Vewantschap tussen Maria Elisabeth Kerkhofs en haar oudvader ( ) en Hendricus Christiaen Kerkhofs ( )

Bloedverwantschap tussen Maria Elisabeth Kerkhofs (1873-1948) en Hendricus Christiaen Kerkhofs (1687-1739)

Vewantschap tussen Maria Elisabeth Kerkhofs en haar oudvader (1873-1948) en Hendricus Christiaen Kerkhofs (1687-1739) M.J.S.M. van der Zanden - MMVII © 2007 M.J.S.M. van der Zanden Grotenekker 4 5541 DJ REUSEL opmaak: Haza-21 versie 3.3.0.331.20070713

Generatie I (Hendricus, oudvader van Maria)

I

Hendricus Christiaen Kerkhofs, zoon van Christiaen Jan Kerkhofs en Adriana Wouter Verdoncq, regerend schepen (1715), oud schepen (1725) en borgemeester (1730), is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zondag 10 augustus 1687 (doopgetuige waren Jan Servaes en Joanna Jan), is overleden op zondag 22 maart 1739 aldaar. Hendricus wordt vermeld op maandag 14 januari 1715 als regerend schepen. Hendricus wordt vermeld op woensdag 10 april 1715 als schepen. Hendricus wordt vermeld op dinsdag 4 juni 1715 als getuigen. Hendricus wordt vermeld op dinsdag 3 maart 1716 als in beslag nemer. Hendricus wordt vermeld op donderdag 14 april 1718 als erfdeler. Hendricus wordt vermeld op donderdag 5 oktober 1719 als regeerent scheepen. Hendricus wordt vermeld op dinsdag 17 juni 1721 als aangever. Hendricus wordt vermeld op zaterdag 13 januari 1725 als out scheepen. Hendricus wordt vermeld op woensdag 31 januari 1725 als gedupeerde. Hendricus wordt vermeld op woensdag 7 februari 1725 als beschuldigd door Jan Verspaendonck. Hendricus wordt vermeld op donderdag 15 februari 1725 als beschuldigde. Hendricus wordt vermeld op zaterdag 24 maart 1725 als out scheepen. Hendricus wordt vermeld op maandag 16 juli 1725. Hendricus wordt vermeld op zaterdag 2 maart 1726 als scheepen. Hendricus wordt vermeld op zaterdag 2 maart 1726 als genoemde. Hendricus wordt vermeld op dinsdag 21 mei 1726 als comparant ter eerste zijde. Hendricus wordt vermeld op vrijdag 11 oktober 1726 als erfgenaam. Hendricus wordt vermeld op vrijdag 22 september 1730 als erfdeler. Hendricus wordt vermeld op zaterdag 21 oktober 1730 als borgemeester 1728. Hendricus wordt vermeld op zaterdag 21 oktober 1730 als schuld-eiser. Hendricus wordt vermeld op donderdag 11 januari 1731 als momboir. Hendricus is voogd op zaterdag 27 september 1732. Hendricus wordt vermeld op dinsdag 21 februari 1736 als comparant. Hendricus wordt vermeld op dinsdag 9 oktober 1736 als gekozen voogd. Hendricus wordt vermeld op woensdag 18 december 1737 als verkoper grond. Hendricus wordt vermeld op woensdag 18 maart 1739 als verhuurder. Hendricus wordt vermeld in 1753 als erflater. Hendricus wordt vermeld in december 1998 als genoemde. Hendricus werd 51 jaar, 7 maanden en 12 dagen.<1..28> naam: roepnaam Hendrick

Hendricus gaat in ondertrouw op zaterdag 18 juni 1712, trouwt op zondag 10 juli 1712 te Bladel op 24-jarige leeftijd met de 25jarige Catharina Fabrij, dochter van Henricus Peter Fabrij en Elisabeth Jan van Uijden. Catharina is geboren te Bladel, is rk gedoopt op woensdag 7 augustus 1686 (doopgetuige waren Joannes Fransen en Anna Sweers), is overleden op vrijdag 24 november 1758 te Reusel. Catharina wordt vermeld op woensdag 12 mei 1723 als erfnemer. Catharina wordt vermeld op dinsdag 21 mei 1726 als vrouw van Hendrick. Catharina wordt vermeld op zaterdag 27 september 1732 als vrouw van Hendrik. Catharina wordt vermeld op woensdag 18 maart 1739 als vrouw van Hendrik. Catharina wordt vermeld in 1753 als vrouw van Hendrik. Catharina wordt vermeld op maandag 16 januari 1758 als oud eigenaar no.76. Catharina wordt vermeld op maandag 16 januari 1758 als belang hebbende wed. Hen. Kerkh. no.549. Catharina werd 72 jaar, 3 maanden en 17 dagen.<29..35> [1736 -] Woonadres: Het Kippereijnd huis 12, tevens eigenaar Eigenaar van Den Lensheuvel huis 11 Eigenaar samen met Simon Rademakers van Den Lensheuvel huis 12 [1741 -] Eigenaar van: Den Lensheuvel huis 11. [1746 -] Woonadres: Het Kippereijnd huis 12 bewoner en eigenaar [1746 -] Eigenaar van: den Lensheuvel huis 11, dit wordt bewoond door Josephus [1751 -] Eigenaar van: Den Lensheuvel huis 11. Bewoner is Pastoor Joseph van

© 2007 - M.J.S.M. van der Zanden

van Geldrop Geldrop


[1751 -] Eigenaar van: Den Lensheuvel huis 12. Bewoner is haar zoon Joannes [1751 -] Woonadres: Het Kippereijnd huis 12 bewoner en eigenaar [1756 -] Eigenaar van: Den Lensheuvel huis 11. Bewoner is Josephus van Geldrop [1761 -] Eigenaar van: Den Lensheuvel huis 11 bewoond door Josephus van Geldrop

(pastoor) (pastoor).

Van Hendricus en Catharina zijn negen kinderen bekend: 1 Martinus Kerkhofs is geboren rond 1715, is overleden voor 1752. Martinus werd hoogstens 37 jaar. 2 Stephanus Jan Kerkhofs is geboren rond 1715, is overleden op zondag 23 oktober 1746 te Reusel. Stephanus werd ongeveer 31 jaar. naam: roepnaam Steven

3 Joannes Kerkhofs is geboren rond 1720, is rk gedoopt, is overleden op donderdag 7 november 1782 te Reusel. Joannes wordt vermeld in 1753 als erfgenaam. Joannes wordt vermeld op zaterdag 16 april 1757 als staat borg. Joannes wordt vermeld op maandag 16 januari 1758 als belang hebbende zoon Cat. Fab. no.549. Joannes wordt vermeld in maart 1998 als gedupeerde. Joannes werd ongeveer 62 jaar.<36..39> naam: roepnaam Jan roepnaam Johan

[1782 -] Bij zijn overlijden was hij hoofdman van der st Joris gulde.

Joannes gaat in ondertrouw op zaterdag 13 januari 1742, gaat in ondertrouw (kerk) (rk) op zondag 14 januari 1742, trouwt te Reusel (huwelijksgetuige waren (o.t.) Laurentius van Hoof, (beide) Antonie Driedonckx en (k) Christiaan Kerckhofs), trouwt (kerk) (rk) op zondag 28 januari 1742 aldaar op ongeveer 22-jarige leeftijd (1) met de ongeveer 23-jarige Anthonetta Driedonkx, dochter van Wilhelmus Antonij Driedonckx en Joanna Marten Kerckhofs. Anthonetta is geboren rond 1719, is rk gedoopt, is overleden op vrijdag 24 augustus 1742 te Reusel. Anthonetta werd ongeveer 23 jaar. naam: roepnaam Antonia

Joannes gaat in ondertrouw op dinsdag 3 juli 1753, gaat in ondertrouw (kerk) (rk) op zaterdag 7 juli 1753, trouwt op zondag 22 juli 1753 te Reusel (huwelijksgetuige waren (ondertrouw) Judocus Hendrik Dirks, Joannes Vosters, (kerk) Clemens Claesens en Maria Loots), trouwt (kerk) (rk) op zondag 22 juli 1753 aldaar op ongeveer 33-jarige leeftijd (2) met de ongeveer 30-jarige Wilhelmina Mollen, dochter van Joannes Matijs Mollen en Maria Stoffel Wijnants. Wilhelmina is geboren rond 1723, is overleden op woensdag 4 april 1781. Wilhelmina werd ongeveer 58 jaar. naam: roepnaam Willemijntie

4 Catharina Kerkhofs is geboren rond 1720, is rk gedoopt, is overleden op vrijdag 24 november 1758 te Reusel. Catharina wordt vermeld op woensdag 4 oktober 1747 als genoemde. Catharina werd ongeveer 38 jaar.<40> 5 Christiaan Kerkhofs is geboren rond 1721, is rk gedoopt, zie II. 6 Margarita Kerkhofs is geboren rond 1725, is rk gedoopt, is overleden op maandag 7 september 1795 te Reusel waarschijnlijk. Margarita wordt vermeld in 1753 als erfgename. Margarita werd ongeveer 70 jaar.<41> Margarita gaat in ondertrouw (kerk) (rk) op zaterdag 10 juni 1747, trouwt (kerk) (rk) op zondag 25 juni 1747 te Reusel op ongeveer 22-jarige leeftijd met de 21-jarige Franciscus Jan Mollen, zoon van Joannes Matijs Mollen en Maria Stoffel Wijnants. Franciscus is geboren te Reusel, is rk gedoopt op dinsdag 11 september 1725 (doopgetuige waren Matheus Mollen en Dijmphna Vosters), is overleden op dinsdag 15 mei 1792 aldaar. Franciscus wordt vermeld in 1753 als man van Margo. Franciscus werd 66 jaar, 8 maanden en 4 dagen.<42> 7 Johanna Hendrick Kerkhofs is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zondag 10 februari 1726 (doopgetuige waren Henricus Paridaens en Adriana Verspaendonk), is overleden op dinsdag 13 augustus 1782 aldaar. Johanna wordt vermeld in 1753 als erfgename. Johanna werd 56 jaar, 6 maanden en 3 dagen.<43> Johanna gaat in ondertrouw (kerk) (rk) op zaterdag 7 november 1750, trouwt op zondag 22 november 1750 te Reusel (huwelijksgetuige waren (ondertrouw) Petrus Sol, Gerardus Huijbregts, (kerk) Anselmus Sol en Adrianus van Hoof), trouwt (kerk) (rk) op zondag 22 november 1750 aldaar op 24-jarige leeftijd met de 24-jarige Gerardus Antonij Sol ook genaamd Zol en Sollen, zoon van Antonius Gerit Sol en Margriet Leppens. Gerardus is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zondag 15 september 1726 (doopgetuige waren Antonie van der Chelen en Anna van der Chelen), is overleden op vrijdag 23 augustus



1782 aldaar. Gerardus wordt vermeld in 1753 als man van Johanna. Gerardus wordt vermeld op maandag 16 januari 1758 als belang hebbende no.76. Gerardus wordt vermeld op maandag 16 januari 1758 als belang hebbende no.549. Gerardus wordt vermeld in maart 1998 als gedupeerde. Gerardus werd 55 jaar, 11 maanden en 8 dagen.<44..47> naam: roepnaam Gerit

8 Adriana Kerkhofs is geboren in 1727, is rk gedoopt, is overleden op maandag 13 februari 1758 te Reusel. Adriana wordt vermeld in 1753 als erfgename. Adriana werd 31 jaar.<48> Adriana gaat in ondertrouw op zaterdag 26 augustus 1752, gaat in ondertrouw (kerk) (rk) op zaterdag 26 augustus 1752, trouwt op zondag 10 september 1752 te Reusel (huwelijksgetuige waren (ondertrouw) Jacobus Adriaan Jacobs, Gerardus Huijbregts, (kerk) Petrus Sol en Jacobus Adriaan Jacobs), trouwt (kerk) (rk) op zondag 10 september 1752 aldaar op 25-jarige leeftijd met de 21-jarige Anselmus Antonij Sol, zoon van Antonius Gerit Sol en Margriet Leppens. Anselmus is geboren te Reusel, is rk gedoopt op vrijdag 6 oktober 1730 (doopgetuige waren Petrus Maes en Adriana Hoefmans), is overleden op vrijdag 17 december 1779 aldaar. Anselmus wordt vermeld in 1753 als man van Adriana. Anselmus wordt vermeld op maandag 16 januari 1758 als belang hebbende no.56. Anselmus wordt vermeld op maandag 16 januari 1758 als belang hebbende no.553. Anselmus werd 49 jaar, 2 maanden en 11 dagen.<49..51> naam: roepnaam Ansem

Anselmus was later gehuwd (2) met Maria Peter van der Heijden.<52,53> 9 Anna Hendrick Kerkhofs is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zaterdag 8 oktober 1729 (doopgetuige waren Petrus Vosters en Petronilla van der Chelen), is overleden voor 1752. Anna werd hoogstens 22 jaar, 2 maanden en 24 dagen.

Generatie II (Christiaan, betovergrootvader van Maria en zoon van Hendricus)

II

Christiaan Kerkhofs, zoon van Hendricus Christiaen Kerkhofs (I) en Catharina Fabrij, is geboren rond 1721, is rk gedoopt, is overleden op woensdag 6 november 1776 te Reusel "door het hollen van een paart, s'namiddags tussen twee en drie uren, digt bij zijn huijs". . Christiaan wordt vermeld in 1753 als erfgenaam. Christiaan werd ongeveer 55 jaar.<54,55> naam: roepnaam Corstiaan

Christiaan gaat in ondertrouw op zaterdag 10 juni 1747, gaat in ondertrouw (kerk) (rk) op zaterdag 10 juni 1747, trouwt op zondag 25 juni 1747 te Reusel (huwelijksgetuige waren (ondertrouw) Petrus Fabrij, Joanna(es) van Hoof, (kerk) Joannes Verdonck en Martinus Kerkhofs), trouwt (kerk) (rk) op zondag 25 juni 1747 aldaar op ongeveer 26-jarige leeftijd met de 18-jarige Maria Servaes Verdonck, dochter van Servatius Verdonck en Hendrina Stoffel Wijnants. Maria is rk gedoopt op woensdag 18 augustus 1728 (doopgetuige waren Adrianus Verdonck en Maria Wijnants), is overleden op vrijdag 26 december 1817 te Reusel. Maria werd 89 jaar, 4 maanden en 8 dagen. [1751 -] Woonadres: De Voortstraat huis 1 bewoner. Eigenaar is Servaas Verdonk [1756 -] Woonadres: De Voortstraat huis 1 bewoner. Eigenaar is Servaas Verdonk [1761 -] Eigenaar van: Het Kippereijnd huis 12b. Bewoner is Thomas Das [1761 -] Woonadres: De Voortstraat huis 1 bewoner. Eigenaar is Servaas Verdonk [1766 -] Eigenaar van: Het Weijereijnd huis 2. Bewoner is Adriaen de Wael [1766 -] Eigenaar van: Het Weijereijnd huis 11 Bewoner is Willem Peter Tijsen [1766 -] Eigenaar van: Het Kippereijnd huis 12b. Bewoner is Jan Loots [1771 -] Woonadres: De Voortstraat huis 1 bewoner en eigenaar. [1771 -] Eigenaar van: Het Weijereijnd huis 2. Bewoner is Adriaen de Wael [1771 -] Eigenaar van: Het Weijereijnd huis 11 Bewoner is Hendrik Dirkx [1771 -] Eigenaar van: Het Kippereijnd huis 12b. Bewoner is Jan Loots

Van Christiaan en Maria zijn tien kinderen bekend: 1

Hendrina Christiaen Kerkhofs is geboren te Reusel, is rk gedoopt op dinsdag 19 maart 1748 (doopgetuige waren Servatius Verdonck en Catharina Kerckhofs), is overleden op vrijdag 11 juli 1777 aldaar. Hendrina werd 29 jaar, 3 maanden en 22 dagen. Hendrina gaat in ondertrouw op zaterdag 26 januari 1771, gaat in ondertrouw (kerk) op zaterdag 26 januari 1771, trouwt op zondag 10 februari 1771 te Reusel (huwelijksgetuige waren (ondertrouw) Hendricus Vosters, Henricus Kerkhofs, (kerk) Joannes Vosters en Henricus Kerkhofs), trouwt (kerk) op zondag 10 februari 1771 aldaar op 22-jarige leeftijd met de 27-



jarige Simon Simon Vorsters, zoon van Simon Hendrick Vosters en Elisabeth Jan van (Hercq) Herk. Simon is geboren te Reusel, is rk gedoopt op maandag 25 februari 1743 (doopgetuige waren Henricus Moelans (loco) Matheus Moelans en Cornelia Vosters), is overleden op dinsdag 9 april 1793 aldaar. Simon werd 50 jaar, 1 maand en 15 dagen. Simon was later gehuwd (2) met Adriaantje Bolle.<56,57> 2

Hendricus Christiaen Kerkhofs is geboren te Reusel, is rk gedoopt op maandag 9 februari 1750 (doopgetuige waren Joanna Kerckhofs (loco) Joannes Kerckhofs en Catharina Kerckhofs (loco) Hendrica Verdonck), is overleden op maandag 10 juni 1793 aldaar waarschijnlijk, datum kan ook 10 juni 1798 zijn.. Hendricus werd 43 jaar, 4 maanden en 1 dag. naam: roepnaam Hendrik

Hendricus gaat in ondertrouw op zaterdag 24 november 1787, trouwt op zondag 9 december 1787 te Reusel (huwelijksgetuige waren Joannes Lavrijsen en Antonius van Herck), trouwt (kerk) (rk) op maandag 10 december 1787 aldaar op 37-jarige leeftijd met de 26-jarige Antonia Jan van der Heijden, dochter van Joannes van der Heijden en Helena Sol. Antonia is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zondag 11 januari 1761 (doopgetuige waren Gerardus Sol en Maria Joosten (loco) Anna van Hoof), is overleden op dinsdag 4 november 1794 aldaar waarschijnlijk. Antonia werd 33 jaar, 9 maanden en 24 dagen. 3

Joannes Christiaen Kerkhofs is geboren te Reusel, is rk gedoopt op dinsdag 5 december 1752 (doopgetuige waren Joannes Kerkhofs (loco) Matijs Mollen en Catharina Kerkhofs (loco) Margarita Kerkhofs), is overleden op zondag 7 december 1755 aldaar. Joannes werd 3 jaar en 2 dagen.

4

Waltherus Christiaen Kerkhofs, arbeider, is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zaterdag 25 januari 1755 (doopgetuige waren Simon Wouter Vosters en Joanna Kerkhofs), is overleden op zaterdag 29 augustus 1829 aldaar. Waltherus wordt vermeld in maart 1998 als kinderen bezitter afgebrande woningen. Waltherus werd 74 jaar, 7 maanden en 4 dagen.<58> naam: roepnaam Wouter

Waltherus gaat in ondertrouw op zaterdag 13 november 1779, gaat in ondertrouw (kerk) (rk) op zaterdag 13 november 1779, trouwt op zondag 28 november 1779 te Reusel (huwelijksgetuige waren Josephus Schoormans en Joannes Mollen), trouwt (kerk) (rk) op zondag 28 november 1779 aldaar op 24-jarige leeftijd met de 21-jarige Maria Anna Steven Haeren, dochter van Stephanus Jan Haeren en Joanna Joost Antonis. Maria is geboren te Reusel, is rk gedoopt op woensdag 21 december 1757 (doopgetuige waren Antonius Joosten en Elisabeth Haeren), is overleden op zondag 19 augustus 1804 aldaar. Maria werd 46 jaar, 7 maanden en 29 dagen. naam: roepnaam Marianne

5

Joannes Christiaen Kerkhofs is geboren te Reusel, is rk gedoopt op donderdag 24 maart 1757 (doopgetuige waren Joannes van Herk en Adriana van Herk), zie III.

6

Catharina Christiaen Kerkhofs is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zondag 8 juli 1759 (doopgetuige waren Franciscus Mollen en Maria Slegers (loco) Elisabeth van Herk), is overleden op donderdag 9 juni 1814, is begraven op zaterdag 11 juni 1814. Catharina werd 54 jaar, 11 maanden en 1 dag. Catharina gaat in ondertrouw op zaterdag 14 november 1789, trouwt op zondag 29 november 1789 te Reusel (huwelijksgetuige waren Antonie Sol en Johannes Lavrijsen), trouwt (kerk) op maandag 30 november 1789 aldaar op 30jarige leeftijd met de 39-jarige Laurentius Cornelis Sol, zoon van Cornelis Sol en Margareta Martinus Mollen. Laurentius, timmerman, is geboren te Reusel, is rk gedoopt op maandag 31 augustus 1750 (doopgetuige waren Andreas Ceels (loco) Antonij Sol en Wilhelma Mollen (loco) Hendrina Mollen), is overleden op woensdag 2 januari 1811 aldaar. Laurentius wordt vermeld op zaterdag 31 januari 1789 als erfdeler. Laurentius werd 60 jaar, 4 maanden en 2 dagen.<59> naam: roepnaam Lavrijs In 1845 woont hij te Antwerpen

7

Servatius Christiaen Kerkhofs is geboren te Reusel, is rk gedoopt op donderdag 1 april 1762 (doopgetuige waren Servatius Verdonk en Maria Mollen), is overleden op dinsdag 6 april 1762 aldaar. Servatius werd 5 dagen.

8

Adriana Christiaen Kerkhofs is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zondag 10 juli 1763 (doopgetuige waren Gerardus Sol (loco) Wilhelmus Sol en Wilhelma Mollen), is overleden op donderdag 23 november 1809 aldaar. Adriana werd 46 jaar, 4 maanden en 13 dagen. Adriana gaat in ondertrouw op zaterdag 24 april 1784, gaat in ondertrouw (kerk) (rk) op zaterdag 24 april 1784, trouwt op zondag 9 mei 1784 te Reusel (huwelijksgetuige waren Joannes Mollen en Joannes Antonis), trouwt (kerk) (rk) op zondag 9 mei 1784 aldaar op 20-jarige leeftijd met de 24-jarige Johannes Steven Haeren, zoon van Stephanus Jan Haeren en Joanna Joost Antonis. Johannes, dagloner, is geboren te Reusel tweeling, is rk gedoopt op zondag 24 februari 1760



(doopgetuige waren Gerardus Joosten en Maria Dijckmans (loco) Henrica Haeren), is overleden op zaterdag 15 november 1834 aldaar. Johannes is vader in 1838. Johannes wordt vermeld in maart 1998 als bezitter afgebrande woningen. Johannes werd 74 jaar, 8 maanden en 22 dagen.<60,61> Johannes was later gehuwd (2) met Maria Catharina Simon Wouters.<62..65> Johannes was later gehuwd (3) met Helena Goossens.<66..69> 9

Servatius Christiaen Kerkhofs is geboren te Reusel, is rk gedoopt op donderdag 7 november 1765 (doopgetuige waren Gerardus Sol en Anna Wijnants), is overleden op woensdag 15 december 1773 aldaar. Servatius werd 8 jaar, 1 maand en 8 dagen. naam: roepnaam Servaas

10 Maria Elisabeth Christiaen Kerkhofs is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zaterdag 15 juli 1769 (doopgetuige waren Martinus van Poppel en Wilhelma Mollen (loco) Martina Verdonk), is overleden op zondag 4 juli 1819 aldaar, is begraven op woensdag 7 juli 1819. Maria werd 49 jaar, 11 maanden en 19 dagen. naam: roepnaam Elisabeth

Maria gaat in ondertrouw op zaterdag 22 juni 1793, trouwt op zondag 7 juli 1793 te Reusel (huwelijksgetuige waren Adrianus van Leuven en Simon Vosters), trouwt (kerk) (rk) op maandag 8 juli 1793 aldaar op 23-jarige leeftijd met de 24-jarige Petrus Marten van Gompel, zoon van Martinus Evert van Gompel en Maria Jan Lavrijssen. Petrus is geboren te Reusel, is rk gedoopt op donderdag 15 december 1768 (doopgetuige waren Joannes Lavrijsen en Adriana Pauwels), is overleden op zondag 8 juli 1849 aldaar. Petrus wordt vermeld op woensdag 9 oktober 1850 als erflater. Petrus werd 80 jaar, 6 maanden en 23 dagen.<70>

Generatie III (Joannes, overgrootvader van Maria en kleinzoon van Hendricus)

III

Joannes Christiaen Kerkhofs, zoon van Christiaan Kerkhofs (II) en Maria Servaes Verdonck, is geboren te Reusel, is rk gedoopt op donderdag 24 maart 1757 (doopgetuige waren Joannes van Herk en Adriana van Herk), is overleden op zondag 29 juli 1827 aldaar. Joannes wordt vermeld op zaterdag 26 maart 1870 als erflater. Joannes werd 70 jaar, 4 maanden en 5 dagen.<71> Joannes gaat in ondertrouw op zaterdag 8 januari 1791, trouwt op maandag 24 januari 1791 te Reusel (huwelijksgetuige waren Matheus Joris en Joannes Mollen), trouwt (kerk) (rk) op maandag 24 januari 1791 aldaar op 33-jarige leeftijd (1) met de 30jarige Petronella Cornelis Sol, dochter van Cornelis Sol en Margareta Martinus Mollen. Petronella is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zaterdag 3 mei 1760 (doopgetuige waren Gerardus Sol (loco) Hermanus Wittens en Cornelia Driedoncks), is overleden op donderdag 17 november 1791 aldaar waarschijnlijk in het kraambed overleden. Petronella wordt vermeld op zaterdag 31 januari 1789 als erfdeelster. Petronella werd 31 jaar, 6 maanden en 14 dagen.<72> naam: roepnaam Peternel

Joannes gaat in ondertrouw op zaterdag 30 januari 1808, trouwt op zondag 14 februari 1808 te Reusel (huwelijksgetuige waren Antonius van Herk en Joannes van Herk), trouwt (kerk) (rk) op maandag 15 februari 1808 aldaar met dispensatie op 50-jarige leeftijd (2) met de 39-jarige Maria Jan van Herck, dochter van Joannes Cornelis van Herk en Maria Jan van der Heijden. Maria is geboren te Reusel, is rk gedoopt op donderdag 12 januari 1769 (doopgetuige waren Cornelis van Herk en Helena Sol), is overleden op maandag 13 juni 1814 aldaar. Maria wordt vermeld op zaterdag 26 maart 1870 als erflaatster. Maria werd 45 jaar, 5 maanden en 1 dag.<73> Van Joannes en Maria zijn drie kinderen bekend: 1 Christianus Kerkhofs is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zaterdag 1 april 1809 (doopgetuige waren Cornelis van Herck en Maria Verdonck), zie IV. 2 Maria Kerkhofs is geboren op zaterdag 27 april 1811 te Reusel, is rk gedoopt op zaterdag 27 april 1811 aldaar (doopgetuige waren Antonius van Herck en Catharina Kerkhofs), is overleden voor 1870. Maria werd hoogstens 58 jaar, 8 maanden en 5 dagen. Maria was gehuwd met Norbertus Meulemans. Norbertus, landbouwer, is geboren rond 1810, is overleden voor 1870. Norbertus werd hoogstens 60 jaar. naam: roepnaam Norbert



3 Johannes Kerkhofs is geboren op woensdag 8 juni 1814 te Reusel, is rk gedoopt op woensdag 8 juni 1814 (doopgetuige waren Cornelis Sol en Margaretha van Herck), is overleden op vrijdag 17 juni 1814 aldaar. Johannes werd 9 dagen.

Generatie IV (Christianus, grootvader van Maria en achterkleinzoon van Hendricus)

IV

Christianus Kerkhofs, zoon van Joannes Christiaen Kerkhofs (III) en Maria Jan van Herck, landbouwer, is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zaterdag 1 april 1809 (doopgetuige waren Cornelis van Herck en Maria Verdonck), is overleden op maandag 19 december 1870 aldaar. Christianus wordt vermeld op maandag 10 februari 1862 als erfgenaam. Christianus is eigenaar van op donderdag 7 januari 1869. Christianus is eigenaar van op donderdag 18 maart 1869. Christianus wordt vermeld op zaterdag 26 maart 1870 als zoon - erfdeler. Christianus werd 61 jaar, 8 maanden en 18 dagen.<74..77> naam: roepnaam Christiaan

Christianus trouwt op donderdag 19 januari 1837 te Reusel (huwelijksgetuige waren Josephus van Herk en Adriaan Borgmans), trouwt (kerk) (rk) op maandag 30 januari 1837 aldaar op 27-jarige leeftijd met de 32-jarige Geertruda Verspaandonk, dochter van Petrus Cornelis Verspaandonk en Anna Schaaps. Geertruda, landbouwster, is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zaterdag 5 mei 1804 (doopgetuige waren Atonius Sol en Maria van Beers), is overleden op woensdag 3 juli 1889 aldaar. Geertruda werd 85 jaar, 1 maand en 28 dagen. naam: tweeling - roepnaam Geertruida

Het gezin woonde aan de Straat A 41, Straat A 40. [1850 - 1862] aan de Straat 46 te Reusel. Christiaan Schellens geb. in november 1775 te Eersel staat bij hen ingeschreven, geen beroep. [1862 - 1869] wijk A 34, Johannes trouwt bij hen in. [1869 - 1880] wijk A 45, A 47 is doorgehaald. [1880 - 1890] wijk A 45.

Van Christianus en Geertruda zijn vier kinderen bekend: 1 Johannes Kerkhofs is geboren op donderdag 16 november 1837 te Reusel, is rk gedoopt op donderdag 16 november 1837 (doopgetuige was Cornelis Verspaandonck), zie V. 2 Anna Maria Kerkhofs is geboren op vrijdag 24 januari 1840 te Reusel, is rk gedoopt op vrijdag 24 januari 1840 (doopgetuige waren Stefan van Herk en Johanna Verspaandonk), is overleden op vrijdag 6 juli 1923 aldaar. Anna werd 83 jaar, 5 maanden en 12 dagen. naam: roepnaam Maria

Anna trouwt op donderdag 25 januari 1866 te Reusel (huwelijksgetuige waren Johannes Kerkhofs en Johannes Mutsers), trouwt (kerk) (rk) op maandag 29 januari 1866 aldaar op 26-jarige leeftijd met de 32-jarige Johannes van Herk, zoon van Cornelis van Herk en Petronella Sol. Johannes, landbouwer en (1900) werkman, is geboren op donderdag 5 september 1833 te Reusel, is rk gedoopt op donderdag 5 september 1833 (doopgetuige waren Franciscus van Regt en Margaretha), is overleden op zondag 5 augustus 1923 aldaar. Johannes wordt vermeld op dinsdag 25 mei 1858 als erfdeler 1e zijde. Johannes wordt vermeld op dinsdag 7 februari 1860 als erfdeler. Johannes wordt vermeld in 1868 als erfdeler. Johannes werd 89 jaar en 11 maanden.<78..80> [1836 - 1861] Hij staat als landbouwer ingeschreven bij Johannes Tijssen Kippeneind 15. [1861 - 1866] wijk A 159. Hij woont bij zijn broer Antonie in. Na zijn huwelijk wordt hij de nieuwe hoofdbewoner.



3 Cornelis Christiaan Kerkhofs, schoenmaker en landbouwer, is geboren op dinsdag 8 maart 1842 te Reusel, is rk gedoopt in maart 1842 aldaar (doopgetuige waren Johannes van Herk en Isabella Vermeulen). [1870 -] Op 26 juli wordt hij uitgeschreven en vertrekt naar Tilburg. [1871 -] Op 22 september keert hij terug naar Reusel, hij komt dan uit Waalwijk. [1874 -] Op 3 april verlaat hij wederom de gemeente en vertrekt naar Maastricht.

4 Petrus Kerkhofs is geboren op zondag 4 mei 1845 te Reusel, is rk gedoopt op zondag 4 mei 1845 (doopgetuige waren Adrianus Borgmans en Margarita van Herk), is overleden op zaterdag 12 juli 1879 aldaar. Petrus werd 34 jaar, 2 maanden en 8 dagen. [1865 -] Op 21 april komt hij vanuit Hooge Mierde weer naar huis.

Generatie V (Johannes, vader van Maria en achterachterkleinzoon van Hendricus)

V

Johannes Kerkhofs, zoon van Christianus Kerkhofs (IV) en Geertruda Verspaandonk, landbouwer, is geboren op donderdag 16 november 1837 te Reusel, is rk gedoopt op donderdag 16 november 1837 (doopgetuige was Cornelis Verspaandonck), is overleden op dinsdag 18 juli 1899 aldaar. Johannes wordt vermeld op zaterdag 25 april 1868 als dader. Johannes werd 61 jaar, 8 maanden en 2 dagen.<81> Johannes trouwt op vrijdag 6 april 1866 te Reusel (huwelijksgetuige waren Cornelis Kerkhofs en Arnoldus Moonen), trouwt (kerk) (rk) op zondag 1 april 1866 aldaar op 28-jarige leeftijd met de 30-jarige Joanna Hermans, dochter van Antonie Hermans en Elisabeth van den Borne. Joanna is geboren op donderdag 10 december 1835 te Hooge Mierde, is rk gedoopt, is overleden op woensdag 2 maart 1904 te Reusel. Joanna werd 68 jaar, 2 maanden en 21 dagen. [1866 - 1869] wijk A 34, Het gezin woont bij de ouders van Johannes in. [1869 - 1880] wijk A 45, A 47 is doorgehaald. [1880 - 1890] wijk A 45. [1890 - 1900] De Straat wijk A 49. [1900 - 1904] De Straat wijk A achtereenvolgens de nummers 66, 65a en 80. Op 25 april 1900 wordt Wilhelmus Smolders veldwachter geb. 19 juli 1875 te Westelbeers bij hen ingeschreven, voor 1905 vertrekt hij elders binnen Reusel.

Van Johannes en Joanna zijn vijf kinderen bekend: 1 Christianus Kerkhofs, landbouwer, is geboren op donderdag 13 juni 1867 te Reusel, is rk gedoopt op donderdag 13 juni 1867 (doopgetuige waren Christiaan Kerkhofs en Maria Elisabeth van den Borne), is overleden op zondag 28 april 1935 aldaar. Christianus werd 67 jaar, 10 maanden en 15 dagen. naam: roepnaam Christiaan [1892 -] Op 18 maart keert hij vanuit Weelde (B) terug naar Reusel en wordt bij Adriaan Borgmans Denestraat wijk B 17 als dienstknecht ingeschreven. [1897 -] Op 27 maart vertrekt hij naar Tilburg. [1899 -] Op 14 maart komt hij vanuit Oisterwijk naar huis. [1906 -] Op 22 april vertrekt hij naar Oisterwijk. [1917 -] Op 6 april komt hij vanuit Wilrijck (B) terug naar Reusel en gaat bij zijn zwager Jan Cornelis Tops aan de Straat no.76 wonen, voor 1920 is hij naar elders binnen Reusel vertrokken. [1921 -] Op 23 juni wordt hij bij zijn zwager Hendrik van den Borne aan de Straat no.110 ingeschreven, hij komt dan vanuit Wilrijck (B).



2 Gertruda Kerkhofs, landbouwster, is geboren op woensdag 2 december 1868 te Reusel, is rk gedoopt op woensdag 2 december 1868 (doopgetuige waren Antonius Hermans en Gertruda Kerkhofs), is overleden op donderdag 31 mei 1934 aldaar. Gertruda werd 65 jaar, 5 maanden en 29 dagen. naam: roepnaam Geertruida [1886 -] Op 30 april verlaat zij Reusel en vertrekt naar Hooge Mierde.

Gertruda trouwt op zaterdag 11 april 1896 te Reusel (huwelijksgetuige waren Petrus Tops en Cornelis van Herk), trouwt (kerk) (rk) op maandag 13 april 1896 aldaar op 27-jarige leeftijd met de 41-jarige Joannes Cornelis Tops, zoon van Johannes Tops en Maria Tijsen. Joannes, landbouwer en biertapper, is geboren op vrijdag 9 juni 1854 te Reusel, is rk gedoopt op vrijdag 9 juni 1854 aldaar (doopgetuige waren Johannes Tops en Joanna Roijackers), is overleden op dinsdag 19 oktober 1937 aldaar. Joannes wordt vermeld op maandag 24 augustus 1868 als dader. Joannes wordt vermeld op zaterdag 10 april 1909 als slachtoffer. Joannes werd 83 jaar, 4 maanden en 10 dagen.<82,83> naam: roepnaam Jan Cornelis.

3 Antonius Kerkhofs ook genaamd Köster, landbouwer en (1904) koster, is geboren op vrijdag 11 november 1870 te Reusel, is rk gedoopt op vrijdag 11 november 1870 (doopgetuige waren Cornelis Kerkhofs en Theresia Hermans), is overleden op woensdag 31 oktober 1917 aldaar. Antonius werd 46 jaar, 11 maanden en 20 dagen. naam: roepnaam Antonie [1906 -] Voor die tijd verhuist hij elders maar blijft in Reusel.

Antonius trouwt op vrijdag 8 april 1904 te Reusel (huwelijksgetuige waren Adriaan Kerkhofs en Martinus Hendrikx), trouwt (kerk) (rk) op maandag 11 april 1904 aldaar op 33-jarige leeftijd met de 34-jarige Maria Elisabeth Hendrikx ook genaamd KustersBetje, dochter van Antonius Hendricus Hendrikx en Gerardina Jansen. Maria, kleermaakster, is geboren op maandag 19 april 1869 te Reusel, is rk gedoopt op dinsdag 20 april 1869 (doopgetuige waren Andreas van der Meide en Johanna Hendrikx), is overleden op donderdag 8 juni 1944 aldaar. Maria wordt vermeld in december 1994 als aanwonende bouwster boerderij. Maria wordt vermeld rond 2000 als aanwonende alias Kustersbetje. Maria werd 75 jaar, 1 maand en 20 dagen.<84,85> 4 Maria Elisabeth Kerkhofs is geboren op woensdag 19 februari 1873 te Reusel, is rk gedoopt op woensdag 19 februari 1873 (doopgetuige waren Johannes Hermans en Maria Kerkhofs), zie VI. 5 Johannes Kerkhofs, (1890) sigarenmaker, is geboren op dinsdag 2 mei 1876 te Reusel, is rk gedoopt op dinsdag 2 mei 1876 (doopgetuige waren Johannes van Herk en Cornelia Lemmens), is overleden op maandag 13 januari 1902 aldaar. Johannes werd 25 jaar, 8 maanden en 11 dagen. Johannes trouwt op zaterdag 30 juli 1898 te Reusel (huwelijksgetuige waren Antonie Kerkhofs en Antonie Hendriks), trouwt (kerk) (rk) op maandag 1 augustus 1898 aldaar op 22-jarige leeftijd met de 27-jarige Anthonet Maria Hendrikx ook genaamd Gist- Net Gist, dochter van Antonius Hendricus Hendrikx en Gerardina Jansen. Anthonet, landbouwster, is geboren op dinsdag 13 juni 1871 te Reusel, is rk gedoopt op dinsdag 13 juni 1871 (doopgetuige waren Gerardus van der Wou en Gertruda de Kort), is overleden op maandag 22 januari 1940 aldaar. Anthonet werd 68 jaar, 7 maanden en 9 dagen.

Generatie VI (Maria, verre kleindochter (5e graad) van Hendricus)

VI

Maria Elisabeth Kerkhofs ook genaamd Blek- Bet Blek, dochter van Johannes Kerkhofs (V) en Joanna Hermans, landbouwster, is geboren op woensdag 19 februari 1873 te Reusel, is rk gedoopt op woensdag 19 februari 1873 (doopgetuige waren Johannes Hermans en Maria Kerkhofs), is overleden op vrijdag 19 november 1948 aldaar. Maria wordt vermeld in juni 1998 als aanwonende Bet Blek. Maria werd 75 jaar en 9 maanden.<86> Maria trouwt op zaterdag 18 november 1905 te Reusel (huwelijksgetuige waren Cornelis Kerkhofs en Petrus van den Borne), trouwt (kerk) (rk) op maandag 20 november 1905 aldaar met dispensatie op 32-jarige leeftijd met de 48-jarige Henricus van den Borne, zoon van Johannes van den Borne en Agatha van Hoof. Henricus, metselaar, is geboren op maandag 16 maart 1857 te Hooge Mierde, is overleden op zaterdag 24 april 1920 te Reusel. Henricus werd 63 jaar, 1 maand en 8 dagen. [1905 - 1910] Na de dood van zijn schoonmoeder wordt Hendrik van den Borne hoofdbewoner van de Straat wijk A 80. Op 28 augustus wordt Jan de Waal sigarensorteerder geb. 22 november 1873 te Reusel bij hen ingeschreven, voor 1910 is hij daar weer vertrekt hij naar elders binnen Reusel.



[1910 - 1920] De Straat no.110. Op 23 juni 1921 wordt Christiaan Kerkhofs (broer) geb. 16 maart 1867 te Reusel bij hen ingeschreven, hij komt vanuit Wilrijck (B). Van Henricus en Maria zijn zeven kinderen bekend: 1 Johanna van den Borne ook genaamd Blek- Jaona Blek is geboren te Reusel, is rk gedoopt op woensdag 10 oktober 1906 (doopgetuige waren Christiaan Kerkhofs en Gertruda Kerkhofs). Johanna trouwt (kerk) (rk) op donderdag 23 mei 1929 te Reusel op 22-jarige leeftijd met de 29-jarige Martinus Michiel van de Voort, zoon van Michiel van de Voort en Petronella Lavrijsen. Martinus is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zondag 25 maart 1900 (doopgetuige waren Martinus Lavrijsen en Anna Catharina Lavrijsen). 2 Johannes van den Borne ook genaamd Blek- Jan Blek is geboren op donderdag 31 oktober 1907 te Reusel, is rk gedoopt op donderdag 31 oktober 1907 (doopgetuige waren Johannes Hermans en Helena Jansen), is overleden op zaterdag 17 juli 1993 te Eindhoven, is begraven te Reusel. Johannes wordt vermeld op zaterdag 12 oktober 1985 als Jan Blèk. Johannes wordt vermeld in juni 1998 als aanwonende - alias Blek. Johannes wordt vermeld in december 2002 als aannemer. Johannes werd 85 jaar, 8 maanden en 16 dagen.<87..89> naam: roepnaam Jan roepnaam Jan.

Johannes was gehuwd met Agatha Maria van den Borne ook genaamd Blek, dochter van Henricus van den Borne (VI) en Maria Elisabeth Kerkhofs. Agatha is geboren op donderdag 27 augustus 1914 te Reusel, is rk gedoopt, is overleden op zondag 21 januari 1973 te Bladel, is begraven te Reusel grafnummer B-064. Agatha wordt vermeld in maart 2000 als schoolvriendin. Agatha werd 58 jaar, 4 maanden en 25 dagen.<90> 3 Petrus van den Borne ook genaamd Blek- Peer Blek is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zondag 18 juli 1909 (doopgetuige waren Petrus van den Borne en Petronella van Hoof). Petrus wordt vermeld op zondag 4 maart 1990 als koper renfiets. Petrus wordt vermeld in juni 1998 als aanwonende - alias Blek.<91,92> naam: roepnaam Peter

Petrus trouwt (kerk) op maandag 29 januari 1945 te Hilvarenbeek op 35-jarige leeftijd met de 29-jarige Antonia J.A. Heefer. Antonia is geboren op dinsdag 18 januari 1916 te Hilvarenbeek. 4 Cornelis van den Borne ook genaamd Blek- Kees Blek, sigarenmaker en lid fanfare (hobby), is geboren op maandag 12 juni 1911 te Reusel, is rk gedoopt op dinsdag 13 juni 1911 (doopgetuige waren Cornelis Tops en Antonia Hendrikx), is overleden op donderdag 16 februari 1967 te Eindhoven, is begraven te Reusel. Cornelis wordt vermeld in juni 1994 als bugel. Cornelis wordt vermeld in juni 1998 als aanwonende - alias Blek. Cornelis wordt vermeld in september 1999 als aanwonende - alias Kees Blek. Cornelis wordt vermeld in juni 2002 als aanwonende. Cornelis wordt vermeld in juni 2004 als leverancier voor volbanden. Cornelis werd 55 jaar, 8 maanden en 4 dagen.<93..97> Cornelis was gehuwd met Anna Catharina Augusta van Gorp, dochter van Cornelis van Gorp en Petronella Rijkers. Anna is geboren rond 1916 te België. Anna wordt vermeld in september 1999 als vrouw van Kees Blek.<98> Na het overlijden van haar ouders gaat zij bij haar oom Jan van Gorp wonen.

5 Hendricus van den Borne is geboren op maandag 23 juni 1913 te Reusel, is rk gedoopt, is overleden op woensdag 14 januari 1914 aldaar. Hendricus werd 6 maanden en 22 dagen. 6 Agatha Maria van den Borne ook genaamd Blek is geboren op donderdag 27 augustus 1914 te Reusel, is rk gedoopt, is overleden op zondag 21 januari 1973 te Bladel, is begraven te Reusel grafnummer B-064. Agatha wordt vermeld in maart 2000 als schoolvriendin. Agatha werd 58 jaar, 4 maanden en 25 dagen.<99> Agatha was gehuwd met Johannes van den Borne ook genaamd Blek- Jan Blek, zoon van Henricus van den Borne (VI) en Maria Elisabeth Kerkhofs. Johannes is geboren op donderdag 31 oktober 1907 te Reusel, is rk gedoopt op donderdag 31 oktober 1907 (doopgetuige waren Johannes Hermans en Helena Jansen), is overleden op zaterdag 17 juli 1993 te Eindhoven, is begraven te Reusel. Johannes wordt vermeld op zaterdag 12 oktober 1985 als Jan Blèk. Johannes wordt vermeld in juni 1998 als aanwonende - alias Blek. Johannes wordt vermeld in december 2002 als aannemer. Johannes werd 85 jaar, 8 maanden en 16 dagen.<100..102> naam: roepnaam Jan roepnaam Jan.



7 Helena van den Borne ook genaamd Blek- Leen Blek is geboren op maandag 11 februari 1918 te Reusel, is rk gedoopt. Helena wordt vermeld rond 2000 als aanwonende. Helena wordt vermeld in maart 2000 als schoolvriendin.<103,104> Helena trouwt op zaterdag 13 september 1941 te Reusel op 23-jarige leeftijd met de 30-jarige Petrus Antonius Geurtjens, zoon van Johannes Geurtjens en Johanna Maria Broekman. Petrus is geboren op vrijdag 16 september 1910 te Bergen (Lim.), is rk gedoopt. naam: roepnaam Peter

Noten 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16) 17) 18) 19) 20) 21) 22) 23) 24) 25) 26) 27) 28) 29) 30) 31) 32) 33) 34) 35) 36) 37) 38) 39) 40) 41) 42) 43) 44) 45) 46) 47) 48) 49) 50) 51) 52) 53)

54) 55) 56) 57) 58) 59) 60) 61) 62) 63) 64)

65)

66) 67)

Dit overzicht is gemaakt op donderdag 6 december 2007 met Haza-21 versie 3.3.0.331.20070713 door M.J.S.M. van der Zanden, Grotenekker 4, 5541 DJ REUSEL. Zie bijlage I Zie bijlage II Zie bijlage III Zie bijlage IV Zie bijlage V Zie bijlage VI Zie bijlage VII Zie bijlage IX Zie bijlage X Zie bijlage XI Zie bijlage XII Zie bijlage XIII Zie bijlage XIV Zie bijlage XV Zie bijlage XVI Zie bijlage XVII Zie bijlage XVIII Zie bijlage XIX Zie bijlage XX Zie bijlage XX Zie bijlage XXI Zie bijlage XXII Zie bijlage XXIII Zie bijlage XXIV Zie bijlage XXV Zie bijlage XXVI Zie bijlage XXVIII Zie bijlage LII Zie bijlage VIII Zie bijlage XVII Zie bijlage XXII Zie bijlage XXVI Zie bijlage XXVIII Zie bijlage XXX Zie bijlage XXX Zie bijlage XXVIII Zie bijlage XXIX Zie bijlage XXX Zie bijlage L Zie bijlage XXVII Zie bijlage XXVIII Zie bijlage XXVIII Zie bijlage XXVIII Zie bijlage XXVIII Zie bijlage XXX Zie bijlage XXX Zie bijlage L Zie bijlage XXVIII Zie bijlage XXVIII Zie bijlage XXX Zie bijlage XXX Anselmus gaat in ondertrouw op zaterdag 9 juni 1764, gaat in ondertrouw (kerk) (rk) op zaterdag 9 juni 1764, trouwt op zondag 24 juni 1764 te Reusel (huwelijksgetuige waren (ondertrouw) Joannes Kerkhofs, Gerardus Sol, (kerk) Petrus Sol en Adrianus Rocke), trouwt (kerk) (rk) op zondag 24 juni 1764 aldaar met Maria. Maria Peter van der Heijden, dochter van Petrus (Verheijden) van der Heijden en Elisabeth Aelbert Rademaeckers. Maria is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zaterdag 14 januari 1736 (doopgetuige waren Cornelis ...Beens en Maria Rademaeckers), is overleden op donderdag 26 augustus 1779 aldaar waarschijnlijk. Maria werd 43 jaar, 7 maanden en 12 dagen. Overlijdensregister Reusel Zie bijlage XXVIII Simon gaat in ondertrouw op zaterdag 18 juli 1778, gaat in ondertrouw (kerk) (rk) op zaterdag 18 juli 1778, trouwt op zondag 2 augustus 1778 te Reusel (huwelijksgetuige waren Cornelis Ivo en Antonia van der Loock), trouwt (kerk) (rk) op zondag 2 augustus 1778 aldaar met Adriaantje. Adriaantje Bolle. Adriaantje is geboren in 1736 te Reusel, is rk gedoopt, is overleden op woensdag 20 juli 1814. Adriaantje werd 78 jaar. Zie bijlage L Zie bijlage XXXI Zie bijlage XXXII Zie bijlage L Johannes trouwt op vrijdag 1 februari 1811 (huwelijksgetuige waren Antonie Ivo en Laurentius Dekkers), trouwt (kerk) op maandag 4 februari 1811 met Maria. Maria gaat in ondertrouw op zaterdag 27 januari 1776, gaat in ondertrouw (kerk) (rk) op zaterdag 27 januari 1776, trouwt op zondag 11 februari 1776 te Reusel (huwelijksgetuige waren Adrianus Moonen en Henricus van Gompel), trouwt (kerk) (rk) op zondag 11 februari 1776 aldaar met dispensatie met Wilhelmus. Wilhelmus Jan Moonen, zoon van Joannes Moonen en Joanna Jan Wouter Jenten. Wilhelmus is geboren te Reusel, is rk gedoopt op dinsdag 5 januari 1745 (doopgetuige waren Petrus Fabrij en Joanna van Liemdt), is overleden op maandag 11 april 1808 aldaar laat geen goederen na. Wilhelmus werd 63 jaar, 3 maanden en 6 dagen. naam: roepnaam Willem Maria Catharina Simon Wouters, dochter van Simon (Wouter Paridaans) Wouters en Petronella van Gompel. Maria is geboren te Reusel, is rk gedoopt op maandag 19 maart 1753 (doopgetuige waren Simon Vosters en Maria Mollen), is overleden op vrijdag 29 januari 1819 aldaar. Maria werd 65 jaar, 10 maanden en 10 dagen. naam: roepnaam Maria Maria was eerder gehuwd (1) met Wilhelmus Jan Moonen. Johannes trouwt op vrijdag 1 augustus 1828 te Reusel (huwelijksgetuige waren (bs) Adriaan Lavrijsen en (bs) Hendrik Plasmans) met Helena. Helena gaat in ondertrouw op zaterdag 30 januari 1808, trouwt op zondag 14 februari 1808 te Reusel (huwelijksgetuige waren Joannes van den Nieuwenhuisen en



68) 69) 70) 71) 72) 73) 74) 75) 76) 77) 78) 79) 80) 81) 82) 83) 84) 85) 86) 87) 88) 89) 90) 91) 92) 93) 94) 95) 96) 97) 98) 99) 100) 101) 102) 103) 104)

Arnoldus Moonen), trouwt (kerk) (rk) op maandag 15 februari 1808 aldaar met Joannes. Joannes Hendrik Tops, zoon van Hendricus Jan Tops en Catharina Jan Aert Moonen. Joannes, dagloner, is geboren te Reusel, is rk gedoopt op zaterdag 16 september 1780 (doopgetuige waren Joannes Tops en Petronilla Leijten (loco) Maria Moonen), is overleden op dinsdag 24 september 1822. Joannes werd 42 jaar en 8 dagen. Helena Goossens, dochter van Petrus Goossens en Wilhelmina Jansen. Helena, spinster, is geboren te Hoogeloon, is gedoopt op dinsdag 2 mei 1786, is overleden op dinsdag 25 augustus 1835 te Reusel. Helena werd 49 jaar, 3 maanden en 23 dagen. Helena was eerder gehuwd (1) met Joannes Hendrik Tops. Zie bijlage XXXIII Zie bijlage XLII Zie bijlage XXXI Zie bijlage XLII Zie bijlage XXXVI Zie bijlage XL Zie bijlage XLI Zie bijlage XLII Zie bijlage XXXIV Zie bijlage XXXV Zie bijlage XXXVII Zie bijlage XXXVIII Zie bijlage XXXIX Zie bijlage XLIII Zie bijlage XLIX Zie bijlage XLVII Zie bijlage LI Zie bijlage XLIV Zie bijlage LI Zie bijlage LVI Zie bijlage LIV Zie bijlage XLVI Zie bijlage LI Zie bijlage XLVIII Zie bijlage LI Zie bijlage LIII Zie bijlage LV Zie bijlage LVII Zie bijlage LIII Zie bijlage LIV Zie bijlage XLIV Zie bijlage LI Zie bijlage LVI Zie bijlage XLV Zie bijlage LIV



Bijlage I Leening v Reusel v.d den Heer Gijsbert v Grinsven (31) op maandag 14 januari 1715 onbekend Bladel 39 folio 75 - 76 [1715 -] 14 januari Wij Aelbertus Panis ende Hendrick Kerckhofs regerende schepenen, Steven Verdoncq, collecteur der gemeene middelen, Frans van der Cheelen, commer borgemeester, Wouter Verdoncq, mede borgemeester der gemeene dorps huijshoudinge, Lambert Frans van Herq, heffer der coninxbeden, Peeter Schuermans, Hendrick Vroomen, Jan van der Cheelen ende Willem Hoefmans, gesworenen setters, Antonij Cuijlits, Antonij Hulselmans, ende Antonij Joosten, heijmrade ofte geswoorens, Willem Driedoncx ende Hendrick Panis, armmeesters, allen tegenwordigh regerende, Gerit Sol, Jan Cornelis, Jan Smits, ende Wouter Sijmon Vosters, afgaende schepenen ende oude borgemeester qualificeersten ende geerfdens des dorps van Reusel quartiere van Kempelant Meijerij van s'Hertogenbos, representerende alsoo het geheel corpus, ende gemeenten van Reusel voornoempt don te weten dat wij volgens haer Hoog Moogende Generaele octrooij van dato den eerste october 1706 hebben geconstitueert, ende machtigh gemaeckt, gelijck wij constitueeren ende machtigh maecken, bij desen Monsieur T van Asten premier clerck op de secretarije der stadt s'Hertogenbos voornoempt omme binnen deselve stadt ofte elders ten intresten te mogen negotieren een capitaele somme van sesthien hondert Corolie guldens, te eijnde daer mede af te lossen tot reductie van interesten alsulcke diergelijcke capitael voor dese, door dese gemeijnte opgenomen van den Heer Gijsbert van Grinsven, nu geldende aen erfgenaemen ofte testament competerede wegens de Heer Francis van Grinsven, hier van een ofte meerdere schuldtbrieven, voor heren schepenen der stadt s,Hertogenbos voornoempt te passeeren in forma, ende daervoor ons , onsen inwoonders ende ingesetenen parsoonen ende goederen present ende torcomende te verbinden in solidum ende als schuldenaeren principael, ende voorts generalijck, ende specialijck alles daerontrent verder te doen, ende verrichten wes (waarom) sal werden gerequireert, ende sij comparanten selfs present, ende voor oogen, sijnde eenighsins souden connen ofte vermogen te doen, met macht de interesten te doen aenvanck nemen sulcx vereijst, gelovende onder verbant als voor allen tgeene bij de voornoempde geconstitueerde uijt krachte deses, sal werden gedaen, ende verricht, altijdt voor goet, vast, stedigh, ende van waerden te sullen houden behoudelijck des versocht wordende bij de voornoempde geconstitueerde te doen reeckeninge bewijs ende reliqua vant selve, toirconde dese ten prothocolle onderteeckent mede besegelt, ende door onsen secretaris laeten becrachtigen. Actum Reusel voornoempt op den 14e januarij 1715. <1> 1) SARE schepenbank Bladel inv. 39 folio 75 - 76



Bijlage II Schepenen Reusel gezondheids verklaring van ossen (36) op woensdag 10 april 1715 onbekend Bladel 39 folio 83 links [1715 -] 10 april Wij schepenen in Reusel verclaeren dat dese neffen gaende beesten te weten ses ossen ende twee koeijen, ingecocht van onse inwoonders, bij Jan Fabrij inwoonder tot Bladel ende vercocht naerder aen Willem Willems woonende tot Breda, ten eijnde te brengen inde weijde tot de moerdijck verclaere wijders dito beesten gesont ende bevrijt van besmettelijcke siekte, comende uijt goede stallen versoeckende der selver alsoo te laeten passeeren ende aen te nemen. Actum Reusel den 10e april 1715. geteekend: Aelbertus Panis Hendrick Kerckhofs. <1> 1) SARE schepenbank Bladel invt.nr. 39 folio 83



Bijlage III Bartel Migielsen openbare dronkenschap (40) op dinsdag 4 juni 1715 onbekend schepenbank Bladel 39 folio 94 Wij Aelbertus Panis ende Hendrick Kerckhofs schepenen in Reusel verclaeren en attesteeren bij desen, op onse eede int aenvangen der respectieve ampte gedaen, ende afgelegt ter requisitie ende versoecke vanden procuruer Snijders, voor Bartel Migielsen, gevangene tot Arendoncq waerachtigh te wesen, dat den voornoempde Bartel Migielsen ontrent thien of twaels daegen, voor paesen lest leden, heeft gedroncken ten huijse vanden voornoempde Hendrick Kerckhofs, met Huijbregt Moonts, dienaer van deser quartiere van Kempelant, redenen van welwetenschap, allegerende tselve gesien ende bij gewoont te hebben, verleenende over sulcx dese aenden voornoempde Snijders, om hem daer van te bedienen voor toonen in forma probanti. Actum Reusel den 4e junij 1715. <1> 1) SARE schepenbank Bladel invt.nr. 39 folio 94



Bijlage IV In onderpand nemen van een koeijketel (525) op dinsdag 3 maart 1716 onbekend Bladel schepenbank 39 folio 118 - 118b Wij Cornelis Adriaensen president en Aelbertus Panis schepen der dingbancke van Bladel, Reusel en Netersel doen cond: en chertificeerende voor de oprechte waerheijt. Dat voor ons gecompareert en verscheenen is Hendrick Kerckhofs de geweesen collecteur der ordinaris slants verpondingh over Reusel des jaers 1712 de welcke verclaert en affirmeert sulkx ten versoecke van de regenten der gecommiteerde bancq alhier waerlijck te wesen hij deponent genoodsaeckt is geweest naer allen gedaene solimineelen executieen te doen afpanden op den derden october 1714 een koeij keetel toebehoorende Frans van de Cheelen soo genoemde straetmeester wegens de pootinge inde Lensheuvel strate gelegen onder Reusel voorschreven ten eijnde te becomen betaelinge van vijf guldens jaerlijckx inde verpondinge verschult naer welcke executie des selfs betaelinge eerst den rendant heeft commen erlangen vervolgens door de voorschreven straetmeester geen goede betaelinge geschiet dan met regent van parate executie. Aldus gedaen ende verclaert in Reusel den derden meert 1716. Cornelis Adriaenssen Aelbertus Panis mij present G. de Graaf secretaris



