Via Twence Info Magazine
Jaargang 13
september 2013
Uitgave 40
“Betrek de hele keten voor afvalloze maatschappij”
Verder in deze editie: 05 Unieke installatie verduurzaamt rookgasreiniging 06 Natuur rond Boldershoek 08 Nieuwbouw voor schonere bodemassen 10 GFT Regio Rivierenland naar Twence
De traditionele economie moet plaatsmaken voor een circulaire economie. “Dat is onvermijdelijk,” zegt Daan Dijk, bij Rabobank verantwoordelijk voor sustainable business development. Een kringloopeconomie, waarbij materialen worden teruggewonnen en producten zo worden ontworpen dat zij gemakkelijk kunnen worden gerecycled, is in zijn ogen een must. Afvalverwerking gericht op recycling kan daarbij een belangrijke rol spelen.
Circulaire economie is niet tegen te houden Daan Dijk van directoraat Duurzaamheid Rabobank
02
Volgens Dijk is de circulaire economie het logische model, waarbij hij verwijst naar de landbouw. “Die was altijd al hernieuwbaar en circulair. Zaaien om te kunnen oogsten, geven om te kunnen ontvangen. De zorg voor de grond, uitgangsmateriaal en de levende have was van levensbelang. Restromen zoals mest werden benut om de bodem te verbeteren. Met de industriële revolutie is in die benadering een breuk in gekomen. Je kunt wel zeggen dat we met een bulldozer op onze planeet tekeer zijn gegaan. De wegwerp economie deed zijn intrede: take, make & waste werd de standaard. We hebben het toen niet helemaal begrepen. We
zijn nu weer zover dat we snappen dat we moeten samenwerken met de regels van de natuur. Als we dat goed doen, dan hebben we die circulaire economie.” Die circulaire economie maakt ook dat we op een andere manier naar sommige zaken gaan kijken. “We zullen dan niet altijd de eigenaar maar de gebruiker zijn van een product. We zijn dan niet meer de bezitter van een vloerkleed, maar de gebruiker ervan. En aan het eind brengen we het weer terug naar de fabrikant. Die is als eigenaar en als producent het beste in staat om te zorgen dat hij het materiaal opnieuw gebruikt. Als je je product na de gebruiksfase
weer op het bordes krijgt ga je vanzelf ook anders denken en dus anders produceren. We maken dan niet langer blikjes uit vier componenten die moeilijk te scheiden zijn, maar maken het uit één materiaal dat daarna gemakkelijk kan worden gerecycled,” schetst Daan Dijk. Renoveren De Raboman verwacht ook dat in de circulaire economie ook nieuwe soorten bedrijven zullen ontstaan. “Er ontstaat misschien wel een geheel nieuwe refurbishment-branche gericht op het renoveren van producten. We zien het bij ons leasebedrijf Lage Landen. Daar hebben we nu een leaseproduct voor tweedehands vrachtwagens. Het wordt straks een totaal andere economie. Met een hogere toegevoegde waarde en evenveel of meer value for money.”
