Voedselverspilling hoog op de agenda Duurzaamheidkompas #5
Oktober 2010
Inleiding
Duurzaamheidkompas Antwoord op duurzaamheidvragen In deze tijd van milieu-, klimaat-, voedsel- en economische crises is het bepalen van de juiste strategische richting en het nemen van de daarbij horende beslissingen essentieel. Is duurzaam kansrijk of niet? Moet de voet op de rem of geven we gas? Besparen of investeren? Consuminderen of juist meer? Leiden of volgen? Dit zijn slechts enkele duurzaamheiddilemma’s waar vrijwel elke producent, retailer, beleidsmaker of maatschappelijke organisatie mee te maken krijgt. Snelle en goede besluiten Het Duurzaamheidkompas geeft aan welke kant het opgaat met de publieke opinie inzake duurzaamheid. Het levert de benodigde inzichten voor het ontwikkelen, implementeren of evalueren van duurzame beleidsalternatieven. Inzicht in mening Nederlander MarketResponse voert het onderzoek online uit onder een representatieve steekproef van Nederlanders. Schuttelaar & Partners is verantwoordelijk voor een gedegen inhoudelijke inbreng in de vragenlijst en analyse.
Met regelmaat Het Duurzaamheidkompas is een initiatief van Schuttelaar & Partners en MarketResponse. Driemaal per jaar bieden wij u inzicht en nieuwe inspiratie om effectieve en vooral duurzame beleidskeuzes te maken. Met steeds wisselende actuele thema's. Onderzoeksopzet Het onderzoek is gehouden onder n=504 respondenten in de periode van 31 augustus tot en met 20 september 2010. Daarvan waren er 148 Cultureel Creatieven, De Onderzoek Groep, het consumentenpanel van MarketResponse, levert de deelnemers aan het onderzoek. Cultureel Creatieven Cultureel Creatieven (ca. 17% van de volwassen Nederlanders) zijn meer bewust en beter geïnformeerd over duurzaamheid. Wilt u meer weten over deze Nederlanders? Kijk op www.marketresponse.nl.
Definitie van duurzaamheid Duurzaamheid is een breed begrip. Respondenten wordt gevraagd om spontaan aan te geven wat men onder duurzaamheid verstaat. Daarna wordt hen de volgende definitie meegegeven: Duurzaamheid is: Zorgen voor een balans tussen de economische, sociale en milieuaspecten. Het doel daarvan is te voorzien in de behoeften van nu, zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien in gevaar te brengen. Uw eigen positie in kaart Schuttelaar & Partners en MarketResponse bieden bedrijven en organisaties de gelegenheid om de eigen duurzaamheidpositie en beleidsalternatieven te evalueren door mee te lopen in onze reguliere monitor. U kunt zich aanmelden als participant. Meer informatie? Neem contact op met: Pauline Bron MarketResponse
Mariëtte van Amstel Schuttelaar & Partners
Duurzaamheidkompas Duurzaamheidkompas #5 oktober #5 2010 2010
2
Leeswijzer
Aandachtspunten, goede scores en trends In dit rapport maken we gebruik van pictogrammen die de lezer attent maken op een aantal punten.
Prima score, met deze pictogram leggen we de nadruk op onderzoeksresultaten die goed zijn.
Nederlanders versus Cultureel Creatieven De uitkomsten van Nederland zijn vaak in het blauw weergegeven.
Aandachtspunt, met deze pictogram leggen we nadruk op onderzoeksresultaten die aandacht behoeven.
Quote, met deze pictogram leggen we de nadruk op quotes uit onderzoek
Wanneer in de tekst of grafieken gesproken wordt over Nederland of Nederlanders is de basis alle n= 504 respondenten van dit onderzoek. De uitkomsten van de Cultureel Creatieven zijn in het groen weergegeven. Wanneer wordt gesproken over Cultureel Creatieven is de basis n= 148 respondenten.