Bijlage V Testament van (Martijn) Martina Kerckhofs (891) op donderdag 14 april 1718 onbekend RA Bladel 40 folio 13 - 14 [1718-] 14 maart In den name ons Heeren Godt almagtigh amen. Bij dese instrumente van testamente doen cond: allen ende iegelijke dat wij out schepenen naergenoempt, op heden sijn gecompareert ende verschenen bij Martijn Kerckhofs, sieck sijnde doch desselfs verstant vijf sinnen en memorie volcomentlijck machtigh soo ons uijttelijck bleeck, de welcke te kennen gevende ende verclaert bij desen (: alvoorens haer siele bevoolen te hebben in de genadighe barmhartigheijt Jesu Christo :) eerstelijck begeert sij testatrice dat indien naer haere aflijvigheijt eenige actie pretentie of schulden tussen haer testatrice en Hendrick Kerckhofs wesende desselfs broeders soon door de verdere erfgenamen ten laste van dito Kerckhofs was te sustineeren t'welck bij desen derogeren, als mede dat sulcx uijt wat hoofden het is noijt of nimmermeer sal mogen geschieden, door dien wedersijts sijn veraccordeert en genogen nemer verders maeckt en gunt sij voornoemde testatrice vooraf eer en alvorens de erfgenamen sullen mogen comen tot haer naer te laten goederen of erffenissen, aen Hendrick Kerckhofs voornoempt, een somme van vijftigh gulden voor oppassen en dienen in haer testatrice ouderdom geschiet, als andersints genoten, mitsgaders verdere redenen dar toe moverende, als mede legateert en maeckt sij testatrice in desen aen dheer Francis van Hoof, eene somme van vijfthien gulden voor te doen en gedane diensten en redenen daer ontrent haer testatrice moverende welcke voornoemde alvorens achtervolgt hebbende sal men comen ten eijnde dat de erfgenamen gelijck en gesamentlijck sonder imant uijt te scheijden naer rechten sullen genieten en profiteeren haer achter te laten erfenissen wijders wilt ende begeert sij testatrice dat dese haere testamente uijterste en laetste willen bij een ider volcomentlijck sal achtervogt ende geobserveert werden, mede effect sorteeren dan testament requireert en vereijst Actum Reusel voor ende ten overstaen van Steven Verspaendoncq en Hendrick Poulus out schepenen, mits dabsentie vande nieuwe regenten, desen veertiende meert seventien hondert achtien. <1> 1) SARE schepenbank Bladel invt.nr. 40 folio 13 - 14



Bijlage VI Lening Reusel voor aflossing juf Maria van Emmeric (54) op donderdag 5 oktober 1719 onbekend Bladel schepenbank 40 folio 88 - 89 [1719 -] 5 october Wij Hendrick Kerckhofs ende Jan van der Loocq schepenen, Jan van Herck regerende ordonaris borgemeester ende Matijs Mollen afgaende ordonaris borgemeester Aert Hartoghs collecteur der vercochte moeren, Wouter Jenten, Wouter Vorsters heffers vande opgenoomen capitaelen ende verponding Jan Cornelis, Adriaen Panis collecteurs der gemeene middelen, Hendrick Haeren, Jan Huijbreghts ende Willem Driedonckx armmeesters Frans van der Chelen ende Hendrick Borgers out borgemeesters ende collecteurs ende inwoonders alhier alsoo samen represterende het geheele corpus van Reusel bekenne gelicht en opgenoomen te hebben van Juffr N: van Wamel geestelijcke dochter wonende tot S:bosch een capitael somme van achtien hondert guldens omme daer mede aftelossen twee renten, te weeten de eene van achthondert guldens en de andere van duijsent guldens, maeckende te samen de voornoemde somme van achtien hondert guldens aen Juffr Maria van Emmerick geloovende hier van intresten jaerlijckx teegens vier ten hondert waer van eersten, pacht vervallen sal heden dato deses over een jaer vervolgens van jaere tot jaere tot de effectuele aflossinge toe de welcken allen jaeren sal moeten en moogen geschieden mits malcanderen een half jaer te vooren opgeseght hebbende tot verseeckeringe vant voornoemde capitael en verloopen van dien verbindende onse parsoonen ende goederen uijt crachte voornoempt hebbende ende vercrijgende present ende toecoomende, submitteerende de selve, onder bedwanck van allen heeren, hooven, rechteren en rechten en wel speciaelijck onder werpende de Edel Achtbaere gerechte der stadt S:bosch ofte Edel Mogende Rade van Brabant in s'Gravenhaege omme den in houde des voornoemde gelofte der somme van achtien hondert guldens capitael met de intreste ende verloopen van dien goet willichlijck sonder oppositie te doen ende te laeten condemnieren met de costen daer omme gedaen ende gereesen daer toe mits deesen consentreerende toirconde bij die voornoemde schepenen ende respectieve gelooveren ten scheepenen protocolle onderteeckent op den vijfden october 1719. <1> 1) SARE schepenbank Bladel invt.nr. 40 folio 88 - 89



Bijlage VII Woordewisseling en bedreiging (95) op dinsdag 17 juni 1721 onbekend Bladel schepenbank 40 folio 183 184 [1721 -] 17 juni compareerde voor ons scheepenen der dingbancke Bladel naergenoemt Hendrick kerckhofs regerende scheepen en inwoonder tot Reusel resorterende onder de dingbancke Bladel den welcken ten requisitie van den Heer Johan de Jongh stathouder des quartiere van Kempelant Meijerrij van s'Hertogenbosch bij desen verklarent dat den deponent op den seventiende maert lest leden des jaers 1721 is vervallen geworden door Peeter vande Pudt woonende meede tot Reusel soodanig dat wanneer den deponent coomend uijt de kerck door dito Peeter vande Put aengesprooken en ter sijde wierde geroepen waer op naer maer een klijne woorden wisselingh gemelde Peeter vande Pudt, sijde staet vast en aenstonts sijn mes trekkende om den deponent te willen quetsen doch Hendrick Kerckhofs dat siende heeft de vlught genoomen en sonder eenig defentie te doen met allen macht ontloopen, waer naer op de selfde tijt wederom door voornoemde Peeter vande Pudt ten twee male in die manier wierde geattaqueert soo dat den deponant noch mael moest ontspringen tot dat Jan van Herck mede inwoonder tot Reusel sulcks belette welcken van Herck daeromme met Peeter vande Pudt noch in woorden rechten immers sonder hant gemeen te worden hier mede eijndigends den deponent dese sijn vercklaringe precenteerende die des verijst wordende met solemneelen eede te verificeerden, aldus gedaen ende vercklaere voor en ten overstaen van Goijaert Verpanne president, Jan van der Loock Wouter Coolen en Jan van Hoof scheepenen deeser dingbancke Bladel actum Bladel den 17e junij 1721. <1> 1) SARE Schepenbank Bladel invt.nr. 40 folio 183 - 184



Bijlage VIII Uitvoering testament Elisabeth van Uijden (118) op woensdag 12 mei 1723 onbekend Bladel schepenbank 40 f 256 bis ev [1723 -] 12 meij Compareerde voor ons scheepenen in Reusel naergenoemd Johan Verspaendonck procureur ende inwoonder aldaer als volmachtigde bij autorisatie van heeren scheepenen der dingbancke Bladel Reusel en Netersel in dato 5 meij jongst leden verleent op regte doenmaels, ende actief Pignon als man ende moboir van Dingena ende Maria Schoormans inwoonders tot s'Gravenwesel in Spaans Brabant, Hendrick Kerckhofs, als last en procuratie hebbende van Anna Danen bejaarde dochter, mede voor Catharina Fabrij begijntien ten hove van Tuerenhout inwoonderes tot Reusel Cornelia weduwe Peeter Fabrij mede woonende tot Bladel, Wouter Schoenmaeckers cum suis inwoonder tot Arendoncq erfgenamen Hendrick Fabrij bij sijn leven mede inwoonder tot Reusel, Jan Compaens woonende inde abdije van Postel in qualiteijt als momboir van Jan Jansen vander Cheelen Peeter van Gorp als vader, ende Jan Blanckens in qualiteijt als momboir vande minderjaerige kinderen Anneke vander Cheelen, Wijnant Stoffel Wijnants als man en momboir van Antonet Lievens inwoonders tot Reusel erfgenaemen Elisabeth van Uijden bij haar leven mede inwoonderesse tot Reusel; ende heeft alsoo voornoemde Johan Verspaendonck uit crachte en vermoogens der selver outorisatie vergegeven met volle rechte allen de parsoneele en hooffelijcke effecten met schult boeken obligatien, renten meubelen beestialen schapen gewassen te velt staende, en achtergelaeten bij Hendrick Fabrij ende Elisabeth van Uijden, aen ende ten behoeven van Goijaert Lievens inwoonder tot Reusel des accepteerende, dat om en voor de somme van drie hondert Gls: valutatie van Hollant, jder voor de helft bij de voornoemde erfgenaemen te genieten en profiteeren in los en vrije gelt boven alle schulden ten lasten vanden boedel staende, met den beswaernisse der corps borgemeesters soo reëele als parsoneele die den voornoemde Goijaert Lievens moet betaelen blijvende ten profijte der voornoemde erfgenaemen verders de erfgoederen exemt; ende buijten dese accoort om bij deselve in hunne respective qualiteit daer toe gerechtigt verdeelt te werden geloovende partijen wedersijts dese hunne accoorde ende ver..... te houden, van waerden met quarantschap in forma, daeronder ver.... hunne parsoonen en goederen present en toecoomende, aldus gedaen en gepasseert voor en ten overstaen van Hendrick Kerckhofs en Jan vander Loock scheepenen. Actum Reusel deesen 12e meij 1723. <1> 1) SARE schepenbank Bladel invt.nr. 40 folio 256, 256bis, 257, 257bis



Bijlage IX Request wegens de veronderstelling tot wanbetalen (428) op zaterdag 13 januari 1725 onbekend Bladel schepenbank 40 folio 301 t/m 304 Alsoo aen ons ondergeschreven scheepenen regenten principaelste gegoijde ende geeersdens des dorps Reusel quartiere van Kempelant, Meijerije van s'Hertogenbos dese onderteeckent door ofte weegens de Heer Willem van Heemskerck quartier schout van Kempelant voornoemt is gecommunieteert, en kennelijck gemaeckt seecker request aen Haer Hoog Moogende de Heeren staeten Generael der vereenigde Nederlanden, gepresenteert op den naem van s'lants hoevenaers, regeerende en out borgemeesters, heijmraden, geswooren setters,en armmeesters, met hun gevoeght de verdere gemeente van het voornoemde dorp Reuzel ende onderteeckent bij Frans van der Cheelen regeerende Borgemeester, Simon Vorsters hoevenaer, Hendrick Borgers out verpondings heffer, Peeter Haren geswooren setter, Antonij Hulselmans out Heijmrade, 'thantmerck van Hendrick Haeren armmeester, ende Giliam Stijnen. Welck request bij ons geexamineert en verleeden sijnde, soo verclaeren wij ter requisitie van gemelden Heer quartier Schout van Kempelant in faveur van justitie de scheepenen en regenten op haeren Eede ampshalven gedaen ende ingeseetenen onder presentatie van eede die sij des noot ende versocht sijnde ten alle tijde berijtwilligh sijn voor alle Hoven Wetten ende Gerechten te presenteeren, het selve recht bevonden te hebben , opgestelt ende vervult te sijn met volslagene onwaerheeden als eerstelijck dat sij het presenteeren van tselve request noemen 'slants hoevenaers 'slants nietteegenstaende datter geen een eenigh 'slant hoevenaers noch 'slants hoeve binnen den voornoemde dorpe van Reusel en is. Ten tweede datter genoemt worden regeerende en aude borgemeesters, heijmraden, geswooren setters en armmeesters en met hun gevoeght de verdere gemeente van het voornoemde dorp van Reusel onaengesien, het selve request is onderteeckent, enkel en alleen door de voornoemde seven parsoonen; waer Frans vander Cheelen Gieliam Stijnen, Hendrick Vorsters en Hendrick Borgers; op het hooren voorleesen vant opgemelde request voor ons scheepenen dese onderteeckent verclaerden ende protesteerden noijt tot presenteeren vant selve, in dier voegen als het is overgegeven ordere gegeven te hebben, nochte noijt haere intentie geweest te sijn jet wat anders bij het selve te versoecken, als remissie van haere swaere lasten en reeckeningh van eenige penning der goederen die bij exequtie sijn vercocht verfoeiende ten uijtersten; de verdere clachten en vesoecken bij hetselve request als onwaer leugenachtich en bedriegelijck , door Jan Crol en Jan Nicolaes de Haas van Bladel, tegens haere begeerte en buijten haere kenisse gedaen gelijck mede de ondergenoemde en andere eerlijcke ingeseetenen en voorname gegoeijdens en geersdens van Reusel insgelijcke sijn verfoeiende teegenspreeckende en haer ongenoegen des weegens zijn betuijgende, als noijt haere qualiteit noch ordere tot het preesenteeren van request gegeeven hebbende. Ten derden dat het mede een volslagene onwaerheijt is dat de supplementen het dorp van Reusel sien verdrucken en ten gronde gaen, door de executien van 'slants deurwaerder Gerit de Raaf en den procureur of subs. secr. Jan de Graaf als aengestelde collecteuren van 'slants en dorps lasten met kennisse en toesteminge van Johan de Jongh stathouder van Kempelant en Johan de Jongh Drossaert van Heese en Leende als curateuren van Reusel door de Ed. Moog. Heeren raden van Staeten der vereenigde Nederlanden daer toe aengestelt ten laste der ingeseetenen gedirigeert werdende vermits de executien; de welcke anders als uijt de hoogste nootsaeckelijcheijt geschieden niet anders als met de grootste omsichtigheijt en moderatie werden gedirigeert en wel soodanigh; dater geduerende de curateele der curateurs ende het doen der colecte vanden voornoemde Gerit de Raaf En Johan van de Graaf noeijt geprobeert zal konnen werden vijftich guldens aen executie kosten veroorsaeckt te zijn waer uijt of te meeten is hoedanigh het dorp van Reusel verdruckt werdt tgeene nochtants soo onbeschaemt geposeert is waeromme de directiven en behandelingen der voornoemde curateuren en collecteuren bij ons ondergeteeckende en alle andere eerlijcke ingeseetenen met de grootste danckbaerheijt haere volslage approbatie en apploudissement vinden welcke vigilantie en goede dinsten wij ten uijtersten zijn admireerende. Ten vierde is het almede eene notoire onwaerheijt dat de curateuren of regenten den voornoemde de Raaf en van de Graaf geene reeckeninge van haere aengenomene collecten laeten doen; vermits deselve daer mede al over jaer en dach besich sijn geweest, en op sijn tijt daer voor sorgh draegen. Ten vijfden is het eene der grootste onwaerheden die versonnen of bedacht connen worden datter veele duijsende guldens bij slooten van dorps of gemeijnts reeckeningen onverantwoort blijven vermits het exact naer sien en visiteeren van allen voorgaende oude en laetst gedaene dorps of gemeijnts reeckeninge soo van verpondinge conninckx bede gemeene slants middelen gemeene of dorps huijshouden tot betaelinge van tractementen ende intresten, van opgenomen capitaele als vande ...penningen ten getalle van een entseventich tot dato deses gesloten en afgedaen geen hondert guldens ten achteren noch onbetaelt en sijn onder de rendanten van reckeninge, hoe miserabelenen arremoedigen tijt men hedendaegs beleeft sijn berustende maer tot betaelinge van dorps intresten en meest presteerende schulden deses dorps, tot vermijdinge an alle costen en schaden van tijt tot tijt sijn gebruijckt en geemploijeert geworden. Ten sesden, is oock eene volslaegenen onwaerheijt datter twee mael een boeck vanden huijshoudenden borgemeesters is opgehaelt, als sijnde een noeijt gehoorde saeck, de wijle niemant der ingesetenen soo dwaes is van twee mael te betaelen dat hij maer eens schuldigh is, en waer van nooijt eenigh regent noch reedelijck ingeseten gehoort noch ondervindingh gehat heeft. Ten sevende wat belanght datter veele penningen van geexecuteerde goederen sonder daer reeckeningh te doen, te rugge gehouden worden daer van sijn de luijden, de welcke daer bij geintresseert sijn selfs de oirsaeck, vermits sij zoo versuijmende noch naelaetich niet moesten geweest sijn, gelijck geschiet is van daer van kennisse aende curateuren en regenten gegeven te hebben, waer ontrent de noodige orders tot het afdoen der reeckeninge van dien, soo haest daer van kennisse gegeven is gestelt sijn. Ten achsten is het seer notoire onwaerheijt dat het gelt van vercochte turf of moeren, waer uijt de intresten der gemeente werden betaelt meenige jaeren blijft verdonckert, vermits van jaer tot jaer daer van behoorlijcke en ordentelijcke reeckeninge door den collecteur daer toe aengestelt sijnde wert dedaen; ende penningen daer van coomende tot betaelinge van dorps intresten, en andere huijshoudelijcke noodige schulden sijn geemploijeert, welcke verachtende intresten tot de jaere 1721 inclues over de 6600 guldens hebben gerendeert gehat, boven en behalven eene consideraebele somme van costen van executien; door de slants deurwaerder; over oude achter weesende slants lasten, als mede weegens vonissen van verachterde intresten, en costen van rechten en



gijselingen; als andersints gereesen hebben moeten betaelt en voldaen werden. Ten negende is het insgelijckx eene volslagene overgroote onwaerheijtdat van de remissien aende gemeente verleent, met kennisse vande regenten of gemeentenaeren geene afreeckeningen sijn gedaen, vermits die afreeckeningen sijn gedaen door de curateuren ten overstaen van eenige regenten van Reusel met slants ontfangers tot slos behoorlijck sijn geschiet en bij de gemeente genooten, doch de supplementen of presenteerders vant opgemelde request of wel de opstelders van dien hebben zoo men bemercken can, sich gans dwaeselijck en onkundigh verbeelt, datter ter saecke vande verleende remissie merckelijcke somme van penninge in contant gelt sijn ontfangen en deselve bij de optimenten der remissien ter gnader trouwe waeren verduijstert of achter gehouden: in plaets van te begrijpen dat de gemeente of ingeseetenen van dien, sich geluchkigh mochten achten, gratiens en gunstich quijt gescholden te crijgen, soodanige resteerende en onbetaelde lasten, die zij aent gemeente lant schuldigh waeren, en door armoede in haer vermoogen niet en hadden te connen betaelen. Alle welcke voorenstaende frivoele en onrechtmatige clachten de onderteeckende deses, ten uijtersten onaengemaem en degotabel sijn, gelijck mede deselve ten uijterste en onaengenaem en geensints van der selver approbatie is; dat bij de conclusie vant opgemelde request werdt versocht dat haer Hoog: Moog: geliefden te lasten en te ordoneeren dat de dorps reeckeningen ende de boecken en documenten daer toe specteerende aen Johan Crollins, en Johan Nicolaes de Haas souden werden overgegeeven om naer te sien, en te veromineeren, en daer van aen haer Hoog: Moog: rapport te doen ende te verstaen dat de oncosten en verschotten die des noot over dese zaeck mochten komen te vallen, mogen werden voldaen en betaelt uijt de penningen vanden rendant of rendanten, die bevonden sullen worden aen dese gemeente ten achteren te sijn, om reedenen dat in cas sulckx buijten vermoeden door haer Hoog: Moog: in gewillight wierden des men vertrouwt niet te sullen geschieden de onderteeckende deses, niet anders te verwachten en hadden; dan door alle der selver seer bekende intrassaebele, onnistrije twist maeckende, en costen veroirsaeckende misverstanden, de geheele gemeente totael geruineert en verdorven te sien, tot het becoomen van welcke voorschreven pointen van conclusie vastelijck vertrouwt werdt, het opgemelde request met alle veriverde en verdichte onwaerheden, buijten begrijp, en kennisse der genoemde supplianten door inductie van voornoemde Crol ende Haas is opgestelt en vervult geweest, weshalven wij ondergeteeckende van herten wensen dat de gemeente door alle wel beproefde en ondervonden goede officieren directien, devoiren, vigrlantie en omsichtige behandelingen van saecken der voornoemde curateuren Johan de Jongh stathouder van Kempelant en Johan de Jongh drossaert van Heese en Leende, tot verdere reddinge en herstellinge uijt haere desolaeten staet mach werden en blijven bedient ende belangende de aenstellinge of ophaelders der intresten deser gemeente verclaeren wij dat den selven daer toe soo wel als eenigh andere der mede bequaemste ingeseetenen volslaegen sussicant en bequaem te weesen; en dat hem deselve bedinginge zoo wel als imandt ander der mede sussisanste en bequaemste ingeseetenen, hoe wel den selven aen een been creupel; rechtmatich is compiteerende waer mede wij dese onse verclaeringe sijn eijndigende de welcke wij tot becrachtingh der waerheijt ten protocolle alhier eijgengandigh hebben onderteeckent op heden den 13e januarij 1725. Jan Driedoncx scheepen. dit sijn de letteren I:H: van Jan Huijbreghts scheepen Hendrick Kerckhofs out scheepen Jan van der Loock out scheepenen P Verspaendonck geswooren setter Jan Cornelis geswooren setter Matijs Mollen out Borgemeester Jan Mollen afgaent geswooren setter Jan van Herck out borgemeester Hendrick van der Cheelen out borgemeester dit sijn de letteren A:P: van Adriaen Panis out collecteur der gemeene middellen Adriaen Wijnants Jan Lucas Andriessen geswooren setter Frans van der Ceels (Cheelen) regeerent collecteur slants middelen Aert Moonen out scheepen Hendrick Simon Vorsters scheepen Hendrick Borgers Giliam Steijnen Jan van Cheelen out orinaris dit ist hantmerck X van Cornelis Maes Paulus Sijmons Vorsters dit ist hantmerck X Antonij Bruijninckx Hoevenaer Bastiaen van der Vliet heijmraet dit ist hantmerck X van Matijs Ivo heijmrade Peeter van de Put dit ist hantmerck X Jan Vrijsen Jan Fabrij dit ist hantmerck X van Hendrick Panis Adriaen van der Cheelen Hans Roijmans out commer borgemeester Cornelis Sol regeerent borgemeester Antonij Sol out borgemeester A:V:Graaf loco secretaris en geweesen clerck.



Bijlage X In beslagname grond Aert Moonen en Hendr. Kerckh. (530) op woensdag 31 januari 1725 onbekend Bladel schepenbank 40 folio 309 Compareerde voor scheepenen in Reusel; Willem Verhoeven respectieve vorster ende gerichtsboode deser dingbancke Bladel Reusel en Netersel woonachtig alhier; den welcken verclaert ende bekent in oprechtige waerheijt in faveur van justitie; ende sulckx op sijnen eede ampshalve gedaen; ofte des versocht werdende ten alle tijde heijliglijck, voor alle heeren, hoven, wetten ende gerechten te presteeren eerstelijck alsoo den voornoemde deponent proces heeft moeten tendeeren voor den Ed: Souvarijnen rade en leenhove van Brabant, teegens Aert Moonen, ende Hendrick Kerckhofs gedaen bij mandaet van spolie (in beslagname), over en ontrent afweldingen van sijne twee ingecofte stuckx kens van erven, genaemt den Loockbos en Geeracker, soo ist dat hij deponent van ter sijden heeft verstaen, en aen hem deponent op den achtsten september des gepasseerden jaere 1723 soude sijn gecompareert voor den notaris Adriaen Wachtelaers resideerende tot Bergeijck; ende twee getuijgen, ende aldaer soude hebben laeten passeeren acte van cessie; en daer bij gedeclareert getuijght ende verclaert, als dat hij deponent ten behoeven van voornoemden Aert Moonen en Hendrick Kerckhofs cedeerende, overtransporteerde, alle het recht, ende actie tgeene hij deponeert op de voornoemde stuckxkens van erven bij hem wettelijck en erfelijck ingecoft was hebbende, met overgifte en decalaratoir dat hij deponent wel mochte leijden dat den voornoemde Aert Moonen en Hendrick Kerckhofs; daer inne soude moogen werden gevest; allen twelcke hem deponent met de allergrootste verwonderinge is voorcoomende; vermits her eene der grootste onwaerheijt is; die bedacht ofte versonnen can werden; de wijle heij deponent verclaert en protesteert den voornoemde notaris Adriaen Wachtelaers, in geene drie jaeren gesien; en heeft ofte noijt van sulcke ofte diergelijcken gans onwaerachtige, valse en gefabriceerde te kennen geven verclaeringe in dier voegen als vooren vermelt; gegeven of bekent te hebben; jae selfs noijt sulckx bedacht ofte versonnen; van welcke verclaeringe en vals te kennen geven hij deponent vertrouwt in cas sulckx is geschiet buijten begrijp ofte kennisse van den voornoemde Adriaen Wachtelaers en getuijgen door inductie van Mr Jan Verspaendonck is opgesteld, en vervult, als meer maelen is geschiet, allen welcke rechtmatige verclaeringe den voornoemde deponent en comparant naer voorgaende prelectuere daer bij heeft gepersisteert; Aldus gedaen ende gepasseert voor en ten overstaen van ons scheepenen dese ondergeteeckent. Actum Reusel den 31 Januarij 1725.



Bijlage XI Valse verklaring van Jan Verspaendonck (552) op woensdag 7 februari 1725 onbekend Bladel schepenbank 40 folio 309b - 310b Compareerde voor ons scheepenen in Reusel; Willem Driedonckx en Jan Cornelis geswooren setters ende taxateurs aldaer de welcke op haere eet ampshalven gedaen verclaeren ende attesteeren in oprechte waerheijt sulckx ter instantie van Willem Verhoeven vorster alhier dat sij attestanten noijt voor den Notaris Adriaen Wachtelaers sijn gecompareert geweest veelmin eenige de minste acte ofte verclaeringe laeten schrijven ofte gegeeven hebben; der halven ... geen verclaeringe op den 8e september 1723 noch oock op den 19e augustus 1724 can gepasseert ofte verleeden sijn; maer wel dat Johan Verspaendonck de comparante heeft versocht omme seecker pampier te teeckenen; tgeene hij neffens Hendrick Kerckhofs en van weegens Aert Moonen seijde te weesen alleenlijck dat Steven Verdonck; als huerder van een parseeltien erven genaemt den locbos was gestelt echter nochtants niet weetende wien daervan eijgenaer was; en oock sonder bij weesen van den notaris Wachtelaers; welck pampier sij comparanten; seggen opgestelt te sijn door Jan Verspaendonck; tgeene de attestanten simpellik geteeckent hebben sonder iets anders als tvooren verhaelde daer inne bemerckt ofte gehoort te hebben gevolgelijck een verdicht gefabriceerde en teenem? (tevens) als leugenachtige te kennen geven is, als of Willem Verhoeven soude hebben gedeclareert dat hij ten behoeven van Aert Moonen en Hendrick Kerckhofs cedeerde en overgaf alle het recht en actie dat den selven opde landerijen den Loocbos en Geeracker was hebbende met overgifte en declaratoir dat hij wel mochte lijden, dat den voornoemde Aert Moonen en Hendrick Kerckhofs daer in souden werden gevest, en dat sulckx op den voornoemde 8e september 1723 bij ons soude sijn verclaert voor den notaris Wachtelaer, daer nochtants wij den selven Wachtelaer in geene drie jaeren binnen Reusel en hebben gesien, en oock een grooter verdichte leugen is, dat den voornoemde Verhoeven soude hebben gerenontieert van de gemelde parseeltiens van erven, maer in teegendeel van dien wel kenlijck te sijn dat Willem Verhoeven van voornoemde parseeltiens bij coop eijgenaer geworden was, vermits sijnen naem al int lantboek of quohier was geboeckt; soo dat die verclaeringe voor opgemelde Wachtelaer, gepasseert geheel vals en teegens de waerheijt is aencantende; mede compareerde Johan vande Graaf procureur en notaris alhier oock ten versoecke en op den eet als boven dat hij op den 5e deeser Adriaen Wachtelaer voornoemt heeft afgevraecht offer soodanige verclaeringe hier vooren gemelt voor hem gepasseert was; waer op den selven aen den lesten comparant vertoonde een acte in dato den 19e augustus 1724 voornoemt, welcke reflecteerende was, op den vooren verhaelde; geschreven door de eijgenhant van Jan Verspaendonck; maer niet door den notaris Wachtelaer, wanneer den selven Wachtelaer te kennen gaf daer mede door Verspaendonck bedrogen en mislijt geworden te sijn wijders verclaerende de gelijcke comparanten dat Verspaendonck voornoemt in verscheijdene opsichten vals teijten gebruijckt, hier mede eijndigende sij deponenten dese henne waerachtige verclaeringe, presenteerende tselve naerder, des noot en versocht werdende te presteeren; aldus gedaen en gepasseert voor en ten overstaen van Jan Driedonckx en Jan Huijbrechts scheepene. Actum Reusel den 7e februarij 1725.



Bijlage XII Verklaring tegen Jan Verspaendonk (563) op donderdag 15 februari 1725 onbekend Bladel schepenbank 40 folio 312v - 313v Compareerde voor ons scheepenen in Reusel naergenoemt; Peter Haren woonachtich alhier en in sijnen toir geswoorten setter of taxateur van slants dorpslasten over den voornoemde dorpe van Reusel, den welcken bij deesen verclaert ende bekent waer ende waerachtigh te weesensulckx ter requisitie van Willem Verhoeven vorster en gerechtsboode van Reusel voornoemt, en dat op den eet amptshalven gedaen met presentatie des versochts werdende tselve heijliglijck te sullen presteeren; dat hij allestont; noijt voor den notaris Adriaen Wachtelaer; om eenige verclaeringe ten versoecke van Hendrick Kerckhofs of Aert Moonen te geeven; heeft gecompareert of verscheenen geweest; veel min op den 8e september 1723 ofte negentienden augustus 1724, te hebben verclaert dat den requirant Willem Verhoeven; hem Hendrick Kerckhofs ende Aert Moonen voornoemt als wettige coopers van twee parseeltjens landerijen, d' eerste den voorsten Lockbos en t'ander den Hoogen of Geeracker geleegen onder Reusel voornoemt; soude hebben erkent ofte als eijgenaers aengenoomen hebben; het welcke eene soodanige verssierde en gefabriseerde leugen en onwaerheijt is als oijt in smenschen hersenen is opgeclommen, gelijck mede een groote verdichte leugen is; dat den requirant vande voornoemde twee parceeltjens zoude hebben gerenonsreert ofte afgestaen hebben; want in teegendeel van dien was den comparant wel bekent dat den requirant prosseseur sijnde en gerechtelijck daer toe pretensie hebbende, soois voornoemde requirant ter dier oirsaecke op het lant boeck of quohier deses dorps, als prosesseur en eijgenaer gestelt geworden, sijne oock een verckeerde en vals versonnen te kennen geven, dat den requirant soude hebben verclaert geen recht actie of pretensie op de voornoemde landerijen te willen hebben, maer ter contrarie van dien op gemelde quohier gestelt sijnde altijt eijgenaer is willen sijn; wijdens protesteert den comparant wel expresselijck van soodanige verclaeringe als van sijnen tweegen voor opgemelde notaris Wachtelaar schijnt gepasseert te sijn; vermits het selve in allen deelen teegens de waerheijt is, strijdende wijders verclaert den selven comparant dat de verclaeringe gegeven voor scheepenen van dese gerechte in dato den sevende deser door Willem Driedonckx en Jan Cornelis de oprechte waerheijt is, en sich selven daer aen mede refereerende; mede soo compareerde Wijnant Bruijninckx inwoonder en geweesene heijmrade binnen Reusel voornoemt dewelcke oock verclaert ende attesteert ter requisitie ende onder presentatie van eede als boven, dat hij attestant uijt den mont van Willem Antonis heeft gehoort ende wel verstandelijck gesecht heeft teegens hem laetsten comparant, dat hij Willem Antonis noijt als getuijgen ten versoecke vanden notaris Wachtelaar soude hebben gepasseert maer wel een pampier geteeckent te hebben tgeene Johan Verspaendonck hem voor was leggende en het geschrift met de hant door voornoemde Verspaendonck was bedeckende, sonder echter te weeten wat sulckx was, als sulckx niet weijgerde durvende ter oirsaecke hij Willem Antonis bij voornoemde Verspaendonck als knecht was woonende, eijndigende zij comparanten dese henne verclaeringe gegevende reedenen van welweetenschap t'selve haer in goede en verse geheugen te sijn en naer voorgaende prelentuere daer bij hebben gepersisteert, aldus gedaen en gepasseert voor en ten overstaen van Jan Driedonckx en Jan Huijbregts scheepenen. Actum Reusel den 15e februarij 1725.



Bijlage XIII Verzoek om hulp, Maria Fabrij vrouw J Verspaendonk (565) op zaterdag 24 maart 1725 onbekend Bladel schepenbank 40 folio 315b - 316 [1725 -] 24 maert Wij Jan Driedonckx ende Jan Huijbreghts, scheepenen, Hendrick Kerckhofs en Jan vander Loocq, laest afgetredenen scheepenen, alle respectieve binne den dorpe van Reusel, quartiere van Kempelant; meijerije van s'Bos onder gehoorsaemheijt van haar Hoog: Moog: de heeren Staeten Generael der vereenigde Neederlanden, verclaeren en attesteeren in eene suijvere oprechte waerheijt en op den eet ampshalven gedaen; waerachtig te weesen; dat Maria Fabrij, huijsvrouw wesende Johan Verspaendonck procureur deser dingbancke Bladel Reusel en Netersel ende inwoonders alhier; de welcke is hebbende seven, arme en gans naekte kinderen, out sijnde 16 14 8 6 3 en twee jaeren en een kint van seven weecken, niet niet in staet sijnde het broot tot leevens middellen voor haere cleijne kinderen te connen winnen hebben al hier een huijs met eenig erfgoet waer van nauwelijckx soo veel cooren graen compt als het noodigh broot vereijst, boven en behalven soo beswaert ende belast sijnde met renten en chijnsen, reele en parsoneele slants en dorps lasten; vervolgens veel meer beswaert ende belast sijnde dan waertrijk te weesen; te duchten ente vreesen sijnde dat sij met henne onnosele kinderen bij gebrek aen leevens middellen hen broot moeten sullen gaen bidden genootsaeckt sullen sijn deselve van weegens (:soo veel moogenlijck is:) van onsen armen te moeten onderhouden en alimenteeren; niet teegen staende de revenuen; ende incompsten deser arme seer weijnigh coomen te reedenen te bescheijdende is; dat veele mede van onse inwoonders door gebreck van alimentatie der arme kasse hun broot moeten gaen bidden; ende want het reedelijck is getuijgenisse der waerheijt te geeven, in sonderheijt des versocht werdende, soo hebben wij dese niet connen weijgeren, ten eijnde haer daer van te bediennen; waeromme sij seer instantelijck is smeeckende en biddende en voor haer Ed: Moog: voeten is neederwerpende met smeeckent versoeck dat UED: Moog: haer gelieve te begunstigen dat sij haer weijnigh hebbende goederen rustelijck en vreedelijck mach behouden ten eijnde soo veel moogelijck haere kinderen van deesen armen te houden, In oirconde der waerheijt hebben wij dese met meerder versterckinge dese eijgenhandigh onderteeckent: Actum Reusel den 24e Maert 1725.



Bijlage XIV Minnelijk akkoord tussen H Kerkhofs en W Verhoeven (659) op maandag 16 juli 1725 onbekend RA Bladel 40 folio 330b - 331 Compareerde voor ons Scheepenen in Reusel Hendrick Kerckhofs, soo weegens sijn selven en als nomine uxoris inwoonders tot Reusel voornoemt ter eenre ende Johan vande Graaf Notaris en procureur woonende binnen Bladel in sijn qualiteit gelaste en oock sigh selven fort en sterck maeckende voor Willem Verhoeven Voster der dinghbancke Bladel, ter andere sijde; de welcke bij dese verclaeren ende bekennen aengegaen te hebben een minnelijck accoort en verdragh in voegen en manieren naerbeschreven; eerstelijck gelooft den eersten comparant ter eerste aenmaeninge aen den tweede comparant tellen en betaelen eene somme van drie hondert guldens hollants gelt; met het verdere beloofde, tgeene is gestelt ter goeder trouwe van gemelden tweede comparant waer aen den eersten comparant sigh selven refereert, waer voor en voor welcke gelofte den tweeden comparant bekent en verclaert den eersten comparant te ontheffen ende te ontlasten van alle de costen en schade die wedersijts te weten tusschen deneersten comparant en Willem Verhoeven voornoemt in cas van proces voor den Ed: Mo: Rade van Brabant in 's Gravenhage sijn geresen, dies en wel te verstaende voor soo verreals den advocaet en procureur in 's Gravenhage voornoemt in sijde van den eersten Comparant pretendeerende is mitsgaders alles en niets uijtgesondert, wat van de cant van Willem Verhoeven soo in den Haage als alhier is te betaelen, hiermede geloven bij comparanten volcoomen genoegen en contentement te neemen willende dat het selve alsoo sal achtervolgt worden daer onder verbindende haere persoonen en goederen hebbende en vercrijgende ten bedwange van alle heeren hooven regten en regteren met gewillige condemnatie. Aldus gedaen en gepasseert voor en ten overstaen van Jan Driedonckx en Jan Huijbreghts scheepenen in Reusel den 16e julij 1725.



Bijlage XV Discusie over nalatenschap Hen.Fabrij en El.Uijden (821) op zaterdag 2 maart 1726 onbekend RA Bladel 41 folio 28b - 29b Compareerde voor ons scheepenen Hendrick Kerckhofs in sijn toir regerent scheepen binnen Reusel; mitsgaders Willem Verhoeven, vorster en gerightsbode der dingbancke Bladel, dewelcke verclaren en attesteeren, op hunnen eet amps halven gedaen, en des versocht werdende sulkx te presteeren ter requisitie van G van Graaf secretaris van voornoemde dingbancke; als eerstelijck de eersten comparant, de welcken verclaert en attesteert dat hij op den 5e meij des jaers 1723 is gecoomen tot Bladel ten woonhuijse van Jenna Mollen weduwe Jan Moonen herbergiresse inden Sleutel, aldaer; in geselschap weesende met Jan Crol, Jan Nicolaes de Haas ende Jacobus van de Poel; voorgevende door hen; aldaer gehouden te worden extraordinaire vergaderinge; wanneer ten selve tijden requisitie van weegens de erfgenaemen Hendrick Fabrij en Elisabeth van Uijden omme goederen (:mits onder die erfgenaemen onmondighe kinderen waeren:) te moogen vercoopen en bovendien een van weegens Jan Verspaendonck tot vercoopinge van twee stucken van erfgoederen, wierde overgegeeven sonder dat den secretaris daer bij present ofte sijns weetens daer toe geroepen is geweest, sijnde daer en boven het versochte, bij approbatie op voornoemde requesten door Jan Crol, in qualiteijt als secretaris daer op gestelt ende geteeckent; verders verclaert den tweede comparant dat hem noijt voor ofte na den 5e meij 1723 voornoemt door Jan Crol of Jan Nicolaas de Haas is geordoneert ofte ordere gegeven te hebben den secretaris van de Graaf ofte sijnen geswooren clerck aen te seggen ofte citeeren; ten eijnde het geene voornoemt staat bij te woonen en verrichten; maer in teegendeel van dien buijten sijne kennisse in voornoemde herberge als eene extraoirdinaire plaetse die vergaderinge is geschiet en vervolgens in dier voegen in stilte verricht alleerende sij comparanten reedenen van welweetentheijt, den eerste comparant ter saecke voornoemt present is en den tweede in sijn welbekende geheugenis, alsoo hij uijt ordere voornoemt noijt eenige aensegginge aenden secretaris om in voornoemde herberge te compareeren te hebben gedaen. Aldus gedaen en gepasseert voor en ten overstaen van Reijnier Aerts president; Jan Huijbregts scheepenen. Actum Reusel den 2e maert 1726.



Bijlage XVI Schuldverklaring van geld door de scheepenbank (822) op zaterdag 2 maart 1726 onbekend RA Bladel 41 folio 29b - 30b Wij Jan Huijbregts ende Jan Heijsmans scheepenen binnen den dorpe van Reusel in dier qualiteit het geheele corpus van Reusel representeerende en vervangende, bekennen en verclaren wel en deugelijck schuldig te wesen aen Hendrick Kerckhofs eene alinge somme van honder gls. Jan Smits vijfentwintigh gls. de erfgenaemen Hendrick Leenders hondert gls. ende aen Jan Panis twee hondert gls. maeckende te saemen de somme van vier hondert vijfentwintigh; waer mede op minderinge en cortinge is geschooten omme tot verminderinge van intrest te geraecken eene capitael somme van ses hondert guldens, door onse respective prodessesseurs al lange voor den jaere 1695 als consteert uijt de respective dorps reckeningen opgenoomen ende ontfangen uijt handen van Hendrick Damen, ten behoeven van dese gemeente dese onse voornoemde crediteuren aengecoomen voor het meerendeel bij transport alhier verleeden den thiende meij 1689 van voornoemde Hendrick Danen sijnde de resteerende penningen door dese gemeente geschooten en afgelost; van welckens capitaele somme van 125 guldens den intrest van jaere tot jaere dat tot dato deses, in de respective reeckeningen voor uijtgeef sijn gevalideert, en alsoo uijt dien hoofden ten lasten deses dorps ten intresten is blijven loopen, wijders verclaeren dese onse voornoemde crediteuren, dat vande opgemelde capitael somme van ses hondert guldens den oirigineelen brief in december 1688 door afbranden en uijtplunderen van desen dorpe gelijck tselve mede ons toen ter tijt de dorps protocollen voor het meerendeel sijn vermist door de Franse moladeurs verbrant en verscheurt der halven de deugdelijckheijt der voornoemde schult; andermael; uijt naeme van onse gemeente sijn leijdende ende bekennende in soodanige somma crachten figeur onder verbintenisse in dier voegen als dorps geloofte requireert in oirconde der waerheijt hebben wij voornoemde scheepenen dese ten onsen scheepenen register eijgenhandigh onderteeckent; de secretaris gelast dese somma uijt te maecken op heeden den tweede maart 1726.



Bijlage XVII Accoort over een obligatie (869) op dinsdag 21 mei 1726 onbekend RA Bladel 41 folio 42b - 43b Compareerde voor scheepenen in Reusel Adriaen Wijnants schoolmeester ende coster alhier ende Hendrick Kerckhofs; soo weegens sijn selven als nomine uxorus inwoondere tot Reusel voornoemt ter eene en Arnoldus vanden Boer in qualiteit als momboir over de kinderen wijlen Dionisius Bijnen in sijn leven valkenier ten dienste van sijne keizerlijcke Maejesteit, in houwelijck gehat hebbende Juffr. Johanna Dens inwoonder tot Eersel, hem sterck maeckende voor den toesiender Paulus Johannes inwoonder tot Arendoncq mits gaders als gelaste ende geautoriseerden van weegens erfgenamen Jan Dens; cum suis; ter andere sijde de welcke hebben aengegaen een minnelijck accoort; ende verdrach in voegen en manieren nabeschreven; als eerstelijck gelooven de voornoemde twee eerste comparanten te tellen ende betaelen eene somme van twee hondert guldens hollants gelt sulckx op aenstaende alder heijligen eerst coomende tweeden november des jaers 1726 sonder langer uijtstel; onder vrijwillege condemnatie in cas van eenige oppositie; sich onderwerpende aen allen heren hooven wetten ende gerechten speciaelijck den Ed: Moog: rade van Brabant waer tegens; ende voor welcke soo gelooft den voornoemde tweede comparant te ontheffen ende ontlasten, van seecker pretense eijgenhandigh obligatie in dato den 9e december 1698 inhoudende twee hondert guldens capitael aen ons scheepenen op heeden vertoont dien hij eerst laetsten comparandt in qualiteit als momboir cum suis van weegens Dionijs Bijnen zaliger hadden te pretendeeren, met welckens penningen de twee eerste comparanten bij moderatie en accordatie sij allen hebben voldoen ende betaelt; henne paert in gemelde capitael; verloopende intresten en daer omme gereesene ende gevalle proceduer en oncosten, ten eijnde in't een en d'ander geval; uijt hoofden van gemelde obligatie jts verders te connen ofte vermoogen te pretendeeren in recht ofte daer, buijten mitsgaeders alles ende niets uijtgesondert wat vande voornoemde twee eerste comparanten cant soude sijn te betaelen; doch reserveert den voornoemde laatste comparant den verdere inhoude van gemelde obligatie te verhaelen; aen ander daer het behoort hier mede gelooven sij comparanten contentement te neemen willende dat het selve alsoo in alle deelen sal achtervolcht worden daer onder verbindende haere persoonen ende goederen. Aldus gedaen en gepasseert voor en ten overstaen van scheepene dese onderteeckent op heden den 20e meij 1726 IN DE MARGE van deze tekst -------------------------Compareerde voor scheepenen in Reusel dese ondergeteeckende Arnoldus vanden Boer in qualiteit als momboir over de kinderen wijlen Dionijs Bijnen cum uxoris ter presentie van juffr. Martina Bijnen bejaerde dochter; bekennen van dese penningen ter somme van hondert guldens ontfangen te hebben uijt handen van Hendrick Kerckhofs sulckx voor des selfs paert in twee hondert guldens in desen confrance gemaeckt consenteerende tot de cassatie voor soo veel dese aengaet . Actum Reusel den 2e meij 1727. Vervolg tekst Op dato voornoemt soo compareert mede Anna Kemps; weduwe Aelbertus Panis soo voor haer als verdere broeders ende susters sterck maekende; gesterckt met scheepenen dese onderteeckent; de welcke verclaert ende bekent; mede te tellen ende betaelen aen gemelde vande Boer; eene somme van negentigh guldens, t'geene sij belooft te voldoen ende betaelen van heeden over een jaer, sonder langer uijtstel onder condemnatie als voor; sulckx bij moderatie en accordatie tot voldoeninge vande gemelde obligatie van twee hondert guldens verloopen intresten ende daeromme gereesene procedueren oncosten; waer mede den gemelde vanden Boer in qualiteit als voor genoegen ende contentement neemt; mitsgaeders de selve te ontheffen en ontlasten in voegen als voor staet geinserteert geloovende sij weedersijtse comporanten mede dese henne minnelijcke accoort onder verbintenisse als voornoemt te houden gestant en van waerden; present scheepenen ondergenoemt, datum jaers ut supra. Jan Huijbreghts Jan Heijsmans. IN DE MARGE bovenstaande tekst -----------------------------Compareerde Arnoldus vanden Boer in qualiteit momboir voor de kinderen wijle Dionijs Bijnen cum uxoris ende juffr. Martina Bijnen bejaerde dochter mede alhier present bekennen van dese penningen ter somme van negentigh guldens in volle dese acte vermelt voldaen ende betaelt te weesen consenteerende tot de cassatie deses op heeden den 31e meij 1727



Bijlage XVIII Lening door het dorp Reusel van Hendrick Danen (987) op vrijdag 11 oktober 1726 onbekend RA Bladel 41 folio 65b - 66 Wij Jan Huijbreghts ende Jan Heijsmans scheepenen des dorps van Reusel verclaeren ende attesteeeren in oprechte waerheijt ende sulckx op den eed ampts halven gedaen dat op den naem van Hendrick Danen eene capitael somme van ses hondert guldens ten laste deses dorpe op intrest heeft geloopen ende alsoo in seeckere staet der capitaele deses dorps aen haer Ed: Moog: in voldoeninge van der selver resolutie vanden 16e julij 1692 aen t gemeene lant overgebracht; op welckers capitaele somme 't sedert dien tijdt door onse voorsaten in officio is afgelost ende gequeeten eene somme van hondert vijfentseventich guldens; soo dat noch blijft de somme van vier hondert vijfentwintich guldens; waer van nu houders sijn Hendrick Kerckhofs d erfgemaemen Hendrick Leenders de welcke ten huijdige dage den intrest daervan sijn profiteerende ende ons gebleecken sijnde inde respective dorps reeckeningen dat tselve van dorps weegen wordt betaelt; gelijck tselve capitael oock deugdelijck ende wettelijck werdt erkent, in oirconde der waerheijt hebben wij dese ten protocolle eijgenhandich onderteeckent door onsen secretaris laeten uijtmaecken ende becraghen op heeden den 11 october 1726.



Bijlage XIX Erfscheiding nalatenschap Maria Kerkhofs (1488) op vrijdag 22 september 1730 onbekend RA Bladel 41 folio 207v - 209 Wettige schiftinge schijdinge en deijlinge geraemt geslooten ende oprecht tussen Hendrick Kerckhofs voor sijn selven, Jan Willems in qualiteijt gewettigden beeedigden momboir ende Adriaen Jacobs als toesiender over de twee onmondige kinderen van Jan Daneels verweckt bij Jenne Jansen, mitsgaders Jenne Daneels meerderjarige dochter van Gemelde Jan Daneels uijt de schoot van voormelde Jenna Jansen; gesterckt ende geassisteert met Magiel vander Brande haeren man ende momboir allen alsoo vrinden ende erfgenamen van Maria Kerckhofs ter eene; Ende Andries Seels cum uxoris ter andere seijde, dewelcke hebben aengegaan dese hunne schiftinge, schijdinge ende deijlinge van alle soodanige erfgoederen bestaende in huijsinge heij ende weijlanden, op sijne groote clijnteende kenbaere reengenoten dan gestaen ende geleegen sijn onder Reusel ten gehuchte den Lensheuvel welckers verdeelde erfgoederen sijn gelecht inde volgende cavelen aen welcke de cavelanten sich sijn revereerende Eerste cavele eerstelijck huijs hof ende aengelach van Maria Kerckhofs, en te voorens gecoomen vant kint Peeter Jan Wouters groot 91 roeden; item landt in den Heijwinckel groot 36 roeden; item landt in den Halven Mortelacker groot 107 roeden; item landt in den Coorbocht groot 114 roeden; Item landt den H Huijsjensacker groot 110 roeden; item groes uijt de goederen Jan Kerckhofs, de schuer naast den Dries en he middelste paart inden Dries groot 82 roeden; Item landt het paart in Jan Rademaeckers acker groot 95 roeden; item een gerechte vierdepaert in het Breebroeck 118 roeden; item alnoch een stuck groes en landt genaemt het Bochtjen aen den Groenen wech twee derde paerten voor aen geleegen groot ontrent 150 roeden ofte wel alle soo groot ofte clijn op sijne kenbaere reengenooten dan gestaen ende geleegen is onder Reusel voornoemt ten voornoemde gehuchte den Lensheuvel, ende is des cavele alsoo ten deelen gevallen aen Hendrick Kerckhofs; Jan Willems ende Adriaen Jacobs voogden ten behoeven vande kinderen Jan Daneels, mits gaders Jenne Daneels gesterckt met haeren man en momboir Magiel vander Brande, allen alsoo ter eene Tweede en laatste cavele Eerstelijck groes genaemt de Hondshoeve groot 140 roeden; item de hellichte van den Vlas aert aende kerck groot 31 roeden; item landt den acker van Peter Cornelis Aerts groot 78 roeden; item de hellichte vanden Vlassaart groot 31 roeden; item landt genaemt den Langen acker geleegen in het twee derde paert en groot 75 roeden; item lant het Kercken ackerken; gecoomen van Willem van Herck den ouden groot 68 roeden; item landt den Hoeckacker aende kerck groot 52 roeden; item alnoch een derde paert in het Breebroeck groot int geheel 109 roeden; geleegen inde Stede Drinck Adriaens ofte wel alle soo groot ofte clijn, op sijne welbekende reengenooten, dan geleegen is onder Reusel ten gehuchte Den Lensheuven voornoemt ende is dese cavele alsoo ten deelen gevallen aen Andries Seels cum uxoris ons voornoemt ter andere sijde Ende hebben de condividenten malcanderen verstaan, te weegen naer behooren; ende sulckx op de beste en profitabelste wijse, sonder den eenen den anderen des weegens in het minste te benadeelen; en de ieder condivident neemt aen de lasten op ieder cavel gestelt, ofte noch te stellen, te sullen voldoen ende betaelen; beneffens de geestelijcke renten ofte pachten uijt de gemelde goederen staende te gelden te weten de eerste cavele twee derde paerten, ende tweede cavele voor een derde paert; sonder sich des wegens met eenige exeptien te willen ofte connen behelpen, sich in cas van verschil of dispuet onderwerpende de decise van heeren scheepenen deser dingbancke; aen welkers uijtspraack de cavalanten sich sijn refereerende. Hier mede, ende met dese schiftinge schijdinge en deijlinge vercklaerende condividenten volcoomen genoegen en contantement te neemen mits gaders den eenen; den anderen in sijn cavele te erven en vesten; sonder reserve van eenige exeptien in rechten of daer buijten; Aldus gedaen ende gepasseert voor en ten overstaen van Jan Mollen ende Jan Panis scheepenen; Actum Reusel den 22e september 1730.



Bijlage XX Inventaris van Maria Fabrij (1503) op zaterdag 21 oktober 1730 onbekend RA Bladel 41 folio 216 -224 Wettige staat en inventaris gedaan maaken ende opregt ter requisitie van Steven Verspaendoncq als wettige eeëdigden momboir en Aert Moonen toesiender over de onmondige kinderen van Jan Verspaendoncq in den eersten houwelijk verweckt bij Megtildis Spoormans, mitsgaders Wouter Vorsters mede momboir emde Peeter Pijs toesiender over de onmondige kinderen van opgemelde Jan Verspaendoncq in den tweede houwelijk verweckt bij Maria Fabrij allen gesterkt ende geadsisteert met den gecommiteerden officier en scheepenen des ondergeteekent hebbende, sulcx op het deugdelijk aangeven van voornoemde Maria Fabrij als weduwe en boedelhoudster van den gemelde Jan Verspaendoncq alles ingevolge en tot voldoeninge van het 53 art. van haar Ho: Mo: eght reglemente en opgevolgde ampliatie placaat van den 3e qpril 1708 ten eijnde daar uijt te bewijsen der onmondige kinderen goederen, van alsulke meubelen haeven ende schaaren actien ende crediten, ten haere woonhuijse bevonden sijnde ende alsoo agtergelaten en metter doot ontruijmt bij gemelde Jan Verspaendoncq, in de welke de gemelde weduwe en haare kinderen ider voor een helligt sijn geregtigt die geene alsoo door den gecommiteerden officier en schepenen sijn getauxeert en gewaerdeert als volgt In de caamer eertselijk een bedt inde caamer met den hooftpeuling getauxeert door den gecommiteerden officier voor de somme van 0 - 6 - 0 item een bedt met den hooftpeuling getauxeert als voor op eene somme van 12 - 10 - 0 item een eijke kastje getauxeert op 8 gls 8- 0-0 item twee houte spennen getauxeert op 2 gls 2- 0-0 item twee tafeltjens getauxeert op sestien stuijvers 0 - 16 - 0 item twee schilderijen getauxeert op ses stuijvers 0- 6-0 item twee bet steden getauxeert op 5 gls 5- 0-0 item een sigt met hooij riek getauxeert op drie stuijvers 0- 3-0 In de keuken een houte spen met een bankje getauxeert op sestien stuijvers 0 - 16 - 0 item een casje naast de glaasen met een glas bort getauxeert op 2 - 0 - 0 item het bet met zijn toebehoren getauxeert op 10 - 0 - 0 item een metale pot en houte doos getauxeert op vier guldens 4- 0-0 item een horlogie getauxeert op ses guldens 6- 0-0 item een eetens casje getauxeert op vijf guldens 5- 0-0 item 44 tinne telloren wegende samen vier en veertig pont, jder pont getauxeert op agt stuivers is same zeventien guldens twaalf stuijvers: dus 17 - 12 - 0 item 22 tinne schotelen wegende samen vier en seventig pont, jder pont getauxeert op agt stuivers is same negen en twintig guldens twaalf stuijvers: dus 29 - 12 - 0 item een tinne papcom wegende ses pont, pont getauxeert op agt stuivers is samen twee guldens agt stuijvers: dus 2- 8-0 item ses soutvaten een inktkoker en tinne peperbus wegende samen ses pont, jder pont getauxeert op agt stuivers is samen twee guldens agt stuijvers: dus 2- 8-0 item twee metalen kandelaars getauxeert op twee guldens 2- 0-0 item een strijkeijser met rust getauxeert op twaalf stuijvers 0 - 12 - 0 item twee boeteljes getauxeert op twee stuijvers 0- 2-0 item twee tinne wijnpinte en drie waterpotten weegenede same circa 25 pont, jder pont getauxeert op agt stuijvers: is te same tien guldens 10 - 0 - 0 item vier koperen blaakers met den snuijter weegende same circa ses pont, jder pon getauxeert op agt stuijvers: is same twee guldens agt stuijvers 2- 8-0 item een houte tafel getauxeert op vier stuijvers 0- 4-0 item een rooster, hackmes en een spit getauxeert op twee guldens tien stuijvers 2 - 10 - 0 item dozijn tinne leepels vier forquetten en twee mostaert leepels met bortje getauxeert op een gulden sestien stuijvers 1 - 16 - 0 item seven andere leepels getauxeert op tien stuijvers 0 - 10 - 0 item drie coperen schelen met vuurpan getauxeert op drie guldens drie stuijvers 3- 3-0 item een copere tang en schuijmspaan getauxeert op een guldens vijf stuijvers 1- 5-0



item een pint, rooster en kruijd doos getauxeert op agt stuijvers 0 - 8 - 0 item vier room tobbetjes een houte temis, een stortvat met nogh twee houte tonnetjes getauxeert op vier guldens vijf stuijvers 4 - 5 - 0 item de roomstant getauxeert op twee guldens tien stuijvers 2 - 10 - 0 item de koeij keetel met de koperen aker en melk sij weegen ..... getauxeert op ..... is samen vijftien guldens vijftien stuijvers 15 - 15 - 0 item de pap keetel met twee eijsere moespotten getauxeert op twee guldens 2- 0-0 item een metaale moespot getauxeert op twien guldens 10 - 0 - 0 item eenen emmer, twee houte coppen en een coore vat getauxeert op twee guldens tien stuijvers 2 - 10 - 0 item een koek pan getauxeert op agtien stuijvers 0 - 18 - 0 item een houte schutsel getauxeert op een guldens twee stuijvers 1 - 2 - 0 item een haal, tang en brantijser getauxeert op drie guldens drie stuijvers 3- 3-0 item tien stoelen en vijf stoel kussens getauxeert op vier guldens tien stuijvers 4 - 10 - 0 Op de Caamer Eerstelijk het bed naast de moos met een deeken getauxeert op twee guldens tien stuijvers 2 - 10 - 0 item een ander bedt getauxeert op vijftien guldens 15 - 0 - 0 item twee casjens getauxeert op ses guldens 6- 0-0 item een mestick en een meelkorf getauxeert op agt stuijvers 0- 8-0 item een pampier casjen met eenige papieren memorie item 18 raap coeke getauxeert op ses stuijvers 0- 6-0 In de kelder item een was cuijp met een melk ton getauxeert op vier guldens 4 - 0 - 0 item twee bier stellingjes en twee smoutvaatjes getauxeert op een guldens vijf stuijvers 1- 5-0 op de solder drie en twintig vaten boekweijt, jder vat getauxeert op seven stuijver vier penningen 8 - 6 - 12 item vijf vat coolsaat jder vat getauxeert op eene gulden 5- 0-0 item het calf op de solder getauxeert op twee guldens tien stuijvers 2 - 10 - 0 item twee varkens in de stal getauxeert op twintig guldens 20 - 0 - 0 In de stal item vijf melk beesten samen getauxeert op seeventig guldens 70 - 0 - 0 item drie kockelingen samen getauxeert op vijf en twintig guldens 25 - 0 - 0 item drie jonge calveren samen getauxeert op ses guldens 6- 0-0 item het paert met sijn getuijg getauxeert op vijftien guldens tien stuijvers 15 - 10 - 0 item twee hoog karren samen getauxeert op vijf en twintig guldens 25 - 0 - 0 item de ploeg met deegde samen getauxeert op twee guldens tien stuijvers 2 - 10 - 0 item drie heele coeij backen getauxeert op twee guldens tien stuijvers 2 - 10 - 0 item drie rieken, een schoep, een schip, scherfback en sijsie samen getauxeert op drie guldens drie stuijvers 3- 3-0 item de gras sijsie en kreugie getauxeert op twee guldens 2- 0-0 item circa 8000 pont hooij jder duisent getauxeert op vijf guldens is dus: veertigh guldens 40 - 0 - 0 item 40 vijmen cooren, jder vijm getauxeert op twee gulden tien stuijvers is Samen hondert guldens 100 - 0 - 0 item twee carren spurrie jder car getauxeert op twee gulden is samen vier gulden 4- 0-0 item twee carreb toemit ieder car getauxeert op twee guldens tien stuijvers 5- 0-0 item den brood trogh met de werkbanck getauxeert op seven guldens tien stuijvers 7 - 10 - 0 item den torf soo bij cavel torf als clot samen getauxeert op vijf en twintig guldens 25 - 0 - 0 item een tinne en een blicke lamp drie stuijvers 0- 3-0 item aan contant gelt bevonden de somme van twee guldens



agtien stuijvers 2 - 18 - 0 item een paar laakens getauxeert op twee guldens 2- 0-0 item twee baentjes ongeblijkt linne lang 30 ellen jder el getauxeert op seve stuijvers 10 - 10 - 0 item seven servetten en die oorfluijmen soo goede als quade met een tafel laken same getauxeert op agt guldens 8- 0-0 item een mortier getauxeert op twee guldens tien stuijvers 2 - 10 - 0 item twee gorsacken getauxeert op vijf tien stuijvers 0 - 15 - 0 ------------Somma totalis bedragen de voorschreven getauxeerde goederen saamen eene somme van ses hondert guldens 12 stuijvers en twaalf penningen f600 - 12 - 12

Tegens welke voorschreven somme moeten werden afgetogen de volgende schulden; Als eerstelijk aan de weduwe Willem Fabrij wegens geleende penningen eene somme van hondert agt en twintig guldens dico f128 - 0 - 0 item aan Joost Fabrij de somme van negen en veertig guldens 49 - 0 - 0 item aan Peter Danen den knegt een en veertig guldens seeve stuijvers 41 - 7 - 0 item Wouter Vorsters commer borgemeester des jaars 1727 eene gulden 1- 0-0 item aan Jan Mollen verpondings beurder des jaars 1727 eene gulden vijf stuijvers 1- 5-0 item aan Jan Das commer borgemeester des jaars 1728 de somme van vier guldens vijf stuijvers 4- 5-0 item aan Hendrik Kerkhofs huijshoudende borgemeester des jaars 1728 eene gulden 12 stuijvers ses penningen 1 - 12 - 6 item aan Aart Hertogs commer borgemeester des jaars 1729 nege guldens elf stuijvers 10 penningen 9 - 11 - 10 item aan Hendrik Haaren van de gemeene middellen des jaars 1729 twee guldens tien stuijvers en twaalf penningen 2 - 10 - 12 item aan Hendrik Bogers verpondings beurder des jaars 1729 twee gulde agt stuijvers agt penningen 2- 8-8 item aan Nicolaas Rooijmans commer borgemeester des jaars 1730 tien guldens agtien stuijvers ses penningen 10 - 18 - 6 item aan Poulus van Gompel borgemeester voorschreven nege gulde twee stuijvers ses penningen 9- 2-6 item aan Poulus Vorsters beede beurder des jaars 1730 ses gulde veertien stuijvers vier penningen 6 - 14 - 4 item aan Jan Rooijmans moer borgemeester des jaars 1730 vijf gulde 5- 0-0 item aan Andries Seels verpondings beurder des jaars 1730 vier gulde elf stuijvers 4 - 11 - 0 item aan C Coolen als sadelmakers de somme van vijf guldens agt stuijvers 5- 8-0 item aan Andries van Dooren collecteur der gemeene middellen des jaars 1730 ses guldens eene stuijver vier penningen 6- 1-4 item aan de smit G Stijnen vier guldens dertien stuijvers 4 - 13 - 0 item aan Jan Driedonx twaalf guldens 12 - 0 - 0 item te betalen weegens geleent cooren 22 vaten ider vat tien stuijvers is samen elf guldens 11 - 0 - 0 item aan de Haas tot Bladel twee gulde dartien stuijvers vier penningen 2 - 13 - 4 item aan de weduwe J Compaans wegens verkogte clot tien guldens 10 - 0 - 0 item aan de wever Hendrik Spil tot Arendonk per rest vier gulde 4 - 0 - 0 item te betalen aan het gemeene lant den erfpagt wegens den Kerkenbogt verschenen sedert kerstmis 1729 ter somme van een en twintig guldens 21 - 0 - 0 item aan de cleermaker G vd Put agtien stuijvers 0 - 18 - 0 item aan Jan van der Look weegens gehaalde winkelwaren agt stuijvers 0- 8-0 item aan Jan Das seve stuijvers 0- 7-0 item aan de weduwe Gerit Sol nege stuijvers 0- 9-0 item aan Jan van Herk wegens geleende penningen aan Jan Verspaandonk twee en dartig guldens tien stuijvers 32 - 10 - 0 item aan Hendrik Kerkhofs vier en veertig guldens 44 - 0 - 0



Het getauxeerde op dese staat bedraagt als voor f605 - 12 - 12 Waar tegens de staat der schulden afgetogen als bedragen in voegen voorschreven de somme van vier hondert agt en dartig guldens vijftien stuijvers ses penningen dico: f438 - 15 - 6 -------------rest f166 - 17 - 6 waarin de gemelde weduwe Jan Verspaandonk comt f83 - 8 - 11 de voornoemde kinderen f83 - 8 - 11 -----------Aldus voor tauxatie ende waerdatie mits gaders inventarisatie gedaan naar beste kenisse en weetenschap, alles op het deugdelijk op en aangegeven vande voornoemde Maria Fabri weduwe Jan Verspaandonk als boedelhoudster, de welke verclaart desen inventaris in alle regtvaardigheijt ter goeder consientie opgebragt te hebben, sonder iets versweegen verduijster versompelt ofte ter quader trouwe weederhouden te hebben bij aldien naar dato eenige goederen of effecten per abuijs of door onkunde van desen inventaris te sijn gelaten mogten bevonden werden de selve te sullen ende laten supleeren, allen welke sij des noots ende des versogte werden de bevrijdt met solemneele eede te bevestigen, alles nogtans onder de reserve der nodige restricten ten gemeene voor ofte naar deele in deese de welke naar dato deses soude connen comen gemaakt te werden. Aldus gedaan geinventariseert en getauxeert ende gewaardeert door voor en ten overstaan van Jan Mollen ende Jan Panis scheepenen. Actum Reusel den 21e october 1730.