Daan Dijk
We moeten samenwerken met de regels van de natuur
De kern van de circulaire economie is volgens Dijk dat de mens zijn plaats weer leert kennen op de aarde. “Als je alle mieren bij elkaar optelt hebben ze vier keer zoveel body mass als de mensen en dat geldt ook voor hun afval, hun uitwerpselen. Maar we hebben geen mierenprobleem, wél een mensenprobleem. Dat komt omdat die mieren wel in een kringloop leven wij niet.” Voor de mens betekent dat er een mentaliteitsverandering moet komen. “Je had die oude ingenieursmentaliteit, waarbij de natuur moest worden bedwongen. Ze zijn in Duitsland zelfs bezig geweest een Normalbaum te ontwikkelen. Dat stond voor brute kracht tegenover de natuur in plaats van samenwerken mét.” Consumenten Voor het zover is moet er nog wel het een en ander gebeuren. “Voor de economie is het een transitie. Maar de behoefte aan de circulaire economie die is er.” Volgens Dijk zijn er drie belangrijke factoren in die de overgang naar een nieuwe economie zullen stimuleren. “Dat is in de eerste plaats de schaarste aan
Via Twence
03
Met de afvalscheidingsinstallatie zorgt Twence dat de bruikbare grondstoffen uit het afval worden gescheiden
Soms moet je er meer energie en inspanning in steken om iets te recyclen
materialen. Dan heb je de wet- en regelgeving, En, heel belangrijk: de consumentenvoorkeur. Er is nu al een app, die de consument in staat stelt te kiezen voor een goed – gezond – en goedkoop product. Uiteindelijk is de consument de baas en slimme bedrijven gaan daar al op inspelen,” aldus Dijk, die hierbij wel benadrukt dat wanneer je een doelstelling als een afvalloze maatschappij wilt bereiken, je daarin de hele keten moet betrekken, te beginnen met het ontwerp. “Wat moet je aan de voorkant doen om aan de achterkant een effect te bereiken?” Recyclen Kijkend naar de afvalwereld zegt Dijk: ”Er zit wijsheid in die Ladder van Lansink. Dat preventie de belangrijkste trede is. En dat je dan kijkt hoe je het kunt recyclen en je, wanneer dat allemaal niet lukt, de energie benut door het afval te verbranden.” Hij tekent daarbij
04
wel aan dat ook recyclen zijn grenzen heeft. “Je moet daarbij wel bedenken: Wat is praktisch? Hoe zit het met de energiebalans? Soms moet je er meer energie en inspanning in steken om iets te recyclen dan je er uiteindelijk uitkrijgt. Dan moet je wel je gezonde verstand gebruiken,” zegt Daan Dijk, die eraan toevoegt dat dit ook een probleem is voor de fabrikant die zijn product zo moet ontwerpen dat je het gemakkelijk kunt recyclen. “ “Het is een gedeelde verantwoordelijkheid,” zegt Dijk over het ideaal van de afvalloze maatschappij als uitwerking van de circulaire economie. “Het is een samenspel tussen technische deskundigheid van bedrijven en overheid. Het is belangrijk om de deskundigheid bij de bedrijven te laten. Die moeten zeggen wat er mogelijk is. De publieke partners hebben dan de verantwoordelijk voor de communicatie naar de burger.”
Vanaf medio volgend jaar beschikt Twence over een unieke installatie die koolstofdioxide (CO2) uit rookgassen deels afvangt en benut voor reiniging van deze gassen. “Daarmee realiseren we als eerste afvalenergiecentrale een interne kringloop voor koolstofdioxide”, vertelt projectmanager Andy Roeloffzen van Twence.
Unieke installatie verduurzaamt rookgasreiniging Twence heeft in samenwerking met onder meer Procede (een spin-off bedrijf van de Universiteit Twente) een installatie ontwikkeld om in de nieuwste verbrandingslijn koolstofdioxide af te vangen en te gebruiken als grondstof voor natriumbicarbonaat. Vanwege het duurzame en innovatieve karakter krijgt het project subsidie van de rijksoverheid en de Europese Unie. “Dit is zo uniek dat de hele
afvalwereld met ons meekijkt”, weet Andy Roeloffzen. Want tot nu toe halen centrales nog geen koolstofdioxide uit rookgassen die ontstaan bij de afvalverwerking. Terwijl het broeikasgas een prima grondstof is voor natriumbicarbonaat (NaHCO3, oftewel bakpoeder), waarmee rookgassen worden ontdaan van chloor en zwavel. Dit poeder wordt gemaakt door soda te laten reageren met
koolstofdioxide. “Straks hoeven we dus uitsluitend nog soda in te kopen; een bulkproduct dat voordeliger is dan natriumbicarbonaat. Bovendien volstaat 1 ton soda voor ongeveer 1,6 ton natriumbicarbonaat, waardoor minder transport nodig is”, aldus Andy. Testen met een proefopstelling voor de injectie van ‘nat’ natriumbicarbonaat in de Duitse afvalenergiecentrale HKB zijn onlangs zeer positief verlopen. Andy Roeloffzen: “De resultaten zien er veelbelovend uit, vandaar dat Twence zo’n installatie met injectiesysteem laat bouwen.” Naar verwachting kan deze per jaar 8000 ton NaHCO3 produceren, wat een reductie oplevert van 2000 ton CO2-uitstoot.
Vanwege het duurzame en innovatieve karakter krijgt het project subsidie van de rijksoverheid en de Europese Unie
Impressie van de nieuwe installatie.
