Verzekeringen voor moderne samenlevingsvormen

Verzekeringen voor moderne samenlevingsvormen

Programma — 1. Inleiding

— 2. Samenwonen  

Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen

— 3. Samenlevingscontract — 4. Wettelijk erfrecht en erfbelasting — 5. Verzekeringen  

Levensverzekering als alternatief voor testament, schenking, beding van aanwas Andere verzekeringen

— 6. Sociale zekerheid — 7. Conclusie

2

2013: wettelijk samenwonen voor het eerst populairder dan huwelijk 8 juli 2013 Tussen 1 januari en 10 juni van dit jaar hebben 32.510 Belgen bij de gemeente laten registreren dat ze samenwonen, terwijl er slechts 24.372 in het huwelijksbootje zijn gestapt. Het is voor het eerst dat in ons land meer mensen voor wettelijk samenwonen dan voor een huwelijk kiezen. Dat meldt Het Nieuwsblad. "Bij velen, vooral vrouwen, merken we een soort afkeer van het instituut huwelijk", verklaart socioloog Dimitri Mortelmans. "Men ziet het als iets van de vorige generaties, en vooral bij vrouwen is er een beeld van machtsonevenwicht in hun nadeel." Mortelmans ziet een enorme stijging van het totale aantal mensen dat gaat samenwonen. De groep "wettelijke samenwoners" is volgens hem maar het topje van de ijsberg. "De statistieken tonen dat een grote groep veertigers en vijftigers die al een huwelijk achter de rug hebben, daarna herpartneren", zegt dan weer relatieexperte Rika Ponnet. "Bijna 80 procent vindt een nieuwe, duurzame relatie. Maar zij kiezen voor een latrelatie of voor wettelijk samenwonen als nieuwe relatievorm.

3

4

5

2. Feitelijk samenwonen 

Socio-juridische verhouding die bestaat tussen personen die samenleven en een gezamenlijke huishouding voeren, buiten het kader van het huwelijk of van wettelijke samenwoning



Amper geregeld in de Belgische wetgeving

6


Geen formaliteiten — Daad van samenwoning volstaat — Bewijs: zelfde domicilieadres in het bevolkingsregister



Toegankelijk voor — Twee of meerdere personen — Personen met een familieband

7


Nieuwe samenlevingsvormen — Cohousing/centraal wonen — Kangoeroewonen/zorgwonen

— Assistentiewoningen/serviceflats — Woongemeenschap — Gestippeld wonen —…

8

9

2. Wettelijk samenwonen 

Definitie — Burgerlijk wetboek 

Eerste boek, titel Vbis “wettelijke samenwoning” (art. 1475 tot art. 1479)

— Initiële wet dateert van 23 november 1998, in werking vanaf 1 januari 2000 — Art. 1476 

10

“Onder wettelijke samenwoning wordt de toestand van samenleving verstaan van twee personen die een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd door middel van een geschrift dat tegen ontvangstbewijs wordt overhandigd aan de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeenschappelijke woonplaats”


Voorwaarden — Niet verbonden zijn door een huwelijk of een andere wettelijke samenwoning — Beide partners moeten beschikken over rechtsbekwaamheid en handelingsbekwaamheid — Verklaring van wettelijke samenwoning afleggen bij de burgerlijke stand — Effectief samenwonen met de partner op het adres dat bij de verklaring opgegeven werd — Toegankelijk voor  

11

Twee personen Personen met een familieband

12


Rechtsgevolgen (art. 1477) — Bijdrageplicht 

Plicht om bij te dragen in de lasten van de samenwoning in verhouding tot het vermogen

— Hoofdelijke aansprakelijkheid ten aanzien van schuldeisers

13



Een schuld door één van de partners aangegaan in het kader van het gemeenschappelijk huishouden verbindt de andere partner hoofdelijk



Uitzondering: buitensporige uitgaven (feitenkwestie)


Rechtsgevolgen (art. 1477) — Bescherming van gezinswoning en huisraad 

Artikel overgenomen van gehuwden (art. 215)



Gezinswoning = woning die ze samen betrekken

— Kan eigendom zijn van één van de partners

14



Toestemming van beide partners is vereist om de gezinswoning te hypothekeren, te verkopen, te verhuren, in pand te geven



Geen bescherming van een tweede woning

Een samenlevingscontract is belangrijker dan u denkt

15

3. Samenlevingscontract 

Definitie — Overeenkomst waarin samenwonende of toekomstig samenwonende partners een aantal afspraken maken over de manier waarop ze hun samenwoning regelen en over wat er gebeurt als deze samenwoning ten einde komt — Is niet verplicht voor feitelijke en wettelijke samenwonenden — Enige voorwaarde: partners zijn het eens over de inhoud

