CONTROLEDIENST VOOR DE VERZEKERINGEN

CONTROLEDIENST VOOR DE VERZEKERINGEN

JAARVERSLAG 2000 - 2001

CONTROLEDIENST VOOR DE VERZEKERINGEN

Verslag van de Controledienst voor de Verzekeringen

4

2000 - 2001

Inhoudstafel

2000 - 2001

I N H O U D S T A F E L Inhoudstafel .......................................................................................... 5 Lijst van de grafieken ............................................................................ 8 Lijst van de tabellen ............................................................................ 10

Verslag van de Controledienst voor de Verzekeringen De Raad van de Dienst ........................................................................ 15 De Administratie van de Dienst ........................................................... 17 Woord vooraf ...................................................................................... 21 Hoofdstuk I: De verzekeringen A. De Belgische verzekeringsmarkt in 2000 – 2001 ................................................... 27 1. De ondernemingen .......................................................................................... 27 2. De internationalisering van de Belgische verzekeringsmarkt .......................... 29 a. De geografische verdeling van de in België gevestigde ondernemingen ................................................................ 29 b. De bijkantoren en de ondernemingen die aan vrije dienstverrichting doen .......................................................... 30 c.

Activiteiten van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland ................................................................................. 31

B. De financiële aspecten ........................................................................................... 33 1. De jaarrekening ............................................................................................... 33 a. De balans ............................................................................................. 33 b. Het eigen vermogen ........................................................................... 34 c.

De resultatenrekening ........................................................................ 35 1. Het globaal resultaat .................................................................... 35 2. Het resultaat van de activiteiten niet-leven ................................. 37 3. Het resultaat van de activiteiten leven ........................................ 38 4. Personeelskosten en commissielonen aan tussenpersonen ......... 39

2. De solvabiliteit .................................................................................................. 40 a. De solvabiliteitsmarge ......................................................................... 40 b. De dekkingswaarden .......................................................................... 41 3. De technische voorzieningen ........................................................................... 44 a. Enkele kerngegevens ......................................................................... 44 b. De technische voorzieningen van de rechtstreekse verzekeringsverrichtingen B.O.A.R. in België ...................................... 44 1. Het geheel van de technische voorzieningen ............................... 44 2. Voorziening voor te betalen schaden ........................................... 49 3. Voorziening voor egalisatie en catastrofen .................................. 54 4. Het incasso van de gevestigde ondernemingen in 2000 ................................. 56 a. Het incasso van de ondernemingen per groep van activiteiten ......... 56 b. Het incasso van de verzekeraars arbeidsongevallen (wet van 10 april 1971) ....................................................................... 60 c.

Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen in 1999 en 2000 .................................................................................. 61

5. De rendabiliteit ................................................................................................. 64 a. De verzekeringen B.O.A.R. : Grafieken .............................................. 64 1. Ongevallen .................................................................................... 64 2. Ziekte ............................................................................................ 64 3. Voertuigcasco ............................................................................... 65

5


2000 - 2001

4. Transport (casco, burgerrechtelijke aansprakelijkheid en goederen) ................................................................................ 65 5. Brand en andere schade aan goederen ...................................... 66 6. Burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen ..................... 66 7. Algemene burgerrechtelijke aansprakelijkheid ............................ 67 8. Krediet en borgtocht .................................................................... 67 9. Diverse geldelijke verliezen ........................................................... 68 10. Rechtsbijstand ............................................................................... 68 11. Hulpverlening ................................................................................ 69 12. Algemeen overzicht van de B.O.A.R. - verzekeringen ................. 69 b. De verzekeringen B.O.A.R. : Synthese ................................................ 70 c.

De levensverzekering .......................................................................... 72 1. De rendabiliteit van de rechtstreekse levensverzekeringsactiviteit in België ............................................ 72 a) De levensverzekeringsactiviteit niet verbonden met beleggingsfondsen (takken 21, 22 en 26) ...................... 72 b) De levensverzekeringen verbonden met beleggingsfondsen (tak 23) ............................................ 82 2. De winstverdeling bij de levensverzekeringen die niet verbonden zijn met beleggingsfondsen ........................... 82 3. Evolutie van de maximale rentevoeten ........................................ 83 4. De vastgestelde sterfte bij de verzekerden ................................. 84

6. De financiële controle ...................................................................................... 87 a. De solvabiliteitsmarge ......................................................................... 87 b. De technische voorzieningen en rendabiliteit ..................................... 89 c.

De dekkingswaarden .......................................................................... 89

d. De organisatie ..................................................................................... 91 e. Erkende commissarissen ..................................................................... 93 C. De juridische aspecten ............................................................................................ 95 1. De Belgische wetgeving ................................................................................... 95 a. Aanvullend toezicht op Belgische verzekeringsondernemingen in een verzekeringsgroep ................................................................... 95 b. Arbeidsongevallenverzekering ............................................................ 96 c.

Doorlopende inventaris van de dekkingswaarden ............................. 96

2. De Europese wetgeving ................................................................................... 98 3. De juridische controle ..................................................................................... 100 a. De overdrachten ............................................................................... 100 b. De arbeidsongevallenverzekeraars ................................................... 100 c.

Omzetting van onderlinge verzekeringsverenigingen ...................... 101

4. De klachten .................................................................................................... 101 a. Definities ............................................................................................ 101 b. Commentaar ..................................................................................... 103 1. Oorsprong van de klachten ........................................................ 103 2. Partijen in het geding ................................................................. 104 3. Betrokken verzekeringstakken .................................................. 104 4. Motieven van de klachten .......................................................... 105 5. Gevonden oplossingen ................................................................ 107 5. De tussenpersonen ......................................................................................... 108 a. De klachten ....................................................................................... 108 b. Controle ............................................................................................ 110 1. Statistieken ................................................................................. 110 2. Inschrijvingsrechten ..................................................................... 111 3. Registratiedossiers ....................................................................... 111 4. Gespecialiseerde cursussen in verzekeringen ............................. 111

6

Inhoudstafel

2000 - 2001

Hoofdstuk II: De pensioenfondsen en de pensioenkassen A. Het aantal pensioeninstellingen ........................................................................... 115 B. De financiële aspecten ......................................................................................... 115 1. De jaarrekening ............................................................................................. 115 2. De technische resultaten ............................................................................... 118 a. De technische voorzieningen ............................................................ 118 b. Dotaties ............................................................................................. 121 c.

De uitkeringen .................................................................................. 121

3. De samenstelling van de portefeuille ............................................................. 122 C. De juridische aspecten .......................................................................................... 124 1. Voorzorgsinstellingen van publiekrechtelijke rechtspersonen ....................... 124

Hoofdstuk III: Pensioeninstellingen en groepsverzekering: het aantal deelnemers

Hoofdstuk IV: Het hypothecair krediet A. De structuur van de markt en de rentevoeten ................................................... 133 B. De referte-indexen ............................................................................................... 135 C. De technische aspecten en de controle ............................................................... 135 1. De controles ................................................................................................... 135 2. De klachten .................................................................................................... 136 3. De inschrijvingen, registraties en afstand ....................................................... 136 D. Juridische aspecten ............................................................................................... 137 1. Het koninklijk besluit van 5 februari 1993 houdende diverse bepalingen tot uitvoering van de wet van 4 augustus 1992 op het hypothecair krediet, zoals gewijzigd door het koninklijk besluit van 4 juli 2001 (Belgisch Staatsblad van 26 juli 2001) ............................................................ 137 2. Verstrijken overgangsperiode euro ................................................................ 137

Hoofdstuk V: De arbeidsongevallenverzekering (Wet van 10 april 1971) A. Inleiding ................................................................................................................. 141 B. Activiteiten op wetgevend en reglementair vlak ................................................. 143 C. De controle op de arbeidsongevallenverzekering ................................................ 146 D. De controle door het Fonds voor Arbeidsongevallen ........................................... 150

____________________

7


L I J S T

V A N

D E

2000 - 2001

G R A F I E K E N

Hoofdstuk I. De verzekeringen 1. Aantal ondernemingen naar maatschappelijke zetel ............................................ 27 2. Aantal gevestigde ondernemingen volgens specialisering ..................................... 27 3. Aantal ondernemingen per verzekeringstak ......................................................... 28 4. Aantal Belgische ondernemingen volgens vennootschapsvorm ............................. 28 5. Geografische spreiding van de ondernemingen naar land van de maatschappelijke zetel ............................................................................... 29 6. Balans van de verzekeringsondernemingen : balanstotaal en groeivoet .............. 33 7. Technische voorzieningen : totaal en groeivoet ..................................................... 33 8. Eigen vermogen : totaal en groeivoet ................................................................... 34 9. Rendement van het eigen vermogen .................................................................... 34 10. Winst, verlies en globaal resultaat .......................................................................... 35 11. Verzekeringssaldo en saldo buiten verzekering (ratio’s in functie van de verdiende premies) ......................................................... 37 12. Personeelskosten (ratio’s in functie van de verdiende premies) ............................ 39 13. Commissielonen aan tussenpersonen (ratio’s in functie van de verdiende premies) ......................................................... 39 14. Verhouding tussen de samengestelde en de vereiste marge : activiteiten niet-leven ............................................................................................. 40 15. Verhouding tussen de samengestelde en de vereiste marge : activiteiten leven .. 40 16. Dekking van de technische voorzieningen (uitgezonderd tak 23) ......................... 41 17. Dekkingswaarden van de technische voorzieningen van tak 23 (bedragen in duizend euro) .................................................................................... 42 18. Dekkingswaarden van de technische voorzieningen (alle beheren uitgezonderd tak 23) (bedragen in miljoen euro) ............................ 43 19. Ongevallenverzekering .......................................................................................... 64 20. Ziekteverzekering .................................................................................................. 64 21. Verzekering voertuigcasco ..................................................................................... 65 22. Transportverzekering ............................................................................................. 65 23. Verzekering brand en andere schade aan goederen ............................................ 66 24. Verzekering burgerrechtelijke aansprakelijkheid ................................................... 66 25. Verzekering algemene burgerrechtelijke aansprakelijkheid .................................. 67 26. Verzekeringen krediet en borgtocht ..................................................................... 67 27. Verzekering diverse geldelijke verliezen ................................................................. 68 28. Verzekering rechtsbijstand ..................................................................................... 68 29. Verzekering hulpverlening ...................................................................................... 69 30. Verdeling van het incasso B.O.A.R (in miljoen euro) ............................................... 69 31. Verdeling van het bruto technisch-financieel saldo B.O.A.R. (in miljoen euro) ....... 70 32. Vergelijking v/d rentabiliteit v/d Belgische verzekeraars in boekjaren 1996 en 2000 .................................................................................... 76 33. Vergelijking tussen interestvoeten op 8 jaar .......................................................... 78 34. Commissielonen en netto-bedrijfskosten in functie van de som ∑1 ......................................... 79 35. Uitkeringen en afgestane, overgedragen technische voorzieningen in functie van de som ∑1 ....................................................................................................................................................... 80 36. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2001 volgens de hoedanigheid van de klager ....................................................................................................... 103

8

Lijst van de grafieken

2000 - 2001

37. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2001 volgens de hoedanigheid van de partij in het geding ................................................................................... 104 38. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2001 volgens de verzekeringstak ....... 105 39. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2001 volgens het motief ..................... 106 40. Opsplitsing volgens gevonden oplossing van de klachtendossiers afgesloten in 2001 ........................................................ 107 41. Verdeling klachtendossiers tussenpersonen naar hoedanigheid van de indiener ..................................................................... 110 42. Spreiding van het aantal verzekeringstussenpersonen over de categorieën voorzien in de wet van 27 maart 1995 ...................................... 110 43. In 2001 geregistreerde bewegingen in de registratiedossiers ............................. 111

Hoofdstuk II. De pensioenfondsen en de pensioenkassen 44. Aantal pensioeninstellingen .................................................................................. 115 45. Evolutie van het totaal actief van de balans ........................................................ 116 46. Evolutie van de aanschaffingswaarde en van de niet-gerealiseerde meer- of minderwaarden op de beleggingen ...................................................... 117 47. Saldi met bepalende invloed op het resultaat ..................................................... 117 48. Evolutie van de minimum technische voorzieningen en de totale technische voorzieningen ..................................................................... 118 49. Voorzieningen voor samengestelde prestaties, voorzieningen voor samen te stellen prestaties en totale technische voorzieningen in het boekjaar 2000 .. 119 50. Theoretisch bedrag van de technische voorzieningen en vrijstelling van technische voorzieningen in het boekjaar 2000 ........................................... 119 51. Verhouding niet-rentegenieters / rentegenieters voor grootheden van technische voorzieningen in het boekjaar 2000 ........................................... 120 52. Categorieën van dekkingswaarden ..................................................................... 122 53. Samenstelling van de portefeuille ........................................................................ 123

Hoofdstuk III. Pensioeninstellingen en groepsverzekering : het aantal deelnemers 54. Spreiding van het aantal actieve deelnemers aan groepsverzekering leven in het boekjaar 2000 .................................................................................. 128 55. Spreiding van het aantal actieve deelnemers aan pensioenfondsen en pensioenkassen in het boekjaar 2000 ............................................................ 129 56. Verdeling actieven leven / rentegenieters groepsverzekering in het boekjaar 2000 ............................................................................................ 129 57. Verdeling actieven / rentegenieters pensioenfondsen en pensioenkassen in het boekjaar 2000 ............................................................................................ 130

Hoofdstuk IV. Het hypothecair krediet 58. De totale omloop meegedeeld aan de Controledienst inzake hypothecair krediet .............................................................................................. 133 59. Rentevoeten 2001 (per trimester) ....................................................................... 134 60. Rentevoeten 1998 - 2001 (per trimester) ............................................................ 134

Hoofdstuk V. De arbeidsongevallenverzekering 61. Evolutie van de schadelast in functie van de verworven premies ....................... 147

____________________

9


L i J S T

V A N

D E

2000 - 2001

T A B E L L E N

Hoofdstuk I. De verzekeringen 1. Verzekeringsgroepen ............................................................................................. 29 2. Geografische spreiding van de bijkantoren en de ondernemingen die aan vrije dienstverrichting doen naar het land van de maatschappelijke zetel ..... 30 3. Verzekeringsactiviteiten van ondernemingen uit een land van de E.E.R. in België (in euro) .................................................................................................... 30 4. Activiteiten van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland – B.O.A.R. (in euro) .................................................................................................... 31 5. Activiteiten van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland – Leven (in euro) ........................................................................................................ 31 6. Activiteiten van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland – B.O.A.R. + Leven (in euro) ...................................................................................... 32 7. Eigen vermogen en winst ....................................................................................... 35 8. Rendement van het eigen vermogen .................................................................... 35 9. Aantal ondernemingen met winst en met verlies : geheel van de activiteiten (resultaten in duizend euro) ................................................................................... 35 10. Analyse van de saldi : geheel van de activiteiten 1997 – 2000 ............................. 36 11. Analyse van de saldi : activiteiten BOAR 1997 – 2000 ........................................... 37 12. Aantal ondernemingen met winst en met verlies : activiteiten BOAR (resultaten in duizend euro) ................................................................................... 38 13. Analyse van de saldi : activiteiten leven 1997 – 2000 ............................................ 38 14. Aantal ondernemingen met winst en met verlies : activiteiten leven (resultaten in duizend euro) ................................................................................... 38 15. Dekkingswaarden “alle beheren” ......................................................................... 41 16. Dekkingswaarden tak 23 ....................................................................................... 41 17. Dekkingswaarden “alle beheren” uitgezonderd tak 23 ....................................... 42 18. Kerngegevens inzake incasso en technische voorzieningen (in euro) .................... 44 19. Evolutie van de ratio “totale technische voorzieningen op uitgegeven premies” 45 20. Evolutie van de ratio “voorziening / uitgegeven premies” voor de voornaamste categorieën van voorzieningen .......................................... 46 21. Rangschikking van de technische voorzieningen (takken en categorieën van producten) ................................................................ 47 22. Samenstelling van de technische voorzieningen .................................................... 48 23. B.A. Auto : evolutie van de voorziening samengesteld in eerste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993) .................................. 50 24. Algemene B.A. : evolutie van de voorziening samengesteld in eerste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993) .................................. 50 25. B.A. beroepen : evolutie van de voorziening samengesteld in eerste observatie voor de voorvalsjaren 1993 tot en met 2000 en van de voorziening samengesteld eind 1993 voor de voorvalsjaren voorafgaand aan 1993 (terugwinning niet afgetrokken) ........................................................................... 51 26. Rechtsbijstand : evolutie van de voorziening samengesteld in eerste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993) .................................. 52 27. Gewaarborgd inkomen : evolutie van de voorziening samengesteld in eerste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993) ................ 52 28. Belangrijkheid van de voorziening IBNR en van de voorziening voor interne beheerskosten van de schade ........................................................... 53 29. Voorziening voor egalisatie en catastrofen (in euro) ............................................. 54 30. Niveau van de voorziening voor egalisatie en catastrofen voor de onderworpen risico’s (in euro) ................................................................... 55

10

2000 - 2001

Lijst van de tabellen

31. Incasso van de ondernemingen in 1999 en 2000 .............................................. 56-59 32. Rangschikking van de verzekeraars arbeidsongevallen (Bron : Ministerie van Sociale Zaken) ..................................................................... 60 33. Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen : levensverzekering, rechtstreekse verrichtingen in België ...................................... 61 34. Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen : B.O.A.R., rechtstreekse verrichtingen in België ...................................................... 62 35. Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen : geheel van de activiteiten ...................................................................................... 63 36. Statistieken voor de rendabiliteit van de takken 21, 22 en 26 (in duizend euro) . 73 37. Productie van levensverzekeringspremies (met inbegrip van groepsverzekeringen) (bedragen in duizend euro) ................... 74 38. Premie-incasso en de voorziening voor verzekering leven (bedragen in duizend euro) .................................................................................... 75 39. Evolutie van het technisch financieel saldo S4 (in duizend euro en in functie van Σ1) ..................................................................... 75 40. Vergelijking v/d rentabiliteit in de boekjaren 1996 en 2000 .................................. 76 41. Vergelijking tussen actuariële rendementen en spotrates ..................................... 78 42. Commissielonen en netto bedrijfskosten in functie van de som ∑1 ......................................... 79 43. Uitkeringen en afgestane overgedragen technische voorzieningen in functie v/d som ∑1 .................................................................................................................................................................. 79 44. Overzicht van de belangrijkste posten voor de verrichtingen bedoeld door het K.B. van 14 mei 1969 (in euro) ................................................................ 81 45. Levensverzekeringen verbonden met beleggingsfondsen (in duizend euro) ......... 82 46. Detail van de winstdeling in de takken 21, 22 en 26 (in duizend euro) ................ 82 47. De winstverdeling voor de boekjaren 1996 – 2000 ............................................... 83 48. Maximaal toegelaten rentevoeten (art. 22,§3 K.B. van 17 december 1992) ....... 84 49. Analyse v/d sterftestatistieken 1996 – 2000 : Individueel – Type Overlijden (ondersterfte) ........................................................... 85 50. Analyse v/d sterftestatistieken 1996 – 2000 : Individueel – Type Leven (oversterfte) .................................................................... 85 51. Analyse v/d sterftestatistieken 1996 – 2000 : Groep – Overlijden (ondersterfte) . 86 52. Analyse v/d sterftestatistieken 1996 – 2000 : Groep – Leven (oversterfte) .......... 86 53. Tekort aan marge : aantal ondernemingen (situatie op 31 december 2000) ....... 87 54. Klachten onderverdeeld naar de hoedanigheid van de klager ........................... 103 55. Klachten onderverdeeld naar verzekeringstak ................................................... 104 56. Klachten onderverdeeld naar motief ................................................................... 105 57. Klachten onderverdeeld naar oplossing ............................................................... 107

