Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

Projectbureau Vrolijks, Breda Versteegen Support & Promotions, Breda Parkstraat 1B 4818 SJ Breda 076-5339850 [email protected] I www.vrolijks.nl December 2010

Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

Waarom een visie op water en vrijetijdsbesteding? Pag. Vooraf

3

Aanbod Positie en bevaarbaarheid Haven en plekken in Breda Plassen Watergebruik Waterattracties

6 6 7 8 9 10

Markt

11 12 13 14

Inhoud

zie stromen meanderen in omarming de stad voorbij samen verder wijder water brede A Gedicht van Pien Storm van Leeuwen ter gelegenheid van 750 jarig bestaan Breda

Watersporters Waterrecreanten Ondernemers op/aan water Beleid

15

Analyse

19

Visie

20 21 22 23 24 25 26

Bruisend waterplein Parcours Breda Blauwe lopers Hoofdbestemming Troefkaart Plassen Actieprogramma

27

Projectenschema Principeschema

32 33

Achtergrond

34

Inspiratie

36

Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

2

Water in Breda, gevarieerd en betekenisvol

Vooraf


3

Waarom een visie op water en vrijetijdsbesteding? De gemeente Breda kent in toenemende mate aantrekkelijke en kansrijke plekken aan de waterkant. Met de heropening van de haven in 2007 is het water weer teruggekomen op het netvlies van de Bredase inwoners. Het water is niet langer een structurerend element rondom de binnenstad, maar vormt nu een echt onderdeel. De talloze evenementen, de snelle groei van de horeca en de diverse initiatieven die ondernemers en organisaties nemen om de haven te gebruiken maken dat de focus van bestuur, ondernemers en inwoners steeds meer op het water komt te liggen.

Vooraf

Buiten de binnenstad zijn de mogelijkheden van water groot en nog niet optimaal in gebruik. De Mark en Aa of Weerijs in zuidelijke richting, de Singels als groene en rijke rand van de stad en de aansluiting op het toervaartnetwerk in noordelijke richting maken Breda ‘kansrijk aan de waterkant’. Breda ontwikkelt zich ook als toeristische stad, als bestemming. De verkiezing tot beste binnenstad van Nederland staat niet op zichzelf. Het aantal bezoekers aan Breda groeit, de bestedingen nemen toe en het imago verbetert. Water is nog niet altijd (bewust) een onderdeel van die kwaliteit. In de toekomst groeien de kansen verder. Een project als Via Breda verlegt het zwaartepunt van de stad in noordelijke richting. De te ontwikkelen stadsgebieden grenzen in veel gevallen aan het water en vragen om onderscheidend vermogen en kwaliteit. Water kan daarbij een rol spelen. De gemeente wil voorsorteren op deze ontwikkeling en de kansen voor vrijetijdsbesteding van het water ook voor de toekomst verzilveren. Breda staat in de regio niet alleen in haar ambities

aan de waterkant. De stad neemt deel aan de regionale projecten ‘Brabant aan Zee’ en ‘Terug naar de Kust’. Breda is al sinds de oprichting aangesloten bij de Vereniging Varen in Brabant (voorheen vereniging Vaarroute West-Brabant). Ook op grotere schaal spelen er projecten waarin water een belangrijke rode draad vormt. Door de kansen te verkennen kun je inspelen en aanhaken op ontwikkelingen en zo de uitvoering dichterbij brengen. In deze visie worden de kansen en ontwikkelingen in onderlinge samenhang in beeld gebracht. Er worden voorstellen gedaan voor de korte en de langere termijn en er wordt input gegeven aan andere beleidsvelden. De visie geeft bovendien input aan ontwerpprocessen voor nieuwe stadsgebieden waarin water en vrijetijdsbesteding een belangrijke combinatie kunnen zijn. Proces Om te komen tot de visie is binnen de gemeente een begeleidende werkgroep geformeerd, voor input en feedback. Daarnaast zijn betrokken afdelingen uitgenodigd invulling te geven vanuit hun specifieke achtergrond op de concept visie. Voor input vanuit de stad zelf zijn 6 interviews gehouden met meest betrokken partijen. Daarnaast is er een brede inputbijeenkomst gehouden met de meest betrokken organisaties. Hierdoor is een goed beeld ontstaan wat er leeft in de stad en binnen de gemeentelijke afdelingen. Een overzicht van gesprekspartners is opgenomen in de bijlagen. Na analyse van aanbod, markt en beleid zijn keuzes gemaakt voor combinaties van belangrijke markten en kansrijke plekken. Deze productmarktcombinaties zijn uitgewerkt in de visie en het actieprogramma.


4

Water in Breda, oorsprong én toekomst Oorsprong De oorsprong van Breda is de plek waar de rivieren Aa of Weerijs en Mark samenstromen. Deze rivieren kennen hun oorsprong in België, overbruggen tussen de grens en de stad een fors hoogteverschil en stromen samen waar het WestBrabantse laagland begint. De singels van Breda brengen het water samen naar de noordzijde van de stad, waar het water als ‘de Mark’ de stad verlaat. Deze samenvloeiing op de grens van hogere zandgronden en lagere kleigronden is kenmerkend voor de stad en haar ontwikkeling.

Vooraf Integraal… Water en waterbeheer kent drie aspecten: waterkwaliteit, waterkwantiteit en watergebruik. Over kwantiteit en kwaliteit zijn beleidsvoornemens vastgelegd in het Waterplan Breda, waarbinnen gemeente en Waterschap intensief samenwerken. Deze visie kijkt vooral naar watergebruik. Combinaties met beheersmaatregelen en kwaliteitsmaatregelen maken beleid sterker en beter uitvoerbaar. Een integrale aanpak is nodig. Deze visie zet de kansen en wensen vanuit het gebruik uit, en houdt rekening met de aspecten rond kwaliteit en beheersing. Bij uitwerking van maatregelen is blijvende aandacht nodig voor instandhouding van de ecologische verbindingszone en voor de afvoercapaciteit van de rivier.

Handelswegen kruisten elkaar en via de Mark was er een open verbinding met de zee. Zo groeide Breda van de eerste nederzetting uit tot een versterkte stad met een bloeiend handelscentrum. In de loop van de tijd werd de relatie met het water minder sterk. Dat duurde tot in het midden van de jaren ‘90, toen de discussie over Breda en haar water weer aanwakkerde. Breda herontdekte haar water en herstelt zo de relatie met de oorsprong.

stad. Wijken worden met water als basis ontworpen, om natuur te versterken en verdroging tegen te gaan. In de wijk Waterakkers, tussen Teteringen en Breda-Noord, vormen de waterpartijen een ‘watermachine’ voor retentie en waterberging en om water te zuiveren. De terugkeer van het water in de binnenstad geeft nieuwe impulsen aan de omgeving. Ook in minder recente wijken als Westerpark en Nieuw-Wolfslaar is water een belangrijk element voor natuur, beeldkwaliteit en dagelijkse vrijetijdsbesteding. Waterwijken Breda zal zich steeds meer richten op het water. De komende decennia zal de stadsontwikkeling een nieuw soort wijken opleveren waar water en watergebruik de dragende kwaliteit is. De Spoorzone, Belcrum, het Havenkwartier en de herontwikkeling van de Zoete Inval zal nieuwe onderscheidende woon- en werkmilieus opleveren met het water als dragende kwaliteit.

Dagelijks herkenbaar en beleefbaar Maar nu nog speelt het water dagelijks een belangrijke rol voor de stad en haar inwoners. De Singels markeren de ring rond de binnenstad. Aan de zuidzijde vormt de Bovenmark met zijn net heraangelegde padenstructuur een populair recreatiegebied voor velen. Het Zaartpark is een uitloopgebied voor de wijk de Heuvel. De rivieren vormen een groenblauwe recreatiewig in de stad die natuur en natuurontwikkeling dichtbij brengt. Een pontje zet mensen dagelijks over van Breda naar Terheijden. Toekomst met water Steeds meer speelt water een bewuste rol in de Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

5

Positie en bevaarbaarheid Nautische positie De positie van Breda op het toervaartnetwerk is bepalend voor de soorten schepen, de aantallen en de aard van het bezoek. Onder toervaart verstaan we meerdaagse tochten met een boot, waarbij aan boord geslapen wordt. Breda ligt aan het einde van de bevaarbare rivier de Mark. Deze loopt door West-Brabant en mondt uit in het Krammer Volkerak, de ‘ruggengraat’ van de Deltawateren. In oostelijke richting zijn er verbindingen naar de Biesbosch en via de Brabantse kanalen richting Tilburg, Eindhoven en de Limburgse Maasplassen.

Breda

De laatste jaren is er veel geïnvesteerd in het grensoverschrijdend toervaartnetwerk, waardoor steden als Antwerpen, Turnhout, Maastricht en Venlo gekoppeld zijn aan de Brabantse steden en de Maas. Dit totaalgebied kent een toenemende belangstelling van toervaarders, zo blijkt uit de projectevaluaties.

me in de winter de doorvaarthoogte van de bruggen soms te beperkt is voor passage. In het voorjaar en zomerseizoen is deze echter voldoende voor de meeste open boten. De diepgang van de singels kan eveneens variëren als gevolg van de waterstand, maar is behoudens extreme omstandigheden voldoende voor kleinere open boten. De Mark en de Aa of Weerijs zijn stroomopwaarts voor een deel gestuwd. Hierdoor zijn deze trajecten alleen bevaarbaar voor kleine draagbare boten. Speciaal aangelegde kano-overdraagplaatsen maken een langere tocht mogelijk. Bij de heraanleg van de Haven van Breda is de Hoge Brug, nabij het Spanjaardsgat, op een hoogte gebracht van 3,20 meter. Hierdoor is in de toekomst de toegankelijkheid voor kleinere motorjachten mogelijk.

Breda is een belangrijke drager van het toervaartnetwerk. De aantrekkelijkheid van een vaargebied wordt gevormd door de bestemmingen die ontsloten worden. Juist de combinatie van stedelijke havens en groene natuurgebieden maakt een vaarvakantie gevarieerd. Breda is, tot aan de spoorbrug over de Mark, bereikbaar voor bijna alle maten motorboten. Bevaarbaarheid De doorvaarthoogte van de Trambrug, die de singelstructuur verbindt aan de bevaarbare Mark in noordelijke richting, is te laag voor kajuitboten. De singels zelf, de haven en korte trajecten stroomopwaarts op de Mark en de Aa of Weerijs zijn bevaarbaar voor open motorboten en roeiboten/ kano’s. De waterstand kan in de singels door rivierwaterafvoer sterk variëren, waardoor met naBreda, onderdeel van een netwerk van vaarwegen

Bevaarbaarheid voor motorjachten, open boten en kano’s Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

6

Havens en plekken in Breda

Breda

Krouwelaarhaven De meest noordelijk gelegen haven van de stad vormt onderdeel van industrieterrein de Krogten. In de Krouwelaarshaven heeft een kleine watersportvereniging haar thuis. De haven biedt plaats aan ca. 30 motorjachten van Watersportvereniging Breda. Ook de kanovereniging en de Reddingsbrigade Breda zijn hier gevestigd. De verenigingen beschikken over een clubhuis en beperkte ruimte op de wal. De omgeving is sterk industrieel. Er zijn plannen om een gedeelte van de Krouwelaarhaven te dempen, waardoor ook de mogelijkheden voor de verenigingen veranderen. De Watersportvereniging Breda neemt deel aan het overleg over deze plannen.

