Afghanistan hoog op agenda NAVO-bijeenkomst

Nummer 38 I 29 oktober 2009 I Uitgave Directie Voorlichting en Communicatie Ministerie van Defensie

Pagina 2 Fiets­ patrouille in Tarin Kowt

Pagina 3 Met elkaar voor elkaar zorgen

Pagina 4 ‘Mijn ogen zijn als het ware opengegaan’

Pagina 5 ‘Ik ben nog lang niet klaar met dit land’

Afghanistan hoog op agenda NAVO-bijeenkomst BRATISLAVA - Tijdens de informele navo-bijeenkomst van defensieministers op 23 oktober in Bratislava is het plan van aanpak besproken van generaal Stanley McChrystal, commandant isaf. In diens zogenoemde ‘Initial Assessment’ wordt onder meer gesteld dat voor een succesvolle aanpak van militanten in Afghanistan meer militairen en civiele medewerkers nodig zijn. De wijze van optreden die McChrystal aanbeveelt, komt grotendeels overeen met de Nederlandse 3-d benadering, gericht op defence, diplomacy en development. Ook onderschrijft Den Haag de nadruk op de bescherming van de bevolking en de noodzaak om het Afghaanse veiligheidsapparaat snel op te bouwen. In Uruzgan kan de verantwoordelijkheid al in de loop van 2010 gedeeltelijk aan de Afghaanse autoriteiten worden overgedragen. In juni van dit jaar stemden de minis-

ters van Defensie in met de inzet van awacs (Airborne Warning And Control System) toestellen ter ondersteuning van isaf. Doordat Turkmenistan en Azerbeidzjan geen overvliegvergunning verleenden, is het daar tot op heden nog niet van gekomen. Als alternatief heeft het Verenigd Koninkrijk aangeboden om voorlopig Britse toestellen in te zetten boven Afghanistan. De navo-landen hebben het aanbod aanvaard en zullen de meerkosten geza­menlijk delen. Foto: Arnoud Schoor-AVDD●

Vaste Kamercommissie Defensie op patrouille in Chora TARIN KOWT - Een aantal leden van de Vaste Kamercommissie Defensie heeft vorige week Afghanistan bezocht. De delegatie bestond uit voorzitter Anouschka van Miltenburg (VVD), Agnes Kant (SP), Ange­ lien Eisink (PvdA), Maarten Haverkamp (CDA), Hero Brinkman (PVV) en Atzo Nicolai (VVD). In Uruzgan voerden ze gesprekken met Nederlandse militairen en diplomaten. Daarbij is een beeld geschetst van de situatie in het missiegebied en het werk van het Provinciaal Reconstructie Team. De Tweede Kamerleden kregen verder diverse presentaties over het opereren in Uruzgan, bezichtigden locaties buiten Kamp Holland en spraken in Tarin Kowt met gouverneur Assadullah Hamdam en leden van het provinciale bestuur. Tevens namen ze een kijkje bij de vn-hulporganisatie unama. In Chora liepen de parlementariërs met militairen van de battlegroup een anderhalf uur durende patrouille (zie foto). Daarbij was volop gelegenheid met de lokale bevolking in contact te treden en te praten met de districtschef van de stad. De commissie deed tijdens het vijfdaagse bezoek eveneens Kaboel aan voor een onderhoud met generaal Stanley McChrystal, de commandant van isaf.●

EU Luchttransport­com­mando definitief in Eindhoven

Evertsen biedt helpende hand

EINDHOVEN - Nu alle betrokken landen hun handtekening hebben gezet, komt het Europe­an Air Transport Command (eatc) definitief naar Eindhoven. Eerder maakten Frankrijk, Duitsland, België en Nederland al afspraken over de oprichting van het Europees luchttransportcommando. Tijdens de navo-bijeenkomst in Bratislava zette minister Van Middelkoop de puntjes op de ‘i’ met zijn Belgische collega De Crem. Het eatc zal Europese militaire luchttransporttoestellen en tankvliegtuigen beter gecoördineerd en efficiënter gaan inzetten. Het is de bedoeling dat aan dit initiatief ook andere Europese landen gaan deelnemen. Inmiddels heeft Luxemburg zich gemeld. Nederland start nu de aanbestedingsprocedure voor de bouw van een tijdelijke huisvesting op de vliegbasis Eindhoven om het commandocentrum zo snel mogelijk in gebruik te kunnen nemen. Het eatc moet voor eind 2010 inzetbaar zijn. Ook de permanente huisvesting wordt in Eindhoven gebouwd. Er zullen uiteindelijk ongeveer 200 militairen van de vier landen gaan werken op het nieuwe commandocentrum. De komst van het eatc leidt overigens niet tot een toename van het aantal militaire vliegbewegingen op de vliegbasis.●

SANAA (Jemen) - Hr.Ms. Evertsen heeft eind vorige week 43 mannen, vrouwen en kinderen van een stuurloos drijvende skiff in de Golf van Aden gered. Zij waren op weg van Somalië naar Jemen toen ze te kampen kregen met motorpech. Bij het ter perse gaan van deze krant voerde Buitenlandse Zaken nog overleg met de Jemenitische autoriteiten en de vn-vluchtelingenorganisatie unhcr over hun opvang. De 43 waren al twee dagen verstoken van eten en drinken en werden ontdekt door de boordhelikopter van de Evertsen. Per rhib voeren de marinearts en twee monteurs naar de skiff. Daar werd geconstateerd dat een aantal van de opvarenden medische hulp nodig had en dat de motoren niet meer te repareren waren. Vanwege de toenemende wind, de hoge golven en de kans op kapseizen nam het fregat de Somaliërs aan boord. Hr.Ms. Evertsen doet tot eind dit jaar mee aan de maritieme eu-missie Atalanta, bedoeld om piraterij tegen te gaan.●

Nationale titel voor judoka Elmont ROTTERDAM - Judoka Guillaume Elmont, lid van de Defensie Topsportselectie, ligt op koers als het gaat om het binnenhalen van een persoonlijk record. Dat is elf civiele nationale titels in de gewichtklasse tot 81 kg. Afgelopen weekeinde in het Topsportcentrum in Rotterdam pakte hij nummer negen door in de finale van het Nederlands kampioenschap Lex Niekoop te verslaan. Het record van tien titels is in het bezit van de

eerder dit jaar gestopte Dennis van der Geest. Of luchtmachtkapitein Elmont die prestatie kan verbeteren, hangt af van hoe zijn chronische polsblessure zich ontwikkelt. Die maakt het hem momenteel lastig om alles uit de kast te halen, reden waarom de Olympische Spelen, het Europees en het wereldkampioenschap in een teleurstelling eindigden. Binnenkort beslist Elmont in overleg met de bondscoach Maarten Arens en de chirurg of hij onder het mes gaat.●

29 oktober I Pagina 2

Eerste collegacoaches opgeleid MAARSSEN - De eerste dertig van zo’n 350 collega-coaches voor Defensie hebben onlangs hun opleiding afgesloten. De uitreiking van de certificaten gebeurde bij Seats2Meet in Maarssen. De opleiding is verzorgd door de bureaus Intercoach en Coachboulevard, onder auspiciën van het Stafbureau Leiderschap van de Defensiestaf. De collega-coaches gaan leidinggevenden (coachee) bijstaan. Zij kennen het krachtenveld van de organisatie en kunnen gebruikmaken van de eigen, actuele werkervaring. Bij Defensie ontstaat een poule met deze beleiders, waaruit valt te putten. Eén van hen, Frank Jeene, was al van plan een zelfstudie coaching te doen, toen dit op zijn weg kwam. De personeelsadviseur, werkzaam voor zowel het Commando Luchtstrijdkrachten als het Commando DienstenCentra, maakte dus een bewuste keuze. “Het past prima in mijn loopbaanprofiel.” Hij noemt de opleiding ‘zeer waardevol’ en verwacht eind deze week het werk rond zijn tweede coachee af te ronden.

Kolonel Carel Banse, Hoofd Stafbureau Leiderschap van de Defensiestaf, heeft met zijn afdeling de opzet gemaakt voor het nu afgeronde traject. Hij reikte de certificaten uit. “Wij verwachten van onze medewerkers dat zij onder wisselende omstandigheden effectief kunnen blijven functioneren. Dat geldt voor de bestuurlijk georiënteerde omgeving in Nederland, maar ook voor een complexe, onvoorspelbare operationele omgeving zoals die in Afghanistan. Om onze mensen daarop nog beter voor te bereiden, willen we structureel collega-coaching gaan aanbieden”, stelde hij. Na het ‘afstuderen’ van de coaches had er nog een heuglijk feit plaats met de presentatie van het Protocol Collega-coach. De totale bewaking en invulling sociale aspecten van leiderschap bij Defensie blijft in handen van het Stafbureau Leiderschap Defensie, gevestigd in de Prinses Julianakazerne.l De zojuist gecertificeerde collegacoaches bijeen.