Bijlage XXI In plaats van inventaris Helena vd Cheelen (1522) op donderdag 11 januari 1731 onbekend RA Bladel 41 folio 229 - 230v Compareerde voor Scheepenen des dorps Reusel Hendrick Kerckhofs bij den rechten gewettigden beeedigden momboir, ende Jan vander Cheelen toesiender over de drie minderjarighe kinderen van Gerrit Hendrick vander Cheelen in huwelijck verweckt bij Helena vander Cheelen ende geassisteert met den gecommiteerden officier en scheepenen dese ondergeteeckent hebbende ter eenre, ende Jan Jansen Huijbregs den oudsten bruijdegom met de gemelde Helena vander Cheelen sijne bruijt ter andere sijde; de welcke in conformitee van het 53 articul van Haer Hoog Moog echt regelement en opgevolge ampliatie placaat dato den tweeden october 1708 voor het solemniseeren van hennen huwelijk voor en in plaatse van specifiecquen staat ende inventaris; hebbende aengegaen dit hunne minnelijck accoort ende verdrach ter oirsacke den boedel ende naerlatenschap van gemelde Gerrit vander Cheelen, bij gedane speciecfique tauxatie waar is bevonden waerdich te weesen de somme van 237 guldens ende daer tegens afgetoogen sijnde het beswaer vanden selven boedel ter somme van 106 - 5 - 0 en gevolgelijck ten nutte en profijt is bevonden, in consideratie vande naer te noemen alimentatie hier uijt te bewijsen de gemelde onmondige kinderen vader goederen; Consent en approbatie vande magistraat alhier invoegen en manieren is geschiet als volich, Als eerstelijck soo verclaren ende beckennen de voornoemde eerste comparanten gesterckt en geadsisteert als voor, inde voornoemde henne qualiteijt, aende tweede comparanten bruijdegom en bruijt over te geven, ende in vollen eijgendom te laeten genieten ende profiteeren alsulcke hellichte in meubelen, haaven, scharen, actien en crediten, gelt gemunt en ongemunt, mitsgaders de hellichte in eene obligatie of renten brief van een hondert guldens ten laste van Jan Das, dus des weegens niets gereserveert, uijt hoofden van welcke de gemelde onmondige kinderen van weegens hunne vader saliger soude weesen gerechticht, te eijnde daer mede te doen beijde hunnen eijgen vrijen wille, sonder aen iemanden ter weerelt gehouden te sijn, te leveren eenigen staat ende inventaris; mitsgaders gevende ende laetende aen voornoemde tweede comparanten, de tochte ende gebruijck van alsulcke erfgoederen welcke naer dato deses; van weegens de gemelde kinders vader, vader Hendrick haeren cum suis sal coomen te versterven, en sulckx haer tweede comparanten leven langh gedurende, ten eijnde naer beijde henne doodt bij gemelde kinderen te werden aenvaert gepart ende gedeijlt. Waer tegens ende waer voor soo verclaren ende bekennen de gemelde tweede comparanten bruijdegom ende bruijt ter ander sijde, de voornoemde drie minderjarige kinderen te sullen alimenteeren ende onderhouden in volcoomen cost en dranck, sieck en gesont, in linden ende wollen, mitsgaders de selve te laeten leeren leesen en schrijven naer hunne staet en vermoogen haer leven langh geduerende ende geapprobeerden of huwelijkcen staat gecoomen sijnde, voor hun houwelijcx goet, aen jder kint te tellen en betaelen eens de somme van veertich guldens, maakende voor de drie kinderen hondert twintich guldens, mits ende nochtants de selve kinderen gehouden sullen sijn, geduerende henne alimentatie, henne ouders te respecteeren gehoorsamen, dienen, en helpen als in eene reedelijcke ende christelijcke wijse vereijst. Ende is wijders bij de gelijke comparanten en contvaillanten geconditioneert en ondersproocken dat bij aldiende de tweede comparanten door de genade Godts inden huwelijcken staat kint ofte kinderen quamen te verwecken, dat in sulcken gevalle, de inweesene, met de te verwecken kint ofte kinderen, naer bijde de tweede comparanten doodt, in henne achter te laetene en overschietende goederen soo roerende als onroerende, sullen moeten succedeeren, parten en deijlen hooft voor hooft als kinderen uijt eene bedde sonder onderscheijt. Hier mede ende met deesen accoorde in plaetse van staat en inventaris tot bewijs van gemelte kinderen henne goederen, verclaren weedersijtse pertijen volcoomen genoegen en contantement te neemen geloovende het selve jder inden haeren altoos te sullen houden en doen houden voor goet en van waerden onder verbant, obligatie en remonsiatie als naar rechten. Actum Reusel den elfde januarij 1731



Bijlage XXII Verhuur huis met aangelag aan Ant. van Casteren (1587) op zaterdag 27 september 1732 onbekend RA Bladel 42 folio 54 - 54v Compareerede voor scheepenen in Reusel ondergeteeckent hebbende Hendrick Kerckhofs ende Catarina sijne huijsvrouw, mitsgaders Jan Willems inde qualiteit van gewettigden beeedigden voocht over de twee minderjarige kinderen van Jan Deijnen (Daniëls?) in huwelijck verweckt bij Jenna Jansen, en also jder voor haer selven, de welcke verclaren ende bekennen op de beste wijse verhuert ende verpacht te hebben aen Antonie van Casteren, seckere hen comparanten woonstede, bestaende in huijs, hof en aengelach mitz gaders landerijen groesen, hijden en wijden op der selver groote clijnte en welbekende reengenoten dan deselfde gestaan ende geleegen sijn onder dezen dorpe Reusel ten gehuchte genaemt den Lensheuvel dus alles soo ende indier voegen dan de selve last in huer ende pachtinge heeft geweest bij Marten Staas s'jaarlijcx voor de zomme van achtien guldens, stede vast aenvanck neemende de groes aenstaenden half maart, ende teulanden te oixt ande stoppelen des toecoomende jaars 1733 ende sulcx voor eenen tijt ende termijn van ses jaeren, aenvanck neemende met gemelden half aenstaenden maart, nochtantz met den halven termijn wien berouwt afstant te doen mits malcanderen voor half maart gerichtelijck opseggende den huerder sal de huijsinge wel moeten onderhouden in vitten ende lijmen soo binnen als buijten, gelijck oock de landerijen en groesen wel moeten bemesten ende labeuren naer behooren sonder op eenigelije wijze inde hooi of wijvelden te vlaggen ofte met corte seijsen te maaijen dan alleenlijck te moogen blecken tot verbeteringe, den huerder sal alle jaren opde huijsinge moeten leggen twee vlijmen goet ende leverbaar dackstrooij, en voor den afval den decker te dienen en cost te geeven doch de noodige nagelen en latten met het deckloon van den decker sullen opde huerpenningen corten, de verhuerders zullen 'sjaerlijcx aen den huerder soo veel schaerhout aenwijsen omme te hacken dan tot sijne menasie noodich wesen sal, den huerder sal sonder eenige cortinge 'sjaerlijcx moeten voldoen ende betaelen alle verschuldigde 'slants en dorps lasten sonder iets te reserveeren, volgens 'slants recht, tot naercoominge ende prestatie deser conditie verbinden die voornoemde comparanten en wel speciaelijck den huerder alle henne haven, scharen ende meubelaire goederen nu hebbende en namaels vercrijgende onder submissie der vrijwillige condemnatie van alle heeren, hooven wetten en gerechten sonder oppositie. Aldus gedaan, verclaart, verleeden ende gepasseert binnen Reusel voornoemt op heeden den 27e september 1732



Bijlage XXIII Planten van eiken "pootinge Lensheuvel" (632) op dinsdag 21 februari 1736 onbekend RA Bladel 22 folio 6 - 6b Wij Cornelis Adriaenssen president ende Wilhelmus Waterbeeck scheepen des dorps Bladel tuijgen ende verclaren dat voor ons persoonelijck is gecompareert Hendrick Poulus Rademakers, Dirck, Cornelis ende Elisabeth van der Cheelen representeerende hennen vader Frans van der Cheelen als straetmeesters Hendrick Kerckhofs, Jan Matijs Cheelen, Hendrick Borgers, Jan Poulus Redemaeckers, Wouter van de Pudt, Peeter van der Hijden als in huwelijck hebbende de dochter van Albert Poulus, Matijs Schroeven in huwelijck gehad hebbende Elisabeth Rademakers, Hendrick Haren, Magiel Stijnen, Aert ende Jan Tops, Antonij Jan Cornelis in huwelijck hebbende Anna Jan Smits, Nicolaes Rooijmans, Jan Louvrijsen in huwelijk hebbende Jenna Peeter Panis ende Catharina Seels weduwe Marten van Gompel den eenen voorden anderen sterck makende ende rato caveerende inwoonderen ende geerfdens tot Reusel onder dese dingbancke Bladel gehoorende de welcke alsoo verclaerden ende bekenden te cedeeren transporteeren ende machtich te maken gelijck deselve doen bij deesen aen Aert Hartogs ende Jan Cornelis scheepenen ende representanten van het corpus ende gemeente van Reusel voorschreven seeckere erven ende vroentens genaemt de pootinge inden Lensheuvel immers soodanich ende indien voegen dan de selve eertijts door hen transportanten offte respective voorsaten is bepoot ende met eijke boomen beplant geweest niets van dien gereserveert offte uijtgeschijden ten eijnde de selve bij de gemeente van Reusel met eijke heesters beplant te worden los ende vrije uijtgenomen cheeren chijns ende dorps commer met de voor ende naerdeelige rechten ende serviteijten wis van outs gebruijkelijck van voorderen commer ende anderen aentaal te weeren ende cleeren gelijck men erven met recht schuldich is te weeren ende cleeren welckers overgifte ende transport is geschiet voorde jaerlijcx dorpslasten soo sij transportanten verclaerden mist desen geloovende dit voornoemde overgeven machtich maken ende erffelijck transporteren ten behoeven als voor altoos te sullen houden ende doen houden voor goet vast steedich ende van waerden onder verbandt van henne respective persoonen ende goederen present ende toecomende. Aldus gedaan ende gepasseert op heden den eenentwintigsten februarij 1700 en sesendartich. Het transport is geschiet voor dorpslasten en des slants 40e penninck. Nihil. Cornelis Adriaenssen W. Waterbeek Mij present A. de Graaf secr.



Bijlage XXIV Verhuring door Jenna Jan Jucas aan Dirk Dijckmans (1671) op dinsdag 9 oktober 1736 onbekend RA Bladel 42 folio 146 - 147v Compareerde voor scheepenen in Reusel Jenna Jan Lucas bejaerde jonge dochter, inwoonderesse alhier tot Reusel, met haer gevoeght ende geadsisteert Hendrick Kerckhofs als haren gecoozen vooght in deesen, ende als last ende volcoomen maght hebbende van Jan Adriaans coopman ende inwoonder tot Lommel, in qualitijdt als vader en vooght over des selfs minderjarige kint in huwelijck verweckt bij Adriaentjen Jan Lucas, de welcke alsoo verclaarden ende bekennen in reghte maniere van verhuringe verhuert ende verpaght te hebben aan den eersamen Dirk Dijkmans ende Margo sijne huijsvrouw alhier meede compareerende ende dese huere accepteerende seeckere der eerste comparante erfsteede gestaan ende geleegen onder deesen dorpe Reusel, ten gehughte het Kippeneijnde, bestaande in huijsinge hoff ende aegelagh, landerijen groesen heijden ende weijden op der selver maaten ende kenbaare reengenooten dan deselve althans in huer ende gebruijk sijn bij Jan Nicolaas Rooijmans niets van dien gereserveert dan alleenlijck de caamer, waar voor de eerste comparante s'jaerlijks aen de huerders sal betaelen drie guldens, en het geen alsoo vervolgens op de meergemelte huerpenningen sal corten, deese huere is geschiet voor een termijn van thien eerstcoomende jaeren, mits met de halven termijn, wien berouwt, te konnen schijden, alvoorens malcanderen voor den vervaldagh ofte bamis huurmansrecht, behoorlijck opseggende, aen vangh neemende te weeten de groese aenstaende half maert, ende de landerijen aende stoppelen wanneer de vrughten door den jgenwoordigen sullen weesen geschaart, ende dat jaerlijcks voor de somme van derthien guldens, allen jaeren op half maert contant te betaelen ende over sulks het eerste op half maert 1738, ende alsoo van jaere tot jaere geduerende dese huere, der huerders sullen boven dien 'sjaerlijks moeten voldoen ende betaelen alle 's jaerlijkse ,slants ende dorpslasten aenvang neemende met primo october 1737 mits gaders s'jaerlijks opde huijsing moeten leggen twee vijmen goedt ende leeverbaar dakstroo dogh het verschot der nagelen ende latten sullen op de huerpenningen corten voor den afval den decker te dienen en den cost te geeven, wijders soo sullen de huerders de landerijen en weijden wel ende naer behooren moeten mesten ende labeuren, daer tegens soo wel schaarhout kappende dan de huurders sullen noodigh hebben, mits ende niets anders dan schaerbaer weesende sonder eijken heesters te benadelen ofte onder de drop der selver te maaien ofte te vlaggen, tot naercoominge deese bindende de voornoemde verhuurderen ende voornamentlijck de huurders der selver persoonen ende goederen hebbende ende verkrijgende onder submissie der vrijwillige condemnatie van allen heeren hooven wetten ende gereghten etc aldus gedaan ende gepasseert voor ende ten overstaan van Aert Hartoghs ende Jan Cornelis scheepenen actum Reusel den negende october 1736



Bijlage XXV Deling nalatenschap Christiaen van de Graaf (1680) op woensdag 18 december 1737 onbekend RA Bladel 42 folio 166v-168v Wettighe schiftinghe, schijdinghe en deijlinghe, opgericht gemaeckt ende gesloten tussen Johan vande Graaf, Susanne vande Graaf gesterckt ende geadsisteert met Hendrick Fabrij haeren man ende momboir, item Belia vande Graaf ende Abraham vande Graaf in leeven secretaris des dorps ende dingbancke Bladel, Reusel ende Netersel ende juffrouw Anna Clara van Rotterdam sijne wettige huijsvrouw ende sulkx van allesoodanighe erfgoederen, ten erfrechten gedevolveert wijlen gemelte henne auders, dusdanich ende indien voegen dan de selve gestaen, geleegen ende bevonden werden onder den dorpe van Reusel, ondergenoemt, welckers goederen sijn gelecht inde volgende cavelen, waaraen de cavelanten sich in allen deelen sijn refereerende De eerste cavele Eerstelijck pastorale huijsinge schuer en schop met de hof neevens het cleijn Driesien groot 150 roeden item den dries achter de schuer geleegen groot 37 roeden item den dries tegenover de schuer in voegen dan den selven bij coop is aengecoomen van Wouter Verdonck en curateuren der goederen Quintinus Wijnants groot ontrent een en een half lopens item het ackerken gecoomen bij coop ven kinderen en erfgenaemen Jan Lucas, groot ontert elf roeden geleegen teegen den schooltiens achter, mits gaders het Paapenvijverken, nevens het geene is geleegen inde Voort strate gecoomen bij coop van juffrouw de Leelij, dese cavele sal hier uijt jaerlijcx moeten blijven vergelden te weeten thien stuijvers ten comptoire vanden rentmeester Lijcklama, mitsgaders twintigh guldens ergpacht, mede 'sjaerlijcx te vergelden ten voornoemde comptoire bijde ten behoeven van het gemeene landt ende is dese cavele alsoo bij blinde looten ten deelen gevallen aen Johan vande Graaf De tweede cavele item al het lant en groes genaamt de Pastorije groot ontrent 458 roeden met alnoch een derde part inden Schooltiens acker oist waarts geleegen groot ontrent twee lopens laat, dese cavele sal hier uijt 'sjaerlijcx moeten blijven vergelden ses thien stuijvers aen den arme van Reusel ende ses guldens erfpacht ten comtoire van den rentmeester Lijcklama ten behoeven van het gemeene lant, ende is dese cavele bij blinden looten alsoo ten deelen gevallen aen Belia vande Graaf voornoemt De derde cavele item een stuck groese genaemt den biesbeemt groot ontrent 185 roeden item teullant genaemt het ackerken inde groote acker groot ontrent 26 roeden, item teullant genaemt den Vlassaart, met dat geene is gecoomen bij coop van Hendrick Kerckhofs groot ontrent een en een halve lopensaat item teullant ende groes van Heijltien Crommens groot int geheel ontrent 305 item het middelste derde part in gemelten Schooltjens acker groot als voor ontrent twee lopensaat, dese cavele sal hier uijt 'sjaerlijcx moeten blijven vergelden te weten twee gulden aen den armen van Bladel,item gelijk twee guldenaenden armen van Reusel, mitsgaders twee stuijvers acht penningen chijns, ende vier gulden erfpacht, te betaelen ten comptoire vanden voormelte rentmeester Lijcklama ten behoeven vanhet gemeene lant, enis dese cavele bij blinde loten gevallen aen Susanna vande Graaf, gesterckt ende geadsisteert als voor De vierde en laatste cavele item teullant genaemt den Dooren acker groot ontrent 58 roeden, item het huisien, hof en aengelach met het lant en groese dan aen geleegen, gecoomen vande Haas, groot ontrent 150 roeden item den Dries gecoomen bij coop vande kinderen Jan Bastiaen Maas , met het lant daer aengeleegen gecoomen bij coop vande curateuren Quintinus Wijnants groot ontrent twee lopens met alnoch het resteerende derse part inden voornoemde Schooltiens acker noort waarts geleegen groot als voor ontrent twee lopensaat, dese cavele sal hier uijt 'sjaerlijcx moeten blijven vergelden eenen gulden vier stuijvers vier penningen aen den armen van Reusel ende ses guldens erfpacht ten comptoire vanden voornoemde rentmeester Lijcklama ten behoeven ven het gemeene lant ende is dese cavele bij blinde looten alsoo ten dele gevallen aen Abraham vande Graaf voornoemt. blijvende gereserveert den Beemt ofte het stuck groese gecoomen van Antonij Bruijnincx ende wat belanght het rantsoen van voormelte erfpacht, sal doorde cavelant voor een gerechte vierde part jder tot neegen stuivers betaelt werden indien bevonden sal worden, sulkcx verschuldight te sijn. Ende hebben sij condividenten malcanderen verstaen te sullen weeghen opde beste en profitabele wijse immers indien gevalle sulcx gebruijkelijck ende voorts onder houden allen weegen, steegen, waterlaten ende schouwen en weijders watde voormelte goederen van auts regs ende naer gewoonte verschuldight sijn doen daer teegens genieten de de voordeelen met recht daar aen gehoorende sullen vervolgens de slants en dorps lasten op jder stuck ten quohieren benoempt, voor soo verre een jder sulckx ten deelen is gevallen, werden voldaen, ende betaelt Hier mede ende met dese wettighe schiftinge, scheijdinge ende deijlinghe verclaeren partijen condividenten volcoomen ende contantement te neemen mitsgaders den eenen den anderen jder in sijne cavele hem ten deelen gevallen sijnde ten goede erven ende vellen sonder eenige exeptie ofte contraductie in rechten ofte daer buijten, aldus gedaen, verclaert, verleeden ende gepassert voor ende ten overstaen van Aert Hartoghs ende Jan Cornelis scheepenen



actum Reusel op heden den achthiende december 1737 (er staat 1727)



Bijlage XXVI Verhuring aan Siarus Stenot (priester) (961) op woensdag 18 maart 1739 onbekend RA Bladel 42 folio 192 - 193 Compareerde voor scheepenen des dorps Reusel dese alhier ten protocolle onderteeckent hebbende den eersamen Hendrick Kerkhofs en catharina sijn huijsvrouw inwoonderen alhier tot Reusel ter eenre, ende Siardus Stenot canonick der abdije van Postel Rooms priester alhier tot Reusel als specialijcke gevolmachtigden van sijne Eerwaarde Heer Isfridus van den Broeck prelaar der selver abdije van Postel en dat tot het geene naar beschreven ingevolge des selfs onderhandige procuratie en signatuere dat den 17en deser aen ons scheepenen vertoont ende gebleecken ter andere sijde welcke eerste comparanten verclaarden verhuert te hebben onwederroepelijck en voor altijt soo voor hun selven als voor hun kinderen ende des selfs naakoomelingen, seecker huijs, backhuijs, hof, haagen, boomen, graghten, en erven met alle den aankleeve van dien tegenwoordigh bewoont bij den tweede comparant gestaen ende geleegen in den Lensheuvel tot Reusel, ende dit voor de somme van seventhien guldens thien stuijvers jaarlijckx eens, welckers verschijn dagh alle jaeren sal weesen half maert, beginnende dese heure met half maert 1739 en vervallende voor de eerste rijse half maert 1740 en soo van jaare tot jaare. Ende dit aan Siardus Stenot tweede comparant voornoemt soo voor sijn selve, als voor al sijn opvolgers canoniquen des abdije van Postel en pastoirs der voornoemde gemijnte van Reusel, den wij in qualitijt en gevolmaghtight als voorschreven soo voor hen als sijne opvolgers voornoemt dese heure anneemt en belooft jaarlijckx de bovengenoemde huerpenningen te betaalen midts dat hij ende sijne opvolgers het huijs met den aanckleeve van dien naar hun welgevallen sullen moogen gebruijcken en bewoonen, en genieten alle de emolimenten en vrughten als oock sullen moogen cappen, verckoopen, gebruijcken en genieten alle het hout, het geene berijts geplant is en nogh te planten staat op de voorschreven erve eegeen uijtgesondert, soo schaarhout en heggen als opgaande hout, soo vrughtboomen als andere sij eijken, linden oft wat voor soort het soude moogen weesen. Verders belooft den tweede comparant dat hij en sijn opvolgers het huijs met den aankleeve van dien sullen onderhouden in alle reparatien soo groote als klijne, bedaghte en onbedaghte eegeen uijtgesondert. Ende indien (:hetwelcke Godt believe te verhoeden:) het huijs quaame te vergaan door brandt ofte ander ongeval, soo sal den kant van den tweede comparant en sijnder opvolgers op de erve van den eerste comparant wederom een bequaame pastoirs wooninge getimmert ende gebout worden sonder eenige minste costen van de eerste comparanten ofte des selfs naakoomelingen. Indien de eerste comparanten ofte imant van der selver naakoomelingen dit contract van huere quaamen te breeken en de huer aan den tweede comparant ofte des selfs opvolgers op te leggen, soo sullen sij ofte hij bij opsegginge gehouden sijn aan den tweeden comparant ofte des selfs opvolgers, daar de opsegginge aan gedaan sal worden, promptelijck te betaalen de somme van drie hondert rijcksdaalders, ende dit voor de melioratie ofte verbeeteringe, reparatien en herbouwinge soo van de kant van de abdije van Postel, des tweede comparants voorsaaten en hem tweede comparant gedaan, ofte nogh door hem en sijn opvolgers te doen. Ende indien het huijs van die der abdije van Postel verlaaten wierde, soo sal de geheele verbeeteringe, reparatien en herbouwinge sijn en blijven tot ptofijt van de eerste comparanten ofte des selver naakoomelingen, sonder dat die van de abdije van Postel ietwes daar voor sullen konnen ofte moogen eijsschen ofte preetendeeren, en sonder dat de eerste comparanten ofte des selver naakomelingen in het alderminste gehouden sullen sijn iets daar voor te betaalen, maar in sulck geval alles wat verhuert was, koomen en blijven ter libere en vrije dispositie der verhuerders en des selver naakoomelingen. Onder dit contract wert niet begreepen de Roomsche Schuerkerck gestaan bij het huijs, maar sal de selve, gelijck sij is blijven voor de gemijnte van Reusel. Hier mede vercklaarden die voornoemde comparanten ende contractanten dese henne verhueringe hueringe bij forma van contract ofte accoort in desen aangegaan altoos te sullen houden ende doen houden voor goet, vast, stedigh ende van waarden onder verbant als naar reghten. Aldus gedaan ende gepasseert voor ende ten overstaan van Aert Hartoghs ende Jan Cornelis scheepenen in Reusel die dese neffens de voornoemde comparanten en contractanten alhier ten protocolle behoorlijck hebben onderteeckent op heeden den 18en dico aghthienden maart 1739.



Bijlage XXVII Staat en inventaris bij Franciscus Lievens (1884) op woensdag 4 oktober 1747 onbekend RA Bladel 43 folio 231 - 243 Staet ende inventaris gedaen maeken bij Francis Lievens inwoonder binnen Reusel van alle sodanige mobilaire roerende goederen en effecten, have en schaere, bouw en melkgereedschap ect als den selven sedert doode en aflijvigheijt van sijne ouders zaliger in vollen gebruijck, geposideert heeft sulkx ingevolge haer hoog mog: egt regelement dato den 18e maert 1656 art 53 en opvolgende waer schauwinge derde april 1708 sulkx om daer uijt te komen bewijsen sodanigh part in de goederen als sijne suster Peternella Lievens neffens hem Francis Lievens in de boedel en naelatenschap van deselve sijne ouders saliger competerende en aenbestorven sijn sijnde deselve mobilaire goederen hoeve en schuere bij schepen met assumptie van den secretaris van Reusel, behoorlijck getauxeert tegens ider post uijt getrocken, in presentie van Francis Das en Matijs Lievens respectievelijck voogden over deselve Peternella Lievens in voegen dan is volgende Eerstelijck in de kamer twee spinnenwielen en een brandteijser met een keetel is waerdig bevonden ende getauxeert op twee gulden 2 - 0 Item een backtrog met twee set bancken een hantkist met een eijken tafel samen drie gulden 3 - 0 Item mede bovengenoemde hantkist is bevonden een bijl, een saeg, een karzeel twee efferbooren, een bijtel, een snijmes, een boor, twee brandteijsers en een roskam en verders rommelinst op twee gulden Item twee bedsteeden p memorie Item een pluijmebedt met sijn toebehooren vijff gulden Item vier houtere stoelen met eenen punder -- 1 - 16 Item 109 pondt gewigt met eenen sack en daer in ontrent twee voeten spurijn saet drie gulden 8 stuijvers. In de keuken Item een huijs orlogie vijff gulden 30 - 4 - 0 Item een bedt met sijn toebehooren acht gulden Item twee haelen en twee lanckhaelen twee gulden 10 stuijvers Eijserwerk Item een pan en vleeskrooij twee broodteijsers, een hoftel, een rooster, een papvuur, een eijser gemaeckt treeften, een deckhaek een, nijptang, een smeervat en verder rommelinst twee gulden tien stuijvers Item twee eijsere papketels, viet dito maespotten twee gulden tien stuijvers Item een eetkast met twee deuren en een melkton eene gulden vijff stuijvers 39 - 2 - 0 twee blikke tregters en een kopere schelleke twaalf stuijvers Item vier gescheelde pinten sestien stuijvers Item drie ongescheelde potten en een pint drie stuijvers Item vijff theekopkens en drie schotelkens, een tinne trekpot en een kopere moor samen twee gulden. Het tinne en koper is gedeelt en 't part van voornoemde Peternelle Lievens bestaet int geene naervolgende Eerstelijck fr klijne kopere koijkeetel, een handtketel een toot-aaks, een schuijmspaen, een melk off roomzeij, toubaese comfoor, een kandelaer, een dedel, een bedtpan en treeft, 'twelcke alhier gestelt vierde pro-memorie Item twee tinne schotelen seeven klijndere tinnt schotelen seeven dito borden een booterschoteltie 42 - 13 - 0 twee waterpotten een mostert pot ses tinne lepels, dient mede voor memorie Op de goat Eerstelijck eenen emmer, twee vlooten, een karnemaet en eenige aerde schootelen eene gulden vijff stuijvers Item een stand, een boterpot en een melkton vier gulden Item een bedt met sijn toebehooren seeven gulden Item een leeft en een tang vijff stuijvers Op de opkamer Twee bedden met een ledicant tien gulden Een eijken kast met vier deuren en een bedtstee 65 - 3 - 0 saemen gerekent op seeven gulden en tien stuijvers een spinnewiel en een waefeleijser een gulden vier stuijvers Item de slegtste eijken kast met vier deuren tot eene gulden en tien stuijvers Item een pars een eijke taefel, een spiegel een spiegel en een lepelhuijs met twee stoelen saemen eene gulden tien stuijvers Item een mostertmeulen van twee steenen, een heekel met een kapstok drie stuivers



Op de solder Een scheepsel en een kooren vadt met een kist en een ton met veeren saemen eene gulden vijff stuijvers 78 - 5 - 0 bougereedschap etc twee ploegen en een eggele saemen vijff gulden Item twee schoepen met drie riecken eene gulden elff stuijvers Item een klotschup een turfschup, een spaeij, twee lange leijsen, drie sigten, twee peckhaeken alles soo goede en quaede onder malkanderen drie gulden sestien stuijvers In de koeijstal Een swarte melkoeij met een witte kop out omtrent seeven jaeren op vijftigh gulden Item een roede koeij met eene witte plack voor de kop, out omtrent negen jaeren op acht en veertig gulden 184 - 16 - 0 Item een swartbonte koe out mede omtrent negen jaere op sesendertigh gulden Item een rode dite out omtrent drie jaeren op vijff en twintigh gulden Item twee rode hockelingen out ider omtrent twee jaeren saemen op twintig gulden Item vier koeijbacken saemen twee gulden Item een vercken en een verckensbak vijff gulden In de paerdestal Een swart bruijn paert op twaalf gulden tien stuijvers Item een koppel rode 285 - 6 - 0 treck ossen op negentig gulden Item twee rode hockelingen op vijff en twintigh gulden Item Het paertsgetuijge saemen op vijff gulden Item eenen turfwaegen op tien gulden Item een hoogkar met eijser beslaege raeden op twintigh gulden Item twee aerd-karren op seven gulden In de schuer off schaepstal Twee jonge kalveren op negen gulden Item twee hecken ofte schaeps- ?ennen memorie Seven en twintig 451 - 6 - 0 00ijschaepen met een lam, de ooijschaepen door malkanderen gerekent op drie gulden en ider lam op tee gulden en tien stuijvers is saemen een hondert acht en veertig gulden en tien stuijvers Item omtrent tien duijsent pont hooij ider duisent pont gerekent op seeven gulden is saemen seventigh gulden Item twee duijsent pont spurrij met het saet ider duijsent pont op seven gulden is veertien gulden Twee wannen en twee vlegels eene gulden en vier stuijvers Iten een scherfback 685 - 0 - 0 met een snijmes off zegie op eenen gulden In de brouwereije Eenen aaks, een bierboom achtien heele en halve tonnen soo goede als quade een tregter als gehorende tot de brouwerije memorie Item een hack, een kruijwaegen met de slijpsteen saemen memorie Lijnwaet en kleren goudt en silver Het lijnwaet en kleren is gedeelt gelijck ook het goudt en silver 't welcke in den sterfhuijse gevonden is en is het part en den deel van de meergemelde Peternel Lievens door de voogden van de selve ten 686 - 0 - 0 genoege van heer regent tot haer gebruijck over gegeeven memorie Kooren off rogge drie en tagtentig veeme kooren off rogge ider veeem getauxeert op drie gulden, boven en behalve de thiende is saemen twee hondert negenenveertig gulden Haver Negen hemmen haver ider hem gerekent boven en behalven de thiende tegens ses vat, ider vadt gerekent op seven stuijvers acht penningen is twintig gulden en vijff stuijvers Boek-weijt Acht lopense boekweijt 955 - 5 - 0 de loops gerekent tot twintigh voeten boven en behalve de thiende en ider vadt gerekent tegen seeven stuijvers is saemen ses en vijftigh gulden De eene gulden sestien stuijvers hier voor 238 folio verso qualijck geadeert werden hier bij gebragt dus 1 - 16



-0 -----------saemen 1013 - 1 - 0

De summa totales van de geheelen inventaris bedraegt de voorzegde somme van een duijsent en dertien guldens en eenen stuijver 1013 - 1 - 0 waervan afgetogen alle parsonele schulden en lasten des boedels in voegen dan is volgendeEerstelijck blijckt uijt het schuldtboek gehouden bij Goijaert Lievens, dat hij bij afrekeninge aen Seger van Herck schuldig gebleven is de somme van vijff en twintigh gulden en tien stuijvers Item comt de dogter van Willem Jenten Catharina Jenten wegens risterende huurpenningen aen op gemelte haeren vader verschuldt twee hondert gulden 200 - 00 - 0 Item aen Aert Bartels wegens geleverde prov?: haver en hooij mede bij afrekeninge een en veertig gulden en negentien stuijvers 41 - 19 - 0 Item aen den selven wegens sijn enverpondingsboek vier gulden zeven stuijvers 4- 7-0 Den president en procureur A vanden Graaff bij liquidatie veertien gulden veertien stuijvers en acgt penningen 14 - 8 -----------transport 286 - 10 - 8

14 -

Item comt Servaes Verdonck collecteur der gemene middelen over jaere 1746 de somme van 12 - 4 Item aen Adriaen Saris van die middelen des jaers 1747

7-

8- 7-8

Item comt Cornelis Haeren borgemeester van het huijshouden 1746 5 - 1 - 8 Item Joost Rooijmans borgemeester van het huijshouden 1747 Item comt Aart Hartogs commerborgemeester 1746

6- 0-0

Item aen Maria Mollen commerboek en een half ton bier 1747 Item aen Andries Seelst was borgemeester 1745 -----------333 - 0 - 12 Item aen Nicolaes Bel was borgemeester 1746 Item aen Antonie Jan Cornelis was borgemeester 1747 Item aen Dirck vander Chelen armenmeester 1744 Item aen Jan Kemps armenmeester 1746 Item aen Paulus van Gompel armenmeester 1747

3 - 11 - 0

13 - 2 - 0

2 - 16 - 0

3- 7-0 4 - 18 - 0 1- 0-0 4- 0-0 4- 0-0

Item comt Jan Lavrijsen volgens annotitie voor geleverde boekweijt en hooij mitsgaders verschuldigde coninxbede saemen 9 - 11 - 8 Item aen Jan Kerckhofs voor geleverde genever en wercken etc volens annotitie eene somme van - 9-0 -----------transport 394 - 6 - 4 Item comt Francis Das meester timmerman in voldoeninge van werk en loon etc 5 - 10 - 0 Item aen Adriaen van Dooren armenmeester 1745

3- 0-0

Item aen Adriaen Dilis molenaer voor gelevert kooren in verscheidene reijsen Item aen Peter Danckers meester schoenmaeker voor een paar schoenen 2- 0-0 Item aen Hendrik van Gorp voor twee daegen decken


34

1- 0-0

5 - 16 - 0


Item aen Cornelis Hendrik Dircx bij afrekening

6- 5-0

Item aen Jenneke Luijcas voor gehaalde winckelwaeren ------------transport 424 - 7 - 14

6 - 10 - 10

Item comt Wouter Compaens molenaer Lage Mierde voor gelevert kooren 3- 6-0 Item comt Josephus van Geldrop pastoor voor gedaene diensten Item aen Antonij van Gorp voor drie vat kooren

7 - 10 - 0

2- 0-0

Item aen Lucas Jansen wegens ter saecke te kort op het paert soude betaelt sijn Item aen Cornelis Maes voor twee hondert pont strooij

1- 6-0

Item aen Jacobus Schippers voor geleverde koorn en boekweijt

5 - 16 - 0

Item aen Goijaert van Herck huijshoudende borgemeester 1743

2 - 14 - 0

Item comt aen Josephus Jansen voor en ell hemtrock laecken Item aen Wouter de Widt voor geleverde 5/4 thee

1 - 17 - 0

2- 8-0

Item de knegt Jan Segers komt noch de somme van Item aen Corstiaen Joris voor 8 vaten haver

5 - 15 - 0

33 - 0 - 0 5- 4-0

Item aen Willem Corstiaens voort maeken van nieuwe karburrij Item aen Peeter Steijnen wegens gedaene arbijt de somme van

3 - 10 - 0 2 - 18 - 4

Item aen Jan Verhees voort maeken van een torfschup, riek, etc. saemen 2- 8-0 -----------transport 503 - 19 - 12 Item aen Cornelis vander Heijden meester kleermaker voort maeken van kleren met dereschotten samen 6- 8-0 Item aen Jan Verwaest wegens geleent gelt

10 - 0 - 0

Item aen Simon Wouter Vosters voor een verken te betaelen

11 - 14 - 0

Item aen Adriaen Moonen voor een nieuwe ploeg, kruijwagen, hoogkar, burrij, aertkar etc.

14 - 7 - 8

Item aen Catrina Kerkhofs wegens 'tgeene Francis Lievens goedt gesproken heeft voor Gielen Das gelevert kooren en boekweijt en verteeringe 17 - 18 - 0 Item aen Peeter Verpanne wegens leverantie van vlas en winkelwaeren saemen 18 - 6 - 0 -----------transport 582 - 13 - 4 Item aen Lusie Schoof wegens geleende en aengetelde penningen 29 - 0 - 0 Iten coomt Matijs Ivo wegens geleende penningen en gelevert kooren 29 - 12 - 0 Item te betaelen aen den secretaris Johan Christiaen Crullenberg voor ..... en besoingens schrijven en taxatien van deesen inventaris met het uijtmaeken van dien met verschotten van segels daer toe ingevolge mondelijcke conventie hem met den selve Francis Lievens op probatie van de voogden sijner suster en agriatie van schepen, een somme van 40 - 0 - 0 -----------transport 681 - 5 - 4 Item comt Peter van de Water voster en geregts bode tot Reusel ingevolg accoort ofte moderatie bij de president en secretaris met hem alsoo gemodeneert, wegens en te saecke van sijne verdiende salaris doen van explaute in deese saecke gevallen 1 - 10 - 0 Item te betaelen aen de wed. Jan Cornelis de verteringe ten haere huijse bij't sommeren en tauxeren van deesen inventaris gevalle



ter somme van 0 - 15 - 12 -----------683 - 10 - 12 De somme vcan de schulden op deesen inventaris gebracht bedragen eene somme van ses hondert drie en tagtig gulden tien stuijvers en twaalf penningen dico 683 - 10 - 12 Welcke afgetogen sijnde van de voorren staende somme totalis van de gehelen inventaris opgebragt hebbende een duijsent en dertien gulden eene stuijver blijckt dat suijver vrijgeldt komt overschieten drie hondert, negen en twintig gulden, tien stuijvers en vier penningen dico 329 - 10 - 4 Aldus gedaen geinventariseert en getauxeert in voegen als hier voor van post tot pas is geannoteert hebbende hij Francis Lievens inventarisant verklaert bij dese sigh int aen en oplezen van alle de goederen, en schulden des boedels wel en ter goeder trouw gedraegen te hebben, niets verzweegen oft ter quader trouwe opgegeeven te hebben, presenteerende de deugdelijckheijt van dien ten alle teijden des noods ende versogt wordende met heijligen eede te bevestigen ende verclaeren wij gecommitteerden officier Abraham vande Graaff president en Aert Tops schepen van Reusel ende Johan Christiaen van Crullenberg secretaris de tauxatie hier voor naer onsen beste kennis en rekenschap gedaen te hebben. Soo conde de waerheijt hebben wij dese inventaris neffens meer gemelde Francis Lievens ten onsen schepenregister eijgenhandig ondertekent op heden in Reusel dese vierden october 1747.



Bijlage XXVIII Deling nalatenschap Hendrik Kerkhofs 1687 (1961) op donderdag 15 maart 1753 onbekend RA Bladel 44 folio 110v - 116 Schifinge schijdinge en deijlinge gemaakt ende gesloten tussen Jan Kerkhofs, Corstiaan Kerkhofs, Margo Kerkhofs in huijwelijk hebbende Francus Mollen, Johanna Kerkhofs in huijwelijk hebbende Gerrit Sol, Adriaantie Kerkhofs in huijwelijk hebbende Ansem Sol gesterkt ende gadsisteert met deselve haare man, kinderen van wijlen Hendrik Kerkhofs in huijwelijk verwekt bij Catrina Fabrij, inwoonderen alhier binnen Reusel, eijgenaars voor een vijfde part jeder in steede bestaande in huijsen, hoven en aangelag, mitsgaders teel, weij en heijlanderijen gestaan en gelegen alhier ten gehugte den Lensheuvel, ten quohiere van verpondinge folio 209 versus 135 bekent, haer cavaltuten aengekomen bij transport huijden dato deeses door voornoemde haere moeder ten overstaen van schepenen van Reusel verleeden en gepasseert breder als daar bij gemelt sijnde deselfde goederen gelegt inde volgende cavelen waaraan de cavelanten haar refereeren mitsgaders 1e Lodt Dit lodt is ten deele gevallen aan Jan Kerkhofs, eerstelijk huijs en aangelagh groot 91 roeden deen sijde Gerrit Sol en dander sijde Jan Migiel Joosten Item den Coorbogt gr: 114 roeden deen seijde Cornelis Moonen en dander seijde Gerrit Sol Item den acker aan 't H Huijsken groot 110 roeden deen seijde Goijaart van Herk dander seijde den armen van Reusel Item de helft van het Ausel voor de Aa gr: 47 roeden deen seijde Gerrit Sol dander seijde de cavelant deses Item twee derde parten int Bugtjen groes en lant gr: 150 roeden deen seijde Gerrit Sol en dander sijde Francis Das " (tussen twee regels) of anders de dwerse bedde" Item den Heijwinkeltje groot 36 roeden d'een seijde en d'ander seijde de wed. Corn. van Herk Item den Matelacker 110 roeden deen sijde Gerrit Sol en dander seijde Jan Paridaans, anders genaamt den Nozlelkeijl (????) Item een stuk landt genaamt hetKoornackerken, anders het Garsvelt, groot 72 roeden deen seijde Jan Paridaans en dander sijde Catrina van Gompel Dit lodt sal jaarlijcx aen den rendmeester de Back te 's Bosch moeten betaelen eenen chijns van drie strs: 8 penn: in eene meulenen pacht van seeven strs: 2e Lodt Dit is ten deele en loote gevallen aan Gerrit Sol in huijwelijk hebbende Johanna Kerkhofs Eerstelijk den halven Mortelacker groot ontrent 107 roeden deen sijde Jan Machiel Joosten dander sijde Wouter Broex Item noch eene Mortelacker groot 61 roeden deen en dander sijde Jan Machiel Joosten Item den Lange acker groot 48 roeden deen sijde Jan Machiel Joosten en dander seijde Jan Paridaans Item het koornackerken groot 65 roeden deen sijde Faes Verdonck en dander seijde Jan vander Cheelen Item een part in den Gielens Beemt vooraan groot 130 roeden, deen den cavalant en dander sijdeeen straetien Item een gedeelte van den Kerkenacker agter aen genaamt het Bijlter, groot 44 roeden, deen sijde de wed. Steven Peeters en dander seijde Peeter Stijnen Item de schuur en de hoff en dries daer aen gelegen deen sijde deese cavele en dander sijde den cavelantens moeder Item een stuck landt in den acker van Jan Rademackers genaamt den Berkenacker groot 95? roeden deen sijde den cavelant en dander seijde de wed. Jan van Herck Item de schuurplaets gekomen met de steede van Dirck Adriaens met het driesken groot ongemeeten deen sijde de gemeene straat dander seijde Cornelis Jan Cornelis Item het Hoogackerken gekomen van Peeter de Vocht nu het arbidersackerken groot 54 roeden deen sijde Adriaan van Vessem en dander sijde de erfgenamen Gerrit Antonijs Item twee vierde parten in het breebroek groot 118 roeden deen sijde de wed. Cornelis Vrancken en dander sijde Simon Hendrik Vosters Dit lodt sal jaerlijcx uijt deese goederen moeten blijven vergelden eene geestelijcken pacht van drie strs: acht penningengegoeder wordende ..... meerderen pacht van seeven strs: aent comptoir van den rendmeester Cornelis de Back te 's Bosch

3 Lodt Dit lodt is ten deele gevallen aan Corstiaan Kerkhofs Eerstelijk den steede en het aangelagh groot 280 roeden in de verpondinge 2- 1- 8 groes en lant grood 307 roeden 1 - 13 - 8 Item lant aan den Langendries groot 150 roeden 0 - 18 - 0 Groes in de Langendries groot134 roeden 0 - 11 - 0 ----------6- 0- 8 Item groes genaamt den Hogen Dries agter de camer groot 194 roeden 1- 3- 0 ----------7- 3- 8



In de bovenstaande perc. is ten deel en lote gevallen een derde part aan den cavelant deses doede in de verpondinge twee gulden seven strs: veertien penningen Iten de schuur met 1/2 part in den hof groot ontrent 6 roeden Item een stuk groese daar de schuur ophout groot ontrent 30 roeden d'een sijde de gemeene straad en d'ander sijde Francis Mollen Item den beempt aan de Drenk anders den Dieste beempt groot 143 roede d'een sijde Jan Paridaans en dánder seijde Hendrik Dirx junior Item drie vierde parten in de Lange Streepe groot 74 roeden deen seijde Francis Mollen d'ander seijde den cavelant Item de Cavel groot 61 roeden d'een sijde Claas Bel en d'ander seijde Hendrik Haren Item den beempt in de Tussen straat groot 320 roede d'een seijde Vrijs Jan Vrijsen en d'ander seijde de gemeene straat Item een gedeelte in den bogt genaamt de Lange Strepe gr. 51 roede d'een seijde Francis Mollen en dander sijde den cavelant Dit lodt sal jaerlijx moeten blijven vergelden agt penningen in eenen meerderen pagt van eene strs: en agt penningen aan dhr de Back item drie strs: en twaalf penningen in eenen meerdere pagt van elf strs: aanden armen van Reusel 4e lodt Dit lodt is ten deele gevallen aan Ansem Sol in huwelijk hebbende Adriaantie Kerkhofs. Eerstelijk de steede en het aangelag, groot 207 roeden inde verponding 2- 1-0 Item twee percelen inden Dries groes en lant groot 307 roeden 1 - 13 - 0 ---------3 - 15 - 0 Item lant aan den Langen Dries groot 178 roeden 0 - 16 - 8 Item lant aan den Lengen Dries groot 150 roeden 0 - 18 - 0 Groes in den Langen Dries groot 143 roeden 0 - 11 - 0 Item groes genaamt den Hoogen Dries agter de camer groot 194 r 1 - 3 - 0 ---------7- 3-8 In de bovenstaande perceelen is deesen cavel een derde part ten deel gevallen voor een derde part in de verponding twee gulden seven strs: en veertien penn: Item de groote camer met klijn kamer kelder en opkamer schijdende met de half schou Item de plaats stal en turfschop met het derde part in den hoff ten oosten gr. circa 6 roe Item de Nieu Erve van Wouter Verdonk groot 55 roeden, d'een sijde Mattijs Lievens en d'ander seijde Hendrik Dirx Item 1/4 part van den Dries inde Tiener groot 152 roeden d'een sijde Antonij Jan Cornelis en d'ander seijde de gemeene straad Item een vierde part inden Heestriksbeempt gr:36 roede d'een sijde Andries Seelst en d'ander seijde Hend. Borgers Item de helft in den Hoefmans Beemd voor de Aa groot 53 roeden d'een seijde de wed. Cornelis van Herk en d'ander seijde deselve Item een vierde part in den selven Hoefmans Beempt gr. 26 1/2 roeden d'een seijde en d'ander seijde de voorschreven cavelanten Dit lodt sal jaerlijx moeten blijven vergelden agt penn: in eenen meerdere pagt van eene strs"en agt penn: aan dhr de Back Item drie strs: en twaalf penn: in eene meerdere pagt van elf strs: aan den armen van Reusel en is geconditioneert dat haar cavelanten moeder het gebruijk van het kleijn kamerken in dit lodt gemelt sal behouden soo lang als sij leeft.

5 lodt Dit lodt is ten deel en loote gevallen aan Francis Mollen in huwelijk hebbende Margo Kerkhofs Eerstelijk de steede en het aangelag groot 280 roeden in de verpondingen 2 - 1 - 8 Item twee percelen in den Dries, groes en lant groot 307 roeden 1 - 13 - 8 Item lamt aan den Langen Dries groot 178 roeden 0 - 16 - 8 Item lant aan den Langen Dries groot 150 roeden 0 - 18 - 0 Groes in den Langen Dries groot 143 roeden 0 - 11 - 0 Item groes genaamt den Hogen Dries agter de bomen groot 194 roeden 1- 3-0 ---------7- 3-8 In de bovenstaande percelen is dese cavel een derde part ten dele gevallen doende voor een derde inde verpondingen twee gulden seven strs: en veertien penn: Item in het huijs de keuken met de stal op de schou schijdende met 6 roede in den hof Item in het Ritsaertbeemdeken gekoomen van Nicolaas Aarts deen sijde Hendrik Haren en d'ander seijde Hendrik Dirx junior Item vanden Jenneken acker gekomen van Adriaan Lepelaars d'een seijde Henfrik Haren en d'ander seijde de wed. Peeter vander Hijden Item de helft inde Nieu Erven en groes neven Bartel Geraarts groot 68 roeden d'een sijde en d'ander sijde de gemene heijde Item in den Lantbogt groot 130 roeden d'een seijde en d'ander seijde Claas Bel Item 1/4 part inden Hoefmans beempt groot 26 1/2 roeden d'een sijde Adriuaantie Kerkhofs en d'ander seijde Jan Kerkhofs Item 1/3 part in den Hoefmans beempt grood 75 roeden d'een sijde en d'ander sijde als voorzegt Dit lodt sal jaarlijx moeten blijven vergelden agt penn: in eenen meerder pagt van eenen strs: en agt penn: aan den heer de Bak item vier strs: en twaalf penn: in eenen meerder pagt van elf strs: aan den armen van Reusel Dan is gekonditioneert dat het vijfde lodt aen sig behouden sal het regt van het gebruijk vanden over in't vierde lodt gemeldt dog dat



deselve derde en vijfde loten deresporatie van dien ider voor een derde part sullen moeten helpen in doen dog in gevalle het vierde lodt dien over mogte kom te versetten dat indien gevalle sal moeten geplaatst worden in het kamerken ofte in den hoff en wel ten westen van het vierde lodt alleen, dog de reparaten gemeente vraegen ?? Item sal het vierde lodt aen het voorzegde derde en vijfde lodt den weg agter de kamer naer den hoff moeten ten gebruijk laeten blijven onder hun derde en vijfde cavelant onbedeelt en ter gemener gebruijk de put ende missie van de schop na de schuur en de stal Allent welcke aen haer cavalante duijdelijck sijnde voorgeleesen hebben over en weder over, voor soo veel ider van haer aengaet, verklaert met den vooren staende scheijdinge en deijlinge te neemen goet genoegen en contentementen behorende ook malkanderen om geen andere scheijdinge voor soo verre deese verdeelde goederen aen gaet, ooijt ofte ooijt moeijelijck te sullen vallen noch te gedoogen dat sulx geschiede het sij in regten ofte daer buijten, renuverende ??? den eenen van en op des andere aenbedeijlde lot en goederen mitsgaders van en op alle letteren, brieven, bescheiden en instrumenten, daer van eenigsints mentioneerende met belofte dat ider lodt de lasten chijnsen en pachten en andere besoornissen daer uijt gaende ende vergolden wordende, so lang en op sijn teijt sal betaelen ende voldoen, dat den een voor des anders lodt, des weegens nooijt sal worden aengesproken ofte geincomodert, dog in gevalle namaels bij weege van regt bevonden mogte worden meerdere renten en chijnsen ofte pachten etc uijt deese verdeelde goederen te gaen sullen sij cavelanten in dien gevalle deselve malkanderen helpen refundeeren goedt doen, mitsgaders malkanderen sullen weegen ten naaste ...... en ten minste schaede als mede dat ider cavele alle schouwen op reviere waterlopen wegen stegen etc. voor sijn eijgen rekeninge sal moeten houden sonder dat de een voor des anders lodt als voorzegt nooijt sal worden aengesprooken, alles onder verbant als naer regten. Aldug gedaen en gepasseert voor en ten overstaen van Joost Rooijmans en Hendrik Wijnands schepenen die deese neffens decavelanten en mij secretaris ten protocolle eijgenhandig hebben onderteekendt op heden in Reusel deesen vijftienden maert 1700 drie en vijftig



Bijlage XXIX Borgstelling van Cornelis Moonen voor een kind (912) op zaterdag 16 april 1757 onbekend RA Bladel 45 folio 105b - 107b Compareerde voor de heeren Cornelis de Back president Lauvreijs Verpannen en Jan Reepmakers Scheepenen in Bladel Jan Kerkhoffs inwoonder te Reusel gehoorende onder deese dingbancke dewelcke ter requisitie van de heer Antonij Timmers drossaert der heerlijckheijt Hilvarenbeek onder de solemneelen eede aen handen van de heere president in absentie van den officier naer behooren afgelegt heeft verklaert dat hij Jan Kerkhoff ontrent augustus 1756 is gegaen met Cornelis Moonen naer Postel om torff te coopen dat Cornelis Moonen hem versogt om naer den Hoevenaer Marten de Volder meede te gaen om aldaar een vrouws persoon die kraamen moest in den cost te besteeden die daar comen soude en die van een goede familie was dewelke die dag daer ook gekoomen maar niet verbleven en verders naer reede gebragt is dat hij int vervolg over Postel naar Reethie is gegaen soo hem voorstaet in laetst van november sjaers 1756 als wanneer Maria van de Geevel aldaer in de craam lag ten huijsen van Antonij Leijsen dat Maria van de Gevel aen hem eenig gelt heeft vertoont en versogt aen hem om voor het cost gelt van haer kindt borgh te willen blijven twelk hij gedaen heeft tot ligtmisse toe en dat hij daer van ook een briefje van sijn handt heeft gegeven dat daer naer door den drossaert van Reedie is becanlangeert geworden Anthonij Lijsen en Maria van de Geevel heeft doen arresteeren den gem: heer bij missive van den 29 october 1756 aen Cornelis Moonen daer van kenisse gegeven heeft om te stellen cousie voor 500 gl: tot behoef van den armen dat gem: Cornelis Moonen die brief aen hem attestant aen sijn huijs heeft overgegeven om die aan den drossaert van Reethie terug te geeven met bijvoeging seg dat den schout van Arendonck daer aen sijn gat kan veegen sonder aen hem verders teen of tander gesegt te hebben dat vervolgens Antonij Leijsen daer op bij den depondant in huijs is gecoomen en heeft bekent gemaekt dat hij door den heere drossaert van Reethie was becalangeert geworden versoekende met den selven meede te gaen bij den voors. heere drossaert omme de calangie te maeken en dat hij depondant uijt sijn sak sulcx heeft afgemaekt en betaelt met drie ducaten die Antonij Leijsen beloofden aen hem weederom te Antonij Leijsen daer op bij den depondant in huijs is gecoomen en heeft bekent gemaekt dat hij door den heere drossaert van Reethie was becalangeert geworden versoekende met den selven meede te gaen bij den voors. heere drossaert omme de calangie te maeken en dat hij depondant uijt sijn sak sulcx heeft afgemaekt en betaelt met drie ducaten die Antonij Leijsen beloofden aen hem weederom te sullen geeven waer hij depondant naer Rethie is gegaen met Cornelis Moonen en Adriaen Wetlox woonende te Diessen om tgeldt weederom te hebben en dat Maria van de Gevel aen hem depondant versogte om 't kint van haer bij Antonij Leijsen nog voor eenige teijt te besteeden omdat het daar wel was soo als hij depodant dan sulcx ook gedaen heeft in presentie van Peeter Gerrits voor de somme van 6 ducaten en een rixgaalder tot half maert des jaer 1758 en dat hij attestandt voor de betaelinge is borgh gebleeven. Waer meede hij attestant eijndigende deese sijne opregte en waeragtige verclaereinge geevend voor reede van welweetentheijt als inden texct bij welcke hij naer prefecte prelecteure heeft geperssisteert en bevestigt met de woorden soo waerlijck mogte hem god almagtig helpen. In oirconde der waerheijt hebben wij scheepenen int hooft dese gemelt ten onsen scheepen register beneffens attestant eijgenhandigh onderteekent door onsen secretaris laeten deproheeren en met desselfs gewoone subsinateure corroboreeren. gegeven onder onsen scheepen doms zeegel Bladel deesen sestienden April 1700 seeven en vijeftigh. Jan Kerkhofs laurens Verpannen Jan Reepmakers mij present J.C.Crullenberg.



