Nieuw vervoersplan kiest voor stapsgewijze optimalisering NMBS lanceert in december 2006 een volledig vernieuwd vervoersplan, gebaseerd op een geleidelijke aanpassing van het bestaande treinaanbod. Het plan houdt maximaal rekening met de grote werkzaamheden op het net en de inschakeling van nieuwe infrastructuur. Vooral klanten uit het noordoosten en het oosten van het land winnen tijd. De bocht van Leuven, een viaduct dat de lijn Hasselt – Diest – Aarschot – Leuven en de lijn Leuven – Brussel rechtstreeks aan elkaar koppelt, levert een spectaculaire tijdwinst op. Omdat treinen uit Hasselt niet meer in Leuven moeten binnenrijden, daalt de rittijd met meer dan 20 minuten. NMBS laat 4 rechtstreekse treinen Hasselt – Brussel rijden in de ochtendspits, die onmiddellijk een hit zijn. Op de lijn Brussel – Leuven gaan 2 bijkomende sporen in dienst, wat de capaciteit op deze drukke lijn zowat verdubbelt en de rittijd ook een stukje verkort. Een aantal nieuwe treinen verbindt provinciehoofdplaatsen en kleinere steden rechtstreeks met Brussel: inwoners van Luik, Hasselt, Bergen en Zottegem rijden’s ochtends sneller naar de hoofdstad Allerlei andere ingrepen laten de treindienst vlotter verlopen: het splitsen van de IRd Geraardsbergen – Aat – Edingen – Brussel (waardoor de frequentie op de lijn tussen Halle en Brussel verhoogt), het verlengen van de IRb Antwerpen – Brussel tot Nijvel, het splitsen van de IRg Turnhout – Manage in Brussel.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
41
inzetten op de reiziger
Automaten en Internet winnen aan populariteit Vertrijk, Neerwinden en Ezemaal zijn nu rechtstreeks verbonden met Brussel. De twee treinen in de ochtenden avondspits bedienen ook Diegem, Zaventem-Dorp en Kortenberg zodat deze gemeenten een snelle verbinding met Brussel krijgen. Alken wordt nu ook in het weekend bediend door de ICE Knokke/Blankenberge – Genk/Luik. Die bijkomende service geeft zelfs aanleiding tot een plaatselijk dorpsfeest. Brussel, centrum van de Belgische spoorwegwereld, maakt zich stilaan klaar voor het Gewestelijk Expresnet. De tweede CityRail Leuven – ’s Gravenbrakel versterkt de voorstadsverbindingen naar de hoofdstad. Even belangrijk voor de mobiliteit is de ontsluiting van de nationale luchthaven, die ondertussen mag rekenen op 4 treinen per uur, komende vanuit Gent, De Panne, Quévy en Brussel-Zuid. Ook de stations Waterloo, Eigenbrakel en Sint-Genesius-Rode hebben nu een rechtstreekse toegang tot de luchthaven van Zaventem. Los van de grote principes onderkent NMBS de nood om gericht bij te sturen. Enkele weken na de invoering van de nieuwe dienst worden op basis van klachten en opmerkingen van klanten, en waar mogelijk, al aanpassingen doorgevoerd.
42 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Het aantal verkooppunten blijft ongewijzigd in 2006. De verkoop van vervoerbewijzen via de loketten stijgt met slechts 0,13%, maar de inkomsten via dit verkoopskanaal groeien met 6,78% naar 488,5 miljoen euro. De klant verkiest nog steeds het menselijk contact: de loketverkoop is goed voor 65% van de totale verkoop. Maar de automaten winnen aan populariteit, vooral bij jongeren en studenten: de verkoopsresultaten liggen spectaculair hoger in stations als Antwerpen, Gent, Brussel en Leuven. Ook de verkoop online gaat sterk vooruit: het aantal verkochte biljetten groeit met + 126% en haalt net niet de kaap van 200.000. Het “Koopjesbiljet”, een vervoerbewijs voor de koopjesdagen, biedt de NMBS enkel op internet aan. Bijna 25.000 klanten gaan over tot aankoop, vier keer zoveel als in 2005. NMBS breidt de service ook uit, bijvoorbeeld door de verkoop van producten voor derden. Niet alleen de vervoerbewijzen van de andere openbare vervoermaatschappijen (TEC, MIVB, De Lijn) worden nu in de stations aangeboden, ook Proximus, Expercom en Telenet doen een beroep op onze diensten. En het experiment met De Post, die in enkele stations een Postpunt installeert, wordt voortgezet.
In 2006 is het woon-schoolverkeer sterk gegroeid: het aantal klanten ging met 10% vooruit en telde aan tot 34,5 miljoen reizigers. Goed voor een omzetstijging met 13%.
Ticket to ride De jaarlijkse aanpassing van de tarieven, zoals vastgelegd in het beheerscontract, gebeurt op 1 februari. Zo ook in 2006 stijgen de tarieven met gemiddeld 4,65%. Dat percentage volgt de jaarlijkse stijging van de gezondheidsindex, maar wordt aangepast naar rato van de stiptheidscijfers 2005. De populaire Key Card wordt voortaan opnieuw gebruikt voor 10 ritten en kost 15 euro. Het seniorenbiljet kost nu 4 euro, een stijging met 1 euro maar de beperking dat men pas na 19 u kan terugreizen valt weg. De Go Pass voor jongeren kost 45 euro voor 10 ritten in tweede klas. De treinkaarten woon-werkverkeer worden gemiddeld 4% duurder. Voor de schooltreinkaarten voor + 18jarigen wordt met de overheid een akkoord gesloten: de prijs van dit abonnement voor + 18-jarigen wordt gelijkgeschakeld met die van de minderjarigen en bedraagt voortaan nog slechts 43% van de prijs van een treinkaart woon-werk.
Vervoer met maatschappelijke meerwaarde Het vervoeren van reizigers vormt een fundamentele bijdrage aan een duurzame mobiliteit. Voor NMBS is de eerste maatschappelijke opdracht zoveel mogelijk mensen de kans geven zich vlot en comfortabel te verplaatsen. Maar onze rol in de samenleving reikt zeker verder. Door gerichte acties en ondersteuning willen we de samenleving vooruit helpen. NMBS heeft een contract met de overheid om een reeks voordeeltarieven voor bepaalde categorieën reizigers aan te bieden. Maar we gaan veel verder in de ontwikkeling van een vervoerbeleid met een sociale en maatschappelijke meerwaarde. Zo is er de campagne rond de komst van de Giro naar ons land: een roze trein om de vierdaagse doortocht
van de Ronde van Italië te promoten, speciale tarieven om de wielerliefhebbers op een prijsbewuste en milieuverantwoorde wijze naar Luik en Charleroi te brengen. En wat te denken van het Cultuurbiljet? NMBS biedt een cultureel paspoort aan tegen de democratische prijs van 7 euro. Met dit promotiebiljet krijgt de dagjestoerist gratis (of tegen sterk gereduceerde prijs) toegang tot allerlei culturele activiteiten in de hoofdstad of de tien provinciehoofdsteden. Op die manier levert NMBS haar bijdrage aan een betere kennis van ons cultureel patrimonium, een verrijking van de geest en een zachte remedie tegen alle verzuring. NMBS speelt de maatschappelijke meerwaarde van de trein ook uit in haar campagnes. Pendelaars krijgen de boodschap “Race niet door je dag, spoor naar het werk” en jongeren leren dat de treinrit allerminst een saai gebeuren is met de slagzin “Spoor naar school
Onder de naam Fair Trains lanceren NMBS en Oxfam Solidariteit een verkoop van pralines op de treinen, net voor Kerstmis. Bij de lancering van de actie verdeelt NMBS gratis 75.000 pralines aan de treinreizigers. De totale opbrengst bedraagt quasi 100.000 euro ten bate van goede doelen wereldwijd.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
43
inzetten op de reiziger
Samen sporen want in de trein kan meer dan je denkt”. Ook aan het sociale gedrag van de jonge klant, fervent gebruiker van de Go Pass, wordt gewerkt met “Speel niet met de voeten van de treinbegeleider”. Gezinnen met kinderen kunnen surfen naar de website “kidsonthemove.be” die hen moet overtuigen de trein eens te nemen voor een aangenaam dagje uit.
Vergeten, verloren, gevonden Onder de Belgen lopen nogal wat verstrooide professors rond. Hoe anders verklaren dat in 2006 de reizigers 41.479 voorwerpen in de trein vergeten. Een paraplu of een rugzakje, dat kan gebeuren. Maar het lijstje met vreemde objecten geeft te denken. Op het lijstje van de meest bizarre voorwerpen staan een rolstoel, een kunstbeen, kunstgebitten, een wieldeksel, een defibrillator, een hoorapparaat, een opblaaspop (in rusttoestand), een vibrator, een stuk of wat fietsen en allerlei muziekinstrumenten die samen een klein orkest kunnen bevoorraden: een trompet, een viool, een jachthoorn, een tamtam.
44 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Agressie is overigens een facet van de samenleving dat NMBS van nabij volgt. De veiligheid van klanten en personeel in alle omstandigheden is een prioriteit. Daarom dat NMBS gesprekken aanknoopt met het gerecht om strenger en sneller op te treden tegen individuen die het openbaar vervoer als hun privéspeelterrein beschouwen. Ontmoetingen met de procureurs van de gerechtelijke arrondissementen worden geregeld georganiseerd. NMBS heeft bovendien het initiatief genomen om de omslachtige procedure tegen grijs- en zwartrijders te versoepelen door het invoeren van administratieve boetes.
“Het leest als een trein” is een geijkte uitdrukking die aangeeft hoezeer treinen en lezen samen sporen. Voor NMBS een goede reden om samen te werken met Stichting Lezen, een organisatie die in Vlaanderen het lezen wil promoten. Majo De Sadeleer, directrice van Stichting Lezen, zag de samenwerking meteen zitten: “Volwassenen zeggen vaak meer te willen lezen, maar geen tijd te hebben. Wel, de trein is de ideale plaats. Het is er rustig en je hebt alle tijd terwijl je naar je bestemming spoort.” Om de treinreizigers warm te maken voor het lezen, worden meer dan 40.000 mini-boekjes verdeeld in de treinen. Met citaten over de trein en leestips van pendelaars. Voor 2007 is een gelijkaardige samenwerking voorzien met “La Foire du Livre”. Fair Trains is een actie van NMBS en Oxfam-Solidariteit om wereldwijd solidariteitsprojecten te ondersteunen. In de periode voor Kerstmis 2006 verkopen teams van Oxfam-Solidariteit in de treinen een doosje met Fair Trains-pralines voor het goede doel. De pralines zijn een fairtrade-product op basis van cacao uit Ghana. Bij de start van de actie worden - met de steun van Kommil Foo - 75.000 gratis pralines verdeeld op de treinen als eindejaarsgebaar van NMBS aan de klant én als aansporing om in de week die daarop volgt een doosje Fair Trains-pralines te kopen.
De trein naar Kyoto rijdt voor Al Gore schudde met “An inconvenient truth” de politieke wereld wakker. De ‘global warming’ vormt een bedreiging voor de samenleving. Dat de gemiddelde temperaturen stijgen, stellen ook de weersdeskundigen vast die met de regelmaat van een klok nieuwe recordwaarnemingen aankondigen. NMBS heeft haar eigen graadmeter: de zomeruittocht naar de kust. In juli 2006 wordt een nieuw record gevestigd: 735.000 reizigers sporen naar de kust, 20.000 meer dan in juli 2003 wanneer ook in die hitte¬maand de Noordzee enige verkoeling moet brengen. In het eerste en derde weekend worden telkens 63.000 zonnekloppers naar één van de badsteden gevoerd. Om deze kleine volksverhuizing mogelijk te maken, rijden dagelijks 213 treinen naar de kust. Het toeristische aanbod wordt dagelijks versterkt met 72 treinen (84 op zaterdag en op zondag) en nog eens 247 extra treinen worden bijkomend ingelegd om de stroom toeristen een dagje aan zee te bieden. NMBS biedt dus tenminste 37.000 extra zitplaatsen per dag aan, of het equivalent van 26.430 auto’s! Om duurzaam vrijetijdsreizen te promoten laat NMBS tijdens het zomerseizoen rechtstreekse treinen rijden tussen Oostende-Brugge en Rijsel. Dit proefproject krijgt in 2007 zeker een vervolg.
Trein stoot minder CO2 uit Kyoto wil het vervoer niet aan banden leggen, wel moet worden gezocht naar een meer milieuvriendelijke manier van verplaatsen om de opwarming van de aarde te beletten. Dat moet door het CO²-gehalte naar beneden te halen, o.a. door het gebruik van fossiele brandstoffen te verminderen. De trein heeft onmiskenbaar een voordeel: in vergelijking met een auto (gemiddelde bezettingsgraad 1,4 personen) is een trein voor een gelijke vervoersprestatie 40% zuiniger. De uitstoot van een trein in de spits bedraagt tot 10 keer minder dan die van een auto in vergelijkbare omstandigheden. NMBS biedt niet enkel in woon-werkverkeer een
Ondersteuning voor mobiliteitsweken Zowel in Vlaanderen als in Wallonië organiseren belangenverenigingen samen met de betrokken overheden actieweken om alternatief vervoer te promoten. Fietsen, te voet gaan of het openbaar vervoer gebruiken, helpen om bij te dragen tot een ecologisch duurzamere samenleving, zonder van andere voordelen te spreken (gezondheid, leefbaarheid van steden, ruimtelijke ordening). NMBS ondersteunt zowel de “Week van de Zachte Weggebruiker” als de “Week van Vervoering/Semaine de la mobilité” en wil zo meewerken aan een brede bewustmaking van de diverse maatschappelijke actoren en het grote publiek.
voordeel. Zo zijn groepsreizen in 2006 goed voor bijna 1,1 miljoen reizigers. Om dat aantal toeristen langs de weg te vervoeren zouden meer dan 2.100 bussen gecharterd moeten worden.
Om de zomertrek naar de kust op te vangen, zet NMBS dagelijks 213 treinen in. 72 daarvan zijn speciale toeristische treinen (84 in het weekend). Op pieken worden nog eens 247 treinen extra ingelegd, goed voor 37.000 zitplaatsen of 26.430 auto’s.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
45
inzetten op internationaal reizigersvervoer
46 NMBS - JAARVERSLAG 2006
NMBS heeft in 2006 succesvol kunnen onderhandelen met SNCF en Eurostar UK Ltd. om de financiële resultaten van Eurostar voor NMBS te verbeteren. De besprekingen hebben geleid tot een commercieel en een financieel akkoord tussen de drie partners, zodat de financiële opbrengst voor NMBS beter overeenstemt met haar inbreng.
Half december 2006 wordt de nieuwe rechtstreekse verbinding Maastricht – Luik – Brussel geopend. Om meer reizigers in de klassieke, rechtstreekse treinen tussen België en Nederland te promoten, wordt een voordelige tariefformule (50% korting) uitgewerkt.
De touroperators zijn nu volledig verbonden met het distributiesysteem van NMBS. Zo kunnen de reisagenten online internationale treinen boeken samen met de hotelaccommodatie, waardoor een extra telefoontje naar het call center van de touroperator overbodig wordt.
Belangrijkste cijfers internationaal reizigersverkeer (*)
Internationaal reizigersverkeer 2006
aantal reizigers (miljoen)
2005
verschil
%
10
9,5
0,5
5,2
1.085,6
1.039,2
46,4
4,5
verkeersopbrengsten (mln euro)
200,9
185,5
15,4
8,3
gemiddelde rit klant (km) aantal reizigers per trein (hst-verkeer)
108,1 235,2
108,8 226,5
-0,7 8,7
3,8
aantal reizigers-km (miljoen)
(*) aantal reizigers: verbindingen met internationale bestemmingen nabij de grens of met een belangrijk aandeel binnenlandse reizigers worden vanaf nu bij binnenlands verkeer geteld (de cijfers zijn dus niet vergelijkbaar met het jaarverslag 2005).
Verdeling van het verkeer per categorie van vervoerbewijs (reizigers-km) 7,9% 5,0%
16,2% Eurostar Thalys TGV Brussel-Frankrijk klassiek
70,9%
Evolutie verkeer (miljoen reizigers-km) Klassiek
85,6
HST
1000
inzetten op internationaal reizigersvervoer
De hogesnelheidstreinen winnen meer en meer aan belang. Logisch, ze koppelen een hoge kwaliteit aan een onklopbare snelheid. De omzetcijfers liegen er niet om: Eurostar beleeft een gouden jaar met een omzetgroei van 16,7%, de TGV Brussel-Frankrijk en ICE doen het eveneens schitterend met 15,6%. En het al zeer succesvolle Thalys zet nog een puike 7,7% neer. Het klassieke internationaal verkeer stijgt lichtjes, met uitzondering van de treinen die door NMBS worden beheerd (daling met 11,3%). In 2006 kunnen bestemmingen die net over de grens liggen wel rekenen op een betere verbinding.