Fietspatrouille in Tarin Kowt TARIN KOWT - Een fietspatrouille? Verbazing bij iedereen, sommigen dachten aan een grap. Maar op maandag 19 oktober stapten mariniers op de tweewieler voor een patrouille door de hoofdstad van Uruzgan. Het idee kwam uit de koker van majoor der mariniers Patrick, commandant van de 22ste Marinierscompagnie, die van juli tot begin december deel uitmaakt van de Battlegroup tfe 10. Samen met een gedeelte van de staf en een deel van het tweede peloton voerde hij deze originele patrouille uit. De Nederlandse Krijgsmacht kende ooit een Regiment Wielrijders, opgericht in 1924 en gelegerd in ‘s-Hertogenbosch. Voor het begin van wwii zag nog een tweede regiment het licht. Ze golden als snel en onopvallend verplaatsbare eenheden. Het begin van wwii, waarin 77 fietsende soldaten sneuvelden en er evenveel zwaargewond raakten, markeerde het einde van het onderdeel. De veranderde oorlogvoering maakte van de fietsende militair geschiedenis. Patrick weet daarvan, maar had eigen motieven voor dit plan. “We rijden elke keer door tk heen op weg naar een ander gebied.” In de afgelopen maand voerde zijn compagnie dan ook al diverse

voetpatrouilles uit in Tarin Kowt. Maar om de actieve presentie te versterken, kwam hij met het plan van een fietspatrouille. “Lopend heb je wel maximaal zicht, maar met de fiets kun je in dezelfde tijd een veel groter gebied bereiken. Bovendien doe je plekken aan waar je normaal met een voertuig niet komt. En juist de mensen in de omgeving van Kamp Holland moeten we laten zien dat we er voor hen zijn.”

ders’ krijgen ruggesteun van f-16 jachtbommenwerpers en Apache gevechtshelikopters, die verkenningen uitvoeren en doelen bombarderen. Alles bij elkaar een veelomvat­ tende oefening, die vooral in het teken staat van het beoefenen

van veiligheidsprocedures en het algemene militaire basisscenario van het maken van een planning en het uitvoeren en evalueren daarvan. Ofwel ‘opwerken naar een hoger niveau’, aldus kapitein Spiros van het 300 Squadron van het Defensie Helikoptercom-

De fietsen voor de patrouille werden afgestaan door het Apache Detachement, dat ze keurig schoongemaakt en met geplakte banden terugkreeg. Mogelijk vormde die vrolijke maandagochtend in Afghanistan het begin van een nieuw hoofdstuk in het boek van de fietsende militair. Bijdrage: Jan Peter van Bruggen●

Band aanhalen

De patrouille begon in de vroege ochtend. Oudere Afghanen keken met open mond toe; dit hadden ze nog nooit gezien. Overal waar de fietspatrouille opdook, kwamen

Phoenix Challenge: crisis op De Peel VREDEPEEL - Een serene rust en een natuur in fraaie herfsttooi doen het tegenovergestelde vermoeden, maar het is volop crisis op de Luchtmachtbasis De Peel. Als roofvogels die op hun prooi duiken, strijken Chinook en Cougar transporthelikopters neer in het wapperende gras naast het stelsel van rolbanen. Tot verrassing van velen landen ze op een andere plek dan verwacht en zorgen zodoende voor lichte verwarring. Vanuit de buik van de helikopters banen mariniers zich een weg naar het even verderop gelegen bosperceel. Phoenix Challenge, een gezamenlijke training van landmacht, luchtmacht en mariniers, zet de omgeving in vuur en vlam, soms zelfs letterlijk door ontploffende oefenexplosieven. Volgens het op papier avontuurlijke scenario, heeft een niet nader omschreven vijand bezit van ons land genomen en zich verschanst op de vliegbases Gilze Rijen, Eindhoven en De Peel. Aan de mariniers, tachtig in totaal, de taak die in samenwerking met land- en luchtmacht weg te jagen. En de bezette hoofdkwartieren met hun crypto apparatuur met geheime gegevens weer onder Nederlandse vlag te brengen. De ‘bevrij-

tientallen kinderen lachend aanrennen. Er werden snoep en pennen uitgedeeld en hier en daar ontstond een gesprekje, soms in gebaren en een enkel woordje Pashtun, een andere keer met behulp van de tolk. Aan het eind van de ochtend was een groot deel van de zuidelijke helft van Tarin Kowt doorkruist, met drie main events, aldus Patrick. “Twee lekke banden en een luitenant die over de kop ging. Maar

het succes is voornamelijk dat we ons hebben laten zien en de band met de bevolking, vooral met de kinderen, hebben aangehaald. Wat mij betreft zeker voor herhaling vatbaar. Je wapen trekken op een fiets is wel iets lastiger, maar doordat je je snel verplaatst, ben je ook weer minder kwetsbaar. Je kunt onvoorspelbaar opereren en bent niet meer gebonden aan enkele wegen.”

mando. Exercities als Phoenix Challenge vinden gemiddeld vijf tot zes keer per jaar plaats. De daaraan deelnemende eenheden moeten namelijk altijd klaar zijn voor actie, uitzendingen of niet. Overigens speelde het laatste nu geen rol, benadrukt Spiros. Hoe dan ook, doordat de wol­ken dankzij een uitbundige herfstzon nu eens niet ‘op het dek’ hingen, konden in Phoenix Challenge alle registers worden opengetrokken.● Links: Een met ma­ri­­­ niers beladen Chinook zet de landing op de Luchtmachtbasis De Peel in.

Links: Na de ‘bevrijding’ van De Peel werden gevangen genomen vijandelijke strijders per helikopter afgevoerd.

Rechts: Phoenix Challenge zit erop; een Chinook scheert weg over De Peel. Foto’s: Leonie van Helmond

NATRES test eigen vaardigheden HARSKAMP - Een dwarsdoorsnede van het Korps Nationale Reserve is onlangs op zijn inzetbaarheid getest tijdens de jaarlijkse Landelijke Schiet- en Vaardigheidswedstrijden op en rond de Generaal Winkelmankazerne in Harskamp. Jaarlijks daagt de Korpscommandant de 17 Natrescompagnieën uit om een geselecteerde groep af te vaardigen. Daarmee wil het korps inzicht krijgen in de eigen staat van paraatheid. Dit jaar viel de keus op alle cgroepen van de 2de pelotons. De

Natresmilitairen werden intensief beoordeeld op hun kennis en vaardigheid in de onderwerpen geweldsinstructie, schieten, visiteren, verkeerssluis en stof uit de amo. Als Inspecteur Reservepersoneel van de Koninklijke Landmacht reikte generaalmajoor Marcel van den Broek bij het eindappel de eerste prijs uit aan de groep van de b-compagnie van 20 natresbataljon uit Bergen. 50 natresbataljon in Amersfoort behaalde met zijn deelnemende groepen de hoogste gemiddelde score en won daarmee de bataljonsprijs. Bijzonder dit jaar was dat ook de samengestelde natopseenheden een test ondergingen. natops staat voor Nationale Operaties. Deze bij het korps ingedeelde reservisten vallen direct onder de Militaire Commando’s Noord, West en Zuid. Ze zijn vooral actief in militaire bijstand of steunverlening door Defensie bij crises en rampen. De eenheid van rmc Noord presteerde dit jaar het beste. De natres heeft sinds kort ook een nieuwe korpsadjudant. Frans van de Grift nam het stokje over van Wytse Strikwerda, die na vijf jaar deze functie te hebben bekleed met functioneel leeftijdsontslag is gegaan. De scheidende adjudant werd door korpscommandant luitenant-kolonel Gerard van der Thiel geëerd met de bronzen legpenning van het Korps Nationale Reserve.●

29 oktober I Pagina 3

Wat is het ?

“Blootstelling aan ernstige gebeurtenissen, zoals oorlog, misbruik, geweld en natuur-of technologische rampen, kan een diepgaand en blijvend schadelijk effect hebben op de lichamelijke en psychische gezondheid. Gelukkig zijn de symptomen en klachten die kunnen ontstaan na blootstelling aan stress of trauma, bij de meeste mensen van voorbijgaande aard. In sommi­ge gevallen kunnen deze klachten echter uitgroeien tot stoornissen, zoals de posttraumatische stress stoornis. Doordat militairen vanwege hun be­roep vaker worden blootgesteld aan zware en potentieel traumatische omstandigheden, lopen ze een verhoogd risico op het ontwikkelen van stressgerelateerde aandoeningen.” (citaat uit het proefschrift Personality and adaptation to military trauma van Arthur R.Rademaker waarop hij op 30 oktober hoopt te promoveren aan de universiteit van Utrecht)●

Themamiddag over PTSS

Met elkaar voor elkaar zorgen Boven links: Nederlands-Indië: Nederlandse mariniers trekken op door een brandende kampong. Foto: NIMH Boven rechts: Libanon: Een post van Dutchbatt, als onderdeel van UNIFIL.

