Vijf eeuwen orchideeen in beeld (45)

Vijf eeuwen

orchideeen in

beeld (45)

Deze aflevering is zo zeer ahvijkend van \,vat u gewend bent dat hij eigen­ lijk niet onder de gebruikelijke titel valt Het gaat over een afbeelding die meer dan 3500 jaar oud is en boven­ dien is het nog maar de vraag of het om een orchi­ dee gaat Wie ooit op Kreta in het beroemde museum van Heraklion is geweest, heeft daar wellicht de beroemde schijf van Phaistos gezien. En wie de vind­ plaats van die schijf kent, de opgra­ vingen van Festos, weet wellicht dat het daar rondom miegelt van de orchideeen. De schijf van Phaistos is een 16 cm grote ronde kleitablet met daarop raadselachtige tekens, waar­ van men niet weet of zij letters, let­ tergrepen of woorden voorstellen, of misschien wei nog iets geheel anders. Een van mijn vrienden opperde dat het een soort ganzen­ bord, dus een spel zou zijn. De tekens zijn met een stempel op beide zijden van de schijf erop gedrukt en daarna is het tablet gebakken in een oven. Een collega-bioloog die ik een aantal maanden geleden in de trein tegen­ kwam, gebruikte deze schijf, naar hij vertelde, in een lezing op een inter­ nationaal congres, onder meer om te laten zien dat de afgebeelde roofvo­ gel met prooi een torenvalk moet zijn (en niet bijv. een arend zoals sommige geleerden denken) in een zeer herkenbaar moment van de opvlucht met gevangen prooi. Hij

heeft het vliegen van deze vogel op zeer originele en knappe manier bestudeerd, zoals ik ui t ervaring weet Hij was bovendien van mening dat het rozet, dat bekend staat als nr 38 erg lijkt op speenkruid, in plaats van op een lotus­ bloem, ZO,l\S meest \\'ordt beweerd, maar da t het

aan tal bloem ­ blaad je da n we llicht 9 in z ou moe ten z ijn . Hij vroeg me of ik d at wist van de op Kreta voorkomende soor t -peen­ kruid. Ik heb het voor hem pge­ zocht Het aantal varieert va n 12. Dus het kan. Zelf vind ik dat he t teken nr 35 lijkt op een maamoarentje in plaats van op een platanentak, een eikenblad of een vrucht, zoals aUe drie zijn verondersteld. Er is d UE' nogal wat onduidelijkheid en one­ 1

10

~ ~

I"

I"

fP

i u

~

I"

I

I'"

I"

,.

"§ ~

I"'

A

~ ID

~

f?

'" I

I"

2>

"ciI "

I"'

ill

ill

@

* ~ ,.

I'"

.~

(j

I~ ~

"

ID

"

11

i

~ IW

~

~

T @

(9

"

£5=

" I"

IT

I"

I"

~

t

I~

I

~

"

',' ®

~

~

,

D V

~

if! V

[) ~ ~

nigheid rondom de schijftekens. Eigenlijk staat aUes \·v at onderzocht is en dat is heel veet er zijn dikke boeken over geschreven, nog op losse schroeven. Ik las bv. drie fraaie teksten die verschillende onderzoe­ kers na 'ontcijfering' hebben opge­ steld die totaal verschillend zijn; een boodschap in het Grieks van koning Talaio aan de Kretenzen, een Semitische rituele vers-tekst met recept voor seksuele riten en een votiefgift om de god en tot bedaren te brengen. Alle drie even welluidend, maar er zijn er dus minimaal twee onzinnig. Er is nog een teken dat niet ondubbelzinnig te benoemen valt. Een bij, zegt iemand, maar een ander wijst erop dat in de Mino'ische cul­ tuur bijen veel geraffineerder, weel­ deriger werden afgebeeld. Wie de gouden hanger met honingbijen heeft gezien in het bovengenoemde museum kan dat beamen. Een ande­ re geleerde ziet er een liggende koe in, op de rug gezien. Dat maakt dui­ delijk dat de 'ogen' van de bij, af­ staan als oor~es en dat veroorzaakt evenveel tvvijfel als de bewering van die koe. Mijn vriend van hierboven suggereerde dat het een orchideeen­ bloem zou kunnen zijn. Een Ophryssoort? Er valt best iets voor te zeggen. Alleen, de bloem is dan niet volledig. Maar als je er bij­ voorbeeld een bloem van Ophrys /utea in ziet dun ontbreekt een groen gedeelte van de bloem, de bovenste sepaal, een deel dat zich slecht onderscheidt van de stengel waar de bloem onderdeel van is. Ook het zuil~e is onzichtbaar, maar dat geldt op zijn beurt ook weer voor de kop met voelsprteten van de zogenaamde bij. De hypothese dat het om een bloem, en wei om die van een orchidee gaat is minstens zo waarschijnlijk als die van een insect. En vvel zo aardig. vde Afbeelding I: (kleurafbeelding) : De discus van Phaistos. Het teken dat aan een orchideebloem doet denken komt "an deze zijde van de schijf enkele malen voor, o.a in het rweede vak van uit het cemrum gerekend, in her negende en in het laatste vak.

Afbeelding 2: De tekens van de schijf. Her bewuste teken is nr. 34

Niet zo vaak gezien in een collectie

Jacquiniella ecjuitantifolia

Blibliografie; Field guide to the orchids of Costa Rica and Panama, by Robert L.Oressler; ISBN 0-8014-8139-2

Ondertussen reeds heel wat jaren geleden snuisterde ik tussen het aan­ bod van Paul Van Bosstraeten in het Brusselse. Druk doende stootte ik een pot omver. De pot tuimelde van het schap en er brak een s heut af. Paul die net in de buurt was deed dit voorval als onbelangrijk af. Het betrof een scheut van een onooglijk, oninteressant plantje dat hij ooit eens binnen kreeg uit... hij dacht Zuidoost Azie. Blijkbaar zag hij dat ik er toch mee in mijn maag zat en om mij te overtuigen dat hij er helemaal niet zwaar aan tilde kreeg ik prompt de afgebroken scheut mee. 'Niet kapot te krijgen.' zei hij . De scheut werd thuis in de warme serre in een patje met vezelturf gedropt. Aanvankelijk gebeurde er niets, de scheut bleef vrij helder groen, stevig, doch groeide niet. Pas in het daarop volgende jaar begon de scheu t te groeien. Tn het derde jaar verscheen waarachtig een bloemsteel tussen de bladeren. De bloemsteel was rolrond, stak amper tussen de bladeren uit. De bloem ­ zo'n 1,5cm groot- "vas groenbruin, eigenlijk onopvallend, niet echt een plant die je absoluut 'moet' bezitten. In het daarop volgende jaar groeide er een tweede scheut. 'Lekker' zei de slak en weg was de scheut. Tk dacht terug aan de woorden van Paul. 'Niet kapot te krijgen '. Maar te vroeg in paniek, na enige tijd begon een nieuwe scheut te groeien. Traag maar gestaag. Die scheu ten zijn waaiervormig. De bladeren zijn enigszins succulent en toch sterk afgeplat. En ik kweekte ze rechtop in een pot. Die pot stond onderaan in mijn serre, waar ik overwegend epi­ fytisch kweek en waar onderaan enkel planten die heel wat water kunnen verdragen overleven . Niet wetende over welk geslacht het ging, deden ze me wat aan het geslacht Oberonia denken. Ik pluisde heel wat boeken uit van Zuidoost Aziatische orchideeen. Zonder resultaat. Ik stond op punt de plant weg te schenken aan een 112 Orchideeen 06/2001

Dendrobiumfanaat, in de veronder­ stelling, dat het een, omwille van zijn onopvallende bloei weinig ver­ melde Dendrobiumsoort betrof. Die fanaat bleek echter niet ge"interes­ seerd. De plant was inmiddels uitge­ groeid tot zo'n 5-tal waaiervormen, met maximale afmetingen van 35cm hoogte. Ik moest de scheu ten onder­ steunen met stokjes. De plant stond reeds een tiental jaren in het zelfde mengsel en leek het steeds beter te doen. Ondertussen ontstond er reeds uit drie scheuten bloei. Jaarlijks bloeide de plant uit steeds dezelfde bloemsteel, gewoonlijk hield de bloem zo'n lO-tal dagen, en kort na het afvaUen, ontsprong een tweede bloem. In maart '98 trok ik op vakan­ tie naar Costa Rica, daar bezocht ik in de laatste van een vier weken durende 'orchideeentrektocht' nabij de Panamese grens in San Vito de Wilson Botanical Gardens. Het was een jaar dat geteisterd werd door grote droogte. Heel wat planten bloeiden niet, hier en daar vonden we planten die waarschijnlijk weI wat tijd nodig zouden hebben am na die droogte te herstellen. Maar enke­ Ie p lanten leken helemaal niet te lei-

Jaquilliela equitalltifolia

den onder die droogte. Ik denk daar­ bij aan Brassia, Epidendrum, Pescatorea, enz. Maar welke plant sprong daar in het oog? Ja! Natuurlijk die onooglijke plant waarover ik het hier al heel de tijd heb. De zo genaamde Zuidoostazia­ tische onbekende soort, bleek een Middenamerikaanse te zijn. Jacquil'liella equitantifolia \,vas on­ miskenbaar de soort welke ik ooit van Van Bosstraeten had gekregen. De plant stond ingeplant op een afgezaagde boomstam, zo'n meter boven de begaanbare gmnd en dus spectaculair tentoongesteld. De waaiervormge bladeren hingen bij honderden naar beneden te benge­ len. Het gaf een goed beeld hoe de planten in de natuur boven op de takken in de boomkruinen zich nes­ telen. Maar de plant was oak volop in bloei en het moet gezegd, zelfs zo op ooghoogte, zo een prachtig ont­ wikkelde plant, zo een massaal bloeiende plant kon nog niet echt tot de verbeelding spreken. Vandaar wellicht dat hij gedoemd is am steeds een plant te zijn die thuis hoort in de rij van 'N iet zo vaak gezien in een collectie' Patrick Mannens

Pm annens

Onze orchideeen per maand

Januari (2002) Vooral de kaskwe ker doe t er ver­ standig aan om er rekening mee te houden dat het in deze maand streng kan vriezen. Een oud spreek­ woord lliidt: "Wanneer de dagen lengen gaat de vorst strengen". Voor zover het voor of in december nog niet is gedaan, is het raadzaam om tijdig maatregelen tegen plotseling invallende strenge vorst te nemen.