Boerenjaar voor grensoverschrijdend vervoer
Thalys en Eurostar flitsen naar succes
2006 is voor het grensoverschrijdende vervoer, om in landbouwerstermen te spreken, een “boerenjaar”: in het zuiden van het land rijden nu treinen tussen Virton, Rodange en Aarlen. De nieuwe grensoverschrijdende verbinding moet de verkeersdrukte op de wegen tussen de Ardennen en het Groothertogdom Luxemburg helpen verlagen. NMBS zoekt het ook bij onze Nederlandse buren: half december 2006 wordt de nieuwe rechtstreekse verbinding Maastricht – Luik – Brussel geopend. Om meer reizigers in de klassieke, rechtstreekse treinen tussen België en Nederland te promoten, wordt een voordelige tariefformule (50% korting) uitgewerkt. Dit resulteert in een stijging van 11% in de verkoop naar Nederland tijdens de maanden januari en februari.
Het internationale hogesnelheidsverkeer surft mee op de golven van de globalisering. Zowel Thalys als Eurostar doen het steeds beter. Het aanbod wijzigt nauwelijks in 2006, alleen de wekelijkse Thalys-verbinding met Grenoble is sinds 10 december opgeheven. Voor Eurostar, TGV Brussel – Zuid-Frankrijk en ICE gebeuren kleine aanpassingen om het aanbod beter op de vraag van de klanten af te stemmen. Met DB wordt onderhandeld over een participatie in Thalys. Deze besprekingen zijn eind 2006 zeer ver gevorderd.
Bij de klassieke internationale treinen zijn weinig veranderingen merkbaar. De nachttreinen Parijs – Brussel – Berlijn/Hamburg rijden op contractbasis. NMBS draagt geen kosten, maar puurt evenmin inkomsten uit de biljettenverkoop.
Thalys vervoert in 2006 meer dan 6,4 miljoen reizigers, een stijging van 5,7%. Het netto aandeel van NMBS in de omzet bedraagt bijna 121 miljoen euro of een groei van 7,6%. Op de verbinding Parijs – Brussel stijgt het aantal reizigers met 7,3% en de omzet met 9%. De bezettingsgraad bedraagt 70%. Op de verbinding Parijs – Brussel – Amsterdam stijgt het aantal reizigers met 7,7% en de omzet met 12,5%. De bezettingsgraad is net geen 75%. En op de verbinding Parijs – Brussel – Keulen stijgt het aantal reizigers met 3,8% en de omzet met 4,6%, de bezettingsgraad bedraagt bijna 60%. De groei bij Eurostar is nog spectaculairder. Op de route Brussel – Londen vervoert Eurostar meer dan 2 miljoen klanten (+8,2%). De ontvangsten stijgen zelfs met 13,2% voor een totale ontvangst van goed 155 miljoen euro. Het NMBS-aandeel bedraagt 24,1 miljoen euro (exclusief commissie en tunnelkost), of een stijging met 13%. Het Eurostarverkeer tussen Brussel en Rijsel, goed voor 242.827 reizen, is vergelijkbaar met 2005 (+0,4%).
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
51
inzetten op internationaal reizigersvervoer
Nieuw financieel akkoord voor Eurostar
Meer klanten voor Rijsel, minder voor het Zuiden
NMBS heeft succesvol kunnen onderhandelen met SNCF en Eurostar UK Ltd. om de financiële resultaten van Eurostar voor NMBS te verbeteren. De besprekingen hebben geleid tot een commercieel en een financieel akkoord tussen de drie partners, zodat de financiële opbrengst voor NMBS beter overeenstemt met haar inbreng.
Het aantal reizigers voor de TGV Brussel – ZuidFrankrijk daalt lichtjes met 1,7% tot 625.000. Het ontvangstaandeel van NMBS stijgt wel met een kwart tot 7,9 miljoen euro. De topbestemmingen zijn Lyon, Avignon, Valence en Bordeaux. Op de verbinding Brussel – Rijsel groeit het aantal reizigers per TGV met 7% tot 222.560. De Noordfranse stad blijkt dus een groeipool, want voor TGV en Eurostar samen stijgt het aantal verplaatsingen met 3,6% tot 465.387.
Online reserveren zit in de lift: in vergelijking met het al succesvolle jaar 2005 stijgt de verkoop via dit kanaal met 46%, de omzet bedraagt nu 20,7 miljoen euro (+45%).
52 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Voor hogesnelheidsverkeer naar onze noorderburen is het wachten tot in 2008. De levering van de drie treinstellen door AnsaldoBreda voor de verbinding Amsterdam – Brussel loopt nu 22 maanden vertraging op. Eén van de oorzaken is het uitblijven van een Europese standaard voor het internationale veiligheidssysteem ETCS waarmee zowel de nieuwe hogesnelheidslijnen als het materieel moeten worden uitgerust. De ontwikkeling van dat systeem vergt de ingenieurs heel wat hoofdbrekens.
Tickets aankopen steeds gemakkelijker Ook voor internationale vervoerbewijzen blijven de stations het belangrijkste verkoopkanaal. Ze vormen bovendien een steunpilaar voor de verkoop op afstand: klanten kunnen er terecht voor het afhalen of omruilen van hun telefonisch of online gekochte tickets en voor extra informatie. Dat komt tot uiting in de omzet van de stations: 125,9 miljoen euro. Voor aankoop van tickets voor Eurostar, Thalys, TGV, ICE Brussel – Frankfurt en Treski kunnen klanten ook telefoneren met het Call Center Internationaal. Het is de infobalie bij uitstek voor ruilen, annuleren of bijstand bij het online reserveren. Van de 544.000 oproepen betreft 46% inlichtingen en 54% verkoop. De omzet bedraagt 11,5 miljoen euro.
Online reserveren zit in de lift: in vergelijking met het al succesvolle jaar 2005 stijgt de verkoop via dit kanaal met 46%, de omzet bedraagt nu 20,7 miljoen euro (+45%). De reisagenten verkopen 7% meer vervoerbewijzen in vergelijking met 2005. Zij beschikken hiervoor over de nieuwe applicatie @lantis, wat het boeken van het volledige internationale aanbod eenvoudiger maakt. Met de Self Booking Tools zijn ze nu volledig verbonden met het distributiesysteem van NMBS. De touroperators kunnen via het BTN (Belgian Travel Net) online internationale treinen boeken samen met de hotelaccommodatie, waardoor een extra telefoontje naar het call center van de touroperator overbodig wordt. Mede door deze technische vooruitgang bedraagt de groei 5%.
België kan prat gaan op een gunstige ligging op het Europese hogesnelheidsnetwerk. Parijs en Londen zijn rechtsreeks en snel te bereiken. Zo kan de dagjestoerist zonder zorgen een tentoonstelling in het Centre Pompidou of de Tate Gallery meepikken, de stad verkennen en nog dezelfde avond terugkeren. Amsterdam volgt in 2008.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
53
inzetten op internationaal reizigersvervoer
Internationale joint venture breidt uit
Hoge snelheid hertekent de kaart van Europa
BeNe Rail International, een joint venture tussen NMBS en NS, bouwt een gemeenschappelijk distributiesysteem uit. Dit jaar wordt de aandacht toegespitst op de distributie van het nieuwe aanbod Brussel – Amsterdam dat met de ingebruikneming van de hogesnelheidslijn naar Nederland zal ontwikkeld worden. Ook de verkoop van internationale treintickets door de Luxemburgse CFL gebeurt nu via de BeNe systemen.
De hogesnelheidsverbindingen hebben de reisgewoontes veranderd. De supersnelle reistijden bieden ongekende mogelijkheden voor citytrips naar de buurlanden. Ook andere bestemmingen zijn vlot te bereiken met de hst. Zonzoekers en liefhebbers van de Provence reizen in geen tijd naar het Franse Zuiden. Filevrij en uiterst comfortabel.
54 NMBS - JAARVERSLAG 2006
NMBS kiest voor innige samenwerkingsverbanden met de buurlanden om sterke en aantrekkelijke producten in de markt te zetten. Mét een maatschappelijke meerwaarde: in het grote Europese huis vermenigvuldigen de internationale verplaatsingen exponentieel en de hogesnelheidstreinen bieden daar een uitstekend antwoord op. Voor de zakenlui is de tijdwinst verdubbeld: ze reizen snel én ze kunnen tijdens de reis nuttig werk verrichten – vergaderen of op de laptop werken kan immers probleemloos.
In het kader van een EU-milieuconferentie in Wenen wint Treski de 1ste prijs voor “Milieuvriendelijk reizen in Europa” in de categorie “Verkeer- en transportondernemer”. Met de low budget-nachttrein behoort “groener” skiën tot de mogelijkheden.
Paspoort voor groener reizen Wie internationaal groener wil reizen, kiest best voor de trein. NMBS zet niet enkel in op de hogesnelheidstreinen, maar wil ook in bepaalde niches een ecologische meerwaarde bieden. De nachttreinTreski is daarvan een goed voorbeeld. De lowbudgetformule naar de Oostenrijkse skigebieden wil de concurrentie aangaan met goedkope bus- of vliegtuigmaatschappijen. De trein tussen Oostende en Innsbruck is commercieel geen onverdeeld succes. Voor het winterseizoen 2006-2007 is de formule aangepast: de trein vertrekt uit Brussel, met Zell am See als eindbestemming.
De hogesnelheidstreinen zijn eveneens geduchte concurrenten voor de vliegtuigverbindingen op afstanden tot 600 km. En het milieuvoordeel is aanzienlijk. De internationale spoorwegorganisatie UIC berekende in 2004 dat de kostprijs voor de uitstoot veroorzaakt door vliegtuigen 35 keer hoger ligt dan die voor treinen (bij een voorzichtig opwarmingsscenario!). De voortzetting van het intermodaal akkoord tussen TGV en Air France is zeker een stap in de goede richting.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
55
inzetten op de ondernemingen
56 NMBS - JAARVERSLAG 2006
In maart 2006 zet NMBS SIBELIT op de sporen, samen met de Franse, Zwitserse en Luxemburgse spoorwegen, voor kwaliteitstransport op de as Antwerpen – Milaan. Door een centraal beheer van de middelen, de afstemming van de rijpaden en een overkoepelend “tracking en tracing”-systeem kan de productiviteit fel verbeteren en krijgt de klant een kwalitatief hoogstaand aanbod – tegen competitieve prijzen.
In het binnenland start B-Cargo de ZAP-pendeldienst (Zeebrugge-Antwerpen-Pendulum) op. Drie shuttles verbinden de nieuwe Maersk-terminal in Zeebrugge met het Deurganckdok. Een intermodale service tussen Meerhout en Zeebrugge moet de ontwikkeling van de regio stimuleren.
Voor een gedeelte van de one way treinen Antwerpen– Graz (toelevering aan de auto-industrie) zorgt het opzet van een driehoeksverkeer voor een herbelading vanuit Regensburg naar Antwerpen. Hierdoor verbeteren de rendabiliteit en de wagenrotatie sterk.
Belangrijkste cijfers goederenverkeer
Goederenverkeer 2006
vervoerde tonnage (duizend)
2005
verschil
%
59,4
58,4
1
1,7
8.442,2
7.975,2
467
5,9
gemiddelde afstand
142,2
136,6
5,6
4,1
omzet (mln euro)
385,4
333,6
51,8
15,5
ton-km (miljoen)
cijfers reële productie
Verdeling per sector
Verdeling per verkeersstroom 28%
7,5% 2,5%
18,4%
27%
40%
5%
uitvoer
doorvoer
bulk metalen petroleum- en chemische producten
29,9%
gecombineerd vervoer automobielindustrie
29,6%
agro-alimentaire producten, consumptiegoederen, hout en papier
12,1%
binnenland
invoer
inzetten op de ondernemingen
Flexibel en efficiënt werken, de organisatie verder stroomlijnen en de klant kwalitatief hoogstaande producten aanbieden in specifieke segmenten, het blijven de kernopdrachten van de goederenafdeling. De hervormingsinspanningen van de afgelopen jaren lonen, de financiële gezondmaking is een haalbare kaart. B-Cargo presteerde goed in 2006: de omzet steeg met 15,5% tot 385,5 miljoen euro, terwijl het vervoerde aantal ton licht toenam tot 59,4 miljoen. De goederenafdeling kan zich klaarmaken voor de laatste klim naar de top.
Economische prestaties koppelen aan rendabel beheer NMBS heeft gekozen voor een strijdvaardig B-Cargo. België beschikt over een unieke geografische ligging, de havens zullen de komende tien tot vijftien jaar met gemiddeld 7% groeien en de goederenafdeling beschikt over de knowhow om op een complex net te werken. B-Cargo komt van ver. In 2002 was het quitte of dubbel. Reken maar na: 180 miljoen euro verlies op een omzet van 360 miljoen. Op drie jaar tijd zijn de verliezen met 70% verminderd, een besparing van 120 miljoen euro. 2006 was het laatste jaar voor de volledige vrijmaking van de goederenmarkt. Ondertussen rijden er zes concurrenten op het Belgische spoornet. En in 2007 zullen zij ook vrij kunnen opereren op louter binnenlandse verbindingen. Maar B-Cargo houdt goed stand. Met 15,5% meer omzet en opbrengsten uit vervoer ten belope van 343,2 miljoen euro – 14,2% meer dan vorig jaar – kon de goederenvervoerder duidelijk de vruchten plukken van het vernieuwde beleid. De voortzetting van het intermodale akkoord tussen TGV en Air France is zeker een stap in de goede richting.
Drieledige strategie bevestigt haar waarde De goederenafdeling profileert zich op de markt als regionaal operator: de service aan het begin of einde van de logistieke ketting maakt vaak het verschil. B-Cargo kan hier een meerwaarde bieden tegenover de concurrentie met het beheer van wagens en rangeerlocomotieven, operaties in vormingsstations en specifieke logistieke diensten. B-Cargo werkt ook als corridor manager: op een aantal grote internationale assen kan B-Cargo door samenwerking met internationale partners een hoog kwaliteitsniveau bieden. In 2006 werd SIBELIT opgestart voor het verkeer richting Frankrijk en Zwitserland. Als segmentspecialist biedt B-Cargo oplossingen op maat, zowel in het staaltransport als in het intermodale vervoer. Voor de staalindustrie staat een gespecialiseerde wagenvloot ter beschikking. Om de concurrentie het hoofd te bieden werd in 2006 een joint venture met SNCF voorbereid om het vervoer van ijzerertsen, schroot en staalproducten te organiseren. Ook de gestage groei van het containervervoer biedt perspectieven.
De reorganisatie van het productieapparaat gaat onverminderd door. Met de volledige verantwoordelijkheid voor de productieketen heeft B-Cargo de sleutels in handen om alle schakels te optimaliseren. > De goederenstations zijn voor een rationeler beheer gegroepeerd in 5 geografische zones via de Rail Cargo
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
61
inzetten op de ondernemingen
Centers. De jobs kregen een nieuwe, meer polyvalente invulling. > Het beheer van het park rangeerlocomotieven streeft naar een maximaal rendement. > De rotatie van de goederenwagens verhoogt met 15%. > Een herziening van het vervoerplan “QuoWadis” staat op stapel. Doel: bij constant tonnage een besparing van 35% op de productiemiddelen realiseren. > De vervoerscontracten worden doorlopend geanalyseerd in functie van hun rentabiliteit.
Met 15,5% meer omzet en opbrengsten uit vervoer ten belope van 343,2 miljoen euro – 14,2% meer dan vorig jaar – heeft B-Cargo duidelijk de vruchten kunnen plukken van het vernieuwde beleid.