Links: Bosnië: Transport op weg naar Sisava. Foto: Archief Defensiekrant Rechts: Irak: Nederlandse mi­li­tairen op patrouille. Foto: Archief Defensiekrant

SOESTERBERG - Wat is Post Traumatische Stresstoornis (ptss)? Hoe herken je het, hoe voorkom je het? En wat betekent een militair met klachten voor een commandant ? “Het stomste wat je kunt doen, is onvoldoende luisteren”, aldus kolonel Jan Renger Swillens, oud-bataljonscommandant in Uruzgan. Op initiatief van onder meer de operationele commando’s organiseerde de Hoofddirectie Personeel onlangs een themamiddag over ptss in het Evenementencasino te Soesterberg. Personeel mag van een werkgever in alle gevallen adequate personeelszorg verwachten. Dus ook bij ptss, aldus gastheer generaal-majoor der mariniers Ton van Ede, plaatsvervangend hoofddirecteur Personeel. Dat de themadag een schot in de roos was, bleek uit de vele vragen uit de zaal. De cijfers laten zien dat twintig procent van de militairen na een uitzending met aanpassingsproblemen kampt. Bij vijf procent duren de klachten langer. Een procent daarvan vormt een risicogroep voor het ontwikkelen van ptss (zie kader voor meer informatie) Ken je mensen

(Operationeel) commandanten hebben een belangrijke rol bij het herkennen van militairen die gezien een aantal kenmerken ptss-gevoeliger kunnen zijn dan hun collega’s. Voor een uitzending moeten zij daarom de geschiedenis van hun eenheid kennen, aldus kolonel Swillens. “Neem alle dossiers goed door. Je wordt namelijk geconfronteerd met mensen en families die je niet kent. Verder mag van een commandant worden verwacht dat hij goed leiderKorea: Nederlandse infanterist bij wie de vermoeidheid van het gelaat valt te scheppen. Foto: NIMH

schap toont, vakliteratuur leest en een oprechte interesse heeft in zijn personeel. De beste zorg: eenheidsbinding, kameraadschap, vertrouwen in elkaar, een goed werkklimaat en een dito sfeer.” Oftewel: met elkaar voor elkaar zorgen. Swillens weet waarover hij praat. Het bataljon waarvan hij commandant was, kreeg in 2008 in Uruzgan door het sneuvelen van een collega veel turbulentie te verwerken. “Het werk, zoals het regelen van een ramp ceremony, werd echter precies gedaan zoals we getraind hadden. Zorg dus voor maatwerk in personeelszorg. De visie moet kloppen. En trek na een uitzending voldoende tijd uit voor terugkeergesprekken en recuperatieoefeningen.” Swillens zei veel belang te hechten aan het Sociaal Medisch Team (smt), het adviesorgaan bij uitstek voor een commandant, zowel voor als tijdens een missie. Het gedrag van een leidinggevende moet immers eveneens in de gaten worden gehouden en bovendien ontwikkelt een eenheid zich verder. “Werken met het smt heeft mij geen windeieren gelegd.” Zorg goed afstemmen

Naar aanleiding van vragen uit de zaal, gaf psycholoog luitenant-kolonel Jan Ambaum aan dat commandanten en hulpverleners de zorg rond een militair met ptss goed op elkaar moeten afstemmen. “We kunnen met elkaar oplossingen verzinnen in het belang van de militair.” Een commandant moet het probleem eerst zelf be-

spreekbaar zien te maken, vond kapitein Margreet van Bladel van het Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk. “Gaat dat niet, raadpleeg dan het Sociaal Medisch Team. Zo creëer je een vangnet bij problemen.” Ze benadrukte overigens dat het gros van het uitgezonden personeel mentaal gezond terugkeert. “Als iemand al met een probleem worstelt, hoeft dit nog niet op ptss te duiden. Laat hem na thuiskomst eerst zijn draai vinden.”●

Wie treft het?

Tijdens de themadag in Soesterberg ging psycholoog Ambaum in op de factoren die iemand meer of minder kwetsbaar maken voor ptss. Wat is de mentale fitheid van een militair bij de start van de missie? Zijn er privéproblemen? Worstelt hij wel vaker met klachten, welke persoonlijkheidskenmerken heeft hij? Essentieel zijn eveneens de mate van zelfcontrole, betrokkenheid en geloof in eigen kunnen. Ambaum riep zijn toehoorders op extra aandacht te hebben voor individueel uitgezonden militairen. Ze missen de vertrouwde structuur van hun eenheid en hun omgeving. Daardoor kunnen ze hun ervaringen niet met anderen delen. Dat kan leiden tot gevoelens van machteloosheid. Uit het onderzoek van Ra­demaker blijkt overigens ook dat individuele eigenschappen, in het bijzonder het temperament en karakter, een belangrijke rol spelen in de manier waarop militairen omgaan met stress en trauma en het ontstaan van ptss.●

29 oktober I Pagina 4

OIRSCHOT - “De missie in Uruzgan heeft veel meer civiele waarde dan ik dacht. Mijn ogen zijn als het ware opengegaan”, zegt André Schoonen bijna enthousiast. De medewerker van een autodealer in Roosendaal woonde vorige week in Oirschot een informatiedag voor overheid en bedrijfsleven bij over de Nederlandse isaf-missie in Afghanistan. De ‘roadshow’, zoals hij in de wandelgangen heet, werd eveneens in Havelte, Den Haag en Apeldoorn gehouden.

Roadshow biedt uitvoerig kijkje achter Uruzganschermen

Brigadegeneraal Tom Middendorp, oud commandant van de Task Force (links), beantwoordde tussen de bedrijven door vragen van zakenlieden. Foto Joshua Laisina

‘Mijn ogen zijn als het ware opengegaan’ Links: Midden­ dorp: “Men wil af van instabiliteit en onveiligheid en ziet dat de Hollanders daartoe een kans bieden.”

TEKST: JACK OOSTHOEK Foto’s: Jan-Kees de Meester avdd

Rechts: “Zo creëeren we bij de bevolking vertrouwen in een betere toekomst en tasten we structureel de invloed van de Taliban aan.”

Ook Harald van Diemen van de sns-bank was ingegaan op de invitatie van de commandant Landstrijdkrachten, luitenantgeneraal Rob Bertholee. In zijn geval voor Oirschot. Hij kenschetste de bijeenkomst daar als ‘heel leerzaam’ en stelde vast dat lang niet elke Nederlander weet dat in de isaf-missie opbouwen boven vechten gaat. De vraag of ons land na 2010 moet doorgaan, vond hij moeilijk te beantwoorden. “De operatie kost veel geld, maar als ‘we’ vertrekken stort de boel als een kaartenhuis in elkaar. Dit zou triest zijn.” Volgens gemeenteraadslid Ronald van der Horst (PvdA) uit Zwijndrecht bood de presentatie een genuanceerd beeld van ‘onze jongens’ in Uruzgan. “In de kranten heerst het beeld van ‘het gaat niet lukken’. Nu weet ik dat er vooruitgang wordt geboekt. Jammer als we uit Uruzgan vertrekken. Maar een ander land kan ons werk ook doen.” Vijf schaakborden

Inclusief Van der Horst meldden zich ruim tachtig vertegenwoordigers van het zakenleven

in de bioscoop van de Generaalmajoor De Ruyter van Steveninckkazerne. Onder het motto ‘tfu, het verhaal uit de eerste hand’ deden oud-commandant van de Task Force Uruzgan, brigadegeneraal Tom Middendorp, en mr. Joep Wijnands van Buitenlandse Zaken, voormalig ‘eerste burger’ van het Provinciaal Reconstructieteam, onder meer de ‘3-d tactiek’ (Defence, Development, Diplomacy) uit de doeken. Middendorp schaakte daarbij op vijf borden tegelijk, waarbij elke zet consequenties had. Hij noemde de provincie met zijn naar schatting 360.000 inwoners en qua omvang vergelijkbaar met ons land, ‘de armste van de wereld’. Wil isaf er slagen, dan moeten de mili­ tairen zich aanpassen, wat ze overigens volop doen, en dient de leiding geen Westerse denkbeelden ‘naar binnen te gooien’. “Een oplossing met een Afghaanse invalshoek en een dito gezicht biedt per definitie meer draagvlak en steun.” Tijdens Wijnands’ reizen door de provincie en in vergaderingen met lokale bewoners en hun

leiders, kreeg hij telkens weer te horen dat de Nederlanders welkom zijn in Uruzgan. Men wil af van instabiliteit en onveiligheid en ziet dat de Hollanders daartoe een kans bieden. Er heerst echter veel angst voor de Taliban die op Westerse leest geschoeide moderniseringen en voor haar ongunstige vooruitgang afstraft. Volgens Middendorp valt tegen een onzichtbare en bovendien gediversifieerd georganiseerde vijand moeilijk te vechten. “Toch willen we het deels afgedwongen draagvlak voor de Taliban wegnemen. Dat doen we door met onze ‘3d’ aanpak constant ontwikkelingen op het gebied van veiligheid, bestuur en economie te stimuleren en door te zetten. Daarbij kiezen we voor ‘Afghaanse’ oplossingen die geaccepteerd worden en levensvatbaar zijn. Zo creëeren we bij de bevolking vertrouwen in een betere toekomst en tasten we structureel de invloed van de Taliban aan. Dat gebeurt op dit ogenblik vooral in de nabijheid van Chora, Tarin Kowt en Deh

Rawod en via de inktvlekbenadering breiden we dit gebied verder uit.” Volgens Wijnands kost het verbeteren van de situatie in Uruzgan (heel) veel tijd. Eerst moet een adequaat bestuur worden geïnstalleerd, dat neutraal op-

komt voor de burgers en hun vertrouwen weet te krijgen. “Anders blijft de bevolking naar alternatieven als de Taliban en warlords kijken.” Dit neemt niet weg dat de uitvoering van de Nederlandse missie, die zich kenmerkt door

civiel-militaire samenwerking in het planningsproces en de uitvoering, succesvol mag heten, aldus de ‘Buza’-vertegenwoordiger. De brede internationale belangstelling daarvoor onderstreept dat volgens hem. Twee belangrijke voorwaarden voor het slagen van de Nederlandse aanpak: politieke steun en acceptatie van burgerspecialisten in de militaire gemeenschap. “Ik dacht dat ik me moest invechten. Ten onrechte, want het ging spelenderwijs.” Lange adem

Middendorp liet doorschemeren de toekomst van Uruzgan niet somber in te zien. “Sommi­ ge militairen merken bij hun terugkomst in de provincie dat de situatie duidelijk ten goede is gekeerd.” Volgens Wijnands vormt het welslagen van de isaf-missie een zaak van de lange adem. “Onze grootste vijand is ongeduld.”● “Sommi­ge militairen merken bij hun terugkomst in de provincie dat de situatie duidelijk ten goede is gekeerd.”

