Visie Jongerenwerk Leidschendam-Voorburg Juni 2014 Waarom een visie? Al sinds het bestaan van het vak jongerenwerk is er onduidelijkheid over wat jongerenwerk precies inhoudt. Hierover is doorgaans geen eenduidig beeld tussen gemeente, welzijnswerk en ketenpartners. Het creëren van duidelijkheid over de inhoudelijke ontwikkeling en verantwoordelijkheden van het jongerenwerk begint met het opstellen van een visie. De visie die voor u ligt is richtinggevend en kijkt naar de toekomst van morgen; de visie vertelt op hoofdlijnen wat de gemeente met het jongerenwerk wil bereiken en op welke ontwikkelingen het moet aansluiten. De aanbesteding van het jongerenwerk in LeidschendamVoorburg per 1 januari 2015 vormt een directe aanleiding om - voorafgaand aan het opstellen van het programma van eisen – een visie vast te stellen.
Visie Jongerenwerk Leidschendam-Voorburg | 2
Betrokkenheid partners en doelgroep bij opstellen visie De visie is tot stand gekomen met betrokkenheid van het jongerenwerk en haar ketenpartners. Er zijn meerdere visiebijeenkomsten en verdiepende interviews gehouden met partners uit onder andere de domeinen jeugd, sport, welzijn, onderwijs, zorg en politie. Tijdens de visiebijeenkomsten was de participatieraad vertegenwoordigd en zijn enkele verenigingen en zelforganisaties uitgenodigd. Ook is een vertegenwoordiging van de doelgroep geraadpleegd. De jongeren gaven onder meer aan dat het jongerenwerk gebruik moet maken van hun talenten en hen moet betrekken bij het organiseren en uitvoeren van activiteiten. Kader: Coalitieakkoord en decentralisatie Jeugdzorg Het coalitieakkoord 2014-2018 ‘Luisteren en doen, Samen werkend’ gaat in op het preventief jeugdbeleid. De coalitie wil onderzoeken in hoeverre verenigingen, scholen en organisaties activiteiten kunnen uitvoeren die bijdragen aan de doelstellingen van het preventieve jeugdbeleid en de uitvoering van taken in het kader van de decentralisatie(s). In de komende periode wordt in samenspraak met de verenigingen onderzocht welke rol zij kunnen vervullen. De gemeente ondersteunt en faciliteert hen in de uitvoering van die rol. Dit uitgangspunt betekent dat het preventief jeugdbeleid niet alleen wordt uitgevoerd door het jongerenwerk, maar dat de kracht van het maatschappelijk middenveld wordt benut. Het jongerenwerk moet zich daarom meer dan ooit verbinden met lokale partners, zoals verenigingen, clubs en scholen. Een tweede kader wordt gevormd door de decentralisatie jeugdzorg. Vanaf 2015 hebben gemeenten de regie over zowel het lokaal preventief jeugdbeleid als over de jeugdzorg. Ze zijn dan verantwoordelijk voor zowel een positief opvoed- en opgroeiklimaat, vroegsignalering en preventie als voor alle vormen van gespecialiseerde jeugdzorg. In deze nieuwe situatie speelt het jongerenwerk een cruciale rol als voorliggende functie op de jeugdzorg. Daarbij moet de preventie kracht en ontmoetingsfunctie van het jongerenwerk benut worden. Jongerenwerkers onderscheiden zich van andere professionals door de leefwerelden van jongeren met elkaar te verbinden. Het jongerenwerk heeft de mogelijkheden om bekend en vertrouwd te zijn met de jongeren, maar ook met hun omgeving en het professionele netwerk. Deze positie biedt mogelijkheden die effectief benut kunnen worden als voorpostfunctie naar de reguliere hulpverlening. Tegelijkertijd kan het jongerenwerk zijn rol op dusdanige wijze inkleden, dat veel hulpvragen van jongeren in een vroegtijdig stadium worden gesignaleerd en beantwoord. Daarmee kan voor sommige jongeren de gang naar de reguliere hulpverlening worden voorkomen. Dat heeft zowel pedagogische meerwaarde, als een kosten besparend effect. Het jongerenwerk kan ook een rol vervullen in de nazorg na jeugdzorg; jongeren die uit een jeugdzorgtraject komen worden ondersteund in het op eigen benen staan.