Belcrumhaven De Belcrumhaven is gelegen op relatief korte afstand van de stad, maar maakt hiervan in de beeldvorming nog geen onderdeel uit. In de haven hebben 10 bewoonde schepen hun thuis. Daarnaast wordt de haven sporadisch gebruikt om te laden en te lossen en meren passagierschepen en demonstratieschepen soms in de haven af. De Noordkade is niet openbaar. De haven vormt in de stadsontwikkelingsplannen Via Breda een belangrijke plek.

haven wordt aan een zijde geflankeerd door een lint van horeca met terrassen en enkele winkels. In de zomer zijn er terrassen. De haven kent aan de zijde van de stad een lage kade, die openbaar is en voorzien van bankjes. Singels De Singels vormen een structurerend element voor de stad. De combinatie van een drukke ‘rondweg’ en het water maken dat de singels niet vaak als ‘toeristisch’ element worden gezien. De verkeersluwe binnensingel biedt daartoe wel aanleiding maar wordt zelden zo beleefd. De singels vormen een rijksmonument en een ecologische verbindingszone. De groene oevers, grote overhangende bomen en de klassieke bebouwing maken de singels een aantrekkelijke oase in de stad. Informele plekken voor bewoners Op diverse plaatsen langs de rivieren en Singels hebben bewoners hun eigen plek aan de waterkant, waar ze genieten van rust, natuur, stilte, hengelsport en uitzicht op groen en water.

De Nieuwe Mark / Haven De haven van Breda werd in de jaren’60 gedempt en is sinds 2007 weer heropend. De plek vormt nu een belangrijke beeldbepaler in de westflank van de stad. Het havengedeelte tussen het Spanjaardsgat en de Haagdijk is bevaarbaar en bereikbaar. Het gedeelte tussen de Haagdijk en de Karnemelkstraat (bij Tolbrug) is hoger aangelegd, waardoor een waterval de scheidslijn bepaalt. De Voorzieningen voor toervaart in Breda Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

7

Plassen en hun mogelijkheden De Galderse Meren De Galderse Meren hebben een wateroppervlakte van ca. 30 ha. De plas wordt deels omzoomd door stranden, met een apart gedeelte van het water als zwemstrand. In het verleden werd de plas vaak gebruikt om te surfen, maar dat is sterk afgenomen. Er zijn beperkte kleedhokjes en sanitaire voorzieningen. Speelvoorzieningen ontbreken. Er wordt door sportduikers gedoken en er is een naaktstrand. Een wandelpad loopt rondom. In de zomer is de bereikbaarheid en het parkeren een punt van zorg en aandacht.

Breda

kwaliteit van het water verbetert nu snel. De emerput heeft nooit een functie vervuld voor de vrijetijdsbesteding. Momenteel wordt nagedacht over een nieuwe functie. Naast de Emerput ligt het Indoor Funcenter Breda, met onder meer een kartbaan.

De Kuil De Kuil is beperkt van omvang en wordt voor Prinsenbeek gebruikt als openluchtzwembad. De plas is omheind, er zijn voorzieningen voor omkleden, sanitair, verkoop en speelvoorzieningen. De kuil is in de zomer geopend en wordt geëxploiteerd door Optisport. Asterdplas Deze plas in de Haagse Beemden vormt een belangrijke buurtvoorziening. Een deel van de aangelegen woonwijk is met slootjes achter de woningen op de plas aangesloten. De plas woerdt gebruikt voor zwemmen, kent een zandstrand en een natuurgedeelte. Een wandelpad loopt rondom. Er zijn twee parkeerterreinen, een ligweide en enkele speeltoestellen. De plas grenst aan het terrein waar jaarlijks de Ballon-fiësta wordt gehouden.

Vogelkijkhut Emerput

Emerput De Emerput is lange tijd in gebruik geweest als bezinkbassin voor spoelwater dat gebruikt werd door de suikerfabriek. Na sluiting van de suikerfabriek in Breda is deze functie er niet meer. De Asterdplas De Galderse Meren Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

8

Watergebruik in Breda Varen en liggen Op diverse plaatsen in Breda zijn vergunningen uitgegeven voor ligplaatsen voor boten van maximaal 4 meter lengte. In totaal zijn er 210 vergunningen uitgegeven, op verschillende trajecten. Het aantal aanvragen is de laatste jaren, sinds de opening van de haven, gestegen. Inmiddels zijn diverse locaties niet meer beschikbaar. Het maximaal aantal uit te geven plekken is bereikt. In diverse trajecten worden al enige tijd geen nieuwe schepen toegestaan, alleen verlenging van bestaande vergunningen.

Breda

Hengelsport Het oppervlaktewater binnen de gemeente wordt intensief gebruikt door sportvissers. Hiervoor zijn er op een groot aantal plaatsen voorzieningen aangelegd. Beheerder van de viswateren in en rond Breda is de vereniging Baroniesche Hengelaars. Zij beheren de visstand en de hengelsportvoorzieningen. Door lid te worden van deze Hengelsportvereniging ontvangen mensen een vispas, die het recht geeft om op een groot aantal wateren te vissen. Vissen zonder vispas is voor mensen vanaf 14 jaar bijna overal verboden.

De vergunninghouders betalen bij aanvraag eenmalig een bedrag van € 130,- en daarna jaarlijks € 25. Hierdoor is de drempel bijzonder laag. De ligplaatshouders moeten zelf zorgen voor een afmeervoorziening voor het bootje. Hierdoor verschilt de uitstraling en kwaliteit sterk. Door de lage drempel bestaat de indruk dat sommige ligplaatshouders zich nauwelijks realiseren dat zij nog eigenaar zijn van een boot met ligplaats. Door de aard van de ligplaatsen, zonder steiger en goede walvoorziening, is het aan en van boord gaan weinig comfortabel. Gebruik en beheer Het beheer en de verantwoordelijkheid voor water is in Breda, net als op veel plaatsen in Nederland, sterk versnipperd. De verantwoordelijkheid voor bodem, afvoercapaciteit, diepgang, gebruik, beheer en onderhoud zijn daarmee vaak onderwerp van discussie tussen overheidsinstanties. De nieuwe Waterwet geeft hiervoor richtlijnen. Duidelijke afspraken in Breda zijn wenselijk.

Globale aantallen uitgegeven vergunningen per traject

Visstekken in beheer bij de Baroniesche Hengelaars Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

9

Waterattracties in en op de Bredase wateren Breda kent een groeiend aantal bedrijfmatige gebruikers van het water die recreatieve mogelijkheden aanbieden.

Breda

Rondvaart Sinds 2004 verzorgt werkbedrijf K*pabel, van BSW Bedrijven, rondvaarten. De bootjes bieden plaats aan maximaal 12 tot 14 passagiers. Tijdens de rondgaande tocht over de singels van 45 minuten krijgen de bezoekers uitleg over de stad en hetgeen ze zien. De rondvaarten kunnen individueel gebruikt worden, of er kan een bootje gecharterd worden voor een eigen groep. De boten varen regulier tijdens het vaarseizoen in de middag. Sloepenverhuur Het bedrijf BootjevarenBreda.nl verhuurt vanuit de haven van Breda sloepen voor enkele uren of een dagdeel. Er zijn sloepen voor 10 personen en sloepen voor 25 tot 30 personen. In alle gevallen wordt de sloep verhuurd met schipper. Het is mogelijk verschillende vormen van catering aan boord te krijgen. Het huren van een sloep op individuele basis, als gezin of groep, zonder schipper, is niet mogelijk.

Beleef Breda De kanoverhuur in het Bredase Spanjaardsgat wordt sinds enkele jaren verzorgd door BeleefBreda. Dit bedrijf kan groepen van maximaal 70 personen per kano de wateren van Breda laten verkennen. BeleefBreda is ook wederverkoper van de activiteiten van BootjevarenBreda. In het seizoen is er op zaterdag en zondag de mogelijkheid om enkele uren op individuele basis en zonder reservering een kanoronde te maken. Evenementen Met de komst van de haven in Breda is er ook een nieuwe evenementenlocatie aan de stad toegevoegd. De stichting Haven en Kade wil door de organisatie van het zomerfestival en het winterfestival enkele maanden per jaar doorlopende activiteiten organiseren. De Spanjaardsgatconcerten en de lichtsloepenparade vormen een start van de watergerelateerde evenementen.

Varend Terras en Barbequeboot BootjevarenBreda biedt ook twee onderscheidende manieren aan om het water van Breda te verkennen. Een varend terras en een BBQ-donut kunnen met schipper worden ingezet voor een rondvaart van 2 of 3 uur, met volledige verzorging aan boord.


10

Watertoeristen en waterrecreanten en ondernemers In dit hoofdstuk worden de doelgroepen voor het watergebruik van Breda geanalyseerd in omvang, motieven, trends en ontwikkelingen. Met deze gegevens zijn de kansen en tekortkomingen van het aanbod beter in kaart te brengen. In de bijlage een schematisch weergave van de analyse.

Markt

Drie hoofdgroepen: • Watersporters: deze doelgroep beoordeelt en benadert Breda vanaf het water. Het gaat om bootbezitters met ligplaats in Breda, passanten die met de eigen boot aan wal gaan in Breda en alle kleine watersporters zoals bijv. vissers, windsurfers en kanovaarders (met eigen bootjes). • Waterrecreanten: doelgroep met hoofdactiviteiten op ‘het land’, maar wel me met water als smaakmaker of onderdeel van de dagbesteding. Deze groep is een verzamelnaam voor zowel dag-, als verblijftoeristen en recreanten. • Ondernemers worden opgesplitst in twee groepen; aan het water en op het water. De groep waterrecreanten is aanzienlijk groter dan het aantal watersporters in Breda. Toch zijn beide doelgroepen belangrijk omdat zij elkaar onderling versterken en van dezelfde faciliteiten gebruik maken. Dagrecreanten en toeristen hebben het water van Breda over het algemeen niet in ‘top of mind’, zoals in vergelijkbare steden in waterrijke provincies (bijv. Leiden of Amsterdam), waar het bootgebruik aanzienlijk groter is. Ontwikkelingen aan de waterkant kunnen ingezet worden om de verblijfsduur te verlengen of herhalingsbezoek te vergroten. Met name groepen, stadstoeristen en bewoners zijn de belangrijkste markten waarmee de visie rekening houdt.


11

Watersporters, water als basis voor activiteit

Markt

Toervaarders/passanten Een vaargebied is aantrekkelijk als het voldoende groot is en het veel afwisseling biedt van omgeving en aanlegmogelijkheden. West Brabant wordt als vaargebied in het algemeen goed beoordeeld. De gemiddelde besteding per boot is €112,- per dag. Uit onderzoek is gebleken dat Breda als tweede favoriete bestemming van West Brabant wordt genoemd, na Willemstad. Het aantal passanten dat Breda daadwerkelijk bezoekt is hoog, nl. 4000 bootnachten op jaarbasis. De algemene trends en ontwikkelingen die waarneembaar zijn, geven mogelijkheden voor Breda in de toekomst. Er wordt steeds meer tijd aan de wal besteed en er is een groeiende belangstelling voor havens in steden en dorpen. Ligplaatshouders In de twee havens van Breda hebben ongeveer 80 boten een vaste ligplaats. Breda kent geen grote havens en de huidige jachthavens bieden weinig faciliteiten. Drimmelen dat op twee uur varen ligt van Breda kent maar liefst 1400 ligplaatsen. Motorboten en sloepen Landelijk gezien is er een groeiende markt van sloepvaarders. Mensen die met een eigen sloep regelmatig een dagje op het water verblijven in de natuur of stedelijke omgeving met een picknick aan boord. Zonder vaarbewijs of veel ervaring is het voor velen mogelijk om een dergelijke open boot te kunnen varen. Hoewel het water in en rondom Breda aantrekkelijk is, blijft voor deze groep het netwerk dat kan worden bevaren kleinschalig. Het is niet verwonderlijk als booteigenaren op den duur uitgekeken raken op varen in Breda.