29 oktober I Pagina 5

‘Ik ben nog lang niet klaar met dit land’ KANDAHAR - Schout-bij-nacht Matthieu Borsboom heeft het afgelopen jaar als ‘director of

stability operations’ van isaf gefunctioneerd als een belangrijke schakel voor de coördinatie van de wederopbouw en de ontwikkeling van overheid en bestuur in Afghanistan. Een gewichtige en boeiende functie waarbij hij midden in het krachtenveld tussen veiligheid, wederopbouw en bestuur stond. Hoe kijkt hij terug op zijn uitzending van bijna dertien maanden? direct en niet nu’, maar dat is niet terecht. Duurzame ontwikkeling kost tijd en je kunt nu eenmaal niet iedereen bereiken. In sommige Afghaanse gezinnen merk je helemaal geen vooruitgang, bijvoorbeeld als ze in een dorpje achteraf wonen waar nog geen project is geweest. Een deel van de projecten zit dicht tegen de mensen aan, een deel is verspreid over meerdere jaren. Kijk bijvoorbeeld naar de Kayakidam, in het westen van Helmand. Daar wordt een tweede turbine aangebracht die leidt tot tweemaal zoveel energie, voor honderdduizend mensen. Voor het allemaal in werking treedt en het elektriciteitsnet is aangelegd, zijn we meerdere jaren verder.”

TEKST: ELNT AREND VISSER

Als u straks aan uw buren simpel moet uitleggen wat u het afgelopen jaar gedaan heeft, wat vertelt u hen dan? “Ik ben bezig geweest met het slaan van bruggen tussen de militaire en de civiele ondersteuning op het gebied van ontwikkelingsprojecten, het opbouwen van het land en van het Afghaanse bestuur. Hoe kun je nu zorgen dat er een goede overheid komt op allerlei niveaus binnen Afghanistan? Ik geef daarnaast uitleg over het Provinciaal Reconstructie Team, de meeste mensen hebben daar vast wel van gehoord. Zo zijn er door het hele land heen 26 prt’s, die helpen bij de opbouw. Ik ben zelf zeer actief geweest om die meer in te bedden in wat de Afghanen willen en vooral goede samenwerking tussen de prt en de (provinciale) overheid tot stand te brengen.” Hoe weet u dan wat de Afghanen willen? “Ik heb een eigen culturele adviseur, Shakila, in mijn staf. Het bleek dat we zo iemand eigenlijk helemaal niet kenden in Nederland, wel tolken. Maar één van de beste tips die ik ooit heb gekregen, kwam van overste Allard die al tijdens de voorbereidingen zei dat ik een adviseur op cultureel gebied zou moeten meenemen. Ze is Afghaanse, heeft gestudeerd en bezit een academisch denkniveau, maar kent ook het Westen. Zij is nog steeds actief betrokken bij de Afghaanse gemeenschap, zowel in Afghanistan als in Nederland, en beschikt over een uitstekend netwerk dat ze voor mij mobiliseert.” Wat is bijvoorbeeld een belangrijke tip die u hebt gehad van deze collega? “Dat je niet alleen met de Afghaanse overheden moet spreken, maar ook met de Afghaanse burgers, denktanks en studenten. Daarnaast moet je ook gewoon in een Afghaanse huiskamer gaan zitten. Ik heb dat dan ook allemaal gedaan. Je moet in mijn functie immers weten wat er in de samenleving speelt. Het mooie daarvan is dat je eigenlijk te maken hebt met alle onderdelen die je in de Afghaanse overheid tegenkomt. Denk aan de ministeries van Onderwijs, Gezondheid, Binnenlandse Zaken, Mijnbouw, Economische Zaken, Financiën. Dat is wat ik in Kabul doe en daarnaast ben ik nog veel met de vn-organisaties en non-gouvernementele organisaties bezig die in Afghanistan werken. Wereld Voedselorganisatie, Wereldgezondheidsorganisatie, daar heb ik allemaal contacten mee.” Zijn die vn-activiteiten toegenomen in het jaar dat u in Kabul zat?

“Ja, maar wel langzaam. Dat is dus best een uitdaging. Wat je ook ziet aan de civiele kant, waarbij wij als Nederland erg bezig zijn geweest meer burgers in het prt te zetten, inclusief de leiding. Datzelfde model hebben wij gestimuleerd in andere delen van het land. Meer civiele capaciteit naar binnen krijgen.” Heeft Uruzgan daarin een voorbeeldfunctie? “Ik denk dat Uruzgan zeker als voorbeeld kan dienen, maar niet als enige provincie. Ik was er al op voorhand van overtuigd dat we daar een goede weg zijn ingeslagen. In Nederland noemen wij dat het 3d-concept, maar in navo-kringen spreken we van de comprehensive approach of van de integrated approach. Ik denk nog steeds dat het de enige juiste weg is. Het is soms moeilijk, want je moet heel veel partners op één lijn brengen

“Mijn oproep is dan ook: trek meer naar buiten, ga praten met Afghanen en richt je dan niet op één groep. ” Foto: Aroud Schoor-AVDD

en beleid op elkaar afstemmen. Dat vereist heel veel praten en ook een beetje geduld.” Er gaat veel tijd overheen, de mensen in Nederland willen wel eens resultaten zien. “Ik zie zelf wat we ook in de initial assesment van generaal MacChrystal hebben gelezen, die scherpe analyse van de veiligheidssituatie. Hoe moet het nu verder met de regering? Wat domineert nu het beeld? Maar tegelijkertijd zie je wél de ontwikkeling van het land. In mijn uitzending van dertien maanden heb ik met eigen ogen kunnen waarnemen dat er wél stappen vooruit worden gezet. De kritiek luidt vaak van: ‘Ja maar, we zien dat niet allemaal

2009 is belangrijk jaar geweest. Hoe bent u betrokken geweest bij die verkiezingen en hoe zijn die in uw ogen verlopen? “Ik ben zeer intensief betrokken geweest bij de verkiezingen doordat ik binnen het isaf-hoofdkwartier verantwoordelijk was voor de ondersteuning ervan. Ik was er dertien maanden mee bezig in de zin van het voorbereiden, het ondersteunen van de kiezersregistratie en het ondersteunen van de eigenlijke verkiezingen, in de eerste en tweede ronde. Het is daarbij belangrijk te bedenken dat ze door de Afghanen zélf zijn georganiseerd; in 2004 had de internationale gemeenschap nog de leiding. We spelen nu ook een andere rol. Nu ondersteunen en assisteren we de Afghanen. Dat betekent een kind leren fietsen in een overvolle Kalverstraat op zaterdagmiddag. Je wilt dat het zelf fietst en ook dat gevoel heeft, maar ondertussen wil je niet dat er brokken worden gemaakt. Je bent dus steeds bezig ervoor te zorgen dat de zaak op de rails blijft. Dat doen we overigens niet alleen als isaf, maar ook met een aantal vn-organisaties en ambassades. De Afghaanse instanties

“...je merkt dat het Afghaanse volk ontzettend gretig en nieuwsgierig is...” Foto: Arnoud Schoor-AVDD

hebben tijdens de verkiezingen de leiding gepakt en de veiligheidsdiensten namen de zorg voor de veiligheid op zich. Een bijkomend effect is dat de samenwerking tussen de verschillende veiligheidsdiensten enorm is gegroeid, dat is echt een positieve spin-off! De dag zelf was heel uitdagend, want je wilt niet dat isaf-militairen het democratische proces verstoren of beïnvloeden. isaf bleef daarom uit de buurt van de stemlokalen. We hebben veel tijd gestoken in de voorbereidingen en de mogelijke inzet op de dag zelf, maar uiteindelijk viel het mee. De Taliban ontplooide wel enige verhoogde activiteit, maar niet echt significant. Natuurlijk, er was fraude en dus kritiek, maar uiteindelijk is het proces de winnaar en bleef alles binnen de internationale kaders. Voor de langere termijn is het belangrijk dat de verschillende commissies die zich met de verkiezingsuitslag bezighielden, het proces inzichtelijk hebben gemaakt waardoor het overeind staat. En op dit moment draait het vooral daarom.” Een groot deel van uw werkzaamheden heeft ook met de stabiliteit te maken. Hoe staat het daarmee in Afghanistan? “De geïntegreerde benadering werpt haar vruchten af. De driehoek van isaf, unama en de Afghanen is er druk mee bezig. De staatscorruptie moet aangepakt worden, dat moeten de Afghanen zelf ter hand nemen. Je moet het als isaf niet in je eentje willen doen; daarom zijn gezamenlijke doelen en goede samenwerking tussen de verschillende instanties ook zo belangrijk voor die geïntegreerde aanpak. Voor een goede stabiliteit moet isaf wel maximaal ondersteuning bieden en ook het eigen systeem transparant maken

