VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS. PLASTISCHE OPVOEDING Derde graad BSO Derde leerjaar

VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

PLASTISCHE OPVOEDING Derde graad BSO Derde leerjaar

Licap - Brussel: D/1995/0279/003G - september 1995

INHOUD

1

BEGINSITUATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5

2

ALGEMENE DOELSTELLINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5

3

LEERPLANDOELSTELLINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5

4

LEERINHOUDEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6

5

DIDACTISCHE WENKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9

6

MATERIAAL EN GEREEDSCHAP - VAKLOKAAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7

BIBLIOGRAFIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

AV Plastische opvoeding D/1995/0279/003G

3

10

Alle studierichtingen 3de graad - 3de leerjaar BSO

1 of 2 uur/week 1

BEGINSITUATIE

De leraar dient bij het begin van het schooljaar informatie te verzamelen omtrent de beginsituatie van de leerlingen. Hieruit zal blijken dat het om een heterogene klasgroep zal gaan. Dit leerplan wil ontplooiïngskansen bieden aan elkeen vanuit zijn mogelijkheden en vanuit het niveau dat hij reeds bereikt. Hij zal langs de vakkennis, didactische vaardigheden en inzichten, interesse, motivatie en creativiteit ook een soepele houding moeten aannemen tegenover leerlingen uit verschillende sociale milieus en met verschillende begaafdheden. 2 -

3

ALGEMENE DOELSTELLINGEN Een verband leggen tussen creatieve vormgeving en de eigen beroepsopleiding. De verworven vaardigheden wat betreft vorm, kleur en compositie verfijnen en uitbreiden. Verder ontwikkelen van de kennis en de beheersing in verband met het schrift en de lay-out. Verder ontwikkelen van de technische vaardigheden en de materiaalgevoeligheden tijdens het creatief gebruik. Op efficiënte wijze bronnen kunnen hanteren. Verantwoorden van eigen idee en werkwijze. Doelgericht en snel kunnen waarnemen. Het waargenomene vrij correct kunnen schetsen. Ideeën kunnen vastleggen in schetsen. Vanuit het waarnemen komen tot een eigen vormgeving. Door met kunst om te gaan, de belangstelling ervoor wekken en zo de esthetische beleving verder ontwikkelen. Inzien dat creativiteit en inventiviteit, aangewend in de les Plastische opvoeding ter ondersteuning van de beroepspraktijk ook noodzakelijk is in de verdere loopbaan. LEERPLANDOELSTELLINGEN

Omdat deze leerlingen een duidelijk geprofileerd interessegebied ontwikkelen in verband met hun beroepskeuze, zal hun beeldcultuur waarschijnlijk meer en meer gevoed worden vanuit deze specifieke gerichtheid. Dit zal het uitzicht van de beeldende activiteiten uiteraard beïnvloeden. De beelden waarrond gewerkt zal worden zullen door de gekozen studierichting getypeerd worden. De leerplandoelstellingen zullen dan ook bepaald worden in functie van deze studierichting. Het spreekt vanzelf dat bijvoorbeeld in 'Confectie-modelmaken', de doelstellingen specifiek gericht worden op het modegebeuren en dat bijvoorbeeld bij 'Kinderzorg' en 'Thuis- en bejaardenzorg', naast verder vermelde aspecten ook creatieve bezigheidstechnieken kunnen aan bod komen. Wat 'Juwelencreatie' betreft zal het accent op de originele vormgeving liggen, terwijl bij 'Publiciteit en illustratie' dit aangevuld wordt met speciale aandacht voor lettertekenen en lay-out. Bij 'Banketaannemertraiteur' en 'Slagerij-fijnkosttraiteur' zullen de doelstellingen eerder gericht zijn op compositieleer, decoratie en presentatie. Dit om er maar enkele te noemen. Enkele algemeen geldende leerplandoelstellingen B B U

Zich voldoende informeren en documenteren in verband met een nieuwe beroepsgerichte opdracht. Ideeschetsen kunnen verwezenlijken door het visualiseren van de gedachtegang. Vanuit de waarneming komen tot een eigen vormgeving en deze kunnen toepassen in 2- en 3-dimensionele opdrachten.