Momenteel buigt een speciaal projectteam zich over het ontwerp van de installatie. Waarschijnlijk nog eind dit jaar start Bouman uit Almelo met de realisatie. Medio 2014 moet de installatie bij Twence gaan draaien. “Het is een ambitieuze planning, maar we werken er met man en macht aan. Ik heb er dus alle vertrouwen in dat we deze deadline gaan halen”, besluit Andy Roeloffzen.
Via Twence
05 03
In eerdere uitgaven van Via Twence hebben we aandacht besteed aan de ontwikkelingen rond de heraanleg van de Twekkelerbeek en de Strootbeek. De eerste fase van dit zogenoemde ‘Bekenplan Boeldershoek’, op het terrein van Twence, werd al in 2012 afgerond. De plannen voor de tweede fase zijn rond en de werkzaamheden daarvoor zullen nog in 2013 worden gestart. De beken krijgen een meer natuurlijke loop en er worden retentiegebieden aangelegd. De industriële activiteiten van AkzoNobel en Twence aan de rand van het gebied Twekkelo-west worden beter ingepast in het landschap. Ook de landschappelijke versterking door bijvoorbeeld de nieuwe inplant van lanen en fruitbomen en de aanleg van kikkerpoelen, passend in het landschap, maakt deel uit van de plannen. Buizerd
Natuur rond Boeldershoek Fazantenhaan
De beken krijgen een meer natuurlijke loop en er worden retentiegebieden aangelegd
06
Reebok
Oranje Luzerne Vlinder
Groene kikker
Via Twence
Twence’ vaste fotograaf Simone Gerard wandelt en fotografeert graag in het aantrekkelijke vernieuwde bekengebied. Op deze pagina’s een aantal van de foto’s die zij op en rond het terrein van Twence heeft gemaakt.
07
Nieuwbouw voor schonere bodemassen Eind september wordt de eerste paal geslagen voor een nieuwe hal achter de slakkenopwerkingsinstallatie. Dankzij deze uitbreiding kan Twence straks meer herbruikbare metalen uit de verbrandingsresten halen en schonere bodemassen leveren. “Dit project sluit perfect aan bij onze missie om meer waardevolle materialen en secundaire grondstoffen uit afval te halen”, meent Frank de Nobel. Frank de Nobel
We krijgen een state-of-the-art installatie met machines die zijn gebaseerd op de nieuwste technologieën
Hij houdt zich als manager technology bij Twence onder meer bezig met bodemassen, oftewel slakken. Na verbranding blijft ongeveer een kwart van alle afval over als bodemassen. Bij Twence gaat het om circa 150.000 ton per jaar. In een slakkenopwerkingsinstallatie (SOI) worden de bodemassen geschikt gemaakt voor toepassing in onder meer de wegenbouw. Deze installatie verkleint eerst het ruwe materiaal en haalt er vervolgens zoveel mogelijk metalen en vervuiling uit. De uitbreiding in het kader van het ONFA-project (Optimalisatie Non Ferro Afvangst uit bodemassen) voorziet in een hal met machines die nog kleinere metaaldeeltjes verwijderen. “We krijgen een state-of-the-art installatie met machines die zijn gebaseerd op
08
de nieuwste technologieën. Noviteiten zijn bijvoorbeeld een ADR (advanced dry recovery) en een verbeterde combischeider”, vertelt Frank deNobel. Hij verwacht dat de installatie zo’n 60 tot 70 procent meer aluminium, koper en andere metalen uit de bodemassen verwijdert. “Daarmee kunnen we schonere bodemassen leveren met meer toepassingsmogelijkheden en stijgt de omzet uit de verkoop van de afgevangen metalen. ”Op die manier kan Twence de miljoeneninvestering die met het project is gemoeid binnen enkele jaren terugverdienen. De nieuwe ONFA-hal wordt circa 70 meter lang en 20 meter breed. Naar verwachting zal de bouw in de tweede helft van volgend jaar gereed zijn en kan Twence in de zomer van 2014 de testfase van de installatie afronden.
