Vlaanderen in hel Europa van morgen

(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent

Uitgegeven door de vzw Liberaal Vlaams Verbond. Stichting A. Vanderpoorten Redactie' Em. Jacqrnamiaan 105 1000 Brussel Hoofdredacteur en verantwoordelijke uitgever Plet Van Brabant. Zeel aan 124 8670 Koksijde Administratie Tel. 021230.37.73 Eburonenstraat 33 1040 Brussel

Vlaanderen in hel Europa van morgen

Maandblad - Jaargang 113, nr. 8, september 1991

Wij zijn op weg naar een Federaal Europa. De vraag rijst hoe Vlaanderen in die nieuwe constellatie zal evolueren. Loopt - zoals sommigen beweren - onze culturele identiteit gevaar? Wat worden voor onze regio de gevolgen van de interne markt, die eind 1992 dient voltooid te zijn? Over deze en vele andere vragen wil het LVVzich bezinnen tijdens zijn komende congres, dat als thema heeft meegekregen «Vlaanderen in het Europa van morgen».

zaterdag, 5 oktober 1991 in feestzaal «Het Vaderland», Grote Markt 16, te Dendermonde. De Heer Willy De Clercq, Minister van Staat en Europees Parlementslid, heeft zich bereid verklaard het congres voor te zitten. Vanaf 10 uur wordt vergaderd in twee commissies: Karel De Gucht

D Commissie

I: «Vlaanderen in een nieuw economisch Europa» - Voorzitter: Freddy Neyts, Ondervoorzitter LVV - Verslaggever: Karel De Gucht, Europees Parlementslid.

Freddy Neyts

D Commissie

11: «De Europese eenwording: een poging tot culturele benadering» - Voorzitter: Ernest Van Buynder, Algemeen Voorzitter Willemsfonds - Verslaggever: Oscar de Wandel.

Oscar De Wandel

De conclusies van de commissievergaderingen zullen in de namiddag om 14u.30 aan de plenaire vergadering worden voorgelegd.

Ernest van Buynder

Tot slot van het congres wordt een gelegenheidstoespraak gehouden door de heer Honoré Paelinck, Algemeen Directeur Van Ommeren België en Gewezen Afgevaardigd Bestuurder NMBS. Deze studiedag moet een nieuw hoogtepunt worden in de actie van het LVV. Wij rekenen dan ook op een talrijke opkomst te Dendermonde.

• Honoré Peeltnek

Willy De Clercq

Tijdens de middagpauze kan ter plaatse geluncht worden tegen de prijs van 350 fr. Tot 5 oktober!


De ontluistering van de CVP

Het nieuwste boek van Hugo De Ridder heeft de CVPen Wilfried Martens een kater bezorgd. Ze zijn er het hart van in. De arrogante machtspolitiek van de CVP en het opportunisme van Martens, die tot alles bereid is om zijn politiek vel te redden, worden er in bloot gelegd. Het moet hen vooral pijn doen, dat iemand uit de eigen stal in dit boek bewijst wat elke politieke waarnemer al lang weet. Zoals men ook niet op de bekentenis van Houthuys in zijn laatste interview moest wachten om te weten, dat hij als ACV-voorzitter altijd aan rolitiek heeft gedaan, hoewe hij dat voordien steeds ontkent had. De CVP heeft deze macht verworven door steeds de socialisten en de liberalen tot hun eigen scha en schande tegen elkaar uit te spelen. Zonder veel rekening te houden met de uitspraak van de kiezers heeft steeds een beperkte groep een politiek uitgewerkt in het belang van de partij. Destijds beslisten zulke vergaderingen van de topfiguren van de CVP-zuilen over het lot van regeringen. Uit de recente evolutie blijkt dat deze groep ineengekrompen is tot de Club van Poupehan. Bij het verschijnen van het boek van De Ridder ging de aandacht vooral naar het verhaal over de voorbereiding van de devaluatie in 1982 en de voorkennis, die de CVP-topfiguur Detremmerie als BAC-bankier daarvan zou gehad hebben. Dit roept natuurlijk een aantal deontologische bedenkingen op. Maar politiek belangrijker is o.i. dat de vier van Poupehan heel de periode van de regering met de liberalen door bepaald hebhen welk beleidsmaatregelen zouden getroffen worden en dat ze uiteindelijk beslist hebben de regering met de liberalen te kelderen omdat de belangen van de CVP-zuilen aangetast zouden geworden zijn door de privatisering van overheidsinstellingen, zoals door de liberalen gewenst werd. Dat kon niet geduld worden en samen met de PSC-er Maystadt als aanvoerder van de Waalse vleugel van de ACV-strekking werd een einde gemaakt aan de coalitie met de liberalen." Om dat te verbergen werd de Voerkwestie 2 I HET VOLKSBELANG

Fons Verplaatse

(Photo News]

met Happart nog maar eens ten tonele gevoerd. Martens speelde toen een stuk comedie als hij zegde, dat hij geen regering met de socialisten zou leiden. Maar na de «100 dagen van Dehaene» deed hij het toch. Men liet toen uitschijnen, dat Martens dit «offer» gebracht had op verzoek van de koning, die - naar men zegt niet zou willen weten van Dehaene. Maar nu blijkt uit het boek van De Ridder, dat Martens op verzoek van CVP-voorzitter Swaelen eerste minister van deze regering met de socialisten geworden is om het belang van de CVP te dienen. Daarvoor worden dus plechtige eden ingeslikt. Zo'n man kan niet meer geloofwaardig zijn. In het boek van De Ridder en in de andere publicatie «Fons Verplaetse, de meester van het herstel» door Erik Verreet en Johan Van Overtveldt wordt de indruk gewekt alsof de CVP de grote kracht geweest is achter het herstelbeleid en haar alle verdiensten daarvoor toekomen. Men verzwijgt, dat de CVP als enige partij, die - op 4 jaar . na - bijna een halve eeuw onafgebroken aan het bewind is geweest, ook de grootste schuld

en verantwoordelijkheid draagt aan de versmachtende verstaatsing in dit land en aan de financiële ontsporingen. Slechts enkele voorbeelden: Door zijn vrijdagstakingen deed Houthuys de regenng Tindemans vallen en verhinderde daardoor, dat de inflatie zou bestreden wor- . den. Hij had toen waarschijnlijk nog geen les in economie gekregen van Verplaetse en Detremmerie ! De overgangsregering van Vanden Boeynants in 1978 is een ramp geweest voor het land. De regering Eyskens in 1981 heeft bet land naar de rand van de economische en financiële afgrond gevoerd. Die geschiedenis van de CVPverantwoordelijkheid wordt vergeten. Het is natuurlijk juist, dat in economische CVP-kringen een zekere geleerde reactie loskwam, o.m. van de Leuvense economen. Maar zij waren niet de eersten en ook niet de enigen. De Ridder onthult, dat deze economisch verlichte CVPgroep onder leiding van Detremmerie en Verplaetse de devaluatie moest doen aanvaarden door Houthuys en de CVP, waaruit opnieuw blijkt, dat het machtscentrum ligt bij de katholieke vakbonden en ziekenfondsen. Die moesten het licht op groen zetten en om dat te vergemakkelijken werd een regering onder leiding van Marterts voorgesteld. Het zou van politiek onfatsoen getuigen indien de BAC-voorzitter ook na de vorming van de regering in december 1981 verder betrokken was bij de voorbereiding van de devaluatie. In zijn relaas geeft De Ridder daarvoor geen bewijs, hoewel hil' zelf de vraag stelt of het we geoorloofd is, dat een privébankier voorkennis had van de devaluatie. Als deze vraag terecht gesteld wordt volgens de auteur, dan had hij daar ook de feiten moeten voor aanvoeren. Aangezien de betrokkenen geen klacht indienen voor deze toch erge beschuldiging , zal deze rethorische vraag van De Ridder wel terecht zijn. De omweg van een onatbankelijke personali-