Borsboom: “Luister en toon respect.” Foto: Jan-Kees de Meester-AVDD

op alle niveaus, dus ook in het veld. Dat kan op termijn alleen maar voordelen opleveren.” Wat moet er in uw ogen nog gebeuren om de staat van het land te verbeteren? “De staatscorruptie moet als eerste aangepakt worden, de economie moet verder groeien en het provinciale bestuur moet meer capaciteit krijgen opdat het land meer decentraal bestuurd wordt. Veel mensen stellen hiervoor hun leven in de waagschaal. We kunnen niet conditieloos steun leveren, daarvoor moeten we duidelijke afspraken met de Afghaanse regering maken. Vergeet ook niet dat er heel veel kwaliteit in dit land is, maar we moeten het vinden en mobiliseren. Ik heb het afgelopen jaar een hele generatie dertigers zien opstaan die hun schouders eronder willen zetten. Zij moeten de ruimte krijgen. Bovendien zie je nu ook een nieuwe generatie opkomen met nog meer potentieel en motivatie. Het is beslist geen achterlijke cultuur zoals mensen in het Westen vaak denken. Op straat zie je ze met mobieltjes lopen en je merkt dat het Afghaanse volk ontzettend gretig en nieuwsgierig is. Ze gaan graag de discussie met je aan en zijn goed geïnformeerd. Mijn oproep is dan ook: trek meer naar buiten, ga praten met Afghanen en richt je dan niet op één groep. Dat is de manier om het land te doorgronden. Luister en toon respect. Dat lijkt een open deur en toch zie ik het niet genoeg gebeuren. We moeten veel meer aandacht besteden aan het culturele aspect. Nee, ik ben echt nog lang niet klaar met dit land... In positieve zin dan!”●

Wel of geen Rafale?

29 oktober I Pagina 6

KORT INTERNATIONAAL NIEUWS

PARIJS - Na jarenlange pogingen lijkt Dassault eindelijk een exportorder in de wacht te hebben gesleept voor zijn Rafale jachtbommenwerper. Lijkt, want na een aanvankelijke ferme aankondiging door de Braziliaanse president dat zijn land er 36 ging aanschaffen, zaaide zijn eigen ministerie van Defensie later weer verwarring. Brazilië plaatste al een bestelling voor vijftig ec-725 transporthelikopters

Portefeuille AgustaWestland gevuld

en gaat ook met Franse hulp nucleair aangedreven onderzeeboten ontwikkelen. Dassault beschikt dus over goede papieren. Het Franse succes zou een tegenvaller zijn voor Saab met zijn Gripen en Boeing met zijn f/a-18e/f die zich ook kandidaat hebben gesteld. De Rafale wordt in drie varianten gebouwd: de b(iplace tweezitter, de c(chasse) luchtmachtversie en de m(arine).●

M-ATV’s naar Afghanistan

LONDEN - De Brits-Italiaanse helikopterfabrikant Agusta-Westland zit voorlopig gebakken. Nadat het bedrijf in 2007 van Algerije al een contract kreeg voor de levering van zes aw101 Merlin search and rescue (zie foto) en vier Super Lynx Mk 130 machines, heeft het nu een vervolgorder gekregen voor maximaal honderd toestellen. De nieuwe overeenkomst bestaat uit een aantal fases. De eerste omvat 25 a109 en vijf aw139 helikopters voor de Algerijnse Gendarmerie, politie en paramilitaire eenheden en begint komend jaar. De tweede start later in 2010 en betreft vijftien Merlins. Van dit type worden er vervolgens voor de luchtmacht 27 in Algerije geassembleerd, plus vijftien lichte helikopters. Naar verwachting volgen er daarna nog eens dertig machines.●

BAGRAM - Het Pentagon is begonnen met het versturen van mine-resistant ambush protected (mrap) all-terrain voertui­gen (m-atv’s) naar Afghanistan. Deze gepantserde trucks zijn dringend nodig om ermee in moeilijk begaanbaar terrein te opereren en tegelijk de troepen dezelfde bescherming tegen explosieven te bieden als de zwaardere mrap’s. De eerste inzet komt slechts drie maanden nadat Oshkosh Defense aankondigde dat het bedrijf het felbegeerde m-atv contract had binnengehaald. De verwachting was toen dat er 5244 van naar het inzetgebied zouden worden gestuurd. Maar het Amerikaanse ministerie van Defensie heeft al laten weten dat de totale order wel eens 5700 voertuigen zou kunnen omvatten. Foto: Susan Tracy, USAF●

Israël wil zesde Dolphin TEL AVIV - Nu de schaduw van Irans nucleaire ambities over Israël heen valt, zoekt het land naar financiën om een zesde Dolphin-klasse (Type 800) onderzeeboot te kopen. De marine heeft er al drie in de vaart en twee zijn nog in aanbouw in Duitsland. De Dol­ phins, met een waterverplaatsing van 1900 ton, zijn gebaseerd op het Duitse Type 212-a en uitgerust met tien boegbuizen. Vier ervan hebben een diameter van 650 mm en kunnen onderwatervaartuigen met special forces herbergen. De overige

zes kennen een middellijn van 533 mm voor het afvuren van zware torpedo’s. Naar verluidt heeft Israël de vier grotere buizen aangepast voor het lanceren van kruisraketten met - indien nodig - een atoomkop. In de jaren ‘90 weigerde Amerika herhaaldelijk Tomahawks te leveren, dus ontwikkelden de Israëliërs ze zelf. De twee Dolphins in aanbouw zijn tien meter langer dan hun voorgangers om plek te bieden aan een air independent propulsion systeem, waarmee ze veertien dagen lang ondergedoken kunnen blijven.

Tsjechië krijgt zijn Pandurs

Foto: Israëlische marine●

TEKST: WIEBREN TABAK

LONDEN - bae Systems gaat alle in Afghanistan beschadigde BvS10 Viking rupsvoertuigen vervangen door 24 gemodificeerde versies. Deze Mk II varianten zullen begin 2010 worden afgeleverd met de bedoeling ze later dat jaar weer in Helmand in te zetten. De verbeteringen zijn ontleend aan de operationele ervaringen en bestaan onder meer uit verhoogde beschermingsniveaus, inclusief een modulaire bepantsering met een nieuw gevormde onderbuik en versterkt pantser alom, alsmede mijnbestendige zitplaatsen. De Mk II heeft inmiddels succesvolle beproevingen ondergaan en zou volgens welingelichte bronnen tot wel tien keer zoveel bescherming bieden als zijn voorganger: de Mk I. Foto: BAE Systems●

Extreme Viking makeover

PRAAG - Het Tsjechische leger heeft on­langs de eerste exemplaren van zijn Pandur ii 8x8 pantserwielvoertuigen in ontvangst genomen. De Tsjechen zaten erom te springen, want de pantserwagens zijn bedoeld voor hun prt in de Afghaanse provin­ cie Loghar. Oorspronkelijk bestelde Praag er in april 2006 199 stuks bij General Dynamics European Land Systems. In december 2007 werd de order geannuleerd, omdat de Pandurs technische tekortkomingen zouden vertonen. Dat resulteerde in maart 2008 in een nieuw contract voor 107 exemplaren. Voor de bewapening viel de keus op het Land Combat Fighting Suit van het Israëlische Rafael. Dat omvat de Remote Control Weapon System familie (rcws-30 met spike lanceersystemen en rcws-12,7), spike lr Multi Purpose geleide wapens en extra bepantsering. De rcws-30 bestaat uit een 30 mm atk mk-44 snelvuurkanon, twee lanceerbuizen en een coaxiale 7,62 mm mitrailleur.●

29 oktober I Pagina 7

Defensietop bijeen

Nacht van Geschiedenis AMSTERDAM - Minister Eimert van Middelkoop en de op Kamp Holland verblijvende historicus Serge Blom hebben via een live satellietverbinding contact gehad. Dat gebeurde 25 oktober tijdens de Nacht van de Geschiedenis in het Amsterdamse Grand Hotel Krasnapolsky, die de Week van de Geschiedenis feestelijk afsloot. Het thema dit jaar was: Oorlog en Vrede. Op verzoek van de commandant der Strijdkrachten houdt Blom in Uruzgan een historisch dagboek bij over operationele gebeurtenissen. Tijdens het gesprek gaven

Van Middelkoop en Blom de aanwezigen in het Krasnapolsky uitleg over het belang van operationele dagboekschrijvers. Naast het contact met Zuid-Afghanistan werd ook het eerste exemplaar van het luisterboek ‘Zeehelden en Zeeslagen’ van maritiem historicus Ronald Prud´homme van Reine overhandigd aan de Directeur Operationele Ondersteuning van de Koninklijke Marine, commandeur Kees Boelema Robertus. Tijdens een publiek interview kwam bovendien het belang van de marine voor Nederland, van vroeger en nu, aan bod.●