62 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Erkende operationele kwaliteit
IJzererts, kolen, kalk en metaal boeken vooruitgang
Een spooroperator die in het buitenland wil rijden, heeft twee attesten nodig. Het eerste is een Europese licentie die de onderneming erkent als spooroperator, het tweede een veiligheidscertificaat waarmee bevestigd wordt dat men voldoet aan de veiligheidsvoorschriften van een bepaald land. B-Cargo heeft in 2006 attesten binnengehaald voor Duitsland – meteen geldig voor heel het net – en voor de trajecten naar Creuzwald en Fréthun in Frankrijk, waar attesten per verbinding dienen aangevraagd. De NMBS-goederendivisie bezat al een certificaat voor het beperkte traject tot Budel. Dit jaar mag B-Cargo met het algemeen certificaat op het hele Nederlandse net opereren. Zo rijden nu ERS-treinen tussen Rotterdam en Antwerpen. SIBELIT, het partnership met de Franse, Zwitserse en Luxemburgse spoorwegen, is in maart 2006 ondertekend. De Société pour l’Itinéraire Belgique, Lorraine – Luxembourg, Italie geeft B-Cargo de kans de kwaliteit van de goederentransporten op de noordzuidas Antwerpen – Milaan op te krikken. Optimale dienstverlening staat centraal in de nieuwe benadering die B-Cargo lanceert voor Arcelor. In een gedetailleerd kwaliteitscharter beschrijft de goederenvervoerder alle stappen en handelingen om een goede dienstverlening te verzekeren. Het charter beschrijft onder andere de werkwijze voor het bestellen van lege wagens, de normen voor informatie over het transport, procedures voor facturatie en staangeld, het opmaken van de vrachtbrief en de communicatie met de klant.
Het binnenlandse vervoer van ijzerertsen kende in 2005 problemen die in de loop van 2006 zijn opgelost. Het vervoer van cokes tussen Seraing en Duinkerke, dat parallel loopt met de levering van rollen plaatstaal van Duinkerke naar Kinkempois, kan een voorbeeldige betrouwbaarheid voorleggen dankzij de dagelijkse opvolging. Het transport van steenkool tussen de haven van Antwerpen en Oost-Frankrijk via de lijn Athus – Maas verloopt nu via SIBELIT, wat rendabeler werken mogelijk maakt. Tussen de Antwerpse haven, het Saargebied en Zuid-Duitsland leiden congestieproblemen in Aachen-West tot vertragingen voor een aantal steenkooltreinen. Het vervoer van bouw- en delfstoffen is gerationaliseerd, zodat de rentabiliteit verhoogt. B-Cargo staat ook in voor het vervoer van breuksteen (ballast) voor Infrabel. Het vervoer van kalksteen tussen Walcourt en Millingen heeft af te rekenen met vertragingen door de beperkte capaciteit op de lijn Charleroi – Couvin.
Petroleumproducten en chemie: B-Cargo houdt stand De uitvoer van non-ferro ertsen naar Nederland en Duitsland is stabiel gebleven. Toch kon de kwaliteit van de dienstverlening op de as “Montzen – Aachen-West” niet altijd gewaarborgd worden door de reeds vermelde congestieproblemen. De sector van de metaalproducten kende een heropleving. Het verkeer van staalproducten en nonferro metalen is zowel in volume als in omzet gestegen. Door het afsluiten van meerjarencontracten kan B-Cargo hier een op maat gesneden service leveren. De bevoorrading met overzeese slabs via de haven van Gent is gestegen. Het vervoer van half-afgewerkte producten tussen vestigingen van hetzelfde bedrijf ging achteruit. De transporten van coils, afgewerkte producten en buizen geven dan weer een globale stijging te zien.
Zowel Antwerpen als Feluy tekenen een lichte daling van het vervoer van petroleumproducten op, waarschijnlijk door de milde temperaturen in het najaar, het speculatieve karakter van deze markten en een incident bij een raffinaderij in Antwerpen. B-Cargo weet zich staande te houden voor petroleumvervoer vanuit België naar het Groothertogdom Luxemburg en Zwitserland, de twee belangrijkste bestemmingen. Een succes tegenover de buurlanden, waar privéspoorwegondernemingen de markt inpalmen. Het vervoer van meststoffen, met Frankrijk als belangrijkste bestemming, kent een sterke daling door de zeer slechte dienstverlening van de Franse
spoorwegen en de rechtstreekse levering aan de landbouwers. Dat laatste moet ontploffingen in tussentijdse opslagruimtes zoals die enkele jaren geleden gebeurden, vermijden, Het vervoer van scheikundige producten gaat slechts licht achteruit, ondanks het verlies van enkele grote contracten. Dat is te danken aan een gebundelde logistieke aanpak met de betrokken partnersspoorwegondernemingen. De positieve evolutie van het (container)transport tussen kaaien in Antwerpen gaat onverminderd door, met een duidelijke verschuiving van de transporten richting Deurganckdok.
B-Cargo krijgt op 9 september 2006 de Intermodal Award van de European Intermodal Association voor NARCON. De shuttledienst is goed voor een modal shift van 200.000 vrachtwagens op jaarbasis.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
63
inzetten op de ondernemingen
Gecombineerd vervoer: mooie resultaten en kwaliteit Containervervoer zit sterk in de lift en toont een mooie stijging qua volumes en omzet. B-Cargo kan een aantal nieuwe internationale verbindingen tot stand brengen. Zo rijdt er sinds 2006 een rechtstreekse trein tussen Genk en Oradea in Roemenië, een première voor ons land. Verder legt B-Cargo een shuttle in tussen Antwerpen en Straatsburg. Een volledig Belgisch team verzorgt met eigen locomotieven rechtstreekse treinen naar het Ruhrgebied vanuit Antwerpen en Zeebrugge. De bestaande verbindingen met Italië en Spanje gaan vooruit, met meer treinen en bijkomende bestemmingen. Zowel rechtstreekse treinen als de Cortax-treinen worden hier ingezet. Voor Cortax stelt de toename van de volumes zelfs een capaciteitsprobleem. De groei van het vervoer naar Spanje wordt fel geremd door de verzadiging van de grensovergang Cerbère/Port Bou.
64 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Landbouw- en voedingsproducten, consumptiegoederen, hout en papier: gemengd beeld In het binnenland heeft B-Cargo de ZAP-pendeldienst (Zeebrugge-Antwerpen-Pendulum) opgestart tussen Antwerpen en Zeebrugge. Drie shuttles verbinden de nieuwe Maersk-terminal met het Deurganckdok. Een intermodale service tussen Meerhout en Zeebrugge moet de ontwikkeling van de regio stimuleren. Het in 2004 gelanceerde NARCON-netwerk heeft opnieuw bewezen efficiënt en competitief te zijn. Een verbinding met Antwerpen-Linkeroever kan de verdere ontwikkeling van de Waaslandhaven stimuleren.
De kwaliteitsverbetering van bestaande diensten is eveneens een voortdurende bezorgdheid. De nieuwe organisatie van de service Athus – Rotterdam, met Belgische locomotieven tot Rotterdam Waalhaven, is een voorbeeld van de vernieuwende aanpak van B-Cargo. Voor een gedeelte van de one way treinen Antwerpen – Graz (toelevering aan de auto-industrie) zorgt het opzet van een driehoeksverkeer voor een herbelading vanuit Regensburg naar Antwerpen. Hierdoor verbeteren de rendabiliteit en de wagenrotatie sterk.
B-Cargo kan het vervoer van 130.000 ton tarwe vanuit Frankrijk terugwinnen. Het vervoer van suikerbieten dat in 2005 stopgezet werd, is tussen Poperinge en Moerbeke opnieuw opgestart. Het gaat om een potentieel van 150.000 à 170.000 ton. In het marktsegment papier- en woudproducten gaat de concurrentie aan de haal met een aantal transporten. De automobielsector gaat verder achteruit door de moeilijkheden bij sommige constructeurs, de verschuiving van activiteiten naar andere landen en de concurrentie van privé- spoorwegoperatoren. Nieuwe contracten en de uitbreiding van bestaande transporten kunnen dit niet compenseren. De nucleaire transporten zijn gestegen. De zendingen bij in- en uitvoer hebben Antwerpen als concentratiepunt. De militaire transporten geven een status-quo te zien. De sector van de buitengewone transporten kent een duidelijke stijging van het vervoer van machines vanuit Frankrijk met bestemming Boom. B-Cargo doet ook het transport van de nieuwe metrostellen – de Boa’s – voor de Brusselse vervoersmaatschappij MIVB.
Sociale verantwoordelijkheid opnemen ‘‘We kunnen B-Cargo onmiddellijk winstgevend maken als we 30% van het aanbod afschaffen. Maar dat zou sociaal onaanvaardbaar zijn. We hebben een verantwoordelijkheid ten opzichte van de Belgische economie en ten overstaan van de werknemers.”, stelt general manager goederen Albert Counet. De goederenafdeling moet niet alles voor iedereen willen doen. Maar in marktsegmenten zoals het staal, bulktransport en het vervoer van containers kan de trein een maatschappelijke meerwaarde realiseren. Deze sectoren staan voor 80% van de omzet. Een duidelijke win-winsituatie. Voorts blijft een goede ontsluiting van de havens één van de speerpunten van de goederenactiviteit, maatschappelijk en economisch ongetwijfeld van bijzonder groot belang. Kiezen voor cargo per spoor maakt een concentratie mogelijk van de goederenstroom met fikse voordelen voor de leefomstandigheden. Woonkernen staan nu onder druk van het aanzwellende vrachtwagenverkeer en de roep van bedrijven naar extra ruimte. Concentratie van bedrijven rond spoorterminals heeft als voordeel dat men buiten dichtbebouwde kernen kan werken en de trajecten voor overslag tot een minimum kan beperken. De vervoerscorridors liggen vast en bieden meer capaciteit op minder ruimte in vergelijking met de weg. Ruimtelijke planning kan daar rekening mee houden.
Producten met duurzaam label op de markt brengen Per getransporteerde ton-kilometer veroorzaakt een goederentrein 5 keer minder uitstoot dan het vervoer over de weg met zware vrachtwagens. Door de juiste producten aan te bieden en de bedrijven te overtuigen, kan de goederenafdeling bijdragen aan de verbetering van ons leefmilieu. In transitland België geven de havens aanleiding tot een enorme stroom van goederen. De intensiteit van het vrachtwagenverkeer is de laatste tien jaar steil de hoogte in gegaan. De groei situeert zich in de eerste plaats in het containertransport. Hier kan de trein een duurzamer alternatief bieden. B-Cargo beschikt over een dicht netwerk om ook in het binnenland zulke trafiek te realiseren. Een goed voorbeeld is NARCON. Het gaat om shuttletreinen die de Antwerpse havenkaaien met de Main Hub verbinden, zoals zijn naam doet vermoeden
de grootste intermodale terminal van het land. Van daar rijden de shuttles verder naar terminals in het binnenland: Kortrijk, Moeskroen, Charleroi, Athus en Zeebrugge. Goed voor een modal shift van ongeveer 200.000 vrachtwagens per jaar. Het product slaat aan dankzij de vaste dienstregeling en de hoge betrouwbaarheid. Het bewijst dat ook op korte en middellange afstanden de trein troeven heeft. NARCON kan rekenen op subsidie van de overheid dankzij de gunstige invloed op het milieu. De ZAP-service (Zeebrugge-Antwerpen-Pendulum) draagt eveneens bij tot het verminderen van de vrachtwagenfiles tussen de Antwerpse haven en de kust, à rato van 150.000 vrachtwagens op jaarbasis (voor 2007).
De havens zijn sterke motoren van de Belgische economie en de trein kan de nodige paardenkracht leveren voor goede prestaties. In Antwerpen, waar het spoor traditioneel sterk vertegenwoordigd is, hangt het succes van de ontwikkeling van Linkeroever samen met de groei van het spoorvervoer. B-Cargo zet daarom nieuwe verbindingen in met de Waaslandhaven.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
65
inzetten op mobiliteit
66 NMBS - JAARVERSLAG 2006
In 2006 bestelt de NMBS bij Siemens 60 elektrische locomotieven type Eurosprinter ES60U3, te leveren tussen januari 2009 en juli 2010. Het prijskaartje bedraagt 3,52 miljoen euro, goed voor een totale investering van 211 miljoen euro.
NMBS heeft de voorraad wisselstukken voor het tweede opeenvolgende jaar kunnen doen dalen, goed voor een besparing van 8,74 miljoen euro. Vertragingen, veroorzaakt door defect materieel, zijn dit jaar met 4,8% verminderd.
De kwaliteit van de werkplaatsen boezemt vertrouwen in bij de partners van NMBS: SNCF tekent een contract voor het onderhoud van 20 bijkomende TGV-stellen in de HST-werkplaats van Vorst. Dat komt bovenop het onderhoud van het rollend materieel van Infrabel en van TGV-stellen van SNCF, DB en NS.
inzetten op de mobiliteit
De explosieve groei van het aantal klanten – stijging die al in 1995 begon en die zich ook dit jaar doorzet – noopt NMBS ertoe haar rollend materieel optimaal te benutten. Zowel het gewone onderhoud, de grote revisies als het reinigen van de treinen worden zo ingepland dat de capaciteit maximaal gewaarborgd blijft. De wil om de kwaliteit te handhaven blijkt uit de systematische modernisering van het oudere materieel. De aankoop van een derde reeks dubbeldekstreinen moet de groei in de nabije toekomst opvangen.
Investeren in nieuwe en gemoderniseerde treinen
Dubbeldekkers voor topkwaliteit
Op strategisch gebied wordt de voorbereiding van het Gewestelijk Expresnet (GEN) voortgezet: het CityRailproject wordt uitgebreid met een nieuwe verbinding en het investeringskrediet voor de bestelling van de GENtreinen is goedgekeurd. Als kers op de taart bestelt NMBS bij Siemens 60 tweespanningslocomotieven (type 18) voor het binnenlandse reizigersverkeer, het prijskaartje bedraagt 211 miljoen euro. Deze locs rijden 200 km/u en in het contract met Siemens staat een optie voor nog eens 60 bijkomende locomotieven. De instroom van nieuwe dubbeldeksrijtuigen zal de hoeveelheid beschikbare zitplaatsen flink omhoogstuwen vanaf hun inzet in 2007. De modernisering van de rijtuigen M4 wordt voortgezet en het nieuwe concept van de eerste reeks dubbeldekkers M5 krijgt concreet vorm. Intussen gaat de natuurlijke afvloeiing van ouder materieel natuurlijk door. Het aantal zitplaatsen vermindert dit jaar daarom met een hondertal en bedraagt nu 277.700.
Einde 2006 is het eerste rijtuig geleverd van 90 bijkomende M6-dubbeldekkers die in de loop van 2007 moeten instromen. In de bestelling is ook de levering van 32 stuurrijtuigen voorzien (waarvan 19 met een automatisch koppelingssysteem). Met dit type van rijtuig wordt het mogelijk een trein in de omgekeerde richting te doen vertrekken (van belang in eindstations zonder doorgaande sporen) zonder een tweede locomotief te voorzien, wat tijd en kosten bespaart. De dubbeldekstreinen vangen de gestage groei van het aantal klanten op. Alle 370 M6-rijtuigen samen bieden niet minder dan 47.000 zitplaatsen, een investering van bijna 550 miljoen euro. De rijtuigen worden door de reizigers gewaardeerd voor hun comfort dat volledig in de lijn ligt van de motorrijtuigen MR96 en de rijtuigen I11. Intussen zijn de voorbereidingen gestart van de aanpassingen van de bestaande locomotieven type 27 met het oog op de exploitatie van de nieuwe dubbeldekkers in 2007. De inrichting van de nieuwe NMBS-treinen is een oorspronkelijk ontwerp van Axel Enthoven. De designer met grote internationale uitstraling krijgt ruime belangstelling in het Design Museum in Gent, waar een groot deel van zijn realisaties tentoon staan.
Zo zijn er 6 buitendienststellingen van elektrische motorrijtuigen, wordt de modernisering van de types 70, 73, 74, 78 en 79 voortgezet en start de vernieuwing van 40 motorstellen CityRail. Bij de elektrische locs worden er 13 uit dienst genomen en dat gebeurt ook bij 3 dieselbaanlocomotieven. De types 52, 53, 54 en 62/63 zijn hoofdzakelijk nog beschikbaar voor Infrabel en TUC Rail in afwachting van hun buitendienststelling. 70 NMBS - JAARVERSLAG 2006
De dubbeldekstreinen vangen de gestage groei van het aantal klanten op. Alle 370 M6-rijtuigen samen bieden niet minder dan 47.000 zitplaatsen, een investering van bijna 550 miljoen euro.
CityRail of de aanloop naar het GEN
Werkplaatsen kiezen voor kwaliteitsaanpak
Het Gewestelijk Expresnet, dat een oplossing wil bieden voor de verkeerscongestie van Brussel, wordt weer iets concreter. Bij de aanloop ervan startte NMBS het project CityRail, dat de betrouwbaarheid van het aanbod in en rond de hoofdstad moest verhogen. De kwaliteit van CityRail wordt heel nauwgezet opgevolgd en de cijfers zijn heel bemoedigend. De verbindingen worden gereden met gemoderniseerde “tweetjes” (tweeledige motorstellen). De motorrijtuigen worden uitgerust met visuele reizigersinformatie en de auditieve aankondigingen zullen in 2007 automatisch gebeuren.