Leo VERBIST __ ----a.

teit, die na het beluisteren van de bandopnamen zou oordelen, houdt geen steek. Voor een goede verstaander is zulks ook overbodig. In deze publicaties wordt ook Alfons Verplaetse ten tonele gevoerd als de grootste economist van ons land en als de onovertroffen en enige meester van het herstelbeleid. Dat is een belediging voor alle economen in het land en wat het herstelbeleid betreft is het pertinent onjuist. Andere politieke partijen dan de CVP hebben evenveel, zoniet meer verdienste aan de ommekeer in 1982, omdat zij door hun opstelling de verkiezingsnederlaag van de CVP-socialistische meerderheid in november 1981 mogelijk gemaakt hebben. Verplaetse heeft het herstelbeleid ook niet uitgevonden en zijn enige verdienste bestaat erin, dat hij de nodige maatregelen door het ACW heeft kunnen doen aanvaarden, nadat hij ze wel op maat van de christelijke vakbond had geknipt. De sanerin~ van de staatsfinanciën heeft hij meer tegengewerkt dan bevorderd, omdat hij in de waan verkeerde, dat het tekort wel automatisch zou inkrimpen met de economische opbloei. Als grote economist heeft de meester zich daar schromelijk vergist. Want de rentesneeuwbal rolt opnieuw. Indien de last van de staatsschulden nu nog zo zwaar doorweegt dan is dat voor een Noot deel de verantwoordelijlilieid van Verplaetse, die voor de jeugd en de toekomstige belastingbetalers een te zachte heelmeester zal blijven. De aangehaalde publicaties zijn grotendeels vertekeningen van wat er werkelijk gebeurd is. De CVP komt er nog veel te goed uit. Het is net alsof alleen de CVP en haar topmannen politiek bedrijven in dit land en dat al de rest niet meetelt. Het is de geschiedenis herschreven op de maat en in de kleur van de CVP. Maar zelfs dan wordt de arrongantie van haar machtspositie" zo groot, dat het voor elkeen moet duidelijk zijn, dat het voor de democratie in ons land en vooral in"Vlaanderen een zegen zou zijn, indien deze partij eens voor enkele legislaturen naar de oppositie zou kunnen verwezen worden.

«Het boek der rusteloosheid», Fernando Pessoe's «synthese» van een vergeefs bestaan

Des toeschouwers recht op eenzaamheid (c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent

'--------------

Mathias Danneels __

Europalia '91 beheerst de komende maanden de cultuurkolommen in krant en weekblad. Veel aandacht voor het historische, roemrijke, koloniale en bijwijlen tragisch geladen verleden van Spanje's kleine broer Portugal; de met goud en specerijen volgeladen driemasters, de barok van de duizenden kerken en de intellectuele. speerpuntfunctie van zijn universiteiten.

Hopelijk brengt deze georkestreerde interesse voor de sinds de Anjerrevolutie van 1974 ietwat vergeten uithoek van Europa, ook grotere belangstelling voor Portugals literatuur teweeg. Eén ego-document, Fernando Pessoa's «Het boek der rusteloosheid» - ten onzent zeer verzorgd uitgegeven in de serie «Privé-Domein» van de Arbeiderspers en door vertaler Harrie Lemmens geannoteerd - torent op eenzame hoogte boven de literaire produktie van de bijna voorbije eeuw uit.

Eenzaam in de Bsixe, de benedenstad van Lissabon

«De vage tragedie van vandaag», zegt Bernardo Soares, heteroniem van de schrijver, over zijn bediendenarbeid op een stoffenzaak inhet hart van Lissabon. En: «De moeheid bemind te worden, waarlijk bemind te worden l». Een somber, hartverwarmend boek dat om stilte en Elsschots «weemoedigheid die niemand kan verklaren» vraagt. Op de mooiste foto's die in de vele randpublikaties omtrent Pessoa zijn verschenen, komt zijn schriele, met een zorgvuldig geknipt, borstelig snorretje aangestreepte verschijning, niet voor. Wij zien: de commode waaraan hij staande placht te schrijven, een geopende kist, achteloos volgegooid met honderden vellen papier, een brilletje dat dringend moet hersteld en de Royal schrijfmachine, het enige voorwerp dat in de bovenkamer van het anonieme herenhuis aan de Rua Coelho da Rocha, waar hij van 1920 tot aan zijndood in 1935 woonde, hoorbaar geluid moet hebben voortgebracht. Messcherpe zelfanalyse «De nacht en de chaos zijn een essentieel deel van mezelf», schrijft Pessoa. «Wanneer ik mezelf vind, verlies ik mezelf». Twee regels uit het tot op heden onuitgegeven manuscript «Anarchisme» waarin de met grote epistolaire talenten geboren schrijver-dichter Pessoa een aarzelend-tastende analyse van zijn ik maakt. Fernando Pessoa, die zich met een zekere, door sommigen als hautain aangeduide, weerzin in het sociaalculturele leven van de Portugese hoofdstad «stortte», heeft zijn ik in vele «ikken» opgesplitst. In zijn oeuvre komen maar liefst 72 afsplitsingen van

