Voeding en kanker: enkele feiten en fabels. An Vandebroek Medisch oncologe 22 maart 2014

Voeding en kanker: enkele feiten en fabels An Vandebroek Medisch oncologe 22 maart 2014

Overzicht 

Macronutriënten   



Koolhydraten Proteïnen Vet

Micronutriënten   

Spoorelementen Mineralen Vitaminen

2

Macronutriënten

Macronutriënten: invloed bij malnutritie 

Medicatie aanbod 



Absorptie veranderd  Orale chemotherapeutica

Proteinen tekort  ↓ albumin, ↓ alfa-1-glycoprotein  Sterk eiwitgebonden medicatie      

Prednisolone Etoposide Teniposide Cisplatin Paclitaxel Irinotecan

70-90% 94% 99% 95% 98% 95%

Murry D. Int J Cancer 1998

4

Macronutriënten bij malnutritie



Medicatie beschikbaarheid  Hepatisch metabolisme 

Verminderd oxidatieve metabolisme 



Renaal functioneren 



Cytochrome P450 isoenzymes

Verminderd GFR bij kinderen

Dosis volgens lichaamsoppervlakte of relatief gewicht 

Onderbehandeling bij obesitas? Murry et al. Int J Cancer 1998 Griggs et al. Arch Intern Med 2005

5

Malnutritie: definitie en voorkomen Definitie Energie opname: minder dan 60% Meer dan 10 dagen

Voorkomen 30-90% Afhankelijk van tumortype NKO Slokdarm Maag pancreas

6

Definitie and voorkomen van cachexie   

Wasting syndrome ↓ 5% body mass in 12 maanden

BMI ≤ 20 kg/m² (bejaarden 24kg/m²?)     



Anorexia Afgenomen spierkracht Vermoeidheid Verlaagde index vetvrije massa Gestegen inflammatoire parameters

tot 80% van de patiënten met gemetastaseerde ziekte ontwikkelen cachexie

7

Cachexie: niet-medicamenteuze interventies 

Voeding aanpassen  Re-feeding syndrome  



Beweging 



Electrolieten en vocht shift Calorisch herstel: 1000 kcal eerste dag

Repetition over extended time, low resistance

Voedingscounseling  Cachexia≠ starvation

Suzuki et al. J Gastroenterol 2013

8

Cachexie: medicamenteuze interventies

1.Cytokine remmers 2.Gastroprokinetica 3.Cori cycle blokkers 4.Fat wasting blokkers 5.Muscle wasting blokkers 6.Eetluststimulans

7.Anti-anxiety/ depressant drugs

Suzuki et al. J Gastroenterol 2013

Cachexia: medicamenteuze Corticoïden: 1+6 interventies Suzuki et al. J Gastroenterol 2013

Progesterones: 1+6 Cannabinoïds: 6 Cyproheptadine: 6

Branched-chain aminoacids:5,6 Metoclopramide: 2,6 Eicosapentnoïc acid: 1,4,5 Deoxy-5-fluorouridine: 1 Melatonin: 1 Thalidomide: 1 Β2-adrenoceptor agonist: 5 NSAID: 1,6 Pentoxifilline: 1 Hydrazyne sulfaat: 3 ACE inhibitor: 5 Statin: 1,5

Cachexie: gerandomizeerde studies

Bruera et al. Cancer 1990; Jatoi et al. J Clin Oncol 2004; Fearon et al. J Clin Oncol 2006; Kanat et al. Tumori. 2013; Dobs et al. Lancet Oncol. 2013; Del Fabbro et al. J Clin Oncol 2013; Garcia et al. Support Care Cancer 2013; Macciò et al. Gynecol Oncol 2012

11

Impact van uithongering 

 



Short-term starvation  24-72 uren  Refeeding: halfwaarde tijd van chemotherapeuticum Chemoprotectie van normale cellen Chemosensitizing tumorale cellen  Etoposide: dierexperimenteel onderzoek  Doxorubicine: cellijn onderzoek Lopende klinische trials  NCT00936364, NCT01175837, NCT01304251 Lee et al. Drug Resist Updat 2012

12

Micronutriënten

13

Micronutriënten 

Spoorelementen  Componenten van enzymatische systemen  Co-factors metabole pathways 