16


Mogelijke clausules — Aanwezige bezittingen indelen in persoonlijke en onverdeelde bezittingen — Bijdrage aan de gemeenschappelijke rekening bepalen

— Volmachten op de gemeenschappelijke rekening toekennen aan één of beide partijen — Bevoegdheden om contracten af te sluiten toekennen aan één of beide partijen — Afspraken met betrekking tot de kinderen — Verdeling vermogens bij relatiebreuk — Onderhoudsplicht: hulp- of bijstandsuitkering aan de partner (beperkt in de tijd) —…

17


Verboden clausules — Beperkingen opleggen aan de individuele vrijheid van de partners (vb. trouw) — Strijdig met de openbare orde en de goede zeden — Strijdig met andere artikels uit de wetgeving die wettelijke samenwoning regelt — Strijdig met de regels betreffende het ouderlijk gezag en de voogdij — Strijdig met de regels die de wettelijke orde van erfopvolging bepalen 

18

Gevolg: geen erfenisbeschikkingen

19

4. Wettelijk erfrecht Erfdeel

Echtgenoot

Wettelijk samenwonende partner

Feitelijk samenwonende partner

Indien nakomelingen: vruchtgebruik op alles

Vruchtgebruik op de gezinswoning

Niets

Meer via testament, rekening houden met de reservataire erfgenamen

Meer via testament, rekening houden met de reservataire erfgenamen

Niets

Niets

Indien erfgenamen tot de vierde orde: volle eigendom op de gemeenschap + vruchtgebruik op het eigen vermogen Indien geen erfgenamen tot de vierde orde: volle eigendom op alles

Reserve

20

Vruchtgebruik op ½ van de nalatenschap, minstens gelijk aan het vruchtgebruik op de gezinswoning

21

4. Successierechten/erfbelasting 

Vlaams Gewest — Gelijkstelling met gehuwden indien ze bij het openvallen van de nalatenschap wettelijk samenwonend zijn of meer dan één jaar feitelijk samenwonen



Brussels Hoofdstedelijk Gewest — Enkel gelijkstelling met gehuwden voor wettelijk samenwonenden



Waals Gewest — Enkel gelijkstelling met gehuwden voor wettelijk samenwonenden

 22

Samenwonen primeert op bloedband

4. Successierechten/erfbelasting 

Kinderen van gehuwde of samenwonende partners — Een erfenis tussen een stiefouder en een stiefkind is in Vlaanderen gelijkgesteld met een verkrijging in rechte lijn 

Ongeacht wie van wie erft, zonder dat adoptie nodig is



Gehuwden, wettelijk samenwonenden en feitelijk samenwonenden > 1 jaar

— Stiefouder dient ten voordele van zijn stiefkind een testament op te maken 

23

Hierbij dient de stiefouder rekening te houden met zijn reservataire erfgenamen zoals bijvoorbeeld zijn eigen kinderen

24

Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht 

Huwelijkscontract



Testament



Schenking



Beding van aanwas



Levensverzekering

25

26

5. Levensverzekering 

Levensverzekeringen als alternatief voor testament — Principe Iemand als begunstigde aanduiden buiten het wettelijk erfrecht  Iemand binnen wettelijke erfgenamen meer geven dan waarop men recht heeft volgens het wettelijk erfrecht 

— Gevolgen De derde ontvangt bij overlijden van de nalater een kapitaal hoewel hij eventueel geen erfgenaam was en niet in het testament vermeld staat  Is rechtstreeks begunstigd: geld komt niet eerst in nalatenschap terecht  Mogelijkheid om een hoger bedrag dan de reserve te verzekeren 

27


Levensverzekeringen als alternatief voor testament — Levensverzekering kan niet (meer) gebruikt worden voor het onterven van reservataire erfgenamen 

Opgelet nieuw art. 188 Verzekeringswet (art. 124 WLVO): inbreng en inkorting — Wet van 10/12/2012 (BS 11/01/2013) — Ook in geval van een zuivere overlijdensverzekering kan er sprake zijn van inkorting indien het beschikbaar gedeelte is overschreden

28


Levensverzekeringen als alternatief voor testament — Begunstigingsclausule 

Aanpassen aan samenlevingsvorm

— De levensverzekering is de ideale techniek voor feitelijk samenwonenden om elkaar te begunstigen bij overlijden

— Constructie: A – A – A – B en B – B – B –A — Successierechten verschuldigd aangezien beding ten behoeve van een derde 