zijn eigenste zelf voor, waarvan behalve Bernardo Soares «auteur» van «Het Boek der rusteloosheid», Alberto Caeiro, Alvaro de Campos en Ricardo Reis de bekendsten zijn. August Willemsen, vertaler van Pessoa's «Gedichten» (1978, net herdrukt) - ook Willemsens «Braziliaanse brieven» mag in een beetje Privé-Domein verzameling niet ontbreken en van dezelfde auteur verschijnt in de oktobermaand «De Val», een Ieroen Bosch-afdaling tot op de bodem van de fles -, komt de eer toe Vlaanderen en Nederland met Pessoa's de-lezer-geheel-alleen-achterlatende-schriftuur te hebben laten kennismaken. Met een messcherpe, aan pathologie grenzende gulzigheid, analyseert Pessoa zijn eigen ziel en herkent de onvermoede moleculaire samenstelling van zijn diepste emoties: nietigheid. Pessoa loopt nààst de wereld. De geur van natte jassen in het najaar houdt hem gevangen en hij wil wegdrijven, ver weg. De ketting van het leven laat bern evenwel niet los, er is geen schaar te vinden die de navelstreng doorknippen kan. Het doordringen van het zijnsmysterie lijkt hem een zinloze opdracht: «Ik heb zoveel waarachtig metafysische dingen te zeggen, dat ik opeens moe word en besluit niet meer te schrijven, niet meer te denken», meldt hij op de voorlaatste bladzijde van «Het boek der rusteloosheid». De diepte van dit verlangen wordt in eng religieuze zin niet gesublimeerd, een uitweg is er niet, een antwoord evenmin: op elk vergezicht weegt de ver~eefsheid. Het gescharrel van zij die hem omringen, de uniform geklede schoolmeisjes in de tram, ze wekken een lust in hem op die duisternis in plaats van licht en vreugde brengt. De in het zwart verborgen liuisvrou wenlichamen die net als hijzelf brood en wijn aanschaffen: wie zijn ze? Wat zou ik hen te melden hebben? Deze eilanden die door hetzelfde wassende water worden omspoeld? Zij die net als ik leven, ademen en beminnen maar voor wie het bestaan geen last blijkt? Wie zijn ze? «Ik maak landschappen van hetgeen ik voel», schrijft Pessoa, verscheurd door de steedse beschaving en een bucolische

---'

ongereptheid. Een landschap, getekend door naakte berBtoppen, waar alleen het onkruid overleeft en de herder zich tegen de drukkende hitte met een wollen deken beschermt: de kijker is een toeschouwer, de grootsheid van hetgeen hem omringt, noopt hem tot een niet-begrijpen a zwijgen, hij die wil deel hebben aan, eist het recht op eenzaamheid op. Moeizame vreugde Is Pessoa's «Boek der rusteloosheid» een somber boek? De eerlijkheid van dit extract uit een literair archief dat naar verluidt bijna dertigduizend vellen telt, gaat geen gevoelen uit de weg, hoe groot de schrik der herkenning ook mag wezen. Deze dagboeknotities omspannen een periode van 22 jaar. Eni~e verandering van toonzettmg is nauwelijks merkbaar, de adolescent draagt de grijze, uitgerafelde jas van de oude man. «Het boek der rusteloosheid» leest als de zee die niemand toebehoort maar weekt bij de lezer des te sterker los, datgene waarvoor hij vlucht of wat hij in zichzelf bewaart. . Wie Portugal zegt, zoekt in de reisgids naar de vertaling van het woord suadade, weemoed. Het is een flauwe pleister op Pessoa's hart. Zijn zoeken naar bestemming, verliest zich in een stilzwijgend niets, de torenhoge bibliotheek der zinneloosheid. «Mijn hele leven is een te tekenen kwitantie», noteert hij. Van dergelijke regels staat «Het boek der rusteloosheid» vol, bij zoverre dat het me na een paar uur lezen zwaar te moede werd: men leze Pessoa's werk niet in één ruk uit. «Het komt me voor dat het eigenlijke landschap de mist is en dat het de huizen zijn die de mist versluieren». De uren worden eeuwen in dit boek, de eenzaamheid van één man, de rusteloosheid van allen. «0, Lissabon, mijn thuis», luidt de laatste, geheel op zichzelf staande ene regel, waarin een moeizaam prijsge~even vreugde weerklinkt. Hij strekke ons tot troost. «Het boek der rusteloosheid», Fernando Pessoe, Uitgeverij De Arbeiderspers (Privé-Domein Nummer 166),365 pagina's.

HET VOLKSBELANG

I 3

Ook Lenin eindelijk van zijn voetstuk


De dood van een mythe Wie dacht met de afbraak van de Berlijnse Muur, de Duitse eenmaking, de bevrijding van Hon~arije, Polen en Tsjechoslowakije «alles» te hebben meegemaakt, had het verkeerd voor. Maar dat is vergeeflijk, want de putsch van de Kremlin-conservatieven tegen glasnost en perestroika was wel te voorspellen, niet echter dat hij zo miserabel zou worden uitgevoerd en binnen enkele dagen zou leiden tot de echte Russische revolutie, die. verrotte poorten van de partij-Bastille opengooide en eindelijk verlossmg bracht uit eeuwen tsaristische en meer dan zeventig jaar communistische tirannie. Het waren zomermaanden van felle emoties. De monolitische Sovjetunie werd een losse confederatie van soevereine republieken. En het Marxisme-Leninisme is mors-' dood. Lenin (Vladimir Oeljanov, 1870-1924), de uitvinder van een op terreur gevestigd collectivisme, mitsgaders de daarbij passende terminologie - zo werd de partij dictatuur gecamoufleerd als «democratisch centralisme» -, is letterlijk en figuurlijk van zijn voetstuk gegooid. Edvard Sjevardnadze, Gorbatsjovs gewezen minister van Buitenlandse Zaken, die uit de re~ering stapte wegens «Gorby s» lankmoedigheid tegenover de vijanden van de democratie, noemde de putsch «de doodstrijd van een systeem, dat in zijn laatste gevecht ten onder gaat». En Sjevardnadze kan het weten, want hij is, zoals Gorbatsjov, een product van de partijmachine en zelfs van de KGB. Maar zijn intelligentie walgde van de domheid en de bekrompenheid van de partij-moloch. Enig leedvermaak over het einde van de Marxistisch-Leninistische mythe is veroorloofd. Lenin zelf lieeft zich trouwens nooit onderscheiden door fil·ngevoeligheid. Hetzelfde ge dt voor zijn opvolgers (Gorbatsl·ov uitgezonderd), die zich a Iemaal op de naam van deze profeet van Marx beriepen. Stalin was zonder meer een monster. Kroesjtsjov, die deze massamoordenaar - na diens dood - scherp bekritiseerde omwille van de «personencultus», was zijn trouwe dienaar geweest. En ook Kroesjtsjov beloofde dat hij de westerse democratie zou deponeren op de «mestvaalt van de geschiedenis». Zo zie je maar: wie een mestvaalt voor een ander reserveert, komt er zelf op terecht. En dat gebeurde niet door toedoen van het «mo4 I HET VOLKSBELANG