Hoofdstuk II. De pensioenfondsen en de pensioenkassen 58. Evolutie van de balanstotalen .............................................................................. 115 59. Rangschikking van de pensioeninstellingen volgens de grootte van het balanstotaal in het boekjaar 2000 .......................................................... 116 60. Variatie van de technische voorzieningen in het boekjaar 2000 ten opzichte van het boekjaar 1999 .......................................................................... 120 61. Toelagen van de werkgevers en bijdragen van de werknemers in het boekjaar 2000 ............................................................................................ 121

11


2000 - 2001

Hoofdstuk III. Pensioeninstellingen en groepsverzekering : het aantal deelnemers 62. Aantal deelnemers aan groepsverzekeringen, pensioenfondsen en pensioenkassen in het boekjaar 2000 .................................................................. 127 63. Aantal deelnemers aan groepsverzekeringen en pensioenfondsen zonder wettelijke pensioenen voor het boekjaar 2000 ....................................... 127 64. Rangschikking van de pensioeninstellingen volgens het aantal deelnemers in het boekjaar 2000 ............................................................................................ 130

Hoofdstuk IV. Het hypothecair krediet 65. Evolutie van de indexen (jaarbasis) ....................................................................... 135 66. Analyse van de reclame ....................................................................................... 136

Hoofdstuk V. De arbeidsongevallenverzekering 67. Resultatenrekening wet van 10 april 1971 .......................................................... 146 68. Sleutelelementen van de arbeidsongevallenverzekering verdeling van de verzekeraars per kwartiel ........................................................ 148 69. Verdeling van het aantal verzekeraars naar incasso ........................................... 148 70. Evolutie van de samengestelde provisie in eerste observatie .............................. 149 71. Ventilatie van de opmerkingen ............................................................................ 150

____________________

12

2000 - 2001

VERSLAG VAN DE CONTROLEDIENST VOOR DE VERZEKERINGEN

13


14

2000 - 2001

De raad van de dienst

2000 - 2001

D E

R A A D

V A N

D E

D I E N S T

(1 januari 2002)

VOORZITTER W.-P. LENAERTS

LEDEN R. DE GROOT J.-M. DELPORTE R. DE PAUW J. LE BRUN J. VILAIN

REGERINGSCOMMISSARIS E. SMIT (plaatsvervanger : H. D’HONDT)

AFGEVAARDIGDE

VAN

DE

MINISTER

VAN

FINANCIËN

H. NICOLAS

AFGEVAARDIGDE VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN J. DE BAETS

S E C R E TA R I S P. ZAINA

15


16

2000 - 2001

De Administratie van de Controledienst

2000 - 2001

D E A D M I N I S T R A T I E V A N D E C O N T R O L E D I E N S T (1 januari 2002)

Algemene directie Vernaillen G. Beaufay Ph. De Pauw R.

NF F NF

Directeur-generaal Adviseur-generaal Sociaal inspecteur-directeur

De Rouck A.

N

Eerst aanwezend directiesecretaris

Directie pensioenfondsen, studiedienst en reglementering Delvaux M.

F

Afdelingsdirecteur

Vertaling, Studies en Reglementering Minnaert J. Vandevelde C.

N N

Eerste attaché Eerste attaché

Baeteman N. Lequain Ch. Vandendriessche D.

N FN N

Attaché Attaché Attaché

Declerck P. De Vos P. Meganck M.

N N F

Eerste attaché Eerste actuaris Eerste attaché

De Mont P. Di Romana M. Secq J. Teichmann P. Tombeur M.

N F N F N

Attaché Attaché Actuaris Attaché Actuaris

D’Hert N.

N

Controle-assistent

Pensioenfondsen

17


2000 - 2001

Directie informatica en human resources Verbiest P.

N

Afdelingsdirecteur

Delwiche G.

F

Adjunct-directeur

De Haes E.

F

Informaticus

Gallée P. Grégoire Ph. Van den Haute F.

N F N

Programmeur Programmeur Programmeur

Coenegrachts G.

N

Eerste attaché

Jacquemin J.-M.

F

Attaché

Alderweireld B.

F

Controle-assistent

Delwiche G.

F

Adjunct-directeur

Janssens Chr. Mettepenningen A.

F N

Attaché Attaché

Thiébaut N.

F

Controle-assistent

Informatica

Administratieve diensten

Hypothecaire kredieten

Juridische directie Messinne - Henderickx V. F

Afdelingsdirecteur

Toelatingen en overdrachten Bouquillon J.

N

Adjunct-directeur

Dubuisson Cl.

F

Attaché

Volckaert R.

N

Attaché

Bouquillon J.

N

Adjunct-directeur

Peeters N. Rosseels M.- A. Vandermassen L.

N F N

Attaché Attaché Attaché

Albert E. Evrard A. Fooij C.

F F F

Controle-assistent Controle-assistent Directiesecretaris

Tussenpersonen

18

De Administratie van de Controledienst

2000 - 2001

Klachten en Controle Van der Mensbrugghe M.

N

Adjunct-directeur

Boogaerts H. De Pagie J. Despontin Ph. Vynckier L.

N N F N

Eerste Eerste Eerste Eerste

Bardiaux E. Bas B. Coulon P. Dewulf A. Maudoux F.

F N F N F

Attaché Attaché Attaché Attaché Attaché

Leën F.

NF

Afdelingsdirecteur

de Launois Ph.

F

Adjunct-directeur

Authom Ph. Degadt E. De Paepe D. Desmet A. Goeman D. Hardy J.-M. Van Horenbeeck E. Zaina P.

F N N F N F N F

Eerste Eerste Eerste Eerste Eerste Eerste Eerste Eerste

De Pelsemaeker G. Fache O. Kaiser L. Kaiser P. Keymeulen P.-A. Lemoine P. Lorea V. Van Herzele V. Vindevogel D.

N N F F F F F N F

Attaché Attaché Actuaris Attaché Attaché Attaché Attaché Attaché Actuaris

Hastir M. Luyckx C. Verbeke C. Wathy G.

F N N F

Sociaal Sociaal Sociaal Sociaal

Parys Ph. Selleslagh P. Smeets Chr.

F N N

Boekhouder Controle-assistent Boekhouder

attaché attaché attaché actuaris

Financiele directie

attaché actuaris attaché attaché attaché attaché attaché attaché

inspecteur inspecteur inspecteur inspecteur

19


20

2000 - 2001

Woord vooraf

2000 - 2001

W O O R D

V O O R A F

De lezer zal het me allicht niet euvel duiden wanneer ik dit voorwoord hoofdzakelijk wijd aan de opmerkelijke gebeurtenissen van de afgelopen maanden en pas op de tweede plaats de resultaten van het jaar 2000 aan bod laat komen. Aangezien deze reeds werden gepubliceerd in het voorlopige jaarverslag van de Controledienst, zijn ze overigens al ruimschoots bekend en een echt opvallende tendens tekent zich in deze cijfers niet af. Niettemin is het een spijtige zaak dat de gegevens in het tijdperk van de informatica en van de informatiesnelweg ons niet kunnen worden toegestuurd binnen drie maanden na het afsluiten van het boekjaar, al moet ik toegeven dat deze gegevens veel verder gaan dan de mededeling van enkele trendindicatoren.

11 september 2001 Het is uiteraard onmogelijk om aan de schokkende gebeurtenissen van 11 september 2001 voorbij te gaan. Afgezien van de tragische gevolgen ervan voor de slachtoffers en alle mensen die erbij betrokken waren, hebben deze aanslagen een klimaat van onrust geschapen op de verzekerings- en de herverzekeringsmarkt. Ook al bleek meteen dat de weerslag van deze terroristische daden op de Belgische ondernemingen slechts gering zou zijn, werd toch gevreesd voor de waarde van de activa die de verzekeringsondernemingen in portefeuille hadden enerzijds en voor de mogelijkheid voor de verzekeraars om nog een herverzekering te vinden tegen een redelijke prijs anderzijds. Hoe ziet het er nu in werkelijkheid uit ? De Controledienst heeft over beide aspecten een enquête uitgevoerd. De eerste enquête ging over de gevolgen die de val van de beurskoersen hadden. Op het eerste gezicht bleek de toestand van de sector op 30 september 2001 vrij tevredenstellend te zijn. Over het geheel genomen was de dekking van de technische voorzieningen nog steeds gewaarborgd, ook al was het overschot afgenomen met zo’n slordige 1,5 miljard euro ten opzichte van de situatie op het einde van het boekjaar daarvoor. De enquête heeft aangetoond dat de dekkingstekorten die bij sommige ondernemingen werden vastgesteld, niet specifiek te wijten waren aan de verslechtering van de markten in september 2001. Aan de andere kant worden de gegevens die via de enquête over de herverzekering werden verzameld, momenteel nog onderzocht. Toch valt nu reeds hierin een eerste tendens te bespeuren. Algemeen gezien ziet het er naar uit dat de ondernemingen erin geslaagd zijn een herverzekeringsdekking te handhaven die afgestemd is op de door de verzekeringnemers afgesloten waarborgen. Hier moet echter enig voorbehoud worden gemaakt : sommige ondernemingen zouden in moeilijkheden kunnen raken wanneer er zich herhaalde natuurrampen of natuurrampen van grote omvang zouden voordoen, doordat er almaar meer nieuwe beperkingen worden ingevoerd in de herverzekeringsovereenkomsten (bijvoorbeeld : vermindering van het aantal toegelaten wedersamenstellingen in de verzekering brand of arbeidsongevallen, een strenger “aggregaat”-verdrag, invoering van een jaarlijkse maximumgrens in technische verzekeringen ...). Bovendien duiken nieuwe, specifieke bepalingen op in de nieuwe herverzekeringsovereenkomsten of in die, welke begin 2002 werden hernieuwd, bijvoorbeeld de uitsluiting van stations en grote gebouwen in de verzekering objectieve aansprakelijkheid van gebouwen die toegankelijk zijn voor het publiek, de niet-verzekering van evenementen waarbij zich grote mensenmassa’s vormen, en de uitsluiting van landen zoals de Verenigde Staten of GrootBrittannië. Aan de andere kant heeft de Controledienst deelgenomen aan onderhandelingen tussen het kabinet van de Minister van Economie en de Beroepsvereniging van Verzekeringsondernemingen in verband met de consequenties van de aanslagen van 11 september voor de (niet-) verzekerbaarheid van de risico’s van terrorisme. 21


2000 - 2001

Op het ogenblik wordt met deze kwestie alleen rekening gehouden in de reglementering inzake de verzekering tegen brand wat de eenvoudige risico’s betreft, door de verzekeraars namelijk te verplichten in hun overeenkomsten de dekking op te nemen van schade die voortvloeit uit een - uitdrukkelijk gedefinieerde - daad van terrorisme. Indien de wet op de landverzekeringsovereenkomst algemeen en behoudens strijdige bepalingen in de uitsluiting voorziet van de schadegevallen die veroorzaakt worden door “feiten van dezelfde aard” als de oorlog, rijst overigens de vraag of sommige terroristische daden zoals die van 11 september tot deze categorie schadegevallen behoren. Deze gebeurtenissen tonen eens te meer aan dat een redelijke aanpak van de problematiek van de technische voorzieningen vanuit prudentieel, boekhoudkundig en fiscaal oogpunt noodzakelijk is. Of het nu gaat om volkomen onvoorziene schadegevallen zoals deze aanslagen of om feiten die invloed uitoefenen op de overeenkomsten in portefeuille zoals de verlaging van de rentevoeten, de verlenging van de menselijke levensduur of de herziening van de barema’s van de magistraten voor de lichamelijke letsels leggen alleszins de samenstelling van egalisatievoorzieningen en een ruime schatting van de technische voorzieningen op. Een zekere manoeuvreerruimte is onontbeerlijk op het gebied van de verzekering, waaraan nu eenmaal een element van onzekerheid tot op zekere hoogte inherent blijft.

De tweede pijler De tweede gebeurtenis is het wetsontwerp betreffende de aanvullende pensioenen waarvan de afronding verwacht wordt in het eerste semester van 2002. De Controledienst heeft een actieve rol gespeeld bij het opstellen van dit wetsontwerp. Tevens heeft hij bijgedragen tot een beter begrip van de implicaties van deze nieuwe wet via diverse verklarende nota’s die beschikbaar zijn op zijn website, wat ten zeerste werd geapprecieerd. Een eerste stap werd gezet naar een uniformering van het wettelijk kader tot regeling van de verschillende sociale aspecten van de aanvullende pensioenstelsels in 1996. Bij de inwerkingtreding van de wet van 6 april 1995 betreffende de aanvullende pensioenen, de wet-Colla genoemd, werd het jaar 2001 dat van de voortgezette hervorming van de tweede pijler op sociaal én op fiscaal vlak. Maar de wet-Colla werd niet alleen herzien om sommige bepalingen ervan te verbeteren. Het wetsontwerp ging nog een stap verder : het breidde zijn toepassingsgebied zowel uit tot de sectorale plannen beheerd in de fondsen voor bestaanszekerheid, die tot dusver aan de prudentiële controle ontsnapten, als tot de individuele pensioentoezeggingen. De belangrijkste doelstellingen van deze belangrijke hervorming waren enerzijds alle aanvullende pensioenplannen een “level playing field” te garanderen en anderzijds de toegang tot de tweede pijler te verruimen tot een groter aantal werknemers, met het accent op het solidariteitsaspect. Uiteraard behelst dit nieuwe ontwerp een volledig herziening van de diverse koninklijke besluiten die thans van kracht zijn en in het bijzonder van het uitvoeringsbesluit van de wet-Colla.

Eén verzekeringscontrole Het derde markante feit heeft betrekking op de arbeidsongevallen. Een nieuwe wet heeft uitvoering gegeven aan een arrest van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen dat België had veroordeeld voor het niet toepassen van de bepalingen van de derde richtlijn niet-leven op de arbeidsongevallenverzekering. Deze wet en haar verschillende uitvoeringsbesluiten vertrouwen voortaan aan de Controledienst het volledige prudentiële toezicht toe op deze verzekeringen en op de Belgische ondernemingen en derde landen die ze uitoefenen.

22

Woord vooraf

2000 - 2001

De verzekeringsverrichtingen inzake arbeidsongevallen zullen dus geleidelijk worden opgenomen in de controleprocessen die voor de andere niet-levensverzekeringen gelden. De statistische schema’s zullen eveneens worden aangepast in de komende maanden.

De koepels Ten slotte werd het begin van het jaar 2002 gekenmerkt door de voorstelling van een wetsontwerp over de hervorming van het financieel toezicht. Hiervoor zouden twee nieuwe overkoepelende toezichtsorganen worden gevormd : een eerste orgaan, Raad van toezicht genoemd, zou de raden van de Nationale Bank, van de Commissie voor het Bank- en Financiewezen en van de Controledienst groeperen ; het tweede, het Comité voor financiële stabiliteit, zou de directiecomités van deze drie instellingen bundelen. Dit wetsontwerp, dat werd goedgekeurd door de Ministerraad op 8 maart 2002, bevat positieve aspecten. Met het koepelsysteem, dat de Controledienst zelf had aangekondigd, bewaren de verschillende betrokken sectoren immers hun autonomie en blijven met name de methodes van toezicht op de verzekeringsverrichtingen behouden, die veiliggesteld moeten worden wegens hun eigenheid ten opzichte van de andere financiële transacties. Het systeem institutionaliseert ook de samenwerking tussen de verschillende controle-instanties in de gemeenschappelijke domeinen, en dan vooral de controle op de conglomeraten, het ondernemingsbestuur van de financiële sector, de verkoop van soortgelijke producten, … Een toon in mineur was enkel de nogal mistige sfeer die er hing rond het opstellen van dit ontwerp en het gebrek aan reëel overleg met de betrokken organen. Een grotere dosis vertrouwen in deze actoren zou het functionele aspect van de nieuwe architectuur ruimschoots ten goede zijn gekomen, had de coherentie van de tekst ongetwijfeld bevorderd en de voorwaarden gecreëerd voor een echte synergie tussen de drie instellingen.

De verzekeringsmarkt in het jaar 2000 Een paar woorden over het jaar 2000 : dit kan beschouwd worden als een overgangsjaar door de ongunstige evolutie van een aantal indicatoren en dus als een keerpunt in het verzekeringsbedrijf. Allereerst blijft de verhouding tussen de samengestelde solvabiliteitsmarge en de samen te stellen marge verslechteren, vooral wat de activiteit niet-leven aangaat. Daarnaast zakt het resultaat van de activiteiten leven van 11,37% naar 7,70% van de verdiende premies en dat van de activiteiten niet-leven van 9,33 naar 6,66%. Hierbij baren vooral de autoverzekeringen steeds meer zorgen en in het bijzonder de verzekering materiële schade waarvan de rendabiliteit er verder op achteruitgaat. Hierdoor dreigen de saneringsinspanningen die onder druk van de Controledienst sinds de jaren 90 worden geleverd, verloren te gaan. De evolutie van de schadelast lijkt dan weer opbeurend. Achter deze bemoedigende cijfers zou echter wel eens een minder voorzichtig beleid inzake de raming van de technische voorzieningen kunnen schuilgaan. De Belgische verzekeringsmarkt heeft haar interne concentratiebeweging traag maar zeker verdergezet. De ondernemingen naar Belgisch recht en de bijkantoren van ondernemingen van de Europese Economische Ruimte zijn er in het jaar 2001 respectievelijk met drie en twee eenheden op achteruitgegaan. Het aantal ondernemingen dat in het kader van de vrije dienstverrichting op de Belgische markt aanwezig is, steeg verder tot 613. Het incasso van de bijkantoren en de ondernemingen in vrije dienstverrichting is lichtjes toegenomen. Voor de eerste maal vermelden we ook de activiteiten van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland. Hiervan zijn er 96,74% activiteiten BOAR tegenover 3,26% activiteiten leven.

23


2000 - 2001

Hoewel het incasso van de Belgische ondernemingen buiten onze grenzen dat van de buitenlandse ondernemingen in België niet kan evenaren, stemt het toch tot tevredenheid.

Tussenpersonen Het aantal ingeschreven tussenpersonen blijft schommelen rond de 28.500, terwijl dat van de verantwoordelijken voor de distributie ongeveer 48.000 bedraagt.