Bijlage XXX Oorkonde geestelijke rechten en pachten Reusel (641) op maandag 16 januari 1758 onbekend RA Bladel 45 folio 145b - 148b Lijste of memorie van alle sodanige geestelijcke renten en pagten als welcke door de volgende parsonen nog in leeven sijnde uijt de goedere onder deesen dorpen Reusel aent comptoir der geestelijcke goedere de heer Cornelis de Back te Sertogenbosch jaerlijckx op Ligtmis dag verschuldigt sijn betaelt moete worden bij ons ondergeschreevene schepenen en secreataris ter requisitie van vooren genoemde heer rendmeester geformeert en ten sijnen comploire overgesonden; No 56 de kinderen Lucas Hendricx Nu Joost Roijmans, Nicolaes Bel, Hendrick Dirckx, Ansem Sol en Wouter Compaans f0-12-0 No 57 Simon Vosters blijft 3-0-0; No 65 0-2-8; no 82-0-5-0 samen 3-7-0 No 58 Mattijs Lievens blijft 0-5-0 No 59 Simon sone Adriaen Rademakers Nu Jan Joosten, Cornelis Jan Cornelis, Evert van Gompel en de weduwe Peeter van der Heijden 1-10-0 No 60 Weduwe Gerit Sol Nu de weduwe Antonie Sol, Cornelis Verhoeven, Jasper Jooris en Jacobus Willems 1-6-0 No 61 Jan Tops Nu de weduwe Jan Tops 0-10-0 No 63 Cornelis Peeter Maes Nu Jan Dirxc 0-7-8 No 64 Andries Jan Lucas cum suus Nu Maria Vosters sijne weduwe 0-2-8 No 66 Antonie Joosten en Mattijs Lievens Nu Antonie Joosten, Mattijs Lievens de weduwe Marten Staes en Mattijs Mollen 0-2-8 No 67 Frans van der Cheelen Nu Dirck van der Cheelen den Ouden, Cornelis Dirkx, Elisabet van der Cheelen, Wouter van der Put, Hendrick Borgers, Peeter Schroeven, Cornelis Jan Cornelis cum suus 0-2-8 No 69 Bastiaen van der Vliet blijft 0-5-0 No 70 Aert Hartogs Nu weduwe Adriaen van Dooren, Peeter Hartogs en nu Cornelis Dirkx Cornelis 0-2-8 No 72 Jan van Herck den ouden Nu de weduwe Jan van Herck den jongen, Simon Hendrick Vosters en de weduwe Cornelis van Herck 0-15-0 No 73 De weduwe Jan Mollen blijft 0-10-0 No 549 Peeter van Linden (doorgestreept), de weduwe Hendrick Kerkhofs en Gerit Sol 2-1-0 nu Jan Kerkhofs haeren soon, Gerit Sol en Andries Zeelst 0-5-0 No 76 Weduwe Hendrick Kerkhofs Nu Gerit Sol, Jan Michiel Joosten 0-5-0 No 77 Adriaen van Dooren Nu Andries van Dooren 0-10-0 No 78 Jan van Gorp blijft 0-10-0 No 80 Willem van Herck Nu Jan Dirkx en Adriaen Borgmans 0-5-0 No 81 Jan Adriaen Panis Nu Jan van der Hijden 0-5-0 No 83 Peeter van der Linden blijft 0-10-0 No 543 Goijaert van Herk blijft 1-1-4 No 546 Cornelis Gerits cum suus Nu de weduwe Hermanis Dijkmans, Michiel Dijckmans en Bastiaen van Vliet 0-8-12 No 547 Jan van Herck Nu sijne weduwe 0-2-8 No 548 Francis Dasch, Antonie Jan Cornelis, Jan Paridaens, Peeter Stijnen, Cornelis Jan Cornelis, Simon Hendrick Vosters, de weduw Cornelis van Herck, Adriaen van Vessem en Jacobus Willems 0-18-0 No 550 De weduwe Wouter Simon Paridaens Nu Jan Paridaens 0-4-10 No 553 Jenneken en Adriaentien dogters van J Jonatas Nu Nicolaes Bel, Wouter Compaens, Ansem Sol, Hendrick Dirckx en Joost Roijmans 0-5-10 No 556 Jenneken Lucas cum suus No 558? Joost Roijmans en Antonie Jan Cornelis 1-3-8 No 559 Wouter en Jan Compaans blijve 0-12-14 No 560 Anna en Alegonda Winckels Nu den armen van Reusel, Corstiaen Dirkx, Jan Rocca, Cornelis Dirkx en Cornelis en Jan van Liempt No 563 Cornelis van Herk cum suus Nu Simon Hendrik Vosters de weduwe Jan van Herk, Elisabet van der Ceelen en de weduwe Cornelis van Herk 0-11-12



No 564 Hendrick van der Ceelen Nu Jan Huijbregs, Cornelis Maes, Francis van der Loock, Elisabeth Haeren, Mattijs Lievens en Peeter Maes cum suus 0-10-0 No 566 Francis Waeterbeek Nu Hendrick Wijnants en Hendrina Clerqs, de weduwe en kinderen Francis Waterbeek (alles doorgestreept) 0-3-0 No 570 Nicolaas Bel blijft 0-11-8 No 571 Hendrik van der Ceelen nu Jan Huijbregs 0-4-0 No 573 Peeter Haeren Nu Dirck van der Ceelen den jongen 0-4-15 No 574 Jacobus Kemps blijft 0-17-6 No 575 Frans Lievens en Govert Staas 0-7-8 No 1191 Steeven Verdonck cum suus Nu Hendrick Verdonck, Antonie Jan Cornelis, Francis Das, Peeter Stijnen, Cornelis Jan Cornelis, Simon Hendrick Vosters, weduwe Cornelis van Herck en Adriaen van Vessem 7-15-0 No 1190 Cornelis Maes Nu Jan Dirckx en Jan Huijbregs junior 2-0-0 Samen 37-7-19 Wij Hendrick Wijnants en Francis van Loock schepenen in Reusel quartiere van Kempelandt Meijerije van S.Bosch, verclaeren op den eedt inden aanvanck onse bedieninge gedaen dat alle de vooren staende rendt gelders noch in eenen sijn en meerendelig voor ons in eijgene persoon sijn gecompareert de welcke hebben gedeclareert dat sij de regte jegenwoordige rent gelders waeren, dat wel eenige niet gecompareert sijnde sijn deselve aen ons door de mede gelders opgegeven en ons bekent is dat noch in leeven sijn of hebben niet konnen ontdekken en meeten meerdere of andere rent gelders sijn dan Jan Huijbregts den ouden welke sijne renten niet heeft laeten aentijckenen, Toirconde hebben wij deese ten onsen scheepen register folio 148 verso eijgenhandig onderteekent door onsen secretaris laeten deperheeren en met sij ordinaire ondertekening bekragtigen. Actum Reusel deesen sestienden januarij 1708 en vijftigh. Hendrick Wijnants Francis van der Loock H. Crullenberg secr 1758.



Bijlage XXXI Verdeling goederen Cornelis Sol (1991) op zaterdag 31 januari 1789 onbekend Hulsel [1789 -] 31 januari De kinderen van Cornelis en Margareta gaan over tot de verdeling van de nagelaten goederen, deze erfdeling vind plaats voor de schepenbank te Hulsel . Laurens en Peternel wonen dan nog in het ouderlijk huis, buiten deze twee delen Jan, Antonie en de twee minderjarige kinderen van Margareta (gehuwt met Hendrik van den Borne) mee. Men besluit om Laurens en Peternel de gehele boedel te laten behouden tegen betaling van 855 gulden aan de overigen.<1> 1) Stamboom Sol



Bijlage XXXII Ondersteuning Armen Administratie J Haaren (669) in 1838 onbekend AA Reusel 1276 [1838 -] Het gezin verkeert in moeilijkheden, Zoon Stefan wordt aan de Arme- Administratie toevertrouwd en krijgt fl 10.40 toegewezen.<1> 1) SARE AA Reusel invt. 1276



Bijlage XXXIII Verdeling nalatenschap Peter van Gompel (686) op woensdag 9 oktober 1850 onbekend NA Bladel 339 akte 115 [1850 -] 9 oktober Deeling van de nalatenschap van Peter van Gompel. 1e Aan Servaas: 2 bunders (ha) 76 roeden (a) en 50 ellen (ca) grond, geschat op fl 690.--. 2e Aan Christiaan: 68 roeden (a) en 46 ellen (ca) grond geschat op fl 150.-- en eene somma van fl 540.-- uit den boedel, tesamen fl 690.--. 3e Aan Jan: de somma van fl 690.-- uit den boedel. 4e Aan Margo: perceelen grond groot, 91 roeden (a) en 10 ellen (ca) t.w.v. fl 135.-- en eene somma van fl 555.-- uit den boedel, tesamen fl 690.--. 5e Aan Maria: eene somma van fl 690.-- uit den boedel. <1> 1) SARE NA Bladel invt. 339 akte 115 1850



Bijlage XXXIV Deeling nalatenschap Cornelis van Herk (284) op dinsdag 25 mei 1858 onbekend NA Bladel 61 akte 94 [1858 -] 24 mei Deeling tussen Laurens - Antonie en Jan van Herk en Cornelis Vosters gehuwd met Catharina van Herk tezamen ter eene en Cornelis Gerardus van Herk, werkman wonende te Turnhout, ter andere zijde (Cornelis Gerardus heeft te kennen gegeven zijn part uit de erfenis te willen hebben). Aan de eerst genoemde comparenten: Onroerende goederen geschat op fl 6000.--. Aan Cornelis Gerardus: 1 Paard geschat op fl 310.--, 3 melkkoeijen geschat op fl 275.--, 37 schapen geschat op fl 379.50, 1 hoog en 1 aardkar - ploeg en egge t.w.v. fl 120.--, bouwgereedschappen t.w.v. fl 15.--, rogge en boekweit t.w.v. fl 108.-- en van de gerede gelden fl 282.50. makende in 't totaal fl 1500.--. <1> 1) SARE NA Bladel invt. 61 akte 94



Bijlage XXXV Deeling nalatenschap Cornelis van Herk (285) op dinsdag 7 februari 1860 onbekend NA Bladel 63 akte 30 [1860 -] 7 februari Deelig tussen Laurens van Herk - Cornelis Vosters gehuwd met Catharina van Herk en Antonie en Jan van Herk. Welke verklaard hebben hun gemeenschappelijk bezit verdeelt te hebben. Aan Laurens van Herk: Grond, groot tezamen 11 bunders 8 roeden en 30 ellen, geschat op f 1500.--. Aan Cornelis Vosters: Grond, groot tezamen 10 bunders 36 roeden en 40 ellen en 51 stuks eiken en dennenbomen geschat op f 300.--, tezamen f 1500.--. Aan Antonie en Jan van Herk: Grond, groot tezamen 12 bunders 87 roeden en 27 ellen, geschat op f 3000.--. <1> 1) SARE NA Bladel invt. 63 akte 30



Bijlage XXXVI Testament Christiaan Schellens (801) op maandag 10 februari 1862 onbekend NA Bladel 65 akte 23



Bijlage XXXVII Deeling nalatenschap Cornelis van Herk (286) in 1868 onbekend NA Bladel 71 akte 81 [1868 -] Deeling tussen Jan van Herk en Antonie van Herk. Bij de verdeeling op 7 maart 1860 is hen een boerderij toegewezen, welke zij gezamelijk hebben bewoond en voor gemeenschappelijke rekening bebouwd, doch zijn nu overgegaan tot scheiding en verdeeling van dezelve. <1> 1) SARE NA Bladel invt.nr. 71 akte 81



Bijlage XXXVIII P.V. voor het afplaggen van heide (199) op zaterdag 25 april 1868 onbekend H.W.R. Proces verb.boek [1868 -] 25 april Proces verbaal Op heden den 25e der maand april 1868 des namiddags om half zes uren heb ik Jan Imants veldwachter van en wonende te Reusel gezien en bevonden dat Johannes Kerkhofs, oud 30 jaren van beroep landbouwer wonende ten huize van Christiaan Kerkhofs te Reusel, met eene kar bespannen met een paard, op den dijk of weg dezer gemeente, in de rigting van Reusel naar Hulsel gemeente Hooge Mierde, zich bezig hield met heideplaggen door gebruik van een schop af te steken en onmiddellijk op bovengenoemde kar laden, en is na mij gezien te hebben voor en aleer ik mij bij hem was, van bovengenoemde dijk of weg met paard en kar afgereden en naar een daarnaast liggend perceel heide alwaar ik er onmiddellijk bij was en hem gezegd, dat hij op den dijk plaggen of grond had gestoken, dat zulks door mij was gezien, waarop hij mij antwoorde dat hij vermeende dat zulks te mogen doen, waarop ik hem bacalngeerd en dag en uur ter onthouding aangezegd. En heb ik Jan Imants veldwachter dit verbaal opgemaakt in tegenwoordigheid van de Burgemeester dezer gemeente op den eed bij aanvang mijner bediening afgelegd en op dato in het hoofd dezes vermeld. De Veldwachter. Aan den Heer Officier van Justitie bij de Arondissements Regtbank te Eindhoven. <1> 1) H.W.R. proces verbaalboek Reusel



Bijlage XXXIX P.V. Wegens het laten grazen van schapen (270) op maandag 24 augustus 1868 onbekend H.W.R. Proces verb.boek [1868 -] 24 augustus Proces verbaal Op heden den 24e augustus 1868 is er bij ons Burgemeester der gemeente Reusel van den Heer H Baerents, opzigter van den Provincionale Grindweg van Eindhoven door Reusel rigting Arendonk (België), eene schriftelijke aangifte ingeleverd door Jan Tops, werkman op genoemde weg, inhoudende dat Cornelis Tops, landbouwer zijnde 14 jaren zoon van Jan Tops landbouwer te Reusel, heden namiddag om vijf uren door den Heer H Baerents, bovengenoemd, hoedende met schapen op genoemde Provincionale weg is bevonden. En heb ik Burgemeester der gemeente Reusel dit verbaal opgemaakt op den eed bij aanvang mijner bediening afgelegd en op dato in het hoofd dezes vermeld, verklarende overeenkomstig de waarheid te zijn. De Burgemeester. Aan den Heer Officier van Justitie bij de Arrondissements Regtbank te Eindhoven. <1> 1) H.W.R. proces verbaalboek Reusel



Bijlage XL P.V. Wegens het hoeden van schapen (249) op donderdag 7 januari 1869 onbekend H.W.R. Proces verb.boek [1869 -] 7 januari Proces verbaal Op heden den 7e januari 1869 des namiddags circa half drie uren heb ik Jan Imants veldwachter van en wonende te Reusel, zijn de op mijne gewone dagelijkse ronde ter bewaking der veldgewassen gezien en bevonden dat Peter van Limpt, oud 10 jaren schaapsherder zoon van Peter van Limpt landbouwer te Reusel, zijne schapen (of die van zijn vader) liet grazen op een perceel weiland gelegen te Reusel, nabij de Zegestraat genaamd de Vloeijen toebehorende aan Christiaan Kerkhofs, landbouwer te Reusel, alwaar genoemde Peter van Limpt geene permissie had schapen te laten grazen. Dientengevolge heb ik Jan Imants meergemelde Peter van Limpt onder kennisgeving van dag en uur daarover becalangeerd. En heb ik Jan Imants dit verbaal opgemaakt in tegenwoordigheid van den Burgemeester dezer gemeente, op den eed bij aanvang mijner bediening afgelegd en op dato in het hoofd dezes vermeld. De Veldwachter Aan den Heer Officier van Justitie bij de Arondissement Regtbank te Eindhoven. <1> 1) H.W.R. proces verbaalboek Reusel



Bijlage XLI P.V. Wegens het laten grazen van schapen (304) op donderdag 18 maart 1869 onbekend H.W.R. Proces verb.boek [1869 -] 18 maart Proces verbaal Op heden den 18e der maand maart des middags circa half vijf ure heb ik Jan Imants veldwachter van en wonende te Reusel, zijnde op mijne dagelijkse ronde ter bewaking der veldgewassen dezer gemeente, gezien en bevonden dat Simon van Herk, oud 10 jaren schaapsherder zoon van Peter van Herk en van Petronella Janssen landbouwlieden te Reusel, zijne schapen (of die van zijn ouders) liet grazen op een perceel weiland gelegen te Reusel ten gehuchte den Kattenbosch, genaamd den Roodman en toebehorende aan Christiaan Kerkhofs, landbouwer te Reusel, alwaar genoemde Simon van Herk geene permissie had schapen te laten grazen. Dientengevolge heb ik Jan Imants meergemelde Simon van Herk, onder kennisgeving van den dag en het uur daarover becalangeerd. En heb ik Jan Imants in tegenwoordigheid van de Burgemeester dezer gemeente dit verbaal opgemaakt op den eed bij aanvang mijner bediening afgelegd op dato in het hoofd dezes vermeld. De Veldwachter. Aan den Heer Officier van Justitie bij de Arondissements Regtbank te Eindhoven. <1> 1) H.W.R. proces verbaalboek Reusel



Bijlage XLII Deling nalatenschap Jan Kerkhofs X Maria v Herk (842) op zaterdag 26 maart 1870 onbekend NA Bladel 73 akte 51



Bijlage XLIII Brand bij J. Tops (1717) op zaterdag 10 april 1909 krantenknipsel Kranten Meierijsche Cour Meierijsche Courant - 10 april 1909 Reusel Donderdagmiddag werden al hier de bewoners opgeschrikt door het luiden van de brandklok en het geroep van barand. Weldra bleek dat in de zoogenaamde wijk "de Hoef"het huis toebehoorende en bewoond door J.Tops bierhuishouder in lichtelaaie stond. Door de spoedig toegesnelde hulp werd nog eenig huisraad gered doch twee varkens en eenige kippen zijn in de vlammen omgekomen. Oorzaak onbekend, assurantie dekt de schade



Bijlage XLIV "Naome" Reuselse bijnamen - door Wim van Gompel (1348) op zaterdag 12 oktober 1985 krantenknipsels Kempenland bladzijde 9 Kempenland Info - 12 oktober 1985 - pag. 9 - door Jaon Jansen "NAOME" Dat er in Reusel veel bijnamen bekend zijn, weet iedereen die wel eens in dit schone dörpke geweest is. Maar dat er een prachtig gedicht is, waarin een heleboel van deze namen voorkomen, zal nog niet iedereen uit de Kempen weten. Daarom laat ik hier dit gedicht, dat vaak met succes op bruiloften en partijen voorgedragen werd, in zijn geheel volgen:

Reuselse glorie Nou wil ik oe wa vertellen Pruis, Prik, Jos Klak en Koope Jan Hier van ons dörpke klein Kee Tram en Brouwers Nol Daor hebben we wa te stellen Girte van Marte en Cor van Nöllekes Mee de naome die er zijn Toon Ieder ken de Grôôte wel Wòtje Blok en Harrie Sjol De Wieper, Toort en Pee We hebben nog 'ne dierentuin Jan Ballegat en Bobbel Daor op 't Weijerend D'n Haos en Ratte Kee De Pauw, 't Kuuske, d'n Os en de Vos En de Kemel die ge er vendt Moette op d'n Hòikant zèn Bij Haoverzak en Tuut De Smalle en de Lange Bij d'n Dut en Joppe Jantje Die duun er òk aon mee Waotte Piet en Jantje Pluut Toon Pap en Hoffe Marte Anders gò mer nâôr de Jekser Pronkpeer en Boere Kee Nâôr d'n Heup of Snippe Jan De Mûlder, Lankman en d'n Buut Peestart ofwel Koope Frenske Bobbele Kees en Koek En 't Pestorke mee z'n An Piet van Jan Heine, Kas en Jan Fros Peer Syart en Willeke Hoek De Zwarte en de Witte Géven kleur âôn deze rij D'n Hollander daor âôn de grens D'n Zilveren en d'n Bonte D'n Blauwe op den Hoef Die kleuren daor goed bij 't Suikerlepeltje en Max De Witte, Koei en de Spekmuis De Schêêle en de Zoeg Kent iedereen terstond Rêûimanne Zjef en Boere Jan De Lûis, de Vlooi, 't Muiske Prut,'t Kiltje en Kiske Vet De Kraoi, d'n Boterhond Van Lierop en de Sjieper Bónnekes Klòs en Klet We gâôn naor Gotte zeej de Kromme En Crisjes Kee en de Rooie Daor zit de Witte, Neut en Pijp En Tuntje van d'n Hoek Toemes Lat, Spûit en d'n Uiver Noeres, Pôôtje en Kadet Jan Hoek en Gusje Gijp En die van An Koek Kèk, kèk, daor is d'n Brouwer Leentje van de Wekker dan Die houdt onze kelen vors Jan Geukens en Piet Pap PrinsenDriekske en 't Kunneginneke Bij Gene en Orriekes Dansen saomen met Peer Smors Paast Kiske van Nol Zak We schaoien er nog lang nie ûit 't Zwart Jantje en Frie van Sjöllekes We hebben toch zo'n lol Kope Lul en Boere Strop Mee 't Pieleke en Gatte Thijs En't Voetske en de Floere Mee Pannendrup of Bol De Frééte en d'n Hop Nelleske Rat en d'n Taoie dan De Nuchtere en 't Gepeltje Die tellen wel voor twee Jan Strooi, Jan Pas en Bôn Jan Heul, de Mol, de Mûtte D'n Aoi en Aoie Kiske Die doen der ók aon mee Nou kumt den Dikke Toon Pollepel en Jan Blek De Paachter en Gotte Peer Bert d'n Dut en Schaope Jan Jan Spaon of Schoore Fons



En dan ken ik er nog inne En die noemen ze d'n Bons Dan hebben we nog ne Moter Kees Kwak en Pirke Soep Mie Schoen en Willeme Tuntje Jijs, Prûimke en Piet Soep Nou ben ik dan gekomme Aont ènt van mijn Latijn Mèr ik heb er nog inne vergeete En da is Kiske Schrijn.



Bijlage XLV De Dorpsbron zoals ze vroeger was door Joan Jansen (706) in juni 1989 onbekend H.W.R de Schééper 2 folio 16 - 20 De Dorpsbron zoals ze vroeger was. Door Jaon Jansen, oudbewoner van "de Straat" Als we de werkzaamheden bekijken die de gemeente laat uitvoeren bij hetwinkelcentrum " de Dorpsbron ", dan gaan onze gedachten terug naar dat zelfde dorpscentrum, maar dan zoals dat 50 70 jaar geleden was. Was het nu nog geweest zoals 't was in augustus 1944, dus voor de slag om Reusel, dan had die buurt op de lijst van monumenten gestaan, en was 't minstens beschermd dorpsgezicht geworden. Die buurt had in feite geen naam. Het werd "de Straat" genoemd."De Straat" was toen nog een karrespoor. Naar gelang het weer was ze zanderig en stoffig ofwel was 't slijk en modder. De buurt begon bij "de Lend". Daar groeide een enorm grote, zeer oude lindeboom en die stond daar waar nu de Schoolstraat overgaat in de Zeegstraat. Het einde van "de Straat" was waar toen de Molenberg begon. Dat was ter hoogte van waar nu de Beukenlaan is. Het karrespoor werd vanaf de Kerkstraat tot aan de Mierdseweg, over zo'n honderd meter, onderbroken door 'n keiwegje van 1890, abominabel slecht, gemaakt van een 6e soort greskeien (kinderkopjes). Het was 'n amper 3 meter breedt weggetje dat Reusel met Hilvarenbeek verbond. Rechts zien we de trap van 'n statig gemeentehuis. We gingen nooit naar de kerk of school, zonder eerst van de leuning van die trap af te glijden. Onder die trap was wat wij noemden 't gevangeniskot. Eerder, voordat in de 2e helft van de vorige eeuw dat gemeentehuis er stond, was 'n zekere Roymans hier burgemeester. Zijn gemeentehuis toen was een heel klein kamertje, in een woning daar tegenover. Het stond hem niet aan, dat hij door, we zullen hem noemen, Willekens de Eerste, van de bak gebeten werd. Burgemeesters werden toen nog gekozen. Burgemeester Willekens nam geen genoegen met dat piepklein kamertje en liet de gemeente raad besluiten een nieuw, het eerder genoemde gemeentehuis te bouwen. Hij stelde voor dit bij zijn huis in de Lensheuvel te plaatsen. Roijmans zag zijn kans om Willekens dwars te zitten. Hij stelde in de Straat grond gratis beschikbaar als daar het gemeentehuis zou komen. Tegen zo'n bod was Willekens in de raad niet opgewassen. En Roijmans smaakte het genoegen, dat dit voor burgemeester Willekens per dag kilometers lopen betekende. In 1890 had burgemeester Willekens veel moeite met de gemeenteraad om dat reeds genoemde keiweggetje gerealiseerd te krijgen. De Raad was van oordeel dat 'n keiweg de hoeven van "hun" trekdieren abnormaal zou doen slijten. In de meeste gevallen waren de trekdieren ossen of koeien. Uiteindelijk kreeg in deze kei-weg-kwestie de burgemeester z'n zin, maar niet dan nadat hij zich persoonlijk garant had verklaard voor overschrijding van de kostenraming. Op de plaats van dat gemeentehuis is nu gevestigd schildersbedrijf en fotozaak Michiels. Schuin tegenover dat gemeentehuis, in westelijke richting, stond tussen de drie bomen de dorpspomp. Een mooi gietijzeren monument, waar het winkelcentrum de Dorpsbron naar vernoemd is. Net voor de oorlog is 'n gedeelte van de pomp, en na de oorlog de rest ervan verdwenen. Rechts van de pomp stond de ploegenfabriek van Imants. In "de Straat" sprak men van " de Smis ". Rond de eerste Wereldoorlog is de ploegenfabriek naar de Turnhoutseweg verplaatst. Tegenover de fabriek van Imants in de Straat, stond café " De Reizende Man ". In het bovenlicht van de deur stond dan ook een afbeelding van een man met 'n wandelstok. In de zijgevel was een kruidenierswinkel. Was een brede deur, verder naar achteren was 't boerderijgedeelte. De eigenaar van deze drie neringen was Jan Vosters, die we Snip noemden. Het was een prachtig gebouw. Voor mij een van de mooisten van Reusel. Het was honderden jaren oud. Het had nog muren van ruim 80 cm dik. En het had een, voor onze begrippen, zeer hoog met stro gedekt dak. Wat het geheel een deftig aanzien gaf. Het voormalig koetshuis, dat richting Kerkstraat stond, werd door ons " Snippe stalleke" genoemd. De oorlog heeft het gebouw, evenals café de Zwaan, dat er tegenover stond, verwoest. Ook de Zwaan was een mooie herberg, niet zo oud als de Reizende Man, maar wel een echt ouderwets dorpscafé. Met de kermis werd er een raam verwijderd om de klanken van 't draaiorgel, dat buiten in de openlucht stond, op de dansvloer hoorbaar te maken. Graat van Limpt was toen de kastelein. Zoon Willeke herbouwde het na de verwoesting en nu is het diens zoon Jos die nu café de Zwaan runt. Ook een zeer deftig huis was dat van Bierings. In de zijgevel van dit gebouw was in een klein kamertje het gemeentehuis ofwel de secretarie gevestigd. Ook hier was in de voorgevel een kruidenierswinkel en, meer naar voren, een sigarenmakerij. Ook dit pand is in de oorlog weggeschoten. Op de puinhopen van dit gebouw in 'n metterhaast gebouwde hut van stro, gedekt door den Bonte (v.d.Ven) die in 't Pieperke (nu Bakkerstraat) woonde, vierde het echtpaar Bierings zijn gouden huwelijksfeest. Het feest was noodgedwongen primitief, maar oergezellig. Tussen Bierings en de Zwaan stond, diep naar achteren gebouwd, de boerderij van Hans van KuuseKees (C.Tops). Mooi en oud, maar net als de rest weggeschoten. Aan de andere kant van Bierings woonde Jan de Wert. Die was meester schoenmaker en leefde er in goede doen. Tijdens de oorlogsjaren is Harrie Megens daar zijn zakenleven begonnen. Na hem is daar Toon Pap (Toon Lavrijsen ) zijn zuivelzaak begonnen. Terug richting de Zwaan is daar nu gevestigd Schots, elektrotechnisch bedrijf, Schellens bakkerij en kinderkleding Harlekijn wat voorheen Schellens installatiebedrijf was. Rechts van het oude gemeentehuis woonde Frans Vermeulen. Frans was wagenmaker en van alle markten thuis. Toen 't gemeentehuis vrij kwam, trok Frans er in. Zijn huis werd een manufacturenzaak en "de Nieuwe winkel" genoemd. Een familie van Hoek uit Eindhoven runde die winkel. Ook dit pand is in de oorlog met de grond gelijk gemaakt. Als jongens beleefden we de sensatie van ons leven toen de zonen van Frans, Kees en Janus met Toon Heuvelmans uit Hapert, een vliegmachine gingen maken. We hadden toen nog geen Heinkels of Stuka's gezien. Een vliegtuig was toen nog iets bijzonders. Kwam er eens eentje over vliegen dan liep de hele familie naar buiten om te kijken. Nu konden we van dag tot dag het



produktieproces volgen. Op 'n avond, het hele werkhuis stond vol volk, zouden ze de propeller 'ns laten proefdraaien. Daartoe werd de motor vastgeschroefd op een aambeeld. Ze hadden goed werk geleverd want de draaiende propeller trok het aambeeld mee. In paniek stoven de toeschouwers naar buiten. De vliegtuigbouwers kostte het een propeller. Maanden later hingen overal in de Kempen plakkaten. De tekst luidde: "Vliegtuig startklaar. In Hapert te bezichtigen. entree 10 cent." Het eerste gebouw rechts was 't boerderijtje van Schaope Jan en Schaope Driek (Dirkx). Het was 'n echt Kempisch langgeveltype. Als op 26 september 1944 Driek het vee aan 't voederen is, staat 'n Duitse soldaat, door een klein stalraampje, de Pieper (Bakkerstraat) in te turen. Op zeker moment roept hij Driek naast zich en zegt: "Daar komen de Tommies aan"(Engelsen soldaten). Vijf Engelse soldaten ziet Driek aangeslopen komen. Zonder zich te haasten legt de Duitser aan en schiet de voorste dood. Zijn lijk heeft nog twee weken daar in de modder gelegen. Gaan we verder richting Molenberg dan is het dan volgende gebouw de woning van Peer de Toebakssnijder (den Troyer). Een prachtige, zeer oude woning, met 'n hoogopgaand pannendak. De brede monumentale voordeur met koperbeslag sprak van voornaamheid. Deze woning werd het muldershuis genoemd. In 'n eiken balk op zolder stond het wapen van de abdij van Postel, drie molenijzers, gebeiteld. In 'n groot vertrek stond 'n prachtige haard die met zeer oude antieke tegeltjes bezet was. Peer vond 't oude rommel, kapte ze er uit en verving ze door stukadoorswerk. Waarschijnlijk vernietigde hij toen een kapitaalt aan oude tegeltjes. Van Peer wisten we dat hij als Belgisch soldaat tijdens de eerste wereldoorlog aan de Ijzer gevochten had. Met een kogel in z'n bil kwam hij inEngeland in 'n hospitaal terecht. De kogel is heel zijn leven in zijn bil blijven zitten. Eind augustus 1944, 's morgens om een uur of tien, tijdens een luchtgevecht boven Reusel, wierp een geallieerd vliegtuig in moeilijkheden z'n reservetank, gevuld met honderden liters benzine, af. Als een bom floot die tank naar beneden en hoe kan 't treffen, viel bij Peer pardoes in z'n 5 meter diepe waterput. Meerdere personen sjouwden die middag en avond met emmers vliegtuigbenzine. De laatste resten werden uit de put verwijderd door er simpel 'n brandende lucifer in te gooien. Een enorme steekvlam was het gevaarlijk resultaat. Vast aan dit deftig huis stond 'n veel kleinere arbeiderswoning. Nu zijn het twee burgerhuizen van vrachtbedrijf van Loon. Daarnaast stonden twee aan elkaar gebouwde armoedig uitziende huisjes. Ze waren gebouwd door en eigendom van burgemeester Willekens. 't Dak was grotendeels met stro gedekt. Aan de onderkant een paar rijen pannen. Met de voordeur stond men meteen in de herd ofwel huiskamer. De vloer was van rode plavuizen die met wit zand uit Mol werd bestrooid. Links in de wand een bedstee, rechts een grote schouw, waaronder een plattebuiskachel stond. Op vloerhoogte was 'n gat in de muur gelaten, wat 't schuurgat genoemd werd.Daar werd 't schuurwater door naar buiten geveegd. Het lage simpele keukentje met 'n gemetselde gootsteen werd de moos genoemd. Met opkamer, kelder en nog slaapkamer was heel het geval bekeken. In dat huis woonde mijn grootvader die ze Pinkhof noemde (Peerke van Limpt). Ook zijn zonen, mijn ooms, hadden klinkende Reuselse bijnamen zoals Babbel, Pruis, Prik en Klak. Zelf ben ik in dat huiske geboren en heb er zeven jaar lang gewoond. In het andere huis woonde Schore Gust (Schoormans). Beide woningen zijn afgebrand. Op de splitsing Hulselsedijk-Molenberg woonde Jan en Tonneke Pas. Die hadden een groentezaakje en bovendien was er een vertrek waarin Jan sigaren maakte. Met paard en kar ging Tonneke met groente langs de deur. Tot zover heette de wijk "de Straat". Daar aan de overkant van de weg stond ook 'n zeer oude mooie boerderij. Dit was niet 't gebruikelijke langgeveltype. De deur en het gehele woonfront stonden in de korte gevel. Hier boerde Bobbeltje (Lavrijsen). Dan terug "de Straat" in, hier stonden, na eerst de buitenhof van Babbele gepasseerd te zijn, in 'n rij aan elkaar gebouwd, drie eenvoudige woningen. Daar woonden Woutje Blok (v.d.Sande) - daarvoor z'n schoonmoeder Mieke Pijs, Moeskoppepeer (Moeskops) en Tops , een Belgisch manneke dat we 't Hollands Peerke noemde. Het Hollands Peerke was bij ons weten de enige Europeaan die al zijn vrachten, zoals Afrikaanse vrouwen dat doen, op 't hoofd droeg. In 't volgende huis woonde wederom een neringdoend iemand. Dat was Meurske (Meurs). Die was van uit de Gelderse Achterhoek naar Reusel getrokken.In Reusel begon hij een kruideniers annex melkwinkel. Ook deze zaak werd in de oorlog door fosforgranaten met de grond gelijkgemaakt. Nu zit er rijschool Timmermans. Dan volgde de smederij van Smet Schel (Schellens). Smet Schel was van Nuenen naar Reusel gekomen, na een onderbreking in Asten, waar hij z'n vrouw gehaald had. Toen hij na even aan de overkant 'n smederijtje gehad te hebben, genoemde smederij, woning en winkel liet bouwen, zei buurman Schaope Jan : "Gij zult 't niet rukken, Smet, want gij houdt geen geit." Schaope Jan, die toch wel een wijs man was, heeft in deze ongelijk gehad. In dat gebouw is Gerrit Schellens z'n bakkerij begonnen. Aanvankelijk s'morgens zelf bakken en later op de dag het brood met de bakfiets bezorgen. Vanuit de smederij was 't Jan Schellens die met z'n zonen het bedrijf zelf uitbouwde. In dat gebouw is nu gevestigd Radio/Televisie Timmermans en modehuis Uniek. Hiermede zijn we weer aan de Bakkerstraat ofwel de vroegere Pieper. Drie huizen in de Pieper hoorden bij "de Straat". Behalve van de Ven, de strodekker, die de eigenaar van die huizen was en die we reeds vernoemd hebben, woonden Sjef Gist (Hendrikx) die er tussendoor barbier was, en Jaan Beerens de hoedenmodiste, zoals ze genoemd werd. Hoeden waren toen 'n noodzakelijk iets. Vrouwen mochten niet zonder hoofddeksel in de kerk komen. Jaarlijks een nieuwe hoed zat er in de crisistijd en in oorlog niet aan, dus ging men naar de hoedenmodiste. Deze hield de hoed boven de stoomketel, duwde de oude deuk er uit en duwde hem er ergens anders weer in, zette hem vast en met een beetje goede wil, kon men geloven 'n nieuwe hoed te hebben, zeker als dan 't lint vernieuwd was. In de dertiger jaren waren op de Mierdseweg, wat men nu bij de Dorpsbron rekent, slager van Loon, we noemden hem Boeresjef, en Gérard (Sjiraar) Maas met z'n bouwmaterialen begonnen. Richting Schoolstraat- Zeegstraat woonde Cele Mie (van der Heijden). Zij is met de bevrijding om 't leven gekomen. Verder had je daar Toontje van de Grote (Lavrijsen), en Harrie van Graatte (van Limpt), die er 'n timmerwerkplaats had. Ook de legendarische postbode, Jan Bommezijn, heeft er gewoond. Dan volgde de zeer oude boerderij van Borgmannne Herman (Borgmans), een gebouw dat naar 't schijnt, na de vrede van Munster, toen katholieken hun kerkgang verboden was, 'n illegale religieuze functie gehad heeft. Herman was er boer en melkventer. Laag ten opzichte van de weg, stond het huis van Leen Blek (van den Borne). Jan van Gestel is van hieruit een groentezaak begonnen. Het laatste huis aan die kant van "de Straat" was dat van Toontje Gist (Hendrikx). Eerder had daar een Zwitserse dokter gewoond, die aan archeologie deed. In z'n tuin zijn voorwerpen gevonden, o.a. een stenen bijl, die daar op wezen. Aan de overkant van "de Straat" tegenover Borgmans, woonde Schaope Piet (Dirkx) dan 't Hertje (van Loon) wiens toen nog nieuwe woning in de oorlog is weggeschoten. Als laatste in deze reeks wederom een zeer oud langgevel boerderijtje van Kuussekees (Jespers) en Zengerselord (Driek). Driek was voorbidder bij ten volle bediening of 'n sterfgeval in de buurt. Tot zover ons verhaal over de Dorpsbron.



Bijlage XLVI Hermans tweewielers (1507) op zondag 4 maart 1990 onbekend H.W.R de Schééper 4 folio 23 - 26 Hermans tweewielers - door Jaon Jansen Over deze oerechte Reuselse zaak zijn we in gesprek met Tit van de Frééte. Tit is de naam zoals we die in Reusel kennen. Hij is geboren op driekoningen 1927 en officieel heet hij Henricus Caspar Melchior Balthasar Hermans. Als we over deze zaak praten komen we meteen terecht bij zijn vader Kiske de Frééte, die direct na de 1e Wereldoorlog samen met Peer de Toebaksnijer (den Troijer) in de Straat (nu Molenberg) een rijwielherstelbedrijf oprichtte. Toen Peer hoorde zeggen dat frontsoldaten, die in de loopgraven hadden gevochten, en dat hij, op die titel in België kommies kon worden, haakte hij af. Spijtig voor Peer, maar hij melde zich drie weken te laat, toen werd hij maar sigarenmaker. Kiske was veiligheidshalve, overdag, maar sigarenmaker gebleven. 's Avonds en 's nachts was hij rijwielhersteller. Sigaren maken deed hij bij Bierings, tegenover het oude gemeenthuis aan de Straat. Bierings was als sigarenfabrikant erg tolerant. Als er een handelsreiziger kwam, stuurde moeder Hermans een van de kinderen naar Bierings zijn winkel, Bierings had toen een sigarenfabriek en een grutterswinkel, met de boodschap dat vader Kees even thuis moest komen. Door een gaatje dat in de deur winkel-kantoor was geboord, riep vrouwke Bierings de boodschap, als regel: "Kiske de Frééte moet naar huis komen want er is een reiziger". Als de reiziger lang van stof was, gaf Kiske op de fabriek toe, wat hij thuis kon verdienen. In 1928 verhuisde Kiske met zijn zaak naar de Kerkstraat, dat is dezelfde die nu door kleinzoon Ruud gerund wordt. Bij alle werkzaamheden wist Kiske in 1932 samen met Peerke Daniëls uit Bladel, Christ de Portemonnee (Vermeulen) uit Netersel en het Schipperke (Rossiau) uit Hoge Mierde zijn diploma als meesterrijwielhersteller te halen. Met dit diploma voelde hij zich zo sterk, dat hij complete fietsen ging maken, renfietsen wel te verstaan. Hij maakte ze voor Schellekens uit Hooge Mierde, Seuntjes uit Bladel en voor de Reuselse renners zoals Lowie Rat (Gevers), Pietje Blek (vd Borne) en Gerrit den Oppasser (Antonis). In die tijd was zijn hoofdvak nog steeds sigarenmaker, maar nu bij Majoi in Reusel, later Tilburg en tot 1946 bij Willem II te Reusel. Toen begon hij als full-time rijwielhandelaar en hersteller. Als hij geld nodig had zag hij dat in die tijd bij de bank niet zo zitten. Hij ging daarvoor naar Jan de Wert, de schoenmaker, of zijn overburen de gebroeders Vermeulen. Jan de Wet was ooit kwaad als Kiske af wou lossen, Jan had zijn geld liever uit staan. De eerste fiets die Kiske na de 2e Wereldoorlog mocht leveren was voor 'den Uiver'(Frans Kerkhofs). Die had vergunning voor het kopen van een fiets vanwege het werk bij de 'wederopbouw'. Het werd een Franse fiets, een Moto-Becane. Aangezien de zaak op een enkele fiets niet kon draaien ging hij ook handelen innaaimachines en kinderwagens, later ook nog in stofzuigers en centrifuges. De naaimachinehandel ging via Donders in Bergeijk. Als er een machine nodig was, bracht Donders de kop daarvan per fiets, en het onderstel mocht een voerman bezorgen, dan was het niet zo duur. Met de kinderwagenhandel was het nog erger gesteld. Vanwege de investeringskosten stonden er maar enkele wagens in voorraad. Kwam er nu een klant dan, ging Kiske met de klant per bus naar Mutsaerts in Tilburg een wagen uitzoeken. Had de klant gekozen dan ging Kiske met Harrie van Graote (v Limpt) per tandem op en neer naar Tilburg met op de bagagedrager een van de kinderen die de kinderwagen meesleepte. Zo'n kinderwagen was meteen ingereden, aldus Tit, maar verdiend hadden ze niet veel. De middellen die Kiske ooit gebruikte waren primitief maar doeltreffend. Voor de oorlog waren er vele die carbidlampen (carbid was een witte korelige substantie die met vermenging van water een brandbaar gas vormde dat werd aangestoken en wat diende als verlichting voor de fiets) op de fiets gebruikte. het voordeel van zo'n lamp was dat hij ook bleef branden, en daardoor ook licht gaf, als de fiets stilstond. Het nadeel was dat water de carbid moest activeren om het acetyleengas te doen vrijkomen. Hetzelfde carbid gebruikt men nu nog als meisjes die op trouwen staan worden losgeschoten (1). Wanneer het erg koud was bevroor het water en brandde de lamp dus niet. Sigarenmakers die naar Arendonk, Retie, Dessel of de Mierden moesten, lieten dan bij Kiske hun lampen ontdooien. Vanzelfsprekend dat zo iets gratis was, al hoe wel hij, speciaal daarvoor, een benzinebrander had aangeschaft. Vervelender was wel het feit dat hij op die tijd, zelf ging hij op die tijd ook op de fabriek werken, meestal net zat te eten. Bleef de winter duren dan stond er elke avond een rij te wachten. Kiske z'n maag, di toch al niet 100 procent was, kwam door al dat ongeregelde eten in opstand. Kiske moest iets bedenken! Hij adviseerde zijn klanten voortaan met: "Ge moet er geen water indoen, maar ge moet er een keer in pissen, dat is net zo goed en het bevriest niet zo vlug". Ter plaatse werd het advies opgevolgd. Nou gebeurde het ook nog wel eens dat een sigarenmaker geen plasje meer op voorraad had, dan kon het gebeuren dat Kiske zijn tafelende huisgenoten vroeg: "Kunde iemus mischien nog pissen ?" Een soort bloedtransfusiedienst, maar dan zonder bloed. Te werken was er volop. Nieuwe fietsen bijna geen. versleten fietsen van voor de oorlog des te meer. Kiske had hulp nodig. Zijn oudste zoon, Jan, ging de werkplaats in, drie dagen lang. Toen zei Kiske: "Ga jij maar sigaren maken, jij hebt geen kijk op fietsen". Lowie, zijn tweede zoon, hield het ruim een jaar vol, maar hij was meer uitvinder dan fietsenmaker. Hij had het windscherm op de fiets uitgevonden, zij het met vervaarlijk lange uitstekende schroeven. Toen hij inmiddels van een oude stofzuiger een slijpmachine had gemaakt, die bij het proefdraaien prompt uit elkaar spatte, die bij Zus Loonen een wond sloeg in haar knie, hem zelf bijna een paar vingers kostte en broer Joske flauw deed vallen, hield onze Lowie het voor gezien. Broer Tit ging nu de werkplaats in. Tit had al eerder blijk gegeven dat hij graag met fietsen en motoren rommelde. Als jonge jongen zat hij al aan een voor heet huis staande motor van een vertegenwoordiger. Die viel daarbij om en Tit zat er onder. Brullend werd hij door een toevallig passerende Belg er onder uit gehaald. Zijn been was een mand lang niet bruikbaar. De dokter kwam er niet aan te pas want de vertegenwoordiger had gezecht dat een strak verband, doordrengt met brandewijn, er goed voor was. Het was al 1950 toen Tit samen met zijn vader de zaak runde. Op dat moment waren er in Reusel liefts zes zaken die min of meer in fietsen deden. Het was dus werken en uitkijken geblazen, de spoeling was dun. De fietsen kwamen maar mondjesmaat binnen, en daar hadden ze iets op gevonden. Iedere week werd er een fiets verloot. Tientallen mensen betaalden een rijksdaalder per week en mochten iedere zondag, na de hoogmis, er op gokken of hun naam uit de bus getrokken werd. En het waren niet alleen de potentiële



fietsbezitters van Reusel die er aan meededen, maar ze kwamen ook uit de nabuurdorpen De Mierden, Hulsel en Bladel. Per fiets werd wekelijks een rijksdaalder opgehaald. Uren werden toen niet geteld, een band plakken kostte toen maar 40 cent. Aanvankelijk verkochten we de merken Gruno en Phoenix, maar we hadden ook een eigen merk fiets, die verkochten we onder de naam Reusalia. Later namen we van Den Bôn (Daniëls) het merk Gazelle over. In 1951 huwde Tit met zijn Anneke, hij woonde met haar op twee kamers bij Nieske van Limpt in de Zeegstraat. Later verhuisde hij naar Zeegstraat 9. Daar was het dat zijn Anneke de 4000ste Reuselnaar baarde. Dat ging met feestelijkheden gepaard. Gemeentebestuur, feestcommité en vele anderen waren present en kwamen op kraamvisite. Na het bezoek werd van Tid verwacht dat hij een dankwoordje sprak. Hij vertelde me: "Ik was zo zenuwachtig dat ik me versprak". Ik zei: "Ik bedank Ceel Vinken (ambtenaar vd burgelijke stand) en allen die aan de geboorte van de 4000ste hebben meegewerkt". Toen een jaar of zeven - acht later de 5000ste geboren werd, liet Tid de 4000ste hem een fiets cadeau doen. Na de Zeegstraat is de familie in de Kerkstraat gaan wonen. Een telefoon was er nog niet. Telefoneren deden ze bij de Fros (v Loon). De eerste keer dat ik belde, zei Tid, verstond ik er niets van, ik had de hoorn ondersteboven aan mijn oor. Als verwarming hadden we in de werkplaats een Engelse heetwaterkachel. Daarin stookte we afgelopen olie en fietsbanden, tot ze in de Bakkerstraat de met roetvlokken besmeurde was niet meer zuiver kregen. Al gauw moest de zaak uitgebreid worden. Een hele tijd hebben we toen in het Sunneke op de Hoeven gewoond. Aangezien we in de Kerkstraat een benzinepomp hadden staan, moest Tid daar elke zondag zijn. In een oude auto zat hij dan de hele zondag op benzinekopers te wachten. Sjaak van Pasteurkes (Jansen) bracht hem dan wel eens koffie. Toen de mensen, die achteraf woonde, merkte dat Tit toch bij de werkplaats was, brachten ze voor de mis hun fiets met de boodschap: "Maken, en ik kom hem na de mis halen". Al gouw liep het de spuigaten uit. De Rijkspolitie kwam hem te hulp en maakte er een eind aan. Die deed dat ook toen er een pater uit Postel met een lekke band stond. Die pater beklaagde zich want hij moest naar de abdij. Erg bijbelvast was die politieman niet, want hij zei: "Niets mee te maken, Onze Lieve Heer heeft gezegd dat ge zelfs uw kalf moest laten verdrinken als het 's zondags in de put zat". Met de welvaart kwamen de eerste bromfietsen. De eerste was voor Woutje Dirkx van de Hoef. Als die naar Hilvarenbeek bromde voor de veehandel, nam hij 5 reserve bougies mee. We hebben er hard voor moeten werken, verteld Tit, maar we hadden goede knechten. Eerst een tijdje Wim Rondhout (v Limpt) Toen Jan van Mietjes (Kerkhofs) die werkt er nog, al 32 jaar, en Gerrit Sweijen die na 17 jaar helaas in de W.A.O. terecht kwam. We werkten hard en maakten lange dagen, maar we hadden veel plezier. Vooral 's avonds, dan was er veel buurtvolk. Met de kermis mochten we, tegen een vriendelijk prijsje, fietsen leveren die de mensen van 'Hulp in Nood' door het rad van avontuur draaide. Het begon met twee, maar het werden er ooit zestig. In de zuinige tijd hadden we het met Sinterklaas zo ontzettend druk met het oplappen en overspuiten van oude fietsen en glijders (steppen), dat ik zo moe was dat ik met kleren en al aan te bed kroop. 's Morgens was dan te zien waar ik gelegen had en in welke kleuren ik de nieuwe cadeautjes gespoten had. Vanaf toen werd ik in bed voort gecontroleerd. In 1959 nam Tid de zaak over, maar Kiske kwam nog elke dag helpen, Wonen deed hij toen in de Zeegstraat. Toen de afstand hem voort teveel werd, spaakte hij thuis nog wielen. Hij mopperde dan wel eens als hij te vroeg op de middag klaar was. Stans, zijn vrouw, zei wel eens: "Awel, breek ze dan weer af en begin overnieuw". Maar goed werk afbreken ging Kiske te ver. Op 25 februari 1968 stierf Kiske op 70-jarige leeftijd. Op zijn sterfdag had hij nog wielen gespaakt. Sjef de Proost uit Arendonk, die ook in fietsen deed, hoorde ik pas nog zeggen: "Kiske de Frééte die kos (kon), menneke, een velo (fiets) maken, dat was begot een stielman (dat was een vakman)". Hij was meer dan dat, het was eene schoone mens (mooie man) die welzijn belangrijker vond dan welvaart. In 1988, zegt Tit, is onze zaak overgenomen door onze Ruud. In Hapert heeft hij er de zaak van Van de Ven bij genomen. Ik hoop dat hij meer gaat verdienen als ik heb gedaan. Maar zoveel plezier in zijn werk krijgen als ik heb gehad, zal niet mee vallen. Luste gij nog een pilske? (1) In de tijd dat ik dit in de computter invoer, anno 2003, is dit gebruik bijna geheel verdwenen. Losschieten gebeurde door een melkbus (ook nostalgie), met in de bodem een klein gaatje, te voorzien van carbid. Door er water bij te voegen ontstaat er een ontplofbaar gas. Nadat de melkbus voorzien was van een dikke papierlaag werd aan het kleine gaatje onderin een lucifer gehouden, hierdoor kwam het gas met een enorme knal tot ontploffing. Nadat er een aantal malen geschoten was, werden de ongehuwde huwbare jonge mannen uit de buurt op een vaatje bier genodigd. Ging het toekomstige bruidspaar er niet op in, dan kreeg men kaf, en kon men er verzekerd van zijn dat het woning van het bruidspaar op hun trouwdag grondig overhoop gehaald en besmeurd was.



Bijlage XLVII De Wilhelminalaan 1 Door Joan Jansen (964) op dinsdag 5 juni 1990 onbekend H.W.R. de Schééper 5 folio 18 - 21 Zo'n 50 jaar geleden heette de Wilhelminalaan nog Hoofdstraat. Die naam werd echter zelden gebruikt. We zeiden : "Hij woont aan den toren", ofwel " We lopen eens over de toren". Onder aan de toren zullen we dan ook maar beginnen. Daar stond een klein eenvoudig gevelhuisje, gemaakt van over-compleet materiaal van het kerkgebouw. Het was eigendom van de Kerk. Daar woonde toen de weduwe Kerkhofs, in de volksmond Kustersbetje met haar gezin. De huur was laag maar als tegenprestatie werd van de gezinsleden verwacht dat ze de klokken luidden, en dat was nogal eens mee te doen, de kerk openden, sloten en als zulks nodig was het uurwerk bijstelden. Als dit moest gebeuren gingen ze op het postkantoor vragen, hoe laat of het was. Met andere woorden, niks voor niks. De familie Kerkhofs was zeer plichtsgetrouw. Zoon Toon is vele jaren penningmeester geweest van DE vakbond van Reusel, de R.K. Tabaksbewerkersbond. In 1943 ging hij na verlof niet terug naar Duitsland waar hij als dwangarbeider te werk gesteld was bij de Mauserwerke A.G in de buurt van Karlsruhe. Toen twee Duitse soldaten met veel brutaliteit en machtsvertoon hem kwamen zoeken, werd Betje tegen de muur gezet en bedreigd met doodschieten. Ze moest zeggen waar Toon verborgen zat. Dapper zei Betje:" Ge schiet mer, ik zei er vur klaor". Gelukkig kwam ze met de schrik vrij. Dienstverlening zat bij die familie in hetbloed. Moest iemand metterhaast van uit de kerk naar de WC (poepdoos), bij Kustersbetje konden ze altijd hun overlast kwijt. Bij onwel worden tijdens de toen lange diensten ofwel bij dorstig weer, hun putwater stond altijd ter beschikking. Toen Betje er erg zwaar voor zat mocht ze voor de pastoor een toog maken. Dat deed ze 's avonds, maar om 10 uur werd er dan een deken voor het raam gehangen, want het armbestuur moest eens zien dat er na 10 uur nog licht zou branden. Dat zou verkwisting zijn. Het huisje is tijdens de 2e wereldoorlog verwoest. Het volgende gebouw is dan de Kerk. Nog een paar jaar en ze is 100 jaar oud. Jammer dat na het oorlogsgeweld de toren niet in zijn oorspronkelijke staat hersteld is. Voor ze hem door midden schoten was hij 67 m. hoog. Ook van binnen was de kerk zwaar beschadigd. Het koor met orgel was naar beneden gekomen en ook het hoofdgewelf was ingestort. Toen luitenant-kolonel Pepper bij zijn bezoek aan Reusel, ons in het bijzijn van pastoor van Mierop vertelde hoe dikwijls zij, de Engelsen, op en neer vanuit de pastorie naar de kerk vochten, merkte de pastoor laconiek op: "En dat allemaal over mijne wijnkelder". Het Heilig Hartbeeld dat aan de voet van de toren staat, stamt uit 1926. Rond dat beeld vond ieder jaar de H.Harthulde plaats. Dat was een massaal gebeuren met tribunes en van daar af spreekkoren en gezang. Op de bovenste rij stonden dan " geplisseerde engelen" zwaaiend met palmtakken. Meer naar onderen de "blauwe maagden". Daar tegenover stonden, iets minder fraai uitgedost en op de erewacht na, de jongens. Als slot galmde dan het lied: "Aan U, o Koning de eeuwen". Volgens de wet mocht zo'n hulde alleen plaats vinden op een afgeslotenterrein. Daartoe werd het kerkplein omheind met een zeer dik touw. Door de veldwachter werd dit gecontroleerd. Het was nog een wetgeving van na de reformatie. Nu die wet is afgeschaft is ook de H.Harthulde voltooid verleden tijd. Reden genoeg om het voor het nageslacht vast te leggen. Achter het H.Hartbeeld, in de muur van het kerkhof staat nu een beeltenis van de graflegging, zijnde een van de zeven smarten van Maria. Het is in 1953 geschonken door het Brabants studentengilde, dat toen een sociologisch onderzoek pleegde in Reusel. Oorspronkelijk stond het langs de Schoolstraat aan de westzijde van de huidige Markt. Het was de bedoeling dat het zeven monumentjes zouden worden. Bij een is het gebleven. Op de hoek van de Kerkstraat, daar waar nu de door Wiet van Kaethoven beheerde Red Coralbar floreert, stond toen de café van Peer Tops. Het was een echt dorpscafé die na de dood van Peer Tops over genomen werd door Peter van den Borne, eerder was Peter boer, maar dat hield hij voor gezien en werd herbergier. Na de oorlog is het nog restaurant De Witte geweest. Toen het nog door Peer Tops beheert werd, liep vanuit de café langs de weg de mooskuil (1) Menig keer is het gebeurd dat uitgaanders die te diep in het glas gekeken hadden, in die vuile drab terecht kwamen. In de tuin richting Bakkerstraat was " den doel" gevestigd. Met pijl en boog werd toen op den doel geschoten. In de dertiger jaren was het Geert Janssen (Jangeukusgeert ) die in die tuin café Het Centrum bouwde. De derde generatie runt nu het Centrum. Geert was geruime tijd wethouder van Reusel. Op het einde van de oorlog, toen burgemeester Schram was gevlucht, was hij waarnemend burgemeester. Geert was zeer principieel. Toen een Duitse officier hem gelastte mensen aan te wijzen om aan het front loopgraven te maken, weigerde hij dit. Zijn gezin stuurde hij naar Jangeukeswilleke (Janssen) in de Sleutelstraat. Zelf bleef hij ondanks dreigementen van doodschieten op zijn post. Om Geert te sparen gingen mannen uit de buurt met de schop in de hand, bij hem voor de deur staan om de Duitsers in de waan te laten dat hij hun had aangewezen. Over solidariteit gesproken. Volgens geruchten is die officier tijdens gevechten in de uiterste zuid- oosthoek van Reusel, gesneuveld. Zeker is dat daar een officier gesneuveld is. Direct daarop werd door de luchtlanding, in verband met Market Garden, de verwarring zo groot dat ook Geert vond dat hij gevoeglijk kon vertrekken. Met de geldkist van het postkantoor onder zijn arm ging ook hij naar de Sleutelstraat. Bij Lankmannepeer (Lavrijsen) heeft hij de kist in de grond gestopt om ze na de wekenlange vechtpartij in en om Reusel ze wederom aan de PTT te overhandigen. In hetzelfde gebouw was ook de kapsalon van Jan Boerenkamp gevestigd. Jan Boerenkamp kreeg o.a. bekendheid door het oprichten van sportverenigingen, zoals de supportersclub, de wielervereniging, de motorsport. Later werd de kapsalon postkantoor en weer later slijterij. Het dan volgend gebouw stond zowat op 1 meter van eerder omschreven gebouw. Dathad tot gevolg dat er een vrij lang en vooral hoog gangske gevormd werd. Door handen en voeten om beurten gespreid tussen die muren te klemmen, wist de jeugd zich omhoog te werken. Vooral Nico van Petere was er goed in. Die zat in de kortste keren op schoorsteen hoogte. Alpinisme in Reusel en dat zonder touw. Toen het postkantoor bij het Centrum kwam is er in die muur een loket geplaatst, het gangske overkapt en met een deur verder afgesloten. Toen Geert, die aanvankelijk sigarenmaker was, postmeester werd, is van hem bekend dat wanneer de jongens over de keien aan het repen (4) waren riep hij: "Verdoemese jong, me oew gereep, ga de Pieper in, ik kan de telefoon niet verstaon".