Windsurfers Er liggen meer dan 300.000 surfplanken in Nederland, slechts 15.000 mensen zijn actief met de sport bezig, verspreid door het land. Het aantal surfers is de laatste jaren sterk afgenomen. Er vindt een verschuiving plaats van surfen op kleine plassen, naar surfen op groter water. Voor de plassen van Breda biedt deze ontwikkeling weinig kansen en zal daarom niet worden meegenomen in de visie. Sportvissers Aan de sportvisserij in Nederland wordt door ruim 1,7 miljoen mensen deelgenomen. Bijzonder is het grote aantal vissende kinderen (460.000). Verder valt op dat 58% van de vissers meer dan 42 keer per jaar gaat vissen. Het animo voor het vissen hangt sterk samen met de vangstmogelijkheden. In de sportvisserij is een toenemende specialisatie waar te nemen, waarbij verschillende typen sportvissers zich duidelijker laten onderscheiden (karpervissen, forelvissen). In Breda geldt dat de jeugd tot 14 jaar zonder vergunning gratis kan vissen. Het aantal leden van de Baroniesche Hengelaars is dalend van 8000 tot 5000 nu. Er wordt nog maar nauwelijks aan de singels gevist vanwege de slechte bereikbaarheid van het water. Deze groep verplaatst zich steeds meer naar de wateren in het buitengebied. Riviercruises / Chartervaart/ Rondvaart Een nieuwe markt voor Breda zou de chartervaart voor motorpassagiersschepen kunnen zijn. De chartervaart heeft zich de laatste jaren tot een redelijk stabiele markt ontwikkeld. De markt van de grote hotelboten groeit de laatste jaren enorm (ca 20% per jaar). Op dit moment leggen slechts een paar rondvaartboten op jaarbasis aan in Breda.

Jachthaven de Werve, deels onder de spoorbrug gelegen Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

12

Waterrecreanten, genieten aan of op het water

Markt

Bewoners Breda Tot 2007 speelde het water van Breda nauwelijks een rol voor de gemiddelde Bredanaar. De singels werden eerder beleefd als verkeersader dan als een recreatief water. Met de komst van de nieuwe haven heeft het water in Breda inmiddels wel een grotere betekenis in de beleving van de mensen. Ervan uitgaande dat iedere Bredanaar regelmatig recreëert, wordt deze doelgroep benaderd met dezelfde motieven en behoeftes als de gemiddelde recreant in Nederland / West-Brabant. Verder zijn er bewoners met een bootje en een ligplaats in de singels. Deze doelgroep beleeft de singels wel vanaf het water en kan in deze omschrijving onder de watersporters worden gerekend. Mensen met een woning aan het water willen meer betalen voor vastgoed, door het extra woongenot en gevoel van luxe. Recreanten Een derde van de vrijetijdsuitgaven in WestBrabant wordt besteed aan buitenrecreatie. Fietsen en wandelen blijven hierbij de meest populaire activiteiten. Daarnaast staat uitgaan en funshoppen hoog op de ranglijst. Sinds 2004 is het mogelijk om rondvaarten door Breda te maken. Inmiddels vervoert het rondvaartbedrijf 17.000 personen op jaarbasis. Geschat wordt dat deze tochten voor de helft door inwoners wordt gemaakt en voor overige helft door stadstoeristen (vanuit heel Nederland en buitenland).

Stadstoeristen Breda werd in 2009 verkozen tot beste Binnenstad van Nederland, Breda staat sinds 2009 ook in de top 3 van meest gastvrije stad van Nederland. Velen weten Breda dan ook te vinden. In 2009 kwamen er 1,5 miljoen bezoekers om te winkelen, lunchen of dineren op het terras of in de horeca.

Stadstoerist De laatste jaren heeft Breda zich in een landelijk neergaande trend weten te versterken in haar positie. Het aantal bezoekers aan Breda is gestegen en het aantal bezoeken is niet zo sterk gedaald als in andere Nederlandse steden. Het onderzoek van (LAgroup (2006) geeft aan dat als zowel sfeeraspecten als het productaanbod beiden goed scoren

bij de toerist en de aantrekkingskracht enorm stijgt door een positief ‘overall imago’. Een stad als Maastricht scoort hierin hoog, Breda bevindt zich in de middenmoot. Met name aan sfeerbeleving kan Breda meer toevoegen om de aantrekkelijkheid te vergroten. Groepbezoekers De haven in Breda is attractief voor groepen. Het huidige aanbod geeft voldoende aanleiding om Breda te kiezen als locatie. Daarbij is het uiteraard van belang dat er aanvullend voldoende mogelijkheden zijn om een groepsdagtocht compleet te maken. De vraag hiervan neemt steeds verder toe. Verblijfstoeristen Overnachtingen voor toeristen in Breda vinden voornamelijk in hotels plaats. Hoewel uit onderzoek (LAgroup) blijkt dat men Breda aantrekkelijker vindt voor een dagbezoek (60%) dan voor een weekendbezoek (20%), is het totaal aantal overnachtingen dat toeristisch georiënteerd is toch nog groot, tussen de 90.000 en 100.000 overnachtingen in 2009. Ook is Breda relatief gezien aantrekkelijker voor een verblijf dan andere steden. Voor de helft van zowel weekend- als daggasten is winkelen de belangrijkste reden om Breda te bezoeken. Evenementbezoekers Breda biedt een reeks aan evenementen en festivals, die jaarlijks terugkeren. In 2008 heeft Breda optimaal kunnen profiteren van een aantal grote media-events, zoals ‘Het Glazen Huis’ en ‘Mijn Tent is Top’. De haven wordt ingezet voor de organisatie van (nieuwe) evenementen. De Zomer - en Winterboulevard, Jazz in Haven Concerts, aankomst Sinterklaas en de verlichte sloepenparade zijn de belangrijkste. De haven heeft een capaciteit voor zo’n 10.000 gelijktijdige bezoekers. Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

13

De ondernemer aan en op het water Ondernemers worden in deze visie als aparte doelgroep omschreven. Hun kennis en ervaring is van belang voor de analyse. De ondernemers spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de faciliteiten en activiteiten in de haven van Breda en daaromheen

Markt

Toeristische ondernemers ‘aan’ het water Aan de haven liggen een aantal horecabedrijven met terrassen aan het water. Ondernemers denken meer gasten te kunnen aantrekken als de terrassen meer ‘aangekleed’ zouden zijn. Om gasten op het terras te vermaken is de ‘levendigheid’ op het water van belang. De route van de stad naar de haven is niet voor iedereen logisch (bebording, natuurlijke looproute) en daardoor is het lastiger voor onbekenden in de stad om de haven te bereiken. Bovendien vormt de vismarktstraat door het soort horeca in deze straat voor sommige bezoekers een extra belemmering om naar de haven te komen. Toeristische ondernemers ‘op’ het water De ondernemers die activiteiten op het water aanbieden hebben sinds de komst van de haven steeds meer klanten ontvangen. Onderling houden ze rekening met elkaar en verwijst men door. Ieder bedient zijn eigen marktsegment. De aanlegmogelijkheden zijn niet optimaal; de wal heeft geen bescherming en hierdoor lopen boten veel schade op bij het aanleggen. Door de groei en ontwikkelingen van ondernemers zijn duidelijke en beschermde vaste ligplaatsen in de nabijheid van de haven van belang. Hierdoor kan er efficiënter worden gewerkt en meer gasten worden bediend. Uitvoering dient in overleg met het Waterschap te gebeuren.


14

Richting aan de visie

Beleid

Toeristisch beleid Het toeristisch beleid op hoofdlijnen is vastgelegd in de nota Bestemming Breda (april 2010). Breda maakt daarin de balans op van het toeristisch beleid van de voorbije jaren en constateert een groei van het aantal toeristische bezoeken en een waardering voor het beleid op het terrein van evenementen. Breda is in de evaluatieperiode uitgekozen tot beste binnenstad en ziet daarin kansen om nieuwe bezoekers aan zich te binden. De doelstellingen voor de periode tot 2014 zijn: 1. Toename van het aantal toeristische bezoekers met 5% t.o.v. 2009 2. Toename van de internationale bezoekers, met name vanuit België 3. Zorgen dat het herhalingsbezoek minimaal gelijk blijft aan 2008 4. Behoud top 6-positie in de top tien van de meest bezochte toeristische steden van Nederland 5. Minimaal één keer verkrijgen van de titel meest gastvrije stad van Nederland

Visie Openbare Ruimte 2020 De gemeente Breda heeft in 2009 haar visie op de openbare ruimte vastgelegd onder de noemer Gedeeld, Herkenbaar, Duurzaam. Deze drie begrippen zijn leidend in de inrichting en het gebruik van de openbare ruimte. De begrippen zijn richtinggevend voor activiteiten van de gemeente Breda met betrekking tot openbare ruimte.

Het beleid wordt vormgegeven langs drie begrippen: Verleiden (gericht op marketing en promotie) Beleven (gericht op beleving m.n. in de binnenstad en online) Binden (gericht op gastvrijheid en herhalingsbezoek)

Opgave voor de visie Het onderscheid tussen gebruik, beleving en toekomst, uitgewerkt in gedeeld, herkenbaar en duurzaam worden doorvertaald naar het water, als beeldbepalende openbare ruimte in de stad. Uitgangspunten voor de visie zijn daarom: Water en oevers zijn niet exclusief maar voor meerdere gebruikers gelijktijdig. Water moet meer onderdeel worden van de beleving van de stad. Herkenbaarheid en bereikbaarheid van het water staan voorop. Water en haar gebruik moeten een duurzame en toekomstgerichte functie krijgen, met oog voor de monumentale status en de ecologische functie van met name de singelstructuur.

Opgave voor de visie De gemeente zet ambitieus in als toeristische stad, waarbij zij zich met name richt op meer bezoekers die langer verblijven. De visie moet invulling geven aan de manier waarop het water aan deze ambities bij kan dragen vanuit de termen verleiden, beleven en binden.

Aan de openbare ruimte worden drie soorten waarden toegekend. De Gebruikswaarde zet in op gedeelde ruimte. Uitgangspunt is het combineren van gebruikers in dezelfde ruimte. Ruimte mag niet exclusief voor een specifiek gebruik worden gereserveerd. De belevingswaarde gaat uit van herkenbare openbare ruimte. Herkenbaarheid moet zorgen voor het thuisgevoel. Dit vraagt om zorgvuldige inzet van monumenten en ijkpunten in de stad. De toekomstwaarde zet in op duurzaamheid. Daarbij gaat het om inrichting en onderhoud, maar ook om gebruik dat nu en in de toekomst mogelijk moet zijn.


15

Stadsontwikkeling, het Breda van de toekomst Breda kent in vergelijking tot veel andere steden veel stadsontwikkelinglocaties in of nabij de binnenstad. Door een historie met grootschalige bedrijven en militaire complexen in de binnenstad kwam er de afgelopen jaren veel ruimte vrij voor stedelijke ontwikkeling en verdichting. Deze ontwikkeling zal ook de komende jaren doorgaan. Op het kaartje zijn de locaties aangegeven die een relatie hebben met water en die op het programma staan.