DEN HAAG - Ieder jaar nodigt de Commandant der Strijdkrachten, generaal Peter van Uhm, de ambtelijke en militaire top van Defensie uit om informatie uit te wisselen. Deze maand was het weer zo ver. Generaal-majoor der mariniers Ton van Ede en brigadegeneraal b.d. Ruud Vermeulen verzorgden de aftrap met een betoog over de ontwikkelingen op het gebied van opleidingen en de kansen en mogelijkheden van het loopbaanlint. Ook internationaal vinden veranderingen plaats. Gedreven door economische groei spelen Aziati-

sche landen een toenemende rol op het wereldtoneel. Dat betekent dat de veiligheidssituatie in die regio steeds relevanter wordt voor de veiligheid op mondiaal niveau. Dr. Frans Paul van der Putten van het instituut Clingendael schetste een overzicht van actuele ontwikkelingen in Azië. Veiligheid en operaties zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Op het programma ontbraken de thema’s counterpiracy en redeployment dan ook niet. De Directie Operatiën benadrukte dat op ieder moment van de dag zo’n drieduizend Neder-

landse militairen wereldwijd zijn uitgezonden. En dan de toekomst. Hoe ziet de wereld er over twintig jaar uit? Het project Verkenningen kijkt vooruit en richt zich op de rol van Nederland en Defensie in de wereld. Wat zijn de verschillende scenario’s? Hoe kunnen we daar invulling aan geven? Wat is de toekomstbestendigheid en wat zijn de consequenties? Allemaal aspecten waar de projectgroep Verkenningen zich mee bezighoudt. De aanwezigen werden hierover bijgepraat door dr. Sebastiaan Reyn van de Hoofddirectie Algemeen Beleid. Al met al resulteerde die informatie-uitwisseling in een geslaagde dag, constateerde een tevreden cds na afloop.●

de handtekeningen van commandeur Cees Boelema Robertus en brigadegeneraal Richard Tieskens (zie foto). Via een videoverbinding konden de veertien medewerkers dit moment live volgen op de marinebasis Parera op Curaçao. Zij werden meteen welkom geheten door directeur dvd Tieskens. airo is vanaf nu dienstkring carib, en daarmee één van de vier van de directie West van de dvd.●

Gewonnen: dagje OTC Rijden

De medailles werden onder meer uitgereikt door CDS generaal Peter van Uhm. Foto: Hans Keur

AMERSFOORT - Het Fanfarekorps ‘Bereden Wapens’ van de KL treedt 19 november vanaf 20.00 uur op in De Flint te Amersfoort. Klassieke werken, solo’s, mars- en moderne muziek wisselen elkaar af tijdens dit concert dat het rmc West in samenwerking met de gemeente Amersfoort aanbiedt vanwege het 750-jarig jubileum van de stad. Kaarten zijn te krijgen aan de kassa van De Flint, via: www. deflint.nl of in de stadsinformatiewinkel ‘De Observant’ (Stadhuisplein 9). Reserveringskosten bedragen F 2,50, waarbij het kaartje in de pauze inwisselbaar is voor een gratis drankje.●

Virtueel rondje De Ruyter

AMSTERDAM - Sinds vorige week heet de Koninklijke Marine iedereen welkom op het fregat De Ruyter. En niemand hoeft ervoor het zeegat uit, het kan thuis vanachter de computer. Defensie heeft namelijk de nieuwe applicatie 804 geïntroduceerd, een 3d beleving die zich afspeelt op het lcf. Geïnteresseerden kunnen de applicatie downloaden (www.804.nl). Eenmaal aan boord, voeren ze opdrachten en taken uit. Ze kunnen zelfs een heli laten landen. Onder­weg leren de bezoekers van alles over het schip en komen ze overal bemanningsleden tegen.●

13 Gemechaniseerde Brigade, maakten van januari tot augustus deel uit van de staf, battlegroup en ondersteunende eenheden van Task Force Uruzgan, de Air Task Force en het Nederlandse deel van Command Kandahar Airfield.●

Gedenkboek VOOTD

GORSSEL - De Vereniging Oud Officieren van de Tech­nische Dienst van de marine bestaat honderd jaar. Daarom verschijnt er in 2010 een rijkelijk geïllustreerd gedenkboek met 350 pagina’s tekst. Het boek bevat onder meer verhalen uit de carrière van een groot aantal vootd-leden. Niet alleen technische ontwikkelingen spelen een rol, ook de wijzigende vlootsamenstelling in zowel technisch als operationeel opzicht. Belangstellenden kunnen schriftelijk alvast één of meer exemplaren bestellen à F 60. Levering vanaf oktober 2010. Verzoeke bestelling o.v.v. naam, adres, postcode, woonplaats, tel. nr. en e-mailadres te zenden aan: G.A.K. Crommelin, Elfuursweg 8, 7213 EM Gorssel of te mailen naar: [email protected] Het bedrag dient te worden overgemaakt op rekening: 5085498 o.v.v. Ver van oud off tech dienst der km. Graag het aantal gewenste boeken vermelden. Verzending naar het buitenland kost F 5 per exemplaar extra. Meer info: tel: 0575-470614.●

Herinneringsmedaille

’S-HERTOGENBOSCH - Ruim 1.700 militairen hebben 23 oktober in de Brabanthallen de Herinneringsmedaille Vredesoperaties ontvangen voor hun inzet tijdens de ISAF-missie in Uruzgan en Kandahar. Ook werd aan dertien militairen het Draaginsigne Gewonden uitgereikt. De gedecoreerden, van wie het gros afkomstig was van

OIRSCHOT - “Met dit kanon kunnen we veertig kilometer schieten, van hier tot voorbij jullie school.” Dat kregen kinderen van Basisschool ‘De Wegwijzer’ uit Tilburg te horen over de Pantserhouwitser die ze op de Generaal-majoor De Ruyter van Steveninckkazerne van binnen en buiten mochten bekijken. Eén van hen, Ilya Vissers, had van een milieuprijsvraag alle vragen goed beantwoord. Bovendien schatte hij het beste hoeveel miljoenen liters diesel, benzine en kerosine Defensie jaarlijks gebruikt om te rijden, vliegen en varen (meer dan 150 miljoen liter - red.). Dat leverde hem en zijn klas deze maand een dagje bij het otc Rijden op. Daar vernamen ze dat er bij Defensie veel zorg bestaat voor het milieu, onder meer door het gebruik van simulators voor de rijopleiding en het schieten. Tijdens alle Open Dagen was er aandacht voor het milieu binnen Defensie en vielen er prijzen te winnen, zoals een knijpkat (ook geschikt als gsm-oplader) of een kwartetspel ‘Defensie en milieu’. Circa tweeduizend bezoekers vulden de prijsvraag serieus in. ‘Bijvangst’: één open sollicitatie naar een milieufunctie en vijf verzoeken om eens voorlichting te komen geven op een school.●

Commandowisseling EUFOR

Te koop: Den Helder, Andromeda 103, mo­dern herenhuis met inpandige garage. Aan water gelegen. Ind.: woonkmr met schuifpui naar tuin en trapopgang naar 2e woonkmr met vide en moderne keuken, 4 slpkmrs, badkmr. Vr.pr. F 315.000,- k.k. Zie www.funda.nl Te koop: Den Helder, Van Speijkstraat 13, hoekwoning. Woonopp. 180 m² .Ind.: hal, gerenov. woonkmr, keuken, bijkeuken en toilet. 1e verd.: 3 slpkmrs en badkmr. Zolder. Achtertuin met 2 schuurtjes. Nabij centrum. 10 fietsmin. van marinebasis. Vr.pr. F 149.500,- k.k. Info 06 - 523 035 53. Te koop: Harderwijk, (Drielanden), Vosbergerhout 43, middenwoing. Bjr 2003. Inh. 470 m³. Energiezuinig, tuin aan het water. Alle voorz. op loopafstand. Woning wordt op 19 november bij opbod verkocht via internetverkoop. Vanaf prijs F 230.000,- k.k.. Info: 06 - 142 203 03 of www.biedenenwonen.nl Te koop: Renkum, Petronellaweg 29, helft van dubbel woonhuis met garage en stenen berging. Perc.opp.: 305 m². Direct beschikbaar. Vr.pr.: F 249.000,k.k. Zie www.funda.nl Te koop: Tolkamer, Binnenweg 22, vrijstaand woonhuis met oprit en garage. 1e verd.: 3 slpkmrs, badkmr. 2e verd.: 2 slp­kmrs, berging. Moderne keuken en badkmr. Inh. 420 m³, opp. 438 m², woonopp. 200 m². Royale achtertuin 340 m². Vr.pr. F 249.000,- k.k. Inf.: 0316 - 26 36 30 of zie www.funda.nl. Te koop: Zwolle, Gerard Dou­straat 4, maisonnette. Bjr 2001. Lichte woonkmr, aparte keuken, 3 slpkmrs, balkon, gezamenlijke binnenplaats. Nabij stadscentrum en a28. Onderhoud via Ver.v.Eigenaren. Vr.pr. F 199.500,- k.k. Zie www.funda.nl of bel 06 - 519 868 79. Te koop: Noord-Brabant, leuke wo­ ning/va­kan­tiewoning voor periode van half jaar m.i.v. 01 maart 2010. Huurprijs: max F 1200,- p.m. Res Maj G. Pols, 06 - 234 303 38.