Toen twee buurlui in de Lensheuvel met elkaar wilden telefoneren en hij de verbinding niet vlot genoeg voor elkaar kreeg, riep hij: "Snotverdoeme, roept mekaor dan ok over den tuin". Naast het Centrum stond het woonhuis en garage van Jan van Kemenade ("t Kemeltje). Jan hield er toen ook nog een taxi op na. Later is het de kapsalon geworden van Savelsberg. Tijdens de gevechten om Reusel was het in genoemde garage dat de Engelsen een grote spiegel zo geplaatst hadden, dat ze zonder zich zelf bloot te geven , de Hoofdstraat konden overzien. Na Hein Savelberg werd de zaak gekocht door Sogutoglu Gursel, een Turk, die er nu de Shoarmazaak De Piramide in gevestigd heeft. Hiermede zijn we aan het punt gekomen waar de Bakkerstraat, toen het Pieperke, uitkomt op de Wilhelminalaan. Het eerste huis voor bij de Bakkerstraat was dat van Bakkersmenneke (Harrie van Gorp). Het was woonhuis, winkel en bakkerij. Harrie was ongehuwd en bakte heerlijk brood op de ouderwetse manier. Hij stookte zijn oven nog met mutserts (5). Het geheel was een prachtig dorpsgebouw. s'Morgens om een uur of vijf stond hij zingend en fluitend voor de oven. Naar hem en naar Gerrit Schellens is de Bakkerstraat genoemd. Gerrit had toen een bakkerij daar waar nu modehuis Uniek is gevestigd. De Bakkerstraat begon en eindigde met een bakkerij. Piet Heuvelmans is er later een frituur in begonnen. Die werd overgenomen door Krikke. Later is die onder andere overgenomen door Kees Loonen die er de Snackbar d'n Toren in vestigde. De snackbar is overgenomen door HMA Evers, die er nog in zit . Naast bakkersmenneke woonde de familie Henskens, die al spoedig naar België vertrok. Na hen trok er de familie de Graauw in. Vader de Graauw was een gepensioneerd spoorwegambtenaar. Zijn dochter Marie stond als juffrouw de Graauw als onderwijzeres voor de klas in de meisjesschool. Zij was de bezielende leiding bij muziek, dans of toneel op die school. Nadat hun woning in de oorlog was weggeschoten hebben ze Reusel verlaten. Tijdens de oorlog was de Graauw een van de weinige in Reusel, het sigarenmakersdorp, die blazertjes rookte. Blazertjes waren sigaren waar absoluut geen stukske tabak in zat. Ze werden vervaardig van papier, hop en bladeren. Binnenshuis waren ze vanwege de luchtvervuiling niet te roken. Ze werden ook wel Belazertjes genoemd. Dat pand is later herbouwd en dan meer naar voren. Nu woont er P.C.Lauwers. Naast de Graauw woonde Willem Cuijlits met zijn familie. Toen die in Eindhoven een keer 'n hoed kocht en de verkoopster vroeg welke initialen moesten er in gezet worden, zei Willem langs zijn neus weg:"Zet er mer W.C.in". De verkoopster was verontwaardigd want ze dacht dat hij er de spot mee dreef.Eerder woonde in dat huis Pruike-sjef (Segers). Zijn jongens haalden nogal eens kattekwaad uit. Toen de kapelaan hen getrappeerd had in en om de kerk, ging hij hoogst persoonlijk bij hun ouders zijn beklag doen. De jongens Segers verwachtten hem. Reusel had toen net elektriciteit gekregen, dus een goed moment om dat eens uit te proberen. Toen de kapelaan waardig de klink greep om de deur te openen, hadden de snotneuzen er 220 volt stroom op gezet. Als 'n duvel in een wijwatervat stond de kapelaan voor de deur te dansen. De familie Segers is daarop naar Zeelst vertrokken. Het pand werd later afgebroken en iets naar achteren herbouwd. Jos Cuijlits woonde er en had er een dierenzaak. Later is daar de bloemenzaak van Van Rijswijk in geweest en daarna een platenzaak van Luijten. Nu staat het te koop. De volgende woning wisselde vrij snel van bewoners. Marte van Mertekuspietje (Lavrijsen) zat er als schoenmaker. Albert van Eijken had er nog een fietsenhandeltje gehad. Dan is er nog een volgorde van Petrus Tops, Joh. van Doovermalen, Staf Gevers, Ant. Merckx, fam. Duijvelaar, Mart van de Biggelaar, en Fr. Hendrikx. In 1966 was daar gevestigd de vishandel van Timmer, later is daar de sportzaak van Kuijpers gekomen. Nu zit daar ook een shoarmazaak De Orient. De eigenaar, ook een turk, is daar niet woonachtig. In zo'n achterwoning daarnaast ook nog Hendrikus Jansen, de Wed Minnen, Fons van Limpt (Pruis) en Theodorus Jansen. Verder hebben er Toemes Lat (Lathouwers) en Tinus van Tuutejaoneke (Dirkx) gewoond. Nu woont daar JLM Wouters. voetnoot 1) mooskuil= afvoer van afvalwater. 4) repen= hoepelen 5) mutserts= takkenbossen.



Bijlage XLVIII Harmonie Concordia door Wim van Gompel (992) in juni 1994 onbekend H.W.R. De Schééper 21 bladzijde 1 - 18 Harmonie Concordia in vogelvlucht Inleiding Muziekvereniging Concordia is de Heemkunde Werkgroep zeer erkentelijk voor het feit dat ze in de gelegenheid gesteld wordt om zich in het Reusel zo populaire blad De Schééper te kunnen promoten. Wij willen u in grote lijnen iets vertellen over het verleden van Concordia. Het 75 jarige bestaan van de vereniging is hiervoor een prima aanleiding. U zult in ons verhaal vele Reuselse mensen tegenkomen, waarvan u er nog vele zult kennen. Ons verhaal is voornamelijk gebaseert op gegevens die nog in het archief van Concordia te vinden zijn. Het begin Het oudste document van de vereniging dateert van 12 juni 1919. Het is een rekening van de N.V.Koninklijke Nederlandsche Fabriek van Muziekinstrumenten te Tilburg, het is een rekening voor een aantal bestelde muziekinstrumenten. Over het prille begin van Concordia zijn we slecht ingelicht, er zijn alleen nog wat rekeningen en een kasboek bewaard gebleven en er zijn geen verslagen of andere documenten bekend. Vlak na de eerste wereldoorlog heeft Reusel blijkbaar een soort van economische en cultirele opleving doorgemaakt. Vele plaatsen in de direkte omgeving hadden al een fanfare. bij een aantal (vooraanstaande) Reuselnaren is toen blijkbaar het idee ontstaan om een muziekgezelschap op te richten. Het is natuurlijk koffiedik kijken, maar het zou me niet verbazen dat men besloot een harmonie op te richten en geen fanfare, dit omdat aartsrivaal Bladel al jaren prat ging op zijn fanfare. Om ze de loef af te steken zal men daarom een harmonie opgericht hebben. De uitgrbreidere harmoniebezetting had meer aanzien. Het is natuurlijk ook mogelijk dat de eerste dirigent H van Gisbergen, die in Hooge Mierde in 1914 al een harmonie had opgericht, geadviseert om geen fanfare maar een harmonie in het leven te roepen. Ook schijnt een concert van de Somerense harmonie Sophia's Lust zo goed bevallen te zijn dat een aantal vooraanstaande Reuselnaren de koppen bij elkaar gestoken hadden met de bedoeling om ook een dergelijk gezelschap op te richten. Deze Reuselse harmonie was geen lang leven beschoren, zoals later zal blijken. We moeten wel bewondering en waardering hebben voor de moed om een dergelijk avontuur aan te gaan. In de beginfase worden 23 blaasinstrumenten aangeschaft waaronder 7 klarinetten en een picolo. Deze 8 instrumenten worden op 9 mei 1925 voor f195.-- verkocht. Het schijnt dat er van de pastoor in processies geen houtblazers mee mochten lopen, en dat kan de rede zijn waarom deze instrumenten verkocht werden. Het kan natuurlijk ook zo geweest zijn dat het instand houden van een harmonie toch te duur bleek te zijn of dat men dood eenvoudig niet voldoende muzikanten aan wist te trekken. De werkelijke reden van de omschakeling van harmonie naar fanfare zal wel nooit meer boven water komen en altijd een raadsel blijven. De bezetting bestond verder van klein naar groot uit 2 cornetten, 1 bugel, 2 cors, 2 alto's, 3 trombones, 1 tuba en een bombardon. het valt op dat er geen enkele trompet bij was. Pas een paar jaar later werd de grote trom en een paar bekkens aangeschaft, maar van de aanschaf van een kleine trom is niets bekend. Mogelijkerwijs hadden ze die van het Gilde in gebruik of was de een of andere particulier in het bezit van een dergelijk instrument. Ook hoe die beginfase organisatorisch verlopen is blijkt niet duidelijk en zal altijd wel een gesloten boek blijven. Dat het toch grondig aangepakt werd, blijkt uit het feit dat er al meteen in 1919 twee honderd exemplaren van de statuten het huishoudelijk regelement aangekocht werden bij de firma J.Koonings uit Eindhoven. Ook hiervan is niet één exemplaar meer aanwezig in het archief. Waar men in de startfase het geld vandaan heeft getoverd, is ook niet duidelijk. En ook hoe de bestuurssamenstelling in het prille begin was niet met absolute zekerheid aan te geven. Burgemeester A.A.Willekens was in ieder geval, tot zijn overlijden in 1930, de erevoorzitter. Zijn broer A.C.Willekens hanteerde, tot de tweede wereld oorlog, de voorzittershamer. C. Vrijsen was de secretaris en P.J. van Gorp, postmeester en broer van 't Bèkkersmènneke, was de penningmeester. De overige bestuursleden waren vermoedelijk Adr. Kerkhofs, Herm. Wouters, Walth. van Loon, Alph. Coppens en Gust Vervaet. De periode tot de 2e wereld oorlog De muzikale leiding Over de opleiding van de muzikanten worden we maar mondjesmaat ingelicht. Het lijkt erop dat aanvankelijk de fraters hierbij een rol hebben gespeeld. In 1920 worden door hen muziekboekjes aangeschaft voor de Afdeling Muziekonderwijs van frater M.Hubertus, terwijl ook frater Edwinius genoemd wordt in verband met de harmonie. Ook W.Verhoeven, gemeente ontvanger en onder-dirigent, heeft zich ingezet voor de opleiding. In 1935 wordt voor korte tijd J. van Wuijtswinkel aangetrokken om les te geven in het trommelen. In 1919 werd Harrie van Gisbergen uit Hooge Mierde als dirigent aangetrokken, hij kreeg van de harmonie zelfs een dirigeerstokje, kosten f 2.--. In 1924 werd hij door J. van den Biggelaar uit Vessem opgevolgd, dit was van korten duur. In 1925 wordt hij opgevolgd door J.M.N. de Wit, voor een salaris van honderd gulden per jaar. In 1927 schrijft de voornoemde van den Biggelaar in een brief aan het bestuur dat hij over de periode van januari tot oktober 1925 nog f 75.-- aan salaris tegoed heeft. In zijn antwoord schrijft A.C.Willekens dat er onvoldoende geld in kas is, maar adt hij alvast f 60.-- zal betalen. De hele geschiedenis van Concordia wordt doorspekt met klaagzangen over geld tekort, zoals nog zal blijken. In 1924 gaat het heel slecht met de vereniging, zoals we kunnen lezen in een brief aan de gemeenteraad van 18 februari 1924,



waarin om f 100.-- subsidie gevraagd wordt. Verder blijkt dat er een tijd lang geen repetitie's geweest zijn en dat men besloten heeft de harmonie om te zetten in een fanfare. De finatiële toestand is slecht en er is een flinke schuld. In 1932 wordt de muzikale leiding overgenomen door Th. Sas uit Turnhout, tot aan de oorlog zwaaot hij er de dirigeerstok. In 1929 wordt Willem Verhoeven als 2e dirigent opgevolgd door Cees Lavrijsen (bassist), beter bekend als Bobbele Kees. De organisatie Waar de repetities in de beginfase plaatsvonden werd nergens met zoveel woorden gezegt, Concordia moest in ieder geval, zoals uit de rekeningen blijkt, tot 1925 zelf voor het warm stoken van het repetitielokaal zorgen. Op 24 december 1922 wordt, bij de fraters, de (eerste?) muziekuitvoering gegeven. Vanaf ongeveer 1928 werd hotel 'De Palmboom' als repetitie en concertzaal gebruijkt. In 1926 wordt Concordia tot de 'Kempische Bond van Muziekgezelschappen' toegelaten, Eersel, Bladel, Hoogeloon, Vessem, Bergeijk en Hapert waren hierbij al aangesloten. Deze bond organiseerde elk jaar een muziekfestival bij een van de aangesloten verenigingen. Het festival begon met een gezamelijke mars, waarna elke vereniging twee muziekstukken speelde. In die tijd was dat een ware happening in de open lucht, en die veel toeschouwers trok. Financieel ging het Concordia niet voor de wind, pas in 1928 krijgt de vereniging voor het eerst gemeentesubsidie, en wel f 100.-per jaar, terwijl zij die al in 1924 hadden aangevraagd. De contributie werd in die tijd elke week door de dirigent geïnd en bedroeg een stuiver. In 1926 leverde dat precies f 99.-- op jaarbasis op. Een andere inkomstenbron waren de begunstigers, In 1922 waren er twee donateurs, goed voor f 3.-- per jaar, en 8 begunstigers, die per man f 1,50 betaalden, samen waren ze goed voo f 18.--. De aktie's gericht op het werven van donateurs en begunstigers, in die tijd honoraire leden genoemd, stonden nog in hun kinderschoenen. Frans Vosters en cornelis Segers waren in 1922 de twee enige donateurs. Om aan de financiële problemen het hoofd te bieden werd in 1924 een obligatielening gesloten van f 375.--. Ook van particulieren werd wel wat geld geleend. Uit 1927 is namelijk een briefje bekend waarin onder dank voor een gebrachte serenade een geleend bedrag kwijdgescholden wordt. De hoogte van het bedrag stond in de brief niet vermeld. Bij uitvoeringen werd gecollecteerd, er werden loterijen gehouden en met Reusel kermis werden er bloemen verkocht. Aan de loterijen waren intressante prijzen verbonden zoals een Heilig Hartbeeld of een varken. De uitgaven werden vooral besteed aan de dirigent en de instrumenten. Ook de tromdrager werd uitbetaald, in 1926 kreeg hij voor een muzikale rondwandeling f 1.-- en voor een serenade f 0.50 In 1927 worden weer 212 exemplaren van de statuten en het huishoudelijk reglement aangeschaft, van deze zijn er nog enkele bewaard gebleven en leveren toch wel wat interressante informatie op. Alle leden en bestuursleden moesten de statuten aanschaffen, kosten één kwartje. Het regelement staat bol van geboden, verboden en straffen. De vereniging was ook weinig democratisch van structuur, maar dat alles paste allemaal in die tijd. De vereniging was in die tijd verplicht om twee keer per jaar op een belangrijk punt in het dorp een uitvoering te geven of een muzikale rondwandeling te maken. Er moesten 3 bestuursleden bij aanwezig zijn, elk bestuurslid dat er te weinig was moest vijf gulden boete betalen. Afwezigheid bij een uitvoering kwam de muzikanten op een boete van een halve of hele gulden te staan. Het op straat muziek maken werd bestraft met één hele gulden. De bestuursleden worden door de leden gekozen met uitzondering van de ere-voorzitters, de dirigent en onder dirigent. De erevoorzitters zijn automatisch de burgemeester en de pastoor, dat een pastoor ooit ere-voorzitter geweest is blijkt nergens uit. Trouwens uit niets blijkt ooit enige bemoeienis van de geestelijkheid met de harmonie en dat mag, voor die tijd, zeker uitzonderlijk genoemd worden. Als de fanfare opgeheven zou worden, zouden alle bezittingen ten goede aan het 'Willekensfonds' komen. Geen wonder als de voorzitter A.C.Willekens en de ere-voorzitter A.A.Willekens heet. Uitvoeringen en serenades In de beginfase zal uiteraard alleen zeer eenvoudige muziek gespeeld zijn. Zo werden marsen gespeeld als Lustig Voorwaards, Marche des Troubadours, Guiliaume Thorn's Jubelmarsch, De Rotterdamsche Vlag, Honneurs aux Basses, enz. enz. Ook het Wilhelmus werd aangeschaft. In die tijd werden altijd twee uitvoeringen gegeven, een voor de dames en een voor de heren. Voor de dames was dat alyijd 's middags, zodat ze voor het donker thuis konden zijn. De muziek was dikwijls niet meer dan een voorprogramma, de hoofdmoot was een toneeluitvoering, eveneens verzorgd door de leden van de fanfare. De buitenuitvoeringen werden op een provisorisch in elkaar getimmerde 'kiosk' gehouden, een echte kiosk had Reusel nog niet. Verder waren er per jaar een drietal rondwandelingen door het dorp en nam men aan alle processies deel, bijv. de jaarlijkse sacramentsprosessie in de Lensheuvel. Optochten waren in die tijd nog in. Zo nam Concordia bijv. deel aan de optocht van de Werkliedenvereniging in 1928. Op één optocht gaan we nader in. In de Meierijsche Courant lezen we een uitgebreid verslag van de Missiefeesten op 15 augustus 1921 in Reusel. De optocht die 's middags gehouden werd trok van heinde en ver belangstellenig. De stoet was als volgt samengesteld: 1 Twee herauten 2 Reuselse Harmonie en liedertafel 'De Veldbloem' 3 Praalwagen 'De triomf van het Kruis' 4 Dajaks Kinderen 5 Groep indianen met opperhoofd 6 Praalwagen 'Maria Boodschap' 7 Harmonie van Hooge Mierde 8 Praalwagen 'Geboorte van Jezus' 9 Herderkens, herderinnekes, Drie Koningen, Jezus, st Janneke 10 Praalwagen 'Huisje van Nazaret' 11 Fanfare Bladel 12 Bruidjes 13 Praalwagen 'Jezus de Kindervriend' 14 Bruidjes 15 Praalwagen 'De Bergpredicatie'



16 Missie-Encycliek 30 nov. 1919 Z.H.Benedictus XV, kardinaal van Rossum 17 Geloofsverkondigers: H.Franciscus, H.Willibrordus, H.Bonifatius. 18 Chinese Keizerin met groep Chinezen 19 Praalwagen vertrekkende misionarissen 20 Fanfare Lage Mierde 21 Praalwagen 'Negerhut' 22 Negerkoning met slaafjes 23 Praalwagen 'Maria Koningin der slaven' 24 Heilige Kindsheid in beeld 25 Praalwagen 'Kroning van Maria' groep engelen 26 Fanfare Hapert 27 Praalwagen 'Toewijding aan het H. Hart van Jezus' 28 Koninklijke Marechaussee. Verder bracht men serenades bij feestelijkheden zoals Gouden Bruiloften e.d. Op 12 Oktober 1921 werden in Reusel twee Gouden Bruiloften gevierd. 's Morgens om half acht vertrok Concordia en het Gilde st Joris naat 't Holland om daar het bruidspaar Lavrijsen Joosten af te halen. Daarna vertrok de optocht naar Den Hoek, waar het bruidspaar Vosters - Weijts stond te wachten. Daarna vertrok de kompleete stoet naar de kerk. De stoet bestond uit twee herauten, acht ruiters, Gilde st Joris, Harmonie Concordia, praalwagen 'de Kaartclub', het echtpaar Lavrijsen - Joosen in rijtuig, weer acht ruiters, praalwagen 'de Schapenhandel', het echtpaar Vosters - Weijts en tot slot nog een aantal ruiters. Op 4 februari 1926 werd een serenade gebracht aan de heer en mevr. Knottenbelt die in het Paviljoen aan de Turnhoutseweg verbleven, na afloop werd de fanfare op sigaren en bier onthaald, zoals we in de Meierijsche Courant kunnen lezen. Op 10 oktober 1931 was de fanfare present bij de goude bruiloft van Jos Imants en Johanna van Gorp. En ook nam men deel aan festivals en cocoursen. Muziekfestivals Op 22 juli 1934 werd er in Reusel een groot muziekfestival gehouden, waaraan behalve Concordia ook de fanfare's De Goede Hoop uit Eersel, L'Union uit Bladel, Wilhelmina uit Hoogeloon, St Cecilia uit Vessem, Echo der Kempen uit Bergeijk en Kunst Adelt uit Hapert deelnamen. Alle gezelschappen voerden samen de 'Marche Universelle' uit, dat meot een zeer imponerende gebeurtenig geweest zijn. In die tijd werden die festivals altijd in de open lucht gehouden omdat er nergens een geschikte concertruimte te vinden was. Concordia was ook present op andere festivals in de buurt, zo ging men in 1926 naar Arendonk, in 1927 naar Hapert en in 1928 naar Bergeijk, elk jaar was wel ergens een festival. Concoursen In die tijd werd er ook al aan concoursen deelgenomen. Op de eerste plaats waren er de solistenconcoursen, in 1928 gaan J.C.Lavrijsen (trombone) en J. Kerkhofs (trombone) in St Oedenrode op concours, ze kwamen uit in de derde afdeling. J. Lavrijsen kwam met de 1e en J.Kerkhofs met de 2e prijs thuis. In de derde afdeling komt ook een kwartet uit, bestaande uit J .v Limpt (piston), H. v Limpt (bariton), M. v Limpt (bugel) en H. Jansen (tuba), zij komen met 63 van de 150 te behalen punten thuis, zonder prijs dus. In 1936 verovert Corn. Laurijsen met zijn bombardon, in de eerste afdeling op een solistenconcour in Hilvarenbeek, een eerste prijs. In 1937 gaan 7 solisten naar een concour in Best, de resultaten zijn niet bekend. Van het concour in 1939 in Hapert zijn de resultaten wel bekend: A. Lavrijsen (kleine trom) H. Verhagen (alto) A.M. Dirkx (piston) P. Lavrijsen (bombardon) J.M.Lavrijsen Jr (bariton) J. Verhagen (piston) H. Jansen (tuba)

3e afd. 1e prijs 3e afd. 2e prijs 3e afd. 2e prijs 2e afd. 1e prijs 2e afd. 1e prijs 1e afd. 2e prijs 1e afd. 2e prijs

Op 18 augustus 1929 neemt Concordia deel aan een iternationale Muziek en Zangwedstrijd in Eindhoven. Het 35 koppige korps voert onder leiding van J. de Wit 'La Reine de Fleurs' van Meurice en 'Bellatrix' van Caldero uit. Ze komen uit in de derde afdeling en promoveren naar de tweede. Voor dit cocours werd de fanfare begeleid door de heer A.M. van Leest uit Eindhoven. Van Leest was dirigent van de harmonie L'Entrée Joyeuse uit Eindhoven, Hij had in Leerdam de directeursprijs (prijs voor de beste dirigent op een concour) gewonnen. Van Leest componeerde ook de mars 'Prins Bernard', de fanfare had deze maars ook op het programma. Met van Leest hadden ze dus een zwaargewicht binnen gehaald. In 1931 krijgt de fanfare zijn eerste muzikale tegenvaller te verwerken. Op een concours in Beek en Donk wordt slechts een tweede prijs behaald. Dirigent De Wit krijgt dit minder goede resultaat in de schoenen geschvoven en wordt daarom vervangen door Th. van Sas. In 1938 gaat Concordia weer op cocour, ditmaal in Boxtel, met het verplichte werk 'Clivia' en als keuzewerk de ouverture 'Elmar'. Er werd een eerste prijs behaald. In het juryrapport kregen vooral de bugels een compliment voor hun 'beschaafde toon'. Met 353 (van de 420) punten ging Concordia dus met een 1e prijs naar huis. BUMA Omdat in die tijd elk jaar een opgave aan het 'Bureau voor Muziek-Auteursrecht' (tegenwoordig zouden we gewoon BUMA zeggen) gedaan moest worden, zijn we tamelijk goed ingelicht over de muziekstukken die gespeeld werden. Voor het merendeel waren dat stukken die geschikt waren voor 'wandelingen en dorpsfeestjes'. Dus vooral marsen en populaire lichte muziek. Hier volgt een greep uit het repertoire: Concordia Feestmarsch, Leve de Federatie, Potpori populaire, Groot Nederland, Juliana,



Prins Bernard, zoals je ziet waren er nogal wat koningsgezinde componisten in die tijd. Tot ongeveer 1930 moesten de auteursrechten aan de Société des auteurs, compositeurs et éditeurs de musique in Parijs betaald worden. Later aan de BUMA. Hierdoor ontstond vaak een heleboel geharwar. Toen Concordia zich bij de Kempische Bond van fanfaregezelschappen aansloot, was men van mening dat deze bond dat centraal (en dus goedkoper) kon regelen. Dat bleek dus een misvatting, pas toen men zich in 1941 bij de KNF aansloot, werd dit door de organisatie geregeld. De periode 1939 tot 1952 In 1939 is de periode van A.C.Willekens ten einde. Hij wordt opgevolgd door Adr. Kerkhofs, die de voorzittershamer in 1942 weer overgeeft aan Jac. Heuvelmans. Zijn voorzitterschap duurt tot 1952. In 1939 treden een aantal nieuwe bestuursleden aan namelijk: Jan Imants, W van Hoek (secretaris), H Jansen, Adr. Coolen (penningmeester), en Jac Heuvelmans die later de nieuwe voorzitter wordt. Na twee jaar vrdwijnen Adr. Kerkhofs, Jan Imants en M. Vrijsen uit het bestuur. In 1941 komen Adr. van Dooren en J.L.Kaethoven en in 1942 Ant. Coppens en A. van de Palen in het bestuur. Veel bestuurswisselingen in een korte tijd zijn meestal geen goed teken, en dit is ook nu het geval. Er is veel onvrede en irritatie, dit is dan ook een heel moeilijke periode voor de fanfare. Door de oorlogssituatie is de financiële situatie ronduit belabberd. de toenmalige fanfare moest het vooral hebben van feestelijke gebeurtenissen, maar wat viel er in die tijd nu te vieren, niet veel. De organisatie In 1941 waren de inkomsten maar f 638,11. In 1942 f 980,80 met een uitgaven van f 1006,98 een tekort van f 26,18. uit deze getallen blijkt dat Concordia over uiters bescheiden financiële middelen beschikte. Vermoedelijk is het dan ook dat deze krappe kas er de oorzaak van is dat de dure dirigent Th. van Sas vervangen wordt door het verenigingslid Kees Lavrijsen, die tot die tijd onderdirigent was voor een salaris van f 50.-- per jaar. Van Sas vroeg f 5.-- per repetitie, en dat was, gezien de schaarse middelen, onbetaalbaar. In 1944 gaat Jan Verhagen de aspirantleden lesgeven, in 1950 wordt dit door H.Jansen (d'n Haos) overgenomen. Er werd van alles gedaan om de financiële te verbeteren. In 1947 werdt een Vlaamse Kermis georganiseerd en er werd voor f 2000.-een grote danstent gehuurd. In 1948 is de gemeentelijke subsidie opgelopen tot f 350.-- per jaar. Op 16 december 1948 wordt de Stichting Reusel's Muziekleven opgericht, de bestuursleden hiervan zijn dezelfde als die van Concordia. Deze stichting leende geld in de vorm van obligaties. Iedereen kon obligaties kopen en dat geld kwam ten goede aan Concordia. Elk jaar werden obligaties tot een zeker bedrag uitgeloot, voor de uitgelote obligaties kreeg men zijn geld terug. Het was dus eigenlijk een soort renteloze lening. Het bestuur probeerde wel om de eigenaren te bewegen het geldbedrag waar ze recht op hadden aan de vereniging te schenken. Ook heden ten dage klinkt regelmatig de klaagzang over slecht repetitiebezoek. Zo oud als de fanfare is kom je die klachten tegen, er worden vaak forse maatregelen voorgesteld, zoals boeten, schorsen en zelfs royeren. Dat laatste is inderdaad ook een enkele keer gebeurd. Ook wordt er nog al eens over de slechte marsdiscipline van sommige leden. Ook wordt er vaak geklaagd over de hoge reparatiekosten van de instrumenten. Als oplossing wordt steeds aangedragen dat de leden zuinig met hun instrumenten om moeten springen. Toch zijn de mankementen in het algemeen niet het gevolg van ondeskundig gebruik, de oorzaak zit veeleer in de slechte kwaliteit van de instrumenten, en ook van het feit dat ze veel te lang mee moesten gaan. Het blijkt gewoon dat als de aanschafkosten stijgen de reparatiekosten dalen. Het ledental groeit in deze tijd gestaag, van 46 in 1947 tot 55 leden in 1950. Tot 1940 was hotel 'de Palmboom' (eigendom van Peer Hoeks en Marie Leijen) het repetitielokaal en ook de concerten en toneeluitvoeringen werden daar gegeven. In 1941 wordt door de leden een protestbrief aan het bestuur gericht. Ze vinden de ruimte veel te klein en dringen er bij het bestuur op aan dat de ruimte vergroot wordt of dat er naar een andere ruimte moetworden uitgekeken. Gevolg hiervan Concordia verhuist naar zaal Kaethoven en de eigenaar J.L. Kaethoven wordt bestuurslid. Door het oorlogsgeweld was er vrij veel schade ontsaan aan de bezittingen van de harmonie, zoals blijkt uit een schadeclaim na de oorlog. Opvoeringen Ook het opvoeren van toneelstukken is tijdens de oorlog problematisch, zo wordt het toneelstuk 'Daar zit 't 'm in verboden. In 1943 wordt de revue 'Wij zijn niet Bang'opgevoerd, eerst moet dit stuk ter keuring worden aangeboden, maar voordat gebeurd worden er al stukken uit geschrapt onder andere de hulde aan het Huis van Oranje. Tijdens de oorlogsjaren was er dus duidelijk spraken van komkommertijd. Na 1945 komt er weer leven in de brouwerij, er wordt een groot internationaal vocaal en instrumentaal concours georganiseerd. Hiermede wilde men het 25 jarig jubileum van de fanfare vieren omdat men daar in 1944 niet voor in de gelegenheid was. Het gebeuren vond plaats in de harmoniezaal van J.Kaethoven Stukje uit het dagboek van Helmus Faes 5 februari 1945 Vandaag vierde Fanfare Concordia zij 25 jarig bestaansfeest, er werd flink gefeest, we kregen ieder 5 warme broodjes en bier en zelfs de Engelse sigaretten ontbraken niet, de humorist van Lunen uit Tilburg luisterde de feestavond op met zang en toneelstukjes. Alf. van Limpt was 25 jaar lid, dus mede oprichter van de fanfare. Hij en zijn vrouw werden door voorzitter Heuvelmans gehuldigd, hem werd een passend cadeau aangeboden. In 1949 wordt een onderling solistenconcours georganiseerd. De heer Gijsbers neemt de pianobegeleiding voor zijn rekening. Een ander wapenfeit uit deze periode van Concordia's geschiedenis, is de bouw van een muziekkiosk. De fanfareleden bouwen de kiosk zelf. Bij J.H. Kerkhofs molenaar en houtzagerij laten ze twee en een half kuub hout zagen waarmee de kiosk gebouwd wordt. Ook in deze periode worden er door de fanfare veel toneelvoorstellingen gegeven, er was een grote publieke belangstelling voor. Er werden stukken opgevoerd als: 'Als de sirene gaat', 'Het elfde gebod', 'Het Consultatiebureau', enz, enz. De periode 1952 tot 1981 Het bestuur. In 1952 raakt de fanfare in een soort crisissituatie. De archieven maken niet precies duidelijk waar de conflicten overgingen, het vertrouwen in het bestuur is in ieder geval gering. De burgemeester en erevoorzitter C.A.A. van Beek speelt een bemiddelende rol. Hij spreekt met de leden, die hun mening geven over het bestuur, dit heeft tot gevolg dat de voorzitter, de ondervoorzitter en de secretaris vertrekken. F. Kerkhofs, A. van Daal, H. Jansen en A. Wigman treden toe als bestuurslid. Jarenlang wordt nu het bestuur gevormd door W.



Kerkhofs (voorzitter), A. van Daal (secretaris), en G. Janssen (penningmeester). Onder hun leiding verandert er nogal wat in de vereniging. De organisatie Het grootste probleem, van elk bestuur van Concordia, was en is nog steeds de financiele toestand. De subsidie van de gemeente blijft ong steeds aan de lage kant, in 1952 is dat nog steed f 350.-- per jaar. Een van de grootste sucsessen van dit bestuur is geweest, dat ze in staat gebleken zijn door constructieve onderhandelingen met de gemeente, die subsidiebedragen steeds te verhogen. In 1954 was de subsidie al f 750.--. De subsidie loopt in 1960 al op naar f 1500.--, in 1960 wordt het f 2000.-- en in 1975 al f 8000.--. De contributie was ook niet bepaald een vetpot, de bijdrage van de leden was erg laag. Pas in 1971 wordt de contibutie verhoogd naar vijftig cent per week voor leden vanaf 18 jaar, de jongeren betaalden een kwartje. Het nieuwe bestuur statr meteen na zijn aantrede een grootscheepse aktie om meer donateursgelden binnen te halen. Uit die beginjaren is precies opgetekend hoeveel bijdrage elk Reusels gezin voor de harmonie over had. Uit de gegevens blijkt dat vrijwel elk Reusels gezin een jaarlijkse bijdrage aan de vereniging gaf. Blijkbaar zag men toch het belang in van het muziekgezelschap, de harmonie werd zonder enige twijfel gedragen door de Reuselse gemeenschap. Een nadeel voor Reusel is altijd geweest dat er weinig grote industriëlen of andere rijke mensen gewoond hebben die de kas eens flink konden spekken. In 1958 komt het bestuur met een prima initiatief, samen met Reusel sport wordt het openluchtbal in leven geroepen, een gouden greep. Dit openluchtbal sloeg enorm aan van heinde en ver stroomde het jonge danspubliek toe, in korte tijd was dit festijn in de wijde omtrek bekend en geliefd. Er was sfeer, en voor de verliefde paardjes was er volop romantiek door de feeërieke verlichting en de lokkende duisternis van de omringende begroeiing. Andere aktie's waren bijvoorbeeld het slopen van het oude pakhuis in 1954.Er werd een grote Vlaamse kermis georganiseerd, die behoorlijk wat geld in het laatje brengt. Van Paashuis uit Boxtel wordt voor f 1500.-- een danstent, een consumtietent en een snoepkraam gehuurd, Hoefnagels uit Helmond zorgd voor een schommel, mallemolen, lunapark, schiettent, lijntrektent en een balco. De fanfare zelf verpachte nog kramen voor de verkoop van vis, frites en ijs. Daarnaast werd nog een grote loterij georganiseerd, hierna kon het feest beginnen. Het bestuur is in die tijd voortdurend in de weer om de vereniging een gezonde financiële basis te geven. In 1959 zijn alle obligaties die de Stichting Reusels Muziekleven in 1947 verkocht had, uitgeloot. De financiële positie van de vereniging verbeterde zienderogen. En de gelden werden uitstekend besteed, veel geld werd besteed aan de aanschaf van nieuwe instrumenten. Dat was ook nodig, want jarenlang werd hieraan te weing besteed. Hierdoor was het instrumentarium tot een bedenkelijk peil gedaald. Je ziet ook dat door de goede aanschaf de bedragen die uitgetrokken moeten worden voor reparatie's jaarlijks dalen. Er wordt ook gewerkt aan de uitbouw van het instrumentarium ten behoeven van de klankbalans en het timbre van het orkest. Zo wordt in 1953 een dure bariton-sax aangeschaft. Dit zal zo blijven totdat de drumband opgericht wordt. Dan blijken die hoge financiële inspanningen door de fanfare niet meer op te brengen. En zoals te verwachten viel, blijken de onkosten voor reparaties weer te stijgen. In de loop van de geschiedenis van Concordia wordt op de jaarvergaderingen vaak op de grote reparatiekosten gewezen. Het is steeds weer hetzelfde terugkerende liedje. En als medicijn voor deze kwaal wordt elke keer dezelfde remedie gegeven: wees zuinig op je instrument. Uit de reparatierekeningen blijkt dat zelden de mankementen ontstaan door onoordeelkundig gebruik. De oorzaak van die hoge reoaratierekeningen is zonneklaar: een te oud en te goedkoop instrumentarium. Ook hier blijkt goedkoop, duurkoop. Hogere investeringen in aankoop leiden tot lagere reparatiekosten. Muzikale vooruitgang In 1947 volgt W. van Leest Kees lavrijsen als directeur op, gestaag wordt er dan gewerkt aan het muzikale niveau van de vereniging. Maar in die tijd is er nog geen muziekschool, de opleiding is in handen van leden van de vereniging zelf. Maar toch worden er sucsessen geboekt. Op 6 juli 1952 wordt te Valkenswaard met 109 punten een goede eerste prijs in de afdeling uitmuntendheid behaald en vind er promotie naar de Ere-afdeling plaats (de hoogste afdeling op één na). In die hogere afdeling ktijgt de fanfare aanvankelijk moeilijk. In 1954 wordt op een cocours in Millingen wordt een tweede prijs gehaald. In 1956 haalt de fanfare met 83 punten een tweede prijs in Oisterwijk. In 1960 volgt een con cours in Mook, hier halen we voor het eerst weer een eerste prijs. In 1962 wordt te Bergeijk met 90 punten weer een tweede prijs behaald. Een ander lofwaardig initiatief was het oprichten van de jeugdfanfare in 1953. Deze jeugdige muzikanten stonden onder leiding van Marten Heesters, die dan ook de onderdirecteur is. Wat deze bezielde animator voor de harmonie betekend heeft, valt moeilijk in een paar woorden te omschrijven. Tot hij in 1977 door Sjeng Hermans opgevolgd wordt, is hij de drijvende kracht achter de harmonie, zowel in muzikaal als in orggnisatorisch opzicht. Zelf grotendeels autodidact, maar toch een uitmuntend muzikant, verzorgd hij de opleiding. In 1959 wordt de muziekschool in Bladel opgericht, maar de opleiding van de leerlingen van de fanfare blijft voorlopig in eigen handen. Voor de fanfare was 1957 nog bijna een interessant geworden. Toen penningmeester A. Coolen vernam dat de A.O.W. ingevoerd zou worden, beloofde hij, onder het genot van een borrel, dat als dat waar zou zijn, hij zijn hele A.O.W. aan de vereniging zou schenken. Het is er helaas nooit van gekomen. In 1960 wordt jammergenoeg de muziekkiosk in de Kruisstraat afgebroken. Hierdoor kwam noodgedwongen een einde aan een lange reeks van sfeervolle zomeravondconcerten. Deze kiosk was eigendom van de fanfare. Er zijn wel een aantal pogingen gedaan om de kiosk door de gemeente over te laten nemen, maar dit is nooit gelukt. Een ander verheugend wapenfeit was het volgende. De fanfare had nog nooit een uniform gehad, behalve dan een uniformpet. In 1961 kopen ze 2e hands K.L.M. uniformen voor de prijs van ongeveer f 75.-- per stuk, in 1962 komt er zelfs een uniform voor het bestuur. Geen discriminatie meer In 1963 bepaald het bestuur dat er voortaan meisjes lid van de fanfare mogen worden. In het begin wordt er weinig gebruik van gemaakt, pas als de fanfare harmonie geworden is, begint dat op gang te komen. In 1976 zijn er nog maar 7 meisjes lid van Concordia, we moeten nog tot 1993 wachten voordat ze bij de harmonie in de meerderheid zijn.



Komkommertijd In 1963 gaat Concordia weer door een klein dal, er wordt steen en been geklaagd over het slechte repetitiebezoek, er wordt gerookt en gepraat onder de repetities, de marsdicipline is slecht, en ga zoo maar door. De oorzaak wordt gezocht door de opkomst van de televisie. Er wordt geleit voor lichtere muziek. Anderen zien als oorzaak het zachtaardige optreden van de dirigent. Er worden strenge maatregelen geëist tegen leden die regelmatig repetities verzuimen. Maar het mag allemaal niet baten. Dat er inderdaad sprake was van een malaise blijkt ook uit het feit dat er in die tijd minder donatiegelden binnen komen. Een frisse wind Het is duidelijk dat er iets dient te gebeuren. Er worden 3 maatregelen getroffen. In 1967 wordt de muziekcommissie opgericht, hierdoor worden meer leden betrokken bij het beleid van de muziekkeuze. In 1968 wordt besloten om de fanfare om te bouwen tot een harmonie. Van een Utrechts muziekkorps worden een aantal 2e handse klarinetten overgekocht. Om de overgang naar harmonie te kunnen bekostigen wordt in het totaal f 30 000.-- geleend. En dirigent van Leest wordt vervangen door van Gool. Hij moet er voor zorgen dat er een frisse wind door het korps gaat waaien. Dat hij zijn taak serieus opneemt blijkt uit een brief die hij kort na zijn aantreden aan het bestuur schrijft. Hij schrijft dat hij wel aangenomen is om wat meer dicipline en muzikaal niveau in het korps te brengen, maar zegt dat daat niet veel van terecht komt als het repetitieverzuim zo hoog blijft en dreigt met opstappen als het bestuur daar niets aan doet. Een toontje lager De harmonie gaat in 1968 al meteen op concours in Helmond, het corps behaald er een eerste prijs in de derde afdeling. In 1969 wordt overgeschakeld op instrumenten met een lage stemming (zetting). 1969 Is ook nog in een ander opzicht een merkwaardig jaar, voor het eerst wordt de jaarvergadering niet meer met een gebed begonnen. Een traditie van 50 jaar was hiermee ten einde. Op 5 mei 1971 wordt door burgemeester Cas van Beek het nieuwe instrumentarium aan de leden aangeboden. Er zijn dan een tiental klarinettisten, twee hoboïsten en een fluitist bij het korps. Een aantal belangrijke instrumenten zoals: een basklarinet, fagot, piccolo, althobo, enz, enz, ontbreken dan nog. Van een volledige uitbouw naar een harmoniebezetting is nooit veel meer van gekomen, uit muzikaal oogpunt erg jammer. Intussen hadden zich een aantal nieuwe bestuursleden aangediend. In 1961 kwamen Jan v Limp (Prut) en frans Kerkhofs (Gotte Frans) in het bestuur. In 1962 kwam H. Sanders het bestuur versterken en in 1967 kwam Janus Verhagen erbij. Crescendo Op 1 januari 1973 trad Hans Bakker aan als dirigent, hij zal tot 1991 het muzikale gezicht van het corps bepalen. Vooral bij de jeugd sloeg zijn manier van werken aan. Door de verbeterde opleiding aan de muziekschool en zijn enthousiaste manier van werken steeg het muzikale niveau in deze faze sterk. Dit werd bewezen door een reeks uitstekende concerten in de Kei en het aantal concoursen waar een eerste prijs werd behaald. In 1973 leide Hans Bakker de harmonie op een concours in Bergeijk al naar de eerste prijs in de tweede afdeling met 294,5 punt. In 1974 werd in Hilvarenbeek met 288 punten een eerste prijs in de eerste afdeling behaald. In 1975 werd in de afdeling 1b met 296,5 punt een eerste prijs behaald. Hans Bakker heeft tijdens deze opbouwfase van de zeer jeugdige harmonie veel nuttig werk vericht. Jarenlang heeft hij aan alle leerlingen van Concordia klarinetlessen gegeven. En later toen het jeugdorkest opgericht was heeft hij daar nog een aantal jaren de leiding aan gegeven. Zijn muziekkeuze was afwisselend en iteressant. Hij had een duidelijke en stijlvolle manier van dirigeren. In 1977 komt aan de periode Marten Heesters (Marten Krekel) een einde. Sjeng Hermans volgde hem op als 2e dirigent. Sjeng was 'kompleet' aan de muziekschool opgeleid tot en met het D-diploma, en in 1984 slaagde hij voor het dilpoma assistent dirigent. Sjeng is altijd een groot voorvechter geweest voor de verbetering en uitbreiding van het instrumentarium van de harmonie. Hij heeft zich tot een waardig opvolger van Marten Heesters ontpopt. Sjeng is jarenlang lid geweest van de werkgroep van de Muziekcommissie, en op dit ogenblik is hij nog een van de drijvende krachten in de AC (waarover straks meer). In 1992 werd hij als 2e dirigent opgevolgd door Marius Wouters. Het jeugdorkest Als we de jaren 80 naderen stijgt het aantal leerlingen nog steeds. Er ontstaan allerlei samenspelgroepjes en er wordt het een en ander voor de jeugd georganiseerd. Zo wordt er in 1978 door Wim van Limpt en Henk Verhagen in de Steevert in Steensel een muziekkamp georganiseerd. In 1980 is er voor de jeugd het Polvokamp in Riethoven, voor de organisatie hiervoor tekenen nu: Marius Wouters, Louis Gijbels, Martien Vosters en Kees Vosters. In 1976 ontstaat bij een aantal leden het idee om een jeugdorkest op te richten. In verband met de oprichting kunnen we Henk Verhagen, Wim van Limpt, Sjeng Hermans en Marius Wouters noemen. Later werd Harrie van Limpt de vaste begeleider van het jeugdorkest tot hij door de huidige begeleider Piet Vosters opgevolgd werd. De muzikale leiding van het jeugdorkest was in vele handen onder andere: Bartels, Bert de Proost (1981) Cor van Rooy, Hans Bakker (1987) en Dian Drugmand (1991). Deze belangrijke periode uit de geschiedenis van de harmonie laten we eindigen als Wim Kerkhofs na 28 jaar voorzitter te zijn geweest, zijn voorzittershamer neerlegt. We moeten afscheid nemen van een markant en bezielend leider van de vereniging, waarvoor hij sinds 1952 dag en nacht klaar stond. Onder zijn leiding waren een aantal belangrijke ontwikkelingen tot stand gebracht: Het oprichten van de drumband, het omschakelen van fanfare naar harmonie, de organisatie van het openluchtbal, grote veranderingen in de opleiding van de leerlingen en het oprichten van het jeugdorkest. De periode 1981 tot 1993 Het bestuur In vrij korte tijd waren een aantal bestuursleden van het toneel verdwenen, zo gingen: Wim Kerkhofs en Toon van Daal in 1978, Graot Jansen in 1977, Frans Kerkhofs in 1978, Jan van den Hout in 1977, Bertha de Bruijn in 1980 en Wim van Limpt in 1978. Van de andere kant mogen we ook een aantal nieuwkomers begroeten, Peter van Gestel, Frans van Limpt en Harrie van Limpt komen in 1979 de gelederen versterken, in 1980 is dat Jan Jansen en in 1983 zijn dat Jozef van de Voort en Janus Jansen, tot slot treden in 1984 Frans Peters en Koos Coolen toe. In 1981 wordt Janus Verhagen de nieuwe voorzitter, vanaf 1967 was hij al bestuurslid en hij had jarenlang de organisatorische leiding van de drumband in handen. In 1986 wordt hij secretaris terwijl hij als voorzitter door Koos de Wouw wordt opgevolgd. Koos Goverde volgde Graort Jansen op als penningmeester.



Een harde noot te kraken Een van de belangrijkste initiatieven in de jaren tachtich was het oprichten van een clubblad, aanvankelijk heette dit Korpsnieuws, maar later werd dat omgedoopt tot Notenkraker. Jan Kaethoven was de grote animator.In maart 1984 zag de eerste aflevering het levenslicht de redaktie werd gevormd door Wim van Gompel (de schrijver van dit stuk), Janus Jansen, André Huijbreghts, Wil van Haren en Riet van Gorp. Een jaar later is de redactie tot een persoon uitgedund, maar dank zij de inspanningen van Jan Kaethoven is er enige tijd later weer een voltallige nieuwe redactie. De nieuwe redactieleden zijn: Conny van Gorp, Bianca Kokken, Jolanda van Eijk, Martien Vosters, Jan Jansen en Wil Daniëls. Er is nu een beter concept voor het blad gevonden met rubrieken als: Uit de oude doos, Efkes buurten mee ......, Wist u dat......, Aktiviteiten enz, enz. Hiermee blijkt de redactie een succesformule gevonden te hebben. Het blad wordt een stuk dikker en veel intressanter. De oplage stijgd tot boven de 2000. Er wordt met veel enthousiasme aan het blad gewerkt. Het lijkt zo gemakkelijk om een clubblad in stand te houden, maar het is ontzettend moeilijk. Daarom hulde aan de redactie van de Notenkraker die nog steeds een belangrijke rol speelt in onze vereniging. Alaaf Een ander belangrijk initiatief is het jaarlijkse carnavalsconcert, aan de wieg van dit evenement staat Wil Savelberg. Jarenlang is hij de grote stimulator en organisator. De formule bestond aanvankelijk uit lichte muziek die vergezel ging van een humoristische act. Later werd er ook bij geplaybacked en werden er tonpraoters ingehuurd. De publieke belangstelling was al snel overweldigend, zodat er elk jaar twee concerten kwamen. Nadat Wil Savelberg de vereniging verlaten had, nam Frans Peters het roer over. Zonder anderen, die zich ook met grote inzet gegeven hebben voor het welslagen Concordia's drukst bezochte concerten, tekort te doen, zullen toch vooral de namen van vooral Wil en Frans met dit spektakel verbonden blijven. Een vrouw aan het roer Eind jaren tachtig begin jaren negentig gaat het muzikaal gesproken wat minder met Concordia, de motivatie loopt terug en de concerten worden minder goed verzorgd. Dit blijkt ook uit een tweede prijs in Hoogezand in 1988, een slechte beoordeling op het Kempenfestival in Hapert en in 1990 een tweede prijs in Veldhoven. In 1991 volgt Dian Drugmand Hans Bakker op als dirigent en er veranderd het een en ander in de organisatie van de harmonie. De Muziekcommissie en de Werkgroep houden op te bestaan. Hiervoor in de plaats komt de Artistieke Commissie, het AC, zij zorgen voortaan voor de muziekkeuze, de concertplanning, adviezen ten aanzien van muziekinstrumenten, opleidingen en ledenwerving enz, enz. De pijp aan Maarten In 1993 is het voor de laatste keer dat de muziekvereniging op de eerste zondag in mei 'gedauwtrapt'heeft. De leden vonden dat deze traditie weinig zin meer had. Deze traditie was, na enige tijd in onbruik te zijn geweest, in de jaren zeventig weer opgepakt. In begin jaren tachtig loopt het eerst zo florerende openluchtbal terug, de belangstelling verminderd en daarmee is het bal ten dode opgeschreven. In 1982 wordt dit evenement voor het laatst georganiseerd. Midden in de roos In 1983 word voor de eerste keer, in het gebouw van de Willem II fabriek, een grote middenstandsbeurs georganiseerd. Het was een overweldigend succes. In 1984 en 1986 wordt di evenement nog eens herhaald, maar de animo onder de Reuselse middenstand blijkt te klein om zoiets voor de vierde keer te organiseren. Een ander initiatief was het organiseren van Reuselse avonden, vooral Wil Savelsberg en Jan Sanders hebben zich daarvoor ingezet. Het waren bonte avonden met optredens van Reuselse 'artisten' . Het wordt in deze tijd steeds moeilijker om Concordia van de nodige finantiën te voorzien, Er zijn in Reusel voort veel verenigingen die een stukje van de koek willen hebben. Het organiseeren van evenementen wordt met de dag moeilijker omdat er van gemeentewegen maar een bepaald aantal vergunningen verleend mogen worden. In 1991 en 1992 wordt er een jaarmarkt georganiseerd. Er wordt geprobeerd de sponsering nieuw leven in te blazen. De jaarlijkse rondgang wordt begeleid door een gedeelte van de harmonie en de drumband. Er wordt veel tamtam gemaakt. Ten behoeven van de Reuselnaren die Concordia extra willen steunen wordt de club van 100 opgericht, iedereen die de harmonie met f 100.-- steunt mag zich lid noemen. We willen dit historisch overzicht besluiten in het jaar 1993, een jaar voor het 75-jarig bestaan van de harmonie, omdat er dit jaar een bijna geheel nieuw bestuur aantreedt. Hoe goed zij het zullen doen, zal de toekomst ons leren.



Bijlage XLIX De Voort --- door Joan Jansen --(1038) in december 1994 onbekend H.W.R. De Schééper DE VOORT De straat en zijn bewoners in de periode 1935 - 1955 Door Jaon Jansen De benaming de Voort komt in ieder Kempisch dorp wel voor. Op de lagere school werd ons geleerd dat een 'voort' een doorwaadbare plaats in een riviertje was. Onze 'Voort' kruist het riviertje de Reusel. Ze begint einde Schoolstraat begin Zeegstraat en loopt in westelijke richting naar de Bakmannen. Voor de Bakmannen draait de 'Voort'naar links om achter de Karel I fabrieken uit te komen op de Turnhoutseweg. Door de ruilverkaveling verviel dit laatste gedeelte. In de plaats daarvoor kwam Ziekbleek dat eerde Blekkehei genoemd werd. De Voort was een karrespoor met erlangs een fietspaadje van zand en sintels. Na de oorlogsverwoestingen van 1944 was de Voort tijdelijk een aanmerkelijk drukkere weg. De hele noord-oosthoek ging door de Voort ter kerke in de noodkerk die toen in het schaftlokaal van de Karel I Ffabriek was. Vooraan in de Voort, tegen de Schoolstraat, lag een akker die de pastorieakker genoemd werd. In de vorige eeuw (19e eeuw) is op die akker een pot met gouden munten gevonden, volgens overlevering door een zekere Borgmans. Op Eersel-markt ruilde hij die munten voor kledingstukken en gereedschappen. Het is zeer waarschijnlijk dat hij toen een aardig kapitaaltje verspeeld heeft. Volgens frater Franciscus waren het Romeinse munten, maar zekerheid hieromtrent hebben wij niet. In de eerste boerderij rechts woonde BorgmanneJan, die bekend stond als een goede buurter maar vooral paardenliefhebber. Hij was gehuwd met Anna Willems uit Hooge Mierde. Jaarlijks maakte hij met een blote-voeten-pater de korenomgang door het dorp. Dat was een pater Capucijn die langs de huizen koren ging bedelen. Jan en zijn broer Herman mochten de buit dan dragen. Zolang de pater goederen, meestal rogge, in natura kreeg, hadden de sjouwers het niet gemakkelijk. Vanaf de preekstoel werden de geachte gelovigen er op attent gemaakt dat de pater in aantocht was. Dat de Borgmannen voor die taak in aanmerking kwamen was gelegen in het feit dat zij direkt of indirekt lid van het kerkbestuur waren. De boerderij van Jan Borgmans is in de crisisjaren gebouwd. In 1945 - 46 is Jan nog even raadslid geweest. Dan volgt een zeer oude boerderij, deze was van CrisjesKees (Kees Dirkx), Jaan en Lieske, beide ongehuwd, woonden bij hem in. Kees zelf, ook lang vrijgezel, trouwde op gevorderde leeftijd met Anna van den Borne. Op 18 mei 1913 kreeg hij vergunning om een schuur te bouwen, vijf jaar later in 1918 liet hij een nieuwe boerderij bouwen, waar nu zoon Wout zijn bedrijf runt. De oude boerderij werd afgebroken. Een boerderij van na de oorlog is die van Kees van JanHeine (Kees Lauwers). Op het punt waar de Voort bij de Bakmannen komt, stond een prachtige langgevel boerderij, deze was van KemelenDriek (Driek van Kemenade). Op 7 maart 1904 krijgt Driek, ook wel Kemelebaard genoemd, vergunning om een schob (schuur) te bouwen. 8 Jaar later dus in 1912, laat hij deze vergroten. En in 1925 laat hij aan de overkant van de weg een nieuw woonhuis met stal bouwen. Dit huis wordt nu bewoond door Harrie van Kemenade met zijn gezin. Het oude werd nog een tijd bewoond door PrinsenDriek (Driek van Limpt). Toen die vertrok werd het een bouwval. Als ruïne heeft deze boerderij zich nog lang gehandhaafd. Het volgende huis verder de Voort op is in 1922 gebouwd, de opdrachtgeefster was de weduwe Kerkhofs. Later kwam er Harie van Eekert wonen. Op een zondagmiddag in 1962 is deze boerderij afgebrand. Harrie van Hoppe liet daarvoor in de plaats een riant herenhuis neerzetten, het is meerdere malen van eigenaar verwisselt. Na de ex officier Schröder nam de zakenman Van Tinteren er zijn intrek, nu wonen er de families Hermans - Pasmans en Gevers - Tielemans. Bij de Turnhoutseweg, aan de overkant van de Voort, stond een oud huis, het werd bewoond door het gezin van Jan Spaon (Jan Verspaandonk). Jan was een vriendelijk mensen van beroep eigenlijk boer, maar het liefste wat hij deed was met petroleum langs de deuren leuren. Hij gebruikte daarvoor een karreke, getrokken door een hit (pony). Als kind liepen wij graag langs dat huis, want Jan had in een kooi, voor het raam, een aapje zitten. Vrielink, de schoonzoon van Jan, had in dat huis een hobby, voor zijn plezier was hij glasblazer. Terus richting Zeegstraat was de eerste boerderij die van HuipePeer (Peter Huijbregts), hij was gehuwd met Mina Vosters. Aanvankelijk stond op die plaats een zeer oude boerderij. Aan Adriana Weijts weduwe Peter Huibregts wordt op 2 mei 1903 vergunning verleend tot het bouwen van een landbouwschuur met pannendak, in 1911 komt er nog een stenen gebouwtje bij staan en op 2 juni 1912 krijgen zij vergunning om een woonhuis met stal te bouwen, op naam van Peter Martinus Huijbregts. Dat zijn dan de gebroeders HuipePeer en HuipeTinus. Op 17 juni 1921 wordt de bouwvergunning voor een woonhuis verleent. Vlak bij de Huipe bouwde Cornelis Huijbregts in 1917 een woning met stal en schuur. Bij Peer Huijbregts is bij een paar koeien milyvuur voorgekomen, dat is voor mens en dier een zeer besmettelijke dodelijke ziekte. Leden van de jonge boerenstand werden ingeschakeld om uitbreiding van de ziekte te voorkomen. Ze groeven daartoe midden in het karspoor een diepe kuil. Deze werd gevuld met takkenbossen, oude autobanden en alles wat maar brandbaar was. De dode koe werd erop gelegd en overgoten met petroleum en/of benzine, het geheel werd in brand gestoken, waarna de verkoolde resten in het karrespoor begraven werden. De kleding van iedereen die aan de operatie had deelgenomen werd ook verbrand, hiervoor kregen zij een vergoeding. Voorbij HuipePeer stond voor 1922 nog een heel oud huis, dat was van Jan van den Hollander (Jan Lavrijsen) In 1922 werd er een nieuw woonhuis met stal gebouwd. Jan stierf in 1930, zijn zoon Tinus van den Hollander (Josephus Martinus) boerde er later verder. Tinus trouwde met Koosje Sweijen die uit Bergen in Limburg kwam. Varkens mesten en kippen houden, dat waren de specialiteiten van Tinus. Even verderop woonde Sjo Heul (Sanders), deze boerderij was in 1908 gebouwd, Sjo woonde daar met haar moeder, later trouwde zij met Jan Sanders. In de bouwvergunning van 1908 stond dat de eindgevel van stro zal zijn. Sjo verwierf bekendheid in Reusel vanwege een bok die zij hield, en die 'ter dekking' stond. Voor haar boerderij stonden veel struiken en bomen, "dat komt", zei Sjo, "omdat ik gèrre loos zit". Voorbij Sjo, rechts den bocht om en dan een goede honderd meter verder, stond de boerderij van Jan Heine (Lauwers). Maatschappelijk, sociaal en politiek had Jan wat in de pap te brokken. Hij werd boerenbondsbestuurslid, mede oprichter en voorzitter van de gezinszorg en maatschappelijk werk, gemeenteraadslid, wethouder, lid van de



voorbereidingscommissie van de ruilverkaveling en noem maar op. Jan stierf bijna in het harnas, In de functie van wethouder had hij op het gemeentehuis stukken getekend, toen even later een hartinfarct hem velde. Lieske zijn vrouw heeft hem lang overleeft, ze was een dapper en altijd goedgezind vrouwke. Ze vertelde me eens: "Ik heb twaolf kènder ter wirreld gebrocht en altij de bèkker van de deur kunne houwen, als ik weeë kreeg lukte het me altij wir om nog nèt vur de geborte nog 'n brood in den ove te bakken". Hoe oud de boerderij was is niet bekend, na de oorlog werd ze afgebroken. Wat me bijgebleven is van deze boerderij is, is de w.c. Het was zo'n ouderwetse poepdoos met als bijzonderheid, dat ze twee brillen had. Het voordeel hievan was dat er twee tegelijk op het 'gemak' hun ongemak kwijt konden. Die poepdoos,dat was een kist met daaronder een ton waar alles inviel, stond in een schuurtje los van het woonhuis, zulks was vroeger, toen er nog geen doorspoeling was, gebruikelijk. Op een nacht moest Lieske hoognodig, op de tast vond ze de w.c., maar toen ze zat hoorde ze naast zich een hevig gesnurk. Geschrokken kwam ze tot de ontdekking dat Jan Pas (v.d.Pas) die behoorlijk dronken vanuit Arendonk naar huis fietste, bij Jan Heine gebruik gemaakt had van de helft van de doos. Op zijn gemak zittend was hij daarop in slaap gevallen. Een probleem heeft Lieske er niet van gemaakt, het is een goed verhaal uit 'die goeie ouwe tijd'. Weer een eindje verder stond de boerderij die Charel Kennis in 1905 had laten bouwen. Charles stierf erg jong, Drieka zijn weduwe, huwde later met HuipeJan (Jan Huijbregts). tot 1916 had hij de leiding van de melkfabriek die op de hoek van de Schoolstraat-Wilhelminalaan stond. In 1916 kreeg die fabriek een andere bestemming. De Coöperatieve zuivelfabriek "Het Stoom"in Bladel nam die taak over. De boerderij van Kennis werd later verkocht aan Nol van Biesen. Nol was met Laarakker vanuit Bergen (Limburg) naar Reusel gekomen. De burgerwoningen die dan in de Voort volgen zijn met de woningen uit de Bakkerstraat de eerste sociale woningen die Reusel kende. Nog één woning in de Voort moeten we noemen. Die staat aan de overkant op de hoek Zeegstraat - Voort. Aanvankelijk was die woning van Lowieke en Tonneke Tops. Lowieke was sigarenmaker, bij hem woonde Tinus Hendrikx. Tinus sneuvelde op 25 september 1944, hij was toen 67. De volgende bewoner was Frans Gevers, eveneens sigarenmaker, maar ook bezorger van kranten en tijdschriften. Frans was gehuwd met Carolien Kennis. Carolien was zeer actief in het verenigingsleven, speciaal de K.A.V.. Hun zoon Jan werd priester - missionaris in Nharea - Angola. Veel te jong is hij daar in 1969 aan een vorm van leukemie overleden. We zij met ons verhaal weer in de Zeegstraat en daarmee aan het einde van dit verhaal.