klimaatbeheersing De meeste orchideeensoorten zullen temperaturen dichtbij of onder het vriespunt niet overleven. Oaarom is het vvenselijk om een reserve warm­ tebron bij de hand te hebben. Bij het eventueel uitvallen van verwar­ mingsinstallatie zal d eze de warmte­ voorziening (automatisch) moeten kunnen overnemen. Om de vereiste kastemperatuLIr bij vorst op peil te kunnen hOllden is isola tie b.\!. met noppenfolie oak een goed middel. Het nadeel hiervan is echter dat de planten het toch al spaarzame dag­ licht minder kllnnen benutten . Ooor­ dat bij vorst veel harder moet \NOr­ den gestookt kan de lucht in d e kas (te) droog worden. en automatisch werkende luchtbevochti ger zal dit kunnen voorkomen. Ook een pan of ketel watel~ die zich boven de verwarmingsbron bevindt, zal voor aanvulling van de relatieve luchtvochtigheid kunnen zorgen. Bij vriezend weer is de toevoer van verse buitenlucht meestal erg spaar­ zaam. Oaarom is het van belang am voldoende luchtbeweging bij de orchideeen te hebben. In mijn kas zorgen ventilatoren, die beste md zijn am in computers te worden gebruikt, voor de nodige luchtbewe­ ging. Oeze kleine ventilatoren zijn erg handig in gebruik. Zij kunnen gemakkelijk op gewenste plaatsen worden opgehangen en \·verken vrij­ weI geruisloos. Ooordat de stroom­ voorziening via een transformator loopt zijn ze ook veilig en energie­ zuinig. verzorging In deze maand is nog voorzichtig­ heid geboden bij toedienen van

water en mes t aan onze orchideeen. In de regel zijn vele planten in een rusttoestand of groeien zij erg lang­ zaam. Oaarom verlangen zij nu wei­ nig vocht en vrijwel geen mest. Het is echter wei van belang om er op te letten dat de blliben van rus­ tende orchideeen niet door droogte verschrompelen. Telkens blijkt weer dat het heel moeilijk is om d ergelijke planten later weer aan de groei te krijgen. Als men er tijd en gelegen­ heid voor heeft, is regelmatig dom­ pelen in de winter de bes te wijze van

Rltyl1cltolaelia glnuca

water geven. Elke plant kan dan het vocht krijgen dat zij verlangt. Tevens valt dan een eventuele groei­ storing of besmetting eerder 0p.

orchidee van de maand januari Isabe/ia virgil1a/is . Oit bijzondere miniatllurtje heb ik niet aileen geko­ zen omdat zij in de regel in deze maand bloeit, maar ook omdat het een heel interessant orchideetje is wanneer zij geen bloe metjes ver­ toont. Aan een kruipend e zich ver­ takkende wortelstok groe ien de

K .Eisses 113 O rchid eei'n il6 / 20111

ongeveer 1 cm grote bulbjes dicht

tegen elkaar. Zij zijn eivormig en

olijfk.leurig. Elk bulbje is geheel

omgeven door een keurig geweven

netwerkje van lichtbrlline haren . Op

de top staat een donkergroen circa 4

cm lang blaadje. Dit blaadje heeft de

vorm van een naald. Aan een kort

steel~e, dat eveneens llit de top van

het bulbje groeit, ontvvikkelt zich een

enkel bloemetje. De petalen en sepa­

len van dit ongeveer 1 cm grote bloe­

metje zijn licht lila gekleurd.

De wat grotere lip is wit, terwijl het

stempelzuiltje een purperachtige

kleur heeft. Mijn plantje groeit op

een ruw stukje acaciaschors zonder

ander substraat. Zij hangt op gema­

tigd \,,'arme enigszins beschaduwde

plaats in de kas. Het gehele jaar door

wordt dit orchideetje licht vochtig

gehouden. Zo nu en dan krijgt zij

een bee~e (organische) mest. Omdat

het netwerkje om de bulbjes de

eigenschap heeft om lang vocht vast

te houden, is dit plantje erg gevoelig

voor het (te) lang nat blijven. In ver­

band daarmee is het gewenst om na

elke dompel- of sproeibeurt het

overtollige water er af te schudden.

Isabelia virginalis lijkt mij ook heel

geschikt om, mits opgebonden, bij

de vensterbank te \·v orden gekweekt.

Februari

Hoewel het in deze maand ook nog

behoorlijk kiln vriezen is toch onmis­

kenbaar het voorjaar in aantocht.

Voaral in de tweede helft van de

maand kunnen er maoie en zachte

dagen zijn waarbij er al een "voor­

jaarstintje " in de lllcht zit.

Isabelia virgillnIis 114 Orchid eeen 06/ 2001

K.Eisses

klimaatbeheersing Met het verstrijken van de maand kunnen we zien dat lengte en de intensiteit van het daglicht sneller toeneemt. Op heldere dagen kan het zonlicht al LO sterk zijn dat de tem­ peratuur bij onze orchideeen daar­ door flin k kan oplopen. Vooral voor planten, die in de kas of op de ven­ sterbank door de zon worden beschenen, is het gevaar voor blad­ verbranding niet denkbeeldig. Enige afscherming is dan wei gewenst. Voor het tijdelijk schermen zijn uit­ gevoLl\oven kranten zeer geschikt. Op dagen met mooi zacht weer kunnen de luchtramen al wat open. In verband met plotselinge tempera­ tuurdalingen blijft voorzichtigheid hiermee echter geboden . Het is heel handig als deze luchtra­ men zijn voorzien van een automati­ sche opening en sluiting. verzorging In deze maand kunnen sommige orchideeen al enige ontwikkeling van scheu ten en vvortels vertonen. Deze planten verdienen nu wat extra zorg. Vooral in hun eerste groei zijn de meeste nieuwe sci1euten zeer kwetsbaar. Als ze te lang nat blijven is de kans groot dat bacterien de overhand krijgen waardoor ze snel wegrotten. Langzamerhand mogen deze planten wei wat meer water en een weinig mest met een hoger stik­ stofgehalte (b.v. 30-10-10) hebben. Als we er maar voor zorgen dat ze weer vrij snel opdrogen. Juist in het vroege voorjaar is het belangrijk om onze orchideeen regelma tig te con­ troleren op schadelijk gedierte. Door een plant tegen het licht te houden kan men gemakkelijker zien of er spint of mijt op zit. Schild- of doplui­ zen hebben meest voorkellr voor planten met dikke bladeren, zoals b.v. Phalaenopsis. Als kleine bolletjes zi tten zij soms in rijen aan de onder­ zijde van de bladeren. Wollllizen hebben het meer gemunt op jonge scheuten van planten met zacht blad. Deze luizen zijn wat moeilijker waar te nemen omdat zij zich ower tllssen de bladeren verbergen . In het geval dJt slechts enkele planten zijn besmet is het direct niet noodzakelijk om de gehele verzameling met een bestrijdingsmiddel te beSplliten. Aileen de aangetaste planten krijgen een behandeling. Met een zacht

hvastje, dat wordt gedoopt in een bestrijdingsmiddel, gJat dit uitste­ kend . De dop- en schildluizen kun- . nen gemakkelijk van het blad wor­ den afgeveegd . Om de \·voUuizen goed te kunnen raken moet men met het kwastje voorzichtig tussen de bladeren strijken. Meestal is zo'n behandeling weI vol­ doende. Regelmatige controle blijft echter nodig.

orchidee van de maand Iebruari Rhyncholaelia glallca, syn. Brassavola glauca, kies ik als orchidee van deze maand. Deze middelgrote orchidee heeft haar oorsprong in M xico, Guatemala en Honduras. Zij groeit daar epifytisch tot op een hoogte van 1500 m in open plekken van de berg­ ",,,ouden. Op een kruipende z1ch ver­ takkende worteistok groeien de cylindrisch gevormde bulben. Deze worden ongeveer 6 cm lang en zijn omgeven door een zilvergrijs schut­ blad. Op de top van een bulb staat een enkel stug Ieerachtig blad. De grijsgroene bladeren zijn enigszins gevouwen en hebben een lengte van circa 8 cm. In het vroege voorjaar kan deze orchidee enkele mooie grote bloemen geven. Deze staan op een korte steel die Lich uit de top van een goed volgroeide bulb heeft ontwikkeld. De smalle ongeveer 5 cm la nge bloembaden hebben een Licht groengele kleur en staan iets naar achteren. De grote cremekleurige lip is aan de randen gegolfd en wasachtig van structuur. Zij heeft in de keel een licht paars vlekje. De bloemen bli j­ ven \,vel een week of vier goed en ruiken lekker. Rhynchobelia glauca hangt op de lichtste plaats in mijn warm gematigde kas.

Zij groeit op een stuk acaciaschors

met een plllk varenwortel.

In de groeitijd, die kort na de bloei

begint en laat in het najaar eindigt,

verlangt de plant veel vocht en regel­ matig wat mest. Daarna ",,,ordt zij wat schraler gehouden. De bulben met bladeren, die zich niet optimaal hebben ontwikkeld, geven in de regel geen bloei . Waarschijnlijk is dit de oorzaak dat deze plant niet elk jaar bloemen geeft. Gezien de kweekwijze zal RhyncilOlaelill glauca ook voor de kweek bij de venster­ bank een uitdaging zijn Door c.J.verweij.