29

Oplossing: incalculeren in het overlijdenskapitaal


Levensverzekeringen als alternatief voor testament — De levensverzekering is de ideale techniek voor feitelijk samenwonenden om elkaar te begunstigen bij overlijden

— Constructie: A – B - A 

Verzekeringsnemer = partner 1 Verzekerde = partner 2 Begunstigde bij overlijden = partner 1



Partner 2 sluit een spiegelcontract af

— Geen successierechten verschuldigd aangezien beding ten behoeve van zichzelf 30


Levensverzekeringen als alternatief voor testament — Voordelen ten opzichte van het testament    

Begunstigde heeft rechtstreeks recht op het kapitaal, dus vrij van de schuldeisers Meestal goedkoper dan een notarieel testament Mogelijkheid tot aanvullende waarborgen Financieel aspect (rendement)

— Bijkomende voordelen  

De nalater behoudt alle rechten Levensverzekering is een veilig beleggingsinstrument — Risico afhankelijk van de keuze: Tak 21 Universal Life/Tak 23



31

Vrijstelling roerende voorheffing mogelijk

5. Generation skipping met levensverzekering 

Spaar voor uw kleinkinderen en bespaar op erfbelasting — Redenen om kleinkinderen te betrekken in de nalatenschap

32



Kleinkinderen financieel op weg helpen, kinderen zijn al ouder



Kleinkinderen bevoordelen omwille van onenigheid in de familie of verspilzucht van de eigen kinderen



Financieel evenwicht binnen de familie bewaren



Besparen op erfbelasting

5. Generation skipping met levensverzekering Tarieven in Vlaanderen. In rechte lijn zien die er als volgt uit:

Van

Tot

%

0 euro

50.000 euro

3

50.000 euro

250.000 euro

9

250.000 euro

en meer

27

Vermindering kleine nalatenschap • Netto erfenis < € 50 000 • Vermindering = € 500 x (1 – netto verkrijging/50 000)

33

Oma heeft € 150.000 € 100.000 wil ze laten staan op de spaarrekening € 50.000 wenst ze te beleggen

OMA

Zoon en schoondochter

Jan

34

Dochter en schoonzoon Piet

Joris

Korneel

Oma kiest voor een kasbon Oma heeft € 150.000 € 100.000 wil ze laten staan op de spaarrekening € 50.000 wenst ze te beleggen

OMA


Dochter en schoonzoon

Ontvangt € 75.000 Erfbelasting: € 3 750


Jan

Piet Totaal erfbelasting: € 7 500

35

Joris

Korneel

Oma kiest voor Tak 21 met volgende begunstiging, elk kleinkind € 10.000, de rest evenredig naar de kinderen Oma heeft € 150.000 OMA € 100.000 wil ze laten staan op de spaarrekening € 50.000 wenst ze te beleggen


Dochter en schoonzoon



Jan Ontvangt € 10.000 Erfbelasting: 0 euro

Piet Ontvangt € 10.000 Erfbelasting: 0 euro

Joris Ontvangt € 10.000 Erfbelasting: 0 euro

Totaal erfbelasting: € 3 900 36

Korneel Ontvangt € 10.000 Erfbelasting: 0 euro

37

Schenker, persoon p1 Premie, jaarlijks of eenmalig

Kleine eenmalige premie

Kleine eenmalige premie

Levenslange overlijdensverzekering Polis A Uitkering bij overlijden

Levenslange verzekering leven Polis B1 Uitkering bij overlijden Schenker, persoon p1

38

Levenslange verzekering leven Polis B1

Uitkering bij overlijden Uitkering bij leven, afkoop Begunstigde bij leven, Begunstigde bij leven, persoon B1 persoon B1

Schenker, persoon p1


Levensverzekeringen als alternatief voor schenking — Bankgift + levensverzekering 

Voorbeeld: grootvader schenkt aan meerderjarig kleinkind



Bij de schenking maakt men de afspraak dat het geld moet belegd worden in levensverzekering met vrije stortingen — — — —

Verzekeringsnemer = kleinkind Verzekerde = kleinkind Begunstigde overlijden = grootvader Begunstigde leven = kleinkind

— Controle + uitstel 39


Levensverzekeringen als alternatief voor schenking — Schenken levensverzekering (overdracht van rechten)

40


Levensverzekering als alternatief voor beding van aanwas — Levensverzekering op twee namen Erfbelasting vermijden  Beleggen van gemeenschappelijke gelden (of gelden in onverdeeldheid)  Premietaks vermijden bij overlijden en herbelegging  Spaarplan voor een kind, gefinancierd door de ouders 