nopoliekapitalisme» en evenmin door de duivelse NAVO, maar door het eigen volk, dat mondig werd en het juk heeft afgeworpen. De dappere betogers in de straten van Moskou en Leningrad. excuus: Sint-Petersburg, de stakende mijnwerkers in Siberië waren het volk, niet de partijapparatisjiks en de profiteurs van de nemeclatura. In een enorm rijk, met bij de 300 miljoen inwoners is de meerderheid zich bewust geworden van de waarheid, die niet de waarheid was van de «Prawda». De sovjetburgers hebben ingezien wat er hun is onthouden, hoeveel kansen werden gemist en hoeveel menselijke en natuurlijke rijkdommen er werden verkwist en vernietigd. D~ BBC en de Voice of America En hier ligt toch wel de allergrootste verdienste van Gorbatsjov. Hij heeft de deuren en vensters wijd opengezet, de communicatiestromingen vrije doorgang gegeven. Verwende westerlingen vergeten al te gemakkelijk wat het betekent vrijuit te kunnen spreken, schrijven, debatteren en betogen. Velen verzaken gewoon aan dat recht. Deze elementaire voorwaarden voor het ontwikkelen van een democratisch systeem heeft Gorbatsjov geboden. Hij heeft gedacht dat het zou volstaan om in de communistische partij een tegenstroom op gang te brengen, waardoor die partij de heffioom zou worden voor fundamentele veranderingen. Hij heeft de inertie van dit logge apparaat onderschat. Maar inniiddels had hij de sovjetburgers in staat gesteld hun ware toestand te leren kennen en te vergelijken met het Westen. De rol van de media is de laatste vijf, zes jaar enorm geweest. En ook nog tijdens de beslissende augustusdagen. Het lijkt eenbijkomstigheia maar het was essentieel, wat Gorbatsjov zei bij ~ijn terugke.er in Moskou, na drie dagen huisarrest op de Krim: zijn medegevangenen hadden een oud radiotoestel aan de praat gekregen en ze hadden geluisterd naar de BBC - die kwam het duidelijkst door, zei Gorbatsjov met voldoening, maar ook naar de Voice of America en Radio Free Europa had hij geluisterd. De president van de Sovjetunie had als een benauwde bezettingsburger het oor tegen het radiotoestel gedrukt om het BBC-nieuws op te vangen.

We herinneren ons nog le- geraad» beloofde in een broevendig hoe in 1956, ten tijde derlijke wereld waar de staat als van de Hongaarse opstand - en machtsapparaat van de uitbuiters zou zijn verdwenen. Maar nog lang daarna - progeressieve «denkers» in het Westen die in de Sovjetunie voltrok zich zenders uitscholden voor pro- net het tegengestelde: de staat vocateurs van de Hongaarse op- werd almachtig en de ongelijkstand, terwijl die zenders alleen heid nam er groteske proporties weergaven wat er onder de aan. Dat hoeft niet te verbazen. Hongaren leefde. Heeft de Voi- Lenins «leer» is meer politieke ce of America Gorbatsjov en polemiek dan rationele richtsnoer voor een beleid. De ge[eltsin nu ook geprovoceerd? En in «Newsweek» schreef schriften van Lenin werden Sjevardnadze, thans leider en door de communisten en hun inspirator van de Russische De- meelopers beschouwd als een Bijbel. Soms is het zonder meer mocratische Hervormingsbeweging, zelfs letterlijk: «geprezen scheldproza. zij de CNN». Een echte Marxist-Leninist had natuurlijk dergelijke woor- Zeltbeschikkingsrecht den niet over de lippen gekreNu de discussie over het zelfgen. De rasechte Dolsjewisten beschikkingsrecht in de Sovjethadden niets anders dan misunie zo belangrijk is hebben we prijzen over voor de westerse democratie. Wat niet belette dat Lenins uit 1916 daterende broze ook elkaar haatten en uitroei- chure «Over het recht der naties den. Lenin wantrouwde en mis- op zelfbeschikking» ter hand prees Stalin. Lenen en Trotski genomen, een in 1966 bij de hadden een grondige hekel aan uitgeverij Progres in Moskou verschenen Nederlandse verelkaar (Trotski was «dubbelhartig» ) en Stalin liet de naar Mexi- taling. Om de «stijl» te kenschetsen co gevluchte Trotski in 1940 weze vermeld dat ol! de allerdoor een moordenaar van zijn eerste bladzijde Lenm zijn tegeheime diensten met een pikhouweel de schedel inslaan. genstrevers beticht van «agressief nationalisme», en Aan die hatelijke fractiestrijd «toenemende nationalistische werden miljoenen mensen opdwalingen». Verder heeft hij geofferd. De grondvesten van de ellen- het over het «opportunisme van de werden door Lenin gelegd. de liberalen» en het «opportuZijn kracht lag niet in zijn maat- nistische joodse blad 'Zelf» .. Zo gaat dat de hele tijd door, schappelijke en economische 180 bladzijden lan~. Wat andevisie, maar in zijn politieke inren zeggen of schrijven is «leeg stinct, zijn organisatietalent en «belachelijk», zijn gebrek aan scruplus. Hij gezwets», «dom», «lachwekkend», «onwas een verbitterd fanaticus, beholpen», «verdoold». Lenin o.a. omdat zijn oudere broer door het tsaristisch regime was . ontwaart overal «fouten», «misvattingen». Hij eist dat iedereen geëxecuteerd. «duidelijk en principieel» zou zijn, want ach, hoe vaak wordt De lokroep van de ideologieën deze strenge schoolmeester ontWant dit alles was vanzelf- goocheld. Kortom, alleen Lenin sprekend niet uit de hemel ge- kent de goede Marxistische vallen. De 19de eeuwse maat- weg. Via allerlei vermanende en schappij werd verblind door de boze weerleggingen formuleert Industriële Revolutie, maar had Lenin dan zijn eigen, ver van laattijdig en schoorvoetend de originele conclusies. Bijvoorbeeld de volgende: waarde van menselijke arbeids«het zegevierende socialisme verhoudingen en van sociale wetgevingen ontdekt, de Euro- moet noodzakelijk tot de algehele democratie leiden en dus pese mogendheden stortten niet alleen voor volledige gelijkhun volkeren in een mensenverslindende wereldoorlog en berechtiging der naties zorgen, dreven ze regelrecht naar een maar ook net recht der onderdrukte naties op zelfbeschiktw.eede. Dat was de vruchtbare king, d.w.z. op vrijheid van povoedingsbodem voor ideoloafscheiding, gieën zoals het fascisme, het litieke verwerkelijken. Socialistisch.e nazisme en het communisme, partijen wier gehele activiteit die pseudo-wetenschappelijke, sloganeske oplossingen voor- thans, tijdens en na de overwinspiegelden aan miljoenen be- ning van de revolutie - niet waarborgt, dat zij de onderrooide en angstige mensen. drukte naties zullen bevrijden Het Marxisme-Leninisme en hun betrekkingen met deze werd door velen een surrogaatgodsdienst die een «nieuwe da- naties op grondslag van vrijwil-


lig bondgenootschap zullen opbouwen (en zonder vrijheid van afscheiding is een vrijwillig verbond een leugenachtige frase), zouden verraad aan net socialisme plegen». Verder schreef Lenin «... dat Russen die geen vrijheid van afscheiding van Finland, de Oekraïne, enz. eisen - zich gedragen als chauvinisten, als lakeien van de imperialistische bourgeoisie ...» En ook beklemtoonde hij het feit: « ... dat Rusland ook in vredestijd het wereldrecord onderdrukking van vreemde naties brak met een im perlalisme dat veel grover, middeleeuwser, economisch achterlijker en militair-bureaucratischer was dan elders».