Bouw innovatieve combivergister nu begonnen Afgelopen juni heeft Twence de bouw van de combivergister hervat. Die bouw was medio vorig jaar stilgelegd nadat bleek dat de beoogde locatie niet paste in het bestemmingsplan. De innovatieve installatie is uniek in Nederland, omdat deze een natte vergisting koppelt aan de vergisting van grove en veelal verontreinigde biomassa in een container.
Met dit innovatieve concept tillen we het vergistingsproces op een hoger niveau
Met dit innovatieve concept tillen we het vergistingsproces op een hoger niveau”, stelt project engineer Tjeerd Smit van HoSt. Dit bedrijf ontwikkelde de combivergister voor Twence. Smit legt uit dat de natte vergisting van organische afvalstromen de container voorziet van de noodzakelijke vergistingsbacteriën en op de gewenste temperatuur brengt. Zodoende kan ook deze grove en veelal verontreinigde biomassa worden vergist en komt er biogas vrij. Dit gas wordt ingezet voor productie van elektriciteit en warmte. Senior projectmanager Rolf Nijboer van Twence noemt maaigras als voorbeeld. “Dat is vaak vervuild met ‘storende stoffen’ zoals takken, stenen en plastic. Tot nu toe kan maaigras uitsluitend worden gecomposteerd, wat energetisch een minder interessant proces is. Doordat we deze biomassa straks ook kunnen vergisten, voegen we een extra, duurzame stap toe.”
Vergunning Aanvankelijk was Twence al medio vorig jaar begonnen met de bouw van de combivergister. Maar bij de start van de werkzaamheden bleek dat het handiger was om de installatie een stukje op te schuiven. Daarvoor was een nieuwe bouwvergunning nodig, deze paste echter niet in het bestemmingsplan. Daarom moest Twence een vergunning aanvragen om af te mogen wijken van het bestemmingsplan. Die kwam er in april van dit jaar. Het project krijgt vanwege het innovatieve en duurzame karakter subsidie van de Provincie Overijssel. Voorlopig gaat het om een proef. Nadat de installatie in het eerste kwartaal van 2014 in bedrijf gaat, volgt er eerst een testfase van enkele maanden. In de pilot komt er één container, later kan Twence dit modulair uitbreiden tot zes stuks. Naar verwachting zal elke container jaarlijks meer dan honderd huishoudens voorzien van warmte en stroom.
De innovatieve combivergister in aanbouw
Via Twence
09 03
GFT Regio Rivierenland naar Twence Twence heeft het contract voor de verwerking van GFT van negen gemeenten in de Gelderse regio Rivierenland binnengehaald. Het gaat om circa 20.000 ton per jaar. De overeenkomst gaat in op 1 september a.s. en duurt in beginsel tot 1 september 2016. Verlenging van de looptijd is mogelijk. Twence heeft de opdracht gekregen op basis van een combinatie van een goed verwerkingstarief en de duurzame verwerkingsmethodiek. Deze houdt in dat het geschikte, fijnere GFT-deel eerst wordt vergist, waarbij biogas ontstaat, en daarna samen met het grovere GFT-deel wordt gecomposteerd. Met het biogas wordt 100% groene stroom en warmte opgewekt. De te grove,
niet composteerbare fractie wordt opgewerkt tot een geschikte brandstof voor de biomassa energiecentrale (BEC) van Twence. Ook de BEC produceert groene elektriciteit. Dit is de gangbare verwerkingsprocedure van alle GFT dat bij Twence binnenkomt. Keukenafval in groene bak Vanwege de vergistingsstap is het belangrijk dat huishoudens zoveel mogelijk van het biogasrijke keukenafval in de groene container doen en niet bij het grijze restafval. Op dit moment bestaat restafval uit de grijze container nog voor een derde deel uit GFT-afval. Regio Rivierenland Regio Rivierenland is verantwoordelijk voor de afvalinzameling en -verwerking
in de gemeenten Buren, Culemborg, Geldermalsen, Lingewaal, Maasdriel, Neder-Betuwe, Neerijnen, Tiel, West Maas en Waal en Zaltbommel. De uitvoeringsorganisatie Avri draagt er zorg voor dat het GFT-afval wordt ingezameld.
