Vlaanderen omhelst Wallonië en de Duitstalige Gemeenschap Als de zomer in zicht is, komen steden en gemeenten massaal aandraven met parcourstentoonstellingen. In het overaanbod blijft 'Kunst&Zwalm' stevig op zijn benen staan. Het bescheiden kunstevenement is een sterke persoonlijkheid.
Om de twee jaar wordt een route uitgestippeld door de Zwalmstreek. Het lichtglooiende landschap, een uitloper van de Vlaamse Ardennen, is bezaaid met idyllische dorpen, watermolens en boerderijen, landelijke villa's en Mariakapelletjes. Mettertijd zijn er heel wat kunstenaars terechtgekomen. De nieuwste aanwinst is Panamarenko. Hij trok enkele jaren geleden met zijn kersverse echtgenote in de boerderij van haar grootvader. De biënnale, een mix van binnen- en buitenlandse invités, is in wezen een kunstenaarsinitiatief. Om het contact met de plaatselijke bevolking te stimuleren, begonnen een aantal inwijkelingen gezamenlijk hun atelier open te zetten. Daaruit groeide een kunstwandeling, die over de grenzen heen kijkt. Zonder de band met de bewoners te verwaarlozen.
Bij de aftrap in 1997 was werk te zien van James Lee Byars, Marcel Broodthaers en andere kunstenaars die in Brussel wonen of woonden. Vervolgens was Frankrijk te gast, Nederland en Catalonië. Alle deelnemers verkennen het gebied, kiezen een plek uit en werken vaak in situ.
In de eerste editie werd Honoré δ'O gevraagd als 'streekkunstenaar'. Hij ging naar een paardenwijding en speelde de videocassette kwijt, hij miste de geboorte van een ezel maar hij was erbij toen de vader
werd gecastreerd. Diens testikels stonden in bokalen op sterk water in een woekerende installatie rond geboorte, voortplanting en onvruchtbaarheid in de voormalige pastorie. Vorig jaar nam hij het Belgische paviljoen op de Biënnale van Venetië voor zijn rekening.
'Kunst & Zwalm' heeft oog voor aanstormende kunstenaars. Pascale Marthine Tayou, die eveneens met de bevolking aan de slag ging, rukte in september 2005 op naar het museum van Jan Hoet in Herford. Voor de zesde editie, 2007, werd Wallonië en de Duitstalige Gemeenschap uitgenodigd. De invitatie doet ons er toch even bij stilstaan dat de artistieke situatie in beide landsgedeelten anders is. Vlaamse galeriehouders gaan niet meteen op jacht in Wallonië of in Eupen. Kunstenaars hebben er minder expositiemogelijkheden, minder subsidiemogelijkheden ook en lijken meer aansluiting te zoeken bij Frankrijk. Op enkele uitzonderingen na, heeft Vlaanderen gewoon geen weet van de kunstenaars die daar actief zijn. Zwalm doet er wat aan. (bewerkt fragment uit Kunstbeeld)
KUNST&ZWALM 2007 3X BELGIUM 25-08 > 09-09
Elodie Antoine - Marcel Berlanger - Karel Breugelmans - Stijn Cole - Ralph Cüpper - Wim Cuyvers - Yvan Derwéduwé - Noël Drieghe - Willi Filz - Eddy François - Hap - Ives Maes - Karine Marenne - Gauthier Pierson - Ante Timmermans - Herman Van Ingelgem - Thierry Zéno
Eddy François 1. Zorb in het landschap. Architect Eddy François haalt een Zorb uit Nieuw-Zeeland naar Zwalm. De Zorb is voor François een elementaire 'shelter'. De bal brengt zijn 'passagier' in een emotionele status van 'delirium' en uitbundigheid, een beetje 'dronken' en bevrijd van remmingen. Volgens François is de taak van de architect ervoor te zorgen dat zijn medemens goede momenten beleeft. De dromen en verlangens van de bewoner zijn boeiender dan de muren en het dak van het huis. We kunnen hierbij denken aan het werk van Carsten Höller die zijn installaties ziet als 'exploratory' sculpturen die de mogelijkheid bieden om unieke ervaringen tot stand te brengen en ingezet worden voor wat hij noemt 'the exploration of the self'. 