VISITATIERAAD SOCIALE HUISVESTINGSMAATSCHAPPIJEN
KANDIDAATSTELLINGSFORMULIER BESTE PRAKTIJKEN 2012-‐2013 Proficiat! De visitatiecommissie stelde bij de prestatiebeoordeling van uw SHM in 2012 of 2013 een goede praktijk vast. Met dit formulier kan u zich kandidaat stellen voor de Prijs voor de Beste Praktijk 2012-‐2013. Indien de visitatiecommissie meer dan één goede praktijk bij uw maatschappij vaststelde, kan u zich meerdere keren kandidaat stellen (één formulier per goede praktijk). De bedoeling van dit formulier is dat de jury (en later de woonactoren en andere geïnteresseerden) een goed zicht krijgen op, en aan de slag kunnen met, de goede praktijk, zonder dat ze daarvoor het visitatierapport moeten lezen. Wees daarom zo specifiek en concreet mogelijk. Hou ook rekening met contextfactoren die u van belang vindt om tot deze goede praktijk te komen. Enkel op basis van de gegevens op dit formulier zal de jury goede praktijken nomineren voor de Beste Praktijk Prijs 2012-‐2013. De gegevens die u in dit formulier invult, worden digitaal verwerkt. Daarom vragen wij u om dit document in Word-‐formaat op te sturen naar
[email protected]. Indien u wenst, kan u ook een bijlage toevoegen die uw kandidaatstelling ondersteunt (foto, analyse, voorbeelddocument, …). Uw kandidaatstelling dient u uiterlijk op 15 december 2013 op te sturen. Definitie Een goede praktijk is een werkwijze die aantoonbaar resultaat heeft opgeleverd en die in een bepaalde context een zeer effectieve en efficiënte aanpak is gebleken en daarom als een voorbeeld onder de aandacht van de SHM’s en andere woonactoren wordt gebracht. Uw gegevens Naam SHM Nieuw Dak Maatschappelijke zetel Genk Contactpersoon Myriam Indenkleef +32 89 62 90 20 Telefoon E-‐mailadres
[email protected] Visitatierapport van 26 augustus 2013 Uw goede praktijk zoals opgenomen in het visitatierapport Het proefwonen voor senioren: Nieuw Dak plant de renovatie van 200 seniorenduplexen in de wijken Broekskens, d’Ierd en Zwartberg Zuid. Om zo goed mogelijk aan de noden van de senioren te voldoen zette Nieuw Dak een proefproject op waarin ze bewoners en actoren op diverse manieren betrok: • de plannen werden opgemaakt in samenwerking met verschillende organisaties zoals het Toegankelijkheidsbureau, thuiszorgdiensten, Huurdersadviesraad, seniorenraad en andere welzijns-‐ en zorgactoren, en met de huurders zelf; • op een tussentijdse kijk-‐werfdag konden bezoekers kennis maken met de renovatie en hun opmerkingen doorgeven; • 107 van de 124 senioren werden aan huis bezocht, met specifieke aandacht voor hun individuele bekommernissen, vragen en suggesties; • meer dan 40 senioren konden de duplexen uittesten en – naar de visitatiecommissie van een van die senioren mocht vernemen – met concrete aanpassingen bij de renovatie tot gevolg. Op basis van deze uitgebreide participatieronde deed Nieuw Dak diverse aanpassingen aan de 1
VISITATIERAAD SOCIALE HUISVESTINGSMAATSCHAPPIJEN oorspronkelijke plannen; met gunstige effecten op zowel de huurderstevredenheid als de kosten op lange termijn. (OD. 2.3 – OD. 4.3) Eventuele aanvullingen door de visitatiecommissie Duid aan voor welke prijs u zich kandidaat stelt met deze goede praktijk: Beste Praktijk Prijs 2012-‐2013 op het vlak van beschikbaarheid van woningen Beste Praktijk Prijs 2012-‐2013 op het vlak van kwaliteit van woningen en woonomgeving x Beste Praktijk Prijs 2012-‐2013 op het vlak van betaalbaarheid Beste Praktijk Prijs 2012-‐2013 op het vlak van sociaal beleid x Beste Praktijk Prijs 2012-‐2013 op het vlak van interne werking en financiële leefbaarheid Beste Praktijk Prijs 2012-‐2013 op het vlak van klantvriendelijkheid Hoe zou u zelf het aantoonbaar resultaat van uw praktijk omschrijven? Bij de beslissing om 200 senioren duplexen aanpasbaar te renoveren, koos Nieuw Dak ervoor om enerzijds de huurders / senioren , en anderzijds de professionele hulpverleners van deze huurders te betrekken bij het ontwerp van deze grootschalige renovatie. Hiervoor werd een nieuwe methodiek ontwikkeld en uitgewerkt. Het betrekken van de verschillende partijen leverde een tweeledig resultaat op. • Door de input uit een doorgedreven en evenwichtig participatieproces met de verschillende stakeholders (Nieuw Dak, ontwerpteam, huurders, hulpverleners) zijn we er in geslaagd om het ‘doorsnee ontwerpproces’ te optimaliseren. Het