DIVERSEN

Van den Assem D-DRMV

DEN HAAG - Drs. A.M. (Aart) van den Assem is per 1 november de nieuwe Directeur Directie Ruimte-, Milieu- en Vastgoedbeleid (d-drmv). Hij volgt mr. Jan Fledderus op. Van den Assem begon zijn carrière bij Defensie in 1988 als dienstplichtig KL-officier. Daarna vervulde hij als burgerambtenaar verschillende functies bij de Directie Algemene Beleidszaken en raakte vanaf 1999 betrokken bij werk van de drmv. Zo trad Van den Assem op als adviseur van de politieke en ambtelijke leiding en de krijgsmachtdelen. Tevens behartigt hij defensiebelangen via bestuurlijk en ambtelijk overleg met provincies, gemeenten en maatschappelijke organisaties, door deelname aan interdepartementaal overleg en internationale (eu) afstemming van beleidsvoornemens.●

heten de gratis advertenties in de Defensiekrant. De tekst van een Dekaatje mag niet langer zijn dan veertig woorden en kan alleen schriftelijk of per e-mail worden ingediend. Plaatsing geschiedt zo spoedig mogelijk. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud, noch voor de gevolgen van de plaatsing. Op de envelop of in de e-mail graag ‘Dekaatje’ vermelden. Dekaatjes kunnen worden ingestuurd naar de Defensiekrant, postbus 20701, 2500 ES Den Haag of defensiekrant@mindef. nl, onder vermelding van naam, adres, woonplaats eventueel telefoonnummer, onderdeel en registratienummer. Let op: de Defensiekrant wordt iedere week ook op internet gepubliceerd. Uw gegevens, zoals telefoonnummer en adres, kunnen door zoekmachines worden gevonden.

WONINGEN

IN HET KORT

Fanfarekorps KL in Flint

Dekaatjes

SARAJEVO - De rotatie eufor 10 in Bosnië is op 14 oktober af­ge­lost door eufor 11. Luitenant-kolonel J. Lamerichs droeg de contingentsvlag over aan luitenant-kolonel E. Haarselhorst van den Goorbergh op Camp Butmir te Sarajevo. Er werken momenteel tachtig Nederlandse militairen in het kader van operatie Althea.●

Historische verzameling

Meer vastgoedbeheer voor DVD DEN HELDER - De afdeling Infrastructuur en Ruimtelijke Orde­ning (airo) in het Caribische gebied is van het Commando Zeestrijdkrachten overgeheveld naar de Dienst Vastgoed Defensie (dvd). De overdracht werd 20 oktober in Den Helder bekrachtigd met

VENRAY - Op luchtmachtbasis De Peel is sinds 21 oktober een expositie te zien van de historische verzameling grondgebonden luchtverdediging, die de geschiedenis toont van zowel het Commando Luchtdoelartillerie van de landmacht als van de Groep Geleide Wapens van de luchtmacht. Beide eenheden zijn samengevoegd op De Peel. De opening van de tentoonstelling gebeurde in bijzijn van onder anderen de beide commandanten, kolonel Peter Wijninga (ggw) en kolonel Laurens Jobse (CoLua).Te zien zijn een collectie aan wapensystemen, voertuigen, radarinstallaties en simulators. Informatiezuilen en fotowanden completeren de verzameling. De gratis toegankelijke expositie is elke woensdag en donderdag van 10.00 uur tot 15.00 uur geopend. Bezoekers kunnen zich melden bij het Basis Informatie Centrum op luchtmachtbasis De Peel.●

Te koop: Defensieboeken: Willem Bevaart, De Gouden Zon 1868-1992; 50 jaar Regi­ment van Heutz 19502000; Het Korps Commando Troepen 1942-1997; 250 jaar Genietroepen 1748-1998; Zonder vrees en zonder blaam, 175 jaar Kon. Marechaussee; Het Korps Mariniers 1942-heden; Het Korps Rijkspolitie 1945-1994. T.e.a.b. Tel.: 06 - 250 150 47 of mail beerenh@ xs4all.nl●

29 oktober I Pagina 8

LEZEN & GAMEN Film­historie tijdens bezetting Twintig jaar na het verschijnen van ‘De bios­coop in de oorlog’ bij de Arbeiderspers heeft filmkenner Thomas Leeflang zich gewaagd aan een herziene versie. ‘Verboden voor Joden’ luidt de veelbetekenende on­dertitel. Volgens de uitgever bestaat er een nieuwe generatie die kennis dient te maken met de rol van het Filmgilde van de Nederlandse Kultuurkamer tijdens de bezetting. En zo is het maar net. Eerlijk gezegd staan er geen spannende verhalen in het boek. Geen stakingen zoals bij de Spoorwegen, geen aanslag op Duitse militairen tijdens een avondje uit (al schijnt daar wel een plan voor te zijn geweest). Leeflang constateert enigszins verwonderd dat het bioscoopbezoek in die beginjaren veertig stormachtig toenam. Hij geeft daar meteen ook zelf een ver­klaring voor: een gebrek aan vermaak en de verbazing over een ‘sprekende’ film (met geluid), die pas een jaar of tien bestond. Opmerkelijk is tevens dat er tot in 1941 Amerikaanse en Britse films in de theaters werden vertoond. De enige rolprent die meteen van de schermen verdween, was: ‘Ergens in Nederland’, een film met een sterk wervend marinesausje, die na de oorlog trouwens vele malen is gelauwerd. Het personeel in de bioscopen, bericht Leeflang, heeft alles gelaten over zich heen laten komen. Van bordjes ‘Verboden voor Joden’ raakte niemand van streek en bij het draaien van verderfelijke films als ‘De eeuwige Jood’ haalde men de schouders op. Het bioscooppersoneel gedroeg zich dus als de gemiddelde Nederlander. Er is na de Duitse capitulatie in 1945 wel een herdenkingsmonument opgericht voor de gevallen medewerkers van het Filmgilde. Maar dat draagt namen als Leipziger, Meyer, Hirschberg en Tuschinski. Joodse Nederlanders derhalve, omgekomen in de kampen. ‘De bioscoop in de oorlog’ is dan ook geen beschrijving van heldendaden, maar van een bedrijfstak in bezettings­tijd. Het boek mag voor cinefielen een standaardwerk heten, zeker gezien het groot aantal namen van toenmalige sterren als Emil Jannings en Greta Garbo die worden genoemd. Het is uitgegeven door Aspekt (www.uitgeverijaspekt.nl) en ligt voor 19,95 euro in de winkel. isbn: 978-5911-844-7. Tekst: Evert Brouwer●

Vechten voor een ander Nederlanders staan nu niet direct bekend als een krijgshaftig volkje, maar dat ze als het erop aankomt heus wel kunnen vechten, blijkt niet alleen in Uruzgan. Ook onder andere vlag weten ze van wanten, toont Rende van de Kamp in zijn boek ‘Soldaat voor een ander - Nederlanders in vreemde krijgsdienst’ aan. Zelf kon deze ex-huursoldaat, of zoals hij verkiest ‘soldier of fortune’, er ook wat van, maar ditmaal brengt hij anderen voor het voetlicht. Variërend van mijmeringen over Soranus, een Bataaf in Romeinse krijgsdienst, tot en met concrete lotgevallen van een Vietnamveteraan en Nederlanders in het Vreemdelingenlegioen. Het belangrijkste wapenfeit in het bestaan van dit keurkorps is de - jaarlijks gevierde - Slag bij Camerone, waar de buitenlanders in Franse dienst tot de laatste man tegen de Mexicanen vochten. En laat daar nu ook een Nederlander bij zijn geweest! Niet alleen in het legioen, ook elders manifesteerden onze landgenoten zich als ijzervreters. Wat te denken van Henri Slegtkamp die in de Boerenoorlog een grote reputatie opbouwde? Hem viel bij zijn terugkeer in Vlissingen een heldenontvangst ten deel (van pacifisme hadden toen nog weinigen gehoord), gevolgd door een huldiging in Haarlem en

triomftocht door IJmuiden. Niet iedereen verging het echter zoals Slegtkamp. In de jaren ‘30 van de vorige eeuw woei er al een andere wind. En zo kon het gebeuren dat Nederlanders die tijdens de Spaanse burgeroorlog tegen Franco hadden gevochten en daarbij in gevangenschap waren geraakt, door de regering aan hun lot werden overgelaten. En dat zij die te­rugkeerden stateloos werden, wat veel problemen opleverde met werk en reizen - een onrecht dat Den Haag pas in de jaren ‘70 ongedaan maakte. Terwijl deze mannen tijdens de bezetting vaak in het verzet hadden gezeten! Van alle oud-strijders die Van de Kamp opvoert, lijdt er maar een aan ptss, maar daar is ook diens jeugd debet aan. Alle anderen lijken er geestelijk goed doorheen gerold. Zegt Indochina-veteraan Emanuel Kummer: “Een vriend van mij, die was in het Nederlandse leger, die was officier. En laatst hadden we het daarover, dat als je dan uit de oorlog terugkomt, dan je dan altijd traumatische ervaringen zou hebben, hè. (...) Ik heb helemaal geen traumatische ervaringen. Ik ben in het burgerleven gestapt, ik moest toch verder, die Fransen hadden toch heus geen psychiater voor ons, toen we demobiliseerden. En... een trauma, ik wist niet eens wat dat was.” Tot slot de stijl die de auteur hanteert. Die is aan de een­voudige kant, voor iedereen te doorgronden, maar de zinnen zouden actiever mogen en voortaan ook graag in een en dezelfde tijd. Bij enkele interviews heeft Van de Kamp bovendien gekozen voor een letterlijke weergave. Dat komt de authenticiteit ten goede, maar kent als nadeel dat er soms geen touw aan vast te knopen valt. Dan toch maar liever parafraseren. ‘Soldaat voor een ander’ (deel 1) is een 280 pagina’s tellende paperback van uitgeverij Aspekt. De prijs bedraagt F 19,95. isbn 978-90-5911-844-7. Tekst: Wiebren Tabak●