De daden Het lijkt wel alsof Lenin met die laatste paragraaf het produkt van zijn eigen catastrofale proefneming beschrijft. Hij beloofde vrijheid, zelfbeschikking, grond voor de boeren, enz. maar de door. hem gestichte Sovjetunie bracht alleen de bevestiging van het oude, tsaristische imperialisme, met nog meedogenlozer methoden. Wat er van zijn mooie woorden over zeltbeschikking terecht kwam bewees Lenin zelf in Georgië. Dat land had zich na de revolutie van 1917 zelfstandig verklaard en werd van 1918 tot 1921 bestuurd door een rege!"Ïng met aan het hoofd Noi

Iordania. Maar Jordania had het ongeluk een mensjeviek te zijn en een «sociaal-chauvinist» en een «contrarevolutionair» op de koop toe. Allemaal «fouten» die Lenin niet door de vingers kon zien. Dus zond hij zijn Rode Leger er op af en het was afgelopen met liet zelfbeschikkingsrecht van Georgië. [ordania was een van de gelukki~en die konden vluchten. Hij stlerf in 1953 in ballingschap. *

*

*

Wat we nu meemaken is het einde van een utopie, gebaseerd op een alomvattende theorie dle de maatschappij en de geschiedenis moest «verklaren». Het is duidelijk, dat zelfs de

grootste helden van deze ideologie zich hulden in gewaden die hun veel te wijd zaten. Deze onderling ruziënde agitatoren en li<{uidateurs, slaagden er alleen m een reusachtig repressieapparaat op te bouwen. Zij wendden terreur aan in eigen land en «desinformatie» daarbuiten. Goedgelovige meelopers werden handig misbruikt. In de charmante stijl die hem eigen was beschreef Lenin die meelopers als «nuttige idioten». Nu niemand nog het nut van het Marxisme-Leninisme inziet blijven er dus louter «idioten» over. Voor reclamaties, zich wenden: mausoleum, Rode Plein, zolang het er nog staat. R.S.

De bekendste avondschool in Brussel

H.et Brusselse Willemsfonds organiseert van 2 september af op- Secundaire Handelsleergangen ~euw taal- en handelsleergangen te Brussel. De avondschool is Boekhouden: met alleen de.bekendste maar ook de betrouwbaarste instelling. De . 3 jaar - 3 maal per week lessen worden gegeven in de lokalen van de Normaalschool Karel Diploma: hulpboekhouder (vroeger B3/B2) BuIs (Rollebeefstraat 22 te 1000 Brussel) wat de handelsleerganStenodactylografie : (Nederlands of Frans) gen betreft en in de lokalen van het Funckinstituut (Fonteinstraat 2 2 jaar - 2 of 3 maal per week te 1000 Brussel) wat de taalleergangen. betreft. Diploma: stenotypist in de gekozen taal Secretariaat: 3 jaar - 3 maal per week Diploma: tweetalig secretaris Reoriëntatiejaar Boekhouden: 1 jaar - 3 maal per week Voor wie hogere studies boekhouden ·wil aanvatten en een diploma van hoger secundair onderwijs bezit, maar niet van deze studierichting Reoriëntatiejaar Verzekeringen: 1 jaar - 3 maal per week Voor wie hogere studies verzekerinçen wil aanvatten en een diploma van lioger secundair onderwijs bezit, maar niet van deze Hierbij enige informatie over de drie afdelingen. studierichting Taalleergangen TOELATINGSVOORWAARDEN Frans of Nederlands. tweede taal 14 jaar • praktische kennis: 3 jaar - 1 avond per week Diploma: lager secundair onderwijs • gevorderde kennis: 3 jaar - 1 avond per week Hogere Handelsleergangen Engels Reclame, Marketing en PubTic Relations : • elementaire kennis: 1 jaar - 2 avonden per week 2 jaar - 3 maal per week • praktische kennis: 3 jaar - 1 avond per week Diploma: gegradueerde in de reclame, marketing en public re• gevorderde kennis: 3 jaar - 1 avond per week lations Spaanse Boekhouden: • elementaire kennis: 1 jaar - 2 avonden per week 3 jaar - 3 maal per week • praktische kennis: 3 jaar - 1 avond per week Diploma: gegradueerde in de boekhouding en de fiscale praktijk • specialisatiejaar : letterkunde-handefscorrespondentie Secretariaat: Italiaans 3 jaar - 3 of 4. maal per week • elementaire kennis: 1 jaar - 2 avonden per week Diploma: gegradueerde in het (3- of 4-talig) secretariaat • praktische kennis: 3 jaar - 1 avond per week Drie-. of viertalig Handelscorrespondent: Ru~~h . 3 jaar - 3 of 4 maal per week • elementaire kennis: 1 jaar - 2 avonden per week Diploma: gegradueerde in de drie- of viertalige handelscorresponDiploma van elementaire, praktische of gevorderde kennis van de dentie gekozen taal. Sociale Administratie en Informatica: elementaire kennis: lager secundair technisch onderwijs. 3 jaar - 3 maal per week praktische kennis: hoger secundair technisch onderwijs. Diploma: gegradueerde in de sociale administratie en informatica gevorderde kennis: hoger secundair technisch onderwijs. Verzekeringen: TOELATINGSVOORWAARDEN 2 jaar - 3 maal per week a. elementaire kennis : lager onderwijs genoten hebben. Diploma: gegradueerde in de verzekeringen b. praktische kennis: de cursus elementaire kennis met vrucht TOELATINGSVOORWAARDEN beïndigd hebben; de elementaire kennis van de taal vroeger aangeleerd hebben [b.v, in de dagschool). 17 jaar Diploma: hoger secundair dag- of avondonderwijs. c. gevorderde kennis: de cursus praktische kennis met vrucht Voor bepaalde afdelingen bestaat een voorbereidend reoriëntatiebeëindigd hebben; de praktisclie kennis van de taal vroeger jaar [boekhouden - verzekeringen). aangeleerd hebben (b.v. in de dagschool). HET VOLKSBElANG

I 5

Het boegbeeld is versleten ~


Eerste minister Wilfried Martens treft het de jongste maanden niet. Hij eindigt zijn regering zoals hij ermee begon: in de grootste verwarring en in de grootste onenigheid. Gedurende jaren was hij het r " boezbeeld van zijn partij, de CW, maar hij lijdt aan de kwaal van zovele grote namen, die weigeren in schoonheid afstand te nemen van het broze wereldje waarin zij hun roem en faam hebben vergaard en zich liever laten meeslepen in een genadeloze afgang met veel drama' s. Wilfried Martens staat thans op dit gevaarlijk keerpunt. Het aanvaarden van het premierschap ongeveer vier jaar geleden - tegen zijn eigen zin - was een stap die hij toen niet had mogen zetten. Toen had hij de Belgische politieke arena kunnen verlaten met opgeheven hoofd. Daarvoor is, het bijna vier jaar later, reeds te laat. Veel te laat. Martens houdt aan deze regerin6 alleen een geschonden aangezicht over, maar dat is hem blijkbaar no~ niet voldoende om ook het inzicht te verwerven, dat hij nu afscheid moet , 'nemen. Hij gaat zelfs nog verder door zijn trouwe Gentse kiezers in de steek te laten - wellicht uit vrees voor een afstraffing tegen de liberale partijleider Guy Verhofstadt - om zijn geluk te beproeven in Brussel. Een beslissing die onbegrijpelijk overkomt voor iedereen, die nuchter denkt over het Belgische politieke leven. Martens houdt aan zijn jarenlang verblijf in Wetstraat 16 weinig vrienden over. Niet het minst in zijn eigen partij, waar de intriges tussen personen en standen veel belangrijker zijn dan het gepresteerde werk. Wilfried Martens wordt nog alleen gedoogd als boegbeeld omdat het niet anders kan. Hij wordt nog aanvaard omdat zich nog geen geldig alternatief heeft aangediend, omdat de partij zich met slechte peilingcijfers weinig experimenten kan veroorloven en vooral omdat hij de vertrouwensman is en nog blijft van het hof. Maar achter de schermen blijkt deze openlijke steun, waarmee de CVP-bonzen onder de leiding van voorzitter Herman Van Rompuy en ... Jean Luc Dehaene zo graag uitpakken, maar een glitter-verpakking te zijn. Want de CVP geraakt uitgekekep. op Martens en wil hem kMjt. En dit kan best door hem in een gevaarlijk avontuur te storten zodat hij zijn gezicht verliest.