In januari 1999 begon ik mijn stlldie van Disa's in Kirstenbosch Botanical Garden in Kaapstad, Zllid-Afrika. Mijn mentor, mw Hildegard erous, is een horticulturist in Kirstenbosch Garden, die gespecialiseerd is in plantenvermeerdering. Ze is een atletische en gezondheidsbewuste jonge vrouw van Duitse oorsprong. Zij is verantwoordelijk voor de Disa's en enkele kleine epifytencol­ lecties. De grotere collectie terrestri­ sche orchideeen behoort tot de bol­ lensectie. Dit komt doordat het aantal epifyten afneemt en het aantal terrestrische soorten toeneemt wan­ neer men van de evenaar afreist naar het zuiden. Eulophia petersii, een aardorchidee, lijkt zelfs meer op een succulent dan op een orchidee (foto 7) Kirstenbosch Garden heeft zichzelf beperkt tot het kweken van de Zuid­ Afrikaanse inheemse orchideeen. Deze beperkte epifytencollectie bestaat slechts uit soorten van de geslachten Bulbophyllum, Aeral1gis, Ansellia, Angraecum en nog enkele andere. Oat betekende dat ik niet foto I: Disakas C.Van )

veel werk te doen had behalve het grondig bestuderen van Disa's en dat deed ik met plezier. Er was veel werk te doen in de Disa-afdeling , vooral het verspenen van zaailingen. Hildegard was de Tafelberg opgelo­ pen en vond honderden Disa's nog steeds in de knop, vertraagd met het bloeien vanwege de voorgaande slechte winter. Zij kunnen vanaf medio februari tot begin maart bloeien. Dus moesten "vij een poos wachten voordat we de berg op konden gaan (zie mijn voor­ gaande artikel "Disa's bestuderen op de Tafelberg"). Hildegard vroeg mij wat ik in de tussentijd graag wilde leren in Kirstenbosch Garden. Allereerst wilde ik graag leren hoe Disa's te hveken in een kas of tuin in Zuid-Afrika en dan om de groei­ methode aan te passen aan het Europese klimaat. Ten tweede wilde ik graag werken in het laboratorium om te leren over het zaaien in vitro (micropropagation) van Disa- zaden; en tenslotte, om de biotoop van Disa's in het wild te bestuderen op de Tafelberg. Hier voigt mijn verslag

van wat ik leerde over het kweken van Disa 's tijdens mijn verblijf in Kirs ten bosch:

1. Bewateren Om te beginnen moest ik leten hoe Disa's water te geven. Ik moest om 8 uur 's ochtends beginnen, wanneer het water nog kOll i' (ongeveer 8 C.) . De wortels moe ten koel worden gehouden. Door de tuinslang een paar seconden langer op iedere pot te houden, werd het overtoUige zout eruit geloogd. Disa's kllnnen niet tegen grond- of regenwater op kamertemperatuur omdat het de bladpllnten gevlekt en bruin maakt. Om infectie met de schimmelziekte Botrytis op de pollinia en vlekken op de bloembladeren te voorkomen, is het belangrijk om de bloemhoofden te vermijden wanneer je water geeft. 0

2. Luchtbeweging en

lichtintensiteit Disa's moeten in een koel tot koud (8-10 0 C.) huis worden gekweekt met veelillchtbeweging, In de perio­ de van lente tot herfst doen ze het 115 Orchi deeiin 06/2001

kweekt in een kas met twee glazen wanden en een bekrijt glazen dak erboven 0p. Gedurende de hete zomermaanden wordt aan de binnenkant bovendien een zwart schaduwdoek aange­ bracht dat voor de noodzakelijke extra schaduw zorgt (let er op dat beide ingangen open zijn). goed in een schaduwplek in de tuin. In Kirstenbosch worden ze ge­ foto foto foto foto foto

2: Disa patens, Boemansbos,X_..-h, 3:Verpotten van Disa's
116 Orchidee" n 06/ 2001

3, Verpotten Het is belangrijk om de gezondheid van de knollen te controleren. Door de pot voorzichtig op de kop te hou­ den op de handpalm, kan men con­ troleren of de knollen verrot zijn of nie t en, indien mogelijk, om een rest­

je te redden. De gezonde knollen worden verpot, waarbij gebruik wordt gemaakt van grate vierkante 10 cm. Brede potten met verse pot­ grond: 95% filterzand of kwartsach­ tig zand dat bestaat uit voor 2/ 3 grof en 1/ 3 fijner zand om een bee~e water langer vast te houden (dit soort zand is verkrijgbaar bij een glasfabriek) en 5% varenvezel of osmundawortels . De varenvezel bevat een natuurlijke cytokinine en geeft de grond een licht zure pH­ waarde 4. Ze houden ervan enigs­ zins overpot te worden met het stamgedeelte goed bedekt. Wanneer de plant wordt bewaterd, zal het

zand naar het juiste niveau zakken. De rijpe knollen moeten jaarlijks opnieuw worden verpot aangezien de oude knollen en wortels al bruin en week zijn weggerot.

4. Bemesten Ik heb een klein bee~e langzaam werkende bemesting, handelsnaam Horticote, aan de heIe mix toege­ voegd (N:P:K ratio van 7:1:2). Horticote is een gecontroleerd wer­ kende bemesting voor 360 dagen. De snelheid van de werking hangt af van de temperatuur en wordt niet wezenlijk be'invloed door grond­ vochtigheid en pH-waarde van de bodem of door micro-activiteit in de grond . De werking van de bemes­ ting wordt sterker "vanneer de tem­ peratuur hoog is in vergelijking met

die bij lage tempera turen, waardoor ze samenvalt met het groeitempo van de plant. De Disa's worden eens per week vanaf midzomer, het belangrijkste bloeiseizoen, extra gevoed met een ammoniumnitraatoplossing die het electrisch geleidingsvermogen (Electro Conductivity of EC) op ongeveer 400 microSiemens houdt voor de hele collectie. Na het bewateren en bemesten van de plant verzamelde ik het water onder de pot voor de EC-meting. Door elke dag te spoelen wordt de ophoping van zout voorkomen.

5. Bedekking Om de Disa-wortels koel te houden, moet de bovenkant van de bloempot geheel worden bedekt. Er zijn ver­

schillende mogelij kheden om dit te bereiken: *Als w e varenvezelbedek­ king gebruiken, zal de vezel bloot staan aan de zon. N a een poos zal er mos op groeien. Dit blokkeert moge­ lijk de drainage, veroorzaakt minder luchtcirculatie en meer zuur en gedurende het bewateren zal de vezel alle kanten op spatten; • We gebruiken ook wat gehaakte en verpulverde perzikpitten am het licht te blokkeren en om genoeg luchtcirculatie en drainage aan de wortels te geven. Echter, na een poosje kan dit zwart en slijmerig worden; • Prof. Cywes gebruikt zandsteen van de Tafelberg, de natuurlijke leef­ omgeving van de Disa's, om de pot te bedekken. Dit om wat sporenele­ men ten te krijgen; 117 Orchideeen 06 / 2001

yochtigheid doodt planten, maar vaak het gebrek aan kashygiene. Observatie, determinatie en inter­ pretatie zijn de manieren om infectie van orchideeen te voorkomen. Hoewel chemicalien schimmel en bacterien doden, verstoren zij ook de levenscyclus van planten.

• Dr. Vogelpoel adviseert om de pot te bedekken met vers veenmos (sphagnum) van de bergen, omdat Oisa' s in de natuur daarin groeien. Door bruin te worden is vers sphag­ num ook een goede indicator am te laten zien wanneer het water te warm is of wanneer er teveel zo ut is opgebouwd. Sphagnum bevat ook wat groeihormonen. Echter, een van de nadelen van levend sphagnum is dat het slakken en wormen aantrekt. 6. Ongediertebestrijding Er zijn twee oarten ongediertebestrijding;

A. lnsecticiden e.d. om te voorkomen dat levende wezens planten verw ten (bijv. insecten, wormen en slakken ) Wormen en slakken houden ervan te leven in een soort omgeving met veel dode verrotte bladeren en stam­ men om zich daarmee te voeden. Aldus is het belangrijk dagelijks dode en ziekte bladeren plukken en plant afval te verwijderen en om de pot schoon te houden.

Enkele oplossingen om van ander ongedierte af te komen zijn; 1. Pentac (lg / 1 of 2.5 mlll): om rode spintmijt te doden; 2. Pinimor (1.2 mi l l) : om bladluizen te doden; 3. Ultracide (Metidathion): om thrips te bes trijden. Pentac en Pinimor worden om de hvee weken hveemaal toeged iend over een periode van een maand. Als Pentac vaak w'ordt gebruikt, zijn de planten mogelijk niet in staat zich in de toekomst te vermeerderen. In de Oisa-kas in Kirstenbosch Garden gebruiken wij enkele geschikte insec ticiden - indien mogdijk in op­ losbare poeder vorm. Dit bevat namelijk geen oplosmiddelen die verant\,voordelijk zijn voor de scha­ de aan de gevoelige bladeren van de Oisa's. Men moet voorzichtig zijn en proberen vloejbare fungiciden en insecticiden te vermijden vanwege hun giftige effecten op de bladeren. Ook Benlate (Benimal samenstellen ) kan schadelijk voor de bladeren zijn.

B. Ongediertebestrijding t r v orko­

foto 7: Eulophia petersii

(CY."..

foto 8: Disa uniflora ,",,"~""'h) foto

9: Disa mulclfida. Hanslesberg ,"on"'"",,,,,,

11 8 Orchideccn 06/2001

ming van bact nen I;;n chimme1 die planten inf cteren en botrytis ver­ oorzaken. Ik was in de gelegenheid om naar een uitstekende lezing te luisteren die voor de Eastern Province Orchid Society in Port Elizabeth werd gehouden door Mw Henriette Stroh, toen voorzitter van de South African Orchid Council. De lezing ging over bacterien en schimmels. Mw. Stroh vertelde dat bacterien en schimmels overal voorkomen. Niet water of

De kashygiene bestaat uit het volgende: • alle potmaterialen, snijvoorwer­ pen en omgeving steriliseren; • voorkom planten onder te dom­ pelen in water (infectie komt via de snijwonden en beschadigt de planten); • haal dode en zieke planten on mid­ dellijk weg en creeer een qlla rantai­ nekast of rekken om ze afzonderlijk te behandelen. • Zorg voor voldoende ruimte tussen potten zodat de ILicht er random kan circuleren. • Maak regelmatig de hele plant met pot schoon en controleer of er geen water in de bloeischede blijft Liggen. Het stilstaand water binnen d e bloei­ schede zi t vol met bacterien. • Gooi alle stilstaande water van planten, tafels en rekken, muLll', vloer , lege potten en pannen weg. Stilstaand water is de bron. voor de ontvlikkeling van schimmels. • Ais het seizoen aan. het veranderen is, is het tijd om de kas schoon te spraeien en te desinfecteren . • Zorg voor goede luchtbeweging in alle hoeken, zodat bacterien en schimmels niet op bladeren,bloem­ koppen ell stengels kLmnen rusten. • Sproei aileen de zieke plant en zijn omgeving met het bestrijdingsmid­ del, maar met de hele coUectie. Vaak kunnen bacterien niet gedood wor­ den. als gevolg van immuniteit tegen het gebruikte middel. Mevr. Stroh deed nog

paar suggesties :

QIC - contact doden, Spor-kilJ - min­

der vergiftig, Goede pH - zorgt voor

maximum absorptie.

Gebrllik zwavelpoeder om de snij­

wonden te desinfec teren. Gebruik

Benlite en Zineb, 2,5g per 10 liter ( ze

veroorzaken minder schade ).

Controleer op roest (schimmel).

Neem voldoende bjd om problemen

van hart- en wortelrot (veroorzaak t

door schimmelrot) te behandelen.