5


B B U B B B B B B B B B

De verworven werkstappen toepassen in uiteenlopende opdrachten van vormgeving, decoratie, mode, reclame of etalage. In de decoratieve vormgeving oog hebben voor de compositieregel "Less is more" of aanvoelen dat soberheid vaak ethetischer oogt dan overladenheid. Een presentatie-ontwerp of een eenvoudige maquette kunnen realiseren. Nieuwe en specifieke technieken eigen aan de studierichting kunnen toepassen. Het eigen werk kunnen presenteren en verantwoorden. Een aantal lettertypes kennen. Op de hoogte zijn van computermogelijkheden aangaande het vormgeven van teksten. Teksten en beeldmateriaal verwerken in een verantwoorde lay-out. Letters of eenvoudige teksten kunnen verwerken in functie van een feestelijke gelegenheid, een eigen etalage, een reclamepaneel, een modeblad ... Technieken beheersen om letters, cijfers en teksten te verwerken, te verkleinen en te vergroten. Ontwikkelen van een handschrift of een kalligrafisch schrift om snel eenvoudige teksten of prijskaarten te schrijven. Vanuit de lessen PO blijvend gesensibiliseerd zijn voor kunst en cultuur in het algemeen en voor de wereld van de toegepaste kunsten. 4

LEERINHOUDEN

Zoals gebleken is voor de specifieke doelstellingen zal het hier ook moeilijk zijn de leerinhouden samen te vatten in een reeks van afgebakende gegevens, gezien de diversiteit van de studierichtingen. Wij stellen hier een algemene werkwijze voorop, geheel of gedeeltelijk eigen aan iedere beeldende activiteit. Onderzoek en analyse van een opdracht Wat wordt gevraagd? Welke eisen worden er gesteld? Wat is er gegeven? Formaten, materialen, middelen. Informatie en documentatie Gebruik maken van: - de bibliotheek: boeken en tijdschriften; - de verschillende media: tv, beurzen. Verwezenlijken van een reeks ideeschetsen via: brainstorming (klassikaal en/of individueel); het denken met de handen (individueel). Ontwerpen van een authentieke vormgeving of realiseren van een maquette Aan de hand van documentatie en directe waarneming komen tot een eigen vormgeving. Openstaan voor het werk van kunstenaars en dit kunnen plaatsen bij de verwerking van de opdracht. Uittesten van de opgelegde techniek op de juiste drager Keuze van verworven en nieuwe materialen en technieken die zowel de gewenste vormgeving dienen als de functie die aan het werkstuk wordt toegekend. Kleurpotloden of pastelkrijt voor kleurnuances bij het ontwerpen van body-painting vertalen naar schminken. (Studierichting 'Haarstilist-grimeur'). Maquettekarton en dekkende acrylverf voor realisaties en beschildering. (Decor- en standenbouw of Interieurinrichting).


6


Allerhande soorten bloemen of fruit voor het maken van composities of pronkstukken. (Bloemsierkunst) ... Een 2- of 3-dimensionale opdracht origineel uitwerken en presenteren Van de leerlingen wordt hier een eerlijke en authentieke vormgeving van de opdracht verwacht. Uitzonderlijk zal het werkstuk in de PO-les gerealiseerd worden in de praktijkeigen materialen. Meestal zal het blijven bij het ontwerpen van de vormgeving of de maquette en zullen de realisaties hiervan in de praktijklessen van de studierichting gebeuren. De opdracht is pas beëindigd als de nodige aandacht besteed is aan de presentatie ervan. Een aangepaste passe-partout voor een juweelontwerp. Een presentatiesokkel voor een interieurmaquette. Een presentatiemap voor een logo-ontwerp en haar toepassingen. MOGELIJKE ONDERWERPEN PER DOMEIN Ter illustratie worden hieronder voor enkele domeinen een aantal mogelijke lesinhouden gegeven. Het spreekt vanzelf dat deze aangevuld kunnen worden. Domeinen Grafische technieken en Handel en administratie - Toepassingen op alle mogelijke vormen van compositie - Lettercompositie als decoratieve wandversiering - Logo-ontwerp - Toepassingen van logo met tekst op naamkaart menukaart reclamepaneel infomateriaal briefpapier inpakpapier presentatiemap - Ontwerp van een reclameadvertentie - Lay-outopdrachten kalender affiche infobrochure ... - Lay-out van advertentieblad, krant - Ontwerp van voorpagina met hoofding, titel voor een tijdschrift, krant - Ontwerp van eenvoudige slogans voor bepaalde acties, bijvoorbeeld te huur uitverkoop solden te koop promotie ... Domein Voeding-hotel - Ontwerpen van vormen kleurcomposities met geometrische basisvormen zoals vierkant, driehoek, cirkel. Hierbij inspiratie zoeken bij natuurstructuren of geometrische motieven uit de kunst. - Harmonische ruimtelijke composities opbouwen met meetkundige (lichamen) volumes voor de presentatie van eigen producten. - Decoraties samenstellen met natuurlijke materialen zoals bloemen, takken, wilde vruchten (vers of gedroogd) om de eigen producten aantrekkelijker voor te stellen. AV Plastische opvoeding D/1995/0279/003G

7


-

Eenvoudige decoraties ontwerpen, zowel 2- als 3-dimensionaal om een bepaalde sfeer te creëren. Decoratieve tafelversiering ontwerpen. Ontwerpen van een logo en verwerkingen van het logo in menukaartje, naamkaartje ... Toepassingen op het lettertekenen: prijslijsten, menukaarten, naamkaartje ... Verpakkingen ontwerpen en kunnen aanpassen aan de gelegenheid, sfeer ...