LaurentPanneels beeld is volop aan de gang. Het jongste boek van gewezen Standaard-journalist Hugo De ridder past zeer goed in deze strategie. Trouwens de autur zelf heeft redenen om dit spelletje mee te spelen. Hij was jarenlang een intimus van Martens' grote rivaal Leo Tindemans. Tijdens de broederstrijd in de CVP tussen Martens en Tindemans stond hij aan de zijde van deze laatste. Toch-moest Tindemans het onderspit delven. Wellicht zijn Tindemans en zijn getrouwen dit nooit vergeten. Het boek is een kaakslag voor verkiezingskandidaat Martens, maar bevestigt de ondemocratische, zelfs de autoritaire wijze, waarop binnen de CVP aan politiek wordt gedaan. Alleen de eigen goede vrienden krijgen hun deel van de koek. De anderen worden alleen in de rangen gelokt, maar snel weer versto-

ten wanneer zij niet meer in de christen-democratische strategie passen. De,voorkennis, die de bank van de christelijke arbeidersbeweging, BAC, kreeg over de devaluatie van 1982 is het beste bewijs, dat de CVP in de eerste plaats aan de eigen vrienden denkt en pas dan aan het belang van het land. Ook het clubje van de vier van Poupehan tekent de mentaliteit van deze partij, die iedere coalitie wil domineren en de partner alleen gebruikt tot hij dienstig kan zijn om het ei~en gelijk te bewijzen. Bovendfen worden voortdurend koopjes gesloten zoals onlangs nog inzake de wapenleveringen aan het Midden-oosten. Om de eigen ziel gaaf te houden wordt een Nationaal Wapenfonds opgericht, dat moet dienen om eenieders geweten te sussen, maar de staat weer onnodig miljarden zou kosten.

Liberalisme en kapitalisme L-

Heel wat mensen stelen liberalisme en, kapitalisme zo maar gelijk. Deze begripsverwarring is enigszins begrijpelijk. Uiterlijk gezien hebben beide stelsels immers een belangrijk kenmerk gemeen: zij huldigen het denkbeeld van een ondernemingsgewijze voortbrenging van goederen en diensten. Deze voorbrengingswijze berust op de particuliere toeëigening van de produktiemiddelen en op de contractvrijheid. Het liberalisme streeft echter een veel ruimer en algemener ideaal na : de grootste mogelijke vrijheid voor allen op elk gebied van het maatschappelijke en het individuele leven. Het kapitalisme beperkt zich tot de economische sfeer. De aandacht van de voorstanders van een kapitalistische economie is toegespitst op de grote en zeer grote ondernemingen. De liberalen onderstrepen veeleer het belang van de kleine en middelgrote bedrijven en wensen een vrije markt die open staat en blijft voor nieuwe initiatieven. Grote ondernemingen schuwen vaak monopolie en oligopolie niet om hun winsten veilig te stellen. Het kapitalisme ontwikkelt een economische moraal: het is de plicht van eenieder om zo veel De beschadiging van het boeg- mogelijk te verdienen! Rijk zijn

6 I HEI VOLKSBELANG

~

Dit heeft lang kunnen duren omdat 00 kiezer zich heeft laten misleiden en vangen aan mooie woorden, beloften en een gemeenschapellijke godsdienstig overtuiging. De partij krijgt nu echter de rekening voorgeschoteld. En het wordt een zware factuur omdat de fouten uit het verleden steeds meer aan het licht komen en de kiezer ook veel mondiger is geworden, zich vragen begint te stellen en het grenzeloos vertrouwen in de politici heeft verloren. De CVP heeft bovendien steeds meer af te rekenen met innerlijke tweedracht en broedertwisten. Niet alleen tussen de standen, die hun eigen belangen veilig willen stellen, maar ook onder personen en politieke figuren. Het boegbeeld is echter versleten. Men wil het neerhalen. En de volledige ontluistering zal niet lang op zich laten wachten indien Marten er niet in slaagt te Brussel de voor zijn partij noodzakelijke stemmenwinst binnen te rijven. Dat is zijn enige kans om politiek nog wat te overleven. Maar het wordt een moeilijke opdracht.

Herman VAN IMPE

~

of rijk worden is dan een morele Staat en onder meer aan de verdienste. De christelijke mo- krijgsmacht te verkopen dan raal verheerlijkte de armoede zich de moeite te getroosten om en de seksuele frustaties. De voor de markt en voor de verhedendaagse economische bruikers te produceren: enkele ethiek eist dat iedereen van geld politici manipuleren is immers houdt en er naar streeft zo veel gemakkelijker dan naar vele mogelijk te verdienen, ook als klanten zoeken! dit niet aan zijn diepere aard beantwoordt. Ook het maatschappelijke Het liberalisme van zijn kant draagvlak van het liberalisme gebruikt het winstbejag om de en van het kapitalisme is zeer belangen van de verbruikers te verschillend. Het kapitalisme dienen. Het streven naar winst steunt op de conservatieve en rijkdom is voor de liberalen krachten, de gezeten burgerij. rechtmatig maar is helemaal Het liberalisme wordt gedragen geen zedelijke verplichting: door de middenlagen van de wie tevreden is met een meer bescheiden inkomen en zich bevolking: leerkrachen, kaderb.v. liever intellectueel of artis- personeel van de bedrijven, tiek of sociaal of anderszins wil ambtenaren, zelfstandige arbeiuitleven, heeft evenzeer gelijk. ders, advocaten, handelaren, De liberalen wensen politieke enz. en economische vrijheid om tot De huidige triomf van het kapieen algemene vrijheid te talisme in de hele 'wereld verplicht de liberalen om meer dan komen. ooit hun specifieke waarden te In het verleden (Napoleon lIl) beklemtonen. De recente hereen ook in onze tijd (Latijns niging van Duitsland is ter zake Amerika) is het kapitalisme be- een goed tegenvoordeel : Bonn reid gevonden de politieke de- heeft zich op Oost-Duitsland mocratie op te offeren aan de geworpen zoals op een veronmiddellijke belangen van de overd gebied. De Oost-Duitsers grote maatschappijen. Kapita- ondergaan thans de onvermijlisten verzoenden zich vaak delijke moeilijkheden van het moeiteloos met autoritaire regi- kapitalisme voor dat zij kennis mes. Bepaalde grote bedrijven hebben kunnen maken met de in democratisdie landen vin- grote voordelen die het liberaden het gemakkelijker aan de lisme biedt.