Hartrot kan soms wortels en knollen

aantasten. (wordl vervolgd )

LOWLANO-BIOTEOII

•

11iA«4t ~~ TM

Veredelln g, selectie en vermeerdering va n Cymbidium , Paphio pedilum, Phal aenopsis en vele andere or hideeen

lOWLAND-BIOTECH Westerwerf 34­ 3 6 19U lA Uitgeest

.. SIDEEEH-

~

~

~

~ENTRUM

~

-

,/d.II."".",..."" I.hl'It? i~ ~

r

~- =,:. ,:~ , _

~

~~

8errnweg 16- 8, 2911 CA N ieLiwerkerk ai d IJsse l, tel 0180-314568

Er is OD~ een groat ssnbod van botanlsche soorien,

losls

Psphiopedilum, Phl'8gmipedium. Phalsenopsis en Deoorobil

Tevem exclusieve primal" hvbriden M'ddenwe~

-

• Verzendin g pe r pos t is mogel ij k. • 's ZondGgs ges lo te n

-

~ ~ A

Wij bieden ruim 500 soorien exclusieve orchldeeen W88rorder een grool ssntal minialuur rieteften op ~urk.

Deze ad vcrtentie is te klein am u met ons orch id eeen-assortiment kenni s te laten makE'\), Kom dus daarom zelf een - bij ons kij­ ken a m u te overtui ge n va n onze hoevcelhe id en kwali teit: mee r d"n 1000 sam ten en a ltijd we i iets in bloei !

•

~~

0, ziterclagntorgen Le t II hissan 8.00 en f 2.30 Qllf vin harte welko !

-

~

..ae .Orchideeen

Benl ugeinlereueerd in 8xc:lllsieve ore ideein?

Te lefoon: 0251-317197 Telefax: 0251-317198 e - mail: [email protected]

~\lIh "J,II,',.I ,,11.,11.1.1,,11.1111111,1.,11,. r!JIIII.IoIl."" "I.'1

~)tlt O~ . c::~ tR:)

[" _

-

~1'j'I""""'""" I"~ 111'1' IIII' "1'1111 '1\1'1',11"'''1'',,,,, 1"'11'11' "II' ''''''II1II'''I'"''''I~

S4 b 1394 Al Nederf,orst den Berg ~I +31 29425766 t fax +3 t 294 2S7662 entail orchids klinge,n'

homepage www.klin~e.nl

ORCHIDEEEN WUBBEN Groot assortiment Orchideeen en Tillandia's . Waaronder veel aardorchideeen, o.a.:

30 soorten Pterostylis uit Australie 4 soorten Cypripedium

4 soorten Epipact us 4 soorte n Oactylorhiza

verder - oppotmaterialen en meststoHen

Aanbieding: angraecu m eburncum var. longicalcar reinhJrtun:hlds
Westerveen 16, 9751 HW Haren,

teI.050-4062455.

Open: Woensdag ti m zat.:rdag

1',111 09.00-1 7.00 uur,

EUROPA'S MOOISTE ORCHIDEEENTU1N! t ltt'hldrt>Tln t f'r l ip") u.25.IO) ~\ Iflrt:c.., \ ttr!lpmid l "'ff d'e i ltlc \""L"{(!ld. Oe-.f bl~\l .din m0iie l ii~:AX1 mil

jom ~ar ~rdct, ~ JW"de \ ("1'...

1~L'tI .

• Tropi sche tuin • Ooster..:. ' <;'l cr tuin • Vlaleisische tllin (niellw)

• Kwekerii • Rcst(j llr~ n t e n

Het he Ie jn nr

7 dngen ill de wt'ek opelf

\-\rinkel

OIi7t!bedrljf.(1\I,"dd, I \ Cf"\'Ioltrmd l"fl \'"OOr.t~n \ ;rn dr1"mpc'Un.l€ p.Hi l'l'1.

De openingstijden zij n:

(ml bt",~ 1L1J ol.lJl w el1,&]

Prijslijst schriftelijk aanvragen Openingslijden : maandag tim vrijdag van 9.00 u 101 12.30 u en van 13.30 u 101 l' 8.00 u zalerdag van 10.00 u 101 17.00 u

Tolakkerweg 162

3739 JT Hollandsche Rading

Telefoon 035 - 5771222 - Fax: 035 - 5772103

ORCHIDEEEN IN EIGEN TUIN

Europes en in het bijzonder

Provencaalse Aard- rc hideeen

, 111 ZlIid-Frnllkrijk ill rigell tllill gekwcckt ell

V('"meerderd

, Cort'es polldcIltie ill Ellgels, Fralls of Dllits

• Vraag om em pl'ijslijst!

ma.- vrii .\"an 09.00- 18.00 uur

van OQ.Oo-19.00 uur

loO. ,'an I2.00·17.OUuur

Indhidue<el bel( 'k/7,Slp.p inth.:lt'n oo"h'''' J e lien pin' &TOIIII

2<1.

VOOE~ 1"fOlL\ tA1J1 \IIAAl"ICIl\I Qo.'IT"

r"

[l.OI,Jj. I"'~ (,.'" rE I. 05 27.20.28.75

r.... ,~. 0527.2.0.1..l.S,s, \\'WW.TO()lS ,ru ., tJOW.C.IIICUTI"...~ l o nE

" 51'VI.LTI[l~"'(1J1 (.'." .11 JlOiIT))

C'JoriTrRJ:'l'\ . \u.. 3 t .

Orcil/derell ... iI,,! groot,;le ((J(md,./" lIit de /wtllllr

Hans Drogemuller

Cullure des Orchideees lerreslres

La Peirouard , F-83511 0 Lorgues

Frankrijk, FaxlTel. 033.494.67.62. 15

NEDERLANDSE

ORCHIDEEEN

VERENIGING

TEKOOP Oude jaargangen en losse nummers van het tijdschrift Orchideeen, voor zover nog voorradig

"1':

Een complete jaargang ti m 1992 Losse nummers ti m 1992 Een complete jaargang 1993 t/ m2000 Losse nummers 1993 tim 2000

BOTANISCHE ORCHIDEEEN

115,­ /2,50,­ /25,­

/5,-

RAADPLEEG EN DOWNLOAD ONZE CATALOGUS OP INTERNET web e-mail

wlwl.akerne -orc hids.com In fo@akerne-orch lds.com

adres

Akerne Orchids Laa rsebeekdreef 4 B - 2900 Schote n Belgi e

tel. fax

+32 - 03 - 651 40 36 +32 - 03 - 653 06 76 the WEB DIGEST

WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG ZATERDAG

10 . 18 uur

1ste ZONDAG VAN DE MAAND

10 - 18 uur

Akerne Orchids OrchidWcb BVBA

a

division

Orchid Guide www.orchidguide .com

www.orchidguide.com/ogd

Orchideeen

Eveneens orchiteekbladen in zwart/wit en kleur verkrijgbaar aan 10,40,- per stuk Op aanvraag krijgt u een lijst toegestuUfd. Bestellingen uitsluitend schriftelijk bij de tijdschrift-manager.

of

tijdschrift -manager Tulpenboom 16 8141TM Heino

ORCHIDEETJE

Orch-i-deetje I: Gezochl: boeken om te verkopenl

Bij tal van (oud)liefhebbers liggen nog orchideeenboe­

ken waar nie ts meer mee gedaan wordt. ie boeken

zoude.n bij iemand and ers nog wei waarde hebben. Laat

mij ze voor U verkopen. U bepaalt zelf de prijs, en ik

vraag geen extra vergoeding. Verschillende liefhebbers

en kringen gingen U al voor, het we.rkt ech t.

D~ speclahst met een excluslef sortlment erchldeel!n voer snljblOllm en potplant. Seledles ell vermeerdenng

Bert van Zuyle N, Penningkruid 3,

5411 GM Zeeland (N.Br.)

tel. en/of fax: 0486 452772

e-mail: [email protected]

Orch-i-deetje 2: Aangeboden:

1) 3 s tuks HD-kwiklampen 250 W met armaturen en

relais kas t voor schakelklokken.

Wit Licht, ideaa l voor kamerkas

en paludarium T.e.a. b.

2) Waterzuiveringsinstallatie

(omgekeerde osmose), cap. 30 liter per dag,

nie uwe filters aanwezig. T.r.a.b.

Johan Keijser, 0313-474038

Actueel December 200 I tim januari 200 I Voor al lIW berichten voor de komende maanden. Als het maar met orchideeen te maken heeft en ac:tueel is. dus geen stan­ daardteksL Tekst voor deze rubriek opgeven bij de TijdschriFt-Manager ; T. Van den Heuvel, per brief. fax. telefoon .

Email:[email protected]

Vragen ... bel dan even.

Volgende sluitingsdatum 5 december 200 I

tel 0475-593231, iede re 2 d l' di n>da g V,ln de Illiland, 20,00 uut". 11 /12 diillezing dOQr Mw. M. Lop ' Card ozo, orchidcce.n bio toop op C UCldeloup'-' e n w«l rtin iqu e,

08/01/2002 Recepti<' Ille t koffie ell vlaai, Ilabesprek­

in g ten toon s tcilin g in Venin en te lltDo nste.iJing in

Weert bij Europatuin,

12102 Jaar vergadering e n bespreking tcntoon ·

~ t e llin g tc VVeert. O p (llle bi jeenk() l1l stc n \·e rl o tin g en

pliln tbes pre killgen .

o1JO V<.1I1g

"nord I3r,lba,, 1 W""t LA Boogaart 0164.25%61 Marktzich t, Milrkt 50, Etten Ll"ur, aan va ng 20.00 uur 17/12 Ke rstb ijL'enkllms t. U(lrd(Hbt- Btnb.lnt

M,lrioJl van d er Milde 0413-342222 De Vocg, SprillF;touw 2, Best il()IlY,l ng 20.00 lIur

UlrL'Cht J !lerg 030.6031616 De MagncL't, Juli an a l" "n 44, Bilthovl'Jl, nanvang 13.30 L1l1r volgende bijet'n ko mSlL'n; 15/12 H . Terborgh over

Peru, ,wd.'r.' da ta 26/01/02,16/03,27 / 04,15 /06,

24/0S, 12/10, 16/ 11 e n 14/12/02

Ve r. Orch. \ 'e rmeej'd,'ri n);

Rob Brandon 046.4528S24

De Vl,'gnee t, Julian a l"" n 44. [Ji lth O\'cn ,

(l(l nvan g 13.00 uur

Uw orchid eet:~nza[ld g ra Cl g s turc.n cla n:

Joap Ka nis, Vddekstenveg 11.8172 VZ V,la ssen

Z,"d Limburg I'W ell' Vree 045.3725579

~daan deJijk5 ve r$!,xicring in ' t \'\'everke, Hoofds tr,liJt

77, Schimmert, aa nvang 20.00 uur.

f.l! 1~i.\

\.l)oni-H{)l lanJ

N Q YNm.M~

'\iOV-adivih.'lt"" 1llOI, 2(](J2

<\m,tt·n.lJn1 MIV S de I3ree 02.1.5339760 Vrije Uni VL' rsit('il, de lloele)"an IOIlS-1087, /.aa l C 076. aa ll v
In december is

l'f

gccn bijecn komst

ArnhC'Ill JAG RiksL'n 03 17.314399 GerC't.Kerkf> lijk Cl'ntrUrll, van Tou lon va n del' H(logwL'g 3, OoStl'rbcl'k, ,lan va ng 20.00 uur 07/12 nlt't Opl Dit is de "erste v rijd
Vd n

dt\ nhl(lnd!