Het historisch gegroeide park van locomotieven, motorrijtuigen en rijtuigen wordt gekenmerkt door een grote verscheidenheid. Dat impliceert lange opleidingen om het materieel goed te kennen. Maar het bezwaart financieel ook de ateliers, die een grote voorraad vervangingsstukken moeten beheren. Daaraan wil NMBS verhelpen. Bij de modernisering schakelen de ontwerpers en ingenieurs zoveel mogelijk elementen in die al opgenomen zijn in het bestaande materieel. Deze standaardisatie leidt tot een beperking van de stocks. Een bijkomend hulpmiddel om de voorraden te verminderen is de invoering van het informaticaprogramma SAP, dat een beter beheer van de logistieke keten mogelijk maakt. Resultaat van deze bijsturing: de immobilisatiegraad van de wagens van B-Cargo is significant gedaald waarbij ook de kosten ten laste van de goederenvervoerder sterk verminderen. De centrale werkplaatsen moderniseren dit jaar 47 rijtuigen en 22 motorrijtuigen. En 27 internationale rijtuigen worden geschikt gemaakt voor het binnenlandse verkeer.
Niet alleen modernisering van het materieel voor het GEN staat op het programma. Dit jaar is ook beslist dat 130 dubbeldeksrijtuigen type M5, de 139 elektrische motorstellen type 80, 82 en 83 (type break) en de 44 vierledige motorstellen gemoderniseerd worden. Comfort en design staan voorop. Zetels, verlichting en binneninrichting worden gewijzigd. Gemoderniseerd materieel krijgt toiletten met een gesloten systeem, evenals een gehandicaptentoilet. Op het programma staat ook een multifunctionele ruimte, uitgerust met klapstoelen, die onder andere plaats biedt aan rolwagenreizigers en aan klanten die hun fiets meenemen.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
71
inzetten op de mobiliteit
Solide lokale verankering
Onderzoek van de oorzaken van vertraging en het aanpassen van de onderhoudsregels moeten de betrouwbaarheid van het materieel verhogen, met minder immobilisatie en een lagere kostprijs als resultaat. Deze politiek werpt vruchten af: de voorraad wisselstukken daalde voor het tweede opeenvolgende jaar, dit keer met 8,74 miljoen euro. Vertragingen, veroorzaakt door defect materieel, zijn dit jaar met 4,8% verminderd. De geleverde kwaliteit van de werkplaatsen boezemt vertrouwen in bij onze partners: SNCF tekent een contract voor het onderhoud van 20 bijkomende TGVstellen in de HST-werkplaats van Vorst. Dat komt bovenop het onderhoud van het rollend materieel van Infrabel en van TGV-stellen van SNCF, DB en NS. Werk voor derden biedt de kans om de rentabiliteit te optimaliseren. NMBS beslist ook dat nieuwe locomotieven, treinstellen en rijtuigen geleverd moeten worden met een hoog niveau van bedrijfszekerheid. De leveranciers worden voortaan zwaar beboet als blijkt dat de kinderziektes niet zijn weggewerkt. Wie een auto koopt, verwacht ook niet dat hij het eerste jaar wekelijks met pannes wordt geconfronteerd en vooraf de belangrijkste wisselstukken moet aankopen.
Werkplaatsen en ateliers zijn een belangrijke regionale tewerkstellingsfactor. De vier centrale werkplaatsen van Mechelen, Gentbrugge, Cuesmes en Salzinnes stellen gezamenlijk meer dan 2700 mensen te werk. Mechelen is de grootste werkgever met 1200 FTE’s, Salzinnes volgt met 750 FTE’s. In totaal tellen de werkplaatsen meer dan 5000 personeelsleden, los van de onderhouds- en schoonmaakposten en de wagenwerkplaatsen. De werkplaatsen ontvangen regelmatig technische scholen om toekomstige werknemers een idee te geven van de jobs en de mogelijkheden die NMBS kan bieden. Maar de Centrale Werkplaats van Mechelen geeft de aanzet tot een grotere integratie met de stad. Naar aanleiding van het bezoek van burgemeester Bart Somers, kondigt Gedelegeerd Bestuurder Marc Descheemaecker aan dat een deel van het terrein wordt vrijgegeven voor de realisatie van de diabolo, die Mechelen en Antwerpen rechtstreeks met de luchthaven van Zaventem zal verbinden. Ook zal NMBS mee onderzoeken hoe op de terreinen van de werkplaats een nieuwe verbindingsweg kan aangelegd worden.
Marc Descheemaecker en Bart Somers duiden het tracé van de ringweg aan.
72 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Een spoorbypass zal de capaciteit van het station Mechelen verhogen en een snelle doorrit van de hst’s mogelijk maken. Ook wil NMBS mee onderzoeken hoe een nieuwe “stedelijke boulevard”, die de Mechelse ring moet voltooien, kan gerealiseerd worden op de terreinen van de werkplaats en zo op een constructieve manier meewerken aan de ontwikkeling van de stad Mechelen.
Sinds de invoering van gescheiden afvalinzameling in 2001 heeft de werkplaats van Salzinnes (Namen) de hoeveelheid restafval continu verminderd. De afvalberg bedroeg in 2000 nog 300 ton per jaar, slonk het jaar daarop met de helft en is in 2006 gereduceerd tot ongeveer 70 ton.
ISO voor duurzame werkmethodes
Milieuzorg centraal in afvalbeleid
NMBS wil toonaangevend zijn inzake kwaliteit. ISO-certificering kan daarbij helpen. Investeren in kwaliteit is vooral een langetermijnstrategie die een economischer, efficiënter functioneren van een organisatie als doel heeft. Het behalen van een certificaat is een hefboom om verbetering te stimuleren, want het impliceert de betrokkenheid van alle medewerkers in een proces. NMBS kiest er daarom resoluut voor om al haar activiteiten aan de eisen van de ISO 900-norm (kwaliteit) te doen beantwoorden Ook op gebied van milieu (ISO 14001) en veiligheid en gezondheid (OHSAS 18001) wil NMBS de geleverde inspanningen laten certificeren. De werkplaatsen van NMBS leveren op dat punt een sterke prestatie: de werkplaatsen van Salzinnes, Cuesmes en Antwerpen hebben het ISO-certificaat 14001 ontvangen. Andere werkplaatsen bereiden de procedure voor. NMBS zal in 2007 voor alle lopende certificaten één contract afsluiten met één bureau dat de drie normen ISO 9001, ISO 14001 en OHSAS 18001 kan certificeren.
Het afval beperken is een sobere bijdrage tot het milieu, het energieverbruik verminderen klinkt als adagium steeds luider. Ook op dat punt levert NMBS inspanningen. De ingrepen zijn heel verscheiden: het isoleren van de daken, het plaatsen van energiezuinige verwarming, het vervangen van glasramen door plexiglas of dubbelglas, het controleren van lekverliezen… Het renovatieprogramma voor de dienstgebouwen bedraagt 1 miljoen euro en zal op korte termijn tot besparingen leiden, zowel financieel als qua energie. Naast een kwaliteitssturing van de arbeidsprocessen, ziet NMBS er nauwgezet op toe dat de steeds strengere regels voor het milieu worden nageleefd. Inzake afvalbeleid zijn grote inspanningen geleverd, waarbij de afvalberg met tweederde verminderde sinds 2000.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
73
inzetten op medewerkers
74 NMBS - JAARVERSLAG 2006
In 2006 werft NMBS 85 treinbegeleiders aan. Zij krijgen een basisopleiding van 90 dagen volgens het nieuwe leerplan, waarbij de klemtoon ligt op de praktijk, de nodige zelfresponsabilisering en een professionele houding.
366 treinbestuurders beginnen in 2006 hun opleiding, evenals 88 bestuurders-rangeringen. Toch blijft NMBS op zoek naar extra kandidaten, vooral om in het Antwerpse havengebied te werken.
De werkplaatsen van NMBS bieden een waaier van mogelijkheden voor technisch onderlegd personeel. In 2006 kunnen 256 nieuwe medewerkers aan de slag.
inzetten op medewerkers
Treinbestuurders worden zeldzaam “Het individu is de centrale, meest schaarse, meest kostbare bron van onze maatschappij.” De Amerikaanse management consultant Peter F. Drucker heeft overschot van gelijk, om meer dan één reden. Niet alleen staat de mens centraal in alle activiteiten van NMBS, onze onderneming voelt net zoals andere ambitieuze bedrijven in onze samenleving dat de bron van potentiële werknemers stilaan opdroogt. Goed personeel moet je verdienen. Interne motivatie levert immers ook extern voordeel.
De leeftijdspiramide van NMBS is een trouwe kopie van de vergrijzing die onze samenleving kenmerkt. De babyboomers zullen verdiend met pensioen gaan en een grote leemte op de arbeidsmarkt achterlaten. Dat geldt net zogoed voor NMBS: binnen de komende 10 jaar zal ongeveer de helft van het personeel het bedrijf verlaten. Die evolutie staat haaks op de feiten: de mobiliteit in ons land blijft groeien, het aantal klanten stijgt, het aanbod moet de vraag volgen wil NMBS kwalitatief de doelstellingen halen die ze zichzelf oplegt. Het aanwerven van nieuwe krachten is dan ook een topprioriteit, in samenwerking met Holding. Het zwaartepunt ligt bij het rekruteren van treinbestuurders en treinbegeleiders. Belangrijk hierbij is de beslissing van de overheid die de opleidingscentra van NMBS voor treinbestuurder en voor boordpersoneel in ons land erkent voor deze specifieke beroepen. Dit betekent dat alle kandidaat-treinbestuurders en -treinbegeleiders dezelfde opleiding moeten volgen vooraleer ze op het Belgische spoorwegnet mogen werken.
78 NMBS - JAARVERSLAG 2006
De kandidaat-treinbestuurders volgen een vernieuwd opleidingsprogramma met de modernste opleidingsmiddelen, zoals simulatoren. Dat maakt massale trainingen en aanwervingen mogelijk. In 2005 kregen 100 treinbestuurders hun opleiding, nu volgen jaarlijks ongeveer 366 kandidaten de opleiding van 250 dagen. Voor het beroep van bestuurder-rangeringen, vooral in Antwerpen, melden zich relatief weinig kandidaten. Wellicht speelt het grote werkaanbod in de haven hier een rol en de toplonen die bepaalde sectoren, zoals de chemie, betalen. Bij NMBS worden 88 bestuurders-rangeringen in 175 dagen klaargestoomd voor de job. Voor de werkplaatsen worden 256 verse krachten aangeworven.
Tot uw dienst
Agressie neemt licht af
In 2006 worden 85 treinbegeleiders aangeworven, wat de natuurlijke afvloeiingen opvangt. Zij krijgen een basisopleiding van 90 dagen volgens het nieuwe leerplan, waarbij de klemtoon ligt op de praktijk, de nodige zelfresponsabilisering en een professionele houding. Het project “coaching” besteedt veel aandacht aan de individuele begeleiding van het boordpersoneel. Hierbij wordt de bottom-up communicatie gestimuleerd zodat het beleid de informatieverstrekking en klantenservice kan bijsturen. De coaches gelden als klankbord en raadgever van de nieuwe bedienden tijdens en onmiddellijk na hun basisopleiding.
Treinbegeleiders zijn het visitekaartje van NMBS: als eerste contactpunt van de klant voelen ze van nabij het maatschappelijke klimaat. De boordchef en zijn collega’s staan – niet verwonderlijk – in de vuurlinie als het gaat om het gevoel van onveiligheid bij personeel en klanten. Het aantal agressiegevallen tegen het treinbegeleidingspersoneel daalt in 2006: de fysieke incidenten lopen terug van 302 in 2005 naar 229, de verbale agressiegevallen verminderen eveneens van 532 naar 458 gevallen. Voor 75 tot 80% van de incidenten is de aanleiding het zwart- of grijsrijden.
Inzetten op de medewerkers loont. Alle activiteitensectoren laten in 2006 een sterke productiviteitsstijging optekenen. In het binnenlands reizigersverkeer groeien de opbrengsten per reizigers-km. met 3,5%, internationaal gaat met 3,9% vooruit en de goederenafdeling zelfs met 7,9%.
Maar in tegenstelling tot wat mag verwacht worden, stijgt het aantal ziektedagen als gevolg van agressie: waren er in 2005 dat 1.311 dagen, dan stijgt dat dit jaar tot 1.674 dagen. Met andere woorden, de impact – ook van verbale agressie – op het personeel wordt groter. NMBS treft bijkomende maatregelen om de veiligheid te waarborgen. Conflictbehandeling is een vast onderwerp tijdens de opleiding, de eerste en laatste risicotreinen worden door minstens twee treinbegeleiders bemand, preventiecampagnes informeren de reizigers over de (financiële) consequenties van grijs- of zwartrijden. Daarnaast worden de toegangscontroles aan de ingang van de stations opgedreven en is er een intensere samenwerking met de veiligheidsdienst Securail en de federale spoorwegpolitie SPC op agressiegevoelige lijnen. Niet alleen op het werk is agressie een probleem, de hele samenleving wordt ermee geconfronteerd. En het jaar 2006 zal gebrandmerkt blijven door een drama dat ook NMBS danig schokt. Treinbestuurder Guido De Moor wordt in Antwerpen het dodelijke slachtoffer van overdadig geweld in de bus op weg naar het werk. Zijn begrafenis vrijdag 30 juni groeit uit tot een indrukwekkende hulde door zijn collega’s uit alle depots. Zelfs vanuit het buitenland komen grote delegaties een laatste groet brengen.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
79
inzetten op medewerkers
Nieuwe aanpak voor samenwerken en motiveren Alvin Toffler schreef het zo: “De analfabeten van de 21ste eeuw zullen niet de mensen zijn die niet kunnen lezen en schrijven, wel zij die niet kunnen leren, afleren en bijleren”. De tijd dat een werknemer zijn hele carrière lang kon teren op de kennis die hij meekreeg vanuit het onderwijs, is definitief voorbij. Stilstaan is achteruitgaan. NMBS is zich hiervan terdege bewust. Daarom organiseert NMBS voor het eerst “XChange 2006”, een workshop voor het hogere kader waarin op een crossfunctionele manier competenties gestimuleerd worden. NMBS wil af van de starre opdeling in vakjes en wil de aanzet geven tot de ontwikkeling van een nieuwe bedrijfscultuur, waarmee NMBS de concurrentie een stap voor kan blijven. De thema’s zijn heel uiteenlopend: operationele afspraken verbeteren, betere beheersing van de budgetten en kosten, nieuwe technieken, het imago van de onderneming, meer doen met minder middelen. Vanaf 2007 zullen alle kaderleden in die aanpak betrokken worden.
80 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Om de communicatie-afstand tussen top en basis te verkleinen, wordt via het NMBS-intranet een nieuw forum gecreëerd. De directieleden antwoorden op de vragen die het personeel via de interne website kan stellen. Dit communicatiekanaal overbrugt de geografische spreiding van de diensten over het hele land en biedt een alternatief voor de piramidale structuur van de hiërarchie. Het onmiddellijke resultaat is dat na een aarzelend begin de vragenreeks steeds uitgebreider en meer onbevangen wordt. Om lokale contacten mogelijk te maken, vergadert het directiecomité in ateliers, stations en werkplaatsen. Dit geeft meteen de gelegenheid om de plaatselijke vertegenwoordigers van de vakbonden te ontmoeten, zodat lokale problemen ter sprake komen. Mede door deze luisterbereidheid worden sociale conflicten in de kiem gesmoord.
Het gedrag van de treinbestuurder kan een positieve invloed hebben op het energieverbruik: niet te snel optrekken of afremmen, hogere of lagere snelheden anticiperen en in het algemeen defensief rijden. In de opleiding krijgt dat aspect ruim aandacht.