Pensioenfondsen De pensioeninstellingen hebben in het jaar 2000 hun investeringen in de collectieve beleggingsfondsen verder verhoogd. Daartegenover staat dat aan de jarenlange groei van de beleggingen in aandelen een abrupt einde is gekomen, in hoofdzaak door de stevige daling van hun koers. De pensioeninstellingen hebben trouwens de weerslag ondergaan van de depressie van de aandelenmarkt, aangezien ze een rendement hebben behaald dat nauwelijks positief was, namelijk 0,95%. Het aantal aangeslotenen neemt gestaag toe. De pensioeninstellingen blijven in elk geval tot nog toe het voorrecht van de bedienden en van de kaderleden die meer dan 80% van de aangeslotenen uitmaken. Wat het aantal rentegenieters betreft, wordt de dalende beweging verdergezet.

Hypothecaire kredieten In vergelijking met het jaar daarvoor werd in 2000 de groei van de totale omloop inzake hypothecair krediet merkelijk afgeremd wegens de daling van de intrestvoeten en de verslechtering van de economie. Aan de andere kant werd de reglementering aangepast als gevolg van de wijziging van de wet van 4 augustus 1992, met name wat de registratie van de ondernemingen van de Europese Economische Ruimte en de afschaffing van de ristorno’s betreft. Tot slot wens ik nog te vermelden dat de Controledienst besloten heeft om het gedeelte “Statistieken en Bijlagen” niet meer op te nemen in het jaarverslag dat in drukvorm verschijnt. Uiteraard kan u dit onderdeel van het verslag zoals in de vorige jaren op de website van de Controledienst raadplegen.

Willy P. LENAERTS, Voorzitter april 2002

24

2000 - 2001

Hoofdstuk I De verzekeringen

25


26

2000 - 2001

De Belgische verzekeringsmarkt in 2000 – 2001

2000 - 2001

A. De Belgische verzekeringsmarkt in 2000 – 2001 1. De ondernemingen

Belgisch recht

Buiten E.E.R.

E.E.R.

VDV

Grafiek 1. Aantal ondernemingen naar maatschappelijke zetel

Leven

Niet-leven

Gemengde

Grafiek 2. Aantal gevestigde ondernemingen volgens specialisering

27

Grafiek 3. Aantal gevestigde ondernemingen per verzekeringstak

Naamloze

Samenwerkende

Onderlinge

Grafiek 4. Aantal Belgische ondernemingen volgens vennootschapsvorm

28

Allerlei

Tak 27

Tak 23

Tak 22

Tak 21

Tak 18

Tak 17

Tak 16

Tak 15

Tak 14

Tak 13

Tak 12

Tak 11

2000 - 2001

Tak 10

Tak 9

Tak 8

Tak 7

Tak 6

Tak 5

Tak 4

Tak 3

Tak 2

Tak 1



2000 - 2001

Tabel 1 toont het cumulatief marktaandeel van de top 10 van de verzekeringsgroepen. Gelijklopend met het dalende aantal gecontroleerde verzekeringsondernemingen in België (onder meer tengevolge van fusies) zien we dat de concentratiegraad op basis van het incasso verder is toegenomen.

Rang

Totaal incasso

Premies Leven

Premies Niet leven

1999

2000

1999

2000

1999

2000

1

12,02%

14,65%

14,93%

23,93%

15,17%

14,57% 27,96%

2

21,76%

25,82%

26,74%

37,25%

28,08%

3

31,41%

36,41%

38,09%

47,83%

37,33%

35,74%

4

41,00%

45,84%

48,25%

56,59%

45,03%

43,09% 50,33%

5

49,71%

53,21%

57,53%

64,96%

52,08%

6

55,72%

59,05%

65,51%

72,43%

58,33%

57,10%

7

61,04%

64,61%

73,04%

76,75%

62,56%

61,37%

8

65,07%

68,23%

76,61%

79,92%

66,32%

65,18%

9

68,94%

71,28%

80,15%

82,94%

70,07%

68,79%

10

71,88%

73,99%

83,56%

85,86%

72,47%

71,20%

Tabel 1. Verzekeringsgroepen

2. De internationalisering van de Belgische verzekeringsmarkt a. De geografische verdeling van de in België gevestigde ondernemingen Eind 2001 waren er in België 202 ondernemingen gevestigd. Hun geografische verdeling naar land van de zetel wordt in grafiek 5 weergegeven.

Frankrijk 4% Duitsland 5%

Nederland 8%

België 63%

Ve re n i g d Koninkrijk 14% Andere 6%

Grafiek 5. Geografische spreiding van de ondernemingen naar land van de maatschappelijke zetel

29


2000 - 2001

b . De bijkantoren en de ondernemingen die aan vrije dienstverrichting doen In 2001 daalde het aantal bijkantoren van ondernemingen naar het recht van een E.E.R. – lidstaat van 73 naar 71. Het aantal ondernemingen die in vrije dienstverrichting in België mogen actief zijn, blijft echter stijgen. Land van de zetel

Bijkantoren

Vrije dienstverrichting

Aantal

Percentage

Aantal

Denemarken

0

0,00%

12

Percentage 1,96%

Duitsland

11

15,49%

50

8,16%

Finland

0

0,00%

11

1,79%

Frankrijk

9

12,68%

61

9,95%

Griekenland

1

1,41%

1

0,16%

Ierland

1

1,41%

60

9,79%

Italië

3

4,23%

39

6,36%

Lichtenstein

0

0,00%

7

1,14%

Luxemburg

0

0,00%

66

10,77%

Nederland

16

22,54%

75

12,23%

Noorwegen

0

0,00%

7

1,14%

Oostenrijk

0

0,00%

13

2,12%

Portugal

0

0,00%

4

0,65%

Spanje

1

1,41%

9

1,47%

29

40,85%

182

29,69%

Verenigd Koninkrijk Zweden

0

0,00%

16

2,61%

Totaal

71

100,00%

613

100,00%

Tabel 2. Geografische spreiding van de bijkantoren en de ondernemingen die aan vrije dienstverrichting doen naar het land van de maatschappeljke zetel

Land van de zetel

Bijkantoren 1998

Denemarken Duitsland Finland Frankrijk Griekenland

Vrije dienstverrichting 1999

1998

1999

0

0

3.078.441

2.908.390

62.014.829

57.023.342

13.866.817

13.761.273

0

0

n.m.

n.m.

91.225.214

114.404.000

6.661.742

5.099.000

0

n.m.

0

n.m.

Ierland

1.445.145

888.817

12.296.411

42.447.338

Italië

6.581.077

4.444.624

1.176.552

1.113.480

0

0

n.m.

n.m.

Liechtenstein Luxemburg

0

0

2.030.591.796

2.064.613.051

158.629.570

176.589.918

238.239.386

199.464.010

Noorwegen

0

0

3.870.907

4.894.328

Oostenrijk

0

0

360.759

967.655

Portugal

0

0

0

0

7.685

52.181.394

889.541

5.757

n.m.

116.914.910

n.m.

65.119.832

0

0

4.287.566

7.336.293

319.903.520

522.447.004

2.315.319.919

2.407.730.407

Nederland

Spanje Verenigd Koninkrijk Zweden Totaal n.m. : niet meegedeeld

Tabel 3. Verzekeringsactiviteiten van ondernemingen uit een land van de E.E.R. in België (in euro)

30


2000 - 2001

c. Activiteiten van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland Land van acitiveit Denemarken Duitsland Finland Frankrijk Griekenland Ierland

Bijkantoor 1998

2000

Totaal

1998

1999

2000

1998

1.278.512

1.223.429

27.619.875

29.092.859

1999

27.356.692

2000

163.158.791

25.534.297

27.814.347

26.133.263

2.085.578

105.546.518

121.128.907

152.074.119

11.591.055

8.708.717

11.084.672

117.137.573

129.837.624

2.265.152

2.533.126

2.751.618

872.189

1.146.930

1.089.621

3.137.340

3.680.056

3.841.239

281.351.887

315.391.414

386.595.146

18.716.407

19.059.589

19.506.968

300.068.295

334.451.003

406.102.114

573.923

1.045.441

2.143.601

441.945

163.734

506.443

1.015.868

1.209.175

2.650.044

35.275.645

38.417.746

46.183.881

3.032.829

3.338.880

2.166.814

38.308.474

41.756.626

48.350.695

IJsland Italië

Vrij Verrichten van Diensten

1999

0

0

0

134.780

125.136

348.934

134.780

125.136

348.934

85.394.684

106.979.097

127.724.949

3.178.590

3.119.387

3.861.090

88.573.274

110.098.484

131.586.039

Luxemburg

23.268.501

24.846.491

27.045.975

20.823.031

24.165.722

22.642.954

44.091.532

49.012.213

49.688.929

Nederland

69.792.538

73.703.017

87.852.706

12.233.347

12.310.453

16.212.299

82.025.885

86.013.470

104.065.005

Noorwegen

6.017.169

9.731.458

20.469.163

463.239

5.356.868

-318.592

6.480.408

15.088.326

20.150.571

Oostenrijk

1.868.126

2.608.336

2.858.335

1.394.897

3.007.072

4.190.229

3.263.022

5.615.408

7.048.564

179.301

372.163

431.186

589.069

1.237.980

1.364.086

768.371

1.610.143

1.795.272

45.769.499

55.829.985

73.365.376

1.895.691

2.207.972

2.942.522

47.665.190

58.037.957

76.307.898

521.477.768

695.914.613

861.194.967

12.812.947

10.034.832

10.578.198

534.290.715

705.949.445

871.773.165

32.993.835

30.903.250

22.442.042

5.021.282

5.610.179

6.956.081

38.015.117

36.513.429

29.398.123

1.237.308.843 1.507.219.391 1.839.266.327

95.286.875

100.871.963

Portugal Spanje Verenigd Koninkrijk Zweden Totaal

104.355.748 1.332.595.718 1.608.091.354 1.943.622.075

Tabel 4. Activiteiten van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland – B.O.A.R. (in euro)

Land van acitiveit

Bijkantoor 1998


1999

2000

1998

1999

Totaal

2000

1998

1999

2000

Denemarken

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Duitsland

0

0

0

1.125.437

1.535.303

2.172.935

1.125.437

1.535.303

2.172.935

0

0

0

5.677

0

124.938

5.677

0

124.938

Frankrijk

Finland

2.099.807

2.227.720

2.626.258

10.486

-8.601

2.405

2.110.293

2.219.119

2.628.663

Griekenland

2.964.162

4.083.702

4.150.866

0

0

0

2.964.162

4.083.702

4.150.866

0

0

0

1.381.585

1.270.653

1.788.378

1.381.585

1.270.653

1.788.378

Ierland IJsland Italië Luxemburg

0

0

0

0

0

0

0

0

0

211.007

290.779

267.180

4.735

496

13.535

215.742

291.275

280.715 21.101.539

13.239.497

17.142.160

20.480.467

2.716.665

427.467

621.072

15.956.163

17.569.627

Nederland

0

0

0

2.480.249

6.950.686

9.626.301

2.480.249

6.950.686

9.626.301

Noorwegen

0

0

0

632.401

721.122

1.388.625

632.401

721.122

1.388.625

Oostenrijk

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Portugal

0

0

0

0

25.211

27.169

0

25.211

27.169

Spanje Verenigd Koninkrijk Zweden Totaal

0

34.739

0

142.415

152.777

186.912

142.415

187.516

186.912

30.095.712

28.503.864

20.986.542

0

0

0

30.095.712

28.503.864

20.986.542

0

0

0

833.864

659.694

1.037.038

833.864

659.694

1.037.038

48.610.185

52.282.964

48.511.313

9.333.513

11.734.808

16.989.308

57.943.698

64.017.772

65.500.621

Tabel 5. Activiteiten van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland – Leven (in euro)

31


Land van acitiveit Denemarken Duitsland Finland Frankrijk Griekenland Ierland IJsland

Bijkantoor 1998

2000 - 2001


1999

2000

Totaal

1998

1999

2000

1998

1999

2000

25.534.297

27.814.347

26.133.263

2.085.578

1.278.512

1.223.429

27.619.875

29.092.859

27.356.692

105.546.518

121.128.907

152.074.119

12.716.492

10.244.020

13.257.607

118.263.010

131.372.927

165.331.726

2.265.152

2.533.126

2.751.618

877.865

1.146.930

1.214.559

3.143.017

3.680.056

3.966.177

283.451.694

317.619.134

389.221.404

18.726.893

19.050.988

19.509.373

302.178.587

336.670.122

408.730.777

3.538.085

5.129.143

6.294.467

441.945

163.734

506.443

3.980.030

5.292.877

6.800.910

35.275.645

38.417.746

46.183.881

4.414.414

4.609.533

3.955.192

39.690.059

43.027.279

50.139.073

0

0

0

134.780

125.136

348.934

134.780

125.136

348.934

Italië

85.605.691

107.269.876

127.992.129

3.183.325

3.119.883

3.874.625

88.789.015

110.389.759

131.866.754

Luxemburg

36.507.998

41.988.651

47.526.442

23.539.696

24.593.189

23.264.026

60.047.695

66.581.840

70.790.468

Nederland

69.792.538

73.703.017

87.852.706

14.713.596

19.261.139

25.838.600

84.506.134

92.964.156

113.691.306

Noorwegen

6.017.169

9.731.458

20.469.163

1.095.640

6.077.990

1.070.033

7.112.809

15.809.448

21.539.196

Oostenrijk

1.868.126

2.608.336

2.858.335

1.394.897

3.007.072

4.190.229

3.263.022

5.615.408

7.048.564

179.301

372.163

431.186

589.069

1.263.191

1.391.255

768.371

1.635.354

1.822.441

45.769.499

55.864.724

73.365.376

2.038.106

2.360.749

3.129.434

47.807.605

58.225.473

76.494.810

551.573.479

724.418.477

882.181.509

12.812.947

10.034.832

10.578.198

564.386.426

734.453.309

892.759.707

32.993.835

30.903.250

22.442.042

5.855.146

6.269.873

7.993.119

38.848.981

37.173.123

30.435.161

1.285.919.028 1.559.502.355 1.887.777.640

104.620.388

112.606.771

Portugal Spanje Verenigd Koninkrijk Zweden Totaal

121.345.056 1.390.539.416 1.672.109.126 2.009.122.696

Tabel 6. Activiteiten van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland – B.O.A.R. + Leven (in euro)

32

2000 - 2001

De financiële aspecten

B. De financiële aspecten 1. De jaarrekening a. De balans Sinds 1996 verliep de stijging van het balanstotaal in een steeds sneller tempo. Deze trend sloeg om in het jaar 2000 en de verhoging van het balanstotaal bereikt opnieuw het gemiddelde peil van het midden van het vorig decennium. Deze groei werd in 2000 vooral op peil gehouden door de tak 23, waarvan de activiteit weerspiegeld wordt in de posten D van het actief en het passief. Deze posten zijn goed voor meer dan 56% van de totale verhoging van de balansposten.

(x 1.000.000 euro)

Hieruit blijkt dat de groei sterk afhankelijk is van één enkele factor hetgeen een teken van broosheid is en de sector afhankelijk maakt van een beperkt aantal producten die van hun aantrekkelijkheid ten dele verliezen wegens hun rechtstreekse band met de evolutie van de financiële markten. Dit risico is bovendien ongelijk verdeeld over de sector omdat de verspreiding van de producten van de tak 23 overwegend gebeurt via één distributiekanaal dat specifiek is voor een beperkt aantal ondernemingen.

(x 1.000.000 euro)

Grafiek 6. Balans van de verzekeringsondernemingen: balanstotaal en groeivoet

Grafiek 7. Technische voorzieningen : totaal en groeivoet

33


2000 - 2001

b . Het eigen vermogen De val van het eigen vermogen van de sector in 1999 werd afgeremd. Het niveau van 1997 wordt nog nauwelijks gehaald wegens een daling van de resultaten en de nog steeds royale uitkering van de dividenden aan de aandeelhouders. De rendabiliteit van de sector gaat voor het tweede opeenvolgende jaar naar beneden maar blijft met een rendement van 25,37% meer dan behoorlijk.

(x 1.000.000 euro)

Bovendien wordt het rendement van het eigen vermogen, zonder meerwaarden en afschrijvingen, voor het eerst sedert 1997 opnieuw positief hetgeen bemoedigend is voor de toekomst.

Grafiek 8. Eigen vermogen : totaal en groeivoet

Met meerwaarden en netto-afschrijvingen Zonder meerwaarden en netto-afschrijvingen

Grafiek 9. Rendement van het eigen vermogen

34


2000 - 2001

(miljoen euro)

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

Eigen vermogen

6.225

6.243

6.389

6.604

6.973

7.994

8.513

7.546

7.928

Winst voor belastingen

380

635

682

864

1.130

1.871

3.340

2.465

2.012

Id zonder meerwaarden en afschrijvingen

211

201

442

328

345

497

-763

-1.004

961

Tabel 7. Eigen vermogen en winst

Winst / Eigen vermogen (%) Met netto meerwaarden en afschrijvingen Zonder netto meerwaarden en afschrijvingen

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

6,10%

10,18%

10,67%

13,08%

16,21%

23,41%

39,23%

32,67%

25,37%

3,39%

3,21%

6,91%

6,69%

4,95%

6,21%

-8,96%

-13,30%

12,12%

Tabel 8. Rendement van het eigen vermogen

c. De resultatenrekening 1 . Het globaal resultaat Het totale resultaat van de sector in 2000 bevestigt de daling van de winst die aan het eind van het afgelopen boekjaar is ingezet. Dit jaar is de toestand echter minder gelijkmatig gespreid over de ondernemingen : er zijn namelijk 76,43% ondernemingen die winst boeken tegenover 23,53% verlieslatende ondernemingen. De jaren daarvoor was deze verhouding nog 80/20. Met winst

1994

Met verlies

Totaal

Aantal

Pctage

Resultaat

Aantal

Pctage

Resultaat

Aantal

Resultaat

129

74,57%

635.277

44

25,43%

-36.366

173

598.911

1995

133

81,11%

738.053

31

18,90%

-39.266

164

698.787

1996

136

81,43%

988.079

31

18,57%

-55.826

167

932.253

1997

136

80,95%

1.654.045

32

19,05%

-44.100

168

1.609.944

1998

126

81,82%

2.998.743

28

18,18%

-90.407

154

2.908.336

1999

115

80,42%

2.139.958

28

19,58%

-108.421

143

2.031.537

2000

107

76,43%

1.835.970

33

23,57%

-108.000

140

1.727.970

Tabel 9. Aantal ondernemingen met winst en verlies : geheel van de activiteiten (resultaten in duizend euro)

Winst Verlies resultaat

Grafiek 10. Winst,verlies en globaal resultaat

35


(In % van de verdiende premies)

2000 - 2001

1997

1998

1999

2000

Technische rekeningen "niet-leven en leven" Bruto saldo van de verzekeringsactiviteit

S1

Bedrijfskosten Bruto saldo voor netto beleggingsopbrengsten

S2

Saldo "Beleggingen" Bruto technisch financieel saldo

-18,98% -6,09%

-22,74% 32,77%

S3

Saldo "Herverzekering" Netto technisch financieel saldo

-15,92% -6,82%

-25,07% 38,96%

10,03% -2,12%

S4

-18,90% -5,67% -24,57% 35,67%

13,89% -2,10%

7,91%

-8,24% -4,99% -13,24% 21,18%

11,10% -0,68%

11,79%

7,94% -0,67%

10,42%

7,27%

Niet technische rekening Saldo "Beleggingen"

3,86%

11,04%

3,15%

2,08%

Saldo "Overige"

-0,34%

-0,21%

-0,18%

-0,13%

Uitzonderlijk saldo

1,43%

-2,68%

-0,39%

-0,14%

Saldo "Belastingen"

-1,75%

-2,88%

-2,38%

-1,40%

Netto niet technisch saldo Resultaat van het boekjaar

3,20%

5,27%

0,20%

0,40%

11,10%

17,06%

10,62%

7,67%

Overboeking van en naar de belastingvrije reserves(*) -0,05% Te bestemmen resultaat van het boekjaar Verdiende premies (in euro) :

0,31%

0,10%

0,12%

11,05%

17,37%

10,72%

7,80%

14.627.599.127

16.703.212.684

18.982.513.934

22.225.830.468

* negatief = overdracht naar de reserves positief = overdracht van de reserves

Tabel 10. Analyse van de saldi : geheel van de activiteiten 1997 – 2000

De verdeling van de resultaten over de verschillende rekeningen is drastisch gewijzigd in het jaar 2000. Het tekort van het saldo van de verzekeringsactiviteit voor netto beleggingsopbrengsten (saldo S2) is bijna met de helft gedaald ten opzichte van het vorige jaar. Hierbij speelden zowel een verbetering van de ratio S/P (S1) als een nieuwe daling van de bedrijfskosten een rol. Deze uitstekende prestatie werd echter in ruime mate gecompenseerd door een forse daling van het rendement van de activa, wat tot een vermindering leidde van het resultaat van het boekjaar. Het netto technisch-financieel saldo (S4) zakte op die wijze van 10,42% tot 7,27%.