2. Kijkdoos-installatie De kijkdoos-installatie dompelt de bezoeker onder in een kikkerdril, een multiplicatie van 'Zorb ballen'. Een kijkervaring die refereert naar onze wereld die verstedelijkt. In balans met 'the exploration of the self' ligt het loslaten van het individualisme, het exploreren van het leven in groep, het leven als mieren, het opgaan in de massa, een 'vloeibare' wereld, zonder het verlies van zichzelf. Karel Breugelmans Gargano is een bergachtig schiereiland in de Zuid-Italiaanse regio Apulië, ook wel bekend als de spoor van de laars. Langs de steile rotskust vind je de trabucchi, wankele houten constructies op punten waar scholen vissen voorbijkomen. Het zijn ingenieuze vissersplatformen, gebouwd door de bewoners die zo de mogelijkheden van het gebied benutten zonder de natuur geweld aan te doen. Karel Breugelmans beschouwt de trabucco als een icoon die hij overbrengt naar het glooiende landschap van de Zwamstreek en zijn bewoners. Ante Timmermans "7 days - 7 walldrawings " Ante Timmermans verblijft zeven dagen bij zeven verschillende families. De kunstenaar wil infiltreren in het dagelijks leven van de bewoners. "Wat zijn de drijfveren, de interesses van de landbouwer, de steenbakker, de dochter van de onderwijzer..." De intensiteit en het onverwachte van samenleven met verschillende mensen als basis voor nieuwe muurtekeningen blijft een onbekend gegeven. De eerste tekening zal beïnvloed worden door de eerste ontmoeting, de tweede tekening door de situatie van dag één en twee, de derde door dag één en twee en drie, enz. Elke tekening is een notitie, een gedachtelijn, een verbinding tussen de verschillende bewoners en situaties. Zo ontstaat een netwerk van
Project Kunst&Zwalm 2007 pag 1
gedachtelijnen. Noël Drieghe Noël Drieghe kennen we vooral van zijn abstracte schilderijen. Dit keer verlaat hij zijn atelier en de vertrouwde omgeving van zijn tentoonstellingsruimte. Hij verrast met een buitenwerk. Wim Cuyvers Wim Cuyvers wil tijdens de tentoonstelling alle toeristische fiets- en wandelroutes langs het parcours onzichtbaar maken. De wildgroei aan toeristische signalisatie stemt tot reflectie. De bordjes met aanwijzingen naar fiets- en wandelroutes wor den bedekt met klei. Op die manier ontstaat een landschap van kleisokkels. Om de klei te kunnen aanbrengen rond de routebordjes worden kleine houten bekistingen gebruikt. De klei wordt uitgegraven op de begraafplaats van Zwalm in de vorm van grafkuilen zoals we die in Vlaanderen kennen (250 x 200 x 100 cm). De kleisokkels zullen tijdens de tentoonstelling lichtjes afbreken door zon en regen en de 'grafkuilen' zullen lichtjes inkalven. Wim Cuyvers, die in 2005 de Cultuurprijs voor Architectuur van de Vlaamse Gemeenschap ontving, wil het in dit werk hebben over de publieke ruimte als ruimte waar het over de sterfelijk heid gaat en over het feit dat actuele kunst deel geworden is van 'vrijetijdsbesteding' en dat 'vrijetijdsbesteding' de publieke ruimte vernietigt. De vzw Toerisme Oost-Vlaanderen heeft maar een halve dag nodig gehad om de organisatie Kunst&Zwalm, de burgemester van Zwalm en de gedeputeerde op de hoogte te stellen van het feit dat het werk niet kan doorgaan aangezien "het werk het de toerist-recreant onmogelijk zou maken de streek/regio te verkennen en daarenboven ongetwijfeld een lawine van opmerkingen van ontgoochelde fietsers en wande laars zal teweeg brengen". Ralph Cüpper Ralph Cüpper beweegt zich op een gebied tussen profane futi liteit en ironische expressie. Daartoe maakt hij gebruik van 'onartistieke' materialen en van een tegendraadse esthetiek. Banale dingen en structuren krijgen door vervreemding iets absurd of worden door reducerende ingrepen ontdaan van hun oorspronkelijke functie of symboliek. Cüpper ziet zijn rol als kunstenaar niet in de esthetische bevrediging of in het amuse ren van een toch al oververzadigd publiek. 1. Nooit meer dan 4 personen tegelijkertijd 2. Honden verboden 3. Eens plaats genomen sluit u de veiligheidskoord 4. gebruik Enkel munten van 2€ 5. 2€ = 10min - na 10min gelieve plaats te ruimen voor de vol gende 6. De uitbater is niet verantwoordelijk voor gebeurlijke onge lukken bij het niet naleven van de veiligheidsvoorschriften Elodie Antoine Elodie Antoine's uitgangspunt is een populierenbos dat besmet wordt door een uitzaaiing van paddestoelen. Die bevinden zich
Project Kunst&Zwalm 2007 pag 2