Lura,.", l )",hid Club ill! Govaard DL'TlI I ~.lll

UU~~994.6 17934

Th Be ntvdzcn 010.2fi 17522

Ben()ordE'n hui ~. Gissc hops tra'-lt 5, Den Haag

geen

gl:'gE' V (:~lb

E illdho'·,'n 19901\. Dl'kkers te': 040·2550587 13ij<:'ertkomstcn iedl'rL' 2 l' woensdag va n de lllaand in het ,H ct K looster, ll oogstra
~( )()rd

Vlw CJ Gu iche l"ar-Rllozend",,1 072.5113497 Wijkc01ltrUJll Risdam , Schet'rdl'r 1, Hoom, aam·,lng 14.0llllur 15/ 12 Dhr L. De !loer, gecombi· ncerdl' lezing over grocipic1JtSl'll V,l n Vcnllssc h oenen en w,lt dit betckcnd voor de vc r­ zorging en'a n , zl1s111cd e E'en besprcking VCl n de wllte rh uis h o u d ing Vt) T1 onze plan tcTl, 1Y/Ul 12002 Dh r. A. VogeL d ia lezing "fjs bI OJ11I11l'n en ~u i ker­ bossies " (deel1), \\'aarbij ve rteld wordt over dc.:> tlora eJl f.lun,l Viln ZlIid -f\frika, 16/02 Dhr C Hoogend ijk, "Orchid cccn in h e t wi ld of 10 u w ilt, wi lde orch idcei..;n in Colombi(l"!, dial cLing met vooml Clandacht voor mini,ltuu rorchidcE'cn. 2 / tl3 j'ltlrlijksc E'xc llrs ic n il,lr de intcfll ()t. ten too ns tcJting tl' 13,1d S,)IZlIfie.Il, nad e re gegeve ns volgcll, 16/U3, Diu. A. KI,l,l SSl'Jl lIitgeb rcoi d c planten lwspreking, dlls ss.p. plante n ml-'t'bre nge n l 20/04 ja'lrlijkse Icd c nve rgc)deri n g, 26/0~ excursie m e t eigcn VerVoef n,l
'r

--;ooi r'vl", H N i t'u\\,t'nh ltis-Vis~l's 035.34 1251Y Bot, luin , ing
Ui th o f/ Ut recht, (l.:lnv(lng 19.30 Ullr

vo lgc ndl' bij eenk ()m~ tC:.'n; (dondL'rdag's) maa nda g

17/12 (kerststu kjes ma k,' n )

20/09 13egi nnccsa vo nd ,

(info J.Nieuwcn huis; 033-5412519)

2002; 07/ 02, 04/04, 13/06, 22108.

I

HilM lem C H oogl'ndijk 023.52H9207,

bijccnkoJ11sh:'tl 1e d in~d (lg 'lV()nd V il n de m tl and jn

he t EH llO-ge bou\\', He re nweg 88il

te 1-Lecm s tede, Ziclnvang 20,00 lI11r.

\:(l"rd I •.'dcrl,md Mvr. H . De Bo<'r- Kcl('ze n, Prin>"npll'in 10, 7Y41 Meppel, 0522 -257531 Ons Dorpshuis, Bah le r Boerrna lclcln -l te PMe rswolde, clol) van g 14.00 LIur 15/ 12, A. Vogel Iezi ng OVCI Ser
Hart " a n U("bJIlI A vd Donk 013 .52H3454

Wij kc"ntrum "De i\i ie llw e Stede", C"plIc.ijnens trailt

156, {'i lbll rg, """ ,,e ng 20.DO II l1r

21/12 kerstvierin g

H e nk van Vugt 055.5428708 Het POShlli :;, i\1unnikenwcg 5R, ' t H a rele, d<1 l1 v dng 20.00 uur iedere kringavo nd een plil nte nbespre k ing e n cen \I t·rloting.

Kl'u ringo Co m m i il' (l rch. (KL )

l \)~H\(~d er l,lIld GJJ 5charrl'nborg 0545.272082

Wijkgebollw Sp il Delde nstraa t 84 in Borne, iedl'r"

3e Zclterdag Vcl n de ma ,l nd .

Oat,, ; 15 112, DhL . H ongl'lldijk O rchid eci'n ill

Colombia, 19 / 01 /2002 middog d oor en von r eigm

!eden, 16/ 02 voord rilcht 1\. Kl
in gsva ria", 15/16/03 bezoek aiJn te ll toollstcll ing of

kwcke rs, 20 /0 4 middag doo r en voor eigl'n Jeden.

18/05 ,'oordracht c\OOL.. 7 , 15/06 middilg door e n

vnor cigen led e n .

P rdklijk wt'rkgrot!p /\ma le.llr:-;

C Bruin 0229571270

Zwaagd ijkweg 420, 16R6 pJ Zwaa gd ijk·West

Bijeenkomst elke 1(:' za tL'rdag V (l11 de m'ltln ci in de

ka.ssen ViHl Orchi d Bruin

i\ Janssen 0412.431027

KTinl': Ned . O r(11. r rud u( ·nt<'" [KNOP)

I 1 1300ts 072.571 9425

Ma sde,·"llid ' \hl-gr" " p: F ,. Kri l'ken 0596.5 72200

vol gen d e b ij t:.~<:·.nkoIl1stE'n in de Bot
Lith of"tc Urecht op:

12 /0 112002,11 / 05,14 /09

\1 '""cllilnd

Secretilriaa!; W. Riksen 043364 1616

13 ij t'en kom!'t iede re derci e din~dag v/d nl.1,)nci in

het PothulIskc in de Nic u\\' e nhu yss tra.1t 15 1\ tc

;-\,l ,l lbl'l'k (Hulsl",rg). 18/12 F,,,'s·telij ke e indejaMsbi ­

jeenkolll s t, 1'i/O l /2002 \"()orbere idin g tentoon·

s te lli ng, pl(ln tcll tcntoon:;tellingskIJa[ ll1 (1 k e n, 25,

26,27/01 Eigen tcntoons te ll ing " Tn Iw t land vall d e

MilYJ'$". ·IY / 02 gezelligc (lfsiuiting te ntoo nstc ilin g,

19/ 03 JaaJver-gadering, 16 /04 Dhr. P. J loben ,

dicJil'7.i ng over Thailand.

H e v th u v'><' n

C B run ~nb(.'rg 0495. 56308Y, it:~lI \\'e !oc,l ti e!:

Maneslu ' ! steeg 46 ,1 , 6085 EL Neer,

Rolh:T\l alll J GWCIlL'Ilc1ijk 0 182.580<)26

Pe rs .k,)ntine Dic rga ard e B1ijd or p, v Aerssenlaan 4Y,

Rotterd (l n1, ,1(lI.1Va ng lQ.30 uur Bijeenkom st"c n e lke

h veed e m ann di:1g van d e maa nd, zilui open 1.9.00

lIur 10/1 2, Geze JJige avond met o JieboJJen e ll ver­

lotin g, 14/01 / 2002, Onder voorbL'holld; Ed Smidt

orchid eeen in Boli v ia + Pla ntcnkeuring+ ve rioting,

11/02 JOJrve rg adt'ring l'n veiling van planten van

leden , 11/03 Paul Noben ,

Mo unt Kinabalu .

l rch ik,' A Collart, Voorz itter. 1l1l32 03 82748 11 , fax ; 003203700 4838; e- rn ,lil

L,., On.: h id nphUle. d,· Bcl g i'l (l c 003252302991, LilldL' 89, Hl40 LOllderzeel lub Jes o rch i dop !li l,,~ \V,III,'n>, tel : 065 133.86.84 Gijeenkolllstc n I e zond"g va n de T11 (l (lnd aanvan g 15.00 L1ur; il dres; \iI <'lison Jonath,lS, R(Ie iV1.01l t bomery.7 DcOT· hl d~c v n ('n d. R. Neirv nck, K.;\stridlaan 159,

13.9820 [Jo ttelMl'. 1c l. / fa,: 32936276 62

(na 8 pm) e.mll il: hL'ndrik.nciry nck@on linl'.be

L.' ,'\ m i dt'''' On hidre~, Section Th lldinie-Goz('<:.',

l'.Penninckx , Rl' ulll(lnt 12, B. 653h-Thllillics, 1(.'1:

071 /59.37.55. Vergadcl'inge.n of' wnd.lg Olll 14,30

uur: Gozt.~t.> dl' 2e lon dag, Ransart de 3e Lon dJ ~,

Vallix de 4e zu nda g,

de ecrste zond clg in E n~hi en .

SOU{'t" Bel 'll' d' O rchid nphilk [ GO)'

voorzith:'r: fmh rec hb Ra y mond , Roger I.--Iainoutiaa n

10, 11 60 Brc" eL

Bijccnkomst il'dl' rc Ie dondl'rdag v an dt· ma,lnd om

20 lIur in H.cst(l urant Le i\'le ijL'i, Av e nue Georges

H,'nri 251 B. 1200 Bru sscl.

Icnl non:,t[' ll i 1 ' f'n l'.d,BUltefdand

-2002· 17t' internati.on .l le Orchid ec-en Tentoons tel lin g, U(l d S,l lzufien in het "K urp.lrk ", van 2R fe brllari - 3 Ill,l"rt 2002, openingstijdL'n: Donder(Llg - mndag: 9.00 ­ I H.OO litH, tUl'gangsprijze.n : do en v rijd Clg Euro 5,­ ,L(lterda::; en zon ciag Euro 6,-, kjn deren l'n sch o lie re n Euro 3,-, g roepen vdnil f III pcrsone n [uro 3,- pe r pe rsoon . !7 e Wcreld Orchidel'en Conferentie, Shah AI" m City, Male isi", 24 " pri l· 2 mci 2002 tl!1lll!:nl.,nJ 211(}l -

Bild il lz uflen ??? ????????? ?? I

lkririll"'J (niet V(lor h'l1lddsd oeleinden) .. Ve rzoe k uw kringb iadell , gegeve ns v("I Or A ctu ee l l'nz. e n z, toe te zl,m den ,1.111 d e tijds hri ft-ma n,lger

iIIh.:!:!J.r..L Dc meest ilctueil' info rm a tic

vind t U op o n zc inte.rncts it(,: ht tp://www.n ov-orc hidl.e .n! Rcd ac tc uf PA van Toorenenbergen, Bra,l mia,ln " 38 -2 C K Ennelo 0341.561473, i,lX 020-8828906 l'-m a il adres; zie co lofnn.