Talent waarderen
NMBS kan sinds lang prat gaan op diversiteit. De onderneming biedt een zeer brede waaier van beroepen de kans hun talenten te ontplooien. De HRdiensten erkennen meer dan 20 beroepscategorieën, toegankelijk voor iedereen, van A3 tot burgerlijk ingenieur. Door het technische karakter en de moeilijke werkuren verbonden aan de sleutelberoepen van de spoorwegen – zoals treinbestuurder of treinbegeleider – is NMBS een uitgesproken mannelijk bedrijf. De trend verandert ondertussen wel. Meer in het algemeen streeft het management een diversiteit na die beter aansluit bij de huidige samenstelling van de bevolking. Voor de tweede keer op rij organiseert NMBS een “Ladies’ Day”, voor de vrouwen van de NMBS-Groep. De doelstelling van de dag is de positie van de vrouw binnen de onderneming van naderbij bekijken en een aanzet geven opdat de vrouwen zich nog beter zouden voelen in hun job. Gedelegeerd Bestuurder Marc Descheemaecker hierover: “Het is moeilijk te begrijpen dat, meer dan 60 jaar na het invoeren van het vrouwenstemrecht, nog steeds minder dan 10% van het personeel van de NMBS-Groep uit vrouwen bestaat”. Hij wordt hierin gesteund door de voorzitster van de Raad van Bestuur Edmée De Groeve, die benadrukt dat vrouwen met hun competenties een toegevoegde waarde bieden aan NMBS. Zij vraagt
Personeel sensibiliseren voor duurzaam gedrag dat bij aanwervingen en promoties de kwaliteiten van vrouwen beter onder de aandacht gebracht worden, zodat ze op dezelfde evaluatie en erkenning kunnen rekenen als de mannen. Om beloftevol talent te steunen en als blijk van waardering voor de geleverde diensten van de vroegere gedelegeerd bestuurder van NMBS, is in 2005 de “Karel Vinck Award” gelanceerd, met een aantal partners uit de spoorweggroep, ABX en Umicore. De prijs van 25.000 euro is in 2006 voor het eerst uitgereikt. Hij gaat naar een student burgerlijk ingenieur aan de KUL die hiermee de kans krijgt een MBA te halen aan een Amerikaanse universiteit.
Samen met Holding en Infrabel wil NMBS het energiegebruik terugdringen. Dat streven maakt trouwens het onderwerp uit van een engagement ten opzichte van de overheid. Een gemeenschappelijke campagne moet het personeel ertoe aanzetten op de werkplek het energieverbruik terug te dringen. Dat gaat van als laatste het licht uitdoen tot het sluiten van een openstaande deur of het signaleren van een slecht afgestelde verwarming.
NMBS wil af van haar “mannelijk” imago. In 1989 werkte maar 3% vrouwen voor de toenmalige spoorwegmaatschappij, nu is dat al 8%. En dat is nog te weinig, zeker als die verhouding een weerspiegeling wil zijn van de samenleving.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
81
dochterondernemingen en deelnemingen
NMBS werkt via dochterondernemingen voor de commercialisering van vervoer per spoor en van daarbij aansluitende diensten die een toegevoegde waarde leveren aan het vervoer zelf. Zo zijn bepaalde dochterondernemingen actief in binnenvaart- en zeevervoer. Ook uitbating van bi- en trimodale terminals worden toevertrouwd aan ondernemingen waarin NMBS belangen heeft. Om de staalsector een volledige service te garanderen, heeft NMBS een deelneming in een onderneming die wegvervoer organiseert.
ICF Aandeel NMBS 11,52% Omzet in euro EBT in euro
TRW Aandeel NMBS 50% Omzet in euro EBT in euro
Omzet in euro EBT in euro 2006
2005
Verschil %
106 614 082 - 476 087
94 221 557 852 023
+13,2 -155,9
TRW kampte in 2006 met tegenvallende resultaten als gevolg van kwaliteitsproblemen en de sterk toegenomen concurrentie. Een turnaround team moet deze dochteronderneming terug op het goede spoor brengen. TRW zal meer inzetten op rechtstreekse treinen in plaats van verzameling van ladingen in het knooppunt van Ronet voor zover de volumes dit toelaten. De NMBS verhoogde in april 2006 haar aandeel in het kapitaal tot 50% via een kapitaalverhoging in speciën.
2005
Verschil%
143 370 843 177 062 363 2 930 291 - 5 518 859
- 19 + 153
ICF realiseerde een succesvolle herstructurering, met o.a. nieuwe transportschema’s en capaciteitsaanpassingen. Mogelijk zal in 2007 de aandeelhoudersstructuur van ICF veranderen door de gewijzigde strategie van een aantal belangrijke aandeelhouders.
IFB Aandeel NMBS 89,03%
Goederensector
2006
2006
2005
Verschil %
75 497 766 889 250
78 569 469 4 841 894
-4 - 82
IFB vervoerde 2% meer containers in het intermodaal transport. Het conventioneel vervoer steeg met 4 %. Op de eigen terminals werden 4 % meer containers overgeslagen. In de bulksector daalde het tonnage met globaal 20 %. Deze daling is hoofdzakelijk toe te schrijven aan een substantieel lager volume granulaten dat werd vervoerd. De exploitatieresultaten bleven positief, maar daalden met 38 % t.o.v. het voorgaande jaar. Doordat de Europese Commissie haar onderzoek nog niet heeft afgesloten, is het kapitaal nog niet kunnen worden verhoogd. IFB’s dochteronderneming Haëger & Schmidt International bracht haar containervervoer via de binnenvaart onder in een nieuwe vennootschap H&S Container Line. Haeger & Schmidt International en Coil Terminal kenden een daling in de resultaten na een goed jaar 2005. Forse kostprijsstijgingen die niet integraal kunnen worden doorgerekend aan de markt, luidden het einde in van de activiteiten van Unilog.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
83
dochterondernemingen en deelnemingen
Haëger & Schmidt International Aandeel NMBS 100% Omzet in euro EBT in euro
2006
2005
Verschil %
64 259 000 206 000
74 648 000 1 120 000
- 14 - 82
De onderneming kende een lichte stijging in het vervoerd tonnage. De markt voor het binnenvaartvervoer was ongunstig in 2006. Door de afsplitsing van de containeractiviteiten is de omzet niet vergelijkbaar met vorig jaar. Unilog Aandeel IFB 55% Omzet in euro EBT in euro
2006
2005
Verschil %
7 787 000 - 26 000
6 729 000 567 000
+ 16 - 102
Het aantal vervoerde eenheden tussen het continent en het Verenigd Koninkrijk steeg met 14 %. De vennootschap werd geconfronteerd met twee belangrijke stijgingen van de tractieprijs, waaronder één in december door het beëindigen van de speciale regeling voor de Kanaaltunneltol. In die maand werd zwaar verlies geleden. De resultaten weer-spiegelen ook de stopzetting van de activiteiten van de vennootschap in februari 2007, daar ze belangrijke voorzieningen bevatten.
Haëger & Schmidt Container Line Aandeel IFB 100% Omzet in euro EBT in euro
2006
2005
Verschil %
27 867 000 - 692 000
-
-
Operator voor binnenvaart van containers, in 2006 afgesplitst van Haeger & Schmidt International. De activiteiten kenden een steile groei in vergelijking met het niveau van activiteit in 2005 toen het als bedrijfseenheid binnen Haeger & Schmidt International werd uitgebaat. Belangrijke verliezen werden geleden binnen het samenwerkingsverband voor de binnenvaart tot de Bovenrijn en door oplopende kosten wegens slechte service in de maritieme terminals van Rotterdam. Euro Terminal Kehl Aandeel NMBS 50% Omzet in euro EBT in euro
2006
2005
Verschil %
353 700 - 36 079
-
-
Deze joint venture met Klumpp & Muller Kehler Krafverkehr werd in 2006 opgericht met het doel een containerterminal in de haven van Kehl te exploiteren. Rheinkraft International Aandeel NMBS 100%
RKE Aandeel IFB 61,46% Omzet in euro EBT in euro
Coil Terminal Aandeel RKE 50% Omzet in euro EBT in euro
2006
2005
Verschil %
22 266 000 493 000
22 549 000 827 000
-1 - 40
2006
2005
Verschil %
22 266 000 493 000
22 549 000 827 000
-1 - 40
De resultaten zijn gedaald door een verschuiving van de soorten producten die werden overgeslagen, minder opslag aan landzijde en minder inkomsten uit de verhuur van een kraan.
84 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Omzet in euro EBT in euro
2005
Verschil %
73 038 808 - 459 071
- 6,0 + 88,7
Rheinkraft International werd opgesplitst en functioneert sinds september 2006 in een nieuwe structuur: • RKS Rheinkraft GmbH & Co KG: productielogistiek, goederenvervoer over langere afstand, bijzonder vervoer (zware goederen, vervoer van staal op hoge temperatuur) en de opslagactiviteiten. • Rheinkraft International GmbH: expeditieactiviteiten, regionaal goederenvervoer en centrale administratie Beide entiteiten profiteerden van de gunstige conjunctuur, en konden het jaar afsluiten met winst.
NFTI (O.U.)
Liège Logistics Intermodal Aandelen IFB 45,12% en TRW 54,88%
De 30 % deelneming in deze Franse maritieme containerterminal werd integraal verkocht. Hierdoor is er ook geen onrechtstreeks aandelenbezit meer in AGEP en Acimar.
Omzet in euro EBT in euro
De ondernemingen actief op het vlak van spoorterminal-activiteiten, waarin NMBS een deelneming heeft, boekten uiteenlopende resultaten. Terminal Athus realiseerde een uitstekend resultaat, terwijl ook Liège Logistics Intermodal positief was. ETGE daarentegen slaagde er niet in uit de rode cijfers te komen. De tweede jaarhelft was beter door een nieuwe dienst op Roemenië. Dry Port Mouscron Lille International trok een nieuwe aandeelhouder aan die sinds midden 2006 ook instaat voor het operationeel beheer van de terminal. Na een aantal organisatorische maatregelen oogt de toekomst van DPMLI terug beter. Charleroi Dry Port sloot het boekjaar af met licht positieve cijfers.
Dry Port Mouscron Lille International Aandelen NMBS 6,90% en IFB 11,07%
Terminal Athus Aandeel IFB 24,89%
Omzet in euro EBT in euro
Omzet in euro EBT in euro
2006
2005
Verschil %
16 356 000 1 296 000
15 932 000 1 956 000
+ 2,7 - 33,7
Het aantal behandelde containers is gedaald met 4 %, voornamelijk wegens verlies van volumes door de fusie van twee klanten. De afschrijvingen op investeringen, waaronder sommige versneld gebeuren, verminderen het resultaat.
ETGE Aandeel TRW 100% Omzet in euro EBT in euro
Charleroi Dry Port Aandeel IFB 14,28% Omzet in euro EBT in euro
2006
2005
Verschil %
586 809 86 996
562 437 78 168
+ 4,3 + 11,3
2006
2005
Verschil %
761 302 - 47 551
864 256 - 67 030
- 11,9 + 29,1
2006
2005
Verschil %
3 013 540 - 215 010
-
2006
2005
Verschil %
613 778 4 997
589 051 - 39 993
+ 4,2 + 112,5
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
85
dochterondernemingen en deelnemingen
Internationaal reizigersverkeer Railtour NV Aandeel NMBS 95,44% Omzet in euro EBT in euro
2006
2005
Verschil %
995 229 351 024
1 613 463 82 533
- 38,3 + 325,3
Ten opzichte van het vorige boekjaar kent Railtour NV een daling van haar omzet maar een aanzienlijke verbetering van haar resultaat. De resultaten van het ene tot het andere jaar zijn echter niet vergelijkbaar door de wijziging van de contractuele relatie tussen NMBS en Railtour NV op 1 januari 2006, waarbij de vennootschap bovendien meer gericht is op de verkoop in de business markt en minder op de business to consumer markt, rol weggelegd voor Railtour TO NV.
Thalys International CVBA Aandeel NMBS 29% Omzet in euro EBT euro
2006
2005
Verschil %
79 151 000 523 000
77 717 000 470 000
+ 1,8% + 11,3%
Vennootschap naar Belgisch recht van NMBS, Euro Liège en SNCF. Thalys International is verantwoordelijk voor de commercialisering van de Thalystreinen voor rekening van SNCF en NMBS, die de werkingskosten van Thalys International financieren. Deze financieringsmiddelen vormen de omzet van Thalys International. De totale omzet van Thalys in 2006 (verkoop van biljetten) bedraagt 365,1 miljoen ` ten opzichte van 336 miljoen ` in 2005. Een stijging met 8,7%. De NMBS-opbrengsten uit de Thalysactiviteiten stijgen met 9,6 miljoen ` van 124 miljoen ` in 2005 naar 133,6 miljoen ` in 2006. Een stijging met 7,7%.
BeNe Rail International Aandeel NMBS 50% Omzet in euro EBT in euro
86 NMBS - JAARVERSLAG 2006
2006
2005
Verschil %
11 162 697 99 091
11 443 753 114 380
- 2,4 - 13,4
Vennootschap naar Belgisch recht van NMBS en de Nederlandse Spoorwegen, die instaat voor de ontwikkeling van het distributieplatform voor de uitgifte van internationale vervoerbewijzen. In 2006 worden een reeks nieuwe systeemontwikkelingen gerealiseerd met bijkomende functionaliteiten ter ondersteuning van de verkoop van hogesnelheidstreinen (o.a. voor de verbinding Brussel – Amsterdam).
Eurostar Group Ltd. Aandeel NMBS 5% Omzet in euro EBT in euro
2006
2005
Verschil %
84 638 000 112 000
95 289 000 120 000
- 11,1 - 6,7
Vennootschap naar Engels recht van SNCF, Eurostar UK Ltd. en NMBS. Eurostar Group Ltd. is verantwoordelijk voor de commercialisering van de Eurostartreinen voor rekening van de drie partnernetten, die de werkingskosten van Eurostar Group Ltd. financieren. Deze financierings¬middelen vormen de omzet van Eurostar Group Ltd. De totale omzet Eurostar in 2006 (verkoop van biljetten) bedraagt 519,3 miljoen £ ten opzichte van 463,8 miljoen £ in 2005. Een stijging met 12%. De NMBS-ontvangsten uit de Eurostaractiviteiten stijgen met 4,5 miljoen ` van 26,9 miljoen ` in 2005 naar 31,4 miljoen ` in 2006. Een stijging met 16,7%.
ICRRL (Inter Capital and Regional Rail Ltd.) Aandeel NMBS 14,4% Omzet in euro EBT in euro
2006
2005
Verschil %
4 686 546 4 418 000 - 23 271 657 - 21 687 000
+ 6%
Vennootschap naar Engels recht belast met het management van de Britse tak van de Eurostaractiviteit. Ondanks het feit dat Eurostar goede resultaten laat optekenen in 2006, qua omzet en qua aantal vervoerde volumes, behaalt Eurostar UK Ltd. niet het verwachte resultaat ten opzichte van de door ICRRL vooropgestelde bidline.
jaarrekening
Wettelijk en reglementair kader Het wettelijk en reglementair kader inzake de rapportering van de activiteitssectoren dat van toepassing is op de (nieuwe) NMBS is uitgedrukt in artikel 221 van de wet van 21 maart 1991, ingevoegd in voormelde wet door het KB van 19 oktober 2004 en bepaalt het volgende: “§1. Dit artikel zet artikel 9 (4) om van de richtlijn 91/440/EEG van de Raad van 29 juli 1991 betreffende de ontwikkeling van de spoorwegen in de Gemeenschap, ingevoegd bij de richtlijn 2001/12/EG van het Europees Parlement en de Raad van 26 februari 2001. §2. Onverminderd artikel 27, §1, houdt de nieuwe NMBS in haar interne boekhouding afzonderlijke rekeningen aan voor haar activiteiten met betrekking tot het goederenvervoer per spoor. De bijlage bij de jaarrekening van de nieuwe NMBS bevat een afzonderlijke balans en resultatenrekening voor deze activiteiten.
Algemene regels inzake waardering en toerekening De algemene beginselen inzake waardering en toerekening die de (nieuwe) NMBS – hierna kortweg NMBS genoemd – onderschrijft, zijn de volgende: > het algemeen beginsel van waardering tegen historische kostprijzen op de boekhouding per activiteitssector wordt toegepast; > voor alle activiteitssectoren worden dezelfde waarderingsregels aangenomen en worden ze op consistente wijze toegepast; > wordt een analytische boekhouding gehanteerd die toelaat kosten en opbrengsten per activiteitssector toe te rekenen en die verbonden is met een rekeningstelsel dat in overeenstemming is met de wet van 17 juli 1975 en het KB van 7 maart 1978; > wordt een algemene boekhouding gevoerd die toelaat resultatenrekeningen en balansen per activiteitssector op te stellen.
