Voeding bij kanker
Rolverdeling diëtist, patiënt en verpleegkundige
Multidisciplinaire Zorg: Samen – Werken Liesbeth Haverkort MSc - 10 januari 2014
Rolverdeling en interactie patiënt - diëtist - verpleegkundige - arts
Verpleegkundige
Diëtist
Patiënt
Behandelend arts
Dhr. G • 50 jarige, alleen wonende man • Adenocarcinoom slokdarm op 33-43 cm - T4N3M0 • In opzet curatieve behandeling: - Chemo-radiatie therapie: Chemotherapie: Carboplatin + Paclitaxel Radiotherapie: 41.4 Gy in 23 fracties
- Gevolgd door operatie – slokdarm resectie met buismaag reconstructie
1e consult GIOCA: Evaluatie voedingsstatus • Advies screenen ondervoeding in CBO richtlijn perioperatieve voeding 2007 • 2013: Inspectie Gezondheidszorg screening volwassen preoperatieve patiënten • Welke screeningstool? GIOCA: zelfrapportage
Evaluatie voedingsstatus
• Patiënt: levert informatie aan door zelfstandig invullen • Verpleegkundige: inschatting wel / niet naar diëtist
Zelf gerapporteerde antropometrische gegevens bij preoperatieve patiënten (N = 490) • Zelf gerapporteerde info over gewicht en lengte goede inschatting voedingsstatus • Gemeten antropometrische gegevens resulteren niet in betere inschatting voedingsstatus
• ´Klassieke´ screeningsmethoden minder goed dan zelf rapportage
Screening op ondervoeding: Sensitiviteit Ondervoed Specificiteit Niet ondervoed
SNAQ
MNA
MUST
Self-report
0.63
0.89
0.67
0.97
(0.49 – 0.78)
(0.62 – 0.98)
(0.53 – 0.81)
(0.83- 0.99)
0.98
0.73
0.95
0.98
(0.97 – 0.99)
(0.65 – 0.80)
(0.94 – 0.97)
(0.96-0.99)
2012 Jun;203(6):700-7
GIOCA verpleegkundigen – doorverwijzing naar diëtist • 80% direct naar diëtist
• Sensitiviteit (ondervoed) • Specificiteit (niet ondervoed)
94% 30%
Oorzaak lage specificiteit …… Overige redenen doorverwijzing naar diëtist • • • • • • •
Passageklachten Pijn Aanzienlijk minder eetlust Problemen spijsvertering kanaal Comorbiditeit Gebruikt al drinkvoeding / sondevoeding Eigen verzoek patiënt / mantelzorger
Dhr. G - evaluatie voedingsstatus Huidige lengte geschat
1.74 m
Huidig gewicht gemeten (thuis)
63.5 kg
Gebruikelijk gewicht
71 kg
Gewichtsverlies
In ca. 2 maanden ± 11% = ondervoeding 21
BMI (gewicht / lengte²)
Ondervoeding + passage klachten diëtist
Primaire doel dieetbehandeling Voorkomen / behandelen ondervoeding = Beperken verlies vetvrije massa
Dieetadvies tijdens chemo-radiatietherapie Gezond 0.8 gram eiwitten per kg /dag
Ziekte / behandeling 1.5 gram eiwitten per kg / dag
51 gram eiwitten
95 gram eiwitten
Monitoren voedingsstatus tijdens CRT: verpleegkundigen Q2 Gewichtsverlies in 1 week
63.5 58.5 kg
Percentage gewichtsverlies < 1 maand
8% = ondervoeding
BMI (gewicht / lengte²)
19.3
Leefomstandigheden
Alleen wonend Beperkt mantelzorg
Plaatsing sonde
Overige aspecten van invloed op verhoogd risico op ondervoeding
• • • •
Mannelijk geslacht Alleen wonend Wonen in instelling Toename leeftijd
Ondersteuning thuiszorg met toediening sondevoeding gewenst
Monitoren voedingstoestand verpleegkundigen thuiszorg • Verpleegkundige thuiszorg: - monitoren voedingstoestand - inzicht in woon- en leefsituatie • Spin in web tussen patiënt en AMC
Na afronden chemo-radiatherapie 6-8 weken wachttijd tot operatie • Behoud van vetvrije massa • Preoperatief verlies vetvrije massa verhoogd risico op postoperatieve complicaties • Monitoren stabiliteit vetvrije massa = • WEEGSCHAAL NIET VOLDOENDE!
Monitoren lichaamssamenstelling onderzoek Gewicht = vetmassa + vetvrije massa
Meetinstrumenten: • Bodpod en Bio elektrische impedantie • PET/CT scan van L3
PET/CT scan Kleuring van L3
Voeding in de postoperatieve fase na slokdarm resectie met buismaag resectie • Plaatsing voedingssonde tijdens operatie Ontslag: • Patiënt eet overdag zelf • Nachtelijke sonde voor optimale inname aan voedingsstoffen Bij ontslag: inname ca. 50% behoefte • (Aan voeding gerelateerde) klachten • Eenduidig voedingsadvies
Klachten top 5 na buismaag operatie: Tijdmoment 1
Tijdmoment 3
Tijdmoment 6
Tijdmoment 12
Snel vol
89%
87%
87%
89%
Geen honger
76%
57%
57%
51%
Vroege dumping
74%
78%
78%
75%
Passage klachten
53%
63%
59%
63%
Reflux van voeding / vloeistof
60%
54%
65%
61%
Overige postoperatieve aan voeding gerelateerde klachten • • • • •
Benigne strictuurvorming Secundaire pancreasinsufficiëntie Motiliteitsproblemen buismaag (snel – langzaam) Gewijzigd defaecatiepatroon Gewijzigde beleving rond voeding
• Behoefte aan psychologische ondersteuning • Langer drinkvoeding – sondevoeding nodig
Meest frequent deficiëntie voedingsstoffen 1 jaar na buismaag operatie (N=96): • • • • •
Foliumzuur (deficiënte inname 85%) Vitamine D (deficiënte inname 61%) Koper (deficiënte inname 56%) Calcium (deficiënte inname 49%) Vitamine B1 (deficiënte inname 48%) Risico op voedingsdeficiënties!
Tot slot …….
Verpleegkundige
Diëtist Patiënt
Verpleegkundige: • Monitoren voedingstoestand en voedselinname • Wel / niet tijdig naar diëtist – start kunstvoeding - toename risico’s behandeling - Invloed op KvL Patiënt: • Levert bruikbare en zinvolle informatie voor optimaal beleid • Maak gebruik van zijn deskundigheid