[{ edacti e 1l0cl111itgever Illlll vaardell aalTsprake­ /ijkl1eid vaal' schade Vil" (,'1ige fOllt di e, oudallks aliI' aall tekst of afbee/dillg bestede zo'g, ill dezc lIitgave ZO Il klllwen vooI'kamcll

t... W
Aile rechtI'll voorbeil olldel1. !Viets lIit deze /lit­ gave mag lVorden verveeivo lldigd, opges/agell ill een gealltomatisecrrf gege·l.'ensbestalld, of apcll­ baar gemaakt, in enige var111 of op ellige wi/ze, iletzij eiektrollisc/1, lIlecila,,;sch, door /otokopiei!ll, opnamell, of ellige andere 11lnnier, zOllder voom/gllll/ute scl1riftelijk toestelllmillg Vil li de alitI'llI' of redllctie,

Opvallende artikelen in orchideeenperiodieken

gedurende de periode mei 2001 tot september 2001

Journal fUr den Orcltideenfreund,

- Savour

Jahrgang 8, Heft 3, 3. Quartal200 1 Phalilenopsis gigllntell, Nothhelfer, H., biz. 205 M , icanische Orchideen im Biotop, Richter, Hp., bJz. 206-218; Artorima, eine Pha [aenopsis in Mexico?, Senghas, K., biz, 226-229; chneck nfrass an Orchideen- ein Ku[turtipp, enger, l&G ., bIz. 229-228; Epidendrum longicaule, Zimmerman,w., biz. 231-233; Auf Orchideenreise in Siidostasien, Mittrach,U., biz. 234-237; - Bericht Liber eine botanische Reise nach Yunnan / China, tei[ I, Kohlmuller,R., biz. 261-270; - Die eschichte der P[eurothallidinae XlV, Die Gattung P[eurobotryum, J nny,R., biz. 271-274; - Anmerkungen zu Cirr/lOpetalum orl1lltissilllllln, Diekman,R, biz. 275-279; - So b[Liht es in den Alpen, Newger,K., biz. 280-285;

- Delldrophylax sal/ei, Chiron,C., bIz. 242-244;

Orchids, Vol 70, No 5, May 2001 Ma[aysia 2002, Preview of the 17th World Orchid Conference, Fitch, Ch. M., b[z.422-431; - Hybridizing with Vanda maillii, Mot s,M., biz. 434-444; - The orchid tourist, a new guide to international orchid collections, Plimpton,S., biz. 448-459; - Orchid propagation, iemann,D., biz. 460-470;

J

tanhopea's, Stern,WL., bIz. 235-237;

- Ecu adur revis ited, Oa ke1ey,H., bIz. 245-246;

The Orchid Review, Vo1109, number 1241, September~October 2001 PllCl!llenopsis brncem lll,Ph. wilson ii, Ph. tllel1ialis, Cribb,Ph., bIz. 272-276;

Del1drobiu111 hrysanthum, Armstrong,M., biz. 277-279;

An A to Z of South East O'Byrne,P., [z. 280-285;

ian Orchid ,

Bmchycoritis and Stcl1og/ottis, LaCroix,I., biz. 295-301;

Masdevallia shuttryal111, Manning,S., bIz. 30 -306;

Die Orchidee, Jahrgang 52, Mai/Juni 2001 Heft 3 Nationalpark Ja ua-Sa risarinama In Vi nez Lt la-2, Baumbach,N., biz. 34-43; Neue Zuchtlmgen ier Gdttung Pnphio/ledilll l1l aus Japan, Gruss,O., biz. 44-48; A[pine orchidee Kanadas , Czajkows ki,C., biz. 52-58; Epipactis atrorubell " m rl' artt pische In nov lion, Moller,O., biz. 59-61 ; Pleionc, Bemerkungen wr Gattu ng, Bergel, G., biz. 67-71; Die Geschichte der dreilippige n attleya /fopoldii, omes,C., biz. 72-7 ; - Orchideen in den [etzh: n r va ldern v n Queen land, 4, Ry 'y,w., biz . 76-82; - Pleurothlllllis hypn ico/a, Seehawer,H., biz. 83;

Orchids, Vu170, No 6, June 2001

- Oncidium Go[den sunset, a growing legacy,

-

-

A[drich,A, biz. 526-537; CattleYIl gnskellialla, Chadwick, AA., biz. 540-545; Growing Vandas and Asc ce ndas, Grav ,D., biz . 55-1-561; Profiles in rchid History: Orchids in the etherlands, Easton,A., bIz. 562-56 ;57 6; Extending the range, a new Dracula ( Dracula inexperata) from sta Rica , Pupulin,F., biz . ~ 64-5 7; The Orchid tourist, part 3: collections in the US Plimpton,S., biz. 568-571;

Orchidsl Vol 70, No 7, July 2001

- The genus Hemipilia, Luo Yi-bo, biz . 642-649;

- Zellxine strntellmnticll, McCartney, Ch., biz. 650-651;

- Calanthe sillicn, Christenson, EA, biz. 652-653;

The Orchid Review, Vol 109, number 1240, July-August 2001 Big is beautiful: Stanhopea and its cultivation, Hartley, RJ., biz. 215-216; A new variety of Lycaste aromlltica, Oakeley, H., biz. 217; An A to Z of South a t Asian orchids, O'Byrne,P., biz. 223-228; A preliminary report on planting native orchids on motorwaybanks in the Alsace, France,

Sprunger,S., bIz. 229-233;

Orchid Digest, Vol 65., July-Sept. 2001 - Curren t trends in Diacrum b reeding, [arke,FW., biz. 100-1 03; - Use of coconut husk chips for potting m ed ium, Wellenst in, B&L., bIz. 107-111; - Disa breeding: gu idelines for m king and evalu ating Disa Hybrids, ogelpeo l, L., bIz. 122-131; - Paphiopedilum xDalaten ,Averanov, LV, biz . 133-134; - Gallery of Russian slipper orchids, biz. 136-137;

Australian Orchid review, Vol 66, no 3, JunelJuly 200 - Bu[bophyllum spe 'es in New uin a and th So uth P acific, medley,Ban ' , biz. 4- 12; - Delldrobiw'll virgineum, la v ra ,PS., bIz . 13; - 5 )me miniature Vandaceou s species fro m the Philippines, Cootes,}., biz . 14-17; - Knowing and growing lsochil us, banks,DP., biz . 19; AustraJian Orchid Review, Vol 66, N04, August/Sept 2001 - A checklist f Paplliopeclilum sp ci from the Philippines, Coot 5,1., biz . 9-12; - Oelldrobium venustum, Lavarack, PS., biz. 13; - Gramll1atopllyllum stapellilleflonml, oa t ,J., biz. 16; Bo[ivICl- Orchid paradise of the Longo a lley, Beuke[man,F., b Iz. 17-18; A.Klaa en

.­

Wetenswaa~digheden

Nog meer volksgeloof Orchideeen werden ook aangewend om huisdieren melk te laten geven. Hiervoor benutte men de knollen die er uitzagen als uiers, borsten of tie­ ten. Hier speelt de signatuurleer weer de eerste viDal. In Bohemen werden Dactylorhiza­ wortels (Johannishanden) in de watertroggen van de koeien gelegd als afweer tegen hekserij. In Letland geloogde men dat koeien niet ziek zouden worden en veel melk geven als ze de lichte knollen van de gevlekte orchis of van Cypl'ipedium calccolus aten. De koekoeksbloem (Orchissoort) in de koeienstal zou de melkproductie onderbreken. Het alruinmanne* is de mensvor­ mige wortel van een Mandragora (er zijn twee soorten bekend in het Middellandse zee gebied). Deze mensvormige organen zouden zijn ontstaan door de handen van misdadigers , of uit sperma en der­

gelijke zaken. Ze werden gebruikt als liefdesamulet, geluksbrenger, afrodisiacum etc. Dit geloof v,rerd overgedragen op orchideeen. Ze werden zelfs ter vervanging van alruin verkocht. In Litouwen onder­ scheidde men 'tweebenige' manne­ lijke en vrouwelijke knoUen van orchideeen, waarbij de mannelijke een penisachtig aanhangsel* had­ den. Men zag vaak meer dan er was. Het hoogtepunt van al dit volksge­ loaf lag in de 16e en 17e eeuw. Nog in het midden van de 18e eeuw stond in een medische almanak dat voor het bevorderen van de bijslaap 'de meest volkomen witte ronde wortels van het knapenkruid vvor­ den gebakken en gedroogd en als men ze , zoaJs Galenus schrijft, eet of drinkt wekken ze het echtelijke werk op en helpen de oude zwakken weer op de been'. De volksgeneeskunst maakt overigens weer een opleving

door, zoals onder andere in de boek­ handel te zien val t aan de hand van allerlei uitgaven. Het verlies aan geloof in de reguliere wetenschap zal daar niet vreemd aan zijn. Hopelijk bezondigt men zich niet aan het illegaal uitgraven van orchi­ deeen voor medische doeleinden. Van enige farmacologische werking in de veronderstelde zin is immers nog nooit iets gebleken. vde

Cypriprdi1l11l caiceo/lis

N.A. v.d. Cingel

Oplossingen binnen een maand na verschijnen per briefkaart, fax, of e-mail naar de redactie. Hooiweg 185.9765 'EG Paterswolde. Fax 050-30920 I I. e-mail: zie colofon Onder de goede oplossers wordt een bon verloot tel' waarde van /35,­ te besteden bij orchideeencentrum De Wilg. Bermweg 16b. 291 I CA. Nieuwerkerk aan de IJssel (TeL 0 180314568). Deze firma stelde de bon voor dit doel beschikbaar. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd. Oplossing vorige puzzel

De foto in nr 5-01 is van Amesiella philippinensis (syn. Angraecum philippinense). De winnaar is ditmaal: C. Hoskens te Bladel