§3. De bijdragen gestort voor de activiteiten met betrekking tot de verstrekking van vervoerdiensten voor reizigers in het kader van de opdrachten van openbare dienst, moeten afzonderlijk worden vermeld in de overeenkomstige rekeningen en mogen niet worden overgedragen naar de activiteiten met betrekking tot de verstrekking van andere vervoerdiensten of enig andere activiteit.” De onderhavige waarderings- en toerekeningregels die hierna worden vastgelegd hebben als doelstelling, overeenkomstig hogervermelde wettelijke en reglementaire bepalingen, het kader te scheppen om: > balansen en resultatenrekeningen per activiteitssector op te stellen; > een boekhouding te voeren die toelaat de kosten en opbrengsten per activiteitssector op te volgen en inzonderheid te kunnen onderscheiden in: > het reizigersvervoer als taak van de openbare dienst ; > het andere reizigersvervoer; > het goederenvervoer.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
89
jaarrekening
Toerekeningsregels voor de resultatenrekeningen per activiteitssector
sectoren toegewezen met het oog op de opstelling van de resultatenrekening van die sectoren en volgens bepaalde procedures die hierna worden toegelicht. Voormelde methodologie laat ook toe jaarlijks een herberekening door te voeren van de standaardprijzen opdat die zo nauw mogelijk aansluiten bij de reële (historische) operationele kosten per activiteit.
Het systeem van toerekening
Types van toerekening
De volgende bedrijfseenheden worden binnen NMBS onderscheiden:
Er zijn drie types van toerekeningen te onderscheiden waarvoor hierna eventuele specifieke regels/procedures zullen worden toegelicht:
> > > >
Materieel Treinen Algemene Diensten (centrale bedrijfseenheid) Reizigersvervoer als openbare dienst
> Ander reizigersvervoer > Goederenvervoer (B-Cargo)
(M) (TR) (AD) (RN min reizigersvervoer niet openbare dienst) (RI plus reizigersvervoer niet openbare dienst) (BC)
De eerste drie directies worden als ondersteunende diensten beschouwd en de resultaten van hun respectieve activiteiten worden toegerekend aan de finale activiteitssectoren zijnde Reizigersvervoer als openbare dienst (RN), Ander reizigersvervoer (RI) en Goederenvervoer (BC). De resultaten van deze finale activiteitssectoren zullen dus samen het geheel van de kosten en opbrengsten van de NMBS uitdrukken. Voor de boeking van de kosten van de activiteitssectoren en de interne facturaties wordt de methode van standaardprijzen gehanteerd die gestoeld is op de analytische boekhouding. De analytische boekhouding is dusdanig georganiseerd dat zij toelaat het verschil tussen de kosten, bekomen bij toepassing van de standaardprijzen, en de reële kosten te analyseren en dit tot op niveau van activiteit. De verschillen die ontstaan per activiteit door de toepassing van de standaardprijzen en de reële kosten, worden per einde rapporteringsperiode aan de betrokken eind-
90 NMBS - JAARVERSLAG 2006
> externe facturaties van intragroepkosten; > facturaties van andere derden dan intragroep; > interne facturaties.
Verdeling van externe facturaties van intragroepkosten Dit onderdeel betreft de kosten die door Infrabel en NMBS-Holding aan NMBS toegerekend worden. Als algemene regel geldt dat deze kosten rechtstreeks dienen te worden toegewezen aan de activiteiten van de directies en de activiteitssectoren. Indien dergelijke rechtstreekse toewijzing niet redelijkerwijze mogelijk is en er toch een verdeling dient te gebeuren, wordt een alternatieve verdelingsregel (sleutel) gehanteerd die wordt verantwoord in de toelichting.
Verdeling van de facturaties van andere derden dan intragroep Dit onderdeel betreft de aanrekening van kosten door derden andere dan van de groep. Als algemene regel geldt dat deze kosten rechtstreeks dienen te worden toegewezen aan de activiteit van de directies en de activiteitssectoren. Indien dergelijke rechtstreekse toewijzing niet redelijkerwijze mogelijk is en er toch een verdeling dient te gebeuren, wordt een verdelingsregel (sleutel) gehanteerd die wordt verantwoord in de toelichting.
Interne facturaties Het systeem van interne facturaties Deze interne facturaties hebben betrekking op de facturaties voor geleverde prestaties van: > toerekening van de kosten van Algemene Diensten (AD) aan alle directies en activiteitssectoren (M, TR, RN, RI en BC). Onder de algemene diensten wordt hier verstaan de directies Financiën, Juridische Zaken, Human Resources, Aankopen, Strategie en Ontwikkeling en de beheersorganen. In de toerekeningsprocedure worden de kosten die aan voormelde directies worden aangerekend, in eerste instantie rechtstreeks toegerekend aan de directies (ondersteunende sectoren) en de activiteitssectoren. Voor de kosten die niet rechtstreeks kunnen worden toegewezen, wordt een verdeling opgemaakt in verhouding tot de kosten die direct konden worden toegerekend aan alle activiteiten. > Directie Materieel (M) aan Directie Treinen (TR) en activiteitssector Goederenvervoer (BC); en > Directie Treinen (TR) aan de activiteitssectoren: > reizigersvervoer als openbare dienst (RN); > ander reizigersvervoer (RI) en > goederenvervoer (BC). Deze interne facturaties gebeuren op basis van standaardprijzen. Deze standaardprijzen worden jaarlijks door de Raad van Bestuur op voorstel van het Directiecomité goedgekeurd. Bij de opmaak van de standaardprijzen geldt als algemene richtlijn dat deze de reële kosten van de activiteit die wordt verstrekt zo dicht mogelijk moet benaderen. Daartoe wordt in het algemeen de reële kostprijs van het voorbije boekjaar als basis genomen waarop vervolgens de budgettaire elementen (externe en interne kosten) en volumes van het erop volgende boekjaar worden toegepast. Voor de toelevering van occasionele prestaties en prestaties die vallen buiten de vooraf gedefinieerde activiteiten, wordt ook het principe onderschreven dat de toerekening van deze prestaties de reële kosten ervan dient te benaderen en waarbij eveneens als leidraad de algemene basisprincipes van de boekhouddoctrine
worden gebruikt: > principe van getrouw beeld; > principe van volledigheid; > principe van individuele waardering; > de historische waarde als waarderingssysteem. De tarieven die individueel per activiteit worden gehanteerd en hun verantwoording zullen worden opgenomen in de bijlagen van de rekeningen. Uitzonderlijke en financiële resultaten Het systeem van interne facturaties wordt enkel toegepast voor de operationele kosten en opbrengsten. De uitzonderlijke en financiële kosten en opbrengsten worden individueel geanalyseerd en indien mogelijk rechtstreeks toegewezen. Voor het gedeelte van die kosten en opbrengsten die niet rechtstreeks toewijsbaar zijn, wordt een verdeelsleutel toegepast die zo nauw mogelijk aansluit bij de combinatie van de aard van de kost/opbrengst met de genieter of bestemmeling van de kost/ opbrengst. De keuze van de verdeelsleutel wordt in voorkomend geval verantwoord in de toelichting van de rekeningen.
Verdeling van de saldi Inherent aan het systeem van interne facturatie op basis van standaardprijzen is dat er saldi per activiteit bestaan op het einde van de rapporteringperiode. Deze saldi geven aan welk verschil er bestaat tussen de gehanteerde standaardprijzen en de werkelijke kostprijzen. De analytische boekhouding is er evenwel op gericht voormelde verschillen zo minimaal mogelijk te houden en ze daarna toe te wijzen. Als algemeen principe wordt gehanteerd dat de saldi van elk van de activiteiten op het einde van de rapporteringperiode worden verdeeld op basis van de interne facturatie aan de klanten. Indien blijkt dat voor een bepaalde activiteit de interne facturatie aan klanten een onvoldoende weerspiegeling is van de verdeling van de kostprijs van de activiteit over de bestemmelingen van de geleverde prestaties van de activiteit en bijgevolg de interne facturatie niet dienstig kan zijn als verdeelsleutel voor de verdeling van het saldo van betrokken activiteit, wordt een alternatieve verdeelsleutel gehanteerd die wordt verantwoord in de toelichting van de rekeningen.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
91
jaarrekening
Toerekeningsregels voor de balansen per activiteitssector
Specifieke toekeningsregels Voor de balansposten die niet kunnen worden toegewezen overeenkomstig de voormelde regel van directe toewijzing of reflectie ervan in de resultatenrekening worden de balansrubrieken toegewezen in dezelfde verhouding als die voor de operationele resultaten van de desbetreffende bedrijfseenheid wordt gehanteerd.
De (gewijzigde) wet van 21 maart 1991 voorziet eveneens een verplichting tot opstellen van een balans per activiteitssector.
Algemene principes Bij gebrek aan specifieke voorschriften in de Belgische boekhoudnormen met betrekking tot het opstellen van balansen per activiteitssector wordt als leidraad IAS norm nr. 14 (“Gesegmenteerde informatie”) gehanteerd. De belangrijkste principes worden hierna gegeven: > sectoriële activa zijn de operationele activa gebruikt door de sector in het kader van de activiteiten, de activa die direct toewijsbaar zijn aan de sector en de activa die gebruikt worden door méér dan één sector indien de overeenstemmende kosten en opbrengsten ook in de resultatenrekening zijn gereflecteerd. Zij omvatten niet de activa gebruikt door het bedrijf in zijn geheel. Indien in de sectoriële resultaten intresten of dividenden zijn geregistreerd, moeten in de sectoriële activa ook de overeenkomstige participaties of inkomsten genererende activa worden opgenomen. > sectoriële passiva zijn de passiva die betrekking hebben op de operationele activiteit van de sector en die direct toewijsbaar zijn aan de sector en de gezamenlijke passiva die redelijkerwijze kunnen worden uitgesplitst over de sectoren. Wanneer in de sectoriële resultaten kosten van intresten zijn opgenomen, moeten bij de passiva ook de overeenstemmende kostendragende verplichtingen worden opgenomen. Concreet komt dit hierop neer dat per activiteitssector een balans wordt opgesteld die de activa en passiva omvat die direct toewijsbaar zijn of die via een verdeelsleutel kunnen worden toegewezen en waarvoor eventuele overeenstemmende reflectie van de kosten en opbrengsten te vinden is in de resultatenrekening.
92 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Toepassing van de toerekeningsregels De bovenvermelde toerekeningsregels worden op consistente manier toegepast bij de opstelling van de onderscheiden rekeningen van de activiteitssectoren. Indien er alternatieve verdeelsleutels of toerekeningswijzen dienen te worden gehanteerd en die niet in bovenvermelde regels werden vermeld, wordt de keuze ervan verantwoord in de toelichting. Indien, vanaf boekjaar 2006, ten aanzien van de vorige jaarlijkse verslaggeving een andere toerekeningswijze of alternatieve verdeelsleutel wordt gehanteerd, wordt de nieuwe keuze eveneens verantwoord in de toelichting. Ook de financiële impact van deze wijziging wordt, voorzover het om een materieel bedrag gaat en redelijkerwijze mogelijk is, weergegeven in de toelichting. Tenslotte wordt erop toegezien dat de som van de onderscheiden balansen en resultatenrekeningen wordt gereconcilieerd met de totale balans en resultatenrekening van de NMBS.
Resultatenrekening in euro
2006 V.
financiële kosten
bedrijfsopbrengsten
2.132.938.997,59
A. kosten van de schulden
A. Omzet (toelichting XII, A)
2.069.357.612,54
B. waardeverminderingen op andere vlottende
I.
B
activa dan die bedoeld onder II.E.
Wijziging in de voorraad goederen in bewerking en gereed product en bestellingen in uitvoering
333.516,46
C. Geproduceerde vaste activa
49.672.722,43
D. Andere bedrijfsopbrengsten
13.575.146,16
II. bedrijfskosten A. handelsgoederen, grond- en hulpstoffen 1. inkopen 2. wijziging in de voorraad B. diensten en diverse goederen C. bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen
2.302.607.311,30 97.007.462,96 93.482.620,06 3.524.842,90 2.031.962.666,50 58.632,71
D. afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten immateriële en materiële vaste activa
voorzieningen voor risico’s en kosten
- 5.175.319,99
op immatriële en materiële vaste activa B. terugneming van waardeverminderingen op financiële vaste activa
A. opbrengsten uit financiële vaste activa B. opbrengsten uit vlottende activa C. andere financiële opbrengsten
596.553,93
- 69.841.137,83
16.063.842,30
1.363.671,71 372.997,75
C. terugneming van voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s en kosten D. meerwaarden bij de realisatie van vaste activa
10.819.432,46 3.507.740,38
411.412,15
- 169.668.313,71
13.925.515,09
A. uitzonderlijke afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten op immateriële en materiële vaste activa
8.233.034,29
B. waardeverminderingen op financiële vaste activa
763.660,11
C. voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s en kosten
732.601,95
D. minderwaarde bij realisatie van vaste activa E. andere uitzonderlijke kosten
IV. financiële opbrengsten
4.379.300,35
A. terugneming van afschrijvingen en waardeverminderingen
VIII. uitzonderlijke kosten 14.040.721,71
III. bedrijfsverlies
VII. uitzonderlijke opbrengsten
3.803.021,32
164.301.735,26
in uitvoering en handelsvorderingen
G. andere bedrijfskosten
VI. verlies uit de gewone bedrijfsuitoefeningen voor belasting
E. andere uitzonderlijke opbrengsten
E. waardeverminderingen op voorraden, bestellingen
F.
C. andere financiële kosten
8.778.875,60
4.196.218,74
108.606.051,48 214.397,17
IX. verlies van het boekjaar voor belastingen
- 67.702.810,62
XI. verlies van het boekjaar
- 67.702.810,62
XII. te verwerken verlies voor het boekjaar
- 67.702.810,62
6.237.792,31 102.153.862,00
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
93
resultatenrekening
Resultatenrekening (in euro)
totaal NMBS
B-Cargo
reizigersvervoer openbare dienst
ander reizigersvervoer
I.
bedrijfsopbrengsten
2.162.503.776,05
445.750.298,03
1.436.957.044,19
279.796.433,83
A.
omzet
2.098.922.391,00
432.628.790,54
1.391.273.165,18
275.020.435,28
B. wijziging in de voorraad goederen in bewerking 333.516,46
92.830,72
251.500,62
-10.814,88
C. geproduceerde vaste activa
en gereed product en bestellingen in uitvoering
49.672.722,43
11.261.125,16
37.376.047,96
1.035.549,31
D. andere bedrijsopbrengsten
13.575.146,16
1.767.551,61
8.056.330,44
3.751.264,11
2.332.172.089,76
503.674.851,20
1.532.140.629,36
296.356.609,20
97.007.462,96
27.569.630,42
54.997.838,78
14.439.993,76
extern
2.031.962.666,50
439.386.814,50
1.364.332.881,84
228.242.970,16
intern
29.564.778,46
57.588,46
-9.219.198,46
38.726.388,46
58.632,71
58.632,71
164.301.735,26
41.656.718,32
II. bedrijfskosten A. handelsgoederen, grond- en hulpstoffen B. diensten en diverse goederen
C. bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen D. afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten immateriële en materiële vaste activa
104.249.021,89
18.395.995,05
E. waardevermindering op voorraden, bestellingen
F.
in uitvoering en handelsvorderingen
14.040.721,71
5.612.678,31
9.091.668,60
-663.625,20
voorzieningen voor risico’s en kosten
-5.175.319,99
-10.758.090,39
8.400.342,20
-2.817.571,80
411.412,15
90.878,87
288.074,51
32.458,77
G. andere bedrijfskosten
III. bedrijfsverlies
-169.668.313,71
-57.924.553,17
-95.183.585,17
-16.560.175,37
IV. financiële opbrengsten
108.606.051,48
5.982.610,81
101.965.463,82
657.976,85
214.397,17
75.110,37
6.237.792,31
5.848.747,19
-130.067,40
519.112,52
102.153.862,00
58.753,25
102.095.531,22
-422,47
A. opbrengsten uit financiële vaste activa B. opbrengsten uit vlottende activa C. andere financiële opbrengsten
94 NMBS - JAARVERSLAG 2006
139.286,80
totaal NMBS
B-Cargo
reizigersvervoer openbare dienst
ander reizigersvervoer
V.
financiële kosten
8.778.875,60
8.257.511,71
228.485,41
292.878,48
A.
kosten van schulden
3.803.021,32
3.761.658,71
-233.272,24
274.634,85
B.
waardeverminderingen op andere vlottende 4.379.300,35
4.369.618,35
-1.172,78
10.854,78
596.553,93
126.234,65
462.930,43
7.388,85
-69.841.137,83
-60.199.454,07
6.553.393,24
-16.195.077,00
16.063.842,30
12.450.142,04
3.341.509,61
272.190,65
1.363.671,71
826.092,17
430.739,57
106.839,97
372.997,75
372.869,50
10.819.432,46
11.178.412,10
-401.520,59
42.540,95
3.507.740,38
72.768,27
3.312.290,63
122.681,48
13.925.515,09
8.006.995,42
2.588.419,50
3.330.100,17
1.327.965,82
116.640,03
activa dan die bedoeld onder II.E. C.