resultaat is een bouwconcept waarbij er rekening gehouden wordt met de leefgewoontes van de (huidige en toekomstige) huurders, de noden van de hulpverleners die de huurders ondersteunen in hun dagelijkse leven en de bouwtechnische en financiële grenzen. • Door het betrekken van de huurders in een zeer vroeg stadium en op een zeer concreet niveau, zijn we er in geslaagd om de onrust, die een dergelijke grootschalige renovatie met zich meebrengt voor de huurders, binnen hanteerbare proporties te houden. De huurders behoren tot de leeftijdsgroep ouder dan 55 jaar, voor wie veranderingen zeer veel weerstand oproepen. Een intensief communicatietraject, gekoppeld aan de mogelijkheid tot inspraak, heeft ervoor gezorgd dat onzekerheid en onduidelijkheden van huurders quasi onmiddellijk werden weggewerkt. Welke concrete acties hebben tot dit resultaat geleid? • Oprichting van twee stuurgroepen: o Een stuurgroep van huurders (afvaardiging van de bewonersgroep uit de wijk, de HAR / Huurdersadviesraad, het opbouwwerk en Nieuw Dak) o Een stuurgroep van professionelen (afvaardiging van Nieuw Dak, ontwerpteam, vzw Enter, Thuiszorgdiensten, Opbouwwerk, ergotherapeuten van het OCMW, afvaardiging van de Seniorenraad, afvaardiging van de HAR, afvaardiging van de Stad) • Ontwerp van vier verschillende concepten • Kijkdag 1 voor alle huurders en leden van de stuurgroepen • Het installeren van de proefwoningen • Kijkdag 2 voor alle huurders en leden van de stuurgroepen 2
VISITATIERAAD SOCIALE HUISVESTINGSMAATSCHAPPIJEN • Het proefwonen voor huurders • De evaluatie van het proefwonen door de huurders • De verwerking van alle ervaringen en bevindingen in functie van het definitieve ontwerp Op welke manier hebt u beslist om deze acties te ondernemen en waarom? (Hoe is deze goede praktijk tot stand gekomen? Was dit ingevolge een specifieke beslissing of op andere wijze?) De renovatie van 200 senioren-‐duplexwoningen is een even ingrijpende als dure operatie. Alle stakeholders hebben er alle belang bij dat deze renovatie een pluspunt is op alle vlakken en voor iedereen. Dit betekent : evenwicht vinden. Dat is natuurlijk de uitdaging. De beslissing om deze woninggroep te renoveren kwam tot stand omdat deze woningen niet meer voldoen aan de hedendaagse inzichten op vlak van seniorenhuisvesting. Als organisatie wilden we deze investering doen met een lange-‐termijn-‐visie. Binnen de huidige visie rond toegankelijkheid en aanpasbaar bouwen, zonder in de komende decennia bijkomende investeringen te moeten doen. Het was een zoektocht naar het best haalbare concept binnen het beschikbare budget, binnen de contouren van het bestaande gebouw. We moesten zoeken naar een win – win – situatie, waarbij iedere betrokken partij de standpunten van de andere partij zou kunnen begrijpen. Participatie van zowel huurders als professionelen leek ons de enige weg. Als organisatie beseften we heel goed welke weerstand een renovatieproject in deze wijk en bij deze huurders zou oproepen. Omwille van het specifieke karakter van de bewonerspopulatie, met name senioren, kozen we ervoor om pro-‐actief te handelen. Worden inzet en resultaat regelmatig in beeld gebracht of vergeleken met andere mogelijkheden? (Op welke manier beoordeelt u zelf de effectiviteit en efficiëntie van deze praktijk?) Het gehele proces waarbij we tot een gedragen ontwerp wilden komen op vlak van toegankelijk wonen en meegroeiwonen op wijkniveau werd uitgewerkt in een stappenplan. Met de stuurgroepen legde we een proces af, met daarin de volgende fasen: • Zicht geven op wat er al is (huidige inzichten, normen sociale huisvesting, good practices, …); • Komen tot een nieuw concept van proefwonen vanuit verschillende invalshoeken; • Voorbereiden van het bouwproces voor het realiseren van de proefwoningen; • Realisatie van de renovatie; • Afwerking van de woongelegenheden (bemeubeling); • Ontwikkelen van methodieken voor een objectieve evaluatie; • Selecteren van ‘test’bewoners uit de verschillende groepen senioren; • Voorbereiden van de ‘proefpersonen’ op het proces; • Testperiode bewoning gerenoveerde woongelegenheden; • Bijsturing renovatieplannen op basis van totaalevaluatie. De inhoud en de timing van de verschillende fasen evalueerden we regelmatig en stuurden we bij waar nodig. De effectiviteit van de verschillende fasen werd getoetst aan meerdere factoren: de voortgang van het proces, de actieve betrokkenheid van de verschillende actoren, de evolutie in de ontwerpen van het ontwerpteam, de onrust en eventueel onvrede van de huurders, het tempo van de verschillende stuurgroepen (huurders en stakeholders), … 3