36


2000 - 2001

Saldo van de verzekeringsactiviteit Saldo buiten verzekering

Grafiek 11. Verzekeringssaldo en saldo buiten verzekering (ratio’s in functie van de verdiende premies

2 . Het resultaat van de activiteiten niet-leven Het verschil tussen de evolutie van het brutosaldo van de verzekeringsactiviteit en van het saldo “Beleggingen” is minder flagrant voor de activiteiten niet-leven. Dit is grotendeels toe te schrijven aan het feit dat de dekkingsactiva van de activiteiten niet-leven op kortere termijn worden beheerd en bijgevolg een rendement geven dat lager maar ook minder onderhevig is aan de fluctuaties van de financiële markten. (In % van de verdiende premies)

1997

1998

1999

2000

Technische rekening "Niet leven" Bruto saldo van de verzekeringsactiviteit

S1

Bedrijfskosten Bruto saldo voor netto beleggingsopbrengsten

S2

Saldo "Beleggingen" Bruto technisch financieel saldo

19,79%

Verdiende premies (in euro) :

-1,95% -9,19%

-6,54% 21,26%

9,19% -3,34%

S4

2,68% -9,22%

-10,60%

S3

Saldo "Herverzekering" Netto technisch financieel saldo

-1,17% -9,44%

14,72% -4,14%

0,80% -8,87%

-11,14% 21,61%

-8,07% 16,43%

10,47% -1,15%

8,37% -1,70%

5,85%

10,59%

9,33%

6,66%

8.207.545.780

8.274.349.224

8.837.231.016

9.218.051.059

Tabel 11. Analyse van de saldi : activiteiten niet-leven 1997 – 2000

Voor de activiteit niet-leven is de verdeling van het resultaat van de sector tussen de verlieslatende en de winstgevende ondernemingen het meest ongelijkmatig. Meer dan een derde van de actoren op de markt hebben een negatief resultaat geboekt, wat neerkomt op meer dan 130 miljoen euro.

37


2000 - 2001

Met winst Aantal

Pctage

Met verlies Resultaat

Aantal

Pctage

Totaal Resultaat

Aantal

Resultaat

1994

94

66,67%

222.038

47

33,33%

-72.459

141

6.034

1995

89

66,42%

433.888

45

33,58%

-94.423

134

13.694

1996

100

73,53%

432.029

36

26,47%

-62.345

136

14.913

1997

95

69,34%

560.140

42

30,66%

-83.689

137

19.220

-65.129

128

880.547

-82.219

119

821.370

-132.476

117

609.849

1998

96

1999

75,00%

90

2000

75,63%

76

64,96%

945.676

32

903.589

29

742.325

41

25,00% 24,37% 35,04%

Tabel 12. Aantal ondernemingen met winst en met verlies : activiteiten niet-leven (resultaten in duizend euro)

3 . Het resultaat van de activiteiten leven De verbetering van het brutosaldo van de verzekeringsactiviteit (S1) werd opgeslorpt door de daling van het rendement van de activa dat ten opzichte van de laatste drie jaar met de helft verminderd is. (In % van de verdiende premies)

1997

1998

1999

2000

Technische rekening "Leven" S1

Bruto saldo van de verzekeringsactiviteit Bedrijfskosten

-34,63% -3,51%

Bruto saldo voor netto beleggingsopbrengsten

S2

Saldo "Beleggingen"

-2,99%

-38,14% 49,23%

S3

Bruto technisch financieel saldo Saldo "Herverzekering"

S4

Verdiende premies (in euro) :

-33,61%

-14,61%

-2,62%

-43,36% 56,44%

11,09% -0,57%

Netto technisch financieel saldo

-40,36%

-2,27%

-36,23%

-16,88%

47,88% 13,08%

-0,10%

24,52% 11,65%

7,64%

-0,28%

0,06%

10,52%

12,98%

11,37%

7,70%

6.420.053.347

8.428.863.460

10.145.282.918

13.007.779.409

Tabel 13. Analyse van de saldi : activiteiten leven 1997 – 2000

Er wordt vastgesteld dat de gecumuleerde verliezen van de verlieslatende ondernemingen uitermate beperkt blijven.

Met winst Aantal

Pctage

Met verlies Resultaat

Aantal

Pctage

Totaal Resultaat

Aantal

Resultaat

1994

69

87,34%

491.127

10

12,66%

-9.792

79

481.335

1995

63

82,89%

372.931

13

17,01%

-9.346

76

363.585

1996

64

84,21%

475.782

12

15,79%

-8.131

76

467.651

1997

64

84,21%

684.186

12

15,79%

-8.974

76

675.212

1998

57

85,07% 1.121.705

10

14,93%

-27.453

67

1.094.252

1999

49

77,78% 1.161.630

14

22,22%

-7.895

63

1.153.735

2000

48

80,00% 1.007.387

12

20,00%

-5.988

60

1.001.399

Tabel 14. Aantal ondernemingen met winst en verlies : activiteiten leven (resultaten in duizend euro)

38

2000 - 2001


4. Personeelskosten en commissielonen aan tussenpersonen Het aandeel van de personeelskosten blijft dalen. Het gemiddeld aantal tewerkgestelde personen in de sector bedroeg in de loop van het jaar 2000 nog meer dan 30.000 personen. Op het einde van het jaar was dit effectief echter met 2.700 eenheden verminderd.

Grafiek 12. Personeelskosten (ratio’s in functie van de verdiende premies)

Het percentage van de uitbetaalde commissielonen gaat verder in dalende lijn, een trend die vermoedelijk te verklaren is door de impact van de activiteit leven waar de commissielonen bescheidener zijn.

Grafiek 13. Commissielonen aan tussenpersonen (ratio’s in functie van de verdiende premies)

39


2000 - 2001

2. De solvabiliteit a. De solvabiliteitsmarge De grafieken 14 en 15 tonen de evolutie van de verhouding tussen de samengestelde marge en de vereiste marge voor de activiteiten niet-leven en leven, rekening houdend met de expliciete en impliciete elementen van de samengestelde marge. Hierbij moet worden aangestipt dat enkel de impliciete elementen waarop de ondernemingen uitdrukkelijk een beroep hebben gedaan (en die werden toegestaan door de Controledienst) opgenomen zijn in de berekening van de samengestelde marge. Het is dus niet mogelijk om er het totaal van de latente meerwaarden op de activa van de sector terug te vinden en evenmin, en dan specifiek voor de activiteit leven, het geheel van de toekomstige winsten en de zillmeringswaarde. De solvabiliteit van de sector is voor het tweede opeenvolgende jaar, maar in mindere mate voor de activiteiten leven, verslechterd. Deze evolutie vloeit voort uit het samenspel van een rendabiliteitsverlaging en, zoals in 1999, het belang van de uitgekeerde dividenden. Negentien ondernemingen vertonen eind 2000 een samengestelde marge die lager ligt dan de vereiste marge in leven en niet-leven. Dit aantal, dat hoger is dan normaal, wordt verklaard doordat acht ondernemingen gebruik maken van de overgangsmaatregelen om aan de nieuwe solvabiliteitsmargevereisten te voldoen binnen een termijn van 5 jaar, op voorwaarde dat ze het eigen vermogen verhogen met minstens 20% per jaar. Ook hebben twee ondernemingen al hun activiteiten gestaakt. Van de negen overige ondernemingen heeft er één haar toestand rechtgezet door een overdracht van marge, een andere werd opgeslorpt, een derde heeft haar verzekeringsportefeuille overgedragen en de resterende zes ondernemingen hebben een toereikende solvabiliteit samengesteld door een kapitaalsverhoging of een achtergestelde lening.

Grafiek 14. Verhouding tussen de samengestelde en de vereiste marge : activiteiten niet-leven

Grafiek 15. Verhouding tussen de samengestelde en de vereiste marge : activiteiten leven

40


2000 - 2001

b . De dekkingswaarden Wij herinneren eraan dat, voor wat betreft de dekkingswaarden, de beschikbare cijfers voor de jaren 1994 en volgende slaan op het geheel van de verrichtingen van de door de Dienst gecontroleerde ondernemingen, zowel in het buitenland als in België, terwijl voor 1993 de cijfers enkel betrekking hebben op de Belgische activiteiten. Grafiek 16 toont de evolutie in de graad van dekking van de technische voorzieningen.

Grafiek 16. Dekking van de technische voorzieningen (uitgezonderd tak 23)

Tabel 15 toont de evolutie van het aandeel van de belangrijkste beleggingscategorieën van dekkingswaarden voor alle beheren. De activa die zijn aangewend voor de dekking van de technische voorzieningen beliepen eind 2000 bijna 88 miljard euro, gewaardeerd aan hun reglementaire affectatiewaarde. 1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

Obligaties

Alle beheren

54,67%

53,40%

54,74%

55,18%

53,60%

52,70%

50,05%

48,53%

Aandelen

13,32%

15,06%

16,29%

17,65%

21,77%

26,49%

31,82%

33,77%

Onroerende goederen

7,24%

6,50%

5,76%

5,08%

4,76%

4,03%

3,08%

2,84%


14,42%

13,00%

11,56%

9,94%

7,95%

6,60%

5,32%

5,14%

2,33%

2,56%

2,48%

3,00%

3,08%

1,85%

1,49%

2,35%

8,02%

9,47%

9,17%

9,15%

8,84%

8,34%

8,23%

7,36%

Liquide middelen Andere waarden Totaal

100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%

Tabel 15. Dekkingswaarden “alle beheren”

Tak 23 Het belang van de aandelen in tak 23 stijgt verder en ze vertegenwoordigen nu om en bij de 84% van het geheel van de activa van de tak. Het groeiende aanbod van geïndexeerde producten op beurzen of economische sectoren verklaart de constante progressie van deze categorie activa. 1995

1996

1997

1998

1999

2000

Obligaties

Tak 23

66,27%

54,31%

33,17%

25,76%

22,34%

13,44%

Aandelen

28,70%

27,79%

54,35%

63,14%

73,39%

83,92%

Onroerende goederen

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%


0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

Liquide middelen

2,17%

14,77%

7,15%

3,10%

1,00%

0,57%

Andere waarden

2,86%

3,13%

5,33%

8,01%

3,27%

2,07%

100,00%

100,00%

100,00%

100,00%

100,00%

100,00%

Totaal

Tabel 16. Dekkingswaarden tak 23

41


2000 - 2001

Andere takken Voor de eerste keer wordt in 2000 een trendbreuk vastgesteld in de respectieve omvang van de aandelen en de obligaties die deel uitmaken van de dekkingsactiva met uitzondering van de tak 23. De slechte prestaties van de financiële markten in het afgelopen jaar vormen onmiskenbaar een verklaring van dit fenomeen. Herinneren we eraan dat de als dekkingswaarden aangewende aandelen aan marktwaarde worden uitgedrukt terwijl de obligaties voor het merendeel worden gewaardeerd volgens een nivelleringsmethode die rekening houdt met hun waarde op de vervaldag. Alle beheren uitgezonderdtak 23

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

Obligaties

54,67%

53,40%

54,68%

55,21%

54,01%

53,98%

53,20%

54,75%

Aandelen

13,32%

15,06%

16,23%

17,56%

21,12%

24,74%

27,11%

24,88%

Onroerende goederen

7,24%

6,50%

5,80%

5,13%

4,85%

4,22%

3,43%

3,34%


14,42%

13,00%

11,62%

10,01%

8,11%

6,92%

5,92%

6,05%

2,33%

2,56%

2,48%

2,90%

3,00%

1,79%

1,55%

2,67%

8,02%

9,47%

9,20%

9,19%

8,91%

8,36%

8,80%

8,30%

Liquide middelen Andere waarden Totaal

100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%

Tabel 17. Dekkingswaarden “alle beheren” uitgezonderd tak 23

Onderstaande grafieken illustreren het belang van de beleggingen van de ondernemingen per categorie van dekkingswaarden. Obligaties

Aandelen

Liquide middelen

Andere waarden

Grafiek 17. Dekkingswaarden van de technische voorzieningen van tak 23 (bedragen in miljoen euro)

42


2000 - 2001

Obligaties

Onroerende

goederen

Liquide middelen

Aandelen


Andere waarden

Grafiek 18. Dekkingswaarden van de technische voorzieningen (alle beheren uitgezonderd tak 23) (bedragen in miljoen euro)

43


2000 - 2001

3. De technische voorzieningen a. Enkele kerngegevens De tabel hieronder geeft de evolutie weer van de premies en van de totale technische voorzieningen tussen 1999 en 2000. De cijfers komen uit de jaarrekeningen van de verzekeringsondernemingen. Activiteiten

Incasso 1999

Technische voorzieningen

2000

Variatie

1999

2000

Variatie

Niet-leven B.O.A.R. (België) Arbeidsongevallen (België) V.D.V. en bijkantoren (buitenland) Herverzekering (alle landen) Totaal (activiteitsgroep)

5.710.948.754

5.831.144.721

2,1%

12.699.273.682

12.871.317.432

1,4%

779.750.028

780.383.939

0,1%

5.125.893.434

5.296.834.118

3,3%

1.686.730.336

2.020.138.107

19,8%

2.268.521.416

2.547.027.440

12,3%

659.801.898

586.384.292

-11,1%

1.772.420.449

1.735.714.697

-2,1%

8.837.231.016

9.218.051.059

4,3%

21.866.108.981

22.450.893.687

2,7%

10.024.824.807

12.902.276.361

28,7%

57.728.997.408

64.739.748.259

12,1%

8.673

7.062

-18,6%

76.270.032

50.175.225

-34,2%

64.143.295

65.535.970

2,2%

323.195.719

336.729.372

4,2%

Leven Leven (België) Wettelijke pensioenen (België) V.D.V. en bijkantoren (buitenland) Herverzekering (alle landen) Totaal (activiteitsgroep)

56.306.143

39.960.016

-29,0%

287.849.355

264.573.291

-8,1%

10.145.282.918

13.007.779.409

28,2%

58.416.312.514

65.391.226.147

11,9%

Totaal Alle activiteiten leven en niet-leven

18.982.513.934

22.225.830.468

17,1%

80.282.421.495

87.842.119.834

9,4%

Tabel 18. Kerngegevens inzake incasso en technische voorzieningen (in euro)

In niet-leven gaan het premie-incasso en de technische voorzieningen er lichtjes op vooruit, terwijl deze cijfers tussen 1997 en 1998 vrij stabiel bleven en stegen in 1999. Deze toename is vooral toe te schrijven aan de ontwikkeling van de activiteiten in het buitenland. De ondernemingen van Amerikaanse herkomst die vanuit hun Belgische hoofdkantoor en bijkantoren hun bedrijvigheid in geheel Europa uitoefenen, zijn de belangrijkste actoren in de groei van deze activiteiten. Voor de activiteit leven verwijzen we naar het gedeelte over de rendabiliteit van de verzekering leven. Voor het geheel van de activiteiten leven en niet-leven is de groei van het premie-inkomen veel groter dan die van de technische voorzieningen, dit in tegenstelling tot de evolutie tussen 1998 en 1999. Oorzaak daarvan is voornamelijk de activiteitengroep leven. b . De technische voorzieningen van de rechtstreekse verzekeringsverrichtingen B.O.A.R. in België De cijfers in deze sectie komen uit de statistieken van de rechtstreekse verzekeringsverrichtingen B.O.A.R. in België die ons door de ondernemingen naar Belgisch recht worden bezorgd. De activiteiten in het kader van de vrije dienstverrichting in België vanuit de bijkantoren van deze ondernemingen zijn in deze cijfers echter niet opgenomen. Eventuele verschillen tussen deze cijfers en de cijfers uit de jaarrekening zijn te wijten aan een onvolledige of onjuiste weergave van de gegevens in de statistieken. 1 . Het geheel van de technische voorzieningen Het is de taak van de Controledienst om erop toe te zien dat de door de ondernemingen samengestelde technische voorzieningen op elk ogenblik toereikend zijn. Daartoe worden 44


2000 - 2001

verschillende maatstaven gebruikt die het mogelijk maken het niveau van de technische voorzieningen te controleren. Een eerste aanwijzing wordt gegeven door een vaak gebruikte globale ratio, met name de ratio totale technische voorzieningen op uitgegeven premies. Tabel 19 toont de evolutie ervan voor de verschillende takken en categorieën van producten B.O.A.R. 1996

1997

1998

1999

2000

Ongevallen : algemene individuele

Takken en categorieën

174,5%

183,7%

190,7%

200,7%

198,8%

Ongevallen : individuele verkeer

125,4%

121,4%

120,2%

117,5%

119,9%

Ongevallen : collectief

238,0%

237,2%

240,5%

212,5%

206,7%

Ongevallen : andere

189,7%

187,7%

197,6%

208,8%

225,6%

ONGEVALLEN (1)

185,0%

188,8%

193,5%

191,5%

190,2%

Ziekte : gewaarborgd inkomen (individueel)

445,5%

479,6%

531,4%

550,8%

543,2%

Ziekte : gewaarborgd inkomen (collectief)

286,7%

305,6%

325,9%

319,5%

305,5%

Ziekte : andere (individueel)

99,0%

108,2%

100,3%

104,1%

103,9%

Ziekte : andere (collectief)

68,0%

74,5%

62,4%

64,9%

61,4%

ZIEKTE (2)

199,0%

207,0%

201,0%

199,8%

188,8%

Voertuigcasco : toerisme en zaken

66,4%

65,8%

64,9%

61,6%

60,3%

Voertuigcasco : tweewielers

67,4%

67,9%

67,1%

58,8%

59,4%

Voertuigcasco : andere

64,2%

64,0%

65,7%

62,6%

59,4%

VOERTUIGCASCO (3) Transport : casco Transport : goederen

66,1%

65,6%

65,0%

61,8%

60,2%

205,6%

235,0%

232,0%

244,1%

303,5%

98,5%

99,7%

110,0%

111,4%

113,4%

Transport : B.A.