andere financiële kosten
VI. verlies uit de gewone bedrijfsuitoefening voor belasting VII. uitzonderlijke opbrengsten A.
terugneming van afschrijvingen en waardevermindering op immateriële
B.
terugneming van waardeverminderingen op financiële vaste activa
C.
terugneming van voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s en kosten
D.
meerwaarden bij de realisatie van vaste activa
E.
andere uitzonderlijke opbrengsten
en materiële vaste activa
VIII. uitzonderlijke kosten A.
128,25
uitzonderlijke afschrijvingen en waardeverminderingen op 8.233.034,29
6.788.428,44
B.
oprichtingskosten op immateriële en materiële vaste activa waardeverminderingen op financiële vaste activa
763.660,11
763.446,13
C.
voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s en kosten
732.601,95
221.492,57
511.109,38
D.
minderwaarde bij realisatie van vaste activa
E.
andere uitzonderlijke kosten
233.628,28
749.344,30
3.213.246,16
4.196.218,74
213,98
IX. verlies van het boekjaar voor belasting
-67.702.810,62
-55.756.307,45
7.306.483,35
-19.252.986,52
XI. verlies van het boekjaar
-67.702.810,62
-55.756.307,45
7.306.483,35
-19.252.986,52
XII. te verwerken verlies van het boekjaar
-67.702.810,62
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
95
Balans per 31/12/2006 Activa (in euro)
totaal NMBS
onverdeeld
B-Cargo
reizigersvervoer openbare dienst
ander reizigersvervoer
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
45.247.615,40
0,00
11.508.225,47
31.759.357,38
1.980.032,55
275.349.702,50
VASTE ACTIVA I. oprichtingskosten
II. immateriële vaste activa
III. materiële vaste activa
2.730.497.635,29
0,00
576.509.762,06
1.878.638.170,73
A. terreinen en gebouwen
161.666.354,68
0,00
53.049.607,89
86.714.224,38
21.902.522,41
B. installaties, machines en uitrusting
202.887.365,17
0,00
81.578.247,43
96.816.952,41
24.492.165,33
2.008.615.426,70
0,00
424.187.078,22
1.368.701.458,21
215.726.890,27
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
31.393.550,76
0,00
5.549.301,30
22.174.066,55
3.670.182,91
325.934.937,98
0,00
12.145.527,22
304.231.469,18
9.557.941,58
24.985.938,83
0,00
19.902.549,20
4.613,47
5.078.776,16
16.047.356,54
0,00
10.969.569,95
0,00
5.077.786,59
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
8.801.060,11
0,00
8.800.846,13
0,00
213,98
127.500,00
0,00
127.500,00
0,00
0,00
9.923,04
0,00
4.605,39
4.549,50
768,15
99,14
0,00
27,73
63,97
7,44
C. meubilair en rollend materieel D. leasing en soortgelijke rechten E. overige materiële vaste activa F. activa in aanbouw en vooruitbetalingen
IV. financiële vaste activa A. verbonden ondernemingen 1. deelnemingen 2. vorderingen B. ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat 1. deelnemingen 2. vorderingen C. andere financiële vaste activa 1. aandelen 2. vorderingen en borgtochten in contanten
96 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Activa (in euro)
totaal NMBS
onverdeeld
B-Cargo
reizigersvervoer openbare dienst
ander reizigersvervoer
21.132.256,81
VLOTTENDE ACTIVA V. vorderingen op meer dan één jaar
60.250.691,89
0,00
11.078.122,23
28.040.312,85
A. handelsvorderingen
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
B. overige vorderingen
60.250.691,89
0,00
11.078.122,23
28.040.312,85
21.132.256,81
173.035.172,69
0,00
47.636.060,64
112.441.168,95
12.957.943,10
163.046.424,13
0,00
45.249.119,40
105.514.204,34
12.283.100,39
5.886.761,91
0,00
1.647.086,82
3.798.226,21
441.448,88
431.817,05
0,00
91.631,58
291.044,69
49.140,78
1.308.343,79
0,00
0,00
1.308.343,79
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
2.361.825,81
0,00
648.222,84
1.529.349,92
184.253,05
72.279.973,33
VI. voorraden en bestellingen in uitvoering A. voorraden 1. grond- en hulpstoffen 2. goederen in bewerking 3. gereed product 4. handelsgoederen 5. onroerende goederen bestemd voor verkoop 6. vooruitbetalingen B. bestellingen in uitvoering
VII. vorderingen op ten hoogste één jaar
967.327.902,68
0,00
218.142.218,61
676.905.710,74
A. handelsvorderingen
353.645.219,54
0,00
172.662.431,10
135.908.220,66
45.074.567,78
B. overige vorderingen
613.682.683,14
0,00
45.479.787,51
540.997.490,08
27.205.405,55
VIII. geldbeleggingen
485.000,00
485.000,00
0,00
0,00
0,00
A. eigen aandelen
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
485.000,00
485.000,00
0,00
0,00
0,00
11.223.432,13
11.223.432,13
0,00
0,00
0,00
108.353.332,04
0,00
28.014.825,75
68.889.180,27
11.449.326,02
4.121.406.720,95
11.708.432,13
912.791.763,96
2.796.678.514,39
400.228.010,47
B. overige beleggingen
IX. liquide middelen
X. overlopende rekeningen
TOTAAL ACTIVA
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
97
balans
Passiva (in euro)
totaal NMBS
onverdeeld
B-Cargo
reizigersvervoer openbare dienst
ander reizigersvervoer
EIGEN VERMOGEN I. kapitaal A. geplaatst kapitaal B. niet-opgevraagd kapitaal (-)
II. uitgiftepremies
III. herwaarderingsmeerwaarden
IV. reserves A. wettelijke reserves
1.115.070.000,00
1.115.070.000,00
0,00
0,00
0,00
1.115.070.000,00
1.115.070.000,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
200.579.886,00
200.579.886,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
B. onbeschikbare reserves
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
1. voor eigen aandelen
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
C. belastingvrije reserves
2. andere
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
D. beschikbare reserves
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
-147.237.191,62
-147.237.191,62
0,00
0,00
0,00
1.923.892 184,41
0,00
0,00
1.923.892.184,41
0,00
225.399.682,09
0,00
51.353.733,87
145.014.483,80
29.031.464,42
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
1. pensioenen en soortgelijke verplichtingen
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
2. belastingen
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
144.715.738,15
0,00
30.174.890,02
102.853.932,13
11.686.916,00
80.683.943,94
0,00
21.178.843,85
42.160.551,67
17.344.548,42
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
V. overgedragen winst (overgedragen verlies) (-)
VI. kapitaalsubsidies
VOORZIENINGEN EN UITGESTELDE BELASTINGEN VII. voorzieningen en uitgestelde belastingen A. voorzieningen voor risico’s en kosten
3. grote herstellings- en onderhoudswerken 4. overige risico’s en kosten B. uitgestelde belastingen
98 NMBS - JAARVERSLAG 2006
Passiva (in euro)
totaal NMBS
onverdeeld
B-Cargo
reizigersvervoer openbare dienst
ander reizigersvervoer
10.526.430,63
0,00
10.336.261,63
162.698,53
27.470,47
SCHULDEN VIII. schulden op meer dan één jaar A. financiële schulden 1. achtergestelde leningen
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
2. niet-achtergestelde obligatieleningen
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
3. leasingschulden en soortgelijke schulden
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
4. kredietinstellingen
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
5. overige leningen
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
1. leveranciers
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
2. te betalen wissels
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
10.336.261,63
162.698,53
27.470,47
B. handelsschulden
C. ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen D. overige schulden
IX. schulden op ten hoogste één jaar
10.526.430,63
582.925.268,13
0,00
132.417.507,58
388.875.383,32
61.632.377,23
8.000.000,00
0,00
8.000.000,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
164.174.000,00
0,00
34.837.722,80
110.653.276,00
18.683.001,20
383.702.166,52
0,00
87.286.113,64
254.434.022,64
41.982.030,24
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
9.826.544,47
0,00
1.736.998,59
7.395.102,45
694.443,43
57.521,36
0,00
823,54
2.615,74
54.082,08
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
F. overige schulden
17.165.035,78
0,00
555.849,01
16.390.366,49
218.820,28
X. overlopende rekeningen
210.250.461,31
0,00
22.759.163,71
159.719.623,07
27.771.674,53
4.121.406.720,95
1.168.412.694,38
216.866.666,79
2.617.664.373,13
118.462.986,65
A. schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen B. financiële schulden 1. kredietinstellingen 2. overige leningen C. handelsschulden 1. leveranciers 2. te betalen wissels D. ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen E. schulden met betrekking tot belastingen bezoldigingen en sociale lasten 1. belastingen 2. bezoldigingen en sociale lasten
TOTAAL PASSIVA
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
99
balans
Staat van de immateriële vaste activa (in euro) aanschaffingswaarde per einde vorig boekjaar
99.936.126,16
mutaties tijdens het boekjaar aanschaffing met inbegrip van geproduceerde vaste activa
19.657.201,68
overdrachten en buitengebruikstellingen overboekingen van een post naar een andere per einde van het boekjaar
119.593.327,84
afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het vorig boekjaar
63.227.042,88
mutaties tijdens het boekjaar geboekt teruggenomen want overtollig
11.118.669,92 0,36
verworven van derden afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen overgeboekt van een post naar een andere
100 NMBS - JAARVERSLAG 2006
per einde van het boekjaar
74.345.712,44
nettoboekwaarde per einde boekjaar
45.247.615,40
Staat van de materiële vaste activa (in euro)
terreinen en gebouwen
installaties machines en uitrusting
meubilair en rollend materieel
226.137.628,82
435.891.523,49
leasing en soortgelijke rechten
overige materiële vaste activa
activa in aanbouw en vooruitbetalingen
3.607.323.947,38
307.662.422,93
214.729.677,92
2.909.696,71
63.446.622,06
aanschaffingswaarde per einde vorig boekjaar mutaties tijdens het boekjaar aanschaffing incl. geproduceerde activa
164.839,75
89.853,13
overdrachten en buitengebruikstellingen
9.110,22
1.892.113,42
overgeboekt van een post naar een andere per einde van het boekjaar
198.190.246,48
7.481.485,04
36.070.609,86
- 263.206,68
233.774.843,39
470.159.873,06
3.604.151.043,99
67.824.684,97
249.202.507,44
1.509.964.891,24
270.974.826,12
4.357.220,15
20.046.868,07
125.243.295,83
11.768.715,58
9.800,73
85.209,04
174.671,12
1.093.990,46
61.808.458,62
0,00
43.696.098,20
- 86.984.986,42
287.911.899,07
325.934.937,98
afschrijvingen en waardeverminderingen per einde vorig boekjaar mutaties tijdens het boekjaar geboekt teruggenomen want overtollig verworven van derden afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen overgeboekt van een post naar een andere per einde van het boekjaar
nettoboekwaarde per einde boekjaar
9.110,22
1.857.492,94
2.909.314,07
- 54.505,46
- 34.165,64
- 36.588.584,59
72.108.488,71
267.272.507,89
1.595.535.617,29
0,00
256.518.348,31
0,00
161.666.354,68
202.887.365,17
2.008.615.426,70
0,00
31.393.550,76
325.934.937,98
36.677.255,69
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
101
balans
Staat van de financiële vaste activa (in euro)
verbonden ondernemingen
ondernemingen deelnemingsverhouding
met andere ondernemingen
57.559.512,28
24.199.709,48
9.173,04
766.300,00
750,00
deelnemingen en aandelen aanschaffingswaarde per einde vorig boekjaar mutaties tijdens het boekjaar aanschaffing overdrachten en buitengebruikstellingen overgeboekt van een post naar een andere
624.205,61 5.937.679,58
- 5.937.679,58
62.872.986,25
19.028.329,90
44.736.132,71
10.754.337,77
geboekt
701.700,53
61.959,58
teruggenomen want overtollig
326.281,86
46.715,89
per einde van het boekjaar
9.923,04
afschrijvingen en waardeverminderingen per einde vorig boekjaar mutaties tijdens het boekjaar
verworven van derden afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen overgeboekt van een post naar een andere per einde van het boekjaar
328.233,34 542.311,67
542.311,67
45.325.629,71
- 10.227.269,79
1.500.000,00
- 1.500.000,00
niet-opgevraagde bedragen per einde van vorig boekjaar mutaties tijdens het boekjaar per einde boekjaar nettoboekwaarde per einde boekjaar
1.500.000,00
1.500.000,00 16.047.356,54
8.801.060,11
9.923,04
vorderingen netto boekwaarde einde vorig boekjaar
99,14
mutaties tijdens het boekjaar toevoegingen
127.500,00
terugbetalingen geboekte waardeverminderingen teruggenomen waardeverminderingen wisselkoersverschillen overige netto boekwaarde per einde boekjaar 102 NMBS - JAARVERSLAG 2006
127.500,00
99,14
Deelnemingen en maatschappelijke rechten in andere ondernemingen
Geldbeleggingen, overige beleggingen (in euro)
Hieronder worden de deelnemingen vermeld waarin de onderneming een deelneming bezit alsmede de andere ondernemingen waarin de onderneming maatschappelijke rechten bezit ten belope van tenminste
aandelen
10% van het geplaatste kapitaal.
boekwaarde verhoogd met het niet-opgevraagd bedrag niet-opgevraagd bedrag
maatschappelijke rechten gehouden door:
de onderneming (rechtstreeks) aantal
dochters
vastrentende effecten waarvan uitgegeven door kredietinstellingen
%
%
100,00
0,00
108118
89,03
2,08
hoogstens één maand
29
29,00
1,00
meer dan één maand en hoogstens één jaar
95,44
0,00
meer dan één jaar
5,00
0,00
termijnrekening bij kredietinstellingen Rheinkraft International (Duits recht) NV Interferryboats CVBA Thalys International NV Railtour Eurostar Group NV TRW
485.000,00
met een resterende looptijd of opzegtermijn van 485.000,00
49,38
0,00
804
6,90
16,76
NV Intercontainer - Interfrigo
165509
11,52
0,00
NV European Bulk Terminals
852
14,07
0,00
NV IC West
35
35,00
0,00
NV Sea Rail
3500
35,00
0,00
150
14,99
0,00
over te dragen kosten infrabel infrastructuurvergoeding
92.202.237,71
6,16
0,00
over te dragen personeelskosten
13.907.263,47
100
7,69
0,00
50
50,00
0,00
0,00
0,00
NV Dryport Mouscron-Lille
I.C.RR Ltd Bureau Central de Clearing Frigosuisse Immobilien NV Bene-Rail International SIBELIT
hierboven niet-opgenomen overige geldbeleggingen
Overlopende rekeningen van de activa (in euro)
Overlopende rekeningen van het passiva (in euro)
personeelskosten zoals meegedeeld door de holding
61.782.088,79
toe te rekenen kosten aan activiteiten dir Treinen
50.786.513,94
over te dragen opbrengsten ivm cut-off
56.809.470,05
over te dragen opbrengsten ivm woon-werkverkeer
19.454.409,51
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
103
balans
Staat van het kapitaal (in euro)
bedragen
aantal aandelen
maatschappelijk kapitaal geplaatst kapitaal per einde van het vorige boekjaar
930.070.000,00
wijziging tijdens het boekjaar kapitaalsverhoging 04/2006
per einde van het boekjaar
185.000.000,00
1.115.070.000,00
samenstelling van het kapitaal soorten aandelen aandelen met stemrecht zonder nominale waarde
1.115.070.000,00
20.002
aandelen op naam of aan toonder op naam
20.002
aan toonder
Voorzieningen voor overige risico’s en kosten (in euro)
voorzieningen voor risico’s van ongevallen, insolventie en allerlei voorziening art. 77 beheerscontract en klantenbinding
104 NMBS - JAARVERSLAG 2006
15.717.749,95 2.351.332,15
voorziening contract ICRRL
16.397.853,84
voorzieningen inrichting polder Berendrecht en vervuilde terreinen
46.217.008,00
Bedrijfsresultaten
meer dan 1 jaar
Staat van de schulden
hoogstens 1 jaar
hoogstens 5 jaar meer dan 5 jaar andere bedrijfsopbrengsten (post 74) waarvan: exploitatiesubsidies vanwege de overheid ontvangen compenserende bedragen
4.612.504,15
uitsplitsing van de schulden met een oorspronkelijke looptijd van meer dan één jaar
werknemers ingeschreven in het personeelsregister
naargelang hun resterende looptijd.