Beleid Opgave voor de visie Stadsontwikkeling vormt een belangrijke toekomstige troefkaart voor Breda, met diverse aantrekkelijke ontwikkelingslocaties aan het water. Het tempo daarvan is echter een onzekere factor. De invulling van de haven van Breda als passantenhaven is hieraan gekoppeld. Vanuit vrijetijdsbesteding is deze onzekerheid ongewenst. Breda moet inzetten op een tijdelijk waterprogramma, zonder een definitieve invulling in de toekomst in de weg te staan.

Breda kijkt daarbij ver vooruit. Niettemin vraagt de grote hoeveelheid ontwikkelingsruimte om een nauwkeurige planning, zodat niet alle locaties tegelijk aan bod komen. Begin 2010 is ervoor gekozen de ontwikkeling van het Havenkwartier uit te stellen tot na 2020. De ontwikkeling van het CSMterrein zal nog daarna plaats gaan vinden, de herontwikkeling van de Krogten staat nog verder van ons af.

Samenhang Opvallend voor Breda is de mate waarin de verschillende projecten met elkaar verband houden. Daarbij is de Trambrug een essentiële knoop in de stadsontwikkeling. De wens vanuit het watergebruik is om deze brug te verhogen of beweegbaar te maken in de toekomst. De huidige verkeerssituatie laat dat niet toe. Verhogen of beweegbaar maken is pas mogelijk als een nieuwe ontsluiting de westelijke zijde van de stad gaat verbinden met het station. De Academiesingel zou daarmee de functie van een wijkontsluitingweg krijgen, waardoor een beweegbare brug een optie wordt. Realisatie van de nieuwe verbinding vormt onderdeel van de ontwikkeling van het Havenkwartier en het CSM terrein en staat daarmee nog ver van ons af. Vanuit het langetermijnperspectief van de haven van Breda wordt gekozen voor de functie van passantenhaven. Gezien het verband met stedelijke ontwikkeling is deze functie voor de komende 10 tot 15 jaar niet te verwachten. Breda zal met tijdelijke functies dit gemis voor de komende jaren moeten compenseren.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Nieuwe Haven, nieuwe Mark Drie Hoefijzers Seeligkazerne / wijk Fellenoord Stationskwartier Havenkwartier CSM terrein / Zoete Inval De Krogten

Ontwikkelingskaart Breda met aanduiding locaties aan water Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

16

Regels en vergunningen, raamwerk voor beleid Ligplaatsen voor open boten De gemeente Breda geeft vergunningen uit voor ligplaatsen voor open boten. Het betreft roeiboten en boten met een kleine motor. De vergunning wordt voor een specifiek traject uitgegeven en kost eenmalig € 130. Daarna betalen vergunninghouders iets meer dan € 25 per jaar aan precariorechten. De ligplaatshouders zorgen zelf voor de palen waaraan de boot bevestigd wordt. Er zijn geen bijzondere restricties of instructies.

Beleid Opgave voor de Visie De veelzijdige functie van de waterlopen als monument, ecologische verbinding, gebruiksruimte, capaciteit ligplaatsen en uitzicht voor bewoners en bezoekers vragen om een nauwgezette afweging tussen functies. De huidige beheersstructuur geeft onduidelijkheden en vraagt om aanpassing.

Aanvragen naderen plafond Het aantal aanvragen voor een ligplaatsvergunning is aanzienlijk toegenomen en nadert zijn plafond. Op korte termijn zullen alle beschikbare plekken zijn ingenomen of toegezegd. Aanlegsteigers particulieren De ligplaatshouders hebben geen toestemming om steigers te maken om aan en van boord te stappen. Op diverse plaatsen zijn deze echter wel aanwezig. Toetsingscriteria steigers in singels De gemeente heeft in 2006 toetsingscriteria opgesteld (niet vastgesteld) voor eventuele steigers in de singels. Op basis van de historische structuur en de functie van het betreffende gebied zijn er 7 locaties aangeduid die geschikt zouden zijn voor realisatie van openbare aanlegplaatsen. Er zijn voorwaarden opgenomen over maatvoering, materiaal en uitvoering. Er wordt verschil gemaakt tussen locaties die gekoppeld zijn aan de historische invalswegen en locaties gekoppeld aan de ‘groene lobben’.

Rijksmonument De Singels van Breda zijn aangewezen als Rijksmonument. Dit stelt beperkingen aan de veranderingen die aan de singels aangebracht worden. Hierbij is de beeldkwaliteit, de historische waarde en het behoud van het erfgoed richtinggevend. In de praktijk betekent dit dat aanpassingen aan het profiel van water en talud niet toegestaan zijn. Ecologische verbindingszone De singels van Breda maken onderdeel uit van de ecologische verbindingszone. Deze zone moet voor flora en fauna de verbinding maken tussen verschillende natuurgebieden. Deze functie stelt beperkingen aan de inrichting van de oevers, die een natuurlijk karakter moeten behouden. Voor kleinschalige ingrepen is de verbindingsfunctie over het algemeen geen beperking. Beheer De veelzijdige functies van de waterlopen in Breda brengen ook een ingewikkelde verantwoordelijkheidsstructuur met zich mee. Het Waterschap is verantwoordelijk voor de kwaliteit en kwantiteit van het water. Bovendien geeft zij ligplaatsvergunningen uit voor een deel van de Bredase wateren. De gemeente is verantwoordelijk voor het vaarwegbeheer en heeft dit (deels) weer uitbesteed aan het Waterschap. Deze ingewikkelde situatie leidt tot vragen omtrent beheer leidt tot onduidelijkheden voor initiatiefnemers. Nadere afspraken zijn noodzakelijk.


17

Kansen om op in te spelen Kansen en aanhaakpunten voor de stad Naast richtinggevend beleid, regels en vergunningen zijn er ook diverse (beleidsmatige) ontwikkelingen die aanhaakkansen bieden. In deze paragraaf is een selectie opgenomen.

Beleid Actueel en kansrijk Water is een actueel thema dat op alle schaalniveaus vraagt om aandacht. Dit gecombineerd met een ontwikkelingen die de stad als toeristische bestemming en als woonstad versterken geeft het thema actualiteit. De kansen moeten nu verzilverd worden.

Klimaat, zomer in Nederland Door de opwarming van de aarde zullen de gemiddelde temperaturen in Nederland naar verwachting stijgen. Dit zal tot uiting komen in meer zomerse perioden per seizoen. De klimaatpositie wordt vergelijkbaar met steden als Lyon. Hierdoor neemt de behoefte aan verkoeling toe. Het water, bereikbaar en bruikbaar voor inwoners en bezoekers, wordt zo naar verwachting een nog belangrijker onderdeel van de stadskwaliteit. HSL Shuttle Breda is aangetakt op het HSL netwerk en kent vanaf 2011 regelmatige snelle treinverbindingen met Amsterdam en Antwerpen / Brussel. Dit kan een stimulans zijn voor het stadsbezoek en geeft een impuls aan de woonkwaliteit in de stad. Het bieden van een aantrekkelijke stad met verblijfskwaliteit is dan een goede propositie. Water moet daaraan een bijdrage leveren. Beste Binnenstad 2009-2011 Breda is verkozen tot Beste Binnenstad. Dit leidt tot nieuwe dynamiek in de stad, nieuwe initiatieven en een toename van het aantal bezoekers. Juist in deze ‘stijgende lijn’ moet water nog meer dan nu een prominentere rol gaan spelen. Op dit moment draagt water aan het profiel nog maar beperkt bij.

Culturele Hoofdstad en beeldcultuur Brabantstad, de samenwerking van vijf Brabantse steden, heeft de ambitie om in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa te worden. Breda heeft binnen deze ambitie het profiel als stad van de Beeldcultuur. Het combineren van projecten aan het water met deze ambitie is kansrijk als onderdeel van de weg naar verkiezing. Brabant aan Zee Onder regie van de Seciaal Economische Samenwerking (SES) West-Brabant hebben de gezamenlijke gemeenten hun projecten en plannen gebundeld in het programma ‘Brabant aan Zee’. Breda wordt hierin gepositioneerd als centrale en trekkende bestemming voor watertoeristen. Zuidwestelijke Delta De Stuurgroep Zuidwestelijke Delta sorteert als samenwerking tussen een groot aantal overheidsorganen voor op klimaatverandering, waterafvoer, waterkwaliteit en zeespiegelstijging. Hiervoor worden ingrijpende projecten in de Delta voorbereid. Deze moeten balans geven aan de driehoek veiligheid-economie-ecologie. De ambitie is om werk met werk te maken en te komen tot een integrale aanpak van gebieden. Breda kan als vaarbestemming haar rol in de Delta vervullen.


18

Opvallende aspecten stad en water Passantenhaven – kwaliteit Breda is als toeristische stad steeds aantrekkelijker en wordt hoog gewaardeerd. Het contrast met de passantenhaven is dan extra groot. De toeristen per boot worden op een onaantrekkelijke plek in de stad met beperkte voorzieningen ontvangen. Bovendien draagt de uitstraling van de jachthaven en de locatie niet bij aan het imago van Breda als gastvrije waterstad.

Analyse

Locaties jachthavens onzeker Voor zowel jachthaven de Werve als voor de locatie van de Watersportvereniging Breda geldt dat deze voor de toekomst onzeker zijn. Stadsontwikkeling in de omgeving en herinrichting van het bedrijventerrein leiden tot mogelijke verplaatsing of verandering. Onbereikbare oevers De Singels van Breda kennen een relatief verkeersluwe binnensingel. Opvallend is dat het straatprofiel en de oeverinrichting niet uitnodigen om de singels wandelend te verkennen.

Prachtige, maar slecht bereikbare oevers van de Singels

Beleid ligplaatsen en werkelijkheid Breda heeft een strikt beleid uitgezet als het gaat om aanlegvoorzieningen in de singels voor openbaar gebruik. Tegelijkertijd zijn er geen specifieke kwaliteitseisen gesteld aan boten en aanmeerpalen van vergunninghouders in de singels. Bovendien is het illegale gebruik van singels en oevers groot. Betere handhaving is nodig. Vooral voor groepen De bedrijven die zich in de haven van Breda hebben gevestigd richten zich voornamelijk op groepen, waardoor de variatie en mogelijkheden voor individueel watergebruik beperkt blijven. Nautisch karakter evenementen De evenementen in de haven zijn maar beperkt nautisch van aard. De sloepenparade en de Spanjaarsgatconcerten gebruiken het water als vaarwater, de overige evenementen zijn ook elders mogelijk. Het aantal nautische evenementen is vooralsnog beperkt .

Evenement in de haven van Breda, winterfestival met ijsbaan Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

19

Visie water en vrijetijdsbesteding, hoofdlijnen

Visie Doelen en hoofdlijnen Breda wil zich verder profileren als aantrekkelijke stad voor bewoners, bezoekers en ondernemers. Zij wil haar identiteit verrijken en het toeristisch bezoek bevorderen om de economische bestedingen die daarmee samenhangen te vergroten. Water moet daarbij een prominentere rol spelen. Breda wil de toegankelijkheid en bruikbaarheid van water vergroten. Bij toekomstige stadsontwikkeling wil Breda nadrukkelijker dan in het verleden het water inzetten als kwaliteit voor ontwikkeling.