181,3%

268,8%

265,0%

202,5%

197,8%

TRANSPORT (4,5,6,7,10b,11,12)

129,8%

137,1%

141,5%

145,3%

158,3%

Brand* (K.B. 24.12.92) : woningen

83,0%

95,4%

100,7%

100,5%

103,8%

Brand* (K.B. 24.12.92) : landbouwrisico's

85,1%

100,6%

94,6%

104,0%

102,0%

Brand* (K.B. 24.12.92) : ondernemingen

117,4%

130,5%

139,3%

144,7%

158,5%

Brand* (K.B. 24.12.92) : andere

131,5%

146,6%

136,0%

151,1%

150,1%

Brand* : andere

130,6%

169,6%

171,9%

166,0%

200,6%

Brand* : technische verzekeringen BRAND, ANDERE SCHADE AAN GOEDEREN (8,9)

150,1%

147,4%

152,4%

175,8%

174,5%

100,7%

116,0%

119,6%

120,6%

127,4%

B.A. motorrijtuigen : toerisme en zaken

326,8%

343,5%

355,8%

358,2%

356,4%

B.A. motorrijtuigen : tweewielers

330,9%

357,1%

372,4%

377,3%

376,9%

B.A. motorrijtuigen : andere

317,8%

328,6%

335,4%

347,9%

341,6%

B.A. AUTO (10a)

325,4%

341,4%

352,7%

357,0%

355,1%

B.A. privé - leven

317,2%

326,3%

332,3%

330,9%

331,7%

B.A. uitbating, na levering en producten

384,8%

422,4%

425,2%

461,8%

430,2%

B.A. beroepen

627,2%

635,2%

643,4%

633,9%

643,8%

Objectieve B.A. publieke inrichtingen

281,4%

88,5%

84,2%

78,3%

76,5%

Andere B.A.

422,9%

447,2%

456,5%

425,6%

401,3%

ALGEMENE B.A. (13)

402,0%

423,4%

430,1%

442,2%

424,8%

KREDIET (14)

127,1%

128,0%

136,3%

139,5%

167,5%

BORGTOCHT (15)

100,5%

68,6%

103,1%

81,5%

248,8%

38,4%

44,3%

49,8%

81,9%

94,3%

Rechtsbijstand (voertuigen)

DIVERSE GELDELIJKE VERLIEZEN (16)

168,4%

175,4%

189,8%

193,0%

206,0%

Rechtsbijstand (andere)

220,7%

234,5%

234,1%

272,4%

261,4%

RECHTSBIJSTAND (17)

179,8%

188,6%

200,5%

212,0%

220,4%

HULPVERLENING (18) B.O.A.R.

48,8%

51,0%

50,7%

51,4%

50,0%

202,8%

214,9%

220,2%

221,8%

220,8%

*: Brand en andere schade aan goederen (takken 8 et 9)

Tabel 19. Evolutie van de ratio “totale technische voorzieningen op uitgegeven premies”

45


2000 - 2001

Voor het geheel van B.O.A.R. loopt de ratio lichtjes terug in 2000. Er is de laatste drie jaren een stabilisering merkbaar na verschillende belangrijke stijgingen in de vorige jaren. Is deze terugval te wijten aan de nieuwe fiscale normen ? Allicht, althans ten dele, zoals hieronder zal blijken. De Controledienst volgt de situatie en de effecten van het beleid van de fiscale administratie op de voet. Toch zijn er ook enkele beduidende stijgingen in Transport (casco), Brand (andere), Krediet en Borgtocht. Ze zijn eerder te wijten aan een verzwaring van de schadelast dan aan een versteviging van de technische voorzieningen. In Rechtsbijstand daarentegen is de gestadige toename van de ratio wel degelijk het resultaat van een herwaardering van de voorziening voor te betalen schaden, ten gevolge van de controles en de aanbevelingen van de Controledienst (cf. eveneens tabel 20).

TAKKEN

Niet-verdiende premiesen lopende risico's

Te betalen schaden

Egalisatie encatastrofen

1998

1999

2000

1998

1999

2000

1998

1999

2000

ONGEVALLEN

17,1%

15,5%

14,1%

170,7%

171,6%

169,0%

0,3%

0,3%

0,3%

ZIEKTE VOERTUIGCASCO

18,7%

18,1%

14,9%

127,2%

124,9%

114,0%

0,3%

0,2%

0,2%

35,1%

30,4%

28,7%

28,6%

29,9%

30,1%

0,8%

0,8%

1,0%

TRANSPORT BRAND en ANDERE SCHADE

17,9%

18,9%

23,8%

119,6%

124,9%

135,1%

0,6%

0,9%

1,1%

37,3%

35,2%

34,8%

65,6%

65,7%

72,5%

14,9%

17,8%

19,9%

B.A. AUTO

37,4%

32,5%

31,8%

310,0%

318,6%

320,4%

0,7%

0,8%

0,9%

ALGEMENE B.A.

28,0%

27,3%

24,4%

387,1%

394,9%

387,5%

10,2%

8,2%

8,5%

KREDIET

69,9%

75,1%

79,0%

64,4%

63,6%

86,8%

0,8%

0,5%

0,5%

BORGTOCHT DIVERSE GELD. VERLIEZEN

51,6%

50,4%

135,8%

49,8%

29,9%

93,8%

0,0%

0,0%

0,1%

16,1%

15,0%

19,8%

31,7%

62,4%

71,9%

2,5%

1,7%

2,6%

RECHTSBIJSTAND

34,2%

33,2%

33,2%

164,0%

179,9%

188,5%

0,0%

0,0%

0,0%

HULPVERLENING

36,1%

33,7%

33,5%

14,0%

16,4%

14,9%

0,6%

1,3%

1,3%

B.O.A.R.

33,3%

30,5%

29,6%

175,7%

178,7%

178,8%

4,8%

5,3%

5,8%

Tabel 20. Evolutie van de ratio “voorzieningen/premies 1 “ voor de voornaamste soorten voorzieningen

De voorziening voor niet-verdiende premies en lopende risico’s is nog teruggelopen in 2000 maar in minder sterke mate. Dit is het gevolg van het steeds veelvuldiger gebruik van de pro rata temporis methode (ook methode van de 365sten genoemd) en van een berekeningsbasis waarbij steeds minder rekening wordt gehouden met de commissielonen: de weerslag van de nieuwe fiscale normen in deze materie is hier duidelijk merkbaar. Vanuit prudentieel oogpunt brengt de geleidelijke verdwijning van deze veiligheidsmarge inzake technische voorzieningen de Controledienst er toe meer aandacht te schenken aan de samenstelling van een voorziening voor lopende risico’s. De voorziening voor egalisatie en catastrofen blijft toenemen, vooral in Brand. We komen er in tabel 29 op terug.

1

46

Voorziening/uitgegeven premies voor de ratio’s betreffende de voorziening voor niet-verdiende premies en lopende risico’s ; voorziening/verdiende premies voor de ratio’s betreffende de andere soorten voorzieningen.


2000 - 2001

TAKKEN EN CATEGORIEËN

Totale technische voorzieningen/ uitgegeven premies

Boekjaar 2000 Totale technische voorzieningen (in euro)

Aandeel in de technische voorzieningen BOAR

B.A. beroepsleven

643,76%

442.272.933

3,45%


539,79%

443.851.466

3,46%

B.A. uitbating, na levering en producten

430,23%

992.252.770

7,73%

ALGEMENE B.A. (13)

424,19%

2.032.948.464

15,84%

Andere B.A.

401,31%

145.619.149

1,13%

B.A. motorrijtuigen : tweewielers

376,88%

227.962.080

1,78%

B.A. motorrijtuigen : toerisme en zaken

356,44%

4.690.724.615

36,56%

B.A. AUTO (10a)

354,48%

5.967.970.034

46,51%

B.A. motorrijtuigen : andere

341,63%

1.049.283.339

8,18%

B.A. privé - leven

331,65%

445.747.230

3,47%


305,12%

312.065.649

2,43%

Transport : casco

303,45%

54.831.475

0,43%


261,42%

148.250.208

1,16%

BORGTOCHT (15)

245,40%

8.721.812

0,07%

Ongevallen : andere

225,59%

58.403.195

0,46%

B.O.A.R.

220,76%

12.850.045.195

100,00%

RECHTSBIJSTAND (17)

219,90%

497.105.048

3,87%

Ongevallen : collectief

206,67%

200.696.206

1,56%


206,00%

348.854.840

2,72%

Brand* : andere

200,57%

326.510.475

2,54%

Ongevallen : algemene individuele

198,78%

303.430.851

2,36%

Transport : B.A.

197,76%

16.999.260

0,13%

ONGEVALLEN (1)

190,18%

627.893.765

4,89%

ZIEKTE (2)

188,81%

1.062.288.090

8,27%

Brand* : technische verzekeringen

174,53%

84.676.380

0,66%

KREDIET (14)

164,92%

180.311.494

1,41%


158,48%

267.342.232

2,08%

TRANSPORT (4,5,6,7,10b,11,12)

158,25%

146.836.363

1,14%


150,08%

106.969.695

0,83%

BRAND, ANDERE SCHADE AAN GOEDEREN (8,9)

127,39%

1.707.988.547

13,31%

Ongevallen : verkeersindividuele

119,90%

65.363.513

0,51%

Transport : goederen

113,43%

75.005.628

0,58%

Ziekte : andere (individueel)

103,85%

142.940.934

1,11%

Brand* (K.B. 24.12.92) : woningen

103,81%

873.774.890

6,81%


101,99%

48.714.875

0,38%

DIVERSE GELDELIJKE VERLIEZEN (16)

94,29%

75.485.966

0,59%


76,47%

7.056.382

0,05%

Ziekte : andere (collectief)

62,05%

144.446.256

1,13%


60,29%

411.956.984

3,21%

VOERTUIGCASCO (3)

60,16%

482.951.310

3,76%

Voertuigcasco : andere

59,43%

68.907.607

0,54%

Voertuigcasco : tweewielers

59,42%

2.086.719

0,02%

HULPVERLENING (18)

49,28%

59.544.302

0,46%

*: Brand en andere schade aan goederen (takken 8 en 9)

Tabel 21. Rangschikking van de technische voorzieningen (takken en categorieën van producten)

47


2000 - 2001

Tabel 21 geeft de rangschikking van de technische voorzieningen niet-leven weer (alle voorzieningen samengenomen). De verzekeringscategorieën met de hoogste ratio technische voorzieningen op uitgegeven premies zijn de waarborgen in de burgerrechtelijke aansprakelijkheid en het gewaarborgd inkomen. De vooruitgang van de ratio van de tak Rechtsbijstand is opnieuw opmerkelijk : 219,9% ten opzichte van 212% in 1999 en van 200,5% in 1998. Deze categorieën worden gekenmerkt door een regeling van de schadegevallen op lange termijn (long tail), wat het moeilijk maakt de uiteindelijke kost van deze schadegevallen te ramen. Ook nemen deze verrichtingen een groot deel van de voorziening voor schadegevallen voor hun rekening. Ze vergen veel aandacht van de verzekeringsondernemingen en ook van de controleoverheid. De tak B.A. auto maakt bijna de helft van het totaal van de technische voorzieningen B.O.A.R. uit. Ver daarachter volgen op de 2de en de 3de plaats de takken Algemene B.A. en Brand en andere schade aan goederen. Nietverdiende premies en lopende risico's

Schade

Egalisa-tie encatastrofen

Vergrijzing

Andere

Winstdeling

ONGEVALLEN

7,4%

90,3%

0,2%

0,2%

1,4%

0,6%

ZIEKTE

7,9%

61,3%

0,1%

27,5%

2,7%

0,5%

VOERTUIGCASCO

47,7%

49,8%

1,7%

0,0%

0,0%

0,9%

TRANSPORT

15,1%

84,3%

0,7%

0,0%

0,0%

0,0%

BRAND EN ANDERE SCHADE

27,3%

56,5%

15,5%

0,0%

0,0%

0,7%

9,0%

90,7%

0,2%

0,0%

0,0%

0,1%

B.A. AUTO

5,8%

92,0%

2,0%

0,0%

0,0%

0,2%

KREDIET

ALGEMENE B.A.

47,9%

49,0%

0,3%

0,0%

1,0%

1,8%

BORGTOCHT

55,4%

44,6%

0,0%

0,0%

0,0%

0,0%

DIVERSE GELD. VERLIEZEN

21,0%

76,1%

2,7%

0,0%

0,0%

0,1%

RECHTSBIJSTAND

15,1%

84,9%

0,0%

0,0%

0,0%

0,0%

HULPVERLENING

68,1%

29,2%

2,6%

0,0%

0,0%

0,1%

B.O.A.R.

13,4%

81,1%

2,6%

2,3%

0,3%

0,3%

Tabel 22. Samenstelling van de technische voorzieningen

Tabel 22 toont de samenstelling van de technische voorzieningen per verzekeringstak. De voorziening voor te betalen schaden beloopt 81,1% van de totale voorzieningen voor de takken B.O.A.R. In de meeste takken vormt zij veruit de voornaamste voorziening. Uitzonderingen op de regel : het overwicht van de voorziening voor niet-verdiende premies en lopende risico’s in de takken Hulpverlening en Borgtocht en de gelijkwaardigheid van deze twee soorten voorzieningen in Voertuigcasco en in Krediet. De voorziening voor niet-verdiende premies en lopende risico’s maakt grotendeels de rest van de voorzieningen uit, behalve in de tak Ziekte, waar een voorziening samengesteld wordt om het hoofd te bieden aan de verzwaring van het risico ingevolge de vergrijzing van de verzekerden. De evolutie van de samenstelling van de voorzieningen bevestigt de vertraging van de afname van de voorziening voor niet-verdiende premies en lopende risico’s : voor B.O.A.R. slinkt de ratio van 15,1% in 1998 tot 13,7% in 1999 en tot 13,4% in 2000. De voorziening voor egalisatie en catastrofen blijft toenemen in Brand : ze stijgt van 14,8% tot 15,5%.

48

2000 - 2001


2 . Voorziening voor te betalen schaden Het toezicht op de technische voorzieningen richt zich in eerste instantie op de belangrijkste daarvan, met name de voorziening voor te betalen schaden. De evaluatie van deze voorziening is een heikele zaak, maar het toezicht erop is net zo delicaat, vooral in long tail takken : soms komt de onderwaardering van de voorziening voor te betalen schaden pas meerdere jaren na het voorvallen van de schade tot uiting in de cijfers, en het is precies in deze takken dat de technische voorzieningen in het algemeen (zie tabel 21 “Rangschikking van de technische voorzieningen”) en de voorzieningen voor te betalen schaden in het bijzonder, het hoogst zijn. a) Analyse van de schaderegelingsdriehoeken Deze realiteit noopt tot een controle van de schatting van de voorziening voor te betalen schade op basis van de waarneming van het verleden. Om dit te kunnen doen zijn de schadegevallen geregistreerd naar voorvalsjaren, die afzonderlijk worden onderzocht. Het voornaamste instrument van deze methode draagt de naam “schaderegelingsdriehoek” of “run-off driehoek”. Meerdere varianten van deze basisdriehoek kunnen worden opgesteld. Zij hebben tot doel de voorzieningspolitiek van de verzekeringsondernemingen nader te analyseren. De meest significante variante bestaat erin de evolutie van de voorziening samengesteld in het eerste observatiejaar en weergegeven als een indexcijfer, te volgen. Enkele voorbeelden verderop illustreren dit. Er dient onderstreept te worden dat de teruggewonnen technische lasten in mindering gebracht zijn van de betalingen voor de observatiejaren (of boekjaren) 1991 en 1992, maar niet meer vanaf het observatiejaar 1993. Het werken met cijfers netto van terugwinning vóór 1993 hing een gunstiger beeld op van de voorzieningspolitiek. In de evolutie van de schadelast zijn de betalingen immers als een nettogegeven opgenomen (de betalingen zijn verminderd met de teruggewonnen technische lasten), terwijl de reglementering voorzieningen zonder aftrek van teruggewonnen technische lasten voorschrijft. Anderzijds werden de marktgegevens over het boekjaar 2000 herwerkt om, in de mate van het mogelijke, de wijzigingen van de schadelast die te wijten zijn aan belangrijke overdrachten van de voorziening voor te betalen schade tussen Belgische en buitenlandse ondernemingen, weg te werken.

49


●

2000 - 2001

B.A. motorrijtuigen Voorvalsjaar boekjaar

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

1991

100,00

1992

104,20

100,00

1993

101,42

105,40

100,00

1994

97,88

98,26

99,00

100,00

1995

96,25

96,17

94,51

99,52

100,00

1996

95,03

95,36

91,96

95,11

97,04

1997

93,29

92,56

90,42

93,30

93,54

96,27

100,00

1998

92,63

92,17

86,64

89,13

90,35

91,64

97,64

1999

91,41

91,07

85,14

87,77

86,57

85,54

93,19

99,53

100,00

2000

89,55

88,80

82,68

85,45

83,65

82,87

88,23

92,49

99,89

2000

100,00 100,00 100,00

Tabel 23. B.A. auto : evolutie van de voorziening samengesteld in 1 ste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993)

De evolutie van de schadelast lijkt zeer bevredigend in het boekjaar 2000 : de schadelast daalde voor elk voorvalsjaar, de daling was vrij sterk in de voorvalsjaren 1997 en 1998. De daling van de schadelast in de 2de observatie is daarentegen zeer gering te noemen, meer nog voor het voorvalsjaar 1999 dan voor 1998.

●

Algemene B.A. Voorvalsjaar boekjaar

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

1991

100,00

1992

86,74

1993

83,11

91,22

1994

83,19

86,38

88,43

100,00

1995

87,04

89,40

87,29

90,85

100,00

1996

88,95

90,50

87,55

89,03

84,86

100,00

1997

87,27

91,22

87,25

82,38

80,22

86,79

1998

88,68

91,01

87,24

81,63

79,94

82,72

89,03

1999

88,66

92,41

88,80

81,66

77,15

83,47

83,44

93,82

100,00

2000

89,85

92,51

89,29

82,41

76,39

80,20

82,08

83,76

95,18

Tabel 24.