overige schulden
8.000.000,00
totaal aantal op de afsluitingsdatum
2,00
gemiddeld personeelsbestand in voltijdse equivalenten
1,80
aantal daadwerkelijk gepresteerde uren
10.526.430,63
boekjaar 2006
schulden m.b.t. belastingen, bezoldigingen
3.078,00
personeelskosten bezoldigingen en rechtstreekse sociale voordelen
48.339,55
werkgeversbijdrage voor sociale verzekeringen
10.293,16
werkgeversbijdrage voor bovenwettelijke verzekeringen
sociale lasten niet-vervallen belastingschulden
57.521,36
andere personeelskosten pensioenen
waardeverminderingen
Financiële resultaten
op voorraden en bestellingen in uitvoering geboekt teruggenomen
8.180.133,45
op handelsvorderingen
andere financiële opbrengsten kapitaalsubsidies
15.785.204,50
102.100.622,37
geboekt
9.740.674,52
teruggenomen
3.305.023,86
waardevermindering op vlottende activa geboekt
4.379.300,35
Uitzonderlijke resultaten
voorzieningen voor risico’s en kosten toevoegingen
19.216.812,04
bestedingen en terugnemingen
24.392.132,03
andere bedrijfskosten belastingen en taksen op de bedrijfsuitoefening
112.616,54
andere
298.795,61
uitsplitsing van de andere uitzonderlijke kosten, indien het belangrijke bedragen betreft. Invloed sociaal akkoord op het vakantiegeld 2005
uitzendkrachten en ter beschikking van de onderneming gestelde personen 949.566,39
totaal aantal op de afsluitdatum
18.444,00
gemiddeld aantal in voltijds equivalenten
18.316,40
aantal daadwerkelijk gepresteerde uren kosten voor de onderneming
26.305.143,00 954.006.300,11
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
105
balans
Belastingen op het resultaat
Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen
uitsplitsing van de post 670/3
De goederen en waarden gehouden door derden in hun naam ten bate en op risico van de
belastingen op het resultaat van het boekjaar
onderneming, voor zover deze goederen en waarden niet in de balans zijn opgenomen.
verschuldigde of betaalde belastingen en voorheffingen
22.848,53
geactiveerde overschotten van betaalde belastingen en voorheffingen
22.848,53
stukken hst en loco 13 in het buitenland
6.037.244,87
belangrijke verplichtingen tot aankoop van vaste activa aankopen binnenland
bronnen van belastinglatenties actieve latenties gecumuleerde verliezen die later aftrekbaar zijn van latere belastbare winsten
181.614.828,77 181.614.828,77
aankopen buitenland
413.684.595,86 2.372.205,98
termijnverrichtingen gekochte (te ontvangen) goederen
12.726.940,91
Belastingen op de toegevoegde waarde Belangrijke hangende geschillen en andere belangrijke verplichtingen de belasting op de toegevoegde waarde in rekening gebracht: aan de onderneming
502.691.126,70
door de onderneming
185.629.996,88
de ingehouden bedragen ten laste van derden bij wijze van: bedrijfsvoorheffing roerende voorheffing
106 NMBS - JAARVERSLAG 2006
44.219,11
tussenkomst pensioenverplichtingen door derden gestelde garanties voor rekening van de onderneming
208.384.661,21 62.960.208,47
Betrekking met verbonden ondernemingen en met ondernemingen waarmee een deelverhouding bestaat financiële betrekkingen met: rechtstreekse en onrechtstreekse bezoldigingen en ten laste van de resultaatrekening toegekende pensioenen, voor zover deze vermelding niet uitsluitend of hoofdzakelijk betrekking heeft op de toestand van een enkel identificeerbaar persoon:
aan bestuurders en zaakvoerders
109.100,08
verbonden
ondernemingen
ondernemingen
in deelverhouding
financiële vaste activa
16.047.356,54
8 928 560,11
deelnemingen
16.047.356,54
8.801.060,11
vorderingen: achtergestelde andere
vorderingen
127.500,00
141.214.428,33
13.915.783,35
op meer dan één jaar
60.250.691,89
op hoogstens één jaar
80.963.736,44
13.915.783,35
303.701.140,63
7.557.292,25
geldbeleggingen aandelen vorderingen
schulden op meer dan één jaar
10.137.070,64
op hoogstens één jaar
293.564.069,99
7.557.292,25
financiële resultaten opbrengsten uit financiële vaste activa opbrengsten uit vlottende activa
139.286,80 4.736.923,51
realisatie van vaste activa verwezenlijkte meerwaarde
46.086,73
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
107
Verslag van het College van Commissarissen aan de Algemene Vergadering van 15 mei 2007 Mevrouwen, Mijne Heren, Overeenkomstig de wettelijke en statutaire bepalingen, en meer bepaald de artikelen 143 en 144 van het Wetboek van Vennootschappen, die krachtens artikel 37 van de wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven van toepassing zijn op N.M.B.S., naamloze vennootschap van publiek recht, heeft het College van Commissarissen de eer U verslag uit te brengen over de uitvoering van zijn mandaat voor het boekjaar 2006. Het verslag omvat zijn oordeel over de jaarrekening evenals de vereiste bijkomende vermeldingen en inlichtingen.
Verklaring over de jaarrekening zonder voorbehoud Het College van Commissarissen heeft de controle uitgevoerd van de jaarrekening over het boekjaar afgesloten op 31 december 2006, opgesteld op basis van het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel, met een balanstotaal van 4.121.406.720,95 EUR en waarvan de resultatenrekening afsluit met een verlies van het boekjaar van 67.702.810,62 EUR. Het opstellen van de jaarrekening valt onder de verantwoordelijkheid van het bestuursorgaan. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het opzetten, implementeren en in stand houden van een interne controle met betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergave van de jaarrekening die geen afwijkingen van materieel belang, als gevolg van fraude of het maken van fouten, bevat; het kiezen en toepassen van geschikte waarderingsregels; en het maken van boekhoudkundige ramingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Het is de verantwoordelijkheid van het College van Commissarissen een oordeel over
108 NMBS - JAARVERSLAG 2006
deze jaarrekening tot uitdrukking te brengen op basis van zijn controle. Het College van Commissarissen heeft zijn controle uitgevoerd overeenkomstig de wettelijke bepalingen en volgens de in België geldende controlenormen. Deze controlenormen vereisen dat de controle zo wordt georganiseerd en uitgevoerd dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang, als gevolg van fraude of van het maken van fouten, bevat. Overeenkomstig de voornoemde controlenormen heeft het College van Commissarissen rekening gehouden met de administratieve en boekhoudkundige organisatie van de vennootschap, alsook met haar procedures van interne controle. Het College van Commissarissen heeft van de verantwoordelijken en van het bestuursorgaan van de vennootschap de voor zijn controles vereiste ophelderingen en inlichtingen verkregen. Het College van Commissarissen heeft op basis van steekproeven de verantwoording onderzocht van de bedragen opgenomen in de jaarrekening. Het heeft de gegrondheid van de waarderingsregels, de redelijkheid van de betekenisvolle boekhoudkundige ramingen gemaakt door de vennootschap, alsook de voorstelling van de jaarrekening als geheel beoordeeld. Het College van Commissarissen is van mening dat deze werkzaamheden een redelijke basis vormen voor het uitbrengen van zijn oordeel. Naar het oordeel van het College van Commissarissen geeft de jaarrekening afgesloten op 31 december 2006 een getrouw beeld van het vermogen, de financiële toestand en van de resultaten van de vennootschap, in overeenstemming met het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel.
Bijkomende vermeldingen en inlichtingen Het opstellen en de inhoud van het jaarverslag, alsook het naleven door de vennootschap van het Wetboek van vennootschappen en van de statuten, vallen onder de verantwoordelijkheid van het bestuursorgaan. Het is de verantwoordelijkheid van het College van Commissarissen om in zijn verslag de volgende bijkomende vermeldingen en inlichtingen op te nemen die niet van aard zijn om de draagwijdte van zijn verklaring over de jaarrekening te wijzigen: > Het jaarverslag bevat de door de wet vereiste inlichtingen en stemt overeen met de jaarrekening. Het College van Commissarissen kan zich echter niet uitspreken over de beschrijving van de voornaamste
risico’s en onzekerheden waarmee de vennootschap wordt geconfronteerd, alsook van haar positie, haar voorzienbare evolutie of de aanmerkelijke invloed van bepaalde feiten op haar toekomstige ontwikkeling. Het College van Commissarissen kan evenwel bevestigen dat de verstrekte gegevens geen onmiskenbare inconsistenties vertonen met de informatie waarover het beschikt in het kader van zijn mandaat. Het jaarverslag opgesteld op 28 maart 2007 vermeldt nog wel dat de Europese Commissie haar onderzoek naar de overheidssteun ten belope van 95,3 Mios EUR die N.M.B.S. heeft toegekend aan de dochtermaatschappij NV InterFerryBoats op dat ogenblik nog niet had afgesloten. Op datum van 24 april 2007 heeft de Europese Commissie deze steun goedgekeurd. Het is bijgevolg niet meer nodig een toelichtende paragraaf in onderhavig verslag op te nemen zoals dat het geval was in de verslaggeving van het College van Commissarissen aan de Algemene Vergadering voor de vorige boekjaren. > Onverminderd formele aspecten van ondergeschikt belang, werd de boekhouding gevoerd overeenkomstig de in België van toepassing zijnde wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften. > Het College van Commissarissen dient u geen verrichtingen of beslissingen mede te delen die in overtreding met de statuten, het Wetboek van vennootschappen of met de wet van 21 maart 1991 zijn gedaan of genomen. > De verwerking van het resultaat die aan de Algemene Vergadering wordt voorgesteld is in overeenstemming met de wettelijke en statutaire bepalingen.
Rekeningen per activiteitssector Krachtens artikel 27, §1 van de wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven en artikel 221 van diezelfde wet, ingevoegd door artikel 5 van het koninklijk besluit van 19 oktober 2004 houdende sommige maatregelen voor de reorganisatie van de Nationale Maatschappij der Belgische
Spoorwegen, moet de N.M.B.S. naast het boekhoudkundig gemeenrecht een aantal specifieke boekhoudkundige verplichtingen naleven: > het voorzien in een afzonderlijk stelsel van rekeningen voor haar activiteiten die verband houden met de taken van openbare dienst enerzijds en haar andere activiteiten anderzijds, en de opname in de bijlage bij de jaarrekening van een samenvattende staat van de rekenin gen betreffende de taken van openbare dienst; > het aanhouden in haar interne boekhouding van afzonderlijke rekeningen voor haar activiteiten met betrekking tot het goederenvervoer per spoor en de opname in de bijlage bij de jaarrekening van een afzonder lijke balans en resultatenrekening voor die activiteiten; > het afzonderlijk vermelden in de rekeningen van de bijdragen van de Staat gestort voor de activiteiten met betrekking tot de verstrekking van vervoerdiensten voor reizigers in het kader van de opdrachten van openbare dienst. Om die wettelijke verplichtingen na te leven heeft de Raad van Bestuur volgende drie finale activiteiten geïdentificeerd: > (1) het reizigersvervoer als taak van openbare dienst, > (2) het reizigersvervoer niet openbare dienst, > (3) het goederenvervoer. De Raad van Bestuur heeft eveneens de regels vastgelegd die nodig zijn om de posten van de balans en van de resultatenrekening toe te wijzen aan de activiteiten, ervan uitgaande dat de onderliggende waarderingsregels dezelfde zijn als deze die voor de statutaire jaarrekening van kracht zijn. Voor de toewijzing van de kosten en opbrengsten wordt gesteund op de algemene boekhouding conform de wet van 17 juli 1975 en op de in de analytische boekhouding gebruikelijke beginselen van toerekening die het mogelijk maken resultatenrekeningen op te stellen die kunnen worden afgestemd met de statutaire resultatenrekening.
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
109
verslag van het College van Commissarissen
Betreffende de toerekening van de balansposten is de Raad van Bestuur, bij gebrek aan Belgische boekhoudnormen die aanwijzingen bevatten voor de rapportering met betrekking tot verschillende activiteiten die onder dezelfde juridische entiteit vallen, uitgegaan van de internationale normen (IAS/IFRS), meer bepaald IAS 14.
De Europese richtlijn 2000/52/EG en de wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven leggen evenwel de verplichting op de kosten en de opbrengsten toe te rekenen aan de activiteitssectoren waaronder de financiële kosten en opbrengsten. Wat betreft de financiële resultaten is die toerekening nog niet volledig gerealiseerd bij gebrek aan een methodologie die toelaat de thesauriestromen te affecteren.
De balansen van de activiteiten, zoals goedgekeurd door de Raad van Bestuur, bevatten alle operationele activa en passiva die rechtstreeks toewijsbaar zijn of die redelijkerwijze kunnen worden verdeeld, namelijk de immateriële en materiële vaste activa, de financiële vaste activa, de voorraden en bestellingen in uitvoering, de vorderingen, de overlopende rekeningen van het actief, de kapitaalsubsidies, de voorzieningen, de schulden en de overlopende rekeningen van het passief.
Het College van Commissarissen neemt er akte van dat de maatschappij een dergelijke methodologie uitwerkt in consultatie met de maatschappij N.M.B.S.-Holding.
Rekening houdend met de toepasselijke waarderings- en toerekeningsregels en onverminderd formele aspecten van ondergeschikt belang, geven de balansen van de activiteiten een getrouw beeld van de geboekte activa en passiva.
Het College van Commissarissen dankt de bestuursorganen, de directie Financiën en haar diensten voor de samenwerking en de hulp die het heeft gekregen bij de uitvoering van zijn opdracht.
De resultatenrekeningen van de activiteiten samen omvatten de totaliteit van de kosten en opbrengsten van de N.M.B.S.
Opgemaakt te Brussel op 2 mei 2007,
De resultaten van die activiteiten van de N.M.B.S., zoals goedgekeurd door de Raad
Het College van Commissarissen
van Bestuur, zijn de volgende in het boekjaar 2006: Het Rekenhof vertegenwoordigd door: Resultaten (in miljoen euro)
Reizigersvervoer openbare dienst
Reizigersvervoer niet openbare dienst
Bedrijfsresultaat
- 95,2
- 16,6
Financieel resultaat
101,7
0,4
- 2,3
99,8
6,5
- 16,2
- 60,2
- 69,9
Courant resultaat
Goederenvervoer N.M.B.S. - 57,9
- 169,7
Uitzonderlijk resultaat
0,8
- 3,0
4,4
2,2
Netto Resultaat
7,3
- 19,2
- 55,8
- 67,7
Rekening houdend met de toepasselijke waarderings- en toerekeningsregels en onverminderd formele aspecten van ondergeschikt belang, geven die resultatenrekeningen 2006 een getrouw beeld van de resultaten van de activiteiten.
110 NMBS - JAARVERSLAG 2006
> M. de Fays, Raadsheer in het rekenhof > F. Vanstapel, Eerste voorzitter van het Rekenhof De leden van het Instituut der Bedrijfsrevisoren: > Burg. BVBA Michel Delbrouck & C°, Bedrijfsrevisoren Vertegenwoordigd door M.Delbroeck, Bedrijfsrevisor > Burg. BVBA Van Impe, Mertens & Associates, Bedrijfsrevisoren Vertegenwoordigd door H. Van Impe, Bedrijfsrevisor, Voorzitter van het College van Commissarissen
Organigram Bezoldigingscomité
Raad van Bestuur
Auditcomité
Directiecomité
Managementcomité
Gedelegeerd Bestuurder
Algemeen Secretariaat en Communicatie
Financiën
Strategische en Juridische Aangelegenheden
Materieel
Treinen
Human Resources
Reizigers
Goederen
Aankoop en Logistiek
JAARVERSLAG 2006 - NMBS
111
Concept: NMBS / EuroRSCG Tekst/productie: NMBS Corporate communicatie (Hugo Stevens, Bruno Van Calster) Opmaak: NMBS Corporate communicatie (Kathleen Van Vaerenbergh) / NMBS design (Alain Mathieu, Guy Van Cauwenberge) Foto’s: NMBS Corporate communicatie (Martial Host) / NMBS Holding (Leo Goossenaarts, Denis Moinil) Druk: NMBS Centrale Drukkerij Speciale dank aan onze enthousiaste treinreizigers Aude Collioud, Nas Sidow, Valérie Van Dijk en Marc Rasmussen voor hun medewerking aan de fotosessie.
[email protected] Verantwoordelijke uitgever: Philippe Rigaux, NMBS Corporate communicatie, Hallepoortlaan 40, 1060 Brussel juni 2007
www.nmbs.be