Duurzaamheidkompas Duurzaamheidkompas #5 oktober #5 2010 2010
3
Samenvatting Duurzaamheidkompas #5 Voedselverspilling Voedselverspilling wordt vooral gezien als de eigen verantwoordelijkheid van consumenten. 87% van de Nederlanders geeft aan geregeld voedsel te verspillen. Er is grote bereidheid om dit te verminderen (78%). Vooral door inkoopgedrag aan te passen en goed op ‘ten minste houdbaar’ en ‘te gebruiken tot’ op de verpakking te letten. Ook voedselproducenten, supermarkten, restaurants en de overheid hebben ieder verantwoordelijkheid. Nederlanders benoemen diverse acties voor elk van deze organisaties, zoals kleinere hoeveelheden verkopen, afspraken met voedselbanken maken of bewaartips op het product.
Duurzaamheidstrends Duurzaam produceren blijft belangrijk voor zowel de Nederlanders (84%). Het aantal consumenten dat zichzelf bewust met bezighoudt duurzaam consumeren neemt daarentegen af (27%). Duurzaamheid heeft positieve effecten voor een bedrijf. Vooral de Cultureel Creatieven benoemen positieve effecten. Onder de Cultureel Creatieven is een licht stijgende trend te zien, terwijl onder Nederlanders een licht dalende trend is te zien.
Duurzaamheidkompas #5 2010
4
Thema Duurzaamheidkompas #5: Voedselverspilling
Duurzaamheidkompas #5 oktober 2010
5
Betekenis voedselverspilling
Vooral ‘weggooien van goed of overtollig eten’
Nederland
Ruim 83% van de Nederlanders en 90% van de Cultureel Creatieven heeft een beeld bij de term voedselverspilling.
Cultureel Creatieven
Vooral het ‘weggooien van eten’, ‘overproductie’ en het weggooien van goed eten of overtollig eten worden genoemd. Groente, fruit, melk en boter zijn de producten die spontaan met verspilling worden geassocieerd.
Hoe groter het woord, hoe vaker genoemd Duurzaamheidkompas #5 oktober 2010
6 6
Belang voedselverspilling
Nederlanders vinden voedselverspilling net zo belangrijk als andere duurzaamheidsthema’s Belang voedselverspilling in vergelijking met onderstaande thema’s Voedselverspilling minder belangrijk
Het verdwijnen van het regenwoud
27%
Voedselverspilling belangrijker
39%
33%
30%
Vermindering van zorg en aandacht voor medemens in buurt
28%
42%
De vervuiling van de bodem
24%
48%
Obesitas
28%
45%
27%
Klimaatverandering
29%
44%
26%
Honger en ondervoeding in Afrika
29%
46%
25%
Belangrijk
Even belangrijk
29%
Minder belangrijk
Duurzaamheidkompas #5 oktober 2010
7
Voedselverpilling: weggooien en hoe vaak komt het voor
Negen op de tien Nederlanders gooit voedsel weg Oorzaken Voedselverspilling
Komt voor?
Totaal Nederland
Hoe vaak?
87%
De kwaliteit van AGF is slecht, het is snel niet vers of goed meer.
12%
67%
29%
33%
Er wordt te veel gekookt, alles wat overblijft wordt weggegooid.
54%
46%
De kwaliteit van de voorverpakte groente is slecht. Als ik de verpakking open, kan ik iets weggooien.
52%
48%
Als een product (bijna) over de houdbaarheidsdatum is, gooi ik het weg.
46%
54%
16%
Ik kook te veel pasta, rijst of aardappelen en gooi het restant weg omdat ik geen zin heb dat te eten.
46%
54%
14%
Verpakkingen zijn te groot daarom houd ik over.
45%
55%
Ik koop aanbiedingen en krijg het niet op tijd op.
34%
66%
Ik gooi elk jaar een aantal producten uit mijn kerstpakket weg.
31%
69%
Ik koop vaak nieuwe producten zonder te kijken wat ik nog in huis heb.
30%
70%
Als ik ongepland buiten de deur blijf eten gooi ik het eten dat ik al gekocht had weg.