Essentiële mineralen  RDA>200mg/day 



Cobalt, koper, fluor, jodium, ijzer, mangaan,

Calcium, chloor, magnesium, phosphor, kalium, natrium

Vitaminen

14

Micronutriënten: functie 





Selenium  Antioxidant  schildklierfunctie Zink  Antioxidant: lipid peroxidatie reductie  Cytochrome functie  Plasma membraan stabilisatie Magnesium  Bloeddruk, diabetes, cardiovasculair lijden, osteoporose 15

Micronutriënten: natuurlijke bronnen 





Selenium  Paranoten, kip, vis, kalkoen, krab, noten, muesli en eieren Magnesium  Heilbot, amandelen, cashewnoten Zink  Oesters, aangerijkte muesli, rundsvlees

16

Micronutriënten: natuurlijke bronnen voorbeelden •

•

•

•

Vitamine B • Niet geraffineerde granen, melk, gevogelte, vis, bonen, linzen Vitamine A • Lever, eieren, kaas, abrikozen, pompoen Vitamine E • Tarwe kiemen, plantaardige olie Vitamine C • Paprika, bloemkool, ananas, kiwi

Micronutrients: oorzaak van tekort •

•

Malnutritie • Onvoldoende inname Kanker • Vitamine C tekort •

•

Scheurbuik: malaise, lethargie, gezwollen tandvlees, bloedende slijmvliezen

•

Vitamine D, E and B

•

Selenium and zink

Radiotherapie • Vitamine A and E Strohle et al Oncology reports 2010

18

Micronutriënten: oorzaken van tekort •

•

Malabsorptie • Lactose intolerantie • Verminderde slijmvliesproliferatie Chemotherapie • Cetuximab •

•

Cisplatin •

•

Urinaire excretie van magnesium Urinaire excretie of magnesium, carnitine

Pemetrexed •

Antifolate Federico et al. Eur J Clin Nutrition 2001 Schrag et al. J Natl Cancer Inst 2005 Heuberger et al. Eur J Clin Pharmacol 1998

19

Indicaties voor supplementen 

 

Vitamine C  Wondheling  1000mg/dag Docosahexaenic acid DHA Ecoisapentaenic acid EPA  Behandeling van cachexia 





Inhibition TNFα, P.I.F.

1,5-2,0 g/dag

Vitamine B  levenskwaliteit 

Depressieve symptomen

Ströhle A. Oncology reports 2010

20

Indicaties voor supplementen 

Vitamin D  Chronisch tekort: verhoogde incidentie tumoren  Predictief voor overleving  



Borstkanker Colorectale kanker

Risk factors   

Oudere huid Te weinig zon Hyperpigmentatie van de huid

Goodwin et al. J Clin Oncol 2009; Wolpin et al. Br J Cancer 2009; Meyerhardt et al. Clin Oncol 2008

Indicaties voor supplementen







Selenium  Identificeer tekort en compenseer  Serum concentratie: 120-160 ng/ml  Risico bij overdosering: diabetes mellitus type 2 Zink  smaakveranderingen Vitamine E  supplementeer voor radiotherapie Rocourt et al. Nutrients 2013; Yagi et al . Recent Patents on Food 2013

22

Veiligheid van supplementen •

Anti-oxidanten: pro/contra • Therapeutisch effect door vrije radicalen • •

Radiotherapy Chemotherapy • •

• •

Bleomycin Mitomycin-C

Chemo veroorzaakt depletie Vermindering van nevenwerkingen • •

Glutathion Co-enzyme Q10

23

Veiligheid van supplementen •

•

Chemotherapie met hoge oxidatieve stress Anthracyclinen: doxorubicine, epirubicine Alkylerende agentia: endoxan, alkeran Platinum derivaten: cisplatinum, carboplatinum  Topo-isomerase 2 remmers: etoposide, vepesid Topo-isomerase 1 remmers: topothecan, irinothecan Chemotherapie met lage oxidatieve stress Taxanes: taxotere, taxol Vincalkaloiden: vincristine, navelbine Anti-folaten: methotrexaat, pemetrexed

24

Nutritional supplements and chemotherapy

25

Conclusie 





Beoordeel voedingsstatus  Screen, taxeer en monitor  Multimodale interventie van cachexie Voorkom tekorten van micronutriënten  Vitamine C postoperatief  Multivitaminen volgens RDA  Vitamine D correctie van spiegel  Vitamin E spiegel correctie pre-radiotherapie Rol of “starvation”: verder onderzoek

26

27