Voeding in beweging. Overzicht. Even voorstellen... Hoezo Maastricht? Voedingsonderzoek in Maastricht. Epidemiologie: onderzoek in populaties

Overzicht • “Wat doet een Wageninger in Maastricht?”

Voeding in beweging Voordracht voor KLV Alumni – kring Oost 24 oktober 2013

• Pijlers van gezonde voeding • Paradigma’s in de voeding: – Geschiedenis – Toekomst… ?

Prof Pieter C Dagnelie Vakgroep Epidemiologie, Universiteit Maastricht Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

Even voorstellen...

Hoezo Maastricht?

• • • • •

• • • •

1970: Wageningen 1971: voeding N41 (3e jaar) - Kenia 1979-83: vervangende diensplicht / Duitsland 1984-88 promotie (Macrobiotische kindervoeding) 1989-97: Fellowships KWF / KNAW – Maastricht – Londen – Rotterdam

Jongste universiteit (1976) Onderwijs: PBL (problem based learning) Matrixstructuur: vakgroepen – Schools Voedingsonderzoek: ~ 50 / 150 fte – klinisch, fysiologie, energie, diabetes, kanker

• Schools: NUTRIM, CAPHRI, GROW

• 1997-heden Maastricht – UHD / hgl Voedingsepidemiologie – PL Voedings- en Moleculaire Epidemiologie

Faculty of Health, Medicine and Life Sciences


Voedingsonderzoek in Maastricht

Epidemiologie: onderzoek in populaties 1

• Vakgroepen: – UM: Humane Biologie, Toxicologie, Epidemiologie

Ziekte

2

3

– Heelkunde, Int. Geneeskunde e.a. klinische groepen

• Staf vgr Epidemiologie: 7 Wageningers (~30%) 1.Voeding

ontstaan van ziekte (etiologie)

– Cohorten: KOALA, CODAM, De Maastricht Studie, ...

2.Voeding

ziektebeloop (prognose)

– Interventiestudies / patiëntgebonden onderzoek

3.Vaststellen van voedingstoestand (diagnose)

• Onderzoek:



6

Paradigma’s in de (voedings-) wetenschap De platte aarde (het oude paradigma)



9

Huidig paradigma: de ronde aarde


11


8


10

Oud paradigma: zon draait om de aarde


12

Copernicus

Galileo Galilei

1473-1543

1564-1642


13

Behandeling van scheurbuik

Nieuw paradigma: aarde draait rond de zon Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

14

Experiment van Lind (1747)

James Lind (1716-1794)

12 patiënten met scheurbuik

Schotse arts

dezelfde voeding

Paradigma: Scheurbuik komt door rotting van lichaamssappen Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

15

Zuidpoolreis Scott (1912)


16

Stelling Nieuwe inzichten worden alleen toegepast als ze passen binnen het heersende paradigma


17


18

Veel of weinig eiwit?

Duitsland 1914 - 1918

•Nu (Voedingscentrum): ca. 60 g/dag

145 eiwit / dag

•1881: Carl Voit (D): 145 g/dag

•Nadruk op vlees en veehouderij

•1909: Chittenden (VS): 40 g/dag

•Gevolg (1917): Ernstig voedseltekort


19


20

Denemarken 1914-1918 Mikkel Hindhede: voedselrantsoenering

Paradigma’s in de voedingswetenschap Anno 2013

• Aardappels • Roggebrood, gerstemeel, granen • Melk • Ruime hoeveelheid groente • Wat boter Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

21

Vraag: welke voedingsmiddelen ontbreken?

Groenten en fruit

Granen

• Weinig zout toevoegen • Verse producten

Melk Vet Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

• Zout – Smaak – Kant- en klaarproducten – Oplossing consument:

Schijf van vijf Vlees, vis


– Beleid: • Finland: vervangen Na door K • Belgie: 40% reductie verplicht • NL: polderen

Water 23


Welke voedingsmiddelen ontbreken? • Suiker / witbrood – Lege calorieën 1. overgewicht, 2. ondervoeding – Bloedsuiker (glycaemische index) – Frisdrank (incl. “vruchtennectar”), sportdranken – Oplossing consument: • Minimaal suiker • Geen frisdranken maar water of vruchtensap

– Beleid: • “Suiker beschouwen als additief” • Etikettering: toegevoegde suikers apart vermelden • EFSA: Fructose “gunstig tav bloedsuiker” Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

Vet (1): fabeltjes over verzadigd vet

• “Verzadigd vet is slecht”: te simplistisch • “Goede” verzadigde vetten (niet cholesterolverhogend): – Palmolie – Kokosolie

• “Slechte” verzadigde vetten (cholesterolverhogend): – Gehard vet (kant- en klaar producten) – Vlees

• Belang van hoeveelheid en herkomst – bijv. samenstelling veevoer, weidegang, biologisch etc.


Vet (2): fabeltjes over onverzadigd vet

Wel of geen vlees?

• “Meervoudig onverzadigd vet is goed”: ook te simplistisch

Voorbeeld: macrobiotische voeding (1985)

•

• Basis: granen en peulvruchten

Meer gebruiken: – Olijfolie (enkelvoudig onverzadigd / geschikt voor bakken) – Vette vis (n-3 oftewel omega-3 vetzuren)

• … en minder gebruiken: – Margarine (n-6 oftewel omega-6 vetzuren)

• Groente (o.a. algen: nori, spirulina) • Geen melk, vlees of vis • Nauwelijks vet

– Reden: verhogen van de verhouding n-3/n-6 vetzuren in onze voeding, want deze is te laag



(vis)

Wel biologisch actief



28

(algen)

Niet biologisch actief

30

Melk bevat waarschijnlijk ook voor een deel analogen in plaats van echte vitamine B12



Stellingen 1. Veel minder vlees (en vaker vis) eten is gezond 2. Geheel vleesloos? Gebruik een vitamine B12supplement


Nieuwe trends in de toekomst

33

Een blik in de toekomst… Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

Conclusies

• Korte termijn: – Voortzetting globalisering en uniformiteit, tgo. – Nieuwe differentiatie (locale producten, CO2footprint, biologisch, …)

• Lange termijn: nieuwe paradigma’s – Microbiologie (darm) – Interacties ipv losse nutriënten • Vitamine B12 – Foliumzuur – Vitamine B6 • Antioxidanten (vb. vitamine E)

– Evenwicht (vb Na-K)

• “Voeding wordt ons medicijn” (vb. -omics) Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

• Gezonde voeding = simpel: “O-V pas” – Overwegend plantaardig (granen, peulvruchten, groenten, fruit) – Ongeraffineerd / min. bewerkt (o.a. volle melkproducten) – Veel Variatie – (Vette) Vis, weinig vlees (bijv. samen 2-5x per week)

• Alle gangbare paradigma’s worden t.z.t. achterhaald – “We weten veel, maar er is veel meer wat we nog niet weten”

• Verwachting: – -Omics / toenemend inzicht in interacties – “Evenwichtige” voeding – Gezondheidswinst / therapeutische voeding Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

Voeding in beweging. Overzicht. Even voorstellen... Hoezo Maastricht? Voedingsonderzoek in Maastricht. Epidemiologie: onderzoek in populaties

Recommend Documents