23%
77%
Ik lust geen broodkorsten of kapjes, dat gooi ik weg.
20%
80%
Weleens
(Bijna) nooit
41%
17%
37%
18%
27%
27%
17%
45%
87% van de Nederlanders gooit weleens eten weg. Bijna zeven op de tien Nederlanders gooit groenten en fruit weg omdat het te snel niet meer vers of houdbaar is.
35%
38%
47%
36%
36%
14%
40%
33%
9%
20%
43%
19%
7%
22%
19%
55%
36%
Eten weggooien gebeurt zeer regelmatig. Van de Nederlanders die eten weggooien, gooit in totaal 17% dagelijks eten weg en 41% wekelijks. Vooral brood, teveel gekookte restjes met pasta, rijst of aardappelen gooien mensen weg.
97%
34%
17%
9%
48%
41%
25%
50%
40%
15%
20%
Dagelijks
Wekelijks
Maandelijks
Een paar keer per jaar
Duurzaamheidkompas #5 oktober 2010
8
Belang voedselverspilling
Meer dan de helft van de Nederlanders vindt dat voedselverspilling verminderd moet worden
Cultureel Creatieven
Nederland
Vindt u dat er wat aan voedselverspilling gedaan moet worden?
55%
32%
82%
Ja
Misschien
6%
11%
Nee
Duurzaamheidkompas #5 oktober 2010
9
Belangrijkste argumenten tegen voedselverspilling
Nederlander vindt voedselverspilling vooral zonde van eten U vindt dat er minder voedsel weggegooid zou moeten worden. In hoeverre spelen de onderstaande argumenten voor u mee? 86%
Het is verspilling, dus zonde van dat eten
Zo ben ik niet opgevoed, voedsel verspillen dat doe je niet
73%
Ik vind het erg dat wij hier eten weggooien, terwijl kinderen in Afrika honger lijden
72%
Ik betaal voor iets wat ik weggooi en niet gebruik, dat is zonde van het geld
71%
Eten weggooien is een onnodige belasting voor het milieu en klimaat
69%
Speelt mee
Neutraal
12% 2%
22%
15%
5%
13%
20%
20%
8%
10%
Speelt niet mee
Duurzaamheidkompas #5 oktober 2010
10
Verminderen voedselverspilling
Ruim driekwart van de Nederlanders is bereid zelf minder voedsel te verspillen
Cultureel Creatieven
Nederland
Bent u bereid om de voedselverspilling binnen uw eigen gezin te verminderen? 78%
41%
37%
15%
5%
92%
67%
25%
Ze ke r w e l
W a a rschijnlijk w e l
Misschie n w e l/ m isschie n nie t
W a a rschijnlijk nie t
7%
Ze ke r nie t
Duurzaamheidkompas #5 oktober 2010
11
Verminderen voedselverspilling
Nederlander wil vooral beter op houdbaarheid letten en het inkoopgedrag aanpassen Welke van de onderstaande acties zou u zelf willen nemen? Producten voor de gebruiksdatum gebruiken
66%
Bij boodschappen doen rekening houden met wat al in huis is
56%
Ervoor te zorgen dat er niet te veel eten wordt ingekocht
54%
Een product opeten na de houdbaarheidsdatum als dat nog kan
53%
Betere porties koken
41% 36%
Een dag per week de restjes eten Artikelen kopen die afgeprijsd zijn vanwege de houdbaarheidsdatum
31% 29%
Zorgen dat er niets overblijft
Meer informatie inwinnen over voedselverspilling
16%
Persoonlijk advies inwinnen
7%
In een restaurant een extra bedrag betalen als mijn eten niet op is
7%
Invriezen
3%
Duurzaamheidkompas #5 oktober 2010
12
Verminderen voedselverspilling
Nederlander legt verantwoordelijkheid om minder voedsel te verspillen vooral bij zichzelf Wie moet er in uw ogen actief aan de slag met de vermindering van voedselverspilling? 82%
Consumenten/ gezinnen
96% 55%
Horeca zoals restaurants
64% 53%
Supermarkten
64% 49%
Producenten van voedsel
65% 32%
De overheid
Weet niet
54% 5%
Nederlander
Cultural Creatives
Duurzaamheidkompas #5 oktober 2010
13
Taken om voedselverspilling te verminderen
Nederlander: iedere betrokkene dient andere acties te ondernemen om verspilling tegen te gaan
Wat moeten restaurants doen?