Bijlage L Tussen Lensheuvel en Weijereind door J.W. Hagen (1310) in maart 1998 onbekend H.W.R. Sché. 36+37+38 bladzijde 28 - 32 Tussen Lensheuvel en Weijereind --- door J.W.Hagen -- De Schééper 36+37+38 --Branden en brandbestrijding in Reusel (1) Op 11 februari 1820 verbrandde in Reusel een drie jari meisje. Met nog een ander kind thuis zijnde, hadden door onvoorzichtigheid haar kleertjes vlam gevat. Kermend en roepend waren beide daarop naar buiten gerend. Andere kinderen die dicht bij de plaats des onheils op het vee pasten, zetten eveneens een keel op, toen ze het brandende meisje voor het huis zagen staan. Antonie Vosters, een boer uit de buurt, was als eerste ter plaatse. Eerst dacht hij nog dat het om het dochtertje van Peeter Michiels ging, maar bij nader toezien bleek het het Treesje van Looij te zijn. Even later arriveerde ook Catharina van Baale. Op de wei waar ze aan het werk was had ze wel rook omhoog zien komen van Van Looij zijn erf, maar aanvankelijk meende ze dat er kinderen op den dries vuurtje aan het stoken waren. Het geroep en gekerm deden haar echter van gedachte veranderen, waarna ze onmiddellijk toesnelde. Hulp kon ze evenwel niet meer bieden. Bij aankomst bleek het dochtertje van Johan Baptist van Looij al door haar kleertjes verbrand te zijn (RANB, Rechtelijke archieven in Noord Brabant 1811 - 1838, 747, stukken van de officier van justitie te Eindhoven 1820) In novenber van hetzelfde jaar vond er opnieuw een brand plaats in Reusel. Deze keer ging het om de boerderij op het Kippeneind nr. 106, Die het gezamelijk bezit was van Antonie Lavrijsen, de kinderen Wouter Kerkhofs en Jan Haaren. Toen laatstgenoemde bezig was met broodbakken ontstond er plotseling brand, om 9 uur 's morgens, als per ongeluk volgens de bronnen. Binnen twee uur was er van het hele pand niets meer over. De schade was enorm. Behalve het huis zelf ging er veel meer in vlammen op: 110 vaten rogge, 25 vaten boekweit, 32 vaten haver, 16 vaten evie (zwarte haver), 7000 pond roggestro, 4000 pond hooi, een veren en een linnen bed, een blauwe lakense rok, een trijpen broek, vijf linnen hemden, wat kinderkleren, een kist en een paar stoelen, een ploeg, een eg, een ossenzadel en een dito juk. Slechts een koe, een os en een grote kar bleven gespaard. De totale schade werd achteraf geraamd op 875 gulden Hollands geld voor de goederen en 500 gulden voor het huis zelf (RANB, Rechtelijke archieven in Noord Brabant 1811 - 1838, 747, stukken van de officier van justitie te Eindhoven 1820). Twee branden in hetzelfde jaar, allebei ontstaan door onvoorzichtigheid. De rode haan heeft in Reusel echter wel vaker gekraaid en dat om nog heel andere redenen. Nu eens was er een noodweer in het spel, dan weer oorlogsgeweld of opzettelijke brandstichting door een geesteszieke. Huizen, molens, kerken, allemaal zijn ze er wel eens door getroffen. In een serie artikelen zal daar verslag van worden gedaan, net als van de pogingen van de overheid om de bewoners de nodige waakzaamheid tegen het euvel bij te brengen. Begonnen zal worden met een wel heel spectaculaire brand, de grote 'Fransche brandt' van december 1688. Franse inval in de Kempen Eind 1688 dreigde de Republiek in oorlog te komen met de Frankrijk, zoals dat in de jaren zeventig van de zeventiende eeuw ook al was gebeurd. Volgens de regels van het spel diende zo'n strijd vooraf aangekondigd te worden. Dat gebeurde ook, maar deze keer namen de Fransen wel een heel krappe marge. Nog de dag van de oorlogsverklaring zelf viel het onverhoeds een achttal Kempendorpen binnen en dat niet met de vriendelijkste bedoelingen. Wat voor deining dat teweeg heft gebracht is vrij naukeurig te reconstrueren. In het archief van de Staten Generaal bevinden zich enkele zeer sprekende documenten over de inval (ARA,SG,5100 II ((Lias lopende december 1688)). Als eerste een brief geschreven door Petrus Stockelmans uit Oirschot, gericht aan zijn vader Herman, die zich toen op dienstreis in Den Haag bevond, omdat er een onderzoek liep naar de hoge kwarierkosten die er in Kempenland werden gemaakt. Centraal daarbij stond de afwikkeling van de rekeningen van de in 1681 overleden rentmeester van het kwartier, Johan Smits. Diens vrouw, Magdalena van Bladel, wordt in die brief trouwens ook genoemd. Die is heet van de naald geschreven, op 3 december 1688, de dag van het gebeuren zelf, Beminde vader stond er boven, "Soo aenstonts is een deel van ons quartier gerooft ende gebrant, onder andere de dorpen Bladel, Reusel, Hapert ende Knechsel, Lommel ende Bergeijck siet men noch branden ende soo aenstonts krijcht men brieven om met de verdere conterbutie (contrebutie) te spreken. 't Gene dat voor ons miserabelste is dat sommige uijtstrooien (beweren), Gelijck als Hoppenbrouwers, den officier tot Beeck, dat het de oorsaecke dat men tegen vrouw Smits heeft geageert. Oversulckx gelieft cito cito (vlug vlug) aen Den Raet (Raad van State) bekent te maecken dat Haer Edel Mogende daer inne gelieve te versien, oft UEdele moet sien dat wij van de boeren selfs in ons eijgen huijs vermoort ende verbrant werden (worden). Soo aenstonts krijge commissie (opdracht) om met de magistraet naer Kleijnen Breugel te gaen om met den commandant te spreecken, alwaer het gro van't leger leijt (ligt). Ick heb Blaedel en Reusel tot een ashoop sien liggen. Maar siet dat Haer Edel Moogende in deesen roep versien, of wij werden van ons eijgen ingesetenen ende van andere dorpen gerooft ende gebrant. Vale (vaarwel), met haest ende niet sonder groote droefheijt, want het gaet hier of de werelt verginck". Beschrijfbrief uit Grote-Brogel Niet alleen in de brief zelf werd op spoed aangedrongen, ook op de 'enveloppe' (dicht gevouwen brief) gebeurde dat. Die had de volgende adressering: Monsieur Monsr. Herman Stockelmans in't groot koffij huis op het buijten hoff bij Sr. vander Poel



in s'Graevenhaege cito cito Prt: (porto) Ook Stockelmans jr had geen tijd te verliezen. Naar hij zijn vader liet weten diende hij zich aanstonds naar Kleine-Brogel te begeven om met de commandant der Fransen in onderhandeling te treden. Uit een schrijven van een dag later, afkomstig van de Oirschotse stadhouder Jacob Nahuijs, wordt duidelijk dat dat inmiddels was veranderd in Grote-Brogel. Inhoudelijk is dat schrijven even alarmerend als het eerste, dit stond er te lezen: "Wij hebben met droefheijt gesien en door onse conschap (Ingewonnen verklaring) verstaen dat de Fransen het gehucht van de Schaft, het dorp Steensel, Kneghsel, Duijsel, Hapert, Bladel en Reusel hebben in assse geleght ende sijn van Reusel, de Postelse heij, langhs Eersel, Bergeijck en Lommel opgetrocken, op welcke plaetsen meede al groote brandt is gesien, sonder te weeten hoe het daer gestelt is. Ende hebben wij den brandt maer twee uuren van hier gesien, soo dat wij met de grootste droefheijt ende ellende van de werelt desen dagh hebben door gebragt. Hoe met ons nogh sal aflopen is den groote Godt bekent". Net op het moment dat hij zijn brief wilde sluiten ontving Van Nahuijs het jongste dreigement van den vijand, een beschrijfbrief van het Franse leger in Grote Brogel en Hoeij, gedateerd 3 december 1688. "Dese is om UEdele advis te geven", aldus de eerste woorden, maar een prettig advies was het niet: "Bij adien (in het geval dat) UE niet en komt aenstonts om te tracteeren (onderhandelen) weegens de contributie, soo ofte in de stadt van Hoeij, met volle maght men gaet branden het heel landt van 's Hertogenbosch, als Breda. Paniek alom Een aantal dorpen stond al in brand, vele dreigden er nog te volgen. Met honderden tegelijk vluchtten de bewoners naar Den Bosch. Overal hadden ze branden gezien. De schattingen over het aantal Franse ruiters dat de vuren ontstak liepen uiteen van 150 tot enkele duizenden. A.Martini vatte de paniek op 4 december als volgt samen: "Daer sijn gisteren verscheijde luijden van Oirschot komen vlugten die rapporteeren datter inde Meijereije vanden Bosch enige duijsent Franse ruijters soude sijn gecoomen, niet om die te brandtschatten maer aenstonts aen brandt te steecken ende arme menschen te ruineeren. Daer was tot Oirschot tijdinge datter al eenige dorpen waaren in brandt gesteecken en eenige seggen datse opde heij van Oirschot een swaeren roock, als off het van eenige kalckovens waare geweest, hadden sien opgaen, datse meenden teeckenen vant Franse branden te sijn. P.S. Soo aenstonts hoore datter honderden van karren koomen binnenvlugten die mede brengen datter 150 ruijters sijn geweest, die afgebrandt hebben Knegsel, Netersel en Blaedel, daer alleen de pastoor en secretaris huijs is blijven staen. Anderen seggen oock van Hapert en Reusel. Tot Eersel sijnse affgeset met 800 gulden. Voorts souden sij van daer brieven hebben laeten afgaen aan de resp. dorpen vande Meijerije om tot hoei bij haer te coomen en door gedeputeerden over de contributien met haar te accoordeeren". De commandeur van Den Bosch (de baas van de vesting, de huidige citadel, aldaar) had van een van zijn officieren, die op er miraculeuze wijze in geslaagd was om de stad nog met de Maastrichtse postkar te bereiken, vernomen dat ook Lommel en Bergeijk in brand waren gestoken, maar dat de Fransen zich inmiddels richting Hasselt hadden teruggetrokken en op kasteel Kuringen een bezetting hadden gelegd. Het zou om 4000 man te gaan, waarvan 500 ruiters. Er circuleerde echter ook heel andere cijfers, 4000 man te paard en 1500 te voet. Negen dorpen zouden er in brand zijn gezet: Eersel, Duizel, Knegsel, Riethoven, Westerhoven, Hapert, Bladel, Reusel en Lommel. De aangerichte schade Later is pas duidelijk geworden welke plaatsen her echt te verduren hebben gehad en wat voor schade ze hebben geleden (ARA, Raad van State, 628 (ingekomen stukken 1689) Lommel voor f44780,-Bladel voor f53206,-Reusel voor f17816,-Hapert voor f11150,-Riethoven voor f22795,-- waarvan f21701,-- voor afgebrande huizen en f1085,-- aan plunderingen Westerhoven voor f9745,-- waarvan f7300,-- voor zes gebrande huizen en de rest plunderingen Steensel voor f37223,-- sijnde totaliter ende geheel affgebrandt ende geruineert Knegsel voor f30582,-- eveneens totaliter enden geheel affgebrandt ende geruineert Vergeleken met andere kerkdorpen is Reusel er nog genadig afgekomen, zeker gezien het feit dat het echte schadebedrag van het dorp in werkelijkheid f1000,-- lager lag. Dat valt op te maken uit een in maart 1689 door de schepenen en regeerders van Reusel zelf gemaakte lijst van getroffen dorpsgenoten. Getiteld was die: "Verclaeringe met specificatie der schade ende ruinen die de arme ingesetenen van Reusel hebben moeten leijden door het geheel onverwacht rooven ende branden der Franschen op den 3den decembris 1688, van persoon tot persoon ende van huijs tot huijs serieuselijck opgenomen door scheepenen en regeerders (ARA, RvS, 626, (ingekomen stukken 1689 januari-juni))". De zwaarst getroffenen mogen hier volgen. In den eersten Adriaen Spoormans eene herberge ende wtspanninge (uitspanning) wesende, alwaer de Franschen het begin waeren maeckende, alles in stucken geslaegen, totaliter wtgerooft, gelijck den selven eene groote familie hebbende allerhande lijnwaet, oock cleederen, silver gemunt ende ongemunt, ende andersints, ten leeghsten getauxeert (ten laagste geschat) op f650-0-0 Item een groot woonhuijs gehadt hebbende, bewoont bij den heere Doublet (de toenmalige pastoor van Reusel), met eenen stal en



schop, ten gronde affgebrant, getauxeert op f950-0-0 Item den voornoemde Doublet daer inne woonende, sijn leijnwaet, gelt ende andersints wtgerooft ende reste daer inne verbrant, getauxeert f600-0-0 Laureijs van der Chelen sijn huijs wtgeplondert (leeggeplunderd), de schade daervan getauxeert op f200-0-0. Item t'selve huijs affgebrant, de schade getauxeest op f 400-0-0 Hendrick Daenen in sijn huis laeckenen (laken stoffen) ende winckelware vercoopende aale sijne meubelen, veele laeckens ende wolle lijnwaet etc. wtgerooft, de schade getauxeert op f 1200-0-0. Item 'tselve huijs, stalle, schop ende schuere affgebrant, getauxeert op f1600-0-0 Item sijn huijs daer tegenover geleegen, bewoont door Evert vanden Broeck, wtgerooft, bestaende in vlasch ende andere coopmanschappen, getauxeert op f500-0-0 Item voor de hellight (helft) bewoont werden bij Dirck Winckels, wtgerooft ende verbrant zijne meubelen, cooren ende fouragie, getuaxeert op f1000-0-0 Item 'tselve huijs, stalle, schuere ten gronde affgebrant, getauxeert f 1400-0-0 Cornelis vande Boxheijde eerst sijn huijs wtgerooft, de schade getauxeert op f250-0-0 Item sijn huijs ten gronde affgebrant, getauxeert op f450-0-0 Marten Daenen, een winckelier weesende, den selven wtgeplondert, lijnwaet, gelt ende andersints, getauxeert op f500-0-0 Item sijn huijs affgebrant, getauxeert op f450-0-0 Wouter vande Pudt, herbergier weesende, eerst sijn huijs totaliter wtgerooft, getauxeert op f300-0-0 Item t'huijs, schuere, brouwerije, cooren ende fouragie, getauxeert op f1700-0-0 Lambert van Herck, sijn huijs met eenige meubelen daer inne affgebrant, getauxeert op f630-0-0 Adriaentie vander Waerden haer huijs, bestaende in twee wooninghen, ten gronde affgebrant, mette meubelen, getauxeert op f2000-0 Balthasar Bastiaens, eene cuijper weesende, sijn huijs eerst wtgerooft, bestaende in lijnwaet, cleederen, gelt ende andersints, getauxeert op f450-0-0 Item het selve huijs affgebrant, met veel costelijck hout ende gereetschap, getauxeert op f150-0-0 Den hoeve Ten Poele, het woonhuijs, stalle ende schuere ten gronde affgebrant, getauxeert op f1600-0-0 Adriaen Scheurmans daar inne woonende de meubelen wtgerooft, de graenen, fouragie, alles verbrant, getauxeert op f1000-0-0. Volgen nog tien anderen getroffenen met kleinere bedragen, te weten: Mathijs Aerts, Willem Hendrick Bruijninckx, Sijmen Hartoghs, de weduwe Adriaen de Meijer, Adriaen vander Waerden (wonende op de Rouwenbocht), Jan Hermans, Machiel van Orten, Hendrick Fabrij, Peeter van Spreeuwel en de heer Vander Burcht, die ontvanger der convooien en licenten was en daarom net als de pastoor "heer" werd genoemd. Als enige had hij vermoed dat er weel eens iets zou kunnen gebeuren, zodat hij veel van zijn meubilair al ergens in veiligheid had gebracht. Tegenwoordig kan men zich voor brand verzekeren, maar in de zeventiende eeuw was dat nog hoogst ongebruikelijk. Toch hebben de acht getroffen dorpen er alles aan gedaan om een kleine tegemoetkoming van de overheid in de wacht te slepen. Die is echter maar zeer gering geweest. Volgens een rekest van schepenen en regeerders van Reusel uit 1706 niet meer dan een stuiver van de gulden (ARA, SG, 76381. (rekesten 1706 november)) De Schééper 37 Branden en brandbestrijding in Reusel 2 Calamiteiten zoals in de vorige keer behandelde "Franse brand" van 1688, waarbij tientallen huizen in vlammen opgingen, brachten een dorp als Reusel zowat op de rand van de afgrond. Maar ook als het slechts om één huis ging kon dat zijn invloed hebben op heel de dorpsgemeenschap. Dat zou Reusel begin 18e eeuw een keer overkomen. In oktober 1713 was Goijaert Lucas daar aangesteld als collecteur van de verpondingen, een van de vele soorten belastingen uit die tijd. Zonder dralen begon hij ook meteen met het inzamelen van de verschuldigde bedragen, die hij periodiek ook afdroeg aan de onvanger in Den Bosch, Willem Graswinckel (1694 - 1715) geheten. Nu wilde het geval dat hij op 1 juli 1714 door een zware brand werd getroffen, die hem niet alleen van zijn huis beroofde, maar ook van alle spullen daarin, tot en met zijn ophaaladministratie toe. Met veel moeite werd daar een nieuw exemplaar van gemaakt, zodat hij het restant kon gaan innen. De laatst vergaarde gelden vergat !!! hij ecter af te dragen. Sterker nog, hij gebruikte ze ten eigen bate, door er een nieuw huis van te bouwen.



Dat kon Den Bosch natuurlijk niet getollereerd worden. Graswinckel was inmiddels als ontvanger van de verpondingen opgevolgd door F.A. van Pallandt (1715 - 1723). Veel van het eigenlijke werk werd echter verricht door diens administrateur, Grahame geheten. Die nam het nieuwe huis van Goijaert Lucas met schuur en al in beslag, om het daarna, inclusief de bijbehorende erven, openbaar te verkopen. Vereffend was de rekening daarmee echter niet. Men kwam in Den Bosch nog 577-0-0 gulden tekort. Die zou het dorp alsnog hebben op te brengen. In Reusel vond men dat niet rechtvaardig en men weigerde dan ook te betalen. Gevolg daarvan was dat een aantal dorpsbestuurders in gijzeling werd genomen. Dat hield in dat ze elders in Den Bosch net zo lang huisarrest kregen totdat het gehele bedrag zou zijn voldaan. Nieuw was die strafmaatregel voor Reusel niet. Vanwege een gigantische achterstand in de belastingen was er in 1709 al eens eerder een aantal dorpsbestuurders gegijzeld, meer dan een jaar lang, wat over de 2000-0-0 gulden had gekost, want gegijzeld werd men in die tijd op eigen kosten. Na veel bidden en smeken hadden de gegijzelde uiteindelijk hun vrijheid herkregen (ARA, RvS, 1828 (Tiendverbalen 1710-1714)). Deze keer dreigde de gijzeling niet minder lang te gaan duren. Reden waarom de schepenen en regeerders van het dorp zich op 11 oktober 1717 tot de Staten Generaal richten om clementie (ARA, SG, 7700 (rekesten 1717 oktober-december)). Met een meer dan lege dorpskas nog eens dubbel gepakt te worden voor een fout van een frauderende dorpsgenoot had geen pas. De Staten Generaal legde de kwestie voor aan de Raad van State. Die kende echter geen medelijden. Van kwijtschelding kon geen sprake zijn, hooguit van uitstel. Op 14 december namen de Staten dat advies over. De ene helft van de 577-0-0 gulden in kwestie diende binnen zes maanden betaald te worden, "de wederhelft binnen het jaar daarna" (ARA, SG, 3772 (gedrukte res. 1717)). Waar een simpele brand in het verleden al niet toe kon leiden! Een goed idee uit Kempenland (1716) Nog voordat de kwestie Goijaert Lucas definitief geregeld was had de Staten Generaal al kennis genomen van een Kempenlands voorstel om eventuele branden zo goed mogelijk te kunnen bestrijden. Het was afkomstig van Willem van Heemskerck, die van 1705 tot 1729 heeft gefungeerd als kwartierschout van Kempenland. Twee dingen waren er volgens hem voor nodig. Ten eerste het aanschaffen van behoorlijke brandleren, brandhaken en brandemmers en ten tweede het aanstellen van nachtroepers of klapwakers, die tijdig konden waarschuwen en hulp inroepen als er ergens bran uitbrak (ARA, SG, 5212 (Lias lopende 1716 oktober - december) Schrijven Heemskerck d.d. 1716 december, 12). Deze keer besloten de Staten om het advies in te winnen van de Raad van Brabant, die het heel dienstig vond daarover eerst de gecommiteerden van het kwartier te horen. Die waren van mening dat er alleen nachtroepers nodig waren in de grotere plaatsen van Kempeland, te weten Eindhoven, Oirschot, Valkenswaard, Eersel en Lommel. Leren, haken en emmers daartegen konden overal hun nut bewijzen. Op 12 december 1717 briefde de Raad dat aar de State door (ARA, SG, 5216 (lias lopede 1717 oktober - december)), die het twee dage later omzette i ee resolutie (ARA, SG, 3772). Voor de grotere plaatse werde de achtroepers iderdaad verplicht gesteld, "op een betamelijk salaris", de kleinere mochten handelen naar eigen goeddunken. Net als de andere dorpen van Kempenland zal Reusel wel een afschrift van de resolutie toegestuurd hebben gekregen, mogelijk zelfs in een gedrukte vorm. Het kan echter ook zijn dat de gedrukte versie pas van een latere datum is, toen er alle reden was om nog eens op het belang van brandpreventie aan te dringen. Richtlijnen voor heel de Generaliteit (1732) Gedoeld wordt hier op een "vehementen en onuijtblusselijcken brant" van 3 juni 1731 in de plaats Echt, gelegen in het land van Montfort, Overkwartier van Gelderland. Die bracht de Staten ertoe om op 20 augustus van dat jaar een hele serie aanbevelingen te doen tegen herhaling van zulk kwaad. Zo moesten er de nodige waterpompen worden gesteld, een brandspuit aangeschaft, alsook de nodige ladders, haken en leren emmers. Jaarlijks diende er inspectie plaats te vinden van alle schoorstenen, bakovens en asputten.Ook mochten er geen strooien daken meer gemaakt worden. Die moesten voortaan voorzien zijn van pannen. Al deze maatregelen waren bedoeld voor Echt zelf. Wel diende de Raad van State een onderzoek in te stellen hoe het met de brandvoorschriften in de Generaliteit in het algemeen was gelegen (ARA, SG, 3787 (gedrukte resolutie) Res. d.d. 1731 14 en 20 augustus). Vanuit heel Brabant zijn daar de nodige antwoorden op binnengekomen (te vinden in ARA, RvS, 8041 (ingekomen stukken 1731 november) en 805 I en II (ingekomen stukken 1732 januari - februari)). Op 8 november 1731 arriveerde er ook een schrijven van de toenmalige kwartierschout van Kempenland, Johan Bout (1731 - 1749). Om te beginnen herinnerde hij de Raad daarin aan de Statenresolutie van 14 oktober 1717. Op zich zelf was die heel nuttig, maar omdat deze geen boete op de overtredingen kende haalde ze in feite niets uit. Daar diende dus als eerste in voorzien te worden. Verder stelde hij een hele serie practische maatregelen voor. In ieder gehucht van elk dorp zouden acht leren brandemmers verplicht gesteld moeten worden, vier lange brandhaken met ijzeren ringen en vier ladders van tenminste twintig voet. Ze zouden alleen gebruikt mogen worden als er brand was. Elk half jaar dienden alle schoorstenen, bakovens, brouwerijen, stokerijen en andere vuurplaatsen te worden nagekeken. In augustus of september moesten alle waterpoelen "geveeght ende gediept" worden, om op het ktitieke moment nooit zonder water te zitten. Ook moest er een verbod komen op het roken van tabak in schuren, stallen en turfschoppen, net als op het onachtzaam uitschudden van as. Op 6 februari 1732 namen de Staten de voorstellen van Bout praktisch ongewijzigd over. Maar ze deden meer. Elke plaats in de Generaliteit werd ook verplicht een "regelemen ter voorkoming van brandt" op te stellen, met vaste boetes voor wie zich niet precies aan de regels hield. Ook diende elke plaats die het zich kon veroorloven een nachtroeper of klapwaker aan te stellen. In 1717 was dat nog beperkt gebleven tot de grotere plaatsen in het kwartier Kempenland, nu zou dat voor heel de Generaliteit gaan gelden (ARA, SG, 3787 (gedrukte resolutie 1732). Een brandregelement vastgesteld (1745) Direct gehoor is er aan deze resolutie niet gegeven, want eerst in februari 1745 ging de dingbank van Reusel, Bladel en Netersel ertoe over zo'n regelement op papier te zetten (SARE, GA Bladel, 10 (res. Bladel Reusel en Netersel 1740 - 1751), fol. 43v-47v). Wel sloeg men toen twee vliegen in één klap, door er meteen een aantal maatregelen tegen een toen heersende besmettelijke veeziekte aan vast te koppelen. Laatstgenoemde bepalingen zijn hier niet van belang. Die over de brand wel. Zij hadden de volgende inhoud: 1. Eerstelijk zal iedere ingezetene gehouden wezen zich te voorzien van een

lantaarn, wel dicht van glas of hoorn.

2. Niemand mag met een lamp of lichthout, of met brandende tabakspijpen in stal, schuur of turfhuis gaan. Dat mag alleen met genoemde lantaarn, 's avonds zowel als 's nachts. Bij langdurige droogte is het verboden met een tabakspijp in de buurt van



elk huis te komen. "aengesien door sodaenige

quaede gewoontens ligtelijck onheijlen van brandt soude konnen ontstaen"

3. Niemand mag voortaan enig vlas of hennep in of op bakovens leggen om dat te drogen, zoals het ook verboden is dat 's avonds bij licht te "swengen ofte heeckelen" . Het drogen dient te gebeuren op kuilen, op drie roeden afstand van de huizen. 4. Klot, kavel- en heiturf mogen niet dichter bij de vuurhaard gelegd worden 5. Er mogen geen ashopen gemaakt worden dan op een roede afstand van de ondergestopt worden.

dan op een afstand van een roede. huizen. De hete as moet meteen

6. Eigenaars van huizen zonder schoorsteen zijn verplicht daar een vuurvuister van steen in te maken (een vuurvuister is een gemetselde vuurhaard). Die dient minstens drie of vier voet hoog boven de grond te zijn en vier of vijf voet breed. "En de huijsinge daer schoorsteenen sijn, edog niet van steen, soo sullen die met leem dick moeten besmeert worden, insgelijcks voorsien van eenen steenen vuurvuister ende pijp soodaenige schoorsteen sal ten minste twee voeten booven dack moeten uijtsteecken". 7. Regels voor bakovens. Buitenshuis gelegen dienen ze minstens veerti voeten van de woning verwijderd te zijn. Binnenshuis moet de schoorsteen ervan drie voeten boven het dak uitsteken. De ovens horen zuiver gehouden te worden, "van booven, besijden en van onderen" en men mag er geen slaapplaats boven maken. 8. Bier mag alleen gebrouwen worden als er een goede steenen brouwoven voor handen is, omringd door een goede muur. De schoorsteen ervan moet minstens drie voeten boven het dak van de brouwerij uitkomen. Bij die ovens mag geen klot of turf worden opgestapeld 9. Ieder huisgezin moet zich voorzien van een emmer. Brandhaken worden van gemeentewegen verstrekt. De schepenen zullen vaststellen bij wie ze komen te berusten. Tijdens inspecties moet ieder zijn emmer vol water aan de huisdeur hebben staan. 10. In geval van brand dient ieder bij het trekken van de klok (luiden van de daar een ander bekwaam persoon voor aan te wijzen.

kerkklok) naar de plaats des onheils te snellen, of

11. Ieder hoort een put uit te diepen, opdat die ook in de droogste zomer water zal bevatten. Men hoort er ook een kist om te maken, van steen, planken of "tuijnwerck". Ook eventuele waterkuilen moeten voldoende schoon en diep gehouden worden. Volgende nog twee artikelen met maatregelen tegen overtreders, weaarvan het laatste angstaanjagend direct is geformuleerd: 12. Elke overtreding zou bestraft worden met een boete van één gulden vijftien overtreding aanmeldde.

stuivers, plus vijftien stuivers voor wie de

13. "Ende ingevalle de ovens, brouwovens, eesten (droogplaatsen) etc. niet behoorlijck sijn voorsien, soo sullen de heeren visitatoren bevoegt sijn met eenen smits voorhaamer te laeten inslaen", wat de ovetreders niet vrijstelde van het te voldoen van de verschuldigde boete. In eerste instantie had men nog een 14e artikel bedacht, maar dat heeft men later doorgekrast en van de volgende kanttekening voorzien: "desen post opgeheeven als sijnde onnodigh". Het 14e artikel luidde als volgt: 14. "Item sullen de herbergiers in de grote herbergen welcke hangblaeckers (hangende kaarsenlamp) in derselver stallen ofte schueren sijn hangende, sorge moeten draegen dat de gemelde blaeckers met glas ofte hoorn werden voorsien, ten eijnde de keersse (kaarsen) daarop gesteld wordende , om in de stal te lichten (verlichten), daer uijt niet kan vallen, alsmede ende vooral sorge draegen dat, 't sij door passagiers, diensboden ofte anderen, met geene brandende toebacxpijpen in de voornoemde stallen ofte schueren mogte werden gegaen".

De praktijk getoetst aan de voorschriften (1757) Op 18 mei 1757 gingen in Reusel de huizen van Joost Roijmans en Elisabeth de weduwe van Jan Haren in vlammen op. Twee weken later zonden ze een rekest aan de Staten Generaal met het verzoek om voor twintig jaar vrijgesteld te worden van alle landsbelastingen, de verpondingen, de beden als zowel de gemeene middelen. Via de Raad van State werd dat doorgestuurd naar de respectievelijke ontvangers van genoemde belastingen in Den Bosch. Die legden de regenten van Reusel vervolgens een tiental vragen over het gebeurde voor, waarop ze schriftelijk in alle eerlijkheid diende te antwoorden. Op 30 juli 1757 is dat ook gebeurd. Samen met het commentaar daarop van genoemde ontvangers is het document eind augustus vervolgens van uit Den Bosch doorgrzonden naar de Raad van State, waar het nog steeds in het archief zit (ARA, RvS, 977 (ingekomen stukken juli - augustus)). Het geeft duidelijk weer hoe de praktijk der toenmalige brandbestrijding zich verhield tot het ideale model op papier. Vraag 1, of het dorp een brandregelement had, zoals bij de resolutie van 6 februari 1732 was voorgeschreven, dit kon volledig bevestigd worden. Vraag 2, naar de halfjaarlijkse schouw van schoorstenen, bakovens en brouwerijen, echter niet. Geen regent kon zich herinneren dat zo'n schouw ooit gehouden was! Ook het vegen en diepen der waterpoelen (vraag 3) verliep niet helemaal volgens opzet. Het gebeurde wel, regelmatig zelfs, "den geheelen soomer door", maar alleen om zodoende het pluksel van het vee te kunnen wassen. Een klepperman of nachtroeper kon het dorp zich niet veroorloven (vraag 4). Wel kwamen in geval van nood of onraad de



rotmeesters en boerenwachten in actie. Dan het blusmateriaal (vraag 5). Over ladders en haken beschikte men in het dorp wel, maar over echte brandemmers niet, naar verluidt "weegens onvermoogen van de plaats". Wel was iedere inwoner volgens artikel negen van het regelement verplicht om bij brand een huisemmer of ketel water naar de plek des onheils te dragen. Vraag 6 informeerde naar de oorzaak van de brand en vraag 7 naar het nakomen van de vereiste voorzorgsmaatregelen. Van de oorzaak had niemand ook maar enig idee, alles had zich in een mum van tijd voltrokken. Beide huizen stonden tegen elkaar aan en dan ook nog in een afgelegen uithoek van het dorp. Daar waren geen maatregelen tegen opgewassen. Met de twee volgende vragen trachten de ontvangers een idee te krijgen over de omvang van de geleden schade en van het jaarlijkse aandeel van de getroffenen in de verponding, bede en gemeene middelen. Op eerstgenoemde vraag hield men zich in Reusel doelbewust van den domme. Met de tweede vraag had men minder moeite. Roijmans betaalde jaarlijks meer dan het dubbel zoveel in de verponding dan de weduwe Jan Haren. Tot slot wilden de ontvangers weten of er gevaar dreigde dat de beide huizen mogelijk niet meer herbouwd zouden worden. Mochten de getroffenen totaal geruïneerd zijn, dan was dat niet denkbeeldig. Om het huis van de weduwe hoefde men zich in Den Bosch geen zorgen te maken, aldus het antwoord uit Reusel. De secretaris en Francis vander Loock hadden haar al gratis wat hout ter beschikking gesteld, zodat ze reeds met herbouwen was begonnen. Op de plannen van Roijmans was nog geen zicht, maar totaal geruïneerd kon men hem moeilijk noemen. Interessant is de wijze waarop de ontvangers uit Den Bosch de antwoorden uit Reusel later van commentaar hadden voorzien. Was Joost Roijmans alleen zijn afgebrand, dan kwam hij volgens hen zeker niet voor vrijstelling van belasting in aanmerking. Dorpssecretaris Crullenberg had inmiddels namelijk inzicht in de financiële draagkracht van de man. Het ging om "den gegoedsten ingezetenen va het gansche porp", die daar zeker zou blijven wonen, of hij zijn verbrande huis nu optimmerde of een ander ging betrekken. Er was echter ook een arme weduwe in het spel, "die aengemoedight wordt door eenige aen haer geschonken materiaelen". Die kon men niet de dupe laten worden van de onachtzaamheid die de regenten qua brandpreventie te verwijten viel. Mocht men haar echter ter wille zijn, dan ging het weer niet aan om Roijmans in de kou te laten staan. Naar inmiddels vast stond was zijn huis immers aangestoken doordat van de weduwe en "ons dunkt dat het enigsins strijdig is, dat diegene wiens huis het eerst afbrand heeft een remissie (kwijtschelding) geniet en den ander, wiens huis door dat van zijn buren is aangestoken, niets soude ontfangen". Hoe de beslissing uiteindelijk is uitgevallen is overigens niet meer nagezocht. De Schééper 38 Branden en brandbestrijding in Reusel 3 Mischien herinnert deze of gene lezer zich nog hoe er vorige keer is ingegaan op enkele belangrijke momenten uit de algemene regeling inzake brandpreventie in Kempenland (1716 - 1732) en hoe dat even later (1745) werd vertaald in een brandregelement voor de dingbank van Reusel, Bladel en Netersel. Aan de hand van een concreet geval, de brand bij Joost Roijmans en de weduwe Jan Haeren (1757), werd vervolgens aangetoond dat de praktijk der brandbestrijding in Reusel op dat moment lang niet optimaal was. Ook in deze slotaflevering komen weer enkele Reuselse branden aan de orde, gewone en ongewone. Laatst genoemde werden veroorzaakt door een piromaan. Een viervoudige brand uit 1762 Begonnen zal worden met een brand in de zomer van 1762. Op 19 juli van dat jaar werden niet minder dan vier inwoners van Reusel door de rode haan verrast en dat met desastreuse gevolgen. Het ging om Gerrit Sol, Jan Kerkhofs, Jan Michiel Joosten en de weduwe van Cornelis van de Put. Diezelfde maand nog meldden ze dat ze met z'n vieren aan bij de Staten Generaal, met het verzoek om ondersteuning, in de vorm van de nodige belastingfaciliteiten (ARA, GS, 7866 (rekesten 1762 juli-september)). Net zoals in 1757 rond Joost Roijmans en de weduwe Jan Haeren was geschied, dienden de ontvangers van de belastingen in Den Bosch daartoe eerst zoveel mogelijk gegevens over het gebeuren te verzamelen. opnieuw kregen de regenten van Reusel een uitgebreide vragenlijst voorgeschoteld. Hun antwoorden staan genoteerd in het allereerste nummer uit de inventaris van de archieven van de gemeente Reusel, het resolutieboek over de jaren 1761 - 1772 (SARE, GA Reusel 1649 - 1935, 1, folio 10 - 13). Over de oorzaak van de brand taste men in het duister. Ontstaan was hij aan het huis van Gerrit Sol, "in de schuer, onder de hooijtas" (dus waarschijnlijk broei) en van daar overgeslagen naar de drie andere panden. Gelukkig had men net de waterpoelen geveegd en gediept, anders waren mischien ook de pastorie en de Roomse kerk (de kerk die bij de opgravingen gevonden is) nog in vlammen opgegaan. Van eventuele opzet bleek niets, ook niet wat betreft de personen die onlangs in Lage Mierde waren opgepakt en gevankelijk naar Den Bosch waren gevoerd. Dat laatste sloeg op een paar landlopers waarvan het gerucht ging dat ze kort te voren, op 7 juni 1762, in Lage Mierde met opzet brand hadden gesticht. In eerste instantie was daar echter een vrouw uit het dorp die van de brand werd verdacht en die ook meteen naar Oostenrijks Brabant verdween. Toen de Bosche schepenen haar daarop gelastten om in de stad voor de rechtbank te verschijnen had ze dat ook onmiddellijk gedaan, wat al veel van haar verdenking wegnam (ARA,RvS, 1008 II (ingekomen stukken 1762 december)). Ook deze keer was men in Den Bosch benieuwd of Reusel inmiddels al de nodige nachtroepers of klapwakers kende en zo niet, op welke andere wijze er dan rondes, patrouilles of wachten werden gehouden, speciaal nadat er in de naburige dorpen de laatste tijd zoveel "notabele" branden waren geweest. Het antwoord van de Reuselse regenten luidde als volgt: "Tot Reusel is geen nagtroeper om reeden dat de wooningen zoo verre van elkanderen geleegen zijn en het dorp soo weijt is uijtgestreckt dat, in gevalle men een nagtroeper soude aenstellen, sulckx door een parsoon niet soude connen werden bedient, maar daertoe ten minsten vier parsoonen soude moeten werden aengestelt, 'tgeene het vermoogen niet heeft connen leijden". Wel had men sinds de laatste branden in de buurt het aantal rondes en patrouilles verdubbeld, "soodat de wacht gaat over het geheele dorp 24 uren in 24 maenen (manen)". Regelmatig werden de wachtlopers daarbij door de kapitein en de rotmeesters gecontroleerd. Het vaststellen van de remissiebedragen Ook over de schadebedragen wilde men in Den Bosch alles weten. Die waren verschillend in grootte. Bij Gerrit Sol ging het om 1250 gulden en bij Jan Kerkhofs om 1310 gulden. De beide andere bedragen waren veel kleiner, 350 voor Jan Michiel Joosten en slechts 75 gulden voor de weduwe Van der Put. Hun jaarlijkse bijdrage aan de belastingen hielden daar gelijke tred mee: Sol 30 gulden, Kerkhofs 36 gulden, Joosten ruim 14 gulden en de weduwe Vander Put net iets boven de één gulden. Onderling vergeleken zaten de vier belastingplaatjes echter heel verschillen in elkaar. Zo was Gerrit Sol veel kwijt aan verpondingen



en relatief weinig aan de gemeene middelen. Bij Kerkhofs lag het net andersom. Al die gegevens bij elkaar afwegend kwamen de heren onvangers in Den Bosch tot een heel gedifferentieerd vergoedings advies aan de Raad van State. Aan Sol, een landbouwer, zou zes jaar vrijstelling van landsbelastingen gegeven moeten worden en drie jaar van dorpsbelastingen, wat neerkwam op een vergoeding van 206 gulden. Bij Kerkhofs zou men met vijf en twee jaar kunnen volstaan, hoewel hem dat in het totaal maar op 161 gulden opleverde. Als herbergier had hij echter veel meer gelegenheid er snel bovenop te komen dan Sol, hoewel men natuurlijk niet kon weten of hij ondertussen zijn klandizie wel of niet was kwijtgeraakt. Joosten zou mogen rekenen op zes jaar remissie landelijke en drie jaar aan dorpslasten, neerkomende op 73 gulden. Bij de weduwe Vander Put, "Een behoeftig mens", dat in feite niet meer dan een hutje verloren had, had zo'n regeling nauwelijks zin. Die kon beter geholpen worden met "een kleine penning". Een heel nieuwe regeling van kracht in 1765 Drie jaar later zette de Staten heel het bovengenoemde remissiesysteem tot aanmoediging van het snel opbouwen van afgebrande panden in de Meijerij op de helling. Het grootste gedeelte der toegekende bedragen bleef namelijk hangen aan de strijkstokken der solliciteurs, de personen die de verzoekschriften voor de getroffenen indienden. Vanaf 14 januari 1765 werd er een totaal nieuwe regeling van kracht. Alle plaatselijke besturen in de Meijerij dienden voortaan binnen drie weken na de brand een gratis taxatierapport van de afgebrande gebouwen op te maken. Als die binnen twee jaar weer waren opgebouwd en de eigenaars ervan waren beneden de 4000 gulden gegoed, dan had de gemeente hen uit de gemeentekas het vierde gedeelte van de eerder geschatte schade te betalen (SARE, GA Bladel 1683 - 1810,3 (plakaten 1760 - 1768)). Niet iedereen zal even blij geweest zijn met deze regeling, vooral de gemeenten niet. In de meeste Meijerijse dorpen was maar een handje vol personen die boven de 4000 gulden gegoed waren. Een zware brand zou een gemeente voor onoverkomelijke problemen stellen. In Bladel leidde dat in januari 1783, tijdens een voltallige vergadering van het dorpsbestuur tot de overweging of het nu geen tijd werd een echte brandspuit met toebehoren aan te schaffen en daar teven een bewaarplaats voor te bouwen. Veel plaatsen in de Meijerij beschikten daar op dat moment al over. Kennelijk vond men het toch iets te revolutionair, want tot een beslissing kwam het die dag niet (RARE,GA Bladel 1683 - 1810, 12, folio 29v-30, 09-01-1783). In Reusel nam men het in die tijd niet zo nauw wat betreft brandpreventie. Eind juli 1788 kwam daar een brief binnen van W.G.J. baron van Rhemen van Remenshuizen, Rentmeester-Generaal der Domeinen in de Stad en Meijerij van Den Bosch. Hem waren klachten ter ore gekomen dat Martinus Kerkhofs en Antonie Sol schoppen (schuurtjes) bij hun huizen hadden gezet, die zowel de straat ontsierden als brandgevaarlijk waren. Het antwoord van het Reuselse dorpsbestuur was even duidelijk als arrogant van toon. Men zag niet in waarom de schoppen geweerd zouden moeten worden, ze brachten niemand enig nadeel toe en de straat hield zijn volle breedte. Het nuttig gebruik ging de ontsiering te boven en de andere huizen, schuren en stallen langs de straat konden de branden net zo goed veroorzaken (RARE,GA Bladel 1683 - 1810, 12, folio 89v-90v, 02-08-1788)! Mischien heeft die nonchalance er wel toe bijgedragen dat het dorp op 19 oktober 1795 opnieuw door een viervoudige brand werd getroffe, die in een bepaald opzicht zo goed als alle Reuselnaren raakte. Plaats des onheils was de Lensheuvel, waar die dag niet alleen de woningen van Anthonij Bruijninckx, Jan Lavrijsen en de weduwe van Jan Sol (Wilhelmina Paridaans) in vlammen opging, maar ook de pas vernieuwde schuurkerk. Een pyromaan aan het werk (1814) Wat voor maatregelen een gemeente ook neemt om branden te voorkomen, op het moment dat een pyromaan zich aandient halen ze weinig meer uit. Begin 1814 kreeg Reusel met zo iemand te maken. Het ging om Antonie Pasmans, landbouwer van beroep. Op 11 februari stelde burgemeester Vosters de rechtbank van eerste aanleg in Eindhoven van een aantal van diens moedwillige brandstichtingen in kennis. Het ging om het eerder op die dag aangestoken huis van Christiaan Joris (11 februari 1814), en het drie dagen eerder in vlam gezette huis (8 februari 1814) van de weduwe Willem Leppens en Johanna van de Graaf en ten slotte om het huis van de overleden broer (Peter Pasmans) van de pyromaan. Daar bleef het niet bij, hij had in het verleden ook allerlei diefstallen begaan. Zo had hij bij Peter vander Put in de nacht van 16 op 17 november 1813 enkele ketels gestolen, bij de weduwe Matijs van Herck (Gertruda van Casteren) een maand later 20 schapen en van hem, de burgemeester Simon Vosters, op 22 december 1813 's morgens in alle vroegte, een varken. Het varken was door de burgemeester hoogstpersoonlijk teruggehaald (RANB,RA 1811 - 1838, 737). Binnen de kortste keren werd Pasmans in Reusel gearresteerd en in de gevangenis in Eindhoven opgesloten. Al tijdens de eerste confrontatie voor de rechtbank stelde men vast met een krankzinnige te doen te hebben. Verder onderzoek naar het doen en laten van de dader werd door de rechter van instructie dan ook achterwege gelaten. Later uitte de procureur-crimineel in het departement Monden van de Rijn zijn misnoegen over die gang van zaken. Het vaststellen van iemands zinneloosheid diende te gebeuren door "experts", met name door "medicinae doctores". Hoe dan ook, Pasmans bleef vastzitten in de gevangenis, waar hij zich al spoedig agresief gedroeg. Op 16 juni 1814 deed hij zelfs een poging om de cipier om het leven te brengen. Omdat het hok waarin hij appart zat opgesloten gereinigd moest worden, was hij zolang bij een andere gevangenen geplaatst. Op het moment dat zij hun eten aangereikt kregen, een schotel aardappelen, sloeg Pasmans toe, door op de cipier af te springen en hem met een schaar in de linkerborst en linkerbeen te steken. Een van de gevangenen wist hem vervolgens tegen de grond te werken, waarna Pasmans zich tegen hem begon te keren en daarbij "Als een razende tekeer ging". De andere gevangenen kozen aanvankelijk partij voor Pasmans, mede omdat de cipier inmiddels zijn sleutels kwijtgeraakt was. Die lagen zo voor het oprapen. Later veranderde ze echter van gedachte, waarna Pasmans met vereende krachten terug naar zijn hok werd gesleept. Later gaf hij voor de rechter volmondig toe dat het inderdaad zijn bedoeling was de cipier dood te steken, de sleutels te pakken, de deuren te openen en zo te ontsnappen. De weg naar het dolhuis Op 25 juli 1814 stelde het Hoog Gerechtshof Pasmans wegens zinneloosheid op het moment van brandstichting "en andere grove misdaden"vrij van verdere vervolging. Twee weken later besloot de rechtbank in Eindhoven hem provisioneel voor de tijd van een jaar te confineren, dat wil zeggen zonder verdere vorm van proces ergens op te sluiten. Kwesti was alleen: waar? In een gewoon tuchthuis hoorde zo iemand niet thuis. Een dolhuis was daar veel geschikter voor, het dolhuis in Den Bosch bijvoorbeeld. Daarbij deed zich dan wel de vraag voor wie daarvan de kosten zou moeten dragen. Vóór 1810 werden de arme zinnelozen ten koste van de gemeente besteed. Was een gemeente daar te arm voor, dan werd soms het hele kwartier verplicht daaraan mee te betalen. In Kempenlant is dat meerdere keren gebeurd. Met de komst van de Fransen veranderde de situatie enigszins. Toen verschoof de onderhoudsplicht voor arme zinnelozen zoveel mogelijk naar de betrokken persoon of diens familieleden. In geval van nood is er echter ook wel eens betaald uit de algemene middelen. Ook vanaf 1814 werd er in eerste instantie naar het eigen vermogen van de



geconfineerde gekeken, om vervolgens een beroep te doen op het plaatselijk armbestuur. Wie er op zou draaien voor de onderhoudskosten van Pasmans was dus allereerst afhankelijk van diens financiële positie. Rooskleurig was die niet, naar onderzoek al snel uitwees. De waarde van zijn bezittigen ging de 300 gulden niet te boven. Mochten die aangesproken worden voor zijn opsluiting dan hadden zijn vrouw (35 jaar oud) en beide kinderen, een zoontje van zes en een dochtertje van drie, geen leven meer. De burgemeester van Reusel wees ondertussen op de berooide staat van de armenkas aldaar. Beide factoren zullen er toe bijgedragen hebben dat op 16 november 1814 op het allerhoogste niveau, bij besluit van Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje, werd bepaald dat Pasmans op 's lands kosten in het dol- of zinnelooshuis te 's Hertogenbosch zou worden geplaatst. Restte nog het overbrengen van het Eindhovense huis van arrest naar zijn nieuwe onderkomen in Den Bosch. Dat wachtte nog maar op één ding, de nieuwe kleren voor de betrokkene. Om twee redenen waren die wenselijk. Om gedurende het transport tegen de kou beschermd te zijn en om in Den Bosch enigzins ordentelijk gekleed te gaan, "hebbende bijna niets om af aan dat nog heel is" (RANB, PB 1814-1920, 27, 36 en 12166). Besluit Meer dan een greep uit de vroegste geschiedenis van branden en brandbestrijding in Reusel beoogt het geleverde drietal artikelen niet te zijn. De verdere gebeurtenissen blijven voorlopig rusten, hoewel stoppen in 1814 eigenlijk helemaal geen pas heeft. Het rode gevaar bleef op de loer liggen en een goed brandregelement was er in Reusel nog steeds niet. In mei 1816 probeerde men er een te maken. De commissaris van het arrondissement Eindhoven hoonde het weg. Er deugde niets van en moest helemaal opnieuw. Het jaar daarop ging de korenmolen van het dorp in vlammen op, wat niet alleen 6000 gulden schade veroorzaakte, maar ook twee gezinnen ruïneerde. Mogelijkheden om het verhaal te vervolgen zijn er dus nog genoeg.



Bijlage LI De Mierdseweg (3) door Joan Jansen (656) in juni 1998 onbekend H.W.R. De Schééper 37 bladzijde 22 - 25 Mierdseweg (3) We vervolgen de Mierdseweg aan de overzijde en beginnen aan de Lage Mierdsedijk. Dat punt was vroeger een zessprong, daar kwamen: de Mierdseweg, Hooge Mierdseweg, Hondsbos, Lage Mierdsedijk, een veldweg die langs het bos in oostelijke richting liep en de Rijpershoek die in zuidelijke richting liep en samen met de Mierdseweg een spie vormd, samen. Op die spie stond vroeger het huis van weduwe Bet Blek (vd Borne), ze woonde daar met haar drie dochters en drie zonen. Zoon Jan was nog zeer jong, toen hij met het uithalen van acrobatische toeren in de schommels op de kermis, kwam te vallen. Hij beschadigde daarbij zijn ruggegraat zodanig dat hij voor het leven invalide was. Alleen met krukken kon hij nog een klein stukje lopen, maar fietsen ging hem des te beter af. Met een transportfiets bezorgde hij het brood van het 'Bekkersmenneke' (Harrie v Gorp). Zij hobby, hoe kan het anders, was bijenhouden, hij had een biestal bij hem thuis en een in de Bus (straat). Jan was handig en slim. Tijdend de oorlog had Jan zijn korven met bijenvolken in het land van Heusden en Altena staan, zelf fietste hij dan geregeld met een bijenkast voor op zijn pakkendrager naar die streek. In die kast had hij dan wel 15 kg Belgische shagtabak zitten en... een stel bijen. Bij controle onderweg, en dat was in die tijd en over die afstand bijna zeker, dan zei hij op de vraag wat hij vervoerde: "bijen heren". Als regel geloofde de heren van de C.C.D niet, die wilden het zien. De kast moest open. Dan schermde Jan met zijn invaliditeit en zei: "Ge moogt gerust kééken, mer ge moet mij de kans geven 200 meter verder te gaan staan, ik kan nie lopen als die kast open gaat, dan vliegen er minstens zo'n 30.000 boze bijen weg, want die zijn door dat gehutter op de weg erg lastig". Die stadsjongens keken dan erg wantrouwig en vertwijfel, waarop Jan dan zei: "Mar witte wat ge wel kunt doen, dur 't telgat (vlieggat) kijken, dat is maar ee paar centimeter groot, daar kunnen er maar enkele tientallen tegelijk uitvliegen en daar ben ik nie bang van". Keer op keer trapten ze daar in, Jan schoof het schuifke voor het vlieggat weg, de bijen werkte zich naar buiten en de C.C.D.ers riepen dan: "Doe dicht, doe dicht". Wat Jan uitgedacht had was het volgende, de dag voor de reis besmeerde hij een heel klein bakske met honing en zette dat voor zijn bijenhal, binnen de kortste keren zaten er dan een dertigtal bijen in. Dat bakje schroefde hij aan de binnenkant van de kast voor het telgat, en de rest van de kast vulde hij met tabak. En dat bracht grof geld op. Pietje Blek, zijn broer, was een avonturier, hij stroopte graag en veel, op het Kroonven had hij vis uitgezet een schuilhut gebouwd en er een boot liggen. Hij kon geweldig goed schaatsen en was zo brutaal als de nacht. In de oorlog trapeerde duitsgezinde politiemannen hem toen hij aan het knoeien was aan een afgeschoten Engels vliegtuig. Hij vluchte per fiets. Toen hij bijna werd ingehaald gooide hij de voorste een haffel spijkers in het gezicht. Hij wist te ontkomen, maar 's anderdaags vonden ze hem in het hooi. Na een worstelpartij werd hij gearresteerd en zwaar geboeid, lopend tussen agenten, werd hij via de Mierdseweg afgevoerd. Het was Dora Bierings die net na kon laten te roepen: "Hedde gullie niks anders te doen, het is begot toch gene misdadiger", Met z'ne klak (pet) dwars op z'ne kop kinikte Pietje Dora toe. Pietje kwam in kamp Vught terecht en van daaruit werd hij, per trein, naar Duitsland op transport gezet. Het was Fonske van der Heijden uit Netersel die hem bij Venlo uit de trein haalde en liet onderduiken in Maatschapij de Utrecht. Fonske is op het eind van de oorlog door de Duitsers gefusilleerd omdat hij de gewonde Amerkaanse piloot Mozes de Lopez had geholpen. Pietje Blek is naar Australië geëmigreerd, een keer is hij naar Nederland op verlof geweest, hij verbleef toen bij de familie van der Heijden in Netersel. De Blekken waren van huis uit metselaars. Vader Driek had het huis, waar zij woonde, gebouwd. Het was een huis met een schaliën (leien) dak, een eenvoudig huis met de voordeur in het midden en aan beide zijden daarvan kamers. Het was opgetrokken uit rode Belgische steen. In september 1944 beweerden Duitse soldaten dat er vanuit het huis op een Duitse officier geschoten was, men driegde daarom om de aanwezigen, waaronder Pruis (v Limpt) en Betje, te zullen fusilleeren. De oude Bet Blek ging, nadat ze een Lourdes rozenkrans omgehangen had, voor de soldaten staan en zei: "Mij dan mar urst, ik ben de oudste". Er werd niet geschoten. Zijn zoon Keeske had een rustiger leven dan zijn beide broers Pietje en Jan, hij was sigarenmaker. Langs de ouderlijke woning liet hij een gevelhuis bouwen. Zijn zoon Rik (Rie Blek) is het familie-ambacht trouw gebleven en werd aannemer. De dan volgende boerderij behoorde aan de gebroeders Coolen, dat waren Janus en Jan. Cooles Mutte (Janus) bleef ongetrouwd, zijn broer Jan trouwde met Marie, zij kwam vanuit Retie naar Reusel. Janus heeft nog, dat was voor de oorlog, nog in de gemeenteraad gezeten, hij was ook jager, bijenhouder en bestuurslid van de herremenie (fanfare). Toen een ander bestuurslid van de fanfare, in de tijd dat de noodwet (de latere A.O.W.) van Drees er aan kwam, tegen hem zei: "Janus, nou zulde nog aon den trek geraoken, ge zult geld gaan beuren". Janus antwoorde daarop: "Dè geleuf ik nie, geld beuren waor dagge nie veur gewerkt en nie vuer betaolt het, als dè zo is geeget gelijk naor de herremenie". (Dat geloof ik niet, geld ontvangen waar ik niet voor gewerkt en niet voor betaal heb, als dat zo is gaat het allemaal naar de harmonie). Het was wel zo, maar, en ik kan het me wel indenken, het ging niet naar de herremenie. De Coolens waren, zoals we dat noemden, grote boeren, ze hadden op het Mierds (Hooge Mierde) al veel hei ontgonnen, al voor de oorlog hadden zij een tractorke. Als Janus aan het ploegen was, liet hij het voor en achterwiel door de voor lopen, dan hoefde hij niet te sturen, hij zat achterstevoren op zijn tractor, zo kon hij dan zijn ploeg in de gaten houden. Op zij grond, aan de Mierdseweg, was hij zo aan het ploegen, te laat merkte hij dat hij aan het eind van de voor was. Hij zag de sloot voor zich, in de alteratie dacht hij dat hij een paard voor de ploeg had staan, en begon tegen zijn tractor: "Hot, hot hotteweg" te roepen. De tractor die hem niet verstond tuimelde met Janus en ploeg in de sloot. Toen er een keer een koe met miltvuur vernietigd moest worden, werd ze in een kuil verbrand, en omdat het beest niet in de kuil paste wou Janus hem met de bijl wel wat kleiner maken. Hierbij kreeg hij een botsplinter in zijn hand hetgeen hem bijna de dood betekende, hij werd 'ten volle bediend'. Met de ruilverkaveling is de boerderij verplaatst naar de Luther tegen de Belische grens in Hooge Mierde. Op de oude boerderij kwam toen Theo Snip (Vosters) met zijn gezin te wonen. Dan volgde Coolens wei, dat was echt zo'n wei aan huis, er liepen ganzen, pulpetaten, schapen, paarden, kalveren en noem maar op. Op het einde van die wei stond een dubbele woning, gebouwd in het midden der 30er jaren. In de eerste woonde Pietje Schipper (Rossiau), hij vertrok naar waar hij vandaan kwam, Hooge Mierde. Daarna kwam Den Dikke Wout (v Gompel) er te wonen, hij was gehuwd met Mina Bressers, van beroep sigarenmaker en had als hobby duivenmelken. Ook deze woningen hadden een zo genaamde Franse kap (gebroken kap), in het midden van de woningen stonden de beide voordeuren



langs elkaar. In het tweede huis woonde familie, de zwager van Den Dikke Wout, Pietje Bressers, hij was getrouwd met de zus van Wout, Bet van Gompel. Dus dubbele familie. Ook Pietje was sigarenmaker en zelfs een hele vlugge, ook is hij gemeenteraadslid en later wethouder geweest. Van oorsprong kwamen de Bressers uit Hilvarenbeek. In het volgende huis woonde Wótje van Wouten Door (v Gompel), hij was meesterknecht bij Aida en gehuwd met Cato van Koope Jan (Adams) van den Hijkant. Haar vader, Koope Jan, is bij hen in huis 100 jaar geworden. Hun huis was een langerekt gebouw met eveneens een Franse kap en gedekt met leien, Wouten Door had het gekocht van Hendriks uit Beek (Hilvarenbeek). Twee van hun zonen zijn Norbertijn geworden, Piet als broeder boer in de abdij van Postel en Theo als misionaris in Africa, Zaïre. Wótje was een liefhebber van paarden, liefst ponny's. Zijn ponny en vanzelfspreken hijzelf, hoorde bij N.V. Wotjeneel en Woutepiet. Dat was de groep die oud ijzer en lompen inzamelde ten bate van de Kei. Naast zijn huis was de opslagplaats, als er enkele tonnen oud ijzer lagen mochten de opkopers komen bieden, dat was een attraktie die altijd veel bekijkers trok. Ook in het maken van vliegers was Wótje een kei, amper lagen de stoppels van het gemaaide koren blood of Wótjes levensgrote manneke en vrouwke gigen de lucht in.