119 Orchideciin 06/2001

Nie/ alleell orchidet'i!1I op lakkeJl

Net zoals mensen en dieren, zijn ook planten erg kieskeurig wanneer het aankomt op het zoe ken van een eigen, ideale leefplek. Zo zal een palmboom niet aan de poolcirkel groeien en een spar, of den, niet aan de evenaar. De leefplek, of habitat, moet voldoen aan de specifieke eisen van de plant, de mens, of het dier. Daarbij hebben mensen en dieren het voordeel dat zij zich naar een andere plek kunnen verplaatsen wanneer er niet, of niet meer, aan die eisen worden voldaan. Mensen kunnen verhuizen, dieren kunnen migreren. Denk maar eens aan de vogels, de walvissen, de grote kudden wild in Afrika en sommige vlindersoorten in Noord-Amerika. Planten kunnen dat niet. Zij zijn plaatsgebonden en daarom is goede keuze nog eens zo belangrijk. Planten kiezen hun levensplek door­ dat aileen die zaden ontkiemen en opgroeien die op een geschikte plaats terecht zijn gekomen. Gesteund door de takken der bomen, hebben epifyten wellicht het meest luxueuze leefmilieu voor 120 Orchideeen 06/2001

fo to',,: R.Back

planten gevonden. Hoog boven de gevaren van de begane grond heerst een klimaat dat wordt gekenmerkt door gefilterd zonlicht, bijna altijd een frisse bries, en af en toe een dOLl­ che van koel, helder regenwater. Hier delen zij hun wereld met vogels en insecten. De paar apen, die soms langskomen, klimmen liever over de minder begroeide takken, waar ze z1ch beter kunnen vasthollden. In de gematigde zone zijn het slechts mos­ sen en korstmossen die de stammen en takken der bomen als woonge­ bied gekozen hebben, maar in de tropen zijn er vee I meer planten die de weelde van de penthouse-habitat der boomtakken ontdekt hebben. Hier groeien orchideeen samen met Bromeliaceeen, verschiilende soor­ ten varens, Araceeen, Begoniaceeen, sommige Liliaceeen, Melastomaceeen, Asclepiadaceeen, Gesneraceeen en blad- en lidcactus­ sen. Vroeger dacht men dat deze planten parasieten waren en hun voedsel aan de boom onttrokken. In vele landen van Zuid-Amerika wor­ den nog steeds aileen Cattleya's

"orquideas" genoemd, ten-vijl aile andere orchideeen met "parasitas" worden aangedllid. In feite zijn er gelukkig maar heel weinig parasite­ rende planten, dat wil zeggen dat zij leven ten koste van de boom waarop zij groeien. Dat doen epifyten niet. Die leven op de takken der bomen, zonder oak maar enigszins schade­ lijk te zijn voor hun gastheer. In tegendeel, rijk met epifyten begroei­ de takken houden vocht vast, het­ geen een koelte veroorzaakt di ook de boom ten goede komt. In het algemeen is er v r de ont­ wikkeling van epifyt 11 11 grote luchtvochtigheid n di g. Ze Kamen dan oak het meest voor in tropische regenwouden en op berghellingen waar vochtige lucht van zee, of van grote meren of rivieren, omhoog gestuwd wordt. Vaak ziet men in deze gebieden de damp, als zich vor­ mende wolken, opstijgen vvanneer de eerste zonnestralen van de dag het woud verwarmen. Er zijn twee soorten epifyten: de heliofiele of lichtminnende \'o rmen, waaronder zeer veel orchideeen, en

de hygrofiele of vocht- en schaduw­ minnende vormen die niet veel licht nodig hebben, waaronder veel varens en araceeen. Meestal treft men de heliofiele epify­ ten dan ook hoger op in de bomen dan de hygrofiele. Het leven in de takken van de bomen beschermt d e epifyten ook tegen jaarlijks terugkerende overs­ tromingen. De hoeveelheden water die in het regenseizoen in de tropen neervallen zijn vaak zo groot dat uit­ gestrekte gebieden soms maanden­ lang onder water staan. Bij de plaats Manaus, in het hartje van het Amazonegebied is het v,raterpeil in maart, aan het eind van de regentijd, meer dan hen meter hoger dan in oktober, wanneer de regentijd begint. Die watermassa is enorm en de overstromingen die daar het gevolg van zijn, zetten grote del en van het regenwoud onder water. Mensen wonen daar veelal in huizen op palen of in drijvende woningen. De stroming van het \vater is niet erg sterk omdat het verval in de rivier niet groot is. Het is niet de hoeveel­

heid water die een sneUe stroming te w eeg brengt, maar het verschil in hoogte van het gebied waar h et water doorheen stroomt. De bomen in het bos hebben weinig last van de jaarlijkse overstroming. Zij zijn goed verankerd met brede wortelstelsels of stevige plankwor­ tels. In de regentijd zwemmen vissen en zoetwater-dolfijnen tussen de bomen door, terwijl de landdieren zich hebben teruggetrokken naar hoger gelegen gebieden of zich heb­ ben gevoegd bij de epifyten in de toppen der bomen. Toch is het niet aileen in de regelma­ hg overstroomde gebieden dat vele planten hun toevlucht hebben geno­ men tot de takken der bomen. Men ziet het ook in de gebieden die in Zuid-Amerika "terra firme" (vaste grond) genoemd worden. Hier zijn het vaak andere redenen die oor­ spronkelijk de epifyten de bornen in gestuurd hebben. Hier vindt men veel dicht begroeid "etagewoud" met een benedenlaag van planten die niet veel licht nodig hebben en jonge kiemplanten van de hogere

bomen; een tussenlaag van bomen die zo'n 25 tot 35 m hoog worden, en ten slotte woudrellzen, wier kronen 35 tot 50 m hoog kUlmen worden. Dit soort regenwouden treft men in de gehele gordel der tropen aan. Grote delen van het midden van Zuid-Amerika, equatoriaal Afrika en Zuidoost Azie zijn met dit soort bos begroeid. "Omhoog! aar het ener­ gie-gevende zonlicht toe! " is hier voor alle planten de leuze. Lianen slingeren zich tussen de bomen door omhoog, vaak een meter of meer per dag groeiend, tot zij de toppen heb­ ben bereikt waar zij hun kronen uit­ spreiden. Klimplanten kruipen op tegen de stammen van de bomen . Een grote verscheidenheid aan pal­ men groeit recht omhoog zonder enige zijtakken te maken. Ficussoorten zijn als epifyt ergens op een boomtak begonnen en hebben later hun sterke luchtwortels naar de grond toegestuurd. Die wortels groeien na verloop van hjd samen tot wat een dikke, grillige starn lijkt. Dit is de habitat van vele van de allermooiste orchideeen. 121 Or hidcci!n 06/2001

Maar ook in de dunner beboste step­ pen en sava!U1en van de tropen tonen de orchideeen een voorkeur voor het leven in de bomen en zelfs in struiken. Het lijkt wei of alsnog die planten, nadat ze eenmaal de frisse lucht en het gebroken zonlicht geproefd hebben, er niets meer voor voelen om kwetsbaar op de grond te moe ten leven, overschaduwd door andere planten. Zelfs in droge, aride gebieden, groeien epifytische orchi­

deeen. Op het droge schiereiland van Paraguana in Venezuela heb ik verschillende soorten orchideeen op hoge zuilcactussen zien groeien. Natuurlijk moe ten op boomtakken wonende planten wei wat aanpass­ ingen maken. Zo zullen zij snel zijn bedekt met een wit weefsel, waarin schimmels worden gecultiveerd, en dat snel veel water kan absorberen. Oat water, dat tijdens een regenbui over hen heen spoelt, wordt daarna

opgeslagen, of wei in d ikke, vlezige, succulente bladeren zoals bij de Yanda's en Phalaenopsis, of wei in schijnknollen onder aan de bladeren. Niet alleen is de voorraad vocht vol­ doende tot de volgende regenbui, het is zelfs voldoende Om de plant tijdens de droge moesson in leven te houden. Vaak ziet men dat aan het einde van het droge seizoen de pseudobulben verschrompeld zijn, terwijl zij in de regentijd er dik en

(nit/ella lab ia la

Ollcidil lll1 variCVSllll1

Caft lcya v ia/aem

122 Orchideeen 06/2001

sappig uitzagen. Ook moet het zo zijn dat de zaden der planten de nieuwe genera tie eveneens de kans moeten geven zich in hun geliefde habitat te vestigen. Dit aan de vogels over te laten zou veel te riskant zijn. I e geringe aantallen zaden zouden op hun favoriete plekjes terecht komen. Veel efficienter is het om enorme hoeveelheden zeer fijn zaad te produceren dat door de wind ver­ spreid kan worden en zo opnieuw

Scholl1vurgkin IIndll/ala

op de takken der bomen terecht kan komen. Een ieder die eens de rijpe vrucht van een orchidee heeft zien openspringen in de warmte van het vroege zonlicht, zal het poeder, dat bestaat uit miljoenen zaadjes, als een stofwolk de moederplant hebben zien verla ten. Om zo licht mogelijk in gewicht te zijn hebben deze zaad­ jes geen eerste eigen voedsel bij zich, zoals de meeste andere zaden wei hebben. Zonder enige bagage reizen

de zaadjes van tak naar tak en van boom naar boom. Eenmaal op een gunstige plek aangekomen, rekenen zij op de steun van schimmels om hen te helpen in hun eerste levensbe­ hoeften na het ontkiemen. Daarna groeien zij snel op tot nieuwe orchi­ deeenplanten en sieren zij, op hun beurt, hun gastboom met buitenspo­ rig mooie, exotische bloemen. (c) Rob Bock

Sopilnlllilis cocci/len 123 Orci1ideeen 06/200J

Ditmaal als onderwerp. hoe kom ik aan goede orchideeenplanten?

Judy White noemt 6 manieren om een orchideeenverzameling op te bouwen.

"IN RET LAND VAN DE ·MAYA'S".

ORCHIOEEENVERENIGING "MERGELLANO"

Secretariaat: Prunislaan 3 6241 AX BUNDE, Tel. 043 3641616.

Orchideeenvereniging MERGELLAND organiseert weer haar tv"ee-jaarlijkse internationale orchideeenshow, op 25, 26 en 27 januari 2002, met als thema "IN HET LANOVAN OE MAYA'S".

Bezoek onze show en maak een reis door het gebied van de Maya's. Vertrek vanuit Belize en bewonder de vele honde rden orchideeen en overblijfselen van een uitgestorven Maya-starn die orchideeen verza­ melden en vereerden. Vindt de res­ tanten van een oude cultuur en de overdaad aan orchideeen die door d e eemven heen bewaard zijn geble­ yen. Reis vervolgens door naar Mexico en slenter daar over de markt met zijn Mex icaans aarde­

werk, cactussen en natuurlijk ook de vele orchideeen. Bezoek een Mexi­ caanse orchideeenshow met inzen­ dingen uit Duitsland, Belgie en Nederland, waar schitterend bloei­ ende planten van over de hele wereld worden tentoongesteld. Een speciaal pronkstuk zal de 5 meter lange vitrine zijn, vol met prachtige miniatuur-orchideeen . Aansluitend is er een grote verkoop­ markt van orchideeen, botanische zowel als hybriden, alsmede aanver­ wante artikelen. Deze orchideeenshow vindt plaats in een speciaal hiervoor door onze leden ingerichte kas bij Europatuin NUTH Vaesrade 100 6361 HH NUTH (L.)