Wat moeten supermarkten doen?
1. 2. 3.
1.
Het introduceren van verschillende porties (83%) Maken van afspraken met voedselbank etc (79%) Eten in doggy bag meegeven (50%)
2. 3.
Producten een dag voor of op de houdbaarheidsdatum gratis of met korting geven (71%) Kleinere hoeveelheden verkopen (71%) Transparant zijn over hoe ze zelf minder verspillen (46%)
Wat moeten producenten van voedsel doen?
Wat moet de overheid doen?
1. 2. 3.
1. 2. 3.
Informatie op etiket geven met bewaartips (72%) Kleinere verpakkingen maken (69%) Restanten hergebruiken door er energie mee op te wekken (66%)
Informatiecampagne om mensen bewust te maken (83%) Bedrijven stimuleren om minder weg te gooien (75%) Recepten en tips geven over hoe minder weg te gooien (43%)
Duurzaamheidkompas #5 oktober 2010
14
Het Duurzaamheidkompas brengt ook een aantal trends in kaart
Duurzaamheidkompas Duurzaamheidkompas #5 oktober #3 #5 2010 2010
15
Merken die consumenten spontaan benoemen als duurzaam:
Vier energiebedrijven in top 10 Duurzame top tien: Nederland
1. Nuon 2. Eneco 3. Philips 4. Fairtrade 5. Max Havelaar
6. Essent 7. ASN Bank 8. Triodos Bank 9. Unilever 10. Greenchoice
Cultureel Creatieven
En zijn opvallende verschillen tussen de Nederlanders en de Cultureel Creatieven. Terwijl de Nederlanders vooral energiebedrijven noemen, geven de Cultureel Creatieven aan vooral Fair Trade, Max Havelaar en Triodos Bank
Hoe groter het woord, hoe vaker genoemd Duurzaamheidkompas #5 2010 Duurzaamheidkompas #5 oktober 2010
16 16
Belang van duurzaam produceren door bedrijven
Duurzame activiteiten onverminderd belangrijk Hoe belangrijk vindt u het dat bedrijven zich bezighouden met duurzaamheid? Nederland
11%
14%
12%
13%
63%
59%
62%
22%
26%
22%
Nederland ok t. '09
Nede rland april '10
Nederland sept. '10
56%
33% Nederland m aart '09
Cultureel Creatieven
Heel belangrijk
Belangrijk
3% 40%
57%
Culture e l Cre atie ve n m aart '09
Heel belangrijk
Niet belangrijk, niet onbelangrijk
Onbelangrijk
Belangrijk
Heel onbelangrijk
3%
4%
0%
50%
52%
54%
46%
44%
46%
Culture e l Cre atie ve n ok t. Culture e l Cre atie ve n april '09 '10
Niet belangrijk, niet onbelangrijk
Ruim acht op de tien Nederlanders en alle Cultureel Creatieven geven aan het (heel) belangrijk te vinden dat bedrijven zich bezig houden met duurzaamheid.