Bijlage LII Tussen Weijereind en Lensheuvel door J.W.Hagen (1330) in december 1998 onbekend H.W.R. De Schééper 39 bladzijde 28 - 32 Het droevige einde van Jantje zonder Ziel Op welk moment hij zijn bijnaam heeft gekregen is niet helemaal duidelijk, maar op zekere dag is men Jan Verspaandonk in Reusel Janje zonder Ziel gaan noemen, Jantje zonder Moraal had ook gekund, want er was iets niet in de haak met de normen en waarden die hij hanteerde. Waar het maar mogelijk was probeerde hij zijn dorpsgenoten te pakken te nemen en te bedriegen. In zijn functie van procureur bij de dingbank van Reusel had hij daar ook alle gelegenheid toe. Eenmaal op het hellend vlak gekomen ging het steeds verder bergafwaarts, totdat hij op een gegeven ogenblik door de overheid werd ingerekend. Toen was het snel met hem gedaan, heel snel zelfs. Met de kortst mogelijke procedure werd hij door de hoogste Brabantse rechtsinstantie ter dood veroordeeld en in Den Haag opgehangen en begraven. In het onderstaande wordt verteld hoe alles in zijn werk is gegaan. Dubieuze praktijken Verspaandonk is eind juni (gedoopt op 30 juni) 1668 geboren als zoon van de clandestien opererende katholieke schoolmeester van het dorp. In 1702 trad hij voor de eerste keer in het huwelijk met Mechtilda Spoormans. Drie jaar later komt hij in conflict met de deken van het Onze Lieve Vrouwe Gilde, omdat die had geweigerd hem zijn verdiende loon als koster uit te betalen, het ging maar om tien gulden, maar dat mocht niet verhinderen dat Verspaandonk de deken voor de plaatselijke rechtbank bracht en hem voorlopig niet meer losliet (SARA RA Bladel 1, op data 19 mei en 29 juni 1705). Op 29 juni 1705 wordt hij officieel als procureur bij de dingbank ingeschreven, waarbij hij ondr eede verklaart de belangen van iedereen naar eer en geweten te zullen behartigen (SARA RA Bladel 1, op data 29 juni 1705) Tien jaar later staat hij als herbergier te boek, terwijl hij ook een paar keer burgemeester van het dorp is geweest. Dat laatste lijkt een hele eer, maar dan wel een eer waar iedereen het liefst voor bedankte, zo'n lastig en gevaarlijk baantje was dat in die tijd. Ook Verspaandonk heeft er hinder van ondervonden. Een dubieuze declaratie van enkele verteringen in zijn eigen herberg liep uit op een langdurig conflict met een der schepenen in Reusel, Aelbertus Panis geheten. Verspaandonk riep daarbij de hulp in van een procureur bij de Raad van Brabant om zijn belangen te verdedigen. (SARE NA Eindhoven, 135: procuratie d.d. 28 mei 1714). Maar hij deed meer. Hij zon op wraak en zoch Panis met allerlei lasterpraatjes een nooit opgehelderde moord op Jan Dijckman in 1698 in de schoenen te schuiven. De manier waarop hij dat deed mag tekenend voor hem heten. Om zijn doel te bereiken benaderde hij de voormalige weduwe van het slachtoffer. Als die bereid was een bepaalde acte over Panis te tekenen zou ze daar beslist niet slechter van worden. En als ze niet bereid was zou hij haar wel weten te dwingen, desnoods voor het gerecht van Eindhoven of ergens anders (SARE RA Bladel invt.nr 39 d.d. 25 maart 1715). Op die manier zette hij mensen onder druk. Dronkemansmethode Een andere beproefde methode van Verspaandonk was om iemand eerst dronken te voeren en vervolgens bepaalde verklaringen te ontlokken of blindelings een stuk te laten tekenen. Op 28 april 1715 wist hij op die manier Adriaan van Doorn over te halen tot een proces tegen diens oom Hendrik Abrahams. Van Doorn trapte erin en gaf Veaspaandonk carte blanche, wat het ook mocht gaan kosten (SARE RA Bladel invt.nr 39, d.d. 30 april 1715) Zelfs zijn aartsvijand Albertus Panis heeft hij op die manier te pakken willen nemen. Onder de mom hun onderlinge twist voor altijd de wereld uit te willen helpen zette hij hem in zijn eigen herberg eerst de nodige potten bier voor, om vervolgens met een zogenaamde verzoeningsverklaring op de proppen te komen. Als zijn vrouw hem niet tijdig had gewaarschuwd zou Panis zo in de val zijn gelopen (SARE RA Bladel invt.nr 39, d.d.30 juli 1715). De gewetenloze procureur begon zijn ziel steeds verder te verliezen. Eind 1715 richtte hij zijn pijlen weer op Adriaan van Doorn, capiteijn van de inwoonders tot Reusel. Het moment was goed gekozen: het houden van de "soogenaemde biegulden tot Reusel". Daar werd stevig bij gedronken en Van Doorn was al spoedig lazerus. Dat was voor Verspaandonk het moment om hem een belastende verklaring ten nadele van Albertus Panis ter tekening op te dringen. "Geef mij tijd tot morgen om mijn gedachten daarover te laten gaan", aldus de laveloze Van Doorn. Verspaandonk hield hem echter in de greep en wist hen bij monde van Hendrik Kerkhofs toch tot tekenen te bewegen: "Gij cont tselve attesteeren, daer sal geen quaet naer volgen, teecken maer". Gelukkig was Van Doorn zo kien om zijn stap een paar dagen later opelijk te betreuren en ongedaan te maken (SARE RA Bladel invt.nr 39, d.d. 13 december 1715). Een makker in het kwaad Of Verspaandonk uit zich zelf op het verkeerde pad terecht gekomen is of dat hij een kwade genius had, is niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk is het laatste het geval geweest en heeft die kwade genius Adriaan Wachtelaar geheten, van 1677 tot 1725 werkzaam als notaris te Bergeijk. Bij meerdere duistere praktijken zijn zij samen betrokken geweest. In 1715 bijvoorbeeld bij het opstellen van het testament van Maria Thomas van Riel. In eerste instantie had zij daarvoor notaris Wachtelaar ontboden, maar die had de zaak aan Verspaandonk overgelaten. Die zag de kans schoon om zichzelf tot executeur-testamentair te benoemen, geheel buiten medeweten van de testatrice om. Het bedrog kwam al snel uit, maar noch Verspaandonk noch Wachtelaars werd er verder op aangesproken(SARE RA Bladel invt.nr 39, d.d. 11 juni pag. 98 en 30 juli pag. 101, 1715). Tien jaar later kwamen beide in opspraak naar aanleiding van de verkoop van twee perceeltjes grond aan de Lokbossen. Of Wachtelaars er daadwerkelijk iets mee te maken had blijft gissen. Waarschijnlijk heeft Verspaandonk bepaalde stukken op naam van Wachtelaars gefabriceerd die van a tot z verzonnen waren. Alle beschuldigingen in de schepenprotocollen wijzen ook in de richting van Verspaandonk (SARE RA Bladel invt.nr. 40, d.d. 8 en 31 januari en 7 en 15 februari 1725). Ingerekend en veroordeeld



Achteraf gezien mogen beide oplichters nog van geluk spreken dat het zolang geduurd heeft voordat ze tegen de lamp liepen, maar in februari 1725 was het zo ver. Op de 7e van die maand kwam er eerst een arrestatiebevel tegen Wachtelaars en twee dagen later een voor Verspaandonk. Het was afkomstig van de hoogste Brabantse rechtsinstantie uit die tijd, de Raad van Brabant, die zijn zetel had in het centrum van Den Haag (alle verdere gegevens zijn aan het archief van die raad ontleend. RA Den Bosch notulen 1725 invt.nr.67. resoluties 1722 - 1735 invt.nr. 5. en een afzonderlijk dossier invt.nr.447 dossier 182). Onder handbereik bevond zich daar ook de nog steeds bestaande Gevangenpoort, waar beide schavuiten opgesloten diende te worden. Wachtelaars heeft men echter nooit te pakken gekregen, Verspaandonk wel, op 21 februari 1725. Een gewoon proces heeft laatstgenoemde echter niet gekregen. Voor verdachten van zijn soort bestond er een buitengewone procedure, die even snel als doeltreffend was. Op 27 februari 1725 begon men met het verhoor van Verspaandonk in de Gevangenpoort. Om geen last te hebben van ratelende koetsen die voorbij konden komen waren er van te voren palen voor het gebouw neergezet om de doorgang te beletten. Nu werkte er bij de Raad een procureur, Hoijer geheten, die Verspaandonk vroeger wel eens in een civiele zaken had gediend en herhaaldelijk met hem had gecorrespondeerd. Mogelijk bevatte die correspondentie belastend materiaal. Op bevel van de Raad moesten de stukken ter beschikking worden gesteld. Op 28 februari werden bovendien nog 8 getuigen uit Reusel opgeroepen en daarnaast nog de vorster Willem Verhoeven uit Bladel. Twee weken later arriveerden zij in Den Haag, waar ze op 19 maart met Verspaandonk werden geconfronteerd. Ook meegekomen was Maria Fabrij, in de stukken ook aangeduid als Maria Jan Joosten. In 1716 was Verspaandonk namelijk hertrouwd. Sindsdien waren er 5 jongere kinderen bijgekomen, waarvan de jongste nog maar een paar weken oud was. Normaal gesproken zou Maria Fabrij in zo'n situatie nooit zo'n verre reis hebben gemaakt, maar nu haar man zich in zo'n benarde positie bevond lag dat anders. Vanwege de Paasvakantie had de Raad tussen 22 maart en 10 april geen zitting gehouden, waarna ziekte van een der Raadsheren nog eens voor een extra vertraging zorgde. Op 16 april kon de zaak echter worden hervat en eigelijk ook weer meteen worden gesloten, omdat Verspaandonk alles meteen bekende. De dag daarop bracht de Advocaat Fiscaal een preadvies uit, wat twee dagen later werd gevolgd door een vonnis van de Raad. De inhoud daarvan is in de notulen niet rechtstreeks te vinden, maar kan er wel uit worden afgeleid. Procureur Hoijer kreeg namelijk de opdracht om na te gaan of de vrouw van de gevangene nog in Den Haag was. Zo ja, dan kon zij toestemming krijgen om haar man te zien en te spreken. Mocht ze vertrokken zijn dan diende Hoijer haar hoe eerder hoe liever naar Den Haag terug te halen. Dat kon maar één ding betekenen: Verspaandonk zou op korte termijn ter dood worden gebracht. Op 23 april werd het vonnis nader geresumeerd en gearresteerd, waarbij tevens werd besloten om het openbaar in Reusel en Bladel bekend te maken, zodat eenieder kon zien dat de malafide door middel van de strop om het leven gebracht zou worden. Restte nog één moeilijkheid: het tijdstip der executie. Normaal gesproken was dat niet zo'n punt, maar omdat de Hooge Raad van Holland en Zeeland ook net een doodvonnis had te voltrekken en dat precies op dezelfde plaats, moest er eerst een volgorde worden vastgesteld. Dat heeft het leven van Verspaandonk met een dag verlengd, tot 27 april 1725. Op weg naar de dood Voor de uitvoering van het vonnis werd Johan Herman Claaszen aangezocht, meester vanden scherpen swaerde, te Haarlem. Zijn zwaard had hij voor Verspaandonk natuurlijk niet nodig, zulks in tegenstelling tot de persoon die hij daags tevoren op hetzelfde schavot had te onthoofden. Een ladder en een touw waren voor Jantje zonder ziel voldoende. Schrijnend mag het heten dat de veroordeelde procureur zelf nog helemaal niet besefte wat hem boven het hoofd hing. Tegenover decipier van de Voorpoort uitte ij zelfs zijn verwondering dat de Raad zo treuzelde met het nemen van een beslising over zijn strafmaat. Zoveel kwaad had hij toch immers niet op zijn geweten. Op grond van die totaal verkeerde inschatting besloot de Raad Verspaandonk vervroegd over te laten brengen naar de Treurkamer van de gevangenis, zodat hij alvast enig begrip zou krijgen over de erns van de situatie. Op 26 april zou hem daar om 11 uur 's morgens de dood worden aangezegt. Ondertussen werd er druk gewerkt aan de voorbereiding van zijn executie. Zo mocht bijvoorbeeld niet vergeten worden de nodige kussens op het schavot te leggen, bestemd voor de predikant en ziekentrooster bij het doen van het laatste gebed. Bij de vorige doodstrafvoltrekking had het daar namelijk aan ontbroken. Ook ging er een opdracht uit naar een timmerman, J.Swaartveger geheten, om een vurenhouten doodskist voor de gevangene te maken. Verder werd de oudste predikant van Den Haag, Jacobus de Kempenaer, ontboden om het aanzeggen van de dood en de geestelijke bijstand te regelen. In twee Haagse kerken zou voor Verspaandonk gebeden worden, Op de 25ste in de Grote of Sint Jacobskerk en de dag daarop in de Hoogduitse kerk, die ook Engelse kerk werd genoemd en in fiete de oude Gasthuiskapel aan het Noordeinde was. Daarvoor heeft De Kempenaer de volgende bidbriefjes verspreid: "Wert een gebet versoght voor een misdadighe die bij sententie vanden Edele Rade van Brabant gecondemneert is om op morgen/overmorgen metter doot gestraft te werden". Ondertussen was ook Maria Fabrij weer in Den Haag gearriveerd om haar man nog eenmal te mogen zien en spreken. Bij het aanzeggen van de dood is zij niet aanwezig geweest, maar dat zal ze ook niet hebben gewild. Plaatsgevonden heeft de aanzegging op de 26ste april, door Willem Erpecum, Advocaat - Fiscaal van de Raad van Brabant, Bonifacius van der Haer sr, griffier van de Raad en Johannes Witbol, predikant. Wetende dat hij toch zou gaan sterven verzocht Verspaandonk vervolgens om bijstand door een katholieke geestelijke, maar dat werd hem geweigerd. Wel kreeg zijn vrouw Toestemming om zich bij hem te voegen. Later die dag heeft de veroordeelde Van Erpecum nog om clementie met zijn vrouw en kinderen gevraagd, zodat die na zijn dood nog iets zouden hebben om van te kunnen leven. In de daarop volgende nacht heeft hij zijn testament gemaakt, twee keer achter elkaar zelfs. In het verleden had hij dat wel vaker gedaan, meerdere versies fabriceren van een en hetzelfde stuk en dat niet altijd met de beste bedoelingen. Nu had bedriegerij echter geen zin meer en kwam het aan op eerlijkheid. De executie. Met het ochtendloren brak de dag van de executie aan. De galg stond inmiddels al op het schavot, maar dan welzonder ladder. Toen de beul daar op werd aangesproken schoof die de schuld op de timmerlui. Pas na veel over en weer gepraat werd de zaak geregeld. Om 11 uur in de morgen werd Verspaandonk met groot ceremonieel van de Gevangenpoort afgehaald en naar het gebouw van de Raad van Brabant gebracht om er zijn veroordeling officieel te horen voorlezen. Daar was inmiddels onenigheid ontstaan over de vraag of dat staande dan wel zittende diende te gebeuren. Gekozen werd voor het eerste. Er moest behoorlijk met de meubels geschoven worden om iedereen binnen te kunnen laten: Verspaandonk zelf, vastgeboeid aan twee dienders; de provoost van de Raad van State, Hendrik van Bronkhorst; Kamerbewaarder Wellenbergh; zes dienaren van de Procureur Generaal van Holland met de nodige hellebaarden; dominee Manger, op dat moment de Hoogduitse en tevens jongste predikant van Den Haag en tot slot nog een ziekentrooster. Na het voorlezen van de veroordeling werd het bevel tot executie gegeven, waarna Verspaandonk onder



begeleiding van tien hellebaardiers door de grote poort van het Binnenhof naar het schavot werd geleid en opgehangen. Nadat de wacht was afgetrokken werd het lijk in de loop van de middag van de galg gehaald en in een vurenhouten kist gelegd die timmerman Swaartveger daar inmiddels voor gemaakt had. Tot het donker heeft die vervolgens in het gat onder de Gevangenpoort gestaan, van waaruit in het holst van de nacht de begrafenis heeft plaatsgevonden op het Nieuwe Kerkhof van Den Haag. Hendrik van Bronkhorst had daar intussen op het stadhuis een gratis briefje voor laten halen. Druk zal het op dei begrafenis niet geweest zijn, maar één persoon zal er niet ontbroken hebben, Maria Fabrij , de vrouw van de gehangene. Terug in Reusel zal ze wel over de afschuwelijke week in Den Haag verteld hebben, aan haar kinderen, aan de buren of wie er maar naar wilde luisteren. Op die manier moet zij geprobeert hebben de verschrikkelijke herinneringen aan Jantje zonder Ziel van zich af te zetten. Voor Maria Fabrij had de zaak nog een hele nasleep, alles, maar dan ook alles werd haar ontnomen getuigen de volgende documenten: SARE RA Bladel invt.nr.40 op 24 maart 1725 folio 315v - 316 20 april 1725 folio 316v 1 mei 1725 folio 317 - 319v 20 juni 1725 folio 322v - 325 25 juni 1725 folio 325 - 325v Op 23 0ktober 1730 begint zij een nieuw leven en hertrouwd zij met Jan Huijbreghts waarvan zij nog drie kinderen krijgt. Op 28 juli 1760 overlijdt zij te Reusel.



Bijlage LIII De Kruisstraat door Joan Jansen (664) in september 1999 onbekend H.W.R. De Schééper 42 bladzijde 19 - 24 De Kruisstraat Door veel bewoners, vooral die uit de Peel, werd de Kruisstraat Kruispad genoemd. In 1921 toen er in de Kruisstraat het eerste huis gebpouwd werd, kreeg dat als adres Hoofdstraat 16a, met de Hoofdstraat wordt de huidige Wilhelminalaan bedoeld, de Kruisstraat is daar een zijstraat van. De Kruisstraat was tot medio 1957 een zandstraat met een fietspad erlangs. Deze zandstraat begon tussen de Palmboom en het pakhuis (boerenbond). Rechts lag de waag van het pakhuis, kinderen probeerde altijd om er een schommelende beweging in te krijgen en diezelfde kinderen verzamelde er gemorste zaden en kunstmest. Aan de zijkant van de Marieschool hadden zij een eigen volkstuintje gecreëerd waar hun vondsten van het pakhuis in gezaaid werden. Voordat het pakhuis daar stond, stond er een Gotische kerk, zij is net voor 1900 afgebroken. Deze kerk was gebouwd halfweg de 15e eeuw, daarvoor stond op dezelfde plaats een Romaanse kerk en daarvoor waarschijnlijk een houten kerk. De sporen van deze kerken die over elkaar gebouwd waren zijn tijdens de opgravingen van 1995 en 1996 te voorschijn gekomen. Deze opgravingen, onder leiding van het instituut voor Pre- en Protohistorische Archeologie van de Universiteit van Amsterdam, hebben ons die kerken beter doen kennen. Ook de begraafplaats in en rond die kerken gaf een gedeelte van zijn geheim prijs. Als we het terrein van het oude pakhuis gepasseert zijn komen we aan de tuin van de zusters Franciscanessen. Rond deze tuin stond een schitterende beukenhaag, in de tuin werd wel eens de Sacramentsprocessie gehouden. Jan Lemmens. Het eerste huis rechts in de Kruisstraat was dat van Jan Voets (Lemmens) gehuwd met Emerans Krekels, Emerans was een erg actief bestuurslid van de K.A.V. (Katholieke Arbeiders Vrouwen), Jan was sigarenmaker, maar hij had ook in Biest Houtakker aan het kanaal gewerkt. In 1931 kwam hij in de Kruisstraat wonen, zijn huis stond in de lengte van de straat, compleet met geitenstal en varkenshok. Kortom zoals een burgerhuis in die tijd diende te zijn. De geitenstal is later tot woonhuis verheven. In 1944 werd er in en rond het huis zwaar gevochten, het huis had daardoor veel oorlogsschade opgelopen. De lichamen van drie Engelse soldaten lagen vlak bij hun tuin en iets verderop lagen er nog veel meer en later bij het omspitten van de tuin vond men nog een lijk. Harrie Bon (Daniëls) en Wim Max (Heesters) hebben dat netjes opgegraven. Bij één van de lijken lag een geopende brief, deze was van een vrouw die haar man aan het front schreef dat haar zoon Barit voor het eerst naar school ging. Toon, de zoon van Jan Lemmens, heeft veel moeite gedaan om die brief bij de schrijfster terug te bezorgen, in de brief werden alleen voornamen genoemd en geen adres, het was hem dan ook niet gelukt. Zo'n 50 jaar later kwamen een stel Engelse soldaten, die toen in Reusel gevochten hadden, in Reusel op bezoek, een van hen wist te vertellen dat die brief niet aan een gesneuvelde maar aan een zwaar gewonde soldaat behoorde. Deze had daar twee dagen en nachten in weer en wind in het veld gelegen, maar hij overleefde het en is pas in 1992 gestorven. Toen het adres van de familie bekend was heeft Toon de brief naar Wales gebracht en hem afgegeven aan Barit. Het jongske dat toen voor het eerst naar school ging, was nu een man van 56. Ceel van der Heijden Het tweede huis is ook het oudste huis van de Kruisstraat, het werd in 1921 gebouwd en het was van Rooie Ceel (vd Heijden), deze was getrouwd met Sjo Swaans. Met de voornaam van Ceel ging er met de geboorte wat mis, voor de kerk heet hij Johannes Baptist en volgens de gemeente heet hij Marcelis, en die naam is hij blijven gebruiken. Het eerste kind dat in de Kruisstraat geboren werd was zijn zoon Wim, zijn oudere broer Janus werd in de Straat geboren. Vanuit zij scherp geheugen heeft Wim me veel over de buurt verteld. Hun oom van moederskant, Kees Swaans, was bij hen in de kost. Kees runde de Centrale Volksbank, die na hem overging naar zijn neef Janus van der Heijden, verder was hij een zeer aktief als bestuurslid van de vakbond en van Herwonnen Levenskracht ofwel de T.B.C. bestrijding. Rooie Ceel heeft net als Jan Lemmens aan het Wilhelminakanaal gewerkt, met kruiwagens moesten ze het zand versjouwen. Vergeleken met de verdienste in Reusel waren die van het kanaal goed. Maar de eigenlijke stiel van Ceel was, wat bijna iedereen deed, sigarenmaken. Ook bij de familie van der Heijden sloeg het oorlogsgeweld toe. Omdat er in de kelder van Jan Lemmens, waar twee familie's bij elkaar zaten, te weinig plaats was zaten Kees Swaans en Jan en wim van der Heijden in de kelder van hun eigen huis. Nadat de Engelsen na een verwoed gevecht terug moesten trekken kwamen de Duitsers via een tegenaanval weer terug, zij troffen het drietal in de kelder. Met de handen omhoog moest zij aanzien dat het huis in brand werd gestoken, daarna werden zij, nog steeds met de handen omhoog, naar het dorp afgevoerd. Ze dachten dat ze doodgeschoten zouden worden, zeker als zij er achter kwamen dat Wim een onderduiker was. Het was Lieske Minnen, die de hele duur van de oorlog Duitse Luftwaffensoldaten in en rond haar huis gehad had, die met haar uitstekende kennis van de Duitse taal hen vrij pleitte. Ze zijn toen via de Mierdseweg en het Pastoorsbos naar Hulsel gevlucht, hun ouders, die geen hoop meer hadden, zijn naar Postel en later naar Eersel gevlucht samen met de familie Lemmens. Zo'n 10 dagen later werd tot ieders verbazing de hele familie herenigd. Een leuk detail, toen zij vluchte, lagen de klok en de radio, die de Duitsers als buit mee wilde nemen, nog buiten. Jan Lemmens nam de klok en Ceel de radio op hun vlucht mee, nu hangt hij in de woning van Wim. Driekske Adriaans. Het derde huis is in 1940 gebouwd, toen in mei de oorlog losbarste waren de fundering en de kelder net gemetseld, het is dat jaar nog gereed gekomen. Driekske Adriaans, afkomstig van de Mierden en als sigarenmaker bij NV Willem II werkzaam, was de bewoner. Driekske was gehuwd met Kee Klomp (vd Ven). Driekske was al vroeg weduwnaar en is later buiten Reusel hertrouwd. Ook zijn huis werd in 1944 totaal verwoest, met de olielamp van Ceel vd Heijden staken de Duitsers het in brand. Toemeske van Toemeskes Piet (Sanders) gehuwd met Nel van Hollandse Sjo (v Herk) heeft het na de oorlog herbouwd en er zijn aannemersbedrijf



in gevestigd. Harrieke van den Borne. Een eind verder stond een boerderij met de gevel naar de weg (met de gevel wordt de kopgevel bedoeld), zij was, door Giele van de Voort, rond 1930 gebouwd. Giele ging bij brouwer van Diessen in Esbeek werken en wonen. Harrieke uit de Ekker (vd Borne) gehuwd met Anneke van Mertekens Frans (Lavrijsen), kwam er toen te wonen. Harrieke was gemeentewerker, als de stroom geveegd moest worden stond hij in de stroom te werken, bomen rooien en het slopen van gebouwen waren hem evengoed toevertrouwd, infeite deed hij alles. De voorraadkamers van het huis werden verhuurd, aanvankelijk aan Driek van de Ekster (vd Borne), Pietje, zijn dochter, is van daaruit getrouwd met Sjef van Hoffe Marte (Lemmens). Na hem kwam Kiske Blek (vd Borne) met zijn uit België afkomstige Anneke er wonen. Toen het huis in 1930 in aanbouw was stonden er twee fraters voor een onweer te schuilen, zij zagen van daaruit de bliksem op de ploeg van Juul Minnen slaan. Juul en het paard waren op slag dood, het paard werd ter plaatse begraven. Frans Paridaans Op dit punt hield vroeger de Kruisstraat op, verder op heette het Weijereind. De huidige Kruisstraat loopt nu door tot de T - kruising. Aan de rechterkant staat nog een boerderij, die was van Frans Teut (Paridaans), Frans was gehuwd met Anneke Sol. Mensen die vanuit de Peel, meestal te voet, naar bijvoorbeeld de kerk geweest waren en 'hoognodig moesten', maakte bij hun gebruik van de plee, het was er altijd bijzonder proper, tegelijkertijd werd er dan water uit de put van Paridaans gedronken, men vond dat water erg lekker. Dat kwam zij men omdat er een vlierboom bij stond. Ik denk dat het was omdat deze put zijn water onttrok aan de zogenaamde 'zanden van Sterksel'. Dit zand, we noemden het ook wel mortel of meselzand, is een paar honderdduizend jaar geleden door de Maas afgezet, hieruit kwam mooi helder gefilterd water. De waterputten in de Reuselse Peel waren in moerassige naar methaan stinkende grond geslagen. Paridaans zelf profiteerde ook van het maaszand onder zijn akkers, ten behoeven van de metselaars zij daar duizende karren metselzand uitgehaald, vooral hun zoon Jan, gehuwd met Miet Bruininx, heeft er veel karrevrachten uitgehaald en weggereden. Giele van de Voort. We gaan naar de overkant van de weg en zo terug naar het dorp. Daar stond de boerderij van de weduwe Mertekes Pietje, ze was gehuwd geweest met Giele van de Voort. Na het overlijden van Giele trouwde zij met Thijs van de Grote (Lavrijsen). Het was een oude boerderij die met de gevel naar de weg stond. Rond 1900 was daarin de eerste melkfabriek van Reusel gevestigd, deze verhuisde later naar de hoek Kerkeind (nu Wilhelminalaan) - Schoolstraat, in 1916 ging de melkfabriek naar het Stoom in Bladel. Het gebouw in de Kruisstraat brande geheel af, de nieuwe boerderij, die in de lengte langs de weg stond, brandde ook weer af. Hun zoon Piet, gehuwd met Miet van Gisbergen, begon er een groot fruitbedrijf met een uitbreiding in Netersel, hun zoon Marte verloor er met het spannen van prikkeldraad een oog, hij werd later schoenmaker. De gebroeders Dirkx, internationaal bekende motorcrossers, waren kleinkinderen van Mertekes Pietje. De weduwe van de Voort. Nu volgen er enkele burgerwoningen, in de eerste woont de weduwe van Teeke van de Voort, Drieka van Nollekes Toon, eerder woonde zij aan de Hijbloem in een in 1925 gebouwde boerderij. Een storm in 1925, die onder andere in Borculo een grote ravage aanrichte, nam de gevel van de nieuwe boerderij mee. Haar man,Theeke van de Voort, was maar goed 34 jaar toen hij aan longontsteking stierf, erg jong dus. Daarom moest hun zoon Toon als 13 jarige al op pad om als schaapsherder de kost te verdienen, later ontpopte hij zich als een zeer verdienstelijk dirigent, hij had o.a. de leiding van het Reusels Gemengd Koor en het Bejaarden Koor. Toon Lemmens De volgende woning was van Toontje Voets (Lemmens), hij was gehuwd met Marie Roijmans. Toontje was een vlugge sigarenmaker. Hun huis is het voorlaatste dat aan het begin van de oorlog afgebouwd werd. Toon Moeskops Dan volgde de woning was van Toontje Moes (Moeskops), Toontje was gehuwd met Kletje Vos (Wouters), ook hij was sigarenmaker en ook hij stierf veel te vroeg. Kletje wist de zaak dapper recht te houden, later hertrouwde zij met Wout van Gompel. Jan Heesters In 1923 kwam Jan van Sjeffe (Jan Roijmans) in de kruisstraat wonen, toen hij er goed en wel woonde stierf, Jaan, zijn vrouw. Jan, hoe kan het anders, was ook sigarenmaker. Omdat er overdag niemand thuis was mocht zijn dochter Miet bij de zusters overblijven, na schooltijd kon ze, tot Jan van het werk thuis kwam, bij de familie van der Heijden terecht. Het was behelpen, maar het lukte. Het huis stond met de korte gevel naar de weg en had een met leien gedekte Franse kap. De familie Spartel Het burgerboerderijtje, het stond met de lange gevel langs de weg, was zoals toen gebruikelijk woonhuis met geitenstal en varkenshok. Het werd bewoond door de familie Spartel (Dirkx), dat waren Jan, Driek en Nel, allemaal vrijgezel. Jan was gemeentewerker, Driek sigarenmaker en Nel runde het huishouden. Het span was een beetje ouderwets, ze aten nog met tinnen lepels, maar, ze waren wel de eerste die in de Kruisstraat een radio hadden, dat was al voor 1930. De buren mochten rustig naar de radio komen luisteren, en als er een kinderuurtje op was waren de kinderen van harte welkom. Ludovicus Verhagen Het volgende huis was een soortgelijk huis als dat van de familie Spartel, de vrouw des huises was dan ook Marie Spartel (Dirkx), zij was gehuwd met Ludovicus Verhagen, zijn broer Toon, een verstokte vrijgezel, was bij hen in de kost, beide broers waren van beroep sigarenmaker. Later werd Toon de eerste beheerder van de Centrale Volksbank, In het "Patronaat" (gemeenschapshuis) hield hij zitting om de spaarcenten van de bevolking te innen datwel uit te betalen. Als regel gebeurde dat op zondagmorgen. De familie Verhagen woonde eerder aan de Wilhelminalaan, ter hoogte waar nu Autorijschool Reniers is. Daar hadden zij een groot



kippenhok staan dat ze niet graag wilde missen. De hele buurt, vrienden en kennissen werden ingeschakeld, het geheel opgetild en van de Wilhelminalaan naar de Kruisstraat gesjouwd, toen kon dat nog. Toon Lavrijsen In een burgerhuis even verderop woonde Toontje van de Groote (Lavrijsen) gehuwd met Trui van der Heijden, Ook Toontje was sigarenmaker, hij was een rustig mens. Toon Moeskops Moeskoppe Toon (Toon Moeskops) die er naast woonde was gehuwd met Wilhelmina Bommezijn, zij bewoonde een iets grotere woning dan de doorsnee burgerhuizen. Als sigarenmaker was Toon een bijzonder bekwaam vakman, hij moest naar Hilvarenbeek gaan werken om daar sigaren in de vorm van een pijp te maken, alleen hem is dat gelukt. Zijn zoon Janus trad in bij de Norbertijnen, de Witheren in Postel, hij werd broeder Lambertus. Janus Kerkhofs Naast Moeskoppe Toontje woonde Gotte Janus (Adrianus Kerkhofs) die afkomstig was van Lage Mierde, maar zijn ouders en grootouders waren echte Reuselse. Janus was gehuwd met Miet Bressers uit Hilvarenbeek en zoals vrijwel iedereen uit de Kruisstraat was hij sigarenmaker. Hartje oorlog stierf hij, zijn vrouw bleef met een groot gezin achter en tot overmaat van ramp werd ook hun huis door het oorlogsgeweld zwaar beschadigd. Maar het moet gezegd worden, Miet was een dapper vrouwke dat niet bij de pakken ging neerzitten. Joseph Kaethoven Het laatste huis aan de Kruisstraat ofwel de eerste woning links achter de Palmboom was het huis van Joseph Kaethoven, hij en zijn vrouw Trees (Maria Theresia) Geentjens waren Belgen en kwamen uit Rijkevorsel. Per huifkar, met daarin zijn vrouw en vier kinderen, kwam hij Reusel binnen. Na zijn aankomst zijn er nog 7 kinderen geboren. Een gedeelte van het woonhuis verhuurde hij aan Geltema, een Duits gezinde opper van de Politie. Als onderduikers kwamen we veel liever de in de Palmboom gelegerde Duitse Luftwaffen-soldaten tegen dan Geltema. Ook deze woning is tijdens de bevrijding van Reusel weggeschoten, Mie Kaethoven met haar zoon Elias woonde er toen.



Bijlage LIV In gesprek met Anna Heesters door Thijs vd Zanden (1357) in maart 2000 onbekend H.W.R. De Schééper 44 bladzijde 1 - 6 In gesprek met een echte Reuselse - door Thijs van der Zanden Jullie pa ken ik nog hil goer van vrúúger. Hij kwam veul bij Neel van de Klamp, ge wit wel diejen van WôtjeNeel, die woonde yoen tegenover ons in de Straot. Mistal hoi jullie pa dan z'n klein mannen bij es ie bij Neelen was. Aan het woord is de 83-jarige Anna Heesters, beter bekend als Anna van Toorte Marte of als Anna Prut. Anna is geboren in de Lensheuvel als tweede kind van de uit de Reuselse Peel afkomstige Marte Heesters alias ToorteMarte en Mina Klessens uit Hooge Mierde. ToorteMarte en Mina Klessens hadden drie kinderen te weten Jan, Anna en Jaan. Jonge jaren Anna kan zich niet meer herinneren dat ze in de Lensheuvel gewoond heeft omdat ze nog heel jong was toen het gezin ging verhuizen naar De Straot (Straat), de huidige Mierdseweg. Ze gingen daar wonen in een laag huis waar haar vader later een franse kap op heeft laten zetten. "In de Straot heb ik mijn jeugd doorgebracht", verteld Anna. Mijn voornaamste schoolvriendinnen in de Straot waren Lena en Agda Blek (vd Borne). Met hen liep ik naar school, naar de nonnen. Later namen we ook Noud, de zoon van Gust Bierings, mee naar school. We moesten een beetje op hem passen. Op de school van de nonnen waren strenge regels. Anna weet nog dat Martina van Jan Dirkx regelmatich straf kreeg van zuster Pacifica. Martina moest dan voor straf een tijd naar de zogenaamde donkere kamer. Volgens Anna stelde het spelen op straat niet veel voor. Touwtje springen en knikkeren waren de voornaamste bezigheden. Ik weet nog dat we op de hoek bij Sjiraar (Gerard) Maas dikwijls kutjes mokten (kuiltjes maakten) om te kunnen knikkeren. Meestal hadden we de kans niet om te spelen want het was bij ons thuis werken geblazen. Pa, die sigarenmaker was, had nogal wat grond waarop altijd wel iets moest gebeuren. Was dat niet het geval dan werd er wel iets anders bedacht zoals mââste bollekes (denappels) raopen of stekken (lange dunne takken om houtbossen bij elkaar te binden) trekken in de bossen um mutsert van te maoken. Een belangrijke gebeurtenis op de lagere school was de Plechtige Communie. De meisjes werden dan met z'n vieren gepaord (gepaard). Anne werd gepaort aan Netje Gijsbers, Trees van Gompel en Anna van Herk. Op zo'n dag moesten de comunicanten drie keer naar de kerk te weten de Mis, waar de doopbelofte hernieuwd werd, de "laatste H. Mis" en het "Lof". Na elk kerkbezoek werd dan bij de ouders van een van de gepaarde meisjes gegeten. Bij Jaon Schrijn (Gijsbers) uit de Lensheuvel hebben we twee keer moeten eten omdat ze daar meer geld te besteden hadden, weet Anna zich nog te herinneren. Gaan werken Na de lagere school is Anna als 12-jarig meisje bij haar oom, aannemer Vromans uit Lage Mierde, gaan dienen. Ze moest daar de familie met huishoudelijk werk gaan vurthelpen (vooruit helpen). Later toen ze 14 jaar was, is ze met haar vader meegegaan naar de sigarenfabriek van Aida, die voor in de Lensheuvel stond. Ze liepen in die tijd via het Binnenpedje en de Schoolstraat naar de fabriek. Anna moest bij de Aida omblad trekken. Volgens Anna was het daar best gezellig met al die Belgische meiden om haar heen. In die tijd was Reusel Kermis al een hele belangrijke gebeurtenis. Anna mocht op het kermisterrein haar zakgeld besteden. Ze moest dan wel om half acht 's avonds bij het café van Willekes (van Limpt) in de Kerkstraat zijn. Hier werd dan door mensen van de 'Straot', waaronder ook haar ouders, volop gefeest. Ze waren dan in opperbeste stemming, en er zat voor haar en haar vriendinnen best wel een glaasje limonade aan. Om half negen was het kemisvieren voor Anna dan wel afgelopen. Dan ging het vrouwvolk op huis aan en moest ze met haar moeder mee. Het was bedtijd. Op 17-jarige leeftijd is Anna gaan dienen bij bakker Blommers in Eindhoven. Ze moest daar het huishouden doen en in de winkel meehelpen. Bij Blommers werkte ze zes dagen in de week. 's Zaterdags laat in de middag was ze afgewerkt en fietste ze naar Reusel. 's Zondagsmiddag werd er thuis weer vertrokken naar Eindhoven. Bij bakker Blommers heb ik altijd met veel plezier gewerkt aldus Anna. Trouwen Vanaf haar kindertijd kende Anna Jan van Limpt al, beter bekend als Prut. Jan was een jongen die in de buurt bij Anna aan de Straot woonde. Van het een kwam het ander en uiteindelijk werd besloten te gaan trouwen. Jan was 14 jaar ouder dan Anna, maar dat geeft helemaal niks zegt Anna met grote stelligheid, "nun béétere mins kunde nie trèffen dè weet ik zeker" (een betere mens kun je niet treffen dat weet ik zeker). Jan was voor zijn trouwen al erg actief in het verenegingsleven. Hij was onder andere een belangrijke kracht bij het Reuselse Parochie- en Liefdeswerk. Ook is hij Kerkmeester geweest. Voor al dat werk zou hij later Koninklijk onderscheiden geworden. Maar zijn grootste hobby was ongetwijfeld de duivensport. Van de grote en voor Reusel belangriijke Duivenbond is hij 40 jaar voorzitter geweest. Anna en Jan zijn aan het begin van de oorlog getrouwd. Zoals gebruikelijk werd het feest bij de bruid thuis gevierd. Omdat Jan een bekende Reuselnaar was, werd er direct na de trouwmis eerst nog aangelegd bij de cafés van Jan Kaethoven, 't Cenrtum en Willekes. Overal moest getracteerd worden. Toen het gezelschap uiteindelijk thuis kwam om het trouwfeest te beginnen had bruidegom Jan nog maar 12 cent op zak. Anna en Jan zijn na hun trouwen in een huis aan de Straot gaan wonen, dat vader Toorte Marte naast zijn huis op zijn eigen grond had laten bouwen.



Het gezin Anna en Jan kregen 8 kinderen waarvan de eerste in de Straat geboren zijn. Met de bevrijding is hun huis door granaten flink verwoest. Het jonge gezin moest evacueren naar een schuilkelder van Giele van Limpt alias Wille Gieltje in de Kattenbos. In deze schuilkelder hebben ze angstig gewacht op de bevrijding. Hun huis kon na de bevrijding, door gebrek aan bouwmaterialen, niet direct herbouwd worden. Gelukkig was het gezin van Jan en Anna bij het gezin van Helmus Faes welkom. Van Helmusse kregen ze twee kamers ter beschikking, daar hebben ze tot medio 1946 gewoond. Hieruit is volgens Anna een vriendschap ontstaan die tot op de dag van vandaag is gebleven. In de naoorlogse jaren namen de verjaardagen in de familie een belangrijke plaats in. Op die dagen kwamen familie en vrienden op bezoek. Met genoegen verteld Anna: "Op die verjaardagen was het bal (feest). Er werd met z'n allen gezongen en de stemming zat er altijd goed in". Prut,die de kost als sigarenmaker verdiende, had in die tijd van Jos van der Palen een jong varken gekregen die hij met een loterij had gewonnen. Toen het wat minder goed ging op de sigarenfabriek en er ontslag dreigde zei Prut tegen zijn maten: "Mij maken ze niks wnat ik heb nog 'n vet véérken in de kooi stôn". Hij wist toen nog niet dat het een zogenaamde binnenbeer (varken waaraan de testikkels niet naar buiten zijn gekomen) was. Na de slacht is het varken weggegooid omdat het vlees oneetbaar bleek te zijn. Anna verteld nu nog met spijt in haar stem: "Het véérken zag er zô schôn ût mee die rooi ham en dè dik spek, toen het op de leer hing" (om te slachten werd een varken met de kop naar beneden op een houtenladder (leer) gehangen). In 1953 Hebben de Prutjes, op een stuk grond van vader Toorte Marte aan de Kruisstraat, een nieuw huis gebouwd. Bij de verhuizing naar de Kruisstraat hadden ze al zes kinderen. Daar zijn de twee jongste geboren. In de Kruisstraat stonden toentertijd nog maar enkele huizen. Ons huis stond toen nog midden in de èkkers (akkers) aldus Anna. Met glimmende oogen verteld Anna over de leuke gebeurtenissen die ze samen met haar Jan beleefde. Reusel kermis was hierbij elk jaar weer een hoogtepunt. Samen met hun buren, Jan Voets, Hein Horsting Boere Jan en Jan Moeskops en hun vrouwen, gingenen ze de hele dag samen uit en maakten er een geweldig feest van. Ook denkt Anna met plezier terug aan de wekelijkse bezoeken van de fraters Suppliciud en Evidius, elke woensdagmiddag kwamen zij bij Anna een 'glaosje jonge klare' drinken. Anna weet zich nog goed te herinneren dat Jan, die inmiddels taxichauffeur was bij d'n Toort (Jan van Gompel), met vijf Reuselse nonnen naar de Grote Cirkel reed. De nonnen begonnen daar, midden op de hei, het Ave Maria te zingen. "Jao, jao, onzen pa was ne vrolijke cadet", verteld Anna met weemoed. Voor Anna was het een grote klap toen haar Jan in de zomer van 1979 overleed. Ze waren bijna 40 jaar getrouwd. De oude dag Aan het huis in de Kruisstraat is er voor Anna een aanbouw gemaakt waar ze momenteel haar oude dag doorbrengt. Het huis zelf wordt bewoond door het gezin van haar jongste dochter Carien. Een belangrijke bezigheid voor Anna is het breien van sokken. Al haar kinderen, klein- en achterkleinkinderen worden door haar voorzien van degelijke wollen sokken. In de zomer houd Anna zich, voor zover haar gezondheid dat toelaat, in de tuin bezig met de bloemen. Anna kan erg genieten van de jaarlijkse Pruttendag, Op die dag komen al haar kinderen met aanhang bij elkaar om te feesten, waarbij allerlei activiteiten en toneelstukjes worden opgevoerd. Slot Momenteel is Anna herstellende van een hartinfarct, ook heeft ze een nieuwe heup gekregen en is ze daardoor niet meer zo goed ter been, maar met praten heeft ze nog steeds geen enkele moeite. Met veel overgave en betrokkenheid verteld ze over haar leven en haar gezin. Hierbij komt ze vaak terug op haar Jan, die nog steeds veel voor haar betekend. Prut is altijd iemand geweest die midden in de Reuselse gemeenschap stond en daarin erg actief was. Anna is daar nog steeds erg trots op. Anna zelf is altijd dienstbaar geweest aan haar grote gezin waardoor Jan de mogelijkheid had actief te zijn voor de Reuselse gemeenschap. Dat siert haar en is ze daarom met recht een echte Reuselse.



Bijlage LV De Bakkerstraat alias de Pieper door Jaon Jansen (1486) in juni 2002 onbekend H.W.R. de Schééper 53 bladzijde 23 - 29 De Bakkerstraat alias Pieper door Joan Jansen Wij mensen van vroeger, kenden de Bakkerstraat alleen als de Pieper ofwel 't Pieperke. Bij slecht weer was het een slijkerig, drassig straatje. Bij goed weer gingen de sigarenmakers van Reusel-Noord door de Pieper naar de Willem II of 't Schuurke. 'n Twee honderd meter lopen werd hiermee uitgespaard. Aangezien de schafttijd 's middags een vol 1 uur was, gingen de tabakswerkers thuis eten. Door vier keer de Pieper te passeren boekten ze 800 meter winst. Bij slecht weer moest men noodgedwongen de keiweg (Kerkstraat) nemen. De Pieper werd in 1948 de Bakkerstraat. Ze kreeg die naam omdat aan het begin, Wilhelminalaan (eerder Hoofdstraat) en het einde Molenstraat (eerder de Straat) en bakkerij was. Bij de Wilhelminalaan was dat het Bakkersmenneke (v Gorp) en bij de Molenberg Gerrit Schel (Schellens). Gerrit Schellens Gerrit was in een bijgebouw van de ijzerwinkel van Smed Schel (Smid Schellens) langs de Pieper een bakkerij begonnen. De ervaring daarvoor had hij opgedaan bij Bakkkerij Schellens in Westerhoven. Van 's morgens vroeg tot 's avonds laat werd er brood gebakken. Op de namiddag werd dit door Gerrit zelf uitgevent. Dit bakkerijtje uit de dertiger jaren is uitgegroeid tot de Schellens bakkerij van nu. In dit aanvankelijk eenmansbedrijfje van toen, werken nu ongeveer 140 mensen, in Reusel en elders in Brabant. Na damesmode Uniek zit er nu herenmode Heraldiek. Bakkersmenneke aan de Wilhelminalaan had geen nazaten. Piet Heuvel (Heuvelmans) begon er een frituur, de eerste in Reusel. Het oude bakkerijtje met woning en winkel werd ervoor gesloopt. Kees Loonen noemde de het cafetaria 'den Toren'nu is het via cafetaria 'D'n Bol', cafetaria 'Joske' geworden. De Bakkerstraat had twee primeurs. De eerste primeur was dat er woningbouw kwam. De gemeente bouwde er huurwonongen. Behalve de Karel I huizen kende men dit fenomeen in Reusel niet. De tweede primeur was dat de Bakkerstraat met klinkers verhard werd, het was na de oorlog en het was de eerste straat die verhard werd. Deze verharding maakte het mogelijk dat in 1949 en 1951 er de wielerwedstrijd 'Tour de Pieper' verreden werd. Toen de gemeenteraad besloten had, dat daar gemeentewoningen kwamen te staan, kwam er een voorlichtingsavond voor de potentiële huurders. De gronden werden aangekocht voor ongeveer 40 cent (18,2 eurocent) per meter. Aan de toekomstige huurders werd verteld dat ze, relatief gezien, behoorlijk diepe tuinen kregen. Enkele tientallen meters diep. Trots en met genoegen wachtte de burgemeester het commentaar af. Dat kwam. Iemand uit het publiek zei: "Jao mer, burgemister, as ge wa wilt heuve en een huukske erpel wilt zetten, dan is da niks te veul, daor zal nog'ne hofpad aaf moette mee ne wasdraod waor ge 's maondaogs de waas van twelf personen op moet kunnen, en dan zulde toch ok plak moette hebbe vur 'n duivekot en een mutsertmijt" (Ja maar, burgemeester, als je daar wat groenten en een hoekje aardappelen wilt zetten, dan is dat niets teveel, daar zal nog een tuinpad af moeten en een wasdraad waar je 's maandags de was van twaalf personen op kwijt moet kunnen, en er zal toch ook een plekje moeten zijn voor het duivenhok en de mutsertmijt (1)). De burgemeester had hier niet van terug. De woningen waren ontworpen door architect Gotten Uiver (Frans Kerkhofs). In de woningen, vanaf de Molenberg gezien rechts, kwamen vooral grote gezinnen te wonen, zoals Frans van HollandseSjo (v Herk), Nilliske van Eijk, Frans Gijp (Gijbels), van Schaijk en wat later groepscommandant Spanjers. Links werden de woningen als regel opgedeeld voor twee kleine gezinnen. Dat gaf nog al eens problemen. Ze waren er niet op gebouwd. Als we de vroegere Pieper vanaf de Molenberg bekeken dan was er rechts de tuin van schoenmaker Jan de Wert en links die van Smet Schel (Schellens). De tuin van Jan de Wert, was omzoomd door een zware beukenhaag. Oorlog Het was woensdag 27 september 1944. In Reusel woedt een verschrikkelijke oorlog. Vanuit het stalraampje van de boerderij van Schaope (Jan en Driek Dirkx) aan de overkant van de Molenberg, tuurt een jonge Duitse Fallschirmjäger de Pieper in. Van achter de beukenhaag van Jan de Wert kwamen vijf Welsh Fuseliers aanzetten. Schaope Jan had twee koeien op stal staan, die hij aan het melken was. Oorog of geen oorlog, het geboer moest doorgaan. Dan schiet de Duitser, de voorste Fuselier valt dood neer. De Duitser danst van plezier door de stal. Schaope Jan moet van hem komen kijken, trots wijst hij naar de dode Tommy (naam voor een Engelse soldaat), het was de eerste vijand die hij doodde. Als 17-jarige was hij vanuit Duitsland, nog maar even te voren, op de Willem II kazerne in Tilburg aangekomen. Het eerste vuurcontact had hij enkele dagen eerder aan het kanaal onder Luiksgestel gehad. Het lijk van de Tommy is er zo'n tien dagen blijven liggen. Een eind achter de tuinen van Schellens en Meurs lag een dode Duitser. Burgers hebben die in een sloot begraven. Het zijn beelden die in ons geheugen gegrift staan en daar zullen blijven. Dit verhaal gaat over de Pieper en de gebeurtenissen die er plaats vonden tot ongeveer 1948, voordat het Bakkerstraat werd. Voorbij de tuin van Jan de Wert lag akkergrond. Die akkers grensde aan het Schilderspedje. Halverwege dat paadje stonden zware canadassen (populieren soort). Bij die bomen ontsprong een zijriviertje van de Reusel. Vandaar stroomde het langs de fietesenzaak van Kiske de Frete (Hermans) onder de Kerkstraat door naar het Binnenpedje. Het beekje volgde vervolgens dat paadje tot aan de vroegere jongensschool in de Schoolstraat. Langs schoenmaker d'n Haos (Jansen) stroomde het richting de Voort. Daar mengde het zich met de Reusel en met de Hoevense Loop, om via de Kattenbosch en 't Holland in Lage Mierde uit te komen. Op landgoed 'De Utrecht', nabij taveerne 'den Bockenreijder'is het een prachtig meanderende stroom die zich statig richting Moergestel begeeft.



Jan van de Ven Tegenover genoemde canadassen stonden een drietal woningen, ze waren alle eigendom van d'n Bonte (Jan van de Ven). Jan was strodekker maar hij maakte ook klompen. Die klompen waren alleen voor eigen gebruik. De vrouw van Jan was Mieke Coolen uit Lage Mierde. Mieke was een braaf menske. Ze bad in de buurt de rozenkrans voor, als er iemand in de buurt 'ten volle bediend' of dood 'boven aarde stond'. Ze deed dat heel vlug. Zeer vlug, en daarom vonden we haar een goede voorbidster. Bij den Bonte hadden ze twee zonen, Toon en Janus. In 1943 was Toon onderduiker. Bij een razzia door de Duitsers, die op zoek waren naar onderduikers, wist Toon, liggend in een greppel op een gerooid aardappelland, te ontkomen. Hij zag kans om ongezien een hoop droog aardappelloof over zich heen te trekken. Zijn broer Janus vertrok op 18 oktober 1946 als dienstplichtig soldaat vaan Indië. Na meerdere hachelijke avonturen kwam hij op 14 mei 1949, met een daar opgelopen nierziekte, terug in Nederland. Toemes Beerens In de middelste van de drie huizen woonde toemes Beerens, gehuwd met Jaan Smetsers uit Oirschot. Toemes kwam oorspronkelijk uit Knegsel. Hij was een goed en rustig iemand. Zijn vak was sigarenmaker. Een vlugge sigarenmaker was hij niet. Wat hij miste had zijn vrouw, Jaan ondernam van alles. Handelen, maar ook smokkelen was haar niet vreemd. Ze werd de hoedenmodiste genoemd. In een kleine etalage stonden de hoeden te koop aangeboden. Ook verstond ze de kunst om van een oude hoed een aanvaardbaar nieuw hoofddeksel te maken. Aangezien vrouwen in die tijd verplicht waren met een bedekt hoofd ter kerke te gaan en bovendien iedereen 's zondags ook nog naar de kerk ging, was dit voor Jaan een gunstige toestand. Met een buts hier en een lint daar werden, vooral tegen pasen en bij begrafenissen, veel oude hoeden in nieuwe veranderd. Drie van haar vijf kinderen emigreerden naar Australië. Na haar pensioengerechtigde leeftijd is ze meerdere malen bij hen op bezoek gegaan. Het gebeurde dat ze haar naaimachiene mee naar Australië nam om daar een centje bij te verdienen. Ze ging nog steeds toen ze de 85 al gepasseerd was en vloog dan nog even naar Nieuw Zeeland door om daar een paar bekenden te bezoeken. Omdat haar zoon Cor met een Filippijnse ging ze de familie van haar schoondochter in de Filippijnen opzoeken. Een broer van haar was frater-missionaris in Indonesië. Ook die werd met een bezoek vereerd. Dat was in 1977, ze was toen 70 jaar oud. Ze had nog een andere broer die ook frater was. Hij was leraar aan de MAVO in Reusel. Deze frater, Frans Smetsers, stond in Reusel beter bekend als 'zoef zoef'. Toen haar dochter Jo in Canada verbleef, is ze daar ook maar even naar toe gegaan. Kortom, er mag gezegd worden dat het een zeer ondernemende vrouw was. Zoon anton heeft als dienstplichtig soldaat nog net op de boot naar Nerderlands Oost-Indië gezeten, klaar om te vertrekken. Omdat toen juist de vrede was getekend, voer de boot niet meer af. Anton, gehuwd met Tonny Krekels is in Bladel terecht gekomen. Hij was het die de Heemkunde Werkgroep Reusel (HWR) een prachtige kei. Deze kei stelt in de Grote Cirkel bij de 'stenen der zaligheden' het dorpje Knegsel voor. Sjef Hendriks In het derde huis van de Bonte in de Pieper woonde Sjef Gist (Hendriks). Hij was gehuwd met Anna Stads. Ze hadden negen kinderen. Ook Sjef was sigarenmaker, als bijverdienste knipte hij de haren en schoor de baard van als regel vaste klanten. Jaon van Herk Halverwege de Pieper was 't Schilderspedje. Het liep van daar naar de Kerkstraat. Bij de Lange Schilder (Karel van Gisbergen) was het einde, vandaar ook de naam Schilderspedje. Aan de linkerkant van het Schilderspedje, gezien vanuit de Pieper, stond een huis. Hierin woonde een vrijgezel en omdat zijn hoofd wat scheef op zijn nek stond noemde men hem Scheve Joan (v. Herk). Zijn twee zusters, ze woonden bij hem in, dienden als pastoorsmeiden op de pastorie. Dat was ten tijde van pastoor Verstappen. Jaon was sigarenmaker, maar niet onbemiddeld. Behalve dat huis had hij nog twee huizen die hij verhuurde. De eerste granaat die op 12 mei 1940 door de Franse soldaten vanuit Arendonk op het door de Duitsers bezette Reusel afvuurden, kwam in Jaon z'n tuin terecht. Er sneuvelden twee kippen. Verderop de Pieper door, richting Hoofdstraat, was zowel links als rechts akkerland. Links noemden we de Vlasakkers ofwel de Vlassert (later werden op deze akker, aan een plein, woningen gebouwd. Het plein kreeg dezelfde naam, de Vlassert). Staf Gevers Een honderd meter voor de huidige Wilhelminalaan stond een vrijstaand huis met een leien dak. Het was van Toontje Wilbrorts die het aan Staf Gevers verhuurde. Eerder hadden er commiezen gewoond, eerst Smitske en later van Dorp. Staf was gehuwd met Dieneke van Keeke Rat (Hendriks). Het was een echt Kempisch gezin met maar liefst 14 kinderen. De bijnaam Rat hadden ze te danken aan hun grootmoeder. Zoon Toon, die me met dit verhaal goed geholpen heeft, stelt zich als regel voor als 'Toontje Rat'. Staf was sigarenmaker en duivenmelker. Bij de vakbond en de R.K.Werkliedenvereniging, heeft hij geruime tijd een bestuursfunctie vervuld. Toen op vrijdag 22 september 1944 die vreselijke munitieontploffing plaats vond op een stuk grond tussen de Pieper en de Kerkstraat, sloeg een deel van het paard, dat voor een kar stond, bij de familie Gevers dwars door het leien dak een slaapkamer binnen. Van de voerman, Toon van den Borne uit Hooge Mierde, is nooit meer iets terug gevonden. Ook enkele Duitse soldaten kwamen door de ontploffing om het leven. Door de luchtdruk stortte het grootste gewelf van de kerk in en op de pastorie waren enkele gewonden. Erger was het gesteld met de 12-jarige Simon Lavrijsen, de zoon van Aoinen Kiske, hij overleed ter plaatse. Door de weduwe Wilbrorts werd van de ene dag op de andere de huur opgezegd, zij had het huis verkocht verkocht aan schoenmaker Basemans uit Lage Mierde. Het was toen enkele jaren na de oorlog en er was een enorme woningnood. Het waren de fraters die, aan dit kroostrijke gezin, hulp boden. Ze boden hen het rectoraat aan de Schoolstraat aan. Van daaruit bouwde Staf, midden jaren 50, een woning aan de Beukenlaan. Enkele jaren later was het zijn zoon Stan, die bij het inrichten van zijn woning - hij zou gaan trouwen - door de bliksem dodelijk getroffen werd. Sjo Vermeulen Vóór het Bekkersmenneke stond nog een dubbele blok woningen. De eigenaressen en bewoonster was Sjo Vermeulen. Sjo bleef ongehuwd. De woning aan de kant van Staf gevers verhuurde zij aan haar nicht Anna Vermeulen. Anna was getrouwd met Tinus van Heert. Tinus werkte als timmerman bij Harrie van Graote (v. Limpt). Na zijn veel te vroege overlijden huwde Anna met Gerrit de Jong. Toen Sjo Vermeulen overleden was werd de woning verhuurd aan Marte Lat (Lathouwers). Marte was gehuwd met Mientje Moes (Moeskops). Ook Marte stierf veel te jong. Die woning werd later verkocht aan de weduwe Drieka Huijbregts, die daar met haar twee dochters kwam wonen. Eerder hadden zij een boerderij aan de Voort.