41


Levensverzekering als alternatief voor beding van aanwas 

Eerste overlijden — Alles gaat naar de langstlevende partner • • • •

42

Verzekeringsnemers A en B Verzekerden A en B Begunstigde bij overlijden A = B Begunstigde bij overlijden B = A


Levensverzekering als alternatief voor beding van aanwas 

Laatste overlijden — Alles gaat naar een derde begunstigde aangeduid in het contract • • • • •

43

Verzekeringsnemers A en B Verzekerden A en B Begunstigde bij overlijden A = Begunstigde bij overlijden B = Begunstigde bij overlijden A en B = C

5. Andere verzekeringen 

Brandverzekering



Autoverzekering



Familiale verzekering



Hospitalisatieverzekering



Arbeidsongevallenverzekering



Uitvaartverzekering



…

44

45

6. Sociale zekerheid 

Feitelijke gezinssituatie — Geen rekening houden met de juridische gezinssituatie voor partners (gehuwd, feitelijk samenwonend, wettelijk samenwonend) — Opdeling volgens feitelijke gezinssituatie 

Alleenstaanden



Personen met gezinslast



Persoon woont samen met zijn partner (samenwonenden)

— Doel: bewaren van sociale evenwicht

46

1ste pijler Wettelijk pensioen Rust- en overlevingspensioen Gebaseerd op het solidariteitsprincipe

2de pijler

3de pijler

4de pijler

Aanvullend pensioen: onderneming

Aanvullend pensioen: privé fiscaal

Aanvullend pensioen: niet-fiscaal

VAPZ IPT Groepsverzekering RIZIV

Pensioensparen Langetermijnsparen

Fiscale pijlers

47

Vastgoed Aandelen Obligaties Kasbon …

Niet-fiscale pijler

6. Sociale zekerheid  Eerste pijler — Wettelijk pensioen op basis van gepresteerde arbeid

— Rustpensioen = pensioen uitgekeerd door de Staat voor eigen gepresteerde arbeid 

Gezinspensioen



Alleenstaanden pensioen

— Overlevingspensioen = pensioen uitgekeerd door de Staat voor gepresteerde arbeid van een overleden echtgenoot

48


Tweede pijler — Groepsverzekering 

Uitkering bij overlijden — Vrijgesteld van erfbelasting indien de uitkering bij overlijden gebeurt aan de echtgenoot of aan kinderen jonger dan 21 jaar 



49

Niet geldig voor zelfstandige bedrijfsleiders

— Geen gelijkstelling tussen loontrekkende wettelijk samenwonenden en gehuwden 80%-regel: omzettingscoëfficiënt — Discriminatie feitelijk samenwonenden in verband met 80%-regel

6. Levensverzekering — Kan de ex-echtgenoot een gedeelte van het kapitaal van de groepsverzekering opeisen? Gehuwd met wettelijk stelsel of algehele gemeenschap — Arrest Grondwettelijk Hof 27 juli 2011 — Kapitaal groepsverzekering maakt deel uit van het gemeenschappelijk vermogen — Ex-echtgenoot kan aanspraak maken op een deel van de reserve — Zowel voor premies gestort door werkgever als door werknemer — De ex-echtgenoot kan geen afkoop eisen  Wetsontwerp 2014 — Ex-echtgenoot kan geen aanspraak maken op deel reserve — Aanpassing onderhoudsgeld 

50


Derde pijler — Pensioensparen en Langetermijnsparen 

Voorwaarden: begunstigde bij overlijden = echtgeno(o)t(e)/wettelijk samenwonende partner of bloedverwanten tot 2de graad — Feitelijk samenwonende partner komt niet in aanmerking als begunstigde in bij levensverzekeringen in het kader van het pensioensparen of het langetermijnsparen

51

52

7. Conclusie Speelt de verzekeraar voldoende in op actuele en wijzigende samenlevingsvormen? 

 Samenwonenden

53



Samenlevingsvorm als tussenpersoon opvolgen



Nieuw samengestelde gezinnen



Alternatieve woonvormen



Deeleconomie

Bronnen  Gids samenlevingsvormen: verschillen tussen huwen en samenwonen op

burgerrechtelijk, fiscaal en sociaal vlak (2011) 

Life & Benefits

- Successieplanning met levensverzekeringen: opa zorgt voor mij (2014) 

Trends - Hoe voorkomt u erfenisconflicten? (2012) - Opa zorgt voor mij (2014) - Pas uw verzekeringen aan uw situatie aan (2015)

54

55

Verzekeringen voor moderne samenlevingsvormen

Recommend Documents