)

De Joegoslavische les Prof. Herman VAN IMPE


Liberalisme en nationalisme als politieke leerstelsels hebben, theoretisch gezien, heel weinig met elkaar gemeen. Het liberalisme beklemtoont het individu en de individuele vrijheid op geestelijk, maatschappelijk en economisch gebied. Het streeft naar een wereld zonder grenze~. Het nationalisme berust op historisch ~egroeide waarden: de eigenheid van een specifiek erfdeel; de eigen cultuur' als waarde. Toch is het zo dat beide ç,edach:tenstromingen bijna gelijktijdig ontstonden en zich samen ontwikkelden. De meeste liberalen waren «patriotten». Heel wat nationalisten stelden zich pluralistisch op. Het staatsnationalisme ging dikwijls gepaard met agressief imperialisme. Ook België en Nederland waren koloniale mogenheden ! Bovendien lijfde België na de eerste wereldoorlog een Duitstalig gebied in. De betrokken bevolking moest dan maar van vaderlandse gevoelens veranderen! Het kolonialisme, m.a.w. een overdreven nationalisme, was waarschijnlijk de voornaamste oorzaak van de eerste wereldoorlog. Het hypernationalisme van Mussolini en Hitler leidde naar de tweede wereldoorlog.

Daardoor ontstond na de tweede wereldoorlog in West-Europa een sterke anti-nationalistische stroming. De opbouw van een eengemaakt Europa steunde niet 0I> een samenwerking tussen de landen maar op een negeren van de nationale werkelijkheden: kapitaal, goederen, diensten en werkriemers werden onder een stelsel van vrij verkeer geplaatst zonder rekening te· houden met hun streek van herkomst. De Europese gemeenschap is een smeltkroes en geen samenwerkingsverband. Niet alleen werd liet Franse, Duitse, enz. nationalisme veroordeeld als bron vän oorlogen, maar er werd ook net gedaan alsof er geen nationale kenmerken bestaan. Nu is het wellicht wijs een potentieel gevaar (het overspannen nationalisme) te bestrijden, maar het is zeker onwijs de nationale 'werkelijkheden gewoonweg als niet bestaande te beschouwen. Het gaat om een struisvogelpolitiek. Ook de marxisten waren antinationalistisch («Proletariërs van alle landen, verenigt U». zegde Karel Marx)... De gebeurtenissen in Joegoslavië bewijzen dat. met de volke-

ren rekening moet worden gehouden. West-Europa moet de moed hebben de ingeslagen (verkeerde) weg te verlaten. Anders wordt een Verenigd Europa opgebouwd op drijfzand, zoals het Joegoslavië van Tito en de Sovjet-Unie van Stalin op drijfzand waren gebouwd. De culturele, politieke, sociale en economische verschillen

tussen de Europese volkeren zijn een erfenis van het verleden; zij zijn trouwens voor een flink deel geografisch bepaald. Het liberalisme berust op het individualisme, op de erkenning van de gelijke waarde van alle individuen met inbegrip van hun verschillen. Een Europees beleid voeren dat net doet alsof deze verschillen

niet bestaan, is het zeke~te middel om de nationalisten te doen heropleven, inclusief de nationalistische overdrijvingen. De Europese gemeenschap in haar huidige vorm is onrealistisch geconcipieerd en is daarom een broos gebouw. Zij zal als een kaartenhuis inzakken, zoniet morgen dan toch reeds overmorgen.

Weten wat men wil Door Willy De Clercq Minister van Staat Euro-parlementslid De recente gebeurtenissen in Centraal- en Oost-Europa en meer bepaald in de Sovjetunie hebben, voor zoveel nodig, duidelijk aangetoond dat in de onmiddellijke toekomst de zwaarste en grootste uitdaging van de Europese Gemeenschap in Centraal- en Oost-Europa ligt. Zowel de in onderhandeling zijnde «Europese akkoorden» anders gezegd associatieovereenkomsten met Polen, Hongarije, Tsjecoslovakije, als de hulpverlening aan de Sovjetunie, zullen wellicht aan een heronderzoek onderworpen worden. De druk om zowel bedoelde hulpprogramma's op te voeren als gezegde akkoorden te overstijgen en nog nauwere banden met de drie genoemde Oosteuropese landen te 'onderhouden zal vast en zeker toenemen. Andere Centraal-Europese landen (Roemenië, Bulgarije... ?) zullen ook komen aankloppen. Het idee lid te worden van de Europese Gemeenschap is inderdaad zeer aanlokkelijk. En wat gebeurt er, binnenkort, met de nieuw onafhankelijke republieken en met de EVA-landen? Eigenlijk komt het over zeer korte tijd hierop neer dat de Europese Gemeenschap voor een dilemma zal staan: uitbreiding of verdieping. Traditioneel bestonden er twee leerscholen: enerzijds diegenen die voorstonden dat vooraleer uit te breiden de Gemeenschap zich eerst moest verstevigen en coherenter worden m.a.w. moest uitdiepen, anderzijds diegenen die meenden dat vóór alles naar uitbreiding diende gezocht te worden om een Gemeenschap van 15-20. eventueel 25, lidstaten te vormen. Tot op vandaag is dit hoofdzakelijk een academische discussie gebleven maar in de toekomst wordt het zeker anders. Terwijl de Europese Gemeenschap het gevaar loopt te verzinken in institutionele kibbel-

partijen op het ogenblik zelf dat de geschiedenis aan haar deur klopt, zou het anderzijds toch wel fout zijn om, om louter politieke redenen, tot een aantal toetredingen over te gaan en dus de Gemeenschap uit te breiden zonder dat deze laatste over gestroomlijnde en aangepaste besluitsvormingrnechanismen zou beschikken. Het perspektief van een aanstaande uitbreiding staat dus vast. Dit brengt wat de Europese Gemeenschap betreft enkele duidelijke gevolgen met zich mee. De in te slagen weg kan, met een groter aantal leden, alleen gaan in de richting van een Europese Unie van het federale type. Inderdaad, met meerdere partners worden intergouvernementele modellen totaal onbruikbaar en kunnen deze laatsten slechts leiden tot een algemene verlamming. De 12 staan dus voor een onafwendbare opdracht, te weten: enerzijds onmiddellijk werk maken van de zo noodzakelijke consolidatie van hun gemeenschappelijke grondvesten. anderzijds: vlug een overeenkomst maken over wat de Europese Gemeenschap moet worden na de voltooiing van de interne markt. Europese economische en monetaire unie. politieke unie, zijn niet langer meer droombeelden noch voer voor redevoeringen. Zij zijn scherpe realiteiten geworden die in de snel evoluerende en veranderde wereld. niet het minst in Europa zelf. onomkoombare verwezenlijkingen moeten worden. Achterhoedegevechten kunnen zeker geleverd worden. Zij zullen niet baten maar zullen wel veel vertraging. tijdsverlies en schade veroorzaken. De verantwoordelijke politieke leiders zullen één vraag duidelijk moeten beantwoorden nl.: «Welke toekomst en welke ambitie willen ze voor Europa en de Europeanen» ? HET VOLKSBELANG