Visie Jongerenwerk Leidschendam-Voorburg | 3
Innovatie van het jongerenwerk Het jongerenwerk moet zich continu ontwikkelen om aan te sluiten en in te spelen op de hedendaagse ontwikkelingen, opgaven en verwachtingen. Het jongerenwerk in Leidschendam-Voorburg zet in op vijf innovaties: 1. Jongeren doen het zelf Jongeren moeten hun eigen competenties en talenten ontdekken en ontwikkelen. Dat lukt niet door activiteiten vóór jongeren te bedenken en te organiseren. Het bedenken, organiseren, uitvoeren en evalueren van activiteiten moeten jongeren zelf doen. Het jongerenwerk geeft de jongeren de ruimte, daagt ze uit en stimuleert ze. 2. Ondernemerschap stimuleren Het jongerenwerk stimuleert ondernemerschap onder jongeren. Dit kan via het opstarten van een bedrijfje zoals een kapperszaak, maar ook door het organiseren van een voetbaltoernooi. Het jongerenwerk ondersteunt de jongeren bij het regelen van de randvoorwaarden. In de aanpak worden jongeren en jongvolwassenen die maatschappelijk gezien geslaagd zijn, lokale ondernemers en verenigingen betrokken.
3. In verbinding met de wijk Het jongerenwerk investeert in de binding van jongeren met de wijk waar ze wonen en zich begeven. Activiteiten voor jongeren worden zo veel mogelijk in verbinding met de wijk, haar bewoners, organisaties en verenigingen uitgevoerd, zoals via projecten voor jong en oud. Daarnaast deelt het jongerenwerk de wijkaccommodaties met andere wijkbewoners in plaats van een aparte locatie op te eisen. Daarbij wordt verantwoordelijkheid voor het gebruik en beheer van de accommodatie zoveel mogelijk gezamenlijk bij de jongeren en andere wijkbewoners neergelegd. Op die manier ontstaat verbinding. 4. Participatie in het gebiedsteam Het jongerenwerk is onderdeel van de gebiedsgerichte aanpak en participeert in het gebiedsteam. In het gebiedsteam heeft het jongerenwerk een signalerende en preventieve taak, levert een bijdrage aan de aanpak van problemen en fungeert als voorportaal op de jeugdzorg. 5. Digitaal jongerenwerk Leidschendam-Voorburg beschikt over digitaal jongerenwerk en sluit daarmee aan op de leefwereld van de jongeren. De dienstverlening van het digitale jongerenwerk kan uiteenlopen van praktische informatie over activiteiten tot aan individuele begeleiding. Het is snel, laagdrempelig en eenvoudig toegankelijk.
Visie Jongerenwerk Leidschendam-Voorburg | 4
Doelstellingen De hoofddoelstelling voor het jongerenwerk in Leidschendam-Voorburg is tweeledig: 1. Jongeren ondersteunen bij het opgroeien tot zelfredzame volwassenen die op volwaardige wijze deelnemen aan de samenleving De ondersteuning van jongeren tot zelfredzame volwassenen kent twee opgaven. Allereerst ondersteunt het jongerenwerk de ontwikkeling van sociale competenties en talenten van jongeren. Het doel is het zelfvertrouwen van jongeren te vergroten, zodat zij zelfredzaam worden en hun kansen in de maatschappij toenemen. Ten tweede wordt gestimuleerd dat iedere jongere naar school gaat of aan het werk is. Het jongerenwerk biedt hierbij praktische ondersteuning, zoals bij het vinden van een stageplaats, en draagt daarmee bij aan het tegengaan van voortijdig schoolverlaten. 2. Voorkomen en verminderen van overlast Het jongerenwerk draagt bij aan de rust en veiligheid in de wijk. Het jongerenwerk onderhoudt op straat contact met de jongeren, spreekt hen aan op overlastgevend gedrag en leidt toe naar regulier jongerenwerk en andere voorzieningen. Bij structurele overlast wordt gezamenlijk met ketenpartners ingezet op een gerichte aanpak. Doelgroep Het jongerenwerk richt zich primair op kwetsbare jongeren: Jongeren die niet zelf of met hulp van de eigen omgeving in staat zijn zich te ontwikkelen en op een constructieve wijze invulling te geven aan hun vrije tijd. Het jongerenwerk heeft daarbij specifiek aandacht voor meiden. Dit is noodzakelijk omdat het jongerenwerk zich doorgaans focust op jongens vanwege hun externaliserend (probleem)gedag. Het jongerenwerk richt zich globaal op jongeren in de leeftijd van 12 tot 23 jaar. Voor een goed bereik en vraaggericht werken maakt het jongerenwerk binnen deze brede leeftijdsrange onderscheid in verschillende leeftijdsgroepen. Het jongerenwerk is er ook voor jongeren met meervoudige problematiek en crimineel gedrag. Voor deze zwaardere doelgroepen opereert het jongerenwerk altijd binnen de ketenaanpak in de rol van signaleerder en toeleider. De jongerenwerker is geen hulpverlener en kan geen drang en dwang opleggen, hij is daarom nooit probleemeigenaar van deze doelgroep.