Domein Decoratie - Compositie-oefeningen op kleurharmonie zoals bijvoorbeeld: tinten en tonen warm en koud licht en donker in andere kleurcontrasten - Compositie-oefeningen met allerhande soorten teksten voor op een informatiepaneel, signalisatiepaneel ... - Het ontwerpen en uitvoeren van verpakkingsmateriaal en deze met kleine eenvoudige details aanpassen aan een nieuwe gelegenheid, thema, sfeer ... - Een 2-dimensionaal ontwerp ruimtelijk vertalen in maquettevorm. - Een logo ontwerpen en dit verwerken in naamkaart, briefpapier, huisstijl ... - Eenvoudige 2- of 3-dimensionale decoratie ontwerpen en uitvoeren. - Ontwerp van presentatiemap. Domein Juwelen - Geometrische composities geïnspireerd op de beeldende kunst en de natuur. - Organische composities geïnspireerd op de flora en de beeldende kunsten. - Ontwerp van verpakking aangepast aan het juweel. - Ontwerp van logo en verwerken in naamkaartje, huisstijl, informatiefolder ... - Presenteren van een juweel en ontwerpschetsen. - Toepassingen op schrift, bijvoorbeeld tekst bij juweelontwerp. Domein Personenzorg - Eenvoudige decoratieve ontwerpen voor tafelversiering: menukaart, servetring, decoratief tafelelement ... Hierbij laten inspireren door de flora en de beeldende kunsten. - Ontwerpen van gelegenheidskaarten geïnspireerd op fauna, flora en beeldende kunsten. - Toepassingen op schrift, bijvoorbeeld gelegenheidskaart, menukaart, aankondigingsaffiche. Decoratie-sfeerscheppers met natuurlijk materiaal zoals bijvoorbeeld vruchten, takken ... - Eenvoudige versiering om een kinderfeestje op te vrolijken: hoedjes, slingers, vlaggetjes ... - Handpoppen voor poppenspel. - Eenvoudig speelgoed. - Kijk- en vertelplaten voor peuters. Domein Schoonheidsverzorging - Ontwerpen van face- en bodypainting geïnspireerd op fauna, flora en beeldende kunsten. - Ontwerpen van composities met de nadruk op vorm, zowel geometrisch als organisch. Hierbij laten inspireren door de natuur en de beeldende kunsten. - Ontwerpen van composities met de nadruk op kleur en kleurcontrasten. Inspiratie bij natuur- en beeldende kunsten zoeken. - 3-dimensionale composities met vakeigen producten. - Eenvoudige decoratie en sfeerscheppers met natuurlijk materiaal. - Toepassingen op schrift: prijslijst aankondiging prijskaartjes ...


8


- Ontwerp van logo en dit verwerken met schrift: naamkaartje ... - Stileeroefeningen vanuit de flora. Domein Land- en tuinbouw - Compositie-oefeningen met de nadruk op vorm, zowel geometrisch als organisch. Hierbij laten inspireren door de natuur en de beeldende kunsten. - Compositie-oefeningen met de nadruk op kleur: kleurcontrasten. Ook hier inspiratie zoeken bij de beeldende kunsten en de natuur. - 3-dimensionale composities met vakeigen producten. 3-dimensionale composities met meetkundige volumes voor de presentatie van vakeigen producten. - Toepassingen op schrift: prijskaartjes naamkaartje aankondiging ... - Ontwerp van een logo en dit verwerken met schrift: naamkaartje ... - 2- en 3-dimensionale composities met natuurlijke materialen eigen aan het domein. Domein Kleding en confectie - Composities met de nadruk op vorm - Composities met de nadruk op kleur, kleurcontrasten - Toepassingen op schrift: tekst ter begeleiding van kledingstuk folder presentatiemap ... - Ontwerp van presentatiemap, presentatiefolder - Stileeroefeningen vanuit flora, fauna 5

DIDACTISCHE WENKEN

De leraar zal de verworvenheden aangaande de beeldende vorming verder ontwikkelen en deze een toepassing geven in ondersteunende opdrachten van de vakpraktijk. Het enthousiasme van de leerlingen zal vergroten als zij de praktische bruikbaarheid van de lessen Plastische opvoeding ervaren voor hun latere loopbaan. Inleving in de vakpraktijk is een noodzakelijkheid en veronderstelt permanent overleg met de betrokken leraren. De nauwe samenwerking met andere vakken, die voor de hand ligt, kan gemakkelijker tot stand komen wanneer er samen rond een praktijkgericht geheel of thema gewerkt wordt. Dit geheel kadert in de cultuur van de studierichting en geeft de leraar PO voldoende zicht op het toekomstig beroep van zijn leerlingen. Hij zal in functie van dit beroep zijn opdrachten kiezen. Bij deze werkwijze komen de verschillende leerinhouden geïntegreerd aan bod. Deze aanpak kan een voorbereiding zijn op de geïntegreerde proef, waar zoveel mogelijk leerstof uit zoveel mogelijk vakken op een zinvolle wijze in een werkstuk worden toegepast.