2000

100,00 100,00

100,00 100,00 100,00

Algemene B.A. : evolutie van de voorziening samengesteld in 1 ste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993)

De schadelast van vier voorvalsjaren is, evenals in het vorig boekjaar, lichtjes toegenomen. Het gaat evenwel om de oudste jaren. De schadelast van 1998 is daarentegen sterk afgenomen. De geringere daling ten opzichte van vroeger van de schadelast in 2de observatie van de voorvalsjaren 1998 en 1999 duidt misschien op een degelijke evaluatie van de voor die voorvalsjaren samengestelde voorziening.

50


2000 - 2001

●

B.A. beroepen Voorvalsjaar boekjaar

1991

1992

1993

1993

100,00

100,00

100,00

1994

1995

1994

131,25

110,13

122,30

100,00

1995

162,53

128,59

145,47

125,30

100,00

1996

185,99

135,35

155,99

148,66

80,89

1996

1997

1998

1999

100,00

1997

185,53

142,94

163,46

149,87

79,38

84,42

1998

202,51

139,53

162,23

158,82

86,95

80,74

81,39

100,00

1999

198,69

139,11

161,91

161,25

81,21

88,05

77,10

103,25

100,00

2000

207,83

139,36

182,95

171,54

85,08

87,32

80,40

93,93

106,69

Tabel 25.

2000

100,00

100,00

B.A. beroepen : evolutie van de voorziening samengesteld in 1 ste observatie voor de voorvalsjaren 1993 tot en met 2000 en van de voorziening samengesteld eind 1993 voor de voorvalsjaren voorafgaand aan 1993 (terugwinning niet afgetrokken)

De bovenstaande tabel is afgeknot omdat de gegevens betreffende de betalingen vóór het boekjaar 1993 niet beschikbaar waren. Voor deze categorie van producten is de verzwaring van de schadelast per voorvalsjaar legio. De stijging is soms aanzienlijk, zowel voor de oudere jaren (1991 en 1993 tot 1995) als voor 1999. Het jaar 1998 evolueert dan weer zeer gunstig. De toekomst zal uitwijzen of deze gevoelige vermindering gerechtvaardigd was… In onze vorige verslagen hebben wij twijfels geuit over de evaluatie van de schadelast in de 2de observatie van het voorvalsjaar 1997 : wij meenden dat het afwikkelingsverloop van de schadelast tegengesteld verliep aan de gangbare afwikkeling voor deze categorie van producten. De waarneming in 2000 geeft ons nog geen gelijk maar onze vrees begint tastbaar te worden. Dit bewijst dat men zich met de interpretatie van de schaderegelingsdriehoeken op glad ijs begeeft en dat de toekomst te allen tijde verrassingen in petto heeft, zowel goede als slechte… De ondernemingen dienen in elk geval waakzaam te blijven op het vlak van de schadevoorziening in B.A. beroepen. De Controledienst is zich bewust van de moeilijkheden die inherent zijn aan deze tak : een klein aantal schadegevallen en hoge schadebedragen. Nochtans dienen alle nodige maatregelen genomen te worden om de frequente onderreserveringen van de jaren vóór 1995 te vermijden.

51


●

2000 - 2001

Rechtsbijstand Voorvalsjaar boekjaar 1991

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

100,00

1992

86,16

100,00

1993

100,00

102,16

100,00

1994

107,66

111,59

107,64

100,00

1995

114,78

117,95

112,42

101,46

100,00

1996

122,91

126,64

123,39

114,28

103,26

1997

126,15

134,36

130,62

120,52

106,61

94,62

100,00

1998

130,31

140,38

140,41

131,96

116,76

102,72

90,88

1999

131,57

143,24

144,14

139,13

125,10

109,99

98,13

98,84

100,00

2000

131,22

142,80

145,16

141,81

129,35

118,81

109,72

103,87

91,36

Tabel 26.

2000

100,00 100,00 100,00

Rechtsbijstand : evolutie van de voorziening samengesteld in 1 ste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993)

Tijdens de afgelopen jaren heeft de herhaalde verzwaring van de schadelast aangezet tot een reeks controles in de ondernemingen die rechtsbijstand beoefenen. Zelfs al hebben heel wat ondernemingen de gepaste maatregelen genomen om de chronische onderreservering in deze verzekeringstak weg te werken, toch houdt de verzwaring van de schadelast van de laatste voorvalsjaren aan. Deze verzwaring is echter minder uitgesproken dan in vroegere voorvalsjaren. Voor deze jaren heeft de schadelast zich trouwens gestabiliseerd in 2000. De Controledienst blijft nauwlettend toezien op deze tak want de ervaring heeft aangetoond dat uitschuivers op het vlak van de reserveringspolitiek al gauw tot aanzienlijke tekorten kunnen leiden. In het algemeen is de voorziening een combinatie van een methode op basis van de gemiddelde kost en de methode dossier per dossier. Tenslotte zijn een vakkundige aanwending en een regelmatige opvolging van deze methodes onontbeerlijk om tot toereikende voorzieningen te komen. ●

Ziekte : gewaarborgd inkomen Voorvalsjaar boekjaar

100,00

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

1992

23,36

1993

46,37

39,21

1994

49,14

45,72

89,53

100,00

1995

52,55

49,34

94,94

70,28

1996

54,62

52,14

102,34

79,83

88,73

1997

55,74

54,84

107,38

83,72

103,61

85,31

1998

57,24

56,22

108,64

88,76

118,83

92,34

83,17

1999

58,74

58,02

113,53

89,44

124,62

102,74

94,75

83,51

100,00

2000

59,48

58,84

113,66

90,58

125,07

106,59

98,31

89,60

89,44

Tabel 27.

52

1991

1991

2000

100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00

Gewaarborgd inkomen : evolutie van de voorziening samengesteld in 1 ste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993)

100,00


2000 - 2001

De categorieën van producten Gewaarborgd inkomen vereisen een bijzondere aanpak. De actuariële methodes voor het berekenen van de voorziening voor schadegevallen houden immers rekening met een disconto ; het feit dat de schadelast van een voorvalsjaar mettertijd verhoogt, betekent dus niet noodzakelijk dat de voorziening voor schadegevallen ondergewaardeerd wordt, aangezien de prestaties van de verzekeraars in lopende munt gebeuren, terwijl de voorziening wordt verdisconteerd. b ) Voorziening voor schadegevallen IBNR en voorziening voor interne beheerskosten van de schadegevallen De voorziening voor schadegevallen IBNR (incurred but not reported) maakt deel uit van de voorziening voor te betalen schaden waarvan sprake hierboven. In de door de Controledienst gevraagde statistieken wordt ze nochtans afgezonderd om marktgegevens te kunnen bekomen die een doeltreffende controle van het niveau van deze voorziening mogelijk maken. Er wordt gebruik gemaakt van verschillende methodes voor de raming van deze voorziening, waarvan het niveau van tak tot tak enorm verschilt. Tabel 28 geeft het niveau van deze voorziening per tak weer. Sommige verzekeringsondernemingen wijken sterk af van deze gemiddelden, ofwel door hun specifieke bedrijvigheid, ofwel door een verschillende toepassing van het begrip IBNR-voorziening. Dezelfde tabel bevat ook de marktratio’s met betrekking tot de voorziening voor interne beheerskosten van de schadegevallen. Deze ratio’s mogen niet als maatstaf genomen worden : tot hiertoe heeft de Controledienst immers nog geen berekeningsmethode voor deze voorziening uitgewerkt en iedere onderneming heeft een eigen raming gemaakt, wat soms tot grote verschillen leidt. Voorziening IBNR (1) (2)

TAKKEN

1999

2000

Voorziening IBKS (3) (4) 1999

2000

1

ONGEVALLEN

5,4%

5,4%

8,7%

8,5%

2

ZIEKTE

4,5%

4,2%

3,8%

3,9%

3

VOERTUIGCASCO

10,9%

12,1%

6,7%

6,1%

4,5,6,7,10b,11,12

TRANSPORT

9,8%

8,2%

2,9%

3,1%

8,9

BRAND EN ANDERE SCHADE

7,1%

6,1%

5,5%

5,5%

10a

B.A. AUTO

2,6%

2,5%

6,5%

5,7%

13

ALGEMENE B.A.

6,0%

6,3%

5,9%

5,9%

14

KREDIET

8,1%

5,9%

1,7%

3,0%

15

BORGTOCHT

0,1%

2,6%

4,0%

4,5%

16

DIVERSE GELD. VERLIEZEN

6,2%

17,9%

3,2%

5,1%

17

RECHTSBIJSTAND

8,8%

7,6%

8,0%

8,4%

18

HULPVERLENING

3,5%

4,4%

9,4%

9,2%

4,4%

4,3%

6,2%

5,8%

B.O.A.R. (1) (2) (3) (4)

Incurred but not reported : voorgevallen maar niet gemelde schade in verhouding tot de voorziening voor gemelde schade (zonder voorziening voor interne beheerskosten) Interne beheerskosten van de schade in verhouding tot de voorziening voor gemelde schade en voor schadegevallen IBNR

Tabel 28.

Omvang van de voorziening IBNR en van de voorziening voor interne beheerskosten van de schade

53


2000 - 2001

3 . Voorziening voor egalisatie en catastrofen De voorziening voor egalisatie en catastrofen werd verplicht gesteld voor een aantal verzekeringsproducten vanaf het boekjaar 1997. Dat was reeds meerdere jaren het geval voor Krediet. De lijst van deze producten wordt weergegeven in tabel 30. Takken en categorieën Ongevallen : algemene individuele Ongevallen : individuele verkeer Ongevallen : collectief Ongevallen : andere ONGEVALLEN (1)

1999

2000

111.602

113.138

113.138

83.168

100.496

100.496

825.857

831.460

831.460

74

917

917 1.046.011

1.020.702

1.046.011


293.456

293.456

293.456


555.158

555.158

555.158

4.983

8.057

8.057

Ziekte : andere (individueel) Ziekte : andere (collectief)

309.743

309.743

309.743

ZIEKTE (2)

1.163.340

1.166.414

1.166.414


4.316.892

4.877.429

5.650.063

6.867

7.263

14.750

Voertuigcasco : tweewielers Voertuigcasco : andere

1.440.931

1.507.317

2.402.784

VOERTUIGCASCO (3)

5.764.690

6.392.009

8.067.597

Transport : casco

631.385

719.040

560.314

Transport : goederen

101.810

202.380

306.124

36.540

74.814

92.316

769.734

996.234

958.754

160.271.605

191.591.782

212.112.436


9.120.102

12.122.115

13.218.137


14.765.902

18.348.362

19.966.647


6.438.191

8.488.982

10.233.287

Brand* : andere

5.268.308

7.259.092

9.135.076

Transport : B.A. TRANSPORT (4,5,6,7,10b,11,12) Brand* (K.B. 24.12.92) : woningen

Brand* : technische verzekeringen BRAND, ANDERE SCHADE AAN GOEDEREN (8,9)

2.578

142.959

99.231

195.866.686

237.953.292

264.764.814

7.294.044

8.151.829

9.545.759

83.292

478.756

705.405

B.A. motorrijtuigen : toerisme en zaken B.A. motorrijtuigen : tweewielers B.A. motorrijtuigen : andere B.A. AUTO (10a)

3.779.038

4.995.476

4.634.147

11.156.374

13.626.061

14.885.311

B.A. privé-leven B.A. uitbating, na levering en producten

661.553

542.937

826.576

48.045.384

39.110.859

39.873.154

B.A. beroepen

45.811

64.701

89.565


54.115

142.663

387.011

Andere B.A.

3.743

1.463

1.463

48.810.607

39.862.623

41.177.769

831.237

467.527

472.732

744

2.281

2.281

2.689.248

1.941.329

2.064.804


15.766

0

0


62.296

21.195

21.195

RECHTSBIJSTAND (17)

78.062

21.195

21.195

HULPVERLENING (18)

603.918

1.449.384

1.550.376

268.755.340

304.924.360

335.019.701

ALGEMENE B.A. (13) KREDIET (14) BORGTOCHT (15) DIVERSE GELDELIJKE VERLIEZEN (16)

B.O.A.R. *: Brand en andere schade aan goederen (takken 8 en 9)

Tabel 29. Voorziening voor egalisatie en catastrofen (in euro)

54

1998


2000 - 2001

Tabel 29 geeft een overzicht van het geheel van de voorzieningen voor egalisatie en catastrofen van de markt : niet enkel de risico’s waarvoor deze voorziening verplicht is, maar het geheel van de categorieën van verzekeringsproducten zijn in deze tabel opgenomen.

Risico's

Netto uitgegeven premies

Normbedrag van de voorziening(1)

Voorz. egalis. en cat.(2)

Storm en hagel

139.282.487

473.497.228

208.406.181

44,0%

4.177.000

14.978.392

4.170.506

27,8%%

6.415.074

25.143.609

12.646.334

50,3%

274.442

2.019.663

85.374

4,2%

Overstroming Aardbeving, grondverschuiving en -verzakking Oogst

(2) / (1)

Aanslagen en arbeidsconflicten

17.828.530

67.865.373

32.794.193

48,3%

Kernrisico's

63.446.667

25.388.598

4.315.714

17,0%

B.A. milieu

11.737.212

60.722.659

9.030.514

14,9%

B.A. producten

19.940.728

101.227.014

25.067.143

24,8% 11,6%

Lucht- en ruimtevaartrisico's Krediet TOTAAL

Tabel 30.

925.921

5.375.050

621.133

36.765.807

27.318.213

466.907

1,7%

300.793.868

803.535.799

297.603.999

37,0%

Niveau van de voorziening voor egalisatie en catastrofen voor de onderworpen risico’s (in euro)

Deze tabel bevestigt dat de tak Krediet achterop blijft hinken inzake de voorziening voor egalisatie! Hoewel deze situatie paradoxaal lijkt, is ze het logisch gevolg van het samenspel van meerdere factoren : de keuze van de berekeningsmethode en de slechte economische conjunctuur die de resultaten van de kredietverzekeraars jarenlang aangetast heeft sinds de invoering van deze voorziening. Aan de andere kant werd de samenstelling van de in de andere takken vereiste voorziening bespoedigd doordat sommige ondernemingen een voorziening hebben samengesteld die heel wat hoger was dan de vereiste toevoeging op basis van de berekeningsmethodes van de Controledienst, om sneller het normbedrag van de voorziening te bereiken. Onder de waarborgen die onlangs aan deze voorziening werden onderworpen, haalt het merendeel van die van de tak Brand reeds een veel hoger niveau dan het vereiste normbedrag. Noteren we tenslotte dat één belangrijke onderneming overgegaan is tot een herclassificatie van haar producten : vandaar de forse stijging van de bedragen in B.A. milieu en de sterke daling met betrekking tot BA producten.

55


2000 - 2001

4. Het incasso van de gevestigde ondernemingen in 2000 a. Het incasso van de ondernemingen per groep van activiteiten De volgende tabellen geven het incasso (cijfers in euro) van de ondernemingen weer voor de afzonderlijke groepen van takken leven, B.O.A.R. en voor het geheel van de activiteiten. De eerste vier kolommen hebben enkel betrekking op de rechtstreekse verzekeringsverrichtingen in België met uitzondering van de verzekering arbeidsongevallen en de wettelijke pensioenen. De kolom “Geheel van de activiteiten” omvat ook de zaken gerealiseerd in het buitenland, rechtstreeks of via een vestiging, de in herverzekering aangenomen zaken alsook de arbeidsongevallen en de wettelijke pensioenen niet onderworpen aan de Controlewet van 9 juli 1975. Dit verklaart meteen waarom de bedragen vermeld in de laatste kolom hoger kunnen zijn dan de som van de bedragen vermeld in de kolommen leven en B.O.A.R. Het ontbreken van een bedrag in een kolom betekent meestal dat de betrokken onderneming over geen toelating beschikt voor het beoefenen van de desbetreffende activiteit of dat zij geen premies heeft geïnd. De benaming in extenso van de ondernemingen is terug te vinden in bijlage 1.4. van het tweede volume van dit verslag. Onder incasso moet worden verstaan de bruto premies. Het gaat over de posten 710.1 en 720.1 van de gedetailleerde technische rekeningen leven en niet-leven. Leven Code

Benaming

14 KBC Verzekeringen

B.O.A.R. 2000

1999

Geheel van de activiteiten 2000

1999

2000

1.145.732.686

1.657.439.161

457.525.254

458.715.539

15 De Kortrijkse Verzekering

11.479.751

0

26.502.718

0

50.970.552

0

33 FIDEA

47.774.238

65.399.889

86.427.557

93.760.099

150.655.925

171.918.375

34 UAB

84.534.890

87.988.270

20.674.394

21.215.199

105.209.284

109.203.469

37 DEXIA Verzekeringen

108.350.269

442.987.414

27.716.008

29.529.994

136.066.277

472.517.408

39 AXA Royale Belge

792.067.829

966.509.783

42 De Medische

984.357.967 1.037.290.375

1.669.830.614 2.179.916.212

2.081.012.025 2.269.994.273

0

0

2.395.817

2.311.260

2.395.817

2.311.260

51 De Vaderlandsche

267.906.986

311.896.657

166.067.194

174.629.387

462.407.047

516.778.425

58 P&V Verzekeringen

84.312.728

94.658.837

126.067.988

132.983.373

230.699.903

253.089.571

59 CGU nv

24.116.346

32.467.036

124.406.431

123.370.336

174.615.158

181.725.513

67 Winterthur-Europe Verzekeringen

135.232.388

176.426.888

150.914.281

247.089.978

352.861.683

504.496.616

72 Zurich, Verzekeringsmaatschappij

0

0

111.330.246

110.309.842

151.271.545

155.429.439

1.029.619.088

1.371.280.022

659.027.414

563.880.030

0

0

77.052.125

82.191.156

77.599.622

82.580.424

99.296.057

109.899.479

260.866.090

275.232.809

399.327.169

427.351.704

362.170.010

411.749.137

356.696.519

366.848.828

735.198.251

805.024.729

32.796.437

50.896.235

34.128.716

35.517.292

66.925.153

86.413.527

15.028.942

13.963.421

20.210.982

21.130.767

35.239.924

35.094.188

126 Algemene Mutualiteit voor Medische Ass.

0

0

6.211.518

6.861.469

6.211.518

6.861.469

127 De Metropool

0

0

-2.180

967

1.960

5.950

21.169.488

21.705.309

79 Fortis AG (ex AG1824) 87 De Federale Verzekeringen B.O.A.R. 96 Mercator & Noordstar 97 AGF Belgium Insurance 99 OHRA Belgium 124 Nationale Suisse Verzekeringen

129 L'Ardenne Prévoyante 130 De Volksverzekering Association de Prévoyance et 134 d'Assurance

56

1999

1.707.020

2.099.187

19.462.468

19.606.122

761.084.113

1.069.632.052

169.013.880

177.986.956

90.828

100.521

8.143.154

8.002.746

1.834.286.799 2.073.235.258

952.118.648 1.272.045.791 8.233.982

8.103.267


2000 - 2001

Leven Code

Benaming

145 Generali Belgium 164 Apra Ongevallen (ex Unie Antwerpen) 165 OMOB Ongevallen Gemeen recht en BA 167 ZELIA 171 Belgische Leeuw 192 RVS Verzekeringen 196 Mauretus