Harrie Sterrenburg Aan de overkant van de Bakkerstraat, toen nog de Pieper, had Aoie Sjef twee woningen gebouwd. In de eerste woonde Harrie Sterrenburg die gehuwd was met Anna Verwimpt uit Eersel. Harrie was meesterknecht bij de Velasquez. Hij was een goede voetballer, maar vooral een verwoed jager. In de oorlog waren Jan en Sjef van Jageukesgert (Jansen) bij hem ondergedoken. Ze hadden voor de Duitse oorlogsindustrie moeten gaan werken. Sjef in Keulen en Jan in Erfurt. Bij mijn weten waren Jan en ik (Jaon Jansen) de enige die vanuit Reusel daar moesten gaan werken. We hebben het beide niet gedaan. In de nacht van 2 op 3 mei 1944 omsingelde de Duitse soldaten met honden het huis van Sterrenburg, de gevolgen waren ernstig. Harrie, Jan en Sjef werden op 5 mei afgevoerd naar Eindhoven. Zwaar geboeid voerde men hen daar naar toe. Via de nodige relaties kwam Harrie terug naar huis. Jan en Sjes werde aan elkaar geketend naat Alkmaar afgevoerd. Bij Bergen aan Zee moesten ze dwangarbeiders bunkers gaan bouwen. In feite hadden ze geluk, in Bladel werden twee onderduikers, zonder pardon, dood geschoten. Naast Sterrenburg woonde de grenscommies Markus. Ook hij hield iemand verborgen die het daglicht niet kon verdragen. Men beweerde dat die persoon aan het Oostfront had gevochten. In dat geval zou het een gedeserteerde SS'er zijn. Niets van deze bewering hebben we kunnen achterhalen. Misschien was het alleen maar dorpspraat, misschien grootdoenerij. Kiske van den Borne Dan volgde nog een blok van twee woningen onder een kap. Deze woningen waren van Scheve Jaon (v. Herk). Het eerste werd gehuurd door Kiske Blek (vd Borne), zijn vrouw Anneke was een Belgische. Kiske was sigarenmaker en fel lid van Fanfare Concordia. Bij de ouderlijke woning aan de Mierdseweg bouwde hij een woning. Hier begon zoon Rie een bouwbedrijf. Van oorsprong waren de Blekke bouwers. Theo Laureijs In het andere huis, van de voornoemde blok, hebben veel commiezen gewoond. Ik herinner me Lap, Westra, Tanis, maar vooral Westhuis. Westhuis was een zeer serieus iemand. Hij was protestant en in zijn kerk ouderling. Vrijwel alle commiezen van voor de oorlog waren trouwens protestant. Heel subtiel en voorzichtig waarschuwde de fraters de kinderen, om niet te veel met andersdenkende te spelen. Deze blok woningen zijn overgegaan naar Theo Laureijs (den Bòj) die er een slagerij in vestigde. Aan de noordzijde van het gebouw werd een diepvrieskluis gebouwd, dat was toen een modern iets. Gezinnen konden er een kluis huren om daar hun vlees en/of groenten in te bewaren. Ondertussen is ook dit modern iets achterhaald en geheel uit de tijd. Zoals ook de Pieper uit de tijd is.



Bijlage LVI In gesprek met Nel Heesters van Limpt (1441) in december 2002 onbekend H.W.R. Schééper 55 bladzijde 1 - 11 In gesprek met een echte Reuselse - door Thijs van der Zanden Vruuger was er bij ons thuis weinig weelde en de doofheid van onze pa was voor hem en voor ons een grote handicap mèr hij zurgde samen met ons moeder vur hil veul nestwèrmte en dè vonden veul en veul vurnaomer (maar hij zorgde samen met ons moeder voor heel veel nestwarmte en dat vonden we veel en veel voornamer). Aan het woord is de 74-jarige Nel Heesters- van Limpt, de derde in de rij van negen kinderen tellende gezin van Jan van Limpt en Bel Panjoel. Ouderlijk gezin Onze pa is niet altijd doof geweest. Hij is in militaire dienst geweest bij de afdeling telefonie en daar kwam iemand alleen terecht met een prima gehoor. Spijtig genoeg heb ik onze pa alleen maar meegemaakt toen hij al doof was. Door zijn doofheid noemde ze hem in Reusel d'n dove Jan van Limpt. Onze pa en ons moeder hebben vanaf hun trouwdag altijd aan de Mierdseweg gewoond, in Reusel meestal 'De Straot' genoemd. Eerst hebben ze een tijdje gewoond aan de rechterkant van De Straat, in het huis waar later Wôtje van Gompel is gaan wonen. Daarna zijn ze aan de overkant gaan wonen. Na eerst een tijdje gewoond te hebben in het huis van Piet van de Zwarte (Van Limpt) zijn ze verhuist naar het huis (tweekapper) waar later Toon Hendrikx (Schaft) in woonde. Dit is mijn geboortehuis. Toen ik twee jaar was zijn we verderop in de Straat gaan wonen. Het was een huis bestaande uit twee woningen dat door de aannemer Toontje Wilbrorts gebouwd was. Ik weet nog goed dat bij de verhuizing de kachel, een zogenaamde cuisinière, met het vuur er nog in door de jonge mannen uit de buurt naar ons nieuwe huis werd gebracht. Er moest immers gekookt kunnen worden. Hoewel ik pas twee jaar was herinner ik me nog, dat ik staande op mijn tenen, juist over de vensterbank kon kijken en zag hoe de mannen de hete kachel binnen brachten. Het moet toendertijd veel indruk op me gemaakt hebben, want het is mijn oudste herinnering. In de andere woning van het huis, richting Hooge Mierde, is later het gezin van Bert oom (Panjoel), de jongste broer van ons moeder, komen wonen. Naast Bert-oom woonde tante Trien van Limpt-Jansen met haar huishouden en daar weer naast het huishouden van Kiske Vet (v. Gestel). Naast ons, richting dorp, woonden achtereenvolgens Janus Box (v. Limpt) en Neel Klamp (Maas). Tussen het huis van Janus Box en ons huis heeft later, Pruis-oom (Fons v. Limpt) een nieuw huis gebouwd. De Straot was een buurt waar burenhulp vanzelfsprekend was en waar een gemoedelijke sfeer heerste. Er wed veel bij elkaar gebuurt en op de koffie gegôn waarbij zittend rond de kachel allerlei verhalen en gebeurtenissen verteld werden. Zo heb ik van ons moeder een verhaal gehoord dat zich afspeelde in haar ouderlijk huis dat aan de Rijpershoek stond. Op 8 november 1918 is daar haar broer Gust-oom op jonge leeftijd overleden aan de beruchte Spaanse griep. Volgens traditie werd bij de overledene gewaakt. Op een avond waren Pruis-oom (Fons van Limpt) en Ponneske Driek (Roymans) de wakende mannen. Haar broer, Driek-oom, had eveneens Spaanse griep en lag daar ook ziek te bed. Gekleed in een lang wit nachthemd kwam Driek-oom, die uiterlijk veel op Gust-oom leek, malende van de hoge koorts, midden in de nacht, de kamer van de wakende mannen binnen. Verstijfd van schrik dachten ze dat Gust-oom uit de dood herrezen was, lacht Nel. Vermoedelijk omdat er in Reusel zoveel van Limpten zijn, hebben wij de bijnaam Bel gekregen, de voornaam van ons moeder. Daarom wordt ik meestal Nel Bel genoemd, Wat wel eens verwarrend is omdat de achternaam Bel ook in Reusel voorkomt. Ons moeder was heel bedreven in koken, ze was in staat om van 'niks iets te maken'. Zo maakte ze in de oorlog wel eens zogenaamde eierboter. Van eieren, bloem, zwiers (ondermelk), en een heel klein beetje boter, maakte ze smeerboter voor op het brood. Ook denk ik met smaak terug aan de lekkere erwtensoep die ze maakte. Met Kerstmis wist ze met al haar armoe raad en kon zonder veel kosten het heel gezellig maken. Als tafellaken gebruikte ze een wit beddelaken en legde daar kruiselings biezen overheen, die ze van rood kreppapier had geknipt. Midden op tafel stond een grote kaarsenstandaard, ze maakte die van een half doorgesneden grote erpel (aardappel) waarin de een rechtgebogen haak van een kleerhanger stak. Erpel en kleerhaak werden omwikkeld met zilverpapier en bovenop de kapstok werden kaarsklemmetjes geplaatst met daar in kaarsen. We vonden het prachtig, verteld Nel nagenietend. Binnen het gezin regelde ons moeder alles, waarbij vooral ons An haar steun en toeverlaat was. Deze steun had ze wel nodig in verband met de doofheid van onze pa. Onze pa is zijn hele leven sigarenmaker geweest. Lage tijd heeft hij bij de Aida gewerkt en later bij d'n Agio. Hij was in Reusel medeoprichter van het Centraal Ziekenfonds en de sigarenmakersbond. Dikwijls was hij te vinden in zijn grote hof (tuin) waar hij genoeg groente, aardappelen en fruit kweekte zodat de groenteboer bijna helemaal buiten de deur kon blijven. Ook had hij kiepen (kippen) en varkens, waardoor we altijd voorzien waren van eieren en we ook wel eens een varken konden laten slachten. Hij kon ondanks zijn doofheid erg genieten als wij tijdens feestjes en verjaardagen stukskes voordroegen en plezier maakten. Onze pa en ons moe waren hil goei minsen, verteld Nel. Kindertijd De Straot was een buurt met hil veul kènder (met heel veel kinderen). Meestal trok ik op met mijn zus Bertha en ook wel met Dien Schoor (Schoormans). In de vakantie gingen we dikwijls naat het Zusterméésje (bosgebied) dat achter de villa van Baxen (veearts Bax) aan de Lage Mierdsedijk lag. Hier wandelden de zusters (nonnen) wel eens naar toe met de meisjes van hun pensionaat. In dit



bos hadden ze van boomstammen enkele banken laten maken. Hier maakten wij van takken, máástespellen (dennenaalden) en spullen die we op de vuilnisbelt, daar in de buurt, gevonden hadden een eigen stekje en deden ons daar tegoed aan brood en thee die we van huis meegenomen hadden. Verder vermaakten ons met allerlei spelletjes zoals hinkelen en bomen klimmen. Wel hadden we schrik van de kènder (kinderen) van Buuten (Lavrijsen), die kwamen daar ook wel eens en braken dan alles af wat wij gemaakt hadden. Vanaf mijn derde jaar ben ik naar de bewaarschool (later kleuterschool, weer later groep 1 en 2 van basisschool) gegaan waar ik meestal graag naar toe ging. Vooral zuster Rosalia was een lieve non, dat gold niet voor zuster Pacifica. Hoewel ik lang niet altijd een lievertje was kon ik bij haar nooit maar dan ook nooit iets goeds doen. Op een keer toen het gesneeuwd had dacht ik dat mijn klompen sneeuwvrij waren. Maar na een tijdje kwam er toch water onder mijn voeten vandaan doordat de achtergebleven sneeuw smolt. Toen de 'non' (zr. Pacifica) dat zag zei ze dat ik in mijn broek had geplast. Ik zei dat dat niet waar was maar ze geloofde het niet, waarop ik riep: "vuul (voel) dan". Hiervoor moest ik voor straf voor de klas komen te staan met m'n gezicht tegen de muur. Het ergste was nog dat Sinterklaas in de klas kwam en iedereen twee schuimpjes kreeg waarbij ik werd overgeslagen omdat ik straf had. Ook moesten we van haarregelmatig, met een potlood, figuren overtrekken waarbij ze mij altijd een kat gaf. Op een keer was de 'non' afgeleid door een moeder die op bezoek kwam en kreeg ik een paard om na te tekenen, ik was er heel blij mee. Toen ze de figuren op kwam halen kon ze niet nalaten te zeggen dat ik eigenlijk een kat had moeten krijgen. Ook naar de lager school ging ik graag. Hoewel er strenge regels waren kon ik goed opschieten met zuster Celcia, Prisca en Fortunata. Dat gold echter niet voor het hoofd van de school, zuster Mariana. Op school was het de gewoonte dat de leerlingen met het beste maandelijkse rapport een prijsje kregen. Daar was ik nooit bij omdat ik geen uitblinker was. Op een keer echter, bij de uitreiking van het kerstrapport, was ik wel bij de drie beste. Daarvoor kreeg ik een papieren kerststalletje waar ik heel blij mee was omdat we thuis nog geen kerststal hadden. Toen zuster Mariana het voor mij klaarstaande kerststalletje zag staan, nam ze het weg waar bij ze zei dat ik eerst nog maar eens een tijdje m'n best moest doen. Nog heel erg goed weet ik dat ik dat heel oneerlijk vond en er heel veel moeite mee had. Na de lagere school was ik graag naar de huishoudschool gegaan, maar omdat het bedrag van een gulden vijftig per week bij ons thuis niet gemist kon worden, ging dat niet door. Omstreeks 1940 kwam bij ons Simon Jansen, in Reusel beter bekend als Jurrie, in de kost. Jurrie was al eerder bij Schore Gust (Schoormans), Wôtje Blok (vd Sande) en Jan Pas in de kost geweest. We waren wel eens jaloers op hem omdat we vonden dat hij verwend werd. Als hij van ons moeder twee stukken spek kreeg en wij maar een zeiden we plagend: "Hij krègt twee stukken en hij is nog nie inne van ons". Jurrie was unne doodgoeie mins. Ons Jeanne, die bij ons het kakkenisje (jongste) was, was zijne lieveling. Zij kwam meestal wat later uit haar bed en hij riep dan: "Laotslaoper komde nou pas ut oew bed" (langslaper kom je nou pas uit uw bed). Als ons Jeanne haar handjes door zijn altijd kortgeknipte haren aaiden, vond hij dat prachtig. Jurrie had als hobby's jagen en bijen houden. Hij hield zich ook aan zijn woord. Aan onze Peer had hij zijn jachtgeweer beloofd als hij het later niet meer kon gebruiken. Toen bekend werd dat hij niet lang meer zou leven heeft het Auw (oude) Aortske (Bert Aarts) nog geprobeert zijn geweer te kopen. Jurrie maakte hem duidelijk dat hij dit niet kon doen omdat hij het al aan onze Péér toegezegd had. Ik weet nog dat hij schroowde (huilde) toen ik hem naar het ziekenhuis bracht omdat hij ernstig ziek was en hij voelde aankomen dat hij nooit meer zou terugkeren. In 1951 is hij overleden. Van zijn begrafenis weet ik nog dat men bij de kerk zijn broer Juriën Joan vroeg of hij hem nog wilde zien. Hij zei toen: "Ikke nie ik heb um hil zun lééve al genoeg gezien". Gaan werken Toen ik 14 jaar was ben ik huishoudelijk werk gaan doen bij de nonnen in Reusel, waar gelukkig zuster Mariana inmiddels vertrokken was. Daar woonde en werkte ik de hele week voor zegge en schrijve 30 gulden per jaar. Alleen op zondagavond mocht ik van 6 tot 10 uur naar huis. Ons An werkte in die tijd in het St. Jozefziekenhuis in Eindhoven. Van haar wist ik dat er in het ziekenhuis meisjes gevraagd werden. Samen met ons moeder was ik op een keer op bedevaart naar de Heilige Nicolaas van Tolentijn, de patroonheilige van de Eindhovense Paterskerk. We hebben toen van de gelegenheid gebruik gemaakt en zijn naar het ziekenhuis gegaan om te vragen of ik daar aan de slag kon. Ik werd direct aangenomen en kon gaan werken in de naaikamer waar verstelwerk gedaan werd. Voor het werk op de ziekenzaal was ik nog te jong. Omdat ik zelf niet durfde heeft ons moeder mijn werk bij de nonnen opgezegd. Ze kreeg, voor de negen maanden dat ik daar gewerkt had, mijn hele jaarloon, omdat ze vonden dat ik goed mijn best had gedaan. In het St Jozefziekenhuis werkten in die tijd veel Reuselse meiden, waaronder Jo Kas (Verhagen), Door en Nellie Panjoel, Door Mien en To van de Gelderse (Jansen), Riet, To en Antonette Babbel (v Limpt), Wies Hendrikx van Pieternellekes en ons An en ons Miet. Hoewel we maar ens in de zes weken naar huis mochten en er van 's maandags tot 's zaterdags gewerkt moest worden en bovendien s'zondags nog moesten afwassen had ik er 'ne hil goeien aord (een heel goede aard). Ook mochten we wel eens onder begeleiding de stad in en keken daarbij onze ogen uit naar de spullen die daar allemaal in de winkel lagen. Oorlog In de oorlog beleefden we angstige momenten toen de Engelse bommenwerpers met veel geraas laag over de stad vlogen en we de harde dreunende inslagen van de bommen hoorden. Later hoorden we dat de Philipsfabrieken gebombardeerd waren. Als gevolg hiervan werden al snel veel burgerslachtoffers naar het ziekenhuis gebracht. Na de invasie in Normandië, eind juni 1944, kwam ons moeder ons in Eindhoven halen in verband met de dreiging van oorlogsgeweld. Ze had hiervoor Bert Panjoel uit de Lensheuvel ingeschakeld die wel meer met zijn vrachtwagen in Eindhoven kwam. In september zijn we met ons gezin naar Gielis Wil (v Limpt) in de Kattenbos gegaan omdat onze pa en ons moeder dachten dat het er veiliger was. Eerst hebben we een paar nachten in de stal van de boerderij geslapen. Al snel daarna zijn er bij de boerderij verscheidene schuilkelders gegraven. Tijdens de beschietingen en gevechten hebben hierin ook de gezinnen van Gielis Wil, Bert-oom, Toon Schaf (Hendrikx), Marte Toort (Heesters) en Jan Prut (v Limpt) gebivakeerd. We hebben behoorlijk in onze rats gezeten toen, daags voor de bevrijding, een Duitser een meid zocht om aan zijn gerief te komen. Gelukkig is dat goed afgelopen en was er niets gebeurd. Wel wil ik zeggen dat we daar ook goede Duitsers hebben meegemaakt. Vier Duitsers die in de buurt al langer ingekwartierd waren hebben ons zelfs op een keer een varken gebracht, dat ter plaatse door Piet van Trienekes (Lavrijsen) geslacht werd. Toen het weer rustig was ben ik met onze pa gaan kijken hoe het met het gezin van



tante Trien Jansen - Van Limpt ging dat bij Prinsen Driekske (Lauwers) in de schuilkelder zat. Op de terugweg vielen er vlakbij enkele granaten. Onze pa moest ik snel de sloot intrekken omdat hij de ontploffingen niet hoorde. Hij vertelde ons later dat hij in heel de oorlog maar twee keer een inslaande bom of granaat gehoord heeft. Zo zien je maar dat ook doofheid zijn voordelen heeft, lacht Nel. Weer aan de slag Na de oorlog ben ik gaan werken bij de voormalige Reuselse pastoor Bijnen die een parochie had aan de Noord-Hoek, een stadsdeel in Tilburg. Deze parochie werd in Tilburg de Moordhoek genoemd omdat op de zolder van de kerk ooit Marietje Kessels vermoord is, waarbij een voormalige pastoor en de koster van verdacht werden. Samen met zijn pastoorsmeid Riek van Bree, die de pastoor in Reusel ook al gediend had, deed ik het huishoudelijke werk en ontving het bezoek dat aanbelde. Riek van Bree was een lief mens en in de pastorie was er altijd een goede sfeer. Daarom ging ik met grote tegenzin weg toen ons moeder het nodig vond dat ik weer naar Reusel moest komen. Ze vond dat ik op de confectiefabriek van Otten moest gaan werken, omdat daar meer verdiend werd. Regelmatig uitgaan was er in de jaren, zo vlak na de oorlog, niet bij voor de Reuselse jeugd. Alleen de kermissen van Reusel, Hooge Mierde en Hulsel mochten we bezoeken. Toen ik wat ouder was mocht ik ook op de dinsdag naar Hooge Mierd kermis, de voorwaarde was wel dat ik op zondag op tijd thuis was. In een jaar, ik was te laat thuis van de kermis, zou ik de daarop volgende dinsdag niet naar de kermis mogen. Gelukkig vroeg onze pa mij s'maandags om met hem mee naar Jan Heine (Lauwers) te gaan om er biggen te kopen. Hij had mij, in verband met zijn doofheid, nodig om te tolken en over de prijs te onderhandelen. En omdat ik dat zo goed had gedaan mocht ik dinsdags toch kermis gaan vieren. Verkeringstijd Harrie Heesters, van Sinte, en onze Wim waren toendertijd leiders van het Reuselse Jongensgilde. Onze Wim voelde aan dat Harrie Heesters een oogske op mij had en wist ook dat ik op een middag alleen thuis was. Samen bedachten ze een smoesje. Harrie kwam naar toe om een enveloppe op te halen, die er natuurlijk niet lag. Toen hij geen enveloppe zag, zei hij: "Als die enveloppe er niet is blijf ik ook maar hier". Die avond, het was op 18 april 1948, kreeg ik van hem het eerste kusje, het was het begin van onze verkering, die altijd gehouwe hi (gehouden heeft), verteld Nel. Met heel veel plezier denk ik aan die tijd in de Straot terug met al die vrijers en vrienden over de vloer. Op zondagavond werd er gekaart en de winst werd gespaard voor de nieuwjaarspot. Ook werden er spelletjes gedaan zoals pand verbeuren. Jan Koolen moest op een keer zijn horloge afgeven als pand. Hij kon dat afkopen door zijn sokken uit te trekken. Jan, die de hele dag gedorst had en daarna alleen zijn gezicht en handen even had gewassen, trok zijn schoenen en sokken uit. Zijn blote voeten zagen eruit of hij nog een paar sokken aan had, lacht Nel. Dur doen op Aowjaorsavond (Oudejaarsavond) was elk jaar weer een groot feest. Hierbij waren behalve onze pa en ons moeder, de vrijers en andere vrienden zoals Piet Sint (Heesters), Jan Koolen en Jo en Wim van Triene (Jansen) aanwezig. Jurrie zorgde voor een paar konijntjes van de jacht, die we later op de avond met smaak opaten. Van de nieuwjaarspot was drank en ander eten gekocht, zodat er niets in de weg stond om er met z'n allen een heel gezellige avond van te maken. Uitgaan was in onze verkeringstijd een zeldzaamheid. Wel werden door enkele mannen van de sigarenfabriek Velasques (d'n Das), waar Harrie werkte, busreisjes georganiseerd naar onder andere de watervallen van Co en naar Valkenburg. Ook ben ik wel eens naar een kranskoffie geweest. De kranskoffie (1) van Piet Lauwers en Miet Dirkx en van Gerrit Soontiens uit Bladel kan ik me nog goed herinneren. Eigen gezin Op 8 januari 1952 zijn we getrouwd. De koffie, die in Reusel nog steeds op de bon was, ben ik in Arendonk in de Hokken gaan kopen en heb ik zelf de grens over gesmokkeld. Het feest is bij ons thuis gevierd zoals dat in die tijd gebruikelijk was. Hoewel ze veel hulp heeft gehad, heeft ons An het leeuwendeel van de organisatie op zich genomen en het diner verzorgd. Na ons trouwen zijn we bij opa en oma Sint (Heesters) aan de Hulselsedijk gaan inwonen. Vrijwel direct is Jan Blek (vd Borne) en Wil Schaop (Dirks) ingeschakeld om het huis voor ons te verbouwen zodat we een eigen slaapkamer, keukentje, huiskamer en nog een klein kamertje kregen. We waren er zo blij mee dat we er al introkken voordat we stroom (electriciteit) hadden. De vloeren waren van beton met een glad rood bovenlaagje. De huiskamertafel had Harrie gekocht bij Sjokske Hollebekkers uit Bladel. In deze tafel heeft heeft onze Harrie zelf een schuif gemaakt. Van Toon Pap (Lavrijsen) heeft hij een kast gekocht waarvan hij het glas heeft vervangen. Verder heeft hij nog een leunstoel gemaakt. Het geheel hebben we aangevuld met acht nieuwe keukenstoelen en een slaapkamerameubelement en we waren gesteld. Vergeleken met de luxe van tegenwoordig stelde het allemaal niet veel voor, maar we waren er op onze manier best fréét (tevreden - gelukkig) op, verteld Nel. Omstreeks 1972 hebben we veel overlast gehad van de grote open vuilnisbelt, die tegenover ons huis aan de overkant van de straat lag, waar het Reuselse afval gestort werd. Na veel klagen bij de gemeente en bellen naar de brandweer omdat er nogal eens brand was, is de vuilnisbelt ongeveer 500 meter richting Hulsel verplaatst. Hierbij hebben we veel steun gehad van Prinsen Tuntje (v Limpt) en Jaon van Triene (Jansen). We hebben altijd aan de Hulselsedijk gewoond, waar ook onze kinderen Jos, Bella, Jan en Nellie geboren zijn. Toendertijd kwamen er in de zomervakantie en later ook in de kerst- paas- en herfstvakantie in Reusel kinderen op vakantie. Marga van d'n Oppasser (Antonisse) was hiervan de grote initiatiefneemster. De kinderen kwamen van het kindertehuis Amstelstad in Amsterdam. Vanaf haar vijfde jaar is Christa, een van deze kinderen, bij ons op vakantie gekomen. Het klikte heel goed met Christa. Zowel zij als wij keken uit naar de volgende vakantie en er vloeide wel eens traantjes als zij weer terug moest naar Amsterdam. Na een aantal jaren kwam juffrouw Bloem van de kinderbescherming van Utrecht vragen of we Christa als pleegkind in ons gezin wilde opnemen. In het begin wilde ik dat niet omdat wij vonden dat ons gezin al compleet was. Toen juffrouw Bloem vertelde dat ze dan voor Christa naar een ander gezin uit zou kijken gaf dat bij mij de doorslag om het toch te doen. Christa is vanaf haar elfde bij ons gekomen en er tot aan haar trouwen gebleven. We hebben haar altijd behandeld als een eigen kind en er nooit spijt van gehad dat we haar in ons gezin hebben opgenomen , verteld Nel.



Hard aangekomen bij ons is het overlijden van Guus van Luffelen uit Hapert, een kameraad van onze Jos, het overlijden van Annemieke Lavrijsen en Marga Vosters de vriendinnen van ons Christa en het verongelukken van Marcel Dierckx uit Lage Mierde, een kameraad van onze Jan. Onze kinderen zijn inmiddels allemaal getrouwd en we hebben 13 kleinkinderen waar we heel blij mee zijn. Met heel veel plezier kijken we terug op ons gouden huwelijksfeest. De kinderen hebben alles georganiseerd. Het was een prachtig feest waar de kinderen, kleinkinderen, petekinderen en de buurt prachtige stukskes hebben opgevoerd. De videofilm van het feest hebben we wel drie keer gekeken, verteld Nel nagenietend. Slot Al meer dan 25 jaar zet Nel zich belangeloos in voor de Lotusgroep, een grimeergroep van ongeveer 40 mannen en vrouwen die zich ten doel stellen EHBO oefeningen realistischer te maken. Samen met haar dochter Bella heeft ze de Lotusgroep opgericht en heeft ze zich in het grimeren geschoold. Haar kennis heeft ze overgedragen tijdens de cursussen die ze gegeven heeft en nog geeft. Dikwijls heeft ze deelgenomen aan oefeningen, ook bij bedrijven en militaire instanties. Regelmatig siert ze samen met anderen de kerk van Reusel op met bloemen e.d. voor de kerkelijke diensten en gebeurtenissen. Nel is iemand die graag verteld over haar ouderlijk huis waar haar pa en moeder, welliswaar door omstandigheden, zuinig waren maar daarvoor in de plaats zorgden voor veel nestwarmte. Het is ongetwijfeld zo dat hun pleegkind Christa bij Nel en Harrie deze nestwarmte ervaren heeft, waardoor ze zo graag bij hen wilde blijven en nog steeds een nauwe band onderhoudt. Daarom stellen we met recht vast dat Nel van d'n dove Jan van Limpt een echte Reuselse genoemd mag worden. (1) Een andere spaarzame manier van vertier was de kranskoffie die volgens traditie gegeven moest worden door bewoners die in de buurt kwamen wonen. De meiden uit de buurt maakten dan een krans, versierd met bloemen en slingers van gekleurd kreppapier. Deze krans werd aan de nieuwe bewoners aangeboden waarbij de maakster uitgenodigd op de kranskoffie op de zondag daaropvolgend. Meestal bleef het niet bij koffiedrinken alleen. Ook de jongens uit de buurt kwamen op bezoek waarbij er in de keuken of in de stal meestal gedanst werd.



Bijlage LVII In gesprek met Wim vd Borne - door Thijs vd Zanden (1641) in juni 2004 onbekend HWR De Schééper 61 In gesprek met een echte Reuselnaar - door Thijs van der Zanden Onze pa hi van jongsaf on van alles ongepakt en hil hard gewerkt um wà in zèn lééven te bereiken. Kom, ik zal èfkes nar boven gôn um 't trouwbuukske van onze pa en ons moeke te Haolen, ut is mischien wel gemak omdè bè de hand te hebben. Aan het woord is de 80-jarige Wim van den Borne, de middelste in de rij van negen kinderen van de in Hulsel geboren Nol van den Borne en zijn van de Kattenbos afkomstige vrouw Trien van Giele van Limpt. Ouderlijk gezin Onze pa is op 11 april 1888 geboren in Hulsel als zoon van opa Wout van den Borne en oma Philomien Goudsmits. Oma is twee keer getrouwd geweest. Haar eerste man heette Kuijpers. Een van haar voorkinderen was Sjef oom die met tante Nelleke getrouwd was. Opa en oma hadden vooraan op de Hoef in Hulsel, aan de provinciale weg, een boerderij die in 1900 afgebrand is. Onze pa was 12 jaar oud toen hij tot overmaat van ramp ook nog zijn beide ouders verloor. Hij is toen als jonge jongen een tijd opgevangen door de familie Verspaandonk, die tegenover hun afgebrande boerderij een café hadden. Hij vertelde vroeger wel eens dat het een heel auw gedoentje was, met een bedstee in het midden van het café. Naast dit café stond nog een café, waarover in het Heemblad Steen voor Steen, nummer 23, uitgegeven door de Heenkundegroep De Mierden een interessant verhaal is geschreven. Aangetoond is dat dit café, dat in Hulsel bekend was als 't Dufkot, in 1771 was gekocht door Peter van den Borne een zoon van Lambertus die de stamvader is van alle naamdragers van den Borne in de Kempen. Het café anex brouwerij is meer dan 140 jaar in handen geweest van de familie van den Borne. Met zijn twaalf jaar is onze pa gaan werken voor de eigenaren van Maatschapij de Utrecht die een landgoed aan het ontginnen en aanleggen waren tussen Lage Mierde en Esbeek. Onze pa was voor zijn leeftijd groot van stuk en gaf daarom bij zijn aanname een wat hogere leeftijd op zodat hij één cent per uur meer kon verdienen. Het werk bestond ondermeer uit het planten van dennenboompjes, het omspaaien van lupine en het graven van sleu (sloten) schieten. ook is hij in Reusel nog even slagersknecht geweest. Eigenlijk wilde hij sigarenmaker worden omdat daar het meest mee te verdienen was. Dat werd door de pastoor van Hulsel afgeraden omdat die vond dat ik te jong was om al geconfronteert te woredn met de in zijn ogen verkeerde praat van de sigarenmakers. Hij ging toen werken bij de'n Brouwer (Kerkhofs) in Reusel die in de Lensheuvel een brouwerij had. Hij verdiende er 87 gulden per jaar inclusief kost en inwoning wat voor die tijd heel goed was. Er moest wel hard gewerkt worden. Dikwijls was hij aan het werk op het land in de Vloei, in de buurt van de Kattenbos.Hij nam geregeld een kènneke bier mee van de brouwerij om er zijn dorst mee te lessen. Prinsen Driekske (Louwers) wist dat want hij kwam hem daar opzoeken om het kènneke (kannetje) mee leeg te drinken. Ook op de brouwerij was volop werk te doen. Een groot karwij was het schoonschuren van de ketels, waarbij onze pa in de ketel moest kruipen. Later reed hij d'n bierwaogen van den Brouwer waarmee hij de caféhouders in Reusel en omgeving bezocht. Ze noemde onze pa in die tijdBrouwers Nol, verteld Wim. Naast d'n Brouwer woonde juffrouw Mina Willekens, een ongetrouwde zuster van burgemeester Adriaan Willekens. Bij haar was toentertijd Trien, de dochter van Giele van Limpt uit de Kattenbos in dienst. Om haar aandacht te trekken gooide onze pa wel een kaoikes (steentjes) tegen de ruit. dat had blijkbaar succes wnt op 9 april 1915 trouwde hij met haar. Onze pa en ons moeke gingen wonen in een gedeelte van het huis van Kiske Schrijn (Gijsbers). Zr hadden daar ook de beschikking over de stal. Kiske zelf woonde in een ander gedeelte van het huis, dat stond in de lengte tegen de gracht van het chique huis van burgemeester Willekens. Het was in Nederland mobilisatietijd in verbant met de Eerste Wereldoorlog die in België volop aan de gang was. Om wat bij te verdienen hadden onze pa en ons moeke grenssoldaten in de kost. De meeste waren huzaren, ze hadden hun paarden ook bij ons in de stal staan. Ons moeke had toen volop werk met eten koken, wassen en strozakken opschudden. Van haar heb ik wel eens gehoord dat ze van een soldaat zijn strozak heeft moeten verbranden omdat hij een beddepisser was en er een verschrikkelijke stank uit zijn strozak kwam. Die huzaren wisten aan extra geld te komen door de haver van de paarden te verkopen. Onze pa vond dat niet goed maar kon er niks aan doen omdat die haver van het leger was. Een van die soldaten die bij mijn ouders hebben gewoond was Toon van Dongen die hier is gebleven en later in Lage Mierde is getrouwd en daar is gaan wonen. Omstreeks 1920 werd de boerderij van Giele van Limpt, de schoonvader van onze pa, verdeeld onder de kinderen. Onze pa en ons moeke erfde de helft van de boerderij waaronder ongeveer 8 ha. grond die gedeeltelijk uit hei bestond. Een van die stukken lag in 't Holland, nu de Hooge Mierdseweg. Hierop bouwde hij een nieuwe boerderij. Om de kost te kunnen verdienen moest er grond bijkomen. Hiervoor moest de hei in het Beleven en op de van Ekelen haoi (hei) in de Sammelingen ontgonnen worden. Het ploegen gebeurde door d'n Dijkma'uit Bladel die hiervoor over twee paarden en een grote ploeg beschikte. Daarna werd door onze pa, met veel handwerk, de grond geschikt gemaakt om op te kunnen boeren. Nol van 't Pakhuis Al vrij snel ging onze pa op de voormiddagen in 't Pakhuis van d'n Boerenbond werken waar Hèrmènnekes Thijs (Vrijsen) de scepter zwaaide. Hij kon dit werk combineren met zijn boerenbedrijf doordat hij voor ploegen en andere werkzaamheden die met het paard moesten gebeuren, regelmatig de buurtgenoten Jan van Hollandse Sjo (v Herk) en Door Baelemans inhuurde. Onze pa verrichtte op 't Pakhuis allerlei werkzaamheden waaronder het laden en lossen van de tram die daarvoor op een apparte wissel werd gezet. Het was heel zwaar werk dat veelal met de hand moest gebeuren. Zo moesten zakken met kunstmest van soms wel 100 kilo per stuk, 6



hoog in het magazijn opgestepeld worden. Ook ander werk werd door onze pa uitgevoerd zoals eieren schouwen voor d'n 'Aoierbond (Eierebond), kleuren van rogge en het prikken van èrpel (aarappelen) om te voorkomen dat subsidigelden twee keer geïnd werden. Ook de accijns-vrije biejensuiker (bijensuiker) werd door hem gekleurd. Om op krachten te blijven slurpte onze pa regelmatig een gruun aoi (groen ei) leeg dat in 't Pakhuis kapot gegaan was. Hij kreeg voor dat werk negen gulden per week waar hij heel content mee was. Op 't Pakhuis kreeg onze pa zijn tweede bijnaam, Nol van 't Pakhuis, verteld Wim. Buurtbewoners Voor de oorlog stond rechts van onze boerderij, richting Hooge Mierde, de boerderij van MertekenFrans (Lavrijsen) nog goed weet ik dat deze boerderij gebouwd is. Dat heb ik onthouden omdat Graaf Zeppelin met zijn grote ovale gasballon over de in aanbouw zijnde boerderij vloog. Vanaf de zolder, waar nog geen kap op zat, stonden we het uitzonderlijke schouwspel te bekijken. Aan de andere kant, schuin rechts van ons, woonde Kiske, een andere zoon van MertekesFrans. Voorheen was deze boerderij nog een café geweest dat 'Huisje ten Halve' genoemd werd. Naast Kiskes Boerderij, richting Hooge Mierde, stond de boerderij van GattenThijs (van der Zanden). De weduwe van Thijs, te weten Adriana Larmit, was twee keer getrouwd geweest en had vooren nakinderen. Hun achternamen waren respectievelijk Baelemans en van der Zanden. In 't Holland kregen de kinderen al snel de bijnaam Ba(e)legat. Zoon Door Baelemans was, door het vroege overlijden van zijn vader, d'n boer op de boerderij. Door was bovendien een zeer goede voerman die veel voor onze pa gewerkt heeft. Naast de boerderij van GattenThijs stond de boerderij van PááchtersDriek (Roijmans). 't Holland was in die tijd een gemoedelijke buurt waar burenhulp een grrot goed was. Wanneer er op vrije dagen niet gewerkt hoefde te worden werden er door de jonge mannen in de buurt allerlei spelletjes gespeeld zoals mitje stééken en stintje kletsen. Lagere schooltijd Naar de lagere school van de fraters gingen we te voet. Dikwijls liep ik dan op met mijn broer Wout en overbuurjongen Harrie van GattenThijs en zijn zusje Miet. Op de lagere school vond ik niet alles een pretje. Rekenen kon ik geweldig goed, maar taal lag me helemaal niet. De cathechismus (1) kreeg ik ook niet geleerd en moest daarvoor dikwijls voor straf op school blijven. Dat was niet altijd erg omdat ik thuis toch moest werken. Soms had ik zelfs een hekel aan ijsvrij omdat er in die tijd meestal rog gedorst moest worden. Eerst werden dan de géérven (2) (garven) van de zolder gegooid. Vervolgens werd het gedorst in de hekelmachiene en vervolgens werd in de kafmolen het kaf van het koren gescheiden. Ook maastebòllekes raopen (denappels rapen) en afgerotte posten uit de bossen halen waren werkzaamheden die we regelmatig moesten doen. Op zondag en af en toe op andere dagen was er gelegenheid andere dingen te doen zoals haktollen, waarvoor ik zelf een sisaltouw vlocht. Ook veugeltjes (vogeltjes) zuuken, ravotten in de gagel (struik die op de lage grond voorkomt) of vliegeren op de gemaaide stoppelvelden waren geliefde spelletjes. Soms ging ik wel eens naar het stropen van snoeken kijken in de Reuselse stroom, Door Baelemans was hierin zeer bedreven. Hij deed dat met een strop die aan een stok zat. Vervolgens schoof hij de strop voorzichtig over de kop van de snoek en gaf er een snuk aan waardoor de snoek uit het water vloog. Door wist precies waar de snoeken te vinden waren en wanneer er gevist kon worden. Wel moesten we van den Door heel stil zijn. Op een ker heb ik geelzucht gekregen omdat ik uit de Reuselse stroom gedronken had. Op school, bij de fraters, is om die stomme streek flink gelachen, Verteld Wim. Zakkenhandel Op 't Pakhuis werd aan de boeren kunstmest en vismeel verkocht, deze zaten in jute zakken. Onze pa vroeg aan de boeren of ze de zakken voor hem wilde bewaren. Hij betaalde hen er 3 cent per stuk voor omdat hij wist dat hij er bij Max Wolf, in Veghel, 5 cent per zak voor kon krijgen. Dat was het begin van de zakkenhandel. Onze pa kreeg toen zijn 3e bijnaam, Nol Zak. Op 't Pakhuis kwam onze pa toentertijd regelmatig Lowie Blockx uit Arendonk tegen. Lowie, un kléén Bels menneke, verkocht pillen voor koeien die dik stonden (moesten kalven). Onze pa zei op 'n keer tegen hem: "Gè komt in Bels veul bè boeren hè. Wilde nie vur mèn gebrûkte zakken opkóópen. Ik gééf ur drei cent per stuk vur (Gij komt in België veel bij de boeren, wil je voor mijn gebruikte zakken opkopen, ik geef je er 3 cent per stuk voor). Ut kléén Bels menneke kwam er snel achter dat hij de zakken voor meer dan drie cent aan de slakkenmeelfabriek in Luik kon verkopen. In plaats van leverancier werd hij de grootste afnemer van de zakkenhandel van onze pa. Vanaf die tijd moesten mijn broers en ik op damesfietsen met onze pa bij de boeren zakken gaan verzamelen die we op centrale plaatsen bij bepaalde boeren in de schuur moesten afleveren. Dat deden we behalve in Reusel ook in de omliggende dorpen Hooge Mierde, Lage Mierde, Hulsel, Netersel, Bladel, Hoogeloon, Hapert en Duizel. Jan van HollandseSjo en Door Baelemans haalden met de hoogkar de zakken op de verzamelplaatsen op, verteld Wim. Op de binnenolaats van onze boerderij stond een kersenboom die drie grote hoofdtakken had. Deze boom zaagde onze pa om en zette deze vervolgens ondersteboven op de drie takkenpoten neer. Op die takken werden de zakken met de hand uitgeklopt. Kapotte zakken werden in het voormalige perdskot (paardenstal) gerepareerd op een trapnaaimachine en met een schéérfmes op maat gesneden. Bijna alle zakken werden afgeleverd bij Lowie Blockx in Arendonk. Later kwam in plaats van de kersenboom een electrische kloptrommel in de zaak. Jonge jaren Met mijn 13 jaar verliet ik de school van de fraters. Direct moest ik op de boerderij gaan helpen. In 't Broek bij de Gagel hadden we een groot veld erwten staan waarin ik onkruid moest wieden. Al gauw was ik het dagenlang wieden beu en zei toen : "Ik wor nooit boer". Daarom begon ik als bosjesmaker bij Harrie van 't Pôtje (Hendrikx), een thuiswerker in de Schoolstraat. Bij hem heb ik dan ook het sigarenmakersvak geleerd wat in die tijd uitzonderlijk was voor jonge jongens. Ook andere Reuselnaren zoals Piet Soep (v Herk), Vinus Pauw (de Laat) en Jan Snip (Vosters) leerden daar voor sigarenmaker. Wel moest hiervoor twee gulden per week betaald worden. Toen ik sigaren kon maken ben ik samen met Jan Snip als sigarenmaker begonnen bij Maes in Bladel. Omdat we nog zo jong waren kregen we maar de helft van het loon dat daarvoor stond. Al snel werden we aangeduid als zondebokken omdat we onder het tarief werkten. De sigarenmakersbond dwong ons om in staking te gaan. We kregen hiervoor van de Bond een kleine vergoeding, maar zaten wel zonder werk. Daarom ben ik als ombladtrekker begonnen bij Majoie in Tilburg. Voor de bus naar Tilburg



moest twee gulden betaald worden zodat er niet veel meer over bleef. Later kon ik toch weer als sigarenmaker bij Karel I in Reusel aan de slag. Op een keer zei onze pa: "Es ge op unne keer un wéékloon van 20 gulden verdiend, meu dut hauwen (als je op een keer een weekloon van 20 gulden verdiend mag je dat houden)". Toen het zover was ging ik met dat bedrag een nieuwe fiets kopen bij Leendert Sanders die op de Hoef in Reusel een zaak had. Het was een fiets van het merk Serva, waar ik de koning te rijk mee was, verteld Wim. Na de lagere school ben ik een tijdje bij de Reuselse Jonge Wacht geweest. De Jonge Wacht, een voorloper van Jong Nederland, was gehuisvest in het patronaat van de fraters. Fred Gevers, Jan van Louwkes (Goudsmits) en Stienen Nant (Dierckx) vormden er de leiding van. op een keer zijn we met de Jonge Wacht bij de paters van de H. Geest in Baarle Nassau op vakantie geweest, wat voor mij een hele ervaring was. We moesten stro van de zolder halen om er 's nachts op te kunnen slapen. Ik kwam toen op het idee het stro door het zolderraampje naar buiten te gooien zonder te weten dat de leiding onder dat raampje zat te buurten en het een en ander in hun nek kregen. Van Jan Louwkes heb ik toen nog een flinke peer tegen m'n oren gekregen, lacht Wim. Oorlog Van het uitbreken van de oorlog in mei 1940 herinner ik me nog goed dat de sloot die voor de Karel I fabriek liep vol sigaren lag, die er door de Duitsers waren ingegooid. Waarom ze dat hadden gedaan weet ik niet maar het maakte wel veel indruk. Om te voorkomen dat ik aangewezen zou worden om in Duitsland te werk gesteld te worden ben ik in de zakkenhandel van onze pa begonnen. Tijdens de oorlog kwamen er bij ons thuis regelmatig voogdijkinderen uit Rijswijk logeren. Deze kinderen kwamen via de broer van Jan Boerenkamp, die kruisvaarder van St. Jan was. Bij ons waren soms wel meer dan 100 kinderen op de boerderij. Ze sliepen op het stro in de schuur en in de stal. Ook elders in Reusel waren voogdijkinderen ondergebracht. Eten deden ze allemaal bij ons thuis. Het eten voor hen werd gekookt in een grote varkensketel, die natuurlijk eerst héél goed schoon gemaakt was. Het smaakte hen heel goed want er werden enorme hoeveelheden omgezet. Mijn broer Giele was frater in Huize de la Salle in Boxtel. Hij heete daar frater Mizaël. Via hem kwamen er moeilijk opvoedbare kinderen en ook weeskinderen bij ons slapen en eten. Daar waren deugnieten bij. Dat merkte een politieagent die een eerder weggelopen jongen terug bracht. Hij was, de agent, weer heel snel bij ons terug omdat hij zijn revolver kwijt was. De export van zakken naar België viel in de oorlog helemaal stil. Gelukkig konden wij wel leveren aan van Thiel in Beek en Donk en Evert van der Weijden in Helmond. Voor hen repareerde we ook zakken zodat er toch brood op de plank kwam. Tijdens de bevrijdingsdagen, waarbij ons huis een paar voltreffers kreeg, hebben we ongeveer 14 dagen in een schuilkelder gezeten. Toen het schieten in Reusel begon kwam SnippeJan (Vosters) met zijn gezin bij ons aan voor onderdak. Gelukkig hadden we twee schuilkelders gebouwd, zodat we er allemaal in konden. Heel erg veilig voelde we ons niet omdat de Duitsers, voodat het schieten begon, de schuilkelders hadden afgekeurd omdat ze niet diep genoeg waren en te hoog boven de grond uitstaken. Trouwen Na de oorlog verdienden we goed met het maken van antiklapbanden voor fietsen. Kees Blek (vd Borne) pelde uit vrachtwagenbanden dunne repen waarin ik een ijzerdraad stikte waardoor er een ronde band ontstond. Ook met het repareren van de antiklapbanden (ook volbanden genoemd) was goed geld te verdienen. Het ging zelfs zo goed dat ik met het verdiende geld van Kiske Vet (v Gestel) een zware motor kon kopen. Het was een 3,5 liter FN die Kiske tijdens de oorlog onder het stro had verborgen gehouden. Op Reusel kermis vlak na de oorlog leerde ik Doortje Beekman kennen die bij Piet van de Smalle (v Herk) werkte. Mijn broer Wout werkte ook bij Piet van de Smalle en ik had hem daar wel eens geholpen met dorsen. Bij die gelegenheid had ik al een oogje op haar laten vallen. Op het kermisterrein is het toen voorzichtig òngegòn (aangegaan). Ze was nogal voorzichtig omdat ik in de jaren daarvoor nogal een wildebras was geweest. Ik had motor gereden en had daarmee een ongeluk had gehad. Ook had ik al een paar vriendinnen gehad en wel eens een paar biertjes te veel gedronken. Maar uiteindelijk is alles toch goed gekomen, op 23 augustus 1949 zijn we getrouwd. We gingen wonen onder een dicht afdak dat aan de loods van de zakkenhandel gebouwd was. Hierin werden twee kamers een keuken en een bijkeuken gemaakt waar we goed mee vooruit konden. Hier zijn ons Marianne, onze Noud, onze Theo en ons Toos geboren. In 1956 hebben we naast de zakkenhandel een nieuw huis gebouwd waar ons José, ons Brigitte en ons Caroline geboren zijn. Op onze kinderen en de inmiddels 23 kleinkinderen zijn ons Doortje en ik, om wie ze zijn en om wat ze hebben bereikt, altijd heel trots geweest, verteld Wim Stellig. Opvolging zakkenhandel In 1955 nam ik het bedrijf van onze pa over. Het bedrijf werd toen voor het eerst ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder de naam 'Handel, fabricage en reparatie van Jute Zakken'. De omzet van jute zakken nam een steeds grotere vlucht. Er waren weken bij dat er met de stempelmachine 300.000 zakken voorzien werden van een merk. Kees van de Zwarte (v Limpt) heeft 38 jaar bij mij gewerkt en zijn broer Jo 14 jaar. Jo van Meel, een van de weesjongens van onze Giele, die in de oorlog bij ons gelogeerd had, heeft ongeveer 15 jaar in de zaak gewerkt. De tijden veranderen, de handel in jute zakken zakte in elkaar doordat deze vervangen werden door plastic en synthetisch materiaal. Daar is de zaak nu voor het grootste deel op gebaseerd. In 1989 werd ik 65 en heb de zaak aan onze oudste zoon Noud overgedragen. Slot Wim heeft evenals zijn vader altijd hard gewerkt om de zakkenhandel op te bouwen en om een goede boterham te verdienen. Nadat hij de zaak aan zijn zoon Noud had overgedragen is hij tot op hoge leeftijd in de zaak blijven werken Zijn ouders die door Wim pa en moeke worden genoemd, hebben vooral in de oorlogsjaren hun sociaal karakter laten zien door honderden kinderen onderdak te bieden en te voeden zonder noemenswaardige vergoeding. Ook Wim heeft ongetwijfeld deze goede inborst van zijn ouders geërft, wat blijkt uit de contacten die hij nog steeds onderhoud met Jo van Meel, een van de vroegere weesjongens, die 15 jaar bij hem in de zaak heeft gewerkt. Zeven dagen in de week is hij vele uren bij Doortje te vinden, die al 10 jaar ernstig ziek is en om die reden verpleegd moet worden in



het Verpleegtehuis in Bladel. Daarom stellen we met recht vast dat Wim van Brouwers Nol alias Nol van 't Pakhuis alias Nol Zak een echte Reuselnaar genoemd mag worden.

(1) De catechismus was een boekje waarin vragen en antwoorden over het geloof werden behandeld. Vroeger werd men geacht de hele catechismus van buiten te kennen. Eens in de week werd deze door een onderwijzer(es), non, frater of parochiegeestelijke overhoord. (2) Garven zijn samengebonden strohalmen, die na het maaien met een aantal bossen tegen elkaar te drogen gezet werden



Index (Hercq) Herk, van Elisabeth Jan II.1. ...Beens Cornelis *53. Antonis Joanna Joost II.4, II.8; Joannes II.8. Beers, van Maria IV. Blek Blek- Bet VI; Blek- Jan VI.2, VI.6; Blek- Jaona VI.1; Blek- Kees VI.4; Blek- Leen VI.7; Blek- Peer VI.3. Bolle Adriaantje II.1, *57. Borgmans Adriaan IV; Adrianus IV.4. Borne, van den Agatha Maria VI.2, VI.6; Cornelis VI.4; Elisabeth V; Helena VI.7; Hendricus VI.5; Henricus VI; Johanna VI.1; Johannes VI, VI.2, VI.6; Maria Elisabeth V.1; Petrus VI, VI.3. Broekman Johanna Maria VI.7. Chelen, van der Anna I.7; Antonie I.7; Petronilla I.9. Claesens (kerk) Clemens I.3. Dekkers Laurentius *62. Dirks (ondertrouw) Judocus Hendrik I.3. Driedoncks Cornelia III. Driedonckx (beide) Antonie I.3; Wilhelmus Antonij I.3. Driedonkx Anthonetta I.3. Fabrij (ondertrouw) Petrus II; Catharina I; Henricus Peter I; Petrus *64. Fransen Joannes I. Geurtjens Johannes VI.7; Petrus Antonius VI.7. Gist Gist- Net V.5. Gompel, van Henricus *63; Martinus Evert II.10; Petronella *63; Petrus Marten II.10. Goossens Helena II.8, *67; Petrus *67. Gorp, van Anna Catharina Augusta VI.4; Cornelis VI.4. Haeren Elisabeth II.4; Johannes Steven II.8; Maria Anna Steven II.4; Maria Dijckmans (loco) Henrica II.8; Stephanus Jan II.4, II.8. Heefer Antonia J.A. VI.3. Heijden, van der Antonia Jan II.2; Joannes II.2; Maria Jan III; Maria Peter I.8, *53; Petrus (Verheijden) *53. Hendriks Antonie V.5. Hendrikx Anthonet Maria V.5; Antonia VI.4; Antonius Hendricus V.3, V.5; Johanna V.3; Maria Elisabeth V.3; Martinus V.3. Herck, van Antonius II.2, III.2; Cornelis III.1, IV; Margaretha III.3; Maria Jan III. Herk, van



Adriana II.5, III; Antonius III; Cornelis III, IV.2, V.2; Joannes Cornelis III; Joannes II.5, III; Johannes IV.2, IV.3, V.5; Josephus IV; Margarita IV.4; Maria Slegers (loco) Elisabeth II.6; Stefan IV.2. Hermans Antonie V; Antonius V.2; Joanna V; Johannes V.4, VI, VI.2, VI.6; Theresia V.3. Hoefmans Adriana I.8. Hoof, van (o.t.) Laurentius I.3; Adrianus I.7; Agatha VI; Joanna(es) II; Maria Joosten (loco) Anna II.2; Petronella VI.3. Huijbregts Gerardus I.7, I.8. Ivo Antonie *62; Cornelis *56. Jacobs (ondertrouw) Jacobus Adriaan I.8; Jacobus Adriaan I.8. Jan Joanna I. Jansen Gerardina V.3, V.5; Helena VI.2, VI.6; Wilhelmina *67. Jenten Joanna Jan Wouter *64. Joosten Antonius II.4; Gerardus II.8. Joris Matheus III. Kerckhofs (k) Christiaan I.3; Catharina II.1; Joanna Kerckhofs (loco) Joannes II.2; Joanna Marten I.3. Kerkhofs (ondertrouw) Joannes *52; Adriaan V.3; Adriana Christiaen II.8; Adriana I.8; Anna Hendrick I.9; Anna Maria IV.2; Antonie V.5; Antonius V.3; Catharina Christiaen II.6; Catharina I.4, III.2; Catharina Kerkhofs (loco) Margarita II.3; Christiaan II, V.1, VI.1; Christiaen Jan I; Christianus IV, V.1; Cornelis Christiaan IV.3; Cornelis V, V.3, VI; Gertruda V.2, VI.1; Hendricus Christiaen I, II.2; Hendrina Christiaen II.1; Henricus II.1; Joanna II.4; Joannes Christiaen II.3, III; Joannes I.3; Johanna Hendrick I.7; Johannes III.3, IV.2, V, V.5; Margarita I.6; Maria Elisabeth Christiaen II.10; Maria Elisabeth VI; Maria III.2, V.4, VI; Martinus I.1, II; Petrus IV.4; Servatius Christiaen II.7, II.9; Stephanus Jan I.2; Waltherus Christiaen II.4. Kort, de Gertruda V.5. Lavrijsen (bs) Adriaan *66; Anna Catharina VI.1; Joannes II.10, II.2; Johannes II.6; Martinus VI.1; Petronella VI.1. Lavrijssen Maria Jan II.10. Lemmens Cornelia V.5. Leppens Margriet I.7, I.8. Leuven, van Adrianus II.10. Liemdt, van Joanna *64. Loock, van der Antonia *56. Loots Maria I.3. Maes Petrus I.8. Meide, van der Andreas V.3. Meulemans Norbertus III.2. Moelans Henricus Moelans (loco) Matheus II.1. Mollen Franciscus Jan I.6; Franciscus II.6; Joannes Kerkhofs (loco) Matijs II.3; Joannes Matijs I.3, I.6; Joannes II.4, II.8, III; Margareta Martinus II.6, III; Maria II.7, *63; Matheus I.6; Wilhelma II.8; Wilhelma Mollen (loco) Hendrina II.6; Wilhelmina I.3. Moonen Adrianus *63; Arnoldus V, *67; Catharina Jan Aert *68; Joannes *64; Petronilla Leijten (loco) Maria *68; Wilhelmus Jan *64, *65.



Mutsers Johannes IV.2. Nieuwenhuisen, van den Joannes *67. Paridaens Henricus I.7. Pauwels Adriana II.10. Plasmans (bs) Hendrik *66. Poppel, van Martinus II.10. Rademaeckers Elisabeth Aelbert *53; Maria *53. Regt, van Franciscus IV.2. Rijkers Petronella VI.4. Rocke Adrianus *52. Roijackers Joanna V.2. Schaaps Anna IV. Schoormans Josephus II.4. Servaes Jan I. Sol (kerk) Anselmus I.7; (kerk) Petrus I.8, *52; (ondertrouw) Petrus I.7; Andreas Ceels (loco) Antonij II.6; Anselmus Antonij I.8; Antonie II.6; Antonius Gerit I.7, I.8; Atonius IV; Cornelis II.6, III, III.3; Gerardus Antonij I.7; Gerardus II.2, II.9, *52; Gerardus Sol (loco) Wilhelmus II.8; Helena II.2, III; Laurentius Cornelis II.6; Petronella Cornelis III; Petronella IV.2. Sweers Anna I. Tijsen Maria V.2. Tops Cornelis VI.4; Hendricus Jan *68; Joannes Cornelis V.2; Joannes Hendrik *68, *69; Joannes *68; Johannes V.2; Petrus V.2. Uijden, van Elisabeth Jan I. Verdonck (kerk) Joannes II; Adrianus II; Catharina Kerckhofs (loco) Hendrica II.2; Maria Servaes II; Maria III.1, IV; Servatius II, II.1. Verdoncq Adriana Wouter I. Verdonk Servatius II.7; Wilhelma Mollen (loco) Martina II.10. Vermeulen Isabella IV.3. Verspaandonck Cornelis IV.1, V. Verspaandonk Geertruda IV; Johanna IV.2; Petrus Cornelis IV. Verspaendonk Adriana I.7. Voort, van de Martinus Michiel VI.1; Michiel VI.1. Vorsters Simon Simon II.1. Vosters (kerk) Joannes II.1; (ondertrouw) Hendricus II.1; Cornelia II.1; Dijmphna I.6; Joannes I.3; Petrus I.9; Simon Hendrick II.1; Simon II.10, *63; Simon Wouter II.4. Wijnants



Anna II.9; Hendrina Stoffel II; Maria Stoffel I.3, I.6; Maria II. Wittens Gerardus Sol (loco) Hermanus III. Wou, van der Gerardus V.5. Wouters Maria Catharina Simon II.8, *63; Simon (Wouter Paridaans) *63. zonder achternaam Blek VI.2, VI.6; Köster V.3; KustersBetje V.3; Margaretha IV.2; Sollen I.7; Zol I.7.

* verwijzing naar noot.


Vewantschap tussen Maria Elisabeth Kerkhofs en haar oudvader ( ) en Hendricus Christiaen Kerkhofs ( )

Recommend Documents