op verschillende hoogte aan de bomen. Het zijn textielbeeld houwwerken van verschillende vorm en kleur die de stammen binnendringen. Deze installatie speelt met het besmettingsidee of hoe het begrip "mode" de natuur kan binnendringen, alsof van het ene jaar op het andere de vorm, kleur en grootte van de planten telkens zouden veranderen. Het gaat hier om de collectie pad destoelen "zomer 2007 ". Marcel Berlanger Berlanger schildert al enige tijd op een ondergrond die hij zelf ontwikkelde, een flexibele maar stevige drager van vloeibare hars en glasvezel met een strakke en gerasterde structuur. Deze ondergrond geeft aan zijn schilderijen een pixelachtig karakter dat doet denken aan de opbouw van digitale beelden Bovendien wordt het schilderij semi-transparant. Dit wordt pas echt zichtbaar wanneer het werk los komt van de muur en vrij in de ruimte wordt opgehangen. De schilderijen van Marcel Berlanger bezitten dus, als een middeleeuws retabel, een voor- en achterzijde en kunnen van beide kanten bekeken worden. De lichtinwerking speelt in deze schilderijen een belangrijke rol. Het beeld gaat als het ware vibreren, wat doet denken aan de waarneming van een filmbeeld. Maar het beeld beweegt natuurlijk niet echt, elk schilderij toont heel duidelijk één wel overwogen, zorgzaam uitgekozen beeld. (tekstfragment Nele Buys & Jan De Nys) Gauthier Pierson Gauthier Pierson plaatst een serre in een tuin. Op het glas van de serre tekent hij portretten van bezoekers. Iedereen kan zich gratis laten portretteren. Pierson zal tijdens de volledige duur van de tentoonstelling aanwezig zijn in de broeikas. De interventie van de kunstenaar zal zich vertalen in een compositie die op het einde van het project gefotografeerd wordt. Karine Marenne "Caravan of love #3" / een nomadische serie Caravan of love speelt zich af in een WaWa caravan van de zestiger jaren. De bezoeker wordt uitgenodigd om zich in te leven in het intiem leven van Mijnheer en Mevrouw Dufour door middel van foto's en video's. Dit fictief verhaal vertelt ons het liefdesleven van het koppel maar vooral het verhaal van de vrouw en haar vrouwelijkheid. Het is een bewegende en eeuw igdurende evolutie. Het project werd in 2005 gestart in Brussel en beëindigt zijn serie in Zwalm. Programma 25 en 26 augustus van 14 uur tot 18 uur "Bijeenkomst van de eigenaars met een WaWa caravan!" Uitnodiging aan de Nederlandstalige en Franstalige oldtimers caravaneigenaars om samen te komen in de Vlaamse Ardennen zondag 9 september om 16 uur: "Picknick - Party" in geruite Vichy-outfit.
Project Kunst&Zwalm 2007 pag 3
HAP Naar het schijnt zal tijdens deze editie van Kunst&Zwalm niemand minder dan Zorro verschijnen aan de horizon. Daarvoor zorgt het kunstenaarscollectief HAP. De zwarte ruiter zal zijn paard laten steigeren om meteen weer in het niets te ver-dwijnen. Stijn Cole Stijn Cole vertrekt vanuit de evolutie van het landschap door heen de seizoenen. Concreet neemt hij wekelijks gedurende een twee en een half uur durende sessie elke minuut een foto van het landschap. Deze beelden - telkens 150 - worden met de computer omgezet naar twee gemiddelde kleuren en gemonteerd in een tijdsbalk. Deze tijdsbalken zijn de basis van een monumentaal werk dat geplaatst wordt op de plek waar de foto's zijn genomen. Tien tijdsbalken worden geprint en als billboards geplaatst in een lange strook. Elk beeld vermeldt datum en tijdstip. De evolutie van het landschap wordt afleesbaar binnen periodes van twee en een half uur en binnen een tijdspanne van vijf maanden. Yvan Derwéduwé Langs drukke wegen zie je soms kruisjes, bloemstukken of gedenkplaatjes staan die de plaats markeren waar een ver keersslachtoffer is gevallen. De kunstenaar wil op een vergelijkbare plaats een grote droogmolen plaatsen met daaraan gelabelde kledij. De droogmolen refereert naar de molens in de omgeving. Een tweede luik van het project bevindt zich in een aardappelkelder onder een halfopen schuur. Tegen de muur staan archiefrekken met grote en kleine archiefdozen met gelabelde kledij erin. Er bevinden zich twee waslijnen in de kelder waar aan nog meer kledij ophangt. In een aparte ruimte kan de bezoeker de archiefdozen doornemen op een tafel en zelf beslissen of hij een kledingstuk wil ophangen. Willi Filz In een bosje in Sint-Blasius-Boekel schetst Willi Filz, fotograaf uit de Oostkantons, een panorama van de mensen die lid zijn van verenigingen uit Zwalm, het