1999

B.O.A.R. 2000

1999


1999

2000

92.072.935

103.074.326

118.549.674

122.589.471

264.955.417

284.213.099

0

0

15.711.219

20.151.686

15.716.846

20.153.967

0

0

424.145.126

442.667.433

424.145.126

442.667.433

94.239.029

56.286.381

51.211.061

52.130.174

145.487.398

108.416.555

4.113.967

8.886.239

8.353.342

9.576.399

12.237.339

18.462.638

77.703.019

67.258.843

17.979.990

17.684.699

95.683.009

84.943.542 31.013.439

962.695

925.833

30.627.294

29.892.290

31.790.560

316 Algemene Vervoerverzekering

0

0

28.161

34.879

28.161

34.879

318 Alpina

0

0

5.415.779

9.158.352

5.465.556

9.208.674

320 AMFB

7.957

0

0

0

7.957

0

0

0

1.585.825

2.014.754

1.628.165

2.044.971

330 ARCO Architekten-Coöperatief

132.434

97.914

1.243.785

1.409.344

1.376.219

1.507.258

333 ASCO Continentale Verzekeringen

331 Arfin

0

0

9.286.290

9.583.241

10.101.166

10.384.929 215.900.262

342 Gerling Namur-Kredietverzekeringen

0

0

60.097.744

63.076.730

193.472.145

344 De Federale Verzekeringen-Gewaarb. loon

0

0

4.305.216

4.663.943

4.305.216

4.663.943

345 De Federale Verzekeringen Arbeidsongevallen

0

0

1.056.126

1.296.830

57.551.606

60.446.704

52.944.256

54.496.144

349.332

354.513

53.293.588

54.850.657

354 Delphi

0

0

139.862

136.366

139.862

136.366

355 Verzekeringen van het Notariaat

0

0

3.853.579

3.396.165

3.853.579

3.396.165

356 De Verenigde Verzekerden

0

0

6.750.414

6.855.446

15.302.443

16.414.567

359 Audi

0

0

5.377.603

5.422.472

5.377.603

5.422.472

361 Belg. Mij. voor Luchtvaartverz.-Aviabel

0

0

7.832.246

6.858.990

42.649.809

46.422.797

370 Belgamar

0

0

11.667.233

11.169.834

16.386.629

15.065.827

373 Le Mans Verzekeringen

0

0

18.222.827

20.093.654

18.222.827

20.093.654

346 De Federale Verzekeringen - Leven

394 De Verzekeringen van Fortis Bank

1.514.598.316

3.107.804.569

138.526.518

143.837.240

402 CDA

0

0

6.181.845

6.195.305

6.207.601

6.215.905

418 Euler-Cobac Belgium

0

0

39.682.324

42.251.221

52.977.671

56.952.696

420 Europese Goederen en Reisbagage

0

0

23.388.060

25.695.477

23.566.370

25.858.541

424 Ocean Marine Mutual Insurance

1.653.318.889 3.251.648.871

0

0

-147.669

-708.156

-147.669

-708.156

11.283.295

11.720.208

11.617.010

12.148.195

22.900.305

23.868.403

445 Arag

0

0

14.885.362

15.417.837

14.885.362

15.417.837

463 Euromex N.V.

0

0

15.295.873

16.261.642

15.295.873

16.261.642

435 Corona

472 Chubb Insurance Company of Europe

0

0

32.734.191

37.983.766

553.110.939

676.725.072

487 Inter Partner Assistance (ex Gesa)

0

0

23.422.964

26.754.479

132.379.307

156.205.320

497 Assuranties Groep Josi

0

0

89.569.582

0

100.147.696

0

562 De Patronale Onderlinge

0

0

1.801.467

1.574.818

1.801.467

1.574.818

21.482.081

21.057.192

25.936.380

25.510.252

47.755.869

47.930.809

600 ACE Insurance

0

0

13.426.979

14.000.877

660 OMOB Arbeidsongevallen

0

0

12.492.199

14.777.527

107.443.153

112.242.194

661 OMOB Brand

0

0

73.459.057

76.724.608

75.580.926

76.948.332

573 Naviga

1.140.825.485 1.232.706.774

57


2000 - 2001

Leven Code

Benaming

662 OMOB Gemeenschappelijke Pensioenkas 664 Swiss Life Belgium 687 DAS Rechtsbijstand

B.O.A.R. 2000

1999


1999

2000

1.003.120.186

969.384.109

0

0

1.003.120.186

969.435.026

203.037.960

238.969.283

8.428.900

7.436.087

211.532.006

246.471.087 18.850.245

0

0

17.310.529

18.850.245

17.310.529

844.053

0

0

0

844.053

0

78.566.010

97.037.697

402.852

389.168

78.968.862

97.426.865

716 Elvia Reisverzekering

0

0

16.052.692

17.011.668

16.052.692

17.011.668

721 Cie. Européenne d'Assur. Industrielles

0

0

19.163

26.384

345.208

329.544

730 Internat. Verzek. en Herverzek. Mij.

0

0

148.339

101.983

50.311.131

18.970.647

690 Eural Unitas 703 Zurich Leven

735 Hamburg-Mannheimer

85.024.777

100.503.471

1.834.536

11.336.221

97.707.580

125.361.366

739 DKV International

0

0

106.501.702

132.131.909

106.501.702

132.131.909

747 DBV Verzekeringen

0

0

12.477.596

13.618.651

12.477.596

13.618.651

771 Kemper

0

0

216.510

202.727

10.707.636

7.045.059

781 Sea Lloyd Securex Vereniging 805 voor Onderlinge Verz.

0

0

0

-197

0

-197

0

0

1.915.994

1.877.422

1.915.994

1.877.422

18.508.673

15.274.133

0

0

18.508.673

15.274.133

847 Sunassistance

0

0

2.136.446

1.965.647

3.754.968

3.972.791

850 Satrex

0

0

472.583

521.792

472.583

521.792

15.479.339

169.805.552

31.449.755

35.462.606

46.929.094

205.268.158

868 Assubel Gewaarborgd Loon

0

0

241.918

215.791

241.918

215.791

870 L'Alliance Batelière de la Sambre belge

0

0

2.501.518

2.463.169

2.501.518

2.463.169

878 Justitia

0

0

10.927.766

10.558.702

11.048.664

10.683.293

897 Pro Deo N.V

0

0

67.179

67.526

67.179

67.526

900 Safe Insurance

0

0

3.344.059

3.685.135

3.344.059

3.685.135

906 Assar Belgische Assurantiemaatschappij

0

0

6.242.579

6.020.813

6.242.579

6.020.813

921 European Mutual Assoc. for Nuclear Ins.

0

0

69.138

284.900

16.827.087

16.949.627

933 MDV Verzekeringen Cigna Life Insurance 938 Company of Europe

0

0

177.046

188.672

177.046

188.672

708.728

762.198

0

0

139.322.457

194.212.777

809 Voorzorgskas voor Apothekers

858 Argenta Assuranties

941 Boonen L. Ch

0

0

513.735

595.886

513.735

595.886

944 Securex Leven

20.560.958

23.230.772

0

0

20.560.958

23.230.772

945 OVMB, O.V.V. voor Zelfstandigen

13.624.972

16.691.886

0

0

13.624.972

16.691.886

0

0

11.277.866

12.707.758

20.801.762

23.440.597

14.523.635

16.613.576

0

0

14.523.635

16.613.576

947 BVIH (Mondial Assistance) Aanvullende 948 Pensioenverz. Zelfstandigen 949 Unies voor Middenstand - Leven

1.782.355

1.216.537

0

0

1.782.355

1.216.537

952 Contassur Contibel Levensverzekeringen

74.822.694

80.148.761

0

0

74.822.694

80.148.761

956 Citilife

25.493.967

28.963.925

0

0

29.577.669

33.114.791

0

0

9.330.464

10.157.933

9.330.464

10.157.933

34.900.954

45.837.992

0

0

34.900.954

45.837.992

1.360.787

1.826.852

0

0

1.360.787

1.826.852

0

0

10.944.747

12.262.276

11.315.422

12.340.313

764.007.002

0

45.138

0

764.052.140

0

0

0

193.803

184.036

193.803

184.036

964 Partners Verzekeringen 971 Belstar Verzekeringen 980 Apra Leven 983 Zurich Universal (ex Transeurop Assur) 992 Alpha Life 994 Sint-Donatusgilde

58

1999


2000 - 2001

Leven Code

Benaming

997 Antverpia-Leven 998 TVM België 999 BBL Life 1001 Mega 1003 Mega Life 1009 Protect 1010 Zurich International België

1999

B.O.A.R. 2000

1999


1999

2000

9.820.078

0

0

0

9.820.078

0

0

0

5.564.516

5.522.696

5.958.295

5.929.341

359.538.546

392.352.113

0

0

359.538.546

392.352.113

0

0

36.791.911

32.135.801

36.791.911

32.135.801

147.549.647

117.625.800

0

0

147.549.647

117.625.800

0

0

5.481.050

5.605.096

5.572.250

5.623.688

0

0

349.456

3.040.315

1.144.351

5.743.768

11.803.401

11.764.704

0

0

11.803.401

11.764.704

1015 ATV

0

0

7.148.555

8.659.516

7.148.555

8.659.516

1017 Libra-Re

0

0

178.706

150.571

178.706

150.571

1019 Providis

0

0

14.527.975

17.912.984

14.527.975

17.912.984

1023 Amazon Insurance

0

0

8.416.778

8.395.236

17.996.474

17.385.590

1024 Hannover International (België) Europaea 1025 Rechtsbijstandverzekering

0

0

40.503.620

42.773.284

44.087.293

47.230.211

0

0

3.910.967

0

3.913.396

0 7.685.467

1012 ZA Verzekeringen

0

0

5.240.123

7.685.467

5.240.123

1030 FINA Life

1029 BBL Insurance

5.877.060

7.382.443

0

0

5.877.060

7.382.443

1034 CB Direct

0

0

31.863.490

35.418.680

31.863.490

35.418.680

4.035.930

3.070.062

1.802.260

2.108.855

5.838.190

5.178.917

1035 CB Direct Life 1037 Piette en Partners

0

0

9.795.488

10.254.785

9.795.488

10.254.785

1046 Ocean Transport Insurance Mutual

0

0

155.132

967

4.634.272

-44.073

1051 Fina Insurance

0

0

11.166.974

0

17.050.082

22.381

5.861.665

7.110.082

87.234

348.117

5.948.899

7.458.199

13.052.139

17.986.311

0

0

13.052.139

17.986.311

2.731.638

26.153

0

0

2.731.638

26.153

0

0

1.658.358

1.252.011

1.658.358

1.252.011

147.661.496

101.095.466

0

0

148.113.529

101.715.398

1052 Onderlinge Verzekeringsvereniging VEV 1053 Korfina (Life) 1054 Conac Pension Trust NV 1055 Garantiefonds Reizen 1056 Cardif Leven 1370 HBK Leven

11.817.977

9.951.958

171.047

165.519

11.989.024

10.117.477

1395 Verzekering van De Post - Leven

17.531.179

71.931.239

9.693

15.518

17.540.872

71.946.757

1396 Verzekering van De Post

0

0

1.858.135

3.347.158

1.858.135

3.347.158

1400 Arces

0

0

739.243

873.924

739.243

873.924

1401 Europ Assistance (Belgium)

0

0

30.930.220

34.006.852

31.991.080

34.974.629

1455 Touring Verzekeringen

0

0

10.248.885

14.655.019

10.248.885

14.655.019

1525 ACTELdirect

0

0

5.758.839

9.023.820

5.758.839

9.023.820

2.088.800

2.927.375

0

0

2.088.800

2.927.375

1528 Rijksdienst voor Pensioenen / BW 1529 Toekomst van de journalist Benefits 1530 L'Intégrale

992

26.153

0

0

992

26.153

56.246.619

51.210.216

0

0

56.246.619

51.210.216

1532 Amifor

0

0

87.135

89.292

87.135

89.292

1554 Korfina Insurance

0

0

0

251.984

0

251.984

1560 Mundialis WHESTIA, Assurances Wallonnes 2168 Logement

0

0

0

19.067

0

19.067

0

4.547.904

10.024.824.807

12.902.276.361

5.710.948.754

5.831.144.721

Total

4.547.904

18.982.513.934 22.225.830.468

Tabel 31. Incasso van de ondernemingen in 1999 en 2000

59


2000 - 2001

b . Het incasso van de verzekeraars arbeidsongevallen (wet van 10 april 1971) Tabel 32 geeft, op 31 december 2000 voor elke verzekeraar de premieontvangsten (na ristorno’s en vernietigingen) weer, geklasseerd volgens zijn marktaandeel. Rang

Benaming

Incasso (in euro)

Marktaandeel

1

Axa Royale Belge

236.314.790

27,3%

2

Fortis AG

117.476.073

13,6%

3

Assubel

77.505.199

8,9%

4

Winterthur- Europe Verzekeringen

61.091.327

7,0%

5

De Federale Verzekeringen

59.044.023

6,8%

6

KBC Verzekeringen

51.415.547

5,9%

7

APRA

38.241.146

4,4%

8

Zurich

37.495.383

4,3%

9

Mercator & Noordstar

36.847.811

4,3%

10

OMOB

32.379.257

3,7%

11

CGU NV & CGU Insurance Ltd.

30.526.575

3,5%

12

De Vaderlandsche

29.236.910

3,4%

13

Securex

17.015.783

2,0%

14

P&V

13.958.190

1,6%

15

Fidea

12.308.930

1,4%

16

Generali Belgium

10.368.320

1,2%

17

De Volksverzekering

5.293.221

0,6%

18

Mauretus

Algemeen totaal

177.046

0,02%

866.695.531

100,00%

Tabel 32. Rangschikking van de verzekeraars arbeidsongevallen (Bron : Ministerie van Sociale Zaken)

60


2000 - 2001

c. Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen in 1999 en 2000 Tabellen 33 tot 35 hernemen de twintig grootste ondernemingen in leven, B.O.A.R. en voor het geheel van de activiteiten. Rang 1

Code Benaming 394

De Verzekeringen van Fortis Bank

Incasso in euro 1999 1.514.598.316

2000

Marktaandeel 1999

2000

3.107.804.569

15,11%

24,09%

2

14

KBC Verzekeringen

1.145.732.686

1.657.439.161

11,43%

12,85%

3

79

Fortis AG (ex AG1824)

1.029.619.088

1.371.280.022

10,27%

10,63%

4

130

De Volksverzekering

761.084.113

1.069.632.052

7,59%

8,29%

5

662

OMOB Gemeenschappelijke Pensioenkas

1.003.120.186

969.384.109

10,01%

7,51%

6

39

AXA Royale Belge

792.067.829

966.509.783

7,90%

7,49%

7

37

DEXIA Verzekeringen

108.350.269

442.987.414

1,08%

3,43%

8

97

AGF Belgium Insurance

362.170.010

411.749.137

3,61%

3,19%

9

999

BBL Life

359.538.546

392.352.113

3,59%

3,04%

10

51

ING Insurance (ex De Vaderlandsche)

267.906.986

311.896.657

2,67%

2,42%

11

664

Swiss Life Belgium

203.037.960

238.969.283

2,03%

1,85%

12

67

Winterthur-Europe Verzekeringen

135.232.388

176.426.888

1,35%

1,37%

13

858

Argenta Assuranties

14

1003 Mega Life

15.479.339

169.805.552

0,15%

1,32%

147.549.647

117.625.800

1,47%

0,91%

15

96


99.296.057

109.899.479

0,99%

0,85%

16

145

Generali Belgium

92.072.935

103.074.326

0,92%

0,80%

17

1056 Cardif Leven

147.661.496

101.095.466

1,47%

0,78%

18

735

Hamburg-Mannheimer

85.024.777

100.503.471

0,85%

0,78%

19

703

Zurich Leven

78.566.010

97.037.697

0,78%

0,75%

20

58

P&V Verzekeringen

84.312.728

94.658.837

0,84%

0,73%

8.432.421.366 12.010.131.816

84,12%

93,09%

10.024.824.807 12.902.276.361 100,00%

100,00%

Twintig grootste ondernemingen Geheel van de markt Tabel 33.

Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen: levensverzekering, rechtstreekse verrichtingen in België

61


Rang

Incasso in euro 1999

2000

Marktaandeel 1999

2000

1

39

AXA Royale Belge

984.357.967

1.037.290.375

17,24%

17,79%

2

79


659.027.414

563.880.030

11,54%

9,67%

3

14

KBC Verzekeringen

457.525.254

458.715.539

8,01%

7,87%

4

165

OMOB Ongevallen Gemeen recht en BA

424.145.126

442.667.433

7,43%

7,59%

5

97


356.696.519

366.848.828

6,25%

6,29%

6

96


260.866.090

275.232.809

4,57%

4,72%

7

67


150.914.281

247.089.978

2,64%

4,24%

8

130

De Volksverzekering

169.013.880

177.986.956

2,96%

3,05%

9

51


166.067.194

174.629.387

2,91%

2,99%

10

394


138.526.518

143.837.240

2,43%

2,47%

11

58

P&V Verzekeringen

126.067.988

132.983.373

2,21%

2,28%

12

739

DKV International

106.501.702

132.131.909

1,86%

2,27%

13

59

CGU nv

124.406.431

123.370.336

2,18%

2,12%

14

145

Generali Belgium

118.549.674

122.589.471

2,08%

2,10%

15

72

Zurich, Verzekeringsmaatschappij

111.330.246

110.309.842

1,95%

1,89%

16

33

FIDEA

86.427.557

93.760.099

1,51%

1,61%

17

87

De Federale Verzekeringen B.O.A.R.

77.052.125

82.191.156

1,35%

1,41%

18

661

OMOB Brand

73.459.057

76.724.608

1,29%

1,32%

19

342

Gerling Namur-Kredietverzekeringen

60.097.744

63.076.730

1,05%

1,08%

20

167

ZELIA

51.211.061

52.130.174

0,90%

0,89%

Twintig grootste ondernemingen

4.702.243.828

4.877.446.273

82,34%

83,64%

Geheel van de markt

5.710.948.754

5.831.144.721 100,00%

100,00%

Tabel 34.