9


De planning en het verloop van beeldende activiteiten kan worden vastgelegd in een werkmap. Zeker als er met andere vakken wordt samengewerkt, is het nodig om precieze afspraken te maken en deze neer te schrijven om misverstanden te voorkomen. Het maken van notities tijdens de activiteiten verhoogt bovendien de betrokkenheid van de leerlingen en bevordert het zelfstandig werken. Leerlingen gaan doelbewuster werken en meer verantwoordelijkheid nemen voor hun werk. Het neerschrijven van bepaalde ideeën en het vastleggen van bepaalde zaken, maakt deze ook later nog bereikbaar. Dit geldt zeker ook voor de verzamelde documentatie en ingezamelde informatie rond een onderwerp of geheel. Deze werken documentatiemap kan op zich een voorbeeld van goede smaak en beeldend werk zijn door zijn samenstelling en lay-out. 6

MATERIAAL EN GEREEDSCHAP - VAKLOKAAL

Om de diverse inhouden van iedere studierichting te realiseren moet er voldoende aandacht besteed worden aan het vaklokaal en de accommodatie. Naast een optimale werkruimte, moet het ook een plaats zijn waar een positieve en creatieve werksfeer kan worden geschapen. Als materiële voorzieningen denken we aan: grote werktabletten, stromend water, voldoende licht, open rekken, afsluitbare kasten en een berging voor het verzamelen van allerhande materialen en voor het opbergen van werkstukken. Het klassieke materiaal voor beeldende opdrachten kan hier aangevuld worden met het typische materiaal nodig voor de specifieke studierichting. Presentatiemogelijkheden binnen het schoolgebouw voor afgewerkte beeldende opdrachten, gelegenheidsversieringen en decoraties zijn onontbeerlijk. 7

BIBLIOGRAFIE

AAFTINK, B., Mode en kleding. Ontwerptekenen. Wolters-Noordhoff, Groningen. BEAUMONT, M., Tekst in beeld. Toepassing met vorm en kleur. De Bilt, Cantecleer, 1988. BELJON, J.J., Zo doe je dat. Grondbeginselen van vormgeving. Amsterdam. Wetenschappelijke uitgeverij, 1980. BERGEN, H., e.a., Leren etaleren. Kapellen, De Nederlandse boekhandel. Pelckmans, 1988. BIJNENS, G., Het wonder elektriciteit. Thema 10. Standaard. BOGAARDS, P., Reclame maken. Zo werkt 't: een boek vol adviezen voor effectieve reclame. Amsterdam, Sijthoff, 1988. DALLEY, T., Gaade's illustrators en ontwerpers handboek. Amerongen Gaade. DANASE, J., Fashion and fabies. Sonin Delaunay. Thames and Hudson, London, WC1B 3QP. HONEYBONE, I., Creatief met karton. Kluwer technische boeken, BV Deventer/Antwerpen, eerste druk, 1992. Grafisch zakboek; hedendaagse grafische begrippen. De Bilt, Cantecleer, 1988. Het grote teken- en schilderboek. De Bilt, Cantecleer. IBOU, P., Logo world. Interecho Press vzw, Zandhoven, 1995. AV Plastische opvoeding D/1995/0279/003G

10


ITTEN, J., Beeldende vormleer. De Bilt, Cantecleer. LAING, J., Grafisch ontwerpen voor iedereen. Veenendal, Gaade, 1985. MULHERIN, J., Ontwerpen van merken en logo's. Gaade, Houten, 1989. NEUENSCHWANDER, B., Letterwork. Creative letterforms in Graphis Design. Phaidon Press, London W8 5EZ, 1993. PEDERSEN, B.M., Graphis poster. Graphis Press Corp., Zurich, 1995. POYNOR, R., Typography now. The next wave, 1991. Booth-Clibborn, London W1 9fb. SHIGERU UCHIDA, Package design in Japan. Benedikt Taschen, Keulen, 1989. STEFFENS, H., Reclame in vorm (theorie - practicum). Wolters-Noordhoff, Groningen, 1989. VAN EERDEN, R., Creatieve handvaardigheid, deel 1 en deel 2. Wolters-Noordhoff.


11


VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS. PLASTISCHE OPVOEDING Derde graad BSO Derde leerjaar

Recommend Documents