Doelgroepen Breda ziet kansen voor bewoners en voor de groeiende groep stadstoeristen die voor een dag of kort verblijf de stad bezoeken. Daarbij zijn de regio, de Randstad, de rest van Nederland en de Vlamingen de te onderscheiden markten. Breda ziet mogelijkheden in een groei van mensen die de stad in groepsverband bezoeken. Water en wateractiviteit kan voor hen een aanleiding zijn voor Breda te kiezen. Deze activiteiten zouden ook toegankelijk moeten zijn voor individuele bezoekers. Voor de bezoekers die per boot komen kan Breda een aantrekkelijke bestemming zijn en blijven. De ingrepen in de stad om doelgroepen te accommoderen dragen bij aan de beleefbaarheid voor bewoners.

Van binnen naar buiten De visie op de samenhangende kwaliteiten van de stad is vertaald in een ruimtelijke visie. Hierdoor vullen de functies en prioriteiten elkaar aan en versterken zij elkaar onderling: De haven van Breda, bruisend waterplein in het stadshart De Singels van Breda als parcours langs de essentie van de stad De blauwe lopers van Breda, als bron en thuishaven De passantenfunctie van Breda, in regionale samenhang en verankering De plassen van Breda worden benaderd als lokale voorziening met beperkte toeristische ontwikkelingsmogelijkheden.

Van kern naar randvoorwaarden De aantrekkingskracht van Breda aan de waterkant wordt gevormd door de haven. Dit moet het centrum worden waar vanuit de levendigheid tot stand komt. De Singels zijn ondersteunend aan de haven. De zijrivieren bieden capaciteit en ontwikkeling en de regionale positie zorgt voor verankering van de stad als toervaartbestemming.

Breda kiest daarbij voor een benadering vanuit het hart van de stad. De haven als bruisend waterplein gebruikt de singels als parcours voor stadsbezoek. De blauwe lopers geven ruimte voor specialiteiten en uitbreiding. Breda wil haar regionale positie als toervaartbestemming versterken. Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

20

Haven Breda, bruisend waterplein in de stad Voor land en water De Haven van Breda is het bruisende waterplein van de stad. Het is het hart van hetgeen Breda aan het water te bieden heeft. Daarbij is het watergebruik essentieel voor zowel de bezoekers over water als voor de toeschouwers langs de kade. In de haven gebeurt wat, er is beweging die ook vanaf de kade van deze plek een beleefbare haven maakt. Bij bepaling van de aard, de omvang en de inrichting van het waterprogramma zijn de kadegebruikers richtinggevend.

Visie Bruisend Waterplein De haven van Breda is de plek waar boten en mensen aankomen en vertrekken. Beweging is het kernwoord, zowel op het water als aan de kade. Inrichting is gericht op gebruik van de haven voor zoveel mogelijk functies en gebruikers tegelijk.

Voor groepen en individuelen Groepen hebben de activiteiten in de haven van Breda ontdekt. Marktpartijen bieden een brede variatie aan mogelijkheden aan om het water te verkennen. Voor individuele toeristische bezoekers en bewoners zijn de mogelijkheden beperkt tot een rondvaart of sporadisch de verhuur van kano’s. Vergroten van de variatie voor met name deze doelgroep bevordert het toeristisch bezoek en verlengt het stadsbezoek. Evenementen en activiteiten Het waterplein is bij uitstek een evenemententerrein, met het water als piste en de kade als tribune. Verdere uitbouw van evenementen om het water tot leven te brengen is kansrijk. Daarbij moet de aandacht niet beperkt blijven tot grootschalige en langdurige evenementen, juist kleinschalige activiteiten op het water brengen attractiewaarde voor de kade. Samen met verenigingen en bedrijven werken aan een doorlopende activiteitenkalender is noodzakelijk. De nadruk moet liggen op activiteiten met een nautisch karakter.

Beleving aan de kade De haven is nu enkele jaren open en heeft de nodige nieuwe bedrijvigheid aangetrokken. De opgedane ervaringen zijn voor sommige ondernemers aanleiding voor de roep om heroverweging van het ontwerp. Uitgangspunt moet daarbij zijn dat in gezamenlijkheid met ondernemers en gebruikers gekeken moet worden naar optimalisering, waarbij het karakter van het gebied als havengebied overeind moet blijven. Capaciteit De haven zal gebruikt worden door steeds meer boten van bezoekers en bedrijven. Capaciteit kan op hoogtijdagen een knelpunt zijn. Ook de tijdelijke ligplaatsen voor commerciële boten vragen om ruimte. Capaciteitsuitbreiding is mogelijk in noordelijke richting, tussen Hoge Brug en Singel. Vanuit de toekomstige koppeling van het havenkwartier, Via Breda en het CSM terrein aan de stad is het tot leven brengen van deze waterloop eveneens wenselijk. Vervoer over water Water kan een steeds belangrijker onderdeel worden van een bezoek aan Breda. Vervoer van mensen voor een toeristische rondvaart, maar ook voor vervoer van en naar verschillende plaatsen in de stad is mogelijk. De haven is daarvoor een essentieel vertrekstation en bestemming. Aanlegmogelijkheden voor initiatieven uit de stad moeten beschikbaar blijven.


21

Singels Breda, Parcours langs stadskwaliteiten Als de haven van Breda een bruisende plek is waar bootjes aankomen, bootjes vertrekken en waarvandaan mensen de stad over water gaan beleven, dan zijn de Singels een parcours langs de kwaliteiten die Breda te bieden heeft. De singels rijgen cultuurhistorie, natuur, hoogstedelijke ontwikkeling en kunst aaneen tot een onbewegwijzerde en logische route door de stad.

Visie Parcours Breda De singels vormen het parcours langs de kwaliteiten van de stad. Alles wat Breda te bieden heeft presenteert zich aan de singels. Inzet is hieraan een extra laag toe te voegen, die maakt dat een ‘rondje Breda’ een toeristisch bezoek aan Breda pas compleet maakt.

Variatie in verhuur en eigen boten De Singels zijn vooral aantrekkelijk om één of enkele malen te zien en te beleven. Verhuur krijgt daarom voorrang boven bezit van eigen boten. Doelstelling is om ruimte te bieden om zoveel mogelijk mensen van binnen en buiten de stad te laten genieten van de variatie van de Singels. Voor groepen en individuelen De mogelijkheden voor het beleven van de Singels zijn grotendeels gericht op de stadstoerist in groepsverband. De rondvaart en op specifieke tijden ook de kanoverhuur vormen hierop de uitzondering. Verdere ontwikkeling moet individuele bezoekers en bewoners de mogelijkheid bieden om zonder reservering spontaan een rondgang door de haven of de singels te maken.

gels ingezet worden als verkoeling, door oevers en het water bereikbaar te maken. Nieuwe Mark fase 3 van meerwaarde De doortrekking van de Nieuwe Mark fase 3, vanaf de Markendaalseweg naar de zuidelijke singels, vergroot de vaarmogelijkheden aanzienlijk. Hierdoor worden 2 andere parcoursen mogelijk, waardoor voor individuele bezoekers en groepen meer mogelijkheden ontsloten worden. De doorgaande bevaarbaarheid is dan noodzakelijk. Zonder deze bevaarbaarheid vormt de koppeling van de Derde Fase Nieuwe Mark aan de zuidelijke singels nog steeds een meerwaarde voor wandelaars en fietsers, als een soort logische recreatieve route. Plusprogramma voor grotere variatie Ten behoeve van een nog betere beleving kan bekeken worden welke maatregelen het parcours over het water kunnen versterken. Uitgangspunt daarbij is dat de te bieden extra’s alleen bereikbaar zijn vanaf het water. Op die wijze wordt watergebruik een must bij een toeristisch bezoek aan de stad.

Voor nat en droog Doelstelling is de Singels niet alleen vanaf het water te laten beleven, maar ook vanaf het land. Hiervoor is eerder het principe vastgesteld dat de binnensingel zich in potentie leent voor een wandeling langs de singel. Het wegprofiel en de oever lenen zich hier op dit moment niet voor. De taluds zijn stijl en moeilijk begaanbaar, parkeren speelt zich veelal af aan de kant van het water en een trottoir loopt langs de huizen. Het toegankelijk en bruikbaar maken van de binnensingels voor voetgangers is doelstelling. Bovendien kunnen de sinVisie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

22

Blauwe lopers, kwaliteit, capaciteit en beleving

Visie Blauwe Lopers, kwaliteit en capaciteit De blauwe lopers geven de Bredase waterstructuur iets extra's, om te wandelen, een specifiek stukje te varen of om de boot af te meren. Hier is ruimte voor groei van het aantal ligplaatsen, in combinatie met een kwaliteitsslag. De noordzijde van de stad als ontwikkelingsruimte biedt forse capaciteitsgroei.

De rondgaande singels worden gevoed door de Mark en de Aa of Weerijs. De rivieren verlaten de stad onder de Tramburg en het spoor, waar de jachthavens en de Belcrumhaven (in potentie) ruimte bieden voor ligplaatsen van verschillende soorten boten en bootjes. Op dit moment kennen de bevaarbare tracés van de Mark en de Aa of Weerijs eenzelfde soort gebruik als de singels. Een accentverschil is daarbij wenselijk. De singels moeten primair gericht zijn op bevaarbaarheid voor rondgaande boten, de blauwe lopers bieden meerwaarde en ruimte voor vaste ligplaatsen. Bovendien is de landschappelijke kwaliteit van de Blauwe lopers van grote waarde voor de singels. Kwaliteitsslag Breda biedt ligplaatsen aan tegen een zeer laag tarief, zonder specifieke voorzieningen. De ligplaatshouders moeten zelf voorzieningen maken, waardoor de kwaliteit sterk verschilt. Nieuwe ruimte voor ligplaatsen in de Blauwe Lopers van Breda biedt mogelijkheden om ook meer comfortabele ligplaatsen aan te gaan bieden, met voorzieningen om aan boord te komen. Ook eventuele afsluitbare steigers kunnen in het assortiment opgenomen worden.

den naar ontwikkelingsmogelijkheden voor de ondersteunende servicebedrijven, en voor botenstalling aan land, eventueel zelfs binnenstalling. Mogelijk zijn ondersteunende servicebedrijven geïnteresseerd in tijdelijke vestiging op deze plek voor onderhoud en reparatie van boten. Op die wijze wordt het wateraanbod van Breda voor bewoners en bezoekers verrijkt. Gezien de schaal van het gebied en de ruimte die beschikbaar is wordt groei van de capaciteit juist hier voorzien. Overig stedelijk water Nieuwe en bestaande stadsdelen als Haagse Beemden en Waterdonken zijn waterrijk aangelegd, maar niet aangesloten aan de bevaarbare rivierstructuur. Vanuit het oogpunt van waterberging, rivierwaterafvoer en ‘droge voeten’ ligt het niet voor de hand deze aansluiting verder te onderzoeken. Culturele Hoofdstad 2018 Breda stelt zich met de combinatie Brabantstad kandidaat als Culturele Hoofdstad van Europa 2018. Daarbij staan twee assen centraal. De wateras tussen stad en haven kan zo een sterke ontwikkelingsimpuls krijgen.