zijn verwijzingen naar een mogelijke identiteit. Deze vraagstelling naar de identiteit van mensen in hun professionele, dagelijkse of vrijetijdcontext vormt de grondslag van het artistieke werk van Willi Filz. Thierry Zéno Video 1: Kroniek van Zwalm Video 2: Kroniek van Tzotzil Van 1984 tot 1991 bezocht Thierry Zéno regelmatig een gemeenschap van Tzotzil Indianen in de bergen van de Mexicaanse deelstaat Chiapas. Zijn documentaire toont de verbazingwekkende rijkdom van hun cultuur, maar ook de onrechtvaardigheden waarvan ze het slachtoffer zijn. De Tzotzil willen niet gefilmd of gefotografeerd worden omdat ze geloven dat de kracht van hun ziel door de toestellen wordt aangetast. Thierry Zéno slaagde er langzaam in het vertrou-
Project Kunst&Zwalm 2007 pag 4
wen van de Indianen te winnen en werd de kroniekschrijver van hun feesten en een getuige van hun conflicten en acculturatie proces. Het resultaat is een indrukwekkend portret van een gemeenschap wier cultuur hoe langer hoe meer wordt bedreigd. Herman Van Ingelgem Het werk van Herman Van Ingelgem bestaat uit een levens groot draadmodel van een typisch Vlaams huis, een woning met puntdak, achterkeuken, veranda en tuinomheining. Het huis wordt opgetrokken in daklatten en in de verschillende vertrekken komt neonverlichting te hangen. Op het dak staat een schotelantenne. Het huis wordt geplaatst in de buurt van bestaande huizen, alsof er nieuwe buren komen wonen. Het wordt een soort transparante weerspiegeling van de locale bestaande architectuur. Ives Maes 'The (improved) Heineken reconstruction' Begin jaren zestig bezocht brouwer Alfred Heineken de krottenwijken in Curaçao. Hij was zo geschokt over de huis vestingsomstandigheden en de bergen afval dat hij architect John Habraken aanstelde voor de ontwikkeling van een huis vestingsysteem gebaseerd op het recycleren van dat afval. Dat resulteerde in de WOBO fles (World Bottle), een exportbierflesje dat ook als bouwmateriaal kon worden gebruikt. Het fles je had de vorm van een baksteen en door de flesjes te stapelen kon je muren bouwen. Heineken maakte afspraken met Shell en Volkswagen om respectievelijk lege olievaten en windschermen of daken van de Volkswagen kever te leveren. De olievaten zouden fungeren als pilaren of hoekstenen, ter wijl de windschermen een dak vormden. De flesjes zouden de ruimte tussen de vaten opvullen en zo kon je een indrukwek kend doe-het-zelf afvalhuis maken. Van de WOBO fles zijn er 50.000 geproduceerd die Heineken in de tuin van zijn villa opstelde. Shell en Volkswagen haakten af toen het idee van een afvalhuis in Curaçao nogal lauw ontvangen werd. De schalksheid van het project werd natuurlijk duidelijk in het feit dat je veel bier moest drinken voor je je eigen huis kon bouwen. Het project werd geen succes. 'The (improved) Heineken reconstruction' is een verbeterde reconstructie van dit meesterwerk. Er zat immers één cruciale fout in het ontwerp van Habraken/Heineken, dat in feite zou neer komen op een gigantische export van afval. Lege flessen, vuile olievaten en autowrakken exporteren om huizen te maken? Het lijkt wel een geniaal plan om onder het mom van sociaal engagement afval te dumpen. Ives Maes maakt echter alle elementen in biodegradeerbaar materiaal dat na bepaalde tijd vanzelf vergaat. Met een mix van hars en papier verkrijgt hij een materiaal met een degelijke resistentie dat tot een jaar weer en wind kan weerstaan. Kunst&Zwalm 2007 Van 25 augustus tot 9 september Startpunt: Machelgemstraat 60 Zwalm-Roborst Zaterdag en zondag van 13u. tot 19u. Fietsrondleiding op zondag om 14u Reservatie: Amarant 070/23.30.48 Fietsverhuur: reservatie: 09/380.27.20 of
[email protected] With the support of the Ministery of the Flemish, French and German-speaking Community of Belgium, de Nationale Loterij, the Province of East-Flanders In coörporation with de gemeente Zwalm, Netwerk / Centrum voor hedendaagse kunst, Aalst - l'Orangerie, espace d'art contemporain du Centre culturel de Bastogne - IKOB Museum für Zeitgenössische Kunst, Eupen - Iselp,Institut supérieur pour l'étude du langage plastique asbl, Bruxelles Project Kunst&Zwalm 2007 pag 5