VISITATIERAAD SOCIALE HUISVESTINGSMAATSCHAPPIJEN Door voortdurend voeling te houden met de huurders en de stakeholders konden we, na een beginperiode met onrust, de methodieken, de intensiviteit van de bijeenkomsten, de individuele contacten, … bijsturen. Door deze flexibele inzet en regisseursrol tussen huurders en stakeholders zijn we gekomen tot een optimaal ontwerp waarbij het merendeel van de huurders zich achter kan scharen. De nauwe samenwerking met verschillende stakeholders maakte dat we op een efficiënte wijze personeel en middelen konden inzetten. Tijdens de verschillende fasen werd telkens getoetst welke stakeholder het meest geschikt was om een bepaalde fasen mee te begeleiden. Aangezien we na het hele proces vaststellen dat de grote meerderheid van de huurders geïnformeerd en tevreden is, durven we spreken van een efficiënte aanpak. Welke contextfactoren spelen volgens u een belangrijke rol om deze goede praktijk ook bij andere SHM’s toe te kunnen passen (organisatiestructuur, omvang van het actieterrein, type van het actieterrein, patrimoniumomvang, gemeentelijke initiatieven, BSO, acties van andere woon-‐ of welzijnsorganisaties, staat van het patrimonium, financieel gezondheid, gemeentelijke, provinciale of gewestelijke bepalingen of regels, huurdersbetrokkenheid of –organisatie, …) • Heel de organisatie moet zich scharen achter en vertrouwd zijn met de participatie -‐ gedachte • Het aangestelde ontwerpteam moet vertrouwd zijn met en openstaan voor de input en het meedenken van de stakeholders • Een open overleg met de welzijnspartners met respect voor elkaars grenzen is noodzakelijk; • Het is noodzakelijk dat het klimaat gecreëerd wordt waarin huurders constructief (kunnen) meedenken vanuit het algemeen belang ; en het individueel belang overstijgen. Weet u of deze praktijk (al dan niet in een variante vorm) ook bij andere SHM’s wordt toegepast, zo ja, welke? Deze praktijk bestaat uit verschillende delen. Er bestaan verscheidene variante praktijken waarbij de SHM’s en/of partners op een bepaalde wijze huurders betrekken bij het ontwerp. Onze praktijk gaat net iets verder: de wisselwerking tussen stakeholders en huurders om tot een gedragen ontwerp te komen waarbij het ‘proefwonen’ de kers op de taart is. In hoeverre andere SHM’s hier ervaring mee hebben, is ons onbekend. In voorkomend geval, op welke manier heeft u deze goede praktijk al onder aandacht van andere SHM’s gebracht? Bezoek van PASH aan Nieuw Dak Artikel in de Huurderskrant Toelichting project en resultaten op overlegplatform Sociale diensten VMSW Toelichting project en resultaten op overlegplatform Sociale diensten Limburg Toelichting project en resultaten op Woonplatform Limburg 4
VISITATIERAAD SOCIALE HUISVESTINGSMAATSCHAPPIJEN Op basis van welke argumenten vindt u dat juist deze goede praktijk in aanmerking komt voor de Beste Praktijk Prijs? Omwille van het geslaagde resultaat Om te onderstrepen dat participatie niet enkel een relationele meerwaarde oplevert, maar ook een meerwaarde kan hebben op vlak van financiën en kwaliteit van de woning Heeft u nog andere opmerkingen of suggesties? Deze doorgedreven vorm van participatie levert heel veel informatie op om de resultaten overdraagbaar te maken naar gelijkaardige projecten. Daarnaast heeft deze aanpak geleid tot een nauwe samenwerking met verschillende partners (RIMO, OCMW Genk, Stad Genk, ontwerpteam, …) wat na het proces nog steeds voelbaar is. Iedere partner blijft nauw betrokken het verdere verloop van het renovatieproces. Als bijlage vindt u: • Bijlage 1: foto waarin bewoners konden aangeven wat ze tijdens de kijkdag goed of niet goed vonden en welke suggesties ze willen doen; • Bijlage 2, 3 en 4: De huurders konden tijdens het proefwonen hun ervaringen aanduiden in een fotoboek. Ter illustratie voegen we drie foto’s toe. • Bijlage 5: De powerpoint gepresenteerd tijdens de tweede kijkdag, met info over de resultaten van de huisbezoeken • Bijlage 6: vragenlijst proefwonen • Bijlage 7, 8, 9 en 10: Een voor – en na – foto van de betreffende woongelegenheden
5