Wandelzones in zuidelijke richting De oevers van de Aa of Weerijs en de Mark bieden een onverwachte kijk op Breda. Verdere uitbouw van fiets-en wandelmogelijkheden langs de oevers draagt bij aan een sterkere koppeling tussen Breda en haar water. Ook hier zijn bereikbare oevers voor verkoeling en pootje baden van belang. Koppeling van de ontwikkelingen aan een betere waterkwaliteit ligt voor de hand. Capaciteitsgroei aan de noordzijde Het gebied ten noorden van de Singels, met name de Belcrumhaven, leent zich voor uitbreiding van het ligplaatsenaanbod. Hier kan ook gekeken worVisie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

23

Breda hoofdbestemming in de regio Breda als vaardoel Breda ligt aan een stelsel van rivieren en kanalen door Brabant en vormt een vaardoel in een breder gebied. Bovendien vormt Breda een vaardoel op zich, voor boten die de Biesbosch of Delta bezoeken en een bezoek aan Breda daarmee combineren. Breda moet voor deze groep een aantrekkelijke bestemming zijn.

Visie Bestemming Breda Ook voor watertoeristen is Breda een belangrijke bestemming. Inzet is om gasten die over water komen met hun eigen schip of met een rondvaartboot, voor evenementen of voor stadsbezoek een comfortabel verblijf in de stad te bieden. Breda sluit hiermee aan op de regionale positie en de regionale projecten Brabant aan Zee en Zuidwestelijke Delta.

Uitbreiden capaciteit Breda ontvangt jaarlijks naar schatting 2000 boten die gemiddeld 2 nachten blijven. Dat is gezien de aard van het vaarwater en het aantal passerende boten aanzienlijk. Jaarlijks passeren er ca 4000 jachten de Marksluis, en kennelijk maakt een substantieel deel van deze regiobezoekers gebruik van de passantenhaven van Breda. De beperkte kwaliteit en voorzieningen en de minder aantrekkelijke ligging van de passanten weerhoudt niet iedereen van een bezoek. Met een groeiende aantrekkelijkheid van de binnenstad en een groeiend aantal evenementen zal de aantrekkingskracht van de passantenhaven ook toenemen. De capaciteit moet dan voldoende zijn. Uitbreiding van de capaciteit met een kleine steiger aan de noordzijde van de bestaande passantenhaven is eenvoudig te realiseren.

Uitstraling Verbetering van de uitstraling van de passantenhaven is gewenst. Ook voor toeristen per boot moet gelden dat zij zich welkom voelen als gast van de stad. Deze ervaring moet ook zichtbaar zijn vanaf de wal. De aanwezige voorzieningen in de bestaande passantenhaven voldoen, maar zijn beperkt. Door middel van informatiepanelen kunnen mensen beter geïnformeerd worden over de route naar de stad en de voorzieningen in de haven. De bestaande jachthaven presenteert zich ook aan niet watersporters en draagt niet optimaal bij aan de beleving van Breda als waterstad. Bij herinrichting van die omgeving is het aanzicht vanaf de wal een aandachtspunt.

Voor de toekomst is verplaatsing van de passantenhaven (en mogelijk ook de jachthaven) naar de Belcrumhaven een kansrijke optie die opgenomen kan worden in de uitwerking van het havenkwartier.


24

Plassen voor lokaal gebruik, software voor bekendheid

Visie Plassen lokaal gebruik De bereikbaarheid, inrichting en omgeving van de plassen stelt beperkingen aan de toeristische bruikbaarheid. Het bestaande beheersregime wordt voortgezet. De Emerput draagt potenties in zich als ontwikkellocatie voor groepsactiviteiten, maar vormt tegelijkertijd ook een belangrijke ecologische zone. Nauwkeurige afweging is noodzakelijk.

De meren en plassen van de gemeente kennen op dit moment een lokaal gebruik. De Asterdplas en de Kuil kennen voornamelijk bezoekers uit de directe omgeving, de Galderse Meren trekken bij mooi weer bezoekers vanuit de hele stad. De bereikbaarheid van deze plassen is beperkt en de infrastructuur en parkeercapaciteit zijn niet berekend op grotere bezoekersstromen. Het huidige beheersregime wordt voortgezet.

Software voor bekendheid en gebruik Naast het inrichten van ruimte, het verbeteren van kwaliteit en het bevorderen van ondernemerschap is de bekendheid van Breda als waterstad een aandachtspunt. Daarbij is niet alleen de toeristische promotie en marketing van belang. Ook inwoners moeten zich beter bewust worden van de kwaliteiten van Breda aan de waterkant. Dit bevordert gebruik en verbetert het imago.

Vanuit toeristische profilering ligt een verdere ontwikkeling ook niet voor de hand. De regio is rijk aan gevarieerd ontwikkelde zwemplassen (Kurenpolder-Hank. ’t Zand-Alphen, Beekse Bergen-Hilvarenbeek, de Mosten-Meerle, de KeenEtten-Leur). Ook deze locaties richten zich op zonnige dagen op zwemmers uit de regio. Deze groep wordt daarmee voldoende voorzien.

Educatie, water als voorwaarde Ook voor kinderen is het besef dat water nu en in de toekomst een levensvoorwaarde is een belangrijke boodschap. Steeds meer zal stadsontwikkeling en gebiedsbeheer aangepast moeten worden aan de waterbergingsopgave en de watertoets. Door kinderen in projecten kennis te laten maken met alle aspecten van water (dus ook met watergebruik) leren zij de functie van water nu en in de toekomst.

Emerput ontwikkelingslocatie? Beter bereikbaar en meer stedelijk gelegen is de Emerput. De functie van deze put als bezinkbassin voor het koelwater van de suikerfabriek is heeft zijn invloed gehad op de waterkwaliteit en het imago van de waterplas. Tegelijkertijd komt op deze plek een aantal bijzonderde vogels voor. Dit vraagt om een nauwkeurige benadering. Afhankelijk van de ontwikkeling van deze waterkwaliteit is een specifieke voorziening op deze plek te overwegen. Daarbij kan aangehaakt worden bij het groepsbezoek dat Breda de laatste jaren succesvol aanboort. Een bedrijfsmatige voorziening met gebruik van water biedt mogelijkheden, bijvoorbeeld in combinatie met het naastgelegen funcenter Breda (Kartbaan etc.). De denken valt aan een waterskibaan of soortgelijke attractie.


25

Water als troefkaart voor stadsontwikkeling Combinaties rood-groen-blauw Vervlechting van functies en combineren van opgaven voor natuur, waterbeheer en gebruik vormen de uitdagingen van stadsontwikkeling voor de komende decennia. Dat is ingewikkeld, maar geeft ook kansen voor onderscheidende stadsontwikkeling, waardevermeerdering van onroerend goed, verbeteren van de ecologie en vergroten van de gebruiksmogelijkheden.

Visie Water Troef Breda vertaalt de visie water door naar nieuwe gebieden. De Belcrumhaven is voor de toekomst het centrum van de havenactiviteiten en kan daar ook in de aanloop naar ontwikkeling al een bijdrage aan leveren. Een mogelijk Stadsstrand zet het stadsdeel alvast op de kaart. Jachthavens of andere vaste ligplaatsen zijn aantrekkelijk als instrument in stedelijke ontwikkeling, niet als doel op zich.

In Breda zullen er de komende decennia diverse projecten gerealiseerd worden die hun kracht kunnen ontlenen aan de ligging aan het water. Voor het Havenkwartier ligt de relatie voor de hand, maar ook de herontwikkeling van de wijk Fellenoord, in combinatie met het Belastingkantoor en de Rechtbank grenzen aan het water en kunnen onderscheidende waarde ontlenen aan het water. Voor het CSM terrein is eveneens een toekomst met water als mogelijke smaakmaker. Visie doorvertalen naar nieuwe gebieden De visie voor het watergebruik, met het Bruisend Waterplein, het Rondgaande Parcours en de Blauwe Lopers, kan doorvertaald worden in nieuwe gebieden. De Singel zelf blijft daarmee gericht op doorvaart voor een grote variatie aan boten. Kleine of grotere zij-armen kunnen worden ingezet als blauwe loper, met ruimte voor vaste ligplaatsen in verschillende kwaliteitsniveaus. Hierbij zijn ook goede koppelingen te maken met onderscheidende woonmilieus. Belcrumhaven centrum van het havenkwartier De Belcrumhaven biedt ontwikkelingskansen als nieuwe havenlocatie voor de stad. Hier kunnen jachthaven, sloepenhaven en passantenhaven samen worden gebracht. Breda vult op die manier beter de passantenfunctie in en biedt ruimte voor kwalitatief betere ligplaatsen in de stad. De ontwikkeling van het omliggende havenkwartier zal nog circa 10 jaar op zich laten wachten. Vooruitlopend daarop kan de Belcrumhaven zelf al wel actief in gebruik genomen

worden. Door de oevers bereikbaar te maken en de voorzieningen drijvend, kunnen tijdelijke functies de noden van de stad invullen, zonder een hypotheek te leggen op de toekomstige ontwikkelingen. Watersportfuncties als vooruitgeschoven post Waterfuncties kunnen fungeren als vooruitgeschoven post in de stadsontwikkeling rond het havenkwartier. Deze functies zijn bij uitstek verplaatsbaar (lees: drijvend) en kunnen op tijdelijke basis worden vergund. Horeca met terras, aanlegplaatsen voor sloepen, stalling voor boten en onderhoudsruimtes voor kleinschalige servicebedrijven bieden kansen om de beschikbare ruimte tijdelijke economisch te benutten. Bovendien zorgen deze functies ervoor dat het gebied op een positieve manier op het netvlies van bewoners en bedrijven komt en leveren zij een bijdrage aan een positief imago. Deze vorm van transitiebeheer wordt in voormalige havengebied vaak succesvol toegepast. Stadsstrand Voor transitiebeheer zorgen onderscheidende publieksfuncties ervoor dat een gebied tussen de oren van de inwoners komt, nog voordat het ontwikkeld wordt. In dat kader is ook het tijdelijk in gebruik nemen van een stukje van het CSM Terrein een optie. Functies die zorgen voor bezoekers en voor levendigheid dragen hieraan bij. Een stadsstrand, bijvoorbeeld met paviljoen, is een nader te onderzoeken optie. Marina Breda? De ontwikkeling van een jachthaven als onderdeel van stadsontwikkeling vergroot de capaciteit van de stad, maar draagt niet bij aan de beoogde levendigheid en vaarbewegingen op de Singels en in de Nieuwe haven. Een jachthaven is daarom zeker geen doel op zich. Indien uitbreiding van de ligplaatsencapaciteit onderdeel vormt van het maken van een onderscheidend woonmilieu of stadsgebied past deze wel in de visie. Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

26

Bruisend waterplein, activiteiten en evenementen

Actieprogramma

Ligplaatsen In de haven van Breda worden geen vaste ligplaatsen uitgegeven. De lage kade is voor algemeen gebruik en worden door de bedrijven gebruikt om boten te laten vertrekken en te laten aankomen. Op korte afstand van de haven kunnen vaste ligplaatsen gemaakt worden voor de boten die bedrijfsmatig gebruikt worden, zoals verhuursloepen en rondvaartbootjes. Er is ruimte voor een beperkte groei van het aantal bedrijfsactiviteiten op het water vanuit de haven. Daarbij heeft individueel bezoek de prioriteit. Verhuur van bijvoorbeeld waterfietsen en andere spierkracht voortgedreven vaartuigen wordt gestimuleerd. De bedrijven krijgen geen vaste kadelocatie. Er is geen ruimte voor voorzieningen aan de wal, anders dan in bestaande bebouwing. Intensivering van de samenwerking met ter plaatse gevestigde horecaondernemers is dan ook noodzakelijk. Evenementen De beleving van de haven als waterplein moet versterkt worden door evenementen. Naast de reeds bestaande evenementen zet Breda in op kleinschalig en veelvuldig gebruik van de haven voor watergebonden activiteiten. Breda ondersteunt en stimuleert nautische activiteiten en wil flexibel omgaan met initiatieven. Zij wil burgers, bedrijven en verenigingen stimuleren te komen met voorstellen. Uitgangspunt is dat het water beperkt en alleen voor het betreffende evenement ingericht kan worden, maar dat er geen permanente inrichtingselementen nodig zijn. De evenementen moeten gericht zijn op beleving en beweging vanaf de kade en de terrassen, om een bijdrage te leveren aan de specifieke aantrekkelijkheid van deze omgeving. Kansrijk is ook een Bredase waterpalio, waarbij wijken tegen elkaar strijden in een vaarwedstrijd.