Vijf keer Flashpoint voor PC De oplettende lezer zal wel denken: Operation Flashpoint: Dragon Rising werd vorige week toch al uitgebreid besproken in de Defensiekrant? Jawel, maar uitgever Codemasters was niet alleen zo aardig de redactie van een recensieexemplaar te voorzien, we mogen ook vijf van deze games voor de pc weggeven. Drie hiervan gaan naar de uitzendgebieden, de resteren­de twee zijn bedoeld voor de overige medewerkers van Defensie. Om deze game op de computer te kunnen spelen, worden geen extreme eisen aan de processor of videokaart gesteld. Wie voor Operation Flashpoint in aanmerking wil komen, stuurt vóór 15 november een e-mail met naam, rang en onderdeel (voor burgers: de werkplaats) en de vermelding ofp, bij voorkeur via het defensieaccount, naar: defensie01@ gmail.com De vijf winnaars worden vermeld in de Defensiekrant van 19 november.●

De Big Band van de Koninklijke Landmacht, samengesteld uit musici van de Koninklijke Militaire Kapel ‘Johan Willem Friso’ werkt mee aan de theatershow time-out. Hiermee trekt Ivo Niehe tot en met maart 2010 langs Nederlandse en Belgische theaters. De Big Band van de Koninklijke Landmacht ontstond uit de Big Band die sinds 1994 actief was bij de voormalige Johan Willem Friso Kapel. Sinds 2000 is er onder leiding van adjudant Henk Meek gewerkt aan een breed, zowel bekend als vernieuwend repertoire. Niet alleen het standaard Big

Colofon De Defensiekrant is een wekelijkse uitgave van de directie Voorlichting & Communicatie van het Ministerie van Defensie bestemd voor het gehele Defensiepersoneel.

Feest alleen voor vrouwen UTRECHT - Als onderdeel van de Koninklijke Landmacht, kwam op 25 april 1944 het (Vrijwillig) Vrouwen Hulpkorps, de latere Militaire Vrouwenafdeling (milva), tot stand. Dat markeerde de officiële toetreding van de eerste vrouwen tot de krijgsmacht. De zeemacht kende met de oprichting in 1944 van de Marine Vrouwenafdeling (marva) eveneens een eigen korps, net als het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger met het Vrouwenkorps knil (vk-knil). In 1951 volgde de Luchtmacht Vrouwenafdeling (luva). Daarna vonden steeds meer vrouwen de weg naar de krijgsmacht. Vrouwen waren én zijn nog steeds van groot belang voor Defensie. Niet alleen vanuit operationeel oogpunt of voor de kwaliteit van het werk, ook vanwege de positieve invloed op het leefklimaat en de continuïteit van de organisatie. Het 65-jarig

jubileum gaat daarom niet zomaar aan de krijgsmacht voorbij. Woensdag 2 december is er van 19.00 tot 23.00 uur een feestavond in het Beatrixtheater in Utrecht voor al het actief dienend en voormalig vrouwelijk defensiepersoneel. Muzikaal begeleid door het Orkest van de Koninklijke Luchtmacht en met medewerking van Karin Bloemen, wordt een reis door de tijd gemaakt van 1944 naar nu en de toekomst. Aanmelden kan via een email naar: [email protected] onder vermelding van het aantal gewenste kaarten. (Deze zijn op stoelnummer, dus graag samen aanmelden indien mensen naast elkaar willen zitten.) Verzocht wordt tevens het lichtingsjaar of het jaar van indiensttreding bij Defensie door te geven, alsmede één huisadres om de kaarten en het officiële programma heen te sturen. Aanmelden kan tot 20 november.●

Genderseminar in Spanje MADRID - Tien Nederlandse militaire vrouwen, directeur personeelsbeleid Agnes Miedema en plaatsvervangend directeur Commando DienstenCentra generaal-majoor Huub Schouenberg, hebben medio deze maand deelgenomen aan een seminar bij de Spaanse krijgsmacht. Aan de orde kwamen onder meer de voorbereiding op een missie, of het uitmaakt van welke sekse je bent en of je als vrouw meer of juist minder mogelijkheden hebt met de plaatselijke bevolking in contact te komen. Ook de vraag of vrouwen een voorbeeldrol hadden gehad

in het uitzendgebied voor lokale vrouwen, de tijd na de uitzending en de balans tussen werk en privé passeerden de revue. Of er bij de samenstelling van een eenheid rekening wordt gehouden met de man-vrouw verhouding vormde eveneens een punt van discussie. Evenals of de gender gerelateerde lespakketten dienst doen tijdens de predeployementtraining. Alle antwoorden leidden uiteindelijk tot aanbevelingen voor de beleidmakers. Geconcludeerd werd dat er meer gebruik moet worden gemaakt van de ervaringen van vrouwen tijdens een missie.●

Big Band KL in theatershow Bandgeluid, maar ook dansmuziek en popsongs staan op het programma, veelal in speciaal voor het ensemble geschreven arrangementen. De Big Bandbezetting bestaat uit vijf saxen, vijf trompetten, vier

trombones en een complete ritmesectie (piano, gitaar bas, drums en percussie.) Er wordt vaak samengewerkt met zowel gastdirigenten als vocalisten Esther Groeneberg en Norbert Köggink. Sinds begin

2007 heeft sergeant 1 pianist Chris van den Heuvel de muzikale leiding in handen. Na eerdere optredens in 2002 met Greetje Kauffeld en in 2007 met Trijntje Oosterhuis treedt de Big Band 14 mei 2010 voor de der­de keer op tijdens het gere­nom­ meerde Breda Jazz Festi­val, uiteraard weer met een solist van naam. De samenwerking met Trijntje Oosterhuis wordt 25 juni voortgezet tijdens een concert in Oldenzaal. Zie voor meer informatie: www.detheatershow.nl●

DEFENSIE EVENEMENTENKALENDER De verkorte versie van de Defensie Evenementenkalender vermeldt voor de komende tijd de volgende evenementen: 30 oktober: Concert Marinierskapel, Gorinchem 1 november: Theatervoorstelling ‘Wervianen’, Marinemuseum in Den Helder 1 november: Concert Koninklijke Militaire Kapel ‘Johan Willem Friso’, Almelo

5 november: Concert Koninklijke Militaire Kapel ‘Johan Willem Friso’, Emmen 7 en 8 november: Taptoe Marinierskapel, Berlijn en Keulen Voor meer informatie surf naar www.defensie.nl en klik via ‘Actueel’ op de link Activiteiten.●

Hoofd Defensiemedia Ellen Eggink Eindredactie: Wiebren Tabak (070 - 339 - 78 05) Redactie: Evert Brouwer (070 - 339 78 04) Jack Oosthoek (070 - 339 78 01) Monique van Rijen-Bos (070 - 339 78 03) André Twigt (06 - 109 465 44) Redactiesecretariaat en administratie: Marianne Beck Telefoon: (070) 318 83 26, via het militaire net: 501, tst. 88326 Defensiesite: www.defensie.nl E-mail: [email protected] Bezoekadres: Binckhorsthof Binckhorstlaan 135, 2516 BA Den Haag Postadres: Postbus 20703, 2500 ES Den Haag, MPC 58L De inhoud van de artikelen in de Defensiekrant hoeft niet noodzakelijkerwijs de mening van de minister van Defensie of de krijgsmachtleiding weer te geven. Ingezonden brieven dienen betrekking te hebben op eerder in de Defensiekrant geplaatste artikelen. Zij geven uitsluitend de mening van de inzender weer en kunnen door de redactie worden bekort. Overname van artikelen of delen daarvan is alleen toegestaan met toestemming van de redactie. Aan rechtspositionele informatie kan geen recht worden ontleend. Deze informatie wordt in algemene bewoordingen en met terzijde lating van details weergegeven. Voor volledige informatie wordt verwezen naar de officiële stukken. Oplage: 41.000 Abonnementen: Per jaar H 13,61. Voor het buitenland H 15,88. Opgave schriftelijk bij administratie Defensiekrant (zie boven), in het geval van een dienstabonnement. Particuliere abonnees kunnen zich opgeven bij: Abonnementenland, postbus 20, 1910 AA Uitgeest, tel. 0900 - 226 52 63 of www. aboland.nl, waarna een acceptgirokaart wordt toegezonden. Adreswijziging: Het verdient aanbeveling adreswijzigingen vroegtijdig en uitsluitend schriftelijk op te geven; het kost enkele weken voor het nieuwe adres in het verzendbestand is opgenomen. Layout: Theo Olsthoorn (UnitedGraphics Zoetermeer BV, postbus 659, 2700 AR Zoetermeer) Druk: DeltaHage, Den Haag ISSN: 0167-0808