,

I

,I

I 7


Val Kilmet is de verbluffende reïincemetie van lim Morrison in «The Doors» van Olivet Stone

Via Madonna en The Doors naar bloedhete. «Jungle Fever»

De afgelopen zomer stond zonder enige twijfel in het teken van Madonna, die als geen ander de kunst verstaat om met schaamteloze brutaliteit en ongeremd exhibitionisme de wereld aan haar voeten te krijgen. Dat lukte weer wonderwel met «In Bed with Madonna», in de States uitgebracht onder de veel toepasselijker titel «Truth of Dare», waarin de ongekroonde popkoninging aan de jonge Amerikaanse cineast Alek Keshishian «carte blanche» gaf om haar roemruchte «Blond Ambition--tournée te registreren maar dan wel afgewisseld met plaatjes en praatjes van achter de schermen. Dat liet deze zich geen twee keer zeggen en aldus krijgen we in zuivere cinéma vérité-stijl een vrij moedig en ook vrijmoedig portret van een kwetsbare vrouw, die als popidool te vergeefs poogt een nieuwe MariIyn Monrou 8 I HET VOLKSBELANG

te zijn. Keshishian's film biedt heel wat raakpunten met O.A. Pennebakers «Dori't look now» over Bob Dyan en Robert Franks beruchte Stonesfilm «Cocksucker Blues». We hebben het dus over onloochenbare kwaliteit !

***

Uit een heel ander vaatje pop-elexir tapte Oliver Stone voor «The Doors», gewijd aan [irn Morrison, de prijsstier van de Flower Powerbeweging. Zoals te verwachten was van de maker van «Platoon» en «Born on the 4th of [uly» werd Stone's prent over The Doors niet DE officiële filmische biografie van Morrison, de door zijn vertolkte fans als een «heilige» vereerde zanger van het groepje, die op 28-jarige leeftijd in zeer duistere omstandigheden om het leven .kwam in Parijs, waar hij trou-

wens ook zijn laatste rustplaats vond op Père Lachaise. Het was er Stone in de eerste plaats om te doen een groots en meeslepend fresco van de zestiger jaren te borstelen en daar is hij ook aardig in gelukt. Wie het allemaal niet zelfmeemaakte, krijgt aldus de gelegenheid om een zeer levendige en beklijven de indruk op te doen van een periode, waarin sex, drugs en rock'n'roll de drijfveer waren achter een uitbundige, voor velen buitensporige, levenswijze. Stone confronteert de kijker met een prachtig in beeld gebracht impressionistisch fresco van een vervlogen tijdperk, dat vele emoties losweekte en dat ook emotioneel voor 100 procent klopt. Mede door de schitterende keuze van de hoofdvertolkers : Van Kilmer , die als het ware Jim Morrison reïncarneert; Kyle MacIachlan, die als de bedachtzame Ray Manzarek geen ogenblik herinnert aan de cuIt-acteur uit «Blue Velvet» en «Twin Peaks», en ook Meg Ryan die van Morrisons «weduwe» een onvergetelijk tragisch figuurtje schetst. Na zijn Vietnam-films is «The Doors» voor meervoudig Oscarwinnaar Stone de eerste stap in zijn systematisch onderzoek naar de mythen van de jaren zestig. We zien met gespannen verwachting uit naar de volgende etappe: zijn ]FK-project over de moord op president Kennedy en al de onopgeloste raadsels daarrond.

***

Een van de werkelijk grote zomerfilms is ongetwijfeld «Jungle Fever», waarmee de eigenzinnige zwarte cineast Spike Lee op het jongste festival van Cannes andermaal op een schandalige manier buiten de prijzen viel. Deze vaak aangrijpende interraciale relatie-tragedie met sterke politieke onderstromen was kennelijk niet aan de modieuze Cannes-jury besteed. Totaal onbegrijpelijk, want «Jungle Fever» is voor een typische Spike Lee prent, waarin de lyriische vlucht van zijn debuutfilm «She's gotta have it» met de explosieve slagkracht van «Do the right Thing» op harmonische wijze tot een echte «brothers and sisters»-cocktail vermengd zijn. Maar bij zijn schilderin~ van de onmogelijke relatie tussen een ge-

huwde zwarte architect (knappe rol van Wesley Snipes, van wie we zeker méér zullen horen) en zijn Italiaanse secretaresse, gaat Lee nu ook veel genuanceerder in op de steeds smeulende tegenstellingen tussen angstvallig gesegregeerd levende etnische groepen. «Jungle Fever» barst van vitaliteit en bruisende energie. Dat Lee's vaak provocerende filmstijl en zijn ongezouten commentaar op de raciale spanningen in een miljoenen-gemeenschap als bv. New York City niet iedereen welgevallig zijn, ligt voor de hand maar dat is zeker nog geen reden om er afwijzend tegenover te staan. Want deze «lastige» cineast is in de eerste plaats een sociaal diepbewogen man. Dat bewijst o.m. zijn hallucinante ferfilming van de episode in de zogenaamde «cracks-tempel Taj MahaI. een moderne versie van de hel, zoals Dante ze zich zeker niet kon voorstellen. Onvergetelijke beelden die de beleidsverantwoordelijken inzake drugsbestrijding dagelijks als een soort aperitief zouden moeten bekijken vóór ze aan de slag gaan!

***

Ten slotte willen we nog de aandacht vestigen op «Once Around», het overtuigend Amerikaanse debuut van Lasse Hallström, wiens meesterwerkje «My Life as a Dog» een unverseel succes was. In tegenstelling tot de meesten van zijn Zweedse landgenoten is Hallström een man, die houdt van sentiment, van menselijke gevoelens, en daar ook eerlijk voor uitkomt. De kleine en grote vreugden en ook de tragische aspecten van het leven van elke dag bieden hem ruimschoots materie tot het maken van «familie »-prenten, waarin de warme menselijkheid steeds de boventoon voert. Zo ook in «Once Around», waarin de hechte Italiaans-Amerikaanse familie Bella het erg moeilijk krijgt met de luidruchtige maar goed menende zakenman Sam Sharpe (briljante rol van Richard Dreyfuss) waarmee de oudste dochter Renata (Holly Hunter) als echtgenoot van de laatste kans komt aanzetten. Een kleine, grote film, waarvan je de levensechte personages in warme herinnering mee naar huis neemt. F. PAPON

Vlaanderen in hel Europa van morgen

Recommend Documents