Een andere mogelijkheid om evenementen met water te stimuleren is het organiseren van kleinschalige concerten en voorstellingen op plaatsen die alleen via het water bereikbaar zijn. Aanbieders van rondvaartboten en huurboten kunnen dan toegangskaarten verkopen voor exclusieve belevingen op het water. Andere steden zijn hiermee zeer succesvol. Een koppeling aan bestaande muziekfestivals en het filmfestival in samenwerking met partners is een mogelijk goede start. Inrichting terrassen De terrassen maken onderdeel uit van het ontwerp van de haven. Daarbij is gekozen voor terrassen aan de waterzijde, op de hoge kade, en zonder voorzieningen tegen de gevel van de horecabedrijven aan. Bovendien is de kade ingericht als doorgaande (brom)fietsroute. Gemeente en ondernemers zoeken samen naar mogelijke verbeteringen van het verblijfsklimaat aan de haven. Bij inrichting is behoud van het specifieke dat een haven heeft leidend. De openheid, de relatie met het water en de robuustheid van materialen maken daar onderdeel vanuit.


27

Singels, verbetering van het ‘Parcours-Breda’

Actieprogramma

Locaties voor mogelijke openbare aanlegsteigers

Kwaliteit vaste ligplaatsen De ligplaatsen in de Singels geven niet de indruk dat Breda een sterke relatie heeft met haar water. Een kwaliteitsslag is nodig. De gemeente is al begonnen met het aanschrijven van de ligplaatshouders en het handhaven van de regelgeving. Daarnaast kan gestart worden met het vergroten van de variatie aan ligplaatsen in de singels, door specifieke gebieden in te richten met beperkte voorzieningen, tegen een hoger tarief. De begaanbaarheid van het talud, de aanwezigheid van een opstapplaats en de realisatie van standaard aanlegvoorzieningen verhogen de kwaliteit. Inrichting moet in afstemming met het Waterschap. Opstap- en afstapplaatsen Vanuit de functie van de singels als Parcours is het wenselijk op diverse plaatsen open afstapplaatsen te kunnen realiseren. De gemeente heeft hiervoor in 2006 toetsingscriteria geformuleerd. Daarbij worden mogelijke plaatsen bepaald voor steigers en worden kwaliteitseisen gesteld aan materiaal, formaat en uitvoering. Belangrijk uitgangspunt is dat de steigers openbaar van karakter zijn Kleinschalige voorzieningen openbaar gebruik Vanuit de functionaliteit binnen de visie en de functie die zij moeten vervullen is een eenvoudige drijvende voorziening met een verbinding naar de binnensingel afdoende. Ook de aanhaking aan bruggen biedt mogelijkheden voor eenvoudige en passende constructies, met beperkte investeringen. Door te kiezen voor drijvende voorzieningen is het zelfs mogelijk deze alleen in de zomerperiode in het water te hebben en deze in de winterperiode, bij hogere waterstanden en grotere afvoercapaciteit, weg te halen. De locaties zijn, ingegeven vanuit commercieel gebruik en fysieke mogelijkheden, aangeduid op kaart.

Speciale locaties, podia voor stad en water Op enkele locaties, gekoppeld aan de Groene Lobben langs de Singels, leent de locatie zich meer voor een bredere ontwikkeling van plekken aan het water. Onder de noemer ‘podium’ wordt gestreefd naar een ontwikkeling aan het water waar ruimte is voor verblijf en activiteiten. De aanlegfunctie is daarbij maar een beperkt onderdeel. In de bijlagen is in samenwerking met de afdeling ontwerp openbare ruimte een eerste mogelijke uitwerking gemaakt met locaties en referenties. Specialiteit: Rondje kasteel van Breda Het terrein van de KMA is uit veiligheidsoverwegingen niet toegankelijk. Een kleine ronde door het terrein per boot, alleen voor groepen onder begeleiding, zou een zeer aantrekkelijke en unieke aanvulling zijn op de beleving van Breda. Het zou een element aan de rondvaart over water toevoegen die zonder het water niet bereikbaar is. Daarmee wordt een rondvaart een must om Breda volledig te beleven. Onderzocht moet worden of de toegankelijkheid op specifieke tijden en onder voorwaarden verkregen kan worden. Singel Plus Programma Andere manieren om het beleven van het ‘Parcours Breda’ tot een uniek onderdeel van de stad te maken is door gebruik te maken van ruimtes onder de bruggen. Hier kunnen kunstprojecten worden gedaan (beschildering onderzijde bruggen), hier kunnen lichtprojecten worden gerealiseerd door lichtkunstenaars, of er kunnen films en muziek worden getoond.


28

Belcrumhaven (tijdelijk) centrum voor watersport

Actieprogramma Transitiemanagement De Belcrumhaven, maar ook het CSM Terrein zullen op termijn onderdeel van de binnenstad moeten worden. Om hieraan ‘alvast te wennen’ kunnen tijdelijke functies bijdragen aan de verovering van het stadsdeel. Ook het CSM terrein kan in deze strategie een rol spelen, bijvoorbeeld met een Stadsstrand met paviljoen aan de Markkade

De ontwikkeling van het Havenkwartier zal naar verwachting pas na 2020 gestart worden. Hergebruik van de hallen van Backer en Rueb voor tijdelijke bedrijven en culturele functies wordt onderzocht. Daarbij ligt een koppeling met het water voor de hand. De achterzijde van de hallen leent zich voor aanleg van een sloepenhaven. Een eenvoudige hijsvoorziening zou bovendien de mogelijkheid bieden de schepen op de wal te zetten. Hierdoor bestaat de mogelijkheid voor winterstalling binnen en voor onderhoud aan schepen. Bekeken kan worden of een bedrijf (tijdelijk) interesse heeft in het aanbieden van een dergelijk concept.

Replica Turfschip Een gedeelte van de loods en buitenruimte kan ook gebruikt worden om een scholingsproject te starten voor de bouw van een replica van het Turfschip. In samenwerking met technische scholen en omscholingsprojecten voor werkzoekenden kan het specifieke vak van houtbewerking opnieuw tot leven worden gebracht. Bovendien leert de ervaring elders dat een dergelijk project tijdens de bouwperiode een aantrekkelijk bezoekdoel is voor toeristen, inwoners en voor scholen. Voor het Turfschip-2 moet tegen de tijd van afronding een goede ligplaats gevonden worden in of nabij het Spanjaardsgat als nieuw bezoekdoel.

Botenstalling en ‘Dry Stack’ De mogelijkheden om boten binnen te stallen zijn beperkt. Deze functie is tijdelijk op een goede manier in te vullen, omdat er niet of nauwelijks permanente voorzieningen nodig zijn. Investeringen voor een dergelijk gebruik blijven dan ook beperkt. Een onbekende manier van botenstalling in Nederland is Dry Stack, waarbij boten in rekken worden geplaatst als een soort tijdelijke ligplaats. Een heftruck met lange vork haalt de boten uit het water en laat ze in het water zakken voor gebruik. Na gebruik worden de boten terug in het rek gezet. Ook hiervoor leent de grote loods zich uitstekend.

Breda Plage Op het voormalige CSM terrein aan de Markkade kan een stadsstrand een bijdrage leveren aan transitiemanagement en het verbeteren van de binding tussen Breda centrum en de havenomgeving.


29

Belcrumhaven Tijdelijke sloepenhaven Watersportcentrum op land en water

Actieprogramma

Zoeklocatie tijdelijke functies Stadsstrand, aanhakend op ambitie Breda binnen kandidatuur Brabantstad Culturele hoofdstad 2018

Opwaarderen passantenhaven met Uitbreiding in combinatie met beeldkwaliteit Ruimte voor rondvaartboot

Locatie vaste ligplaatsen Commerciële activiteiten

Onderzoek rondje kasteel Breda als Onderdeel van een rondvaart

Waterplein Geen vaste ligplaatsen Ruimte voor opstappen, afstappen Bezoekers en evenementen

In– en uitstapplaatsen voor rondvaart en bootverhuur. Openbaar toegankelijk. Onderscheid eenvoudige aanlegsteigers en podia waar land en waterfuncties samenkomen

Singel Plus Programma Kunst onder bruggen

Kwaliteitsverbetering en nieuwe types vaste aanlegplaatsen open boten

Bereikbare en bruikbare singel Wandelpad langs binnensingel

Verdere versterking wandelroutes langs bovenloop rivieren Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

25 30

Visie op aanpak en actieprogramma

Actie

Criteria Uitgangspunt voor de visie zijn de geformuleerde doelstellingen, die samengevat zijn: De stad beter profileren en het profiel verrijken met het water Toeristisch bezoek en economische bestedingen vergroten Het water toegankelijk en voor zoveel mogelijk doelgroepen bruikbaar maken Water inzetten als kwaliteit bij stadsontwikkeling. Bij het uitwerken van de visie en de doorvertaling naar een actieprogramma met prioriteiten is toetsing aan de doelstellingen richtinggevend. In het schema op pagina 27 is een eerste aanzet gemaakt van de toets. Aanpak, beschikbare instrumenten De visie Water en vrijetijdsbesteding geeft richting aan de toekomstige activiteiten en beleid van de gemeente Breda, maar ook van haar partners. Daarbij is het niet in alle gevallen nodig of mogelijk dat de gemeente zelf initiatief neemt. Soms is haar rol ook anders. In de uitwerking maken wij onderscheid tussen de volgende aanpak voor de gemeente: Toestaan, het verlenen van medewerking aan initiatieven van derden Doen op maken, het uitvoeren van werkzaamheden of het doen van investeringen (financieel) ondersteunen; het geven van subsidie of andersoortige support voor een initiatief Aanhaken; het inbrengen van projecten en activiteiten in andere lopende initiatieven op regionale of lokale schaal Uitwerken / plan maken; het verder detailleren van een initiatief of het uitwerken van een plan

van aanpak of ontwerp Inpassen in bestaand beleid of aanpassen van beleid; het vertalen van een voornemen naar ander richtinggevend beleid of het verwerken van principes in regelgeving. In het schema op pagina 27 is een aanzet gegeven van de rol van de gemeente Breda. Fasering en volgorde De middelen en capaciteit van de gemeente Breda kennen beperkingen. Het stellen van prioriteiten en het faseren van de acties is daarom belangrijk. In het schema op pagina 27 is een voorstel voor fasering weergegeven. Daarbij is rekening gehouden met de volgtijdelijkheid van projecten, de capaciteit van de gemeente en het belang van het project. Uitgangspunt is dat projecten waar ondernemers mogelijkheden kunnen krijgen als eerste aan bod komen. Principes voor ontwikkeling Vanuit de keuzes in de visie komen een aantal principes naar voren die helpen bij het stellen van prioriteiten: Gebruik van boten gaat voor bezit van boten Bruikbaarheid water en haven in balans met ontwerp en beeldkwaliteit Aanlegplaatsen langs de singels worden openbaar en voor iedereen bruikbaar Uitstraling van watersportvoorzieningen draagt bij aan beleving Breda aan de waterkant Gedeeld gebruik