Nieuwe huisstijl voor Twence Mogelijk is het u al opgevallen: deze Via Twence ziet er anders uit dan eerdere uitgaven. De huisstijl van Twence is per 1 juli vernieuwd. Twaalf en een half jaar geleden, op 1 januari 2001 ontstond Twence uit de fusie tussen aviTwente B.V. en de sector Milieu van Regio Twente. Destijds stond de verantwoorde verwerking van afval voorop. Inmiddels is dat een absolute vanzelfsprekendheid en focussen wij op alles wat er ín dat afval zit aan herwinbare grondstoffen en energie. De uitdaging naar de toekomst is om steeds meer herbruikbare materialen en grondstoffen terug te winnen, opdat een kringloop ontstaat en afval het begin wordt van een nieuwe productcyclus.
10
Die nieuwe kijk en de dynamiek, die dat met zich meebrengt, is terug te zien in de ronde vormen van de nieuwe stijl. Die staan voor de kringloop die we nastreven én voor de aarde, die we sparen door hergebruik en terugwinning. De nieuwe huisstijl is een ontwerp van reclamebureau VanderVeer uit Enschede. “Deze dynamische huisstijl past uitstekend bij het duurzame karakter en de internationale ambities van Twence” aldus Wim Koers, creatief directeur bij VanderVeer.
Twence draagt bij aan ontwikkeling internationale ISO-richtlijn voor Compliance managementsystemen Twence stelt de ervaring die de afgelopen jaren is opgedaan op het gebied van compliance management ter beschikking voor de ontwikkeling van de internationale ISO-18386 richtlijn, die de komende drie jaar onder leiding van Australië ontwikkeld wordt. Twence is lid geworden van de Nederlandse NEN-normcommissie en zal daarmee een actieve inbreng leveren aan de te ontwikkelen ISO-richtlijn. Deze zal organisaties een leidraad bieden voor het uitdenken, ontwikkelen, implementeren, monitoren en verbeteren van een effectief compliance managementsysteem.
De norm is van belang voor organisaties, ongeacht grootte, aard en sector
Arno Eleveld
Via Twence
‘Compliance management is een instrument om implementatie en naleving van alle intern vastgestelde en extern opgelegde regels te organiseren’ legt Arno Eleveld, senior adviseur compliance bij Twence, uit. ‘Dit kan variëren van interne gedrags- en integriteitscodes en veiligheidsvoorschriften tot externe wet- en regelgeving op het gebied van bijvoorbeeld milieu.
In Nederland bestaat veel interesse voor het onderwerp compliance management. Daarom is besloten om vanuit Nederland (NEN) een actieve inbreng te leveren aan de internationale ISO-richtlijn die de komende drie jaar onder leiding van Australië ontwikkeld wordt.’ De norm is van belang voor organisaties, ongeacht grootte, aard en sector, die te maken hebben met vrijwillige afspraken en verplichtingen in relatie tot wet- en regelgeving, branche- en gedragscodes, milieu en maatschappij’. Twence heeft in 2009 al vrijwillige afspraken over de naleving van milieuwet- en regelgeving vastgelegd in het convenant Vernieuwing Toezicht, dat is afgesloten met de Provincie Overijssel. In 2011 was Twence het eerste bedrijf dat door de provincie Overijssel werd gepromoveerd van compliance niveau 2 naar 3, het niveau waarop de controle tevens bestaat uit systeemtoezicht. Twence beschikt over processen en procedures (het compliance managementsysteem) waarmee het risico op non-compliance kan worden verminderd. De ervaring, die hiermee nu een aantal jaren is opgedaan, zal worden gebruikt voor de ontwikkeling van de internationale norm. ‘Een norm zorgt niet alleen voor een internationaal erkende benchmark voor organisaties zelf, maar ook voor een vergroting van stakeholdersvertrouwen’ aldus Arno Eleveld. ‘Omgeving en toezichthoudende organisaties verkrijgen meer inzicht in de mate van compliance en kunnen in een vroeger stadium beoordelen of volgens de regels en afspraken wordt gehandeld.’
11
Colofon Redactie
Fotografie
Twence B.V.
Simone Gerard Twence
Postadres Postbus 870
Teksten
7550 AW Hengelo
Martine de Klein
Nederland
Twence
T +31 (0)74 240 44 44
Vormgeving
F +31 (0)74 240 43 33
Reclamebureau VanderVeer,
E
[email protected]
Enschede
I www.twence.nl Druk Drukkerij Hofmeijer, Hengelo