Entreeprijs: Eur. 2,50, Kinderen tot 12 jaar gratis

Openingstijden: • Vrijdag 25 januari 09.00 tot 18.00 Ullr • Zaterdag 26 janllari 09.00 tot 17.00 UUf • Zondag 27 januc1ri 10.00 tot 17.00 Ullr. Na het grote succes van "Welkom in de Jungle" in 1998 en daarna "Het Nevelwoud" in 2000, zijn wij ervan overtuigd dat we ook dit jaar weer, samen met onze gastvereni­ gingen, een prachtige presentatie zullen bieden. Kring MergeUand nodigt dan ook iedereen uit eens een kijkje te komen ne men in het met honderden orchideeen begroeide "Land van de Maya's"

De tentoonsteliingcOIl1l11issie van Orcilideeenvereniging Mergel/al7d

Illlpressie Bestuurdersberaad

van 1 septell1ber 2001

Op zaterdag 1 september 2001 werd het gebruikelijke Bestuurderbe[aad gehouden in zaal "De Magneet" in Bilthoven. Helaas was er sJechts een beperkte opkomst van kringbes tu­ ren. De overige besturen bleken al dan niet met kennisgeving verhin­ derd te zijn. Hoe anders was het vorige bestuurdersberaad, toen men haast stoelen te kort kwam. Wellicht kwam dat toen i.v.m. de voorberei­ ding voor de grote NOV-tentoonstel­ ling in Leiden. Zoals na elk evene­ ment hoort, dient er geevalueerd ie worden hoe alles is verlopen, om zo samen in de toekomst niet dezelfde fouten te maken. Uitgezonderd een enkele opmerking m.b.t. een eventueel algemeen arran­ gement kan er gesproken worden

van een prachtige en succesvolle ten­ toonstelling. Hiervoor is het NOV de heren A. Vogel, hortulanis van de botanische tuin in Leiden en L. Kristelijn, bestuurslid van het NOV, zeer veel dank verschuldigd. Beide hebben vaak met zeer veel persoon­ lijke inzet de tentoonstelling tot een groot succes gemaakt. Op mijn reis huis"vaarts viet mij de sterke gelijkenis op tussen wat veel kringbesturen ervaren en d e organi­ sa toren van de shO\>\' in Leiden ondervonden. Een (te) beperkte groep mensen die nch inzet voor een gemeenschappelijk doel en dat ter­ wijl wij allen juist samen een vereni­ ging vormen. Haast filosofisch vroeg ik mij af of de consumentenmaat­ schappij niet wat te ver is doorge­

drongen in ons dageLijks bestaan. Uiteraard is er op het bestuurdersbe­ raad over meer zaken dan alleen de show gesproken. Naast de financiele stukken is er o.a. gesproken over de voortgang van de commissie "func­ tioneren Bestuurdersberaad", muta­ ties in het bestuur van het NOV en de voortdurende zoektocht naar een hoofdredacteur voor het blad "Orchideeen". Deze zoektocht duurt reeds 2 jaar en opvolging is dringend gewenst. Ondanks de dive rsiteit aan onderwerpen kon de voorzitter de vergadering tijdig sluiten, waarna nog even werd nagepraat.

,. Laaper

(vice-voorzitter Kring NO-Brabant>

Kop\ inkn'rl'Tl 20(12. AutL'ul'" l'll "L'LTl't,lri"'''l'll opgl'IL'l! Vall,lt i,llllhlri 2n(]2 /uikn ,1 Ill' Illll11ll1Cr~ ('l'll h,ll\'1-' 1ll,1.lIld \TllL'gl'r \'l'rschijllL'll, d\\ / !'Olld dt' \:'il' \',111 elh' 011l'\'l'1l1l1,l,lIld. D,lMOIll i~ het IllhIJ/,l\..l'iij" \..llP~ ot)\.. \Tlll'gl'l' in tL' iL'\ l'rL'1l d,l11 gl'bruikL' ir jk, ll'lIlll'irjk 2 m,l,ll1(kn \ (lor \'l'r~lhiilll'n . I{l'll.

126 O rchidcei'n 06/2001

Mark Nir. 2000. Orchidaceae Antillanae. 453 pag. ± 70 afbeeldingen in kleur.

Dag Media Publications, Inc. New York. Pnjs 159 US$.ISBN 0-615- 1 I 640-X.

Het boek behandel t 600 An tilliaan~e soorten in 11 2 geslach ten. Het be...chrevcn gebied om at ccn grot reek! eilanden in het aribisch gebied, van Cuba tot en met Grenada. Van de NederlandSt' Antillen \ allen alleen d • Bovenwind~L' eiJanden cronder. Aruba, Bonaire en Cura~ao niet! Dat lijkt wat merkwaardig, maar el' \ alt I vour tt? zl'ggen als men de land kaart bekijkt. De Benedenwindsc cilanden liggen nu eenmaal zeer e 'centrisch. Het b(lek is geb'1 et.·rd op een met dt-' computer uitgevoerde revisie van het bock van Cogniaux uil 1909-1910. de laat It> samenvattende vollcdige studic \' n het gebied. Diverse latere, kleinere studie..., ovcrzichtt'n van bepaalde eilanden of eilandengroepen, zijn erin opgt.'nomen. Het nut Vim dezc samenvatting , an be taande gegevens mag blijken uit het feit dat \ eel soorten van d ruim 500 van Cogniaux zijn geeliminel'rd, a mdat zc synoniemen bleken \ an eerder bC'ichreven soorten. Een aanta l soorten bleek . yn(lniem met soorten " an het \ steland. De b~ kende cIa ifIcatie van Drc~sler" erd ais basi g bruikt en da t implicl'ert dat er nog geen pra­ ke is van ('('n modeme (lP nieuwere methoden berustende indeling. an het recente w rk an Braem, die een a,mtal nieuwe geslach ten instelde, kon een d eel ruet worden aan\'aard, a mdat d >d o r h 'm onder nJ ~uwe gesl chi namen bes hrev 'n soortm goed pa ten in bestaande gesla ·hten. Hi p(lllidla, /amaicrIll1l'n udrllll;a werden probicemioos onderg ·bracht bij TollllT/llia. PI,1.llrrlliza (... yn. Polyradidml), waartoe de bekende frog orchid behoort, werd weer verenigd met DI'IIdroph l/lax. Het zal WCl'r even wenn 'n zijn, m.1ar de groep bek n­ de en veeIgekweekte orchideeen waartoe Epidt'l1riTlltll cochlea/Illn, E.{ragran: en E.b(lotl,iIllUl behoren, heet \'oortaan Pro:thccllea in plaats van Epidl'1ldrum. W,1 t uitspreekbaarheid betreit geen '0 ru itgang, maar dat is geen aiteri um. H t is de naag (If merikanen dit iiberhapt lIi t kunnen ...preken. Voor het determineren an Ilt.· in het gebi d \'l1orkumende geslachten is (' sieutel gemaakt. 00 nor de aizonderhjkc geslachten zijn er zonod ig dett.'Tmmeerslcutcis Y(lor de determinatie \,.1n soorten ontworpen. Er is d u al m t al een nuttlg stuk 'crk ver..-et. In het middenkatern bc\ inden zich 11 pagina', kleurenfoto' \ an oyer het Igemeen matige tot sicchtc kwa liteit. Dil g geven, moet geeon ·tateerd worde! dat het niet geb nden buek noga l duur is uit ge allen. Er zljn 7 n il'uwc soorten bcschrc\'en. Een nuttig b ek voor de kw kers lIi • ge 'pecidhseerd Zlin op orchideeen ui t het Caribi ch gebied, die gra, g hun '(){)rten 'an de juiste naam wille Yoofzien. De d t rmi­ nt:'crsll'utels zljn daar\,oor zeer ge ·chikt. vdC.

A field guide (Q the NATIVE ORCHIDS of Southern Australia. door David en Barbara Jones. Een uitgave van Blooming Books, 37 Burwood Road, Hawthorn Victoria 3122 Australie. 278 pag" 275 kleurenfoto's. ISBN 1-876473-24-x 2000 A$ 29.95

Toeval bestaat niet: tijdens een kringbi jeenkomst dit \ oOl1aar 'roeg een aaru.taand Australie-reizigster an mij ,f er al een boekje bestond dat zc in haa r zak kon toppen, heel veel ustrali he or hid een afb eldd ,en ook nog een groot gebied be 1 g. Or dilt moment was het antwoord nog ontk nnend thuisgekomen had d post juist die dag dit bockje door mljn brie . 'nbw; gegooid. David Jones i g > onbl,kend . hi, I de ~uteur \ n dat pr htig boek: Nath e orchids of Australia en buiten d orchideeen hee!t hij nog '€ Cn flink aantal boeken o 'er and re Au trali 'che p lantenfamilie op zijn n.lam staan. Het boekje hel·ft ecn aangena m f rmaat: 12 21 em, du pa t makkelijk in cen zak het be trijkt het g bied zui­ delijk van de lijn Brisbane in het 1U. ten t t Kalbarri in het we te. it geeft een zeer breed 0 erzicht. Men put zi h niet uit in allerlei bijznnderheden en uitzonderingen, maar zoc.:kt het \ onral in de • I v lrkom nde oor­ ten, gaat "enwei d bijzondere zek r ni t uit de weg. Je moet toch n keuze maken: U1teindeli}k k nt Australic 1200 soorten waarv.m er flink 'at 'ndemi h 7ijn. Elke olrt heeft natuurlijk zijn officiel naam, maa r ook zijn inlandse naam: King Orchid, Tree Spider Orchid, eHow Hvacinth rchi, enz. an elke 500rt is er een "rij korte maar duidelijk beschrijving met en fotn. Aile foto's hebben dezelfd goede kwaliteit. Daarbij worden aangege\' 'n: bloeiperiode, verspreiding, habitat, pm rkelijke zaken, 0 rten die er erg op Hjken . en goed bo 'k, zekl'r voor het doel waar het "oor gcschre\ en i. iet aIleen aan t kc mstige rei­ ziger' aanbe\'olen, maar ook aan de gelnt re erde in u trali' he orchid ren. A.Klaassen

127 Orchideeen 06/2001