31

+ ++ +

++ ++ ++ ++

+ ++ ++ + +

++ ++ ++

+ +

++

jaartal start

inpassen in beleid / beleid aanpassen

uitwerken / plan maken

aanhaken bij bestaande initiatieven

financieel ondersteunen

++ +

2012 2013 2011 2012 2011 2011

+ ++ + +

2011 2011 2012 2011

+ + ++

doen of maken

2011 2011 2011 2011 2011

+ + + ++ + +

toestaan

water inzetten als kwaliteit bij stadsontwikkeling

water toegankelijk en bruikbaar maken

profileren en identiteit verrijken

project of activiteit Bruisend waterplein in de stad sloepenverhuur en kanoverhuur (evt. waterfietsen) voor individuele bezoekers nautische evenementen nautische activiteiten door verenigingen, regelmatig terugkerend toevoegen Boulevard aan voetgangerszone ligplaatsen voor bedrijfsmatig aanbod tussen Hooge Brug en Singel Parcous langs stadskwaliteiten nieuwe ligplaatsen gedeeld bezit in singels aanpassen wegprofiel binnensingels en / of maken wandelpad realiseren aanlegsteigers voor openbaar gebruik op markante punten singels Plus-programma onder bruggen in singels met kunstenaars en kunstacademie starten overleg voor specialiteit, rondje kasteel per rondvaartbootje handhaving regelgeving vergunninghouders singels Blauwe lopers als bron en thuishaven aanwijzen gebieden in blauwe lopers met ruimte voor hoger niveau aanlegplaatsen (bedrijfsmatig) realisatie sloepenhaven noordwestzijde Belcrumhaven ontwikkeling tijdelijk centrum voor watersport nabij belcrumhaven samenstellen initaitiefgroep (technische opleiding, gemeente, cultuurhistorie, cultuur) voor replica Turfschip Bestemming in de regio uitbreiden capaciteit passantenhaven en verbeteren voorzieningen (welkom!) Overig onderzoek ontwikkelingslocatie Emerput aandacht uitstraling haven visualiseren en vastleggen uitgangspunten voor stadsontwikkeling met water binnen deze visie maken brochure voor ondernemers en verenigingen met mogelijkheden looproute stad-haven combinaties met verblijf, hotelsector steiger voor rondvaarten en riviercruises onderzoek naar mogelijkheid voor stadstrand afstemming verantwoordelijkheden beheer en onderhoud en vergunningen tussen Waterschap en Gemeente

toeristisch bezoek en economie bevorderen

Schema uitvoeringsprojecten

+

+ ++

++

+

2014

++

2012 ++

++ + ++

++ + +

+ + ++

2011 2011 2012 2011 2015 2011 2011


32

water inzetten als kwaliteit bij stadsontwikkeling

water toegankelijk en bruikbaar maken

toeristisch bezoek en economie bevorderen

principe Bruisend waterplein in de stad bij nieuwe functies/bedrijvigheid op het water is de beleving vanaf de kade leidend bij nieuwe functies/bedrijvigheid krijgen bedrijven die zich richten op individuele bezoekers voorrang bij evenementen wordt gestreefd naar onderscheidende concepten met een nautisch karakter voor de toekomst moeten initiatieven voor vervoer over water mogelijk blijven met voldoende kaderuimte Parcours langs stadskwaliteit er moet een goede balans komen tussen ligplaatsen voor verhuurbootjes en eigen bootjes gebruiksvormen van de singels die zich richten op individuele deelnemers krijgen voorrang boven groepen voor de binnensingels wordt gestreefd naar een toegankelijke oever met wandelroute de ontwikkeling van de 3e fase Nieuwe Mark vormt een meerwaarde voor het watergebruik bij ontwikkeling van de Groene Lobben is hoog kwaliteitsniveau voor aanleggen en verpozen van belang Blauwe lopers als bron en thuishaven initiatieven en ontwikkelingen die het assortiment voor ligplaatsen in de singels verbreden worden toegejuicht de koppeling van een wandelroute vanaf de singels naar de bovenstromen van de rivieren wordt gestimuleerd de capaciteitsgroei van ligplaatsen vindt plaats ten noorden van het centrum Bestemming in de regio verplaatsing in de toekomst van de passantenhaven verhoogt de verblijfskwaliteit indien de capaciteit van de passantenhaven onvoldoende is moet deze (tijdelijk) uitgebreid worden overig water en watergebruik draagt bij aan onderscheidende woonmilieus voor toekomstige wijken de ruimtelijke visie op waterplein, parcours en blauwe lopers geeft richting aan functie water bij wijkontwikkeling de Belcrumhaven kan ingezet worden als centrum voor watersportontwikkeling watersportfuncties kunnen een bijdrage leveren aan de tijdelijke inrichting van een gebied een stadsstrand en andere functies geven invulling aan de (tijdelijke) inrichting van de zone langs de zoete inval een grote jachthaven is alleen zinvol indien deze ondersteunend is voor de onderscheidende stadsontwikkeling

profileren en identiteit verrijken

Schema principes en doelstellingen


33

Onderscheid steigerlocaties Singels Breda

Achtergrond

Investeringen De investeringen voor het plaatsen van eenvoudige drijvende aanlegplaatsen zijn afhankelijk van de uitvoering en grootte. Voor een drijvende steiger van 4 x 1,5 meter, met palen en een eenvoudige trap of brugconstructie, is een investeringsbudget van € 8.000 tot € 12.000 voldoende. Voor de zogenaamde ‘podia’ aan het water zijn investeringen noodzakelijk van circa € 80.000,(bron gemeente Breda)

Onderscheid in locaties en functies Voor de inrichting van de singels wordt door de gemeente onderscheid gemaakt in de positie en functie van een eventuele steiger. Bij de historische inlopers (roze) voldoet een eenvoudige voorziening voor op en afstappen, bij de Groene Lobben (groen) wordt meer verwacht van ontwerp en gebruiksmogelijkheden Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

34

Achtergrond

Mogelijke modellen per locatie


35

Recreatieve functies in transitiegebieden

Inspiratie

Strand Zuid achter de Rai in Amsterdam groeide in korte tijd uit tot trendy plek aan het water. In de winter krijgt de plek onder de naam Zuidpool een andere verschijning

Zandfoort aan de Eem is een strandtent en loungebar aan de haven van Amersfoort. Een doordacht activiteitenprogramma zorgt voor levendigheid in een kaal gebied vol bouwactiviteiten

Een stadscamping voor evenementen of stadsbezoek, met of zonder passende verhuuraccommodatie, trekt nieuwe toeristen naar de stad.

Wijn of Water in Rotterdam is een restaurant in zeecontainers op de LLoydpier. Goede keuken en hip publiek maakten dat de LLoydpier voorkwam in de ranking-lijstjes van hippe plekken. Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

36

Nautische evenementen

Inspiratie


37

Proces, begeleiding en interviews Interne Begeleidingsgroep

Kwam vier keer bijeen en gaf actief sturing aan inhoud en projecten visie

E. Willemsen

Gemeente Breda

P. van Beek

Gemeente Breda

M.F.M. van Okhuijsen

Gemeente Breda

F.M. van den Akker

Gemeente Breda

J.M. Brok

Gemeente Breda

D. Oudshoorn

Gemeente Breda

B.J.A. Thoolen

Gemeente Breda

Interne Werksessie dd 30 maart 2010

Kwam tussentijds één keer bijeen bij bespreken concept visie en toets projectenlijst

Dieuwert van Berben

Gemeente Breda, erfgoed

Henk Krouwel

Gemeente Breda, stedenbouw

Frans Wessels

Gemeente Breda, ruimtelijke ordening (milieu)

Johan Krijnen

Gemeente Breda, vergunningen

Ellen van den Hout

Gemeente Breda, maatschappelijke ontwikkeling (jeugd)

Annemiek van Galen †

Gemeente Breda, buitenruimte (waterbeleid)

Vincent Kuiphuis

Gemeente Breda, adviseur stedelijk water

mevr. J. Bolt/ mevr. M. Marijnissen-Couweleers

Gemeente Breda, (vergunningen, betrekking op verhuur picknickboot, ligplaatsen kleine vaartuigen singel, evenementen)

Geïnterviewden

Individuele en groepsgesprekken op locatie

Dirk Oudshoorn

Gemeente Breda, Projectmanagement, Nieuwe Mark en Havenkwartier

Ad van Emmerik

Gemeente Breda, Markt en havenmeester

Marijn van Dijk

Eigenaar Bootje Varen

Leo van den Herik

Eigenaar Hook aan de Haven,

Erwin Arens en Karin Moll

Waterschap Brabantse Delta

Initiatiefnemers ligplaatsenverhuur Wim Schuurman

Schippers / organisatie rondvaart Breda/ BSW

Groepsgesprek

Koninklijke Horeca (Peter Werther), Retaiplatform (Ron Uijldert) en VVV Breda (Marlice Dreessen)


38

Proces, input en terugkoppeling Genodigden inputbijeenkomst extern betrokkenen 9 maart 2010 Marijn van Dijke Ester Luth J. Woudstra en W. van de Vorm Hans Smits Erwin Kuijpers Aad van der Linden Ger Wetzels Charlotte Smits-Brokx Frans van de Broek Wilfred van der Kloet niet aanwezig niet aanwezig niet aanwezig niet aanwezig niet aanwezig niet aanwezig niet aanwezig niet aanwezig niet aanwezig

Actieve bijeenkomst waarbij deelnemers via werksheets werden betrokken bij kansen, visie en prioriteiten Bootje Varen Breda Exploitant passantenhaven Breda / jachthaven de Werve WSV Breda Secretariaat Kanovereniging Breda BeleefBreda.nl De Baroniesche Hengelaars Vereniging Varen in Brabant Stichting Buurtbeheer Chassé-Oud-Boeimeer Breda-Morgen Organisator Spanjaardsgatconcerten Cadetten Roei en Zeilvereniging Dudok Roeivereniging Breda Stichting Fellenoord/Schorsmolen Stichting Wijkraad bewoners Stadshart/Valkenberg Stichting Stationskwartier Hiswa Vereniging, Rowena van der Maat Walter van de Calseyde Sociëteit De Gouden Cirkel, Lamber Giebels Café Markhoek

Aanwezig presentatie visie voor extern betrokkenen dd 13 juli 2010 Marijn van Dijke Ron Uijldert Leo van den Herik Etiene van het Hof en Bart Weijerman Ward Luitjes Wim Schuurmans Aad van der Linden Ger Wetzels

Presentatie concept visie aan extern betrokkenen voor verantwoording input en toets op resultaat Bootje Varen Breda Retailplatform Hook aan de Haven/Stichting Haven en Kade Campo Weijerman BeleefBreda Bredase Sociale Werkvoorziening/rondvaartbedrijf De Baroniesche Hengelaars Vereniging Vaarroute West Brabant

Mevrouw Charlotte Smits-Brokx Rob Vrolijks en Sandra Versteegen Erik Willemsen

Chassé/Oud-Boeimeer Projectbureau Vrolijks Gemeente Breda


38

Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda Visie water en vrijetijdsbesteding Gemeente Breda, december 2010

Recommend Documents