Visie Jongerenwerk Leidschendam-Voorburg | 5
Werksoorten Binnen het jongerenwerk in Leidschendam-Voorburg worden drie werksoorten onderscheiden. Deze werksoorten interacteren met elkaar en vormen gezamenlijk een infrastructuur voor de jongeren. 1. Accommodatie gebonden jongerenwerk Het accommodatie gebonden jongerenwerk is gericht op de ontwikkeling van competenties en talenten via activiteiten. Uitgangspunt is dat de jongeren de activiteiten zelf bedenken, uitwerken en organiseren. Daarnaast stimuleert het jongerenwerk het ondernemerschap onder jongeren, door hen te stimuleren ideeën op een ondernemende wijze op te pakken en uit te werken. De activiteiten kunnen overigens ook in de buitenruimte worden uitgevoerd, bijvoorbeeld wanneer er sprake is van sport en spel. Een accommodatie gebonden jongerenwerker leert jongeren niet alleen in de accommodatie kennen, maar is ook in staat om op straat of op andere vindplaatsen contact te maken met jongeren. Wanneer jongeren hulpvragen hebben, verwijst de inpandig jongerenwerker door naar de werksoort coaching. 2. Coaching Coaching wordt geboden op vragen en problemen van jongeren binnen ieder levensgebied. Bij het jongerenwerk moeten jongeren informatie, advies en coaching kunnen krijgen bij vragen en problemen, omdat jongeren deze niet altijd kunnen of willen stellen aan hun ouders, familie of docenten. De werksoort kan verschillen in intensiteit; soms betreft het alleen het verstrekken van informatie of is een vraag van een jongere met één gesprek beantwoord terwijl een andere keer er een kort coaching traject nodig is, zoals bij het vinden van een stageplaats. Door contact met de jongeren krijgt de jongerenwerker zicht op de leefsituatie en biedt hij of zij de jongeren individueel of in groepsverband ondersteuning. Inzet vindt voornamelijk plaats door gesprekken en coaching op acties die de jongeren gaat ondernemen. Deze coaching kan ook digitaal plaatsvinden. De coaching beperkt zich tot praktische ondersteuning. Is meer ondersteuning nodig dan vindt toeleiding naar andere instanties plaats. 3. Ambulant jongerenwerk Het ambulant jongerenwerk richt zich op het voorkomen en verminderen van overlast in de openbare ruimte. De veiligheid in de wijk wordt bevordert doordat het jongerenwerk investeert in – potentieel – overlastgevende groepen jongeren. Het jongerenwerk is aanwezig op straat, signaleert, legt contact, creëert een betrouwbare relatie (open een eerlijk), spreekt jongeren aan op ongewenst gedrag, geeft informatie over zaken als school, werk en hulpverlening en deelt informatie met ketenpartners. Het jongerenwerk heeft hierbij ook een preventieve taak, door vanuit het contact met de jongeren in te zetten op de toeleiding naar andere werksoorten van het jongerenwerk. De ambulant jongerenwerker heeft niet alleen de jongeren als doelgroep maar gaat ook langs bij melders van de overlast om oplossingen te bespreken. Jongeren die voor overlast zorgen worden methodisch in kaart gebracht en geregistreerd.
Wisselwerking van de werksoorten en samenwerking met partners Het onderscheid in werksoorten betekent niet dat er een waterscheiding is; de werksoorten moeten met elkaar interacteren. Doordat het jongerenwerk zich richt op talentontwikkeling, geven jongeren op een positieve manier invulling aan hun leven. Daardoor neemt ook de (ervaren) overlast op straat af. Tegelijkertijd richt het jongerenwerk zich op het voorkomen en verminderen van overlast in de wijk. Het jongerenwerk legt daartoe contact met jongeren en ondersteunt hen bijvoorbeeld via coaching om een stage of betaalde baan te krijgen. Daardoor neemt het zelfvertrouwen toe, worden zij actief en vermindert de overlast. Kortom: de drie werksoorten versterken elkaar. Het jongerenwerk zoekt de verbinding met verenigingen, clubs en organisaties die een relatie hebben met de jeugd van Leidschendam-Voorburg. In samenspraak en samenwerking met deze organisaties ontwikkelt en voert het jongerenwerk activiteiten voor jongeren uit. Vanuit haar expertise biedt het jongerenwerk desgevraagd advies en ondersteuning aan de organisaties. De verbinding richt zich ook op de toeleiding van jongeren vanuit het jongerenwerk naar het verenigingsleven. Het jongerenwerk is daarnaast aangesloten op preventieve netwerken, zoals die worden gevormd door zowel professionals zoals huisartsen als door verenigingen en clubs.