Culture e l Cre atie ve n s e pt. '10
Onbelangrijk
Heel onbelangrijk
Duurzaamheidkompas Duurzaamheidkompas #5 oktober #3 2010 #5 2010
17
Belang van eigen duurzaam consumptiegedrag
Steeds minder consumenten consumeren bewust duurzaam
Cultureel Creatieven
Nederland
Hoe bewust bent u zelf met duurzaamheid bezig als u kijkt naar uw eigen consumptiegedrag? 19%
22%
24%
26%
44%
45%
47%
47%
37%
33%
29%
27%
Nederland maart '09
Nederland okt. '09
Nederland april '10
Nederland sept. 2010
8%
6%
35%
39%
30%
57%
54%
56%
60%
Cultureel Creatieven maart '09
Cultureel Creatieven okt. '09
Cultureel Creatieven april '10
Cultureel Creatieven sept. '10
(heel) bewust bezig
14%
Neutraal
Slechts 27% van de consumenten zegt in het eigen consumptiepatroon bewust bezig te zijn het duurzaamheid. Dit in tegenstelling tot het belang dat consumenten toekennen aan duurzaam produceren. Het aantal Nederlanders dat zich bewust bezighoudt met duurzaamheid laat een neerwaartse trend zien, terwijl het aantal Cultureel Creatieven juist wel bewust duurzaam consumptiegedrag blijft vertonen.
9% 31%
(helemaal) niet bewust bezig
Duurzaamheidkompas Duurzaamheidkompas #5 oktober #3 2010 #5 2010
18
Positieve effecten van duurzaamheid voor bedrijven
Duurzaam zijn heeft voordelen, met name bij Cultureel Creatieven Beveelt duurzame merken eerder aan
75%
74%
59%
61%
64%
37%
41%
45%
Werkt liever voor een duurzame werkgever
Zou duurzame merken eerder aanschaffen
58%
56%
69%
50%
49%
oktober '09
april 2010
75%
75%
62%
65%
42%
40%
39%
oktober 2009
april 2010
sept 2010
45%
30%
m aart 2009
oktober 2009
april 2010
sept 2010
m aart '09
Wil (iets) meer betalen voor duurzame merken 76%
73%
75%
50%
54%
59%
m aart 2009
oktober 2009
april 2010
sept 2010
Krijgt eerder een goed gevoel bij duurzame merken 75%
82% 58%
49%
sept 2010
m aart 2009
Nederland
76%
77%
53%
55%
oktober 2009
april 2010
80%
46%
Cultureel Creatief en Nederlander komt verder uit elkaar te liggen. Qua aanbevelen, eerder aanschaffen, meer betalen, goed gevoel krijgen en willen werken reageren Cultureel Creatieven positiever op duurzame organisaties dan Nederlanders. Onder Cultureel Creatieven is een licht stijgende trend te zien, terwijl onder Nederlanders algemeen een dalende trend is te zien.
sept 2010
Cultureel Creatieven
Duurzaamheidkompas Duurzaamheidkompas #5 oktober #5 2010 #3 2010
19
Het onderzoeksbureau
Over MarketResponse MarketResponse is één van de grootste onafhankelijke research consultancy bureaus van Nederland.
MarketResponse streeft naar een zo groot mogelijke effectiviteit voor haar klanten. Op basis van kwantitatief en kwalitatief onderzoek helpen wij onze klanten maximaal rendement te halen uit het managen van klanten, medewerkers, portfolio en communicatie, zodat zij hun bedrijfsdoelstellingen kunnen realiseren.
MarketResponse heeft dit jaar precies 25 jaar ervaring in het faciliteren van besluitvorming op basis van marktonderzoek. www.marketresponse.nl
Duurzaamheidkompas #5 #3 2010
20
Het communicatieadviesbureau
Over Schuttelaar & Partners Schuttelaar & Partners is een groot en snel groeiend communicatieadviesbureau dat draagvlak creëert voor innovaties op het gebied van voeding, gezondheid en duurzaamheid. Samen met onze klanten faciliteren wij maatschappelijke dialoog over ontwikkelingen in de landbouw, de biotechnologie, de gezondheidszorg en consumentengedrag.
Als adviesbureau geloven wij dat de tijd rijp is om te investeren in innovaties die leiden tot meer gezondheid en duurzaamheid. Door middel van strategisch advies, onderzoek en communicatie helpen wij onze klanten een aanpak te kiezen die oog heeft voor science, society & sense.
www.schuttelaar.nl
Duurzaamheidkompas #5 #3 2010
21