62

Code Benaming

2000 - 2001

Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen: B.O.A.R., rechtstreekse verrichtingen in België


2000 - 2001

Rang

Code Benaming

Incasso in euro 1999

2000

Marktaandeel 1999

2000

1

394


1.653.318.889

3.251.648.871

8,71%

14,63%

2

39

AXA Royale Belge

2.081.012.025

2.269.994.273

10,96%

10,21%

3

14

KBC Verzekeringen

1.669.830.614

2.179.916.212

8,80%

9,81%

4

79


1.834.286.799

2.073.235.258

9,66%

9,33%

5

130

De Volksverzekering

952.118.648

1.272.045.791

5,02%

5,72%

6

600

ACE Insurance

1.140.825.485

1.232.706.774

6,01%

5,55%

7

662

OMOB Gemeenschappelijke Pensioenkas

1.003.120.186

969.435.026

5,28%

4,36%

8

97


735.198.251

805.024.729

3,87%

3,62%

9

472

Chubb Insurance Company of Europe

553.110.939

676.725.072

2,91%

3,04%

10

51


462.407.047

516.778.425

2,44%

2,33%

11

67


352.861.683

504.496.616

1,86%

2,27%

12

37

DEXIA Verzekeringen

136.066.277

472.517.408

0,72%

2,13%

13

165

OMOB Ongevallen Gemeen recht en BA

424.145.126

442.667.433

2,23%

1,99%

14

96


399.327.169

427.351.704

2,10%

1,92%

15

999

BBL Life

359.538.546

392.352.113

1,89%

1,77%

16

145

Generali Belgium

264.955.417

284.213.099

1,40%

1,28%

17

58

P&V Verzekeringen

230.699.903

253.089.571

1,22%

1,14%

18

664

Swiss Life Belgium

211.532.006

246.471.087

1,11%

1,11%

19

342

Gerling Namur-Kredietverzekeringen

193.472.145

215.900.262

1,02%

0,97%

20

858

Argenta Assuranties

46.929.094

205.268.158

0,25%

0,92%

Twintig grootste ondernemingen

14.704.756.249 18.691.837.882

77,46%

84,10%

Geheel van de markt

18.982.513.934 22.225.830.468 100,00%

100,00%

Tabel 35.

Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen : geheel van de activiteiten

63


2000 - 2001

5. Rendabiliteit a. De verzekeringen B.O.A.R.: Grafieken 1 . Ongevallen Verdiende premies (in duizend euro)

Bedrijfsratio's in functie van de verdiende premies

Commissielonen Bedrijfskosten

Schadelast in functie van de verdiende premies

Saldi in functie van de verdiende premies

Technisch saldo Bruto technisch-financieel saldo

Grafiek 19. Ongevallenverzekering

2 . Ziekte Verdiende premies (in duizend euro)






Grafiek 20. Ziekteverzekering

64

2000 - 2001


3 . Voertuigcasco Verdiende premies (in duizend euro)






Grafiek 21. Verzekering voertuigcasco

4. Transport (casco, burgerrechtelijke aansprakelijkheid en goederen) Verdiende premies (in duizend euro)




Saldi in functie van de verdiende premies Technisch saldo Bruto technisch-financieel saldo

Grafiek 22. Transportverzekering

65


2000 - 2001

5. Brand en andere schade aan goederen Verdiende premies (in duizend euro)





Technisch saldo Bruto technischfinancieel saldo

Grafiek 23. Verzekering brand en andere schade aan goederen

6. Burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen Verdiende premies (in duizend euro)






Grafiek 24. Verzekering burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen

66


2000 - 2001

7. Algemene burgerrechtelijke aansprakelijkheid Verdiende premies (in duizend euro)




Saldi in functie van de verdiende premies Technisch saldo Bruto technischfinancieel saldo

Grafiek 25. Verzekering algemene burgerrechtelijke aansprakelijkheid

8. Krediet en borgtocht Verdiende premies (in duizend euro)






Grafiek 26. Verzekeringen krediet en borgtocht

67


2000 - 2001

9. Diverse geldelijke verliezen Verdiende premies (in duizend euro)






Grafiek 27. Verzekering diverse geldelijke verliezen

10. Rechtsbijstand Verdiende premies (in duizend euro)






Grafiek 28. Verzekering rechtsbijstand

68


2000 - 2001

11. Hulpverlening Verdiende premies (in duizend euro)




Saldi in functie van de verdiende premies Technisch saldo Bruto technisch-financieel saldo

Grafiek 29. Verzekering hulpverlening

DIV. GELD. VERLIEZEN

TRANSPORT

KREDIET / BORGTOCHT

HULPVERL.

RECHTS- BIJSTAND

O N G E VA L L E N

ALGEMENE BA

ZIEKTE

CASCO MOTORRIJTUIGEN

BRAND

BA MOTORRIJTUIGEN

Premies + bijkomende kosten

12. Algemeen overzicht van de B.O.A.R. - verzekeringen

Grafiek 30. Verdeling van het incasso B.O.A.R. (in miljoen euro)

69


CASCO MOTORRIJTUIGEN

DIV. GELD. VERLIEZEN

RECHTS- BIJSTAND

KREDIET / BORGTOCHT

HULPVERL.

BRAND

TRANSPORT

ZIEKTE

ALGEMENE BA

O N G E VA L L E N

BA MOTORRIJTUIGEN

Technisch-fiancieel saldo

2000 - 2001

Grafiek 31. Verdeling van het bruto technisch-financieel saldo B.O.A.R. (in miljoen euro)

b . De verzekeringen B.O.A.R.: Synthese Uit de tabellen inzake de rendabiliteit per verzekeringstak kunnen de volgende ontwikkelingen worden afgeleid : Als gevolg van de aanhoudende daling die de schadelast van de tak ongevallen sinds 1997 kent, gaat het brutosaldo vóór beleggingsopbrengsten er continu op vooruit. In de tak ziekte stijgt het incasso opvallend, namelijk met + 14,08% ten opzichte van 1999. De beleggingsopbrengsten slinken aanzienlijk. Tevens daalt echter ook de schadelast. Niettemin bedraagt het bruto technisch-financieel saldo toch nog om en bij de 5% van de verdiende premies. De schadelast van de tak voertuigcasco, die jarenlang gunstig evolueerde, blijft sinds 1998 gestaag toenemen. Het incasso loopt op met 6% en groeit daarmee even sterk aan als in 1999. Het bruto technisch-financieel saldo belandt in de rode cijfers ten belope van -5,56% van de verdiende premies. Het incasso van de tak transport vermindert met 17,86% ten opzichte van 1999, wat onder meer te verklaren is door de overdracht van een gedeelte van deze activiteit naar ondernemingen die niet onder toezicht staan van de Controledienst. In de tak brand en andere schade aan goederen is de terugval van de winst ronduit dramatisch. Het bruto technisch-financieel saldo haalt nog maar een luttele 0,05% van de verdiende premies in het jaar 2000, tegen 9,04% het jaar daarvoor. Deze achteruitgang is in hoofdzaak te wijten aan de slechte technische resultaten in de categorie “bedrijfsrisico’s”.

70

2000 - 2001


De tak burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen bereikt een positief bruto technisch-financieel saldo van 12,02% van de verdiende premies, een percentage dat iets lager is dan dat van 1999. De beleggingsproducten gingen erop achteruit, maar daartegenover staat dat de schadelast teruggelopen is van 82,05% tot 78,11% van de verdiende premies. De ratio “schadelast op verdiende premies” van de tak algemene burgerrechtelijke aansprakelijkheid heeft zijn laagste niveau bereikt in de 7 jaar die in de grafiek zijn weergegeven. Ondanks deze verbetering is het bruto technisch-financieel saldo ten opzichte van het afgelopen jaar op de terugtocht en bedraagt 19,09% tegenover 22,74% van de verdiende premies in 1999. De schadelast uitgedrukt ten opzichte van de verdiende premies, vertoont in 2000 een opmerkelijke stijging in de takken krediet/borgtocht, namelijk van 40,64% in 1999 tot 75,18% een jaar later. De bruto technische en technisch-financiële saldi die steeds ruimschoots positief waren in de voorbije jaren, staan voor de eerste maal in het rood. Dit fenomeen is te verklaren door de verhoging van de schadelast van een onderneming in de tak krediet. In de tak diverse geldelijke verliezen wordt de verbetering van de schadelast afgezwakt door de forse verhoging van de commissielonen ten opzichte van de verdiende premies. Ook hier is dit toe te schrijven aan één enkele onderneming. Niettemin gaan de technische saldi er met enkele percenten op vooruit. In de takken rechtsbijstand en hulpverlening wordt het grillige verloop met ups en downs van de schadelast ten opzichte van de verdiende premies eens te meer bevestigd. Beide takken vertonen een negatief bruto technisch saldo vóór beleggingsopbrengsten. Ten opzichte van 1999 gaat het incasso BOAR er met iets meer dan 2% op vooruit tot 5,831 miljard euro. Het bruto technisch-financieel saldo daarentegen daalt aanzienlijk, met 10,09% van de verdiende premies in 1999 tot 6,84% in 2000. Deze daling vloeit voort uit een sterke vermindering van de netto beleggingsopbrengsten die ten opzichte van de verdiende premies tot op 15,38% terugvallen in 2000, tegen 21,44% het jaar daarvoor.

71


2000 - 2001

c. De levensverzekering 1 . De rendabiliteit van de rechtstreekse levensverzekeringsactiviteit in België Voor het nazicht van de rendabiliteit en de daarmee samenhangende winstdeling, baseert de Dienst zich op de desbetreffende en de aanvullende statistieken. Een element dat hierbij een bijzondere aandacht blijft genieten, is de invloed op de resultaten van de verdeling van de opbrengsten en kosten van de beleggingen over de diverse verzekeringsactiviteiten en -producten. a) De levensverzekeringsactiviteit niet verbonden met beleggingsfondsen (takken 21, 22 en 26) 1 ) Algemeen Een overzicht van de levensverzekeringsactiviteit niet verbonden met beleggingsfondsen wordt weergeven in tabel 36 2 .

2

72

Voor commentaar over de inhoud van de rubrieken verwijzen wij u naar vorige verslagen.


2000 - 2001

Individueel

Groep

Algemeen Totaal

Omschrijving Hoofd I.

II. III.

PREMIES EN BIJKOMENDE KOSTEN (+) Toename (+)/afname (-) t.o.v. vorig boekjaar (%) UITKERINGEN, BEHEERSKOSTEN EN TERUGWINNING (-) TECHNISCHE VOORZIENINGEN …(-) 1.

Aanvullend

Hoofd

Aanvullend

3.230.806

74.708

2.775.326

54.114

6.134.955

+0,32%

+0,71%

+4,51%

+18,96%

+2,32%

1.821.823

33.477

2.263.464

18.892

4.137.656

1.987.078

16.973

1.615.427

29.032

3.648.510

Voorziening voor verzekering 'leven' A. Begin Boekjaar

24.805.554

222.102

21.886.427

77.332

46.991.415

Z.

Einde Boekjaar

26.884.160

233.288

23.485.312

98.752

50.701.512

T.

Overgebracht (externe)

123.778

48

14.583

-177

138.232

2. Voorzieningen voor te betalen schaden A. Begin Boekjaar

142.303

84.628

42.068

36.858

305.858

Z.

Einde Boekjaar

174.716

89.819

49.676

44.249

358.460

T.


1.059

-644

-3.724

-45

-3.355

A. Begin Boekjaar

3.295

3.881

35.555

2.783

45.515

Z.

3.363

3.881

37.311

2.783

47.339

3. Andere technische voorzieningen

T. 4. T.

Einde Boekjaar Overgebracht (externe) Intern overgebrachte voorzieningen (alle)

-827

IV.

5. Terug te vorderen technische kosten ANDERE TECHNISCHE LASTEN EN OPBRENGSTEN: saldo (-)

-1.113

V.

WINSTDELING EN RESTORNO'S (-)

20.677

VI.

ACQUISITIEKOSTEN EN COMMISSIELONEN (-)

VII. NETTO-ADMINISTRATIEKOSTEN(-) VIII. BELEGGINGSOPBRENGSTEN (+) S3.

BRUTO TECHNISCH-FINANCIEEL SALDO

X.

AFGESTANE HERVERZEKERING (+)

S4.

TECHNISCH-FIN. SALDO NA HERVERZEKERING

XI.

WIJZIGING V/H FONDS VOOR TOEKOMSTIGE DOTATIES (-) NETTO TECHNISCH-FINANCIEEL SALDO (technische rekening)

S5.

XII. VARIATION DE LA VALEUR DE ZILLMERISATION (-) S6. NETTO TECHNISCH-FINANCIEEL SALDO met Zillmering

443.237

-18.036

-109

-18.864

12.190

-5

10.963

103.663

6.706

569.965

-2.315 16.359

18.363

174.023

4.466

84.950

3.694

267.132

1.769.870

22.202

1.565.086

8.431

3.365.589

554.950

25.745

263.033

4.227

847.955

35.836

-111

6.850

-4.306

38.269

590.786

25.633

269.884

-79

886.224

-20.409

2

-19.731

3

-40.135

611.195

25.631

289.615

-82

926.358

-35.471 575.723

-226 25.631

289.388

-35.698 -82

890.661

Tabel 36. Statistieken voor de rendabiliteit van de takken 21, 22 en 26 (in duizend euro)

Het premie-incasso neemt in 2000 opnieuw toe, nl. met 2%. Deze stijging is hoofdzakelijk toe te schrijven aan de groepsverzekeringen die met 4,5% toenemen. Het premieincasso van de individuele levensverzekeringen daarentegen stijgt nog nauwelijks. Meer details over de winstdeling worden in tabellen 46 en 47 van dit verslag verstrekt. Het gebruik van het fonds voor toekomstige toewijzingen (dotaties) door een verzekeringsonderneming heeft een rechtstreekse invloed op haar netto technisch-financieel saldo.

73


2000 - 2001

Ter herinnering, dit fonds bevat sommen voortkomende van de levensverzekeringsactiviteit die aan verzekerden of aan aandeelhouders van de verzekeringsondernemingen mogen verdeeld worden doch waarover op de datum van het afsluiten van het boekjaar nog geen beslissing is genomen. In 2000 neemt de omvang van het fonds voor toekomstige toewijzingen (dotaties) globaal af. Deze daling heeft een gunstige weerslag op het netto technisch-financieel saldo. De afname van dit fonds is evenwel nog beperkt (3%) en eind boekjaar 2000 beloopt het bedrag ervan nog 1,131 miljard euro. Tabel 36 omvat ook de gegevens over de verrichtingen “buitenwettelijke voordelen” van bezoldigde werknemers (bedoeld door het K.B. van 14 mei 1969 betreffende de toekenning van buitenwettelijke voordelen aan de werknemers bedoeld bij koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen van bezoldigde werknemers). Tabel 37 geeft de nieuwe productie weer van de premies van het boekjaar, terwijl tabel 38 het premie-incasso en de voorzieningen voor verzekering leven betreft. Tabel 37 bevat eveneens het aantal nieuwe overeenkomsten die een onderneming heeft afgesloten. Vastgestelde premies Omschrijving

Nieuwe zaken Aantal

1. Bedrijfleidersverzekeringen

12.142

2. Groepsverzekeringen 3. Pensioensparen 4. Verzekeringen bij hypothecaire leningen 1. Schuldsaldoverzekeringen 2. Gemengde verzekerigen

Flexibele premies

Verhogingen

Bedragen

Bedragen

Nieuwe zaken Aantal

16.131

3.594

88.077

65.284

Bedragen

1.597

Verhogingen

Koop sommen

Bedragen

Montant

14.317

609

43.638

27.108

3.408

501.254

1.058

46.531

19.385

4.418

27.531

13.621

156.257

36.310

6.208

1

3

155.695

34.939

4.952

21.966 33.428 26.077

562

1.371

1.256

1

3

7.350

5. Overlijdensverzekeringen

85.226

10.815

3.363

15

17

53.989

6. Andere fiscaal vrijgestelde verzekeringen

26.505

13.036

16.376

18.749

19.311

2.822

7. Renteverzekeringen 8. Overige verzekeringen 1. Tak 21

116.902

66.583

102.766

43.213

21.704 134.435 273.634 8.138

59.269 115.955

91.459 7.068.374 91.127

1. Koopsommen van korte duur 2. K.B. 14 mei 1969 - individueel 3. Overige

89.109 34.276

678.472 336.790

63

49

45

102.703

43.164

8.093

355 59.269 115.955

91.127

2. Tak 26

341.328 2.866

1. Koopsommen van korte duur

2.866

2. Overige 3. Tak 23 Totaal (1+2+3+4+5+6+7+8)

Tabel 37.

74

14.136

23.370

443.563 250.338

13.566

75.166 157.679

120.947 182.328

348.011

332 6.387.036 99.356 7.846.035

Productie van levensverzekeringspremies (met inbegrip van groepsverzekeringen) (bedragen in duizend euro)


2000 - 2001

Bij de interpretatie van deze tabellen dient er rekening mee te worden gehouden dat deze tabellen lijn per lijn worden ingevuld, te beginnen met de eerste, zodat een verzekeringscontract vermeld op de eerste lijn niet meer in één van de daarna volgende lijnen wordt opgenomen, niettegenstaande het ook aan de omschrijving van één van die volgende lijnen kan beantwoorden. Omschrijving

Koopsommen

1. Bedrijfleidersverzekeringen

Vastgestelde premies

Voorziening voorverzekering leven

Flexibelepremies

43.638

1%

127.860

3%

37.053

1.497.139

2%

501.254

6%

2.333.835

59%

102.837

10% 24.221.646

38%

3. Pensioensparen

21.966

0%

224.798

6%

128.983

12%

3.214.961

5%

4. Verzekeringen bij hypothecaire leningen

33.428

0%

339.626

9%

2.351

0%

2.523.016

4%

1. Schuldsaldoverzekeringen

26.077

0%

234.410

6%

2.343

0%

619.724

1%

2. Gemengde verzekerigen

7.350

0%

105.216

3%

8

0%

1.903.292

3%

5. Overlijdensverzekeringen

53.989

1%

112.663

3%

69

0%

1.208.642

2%

6. Andere fiscaal vrijgestelde verzekeringen

89.109

1%

478.032

12%

184.889

18%

8.493.407

13%

0%

2. Groepsverzekeringen

7. Renteverzekeringen 8. Overige verzekeringen

4%

34.276

0%

0

0%

0

696.875

1%

7.068.374

90%

367.644

9%

580.410

56% 21.836.921

34%

1. Tak 21 1. Koopsommen van korte duur 2. K.B. 14 mei 1969 - individueel

678.472

9%

287.172

7%

384.679

37%

9.728.954

15%

336.790

4%

0

0%

0

0%

1.474.234

2%

355

0%

520

0%

0

0%

41.486

0%

341.328

4%

286.652

7%

384.679

37%

8.213.234

13%

2.866

0%

0

0%

0

0%

8.650

0%

2.866

0%

0

0%

0

0%

8.650

0%

0

0%

0

0%

0

0%

0

0%

6.387.036

81%

80.472

2%

19% 12.099.316

19%

3. Overige 2. Tak 26 1. Koopsommen van korte duur 2. Overige 3. Tak 23 Totaal (1+2+3+4+5+6+7+8)

7.846.035 100%

3.984.458 100%

195.731

1.036.593 100% 63.692.607 100%

Tabel 38. Premie-incasso en de voorziening voor verzekering leven (bedragen in duizend euro)

In de volgende tabel wordt de evolutie van het netto technisch financieel saldo S4 weergegeven voor de laatste vijf boekjaren zowel in absolute cijfers als uitgedrukt in verhouding tot de som (verder aangeduid door ∑1) van de premies, de ontvangen overgedragen voorzieningen en de technische voorzieningen bij het begin van het boekjaar.

Jaar

Individueel Hoofd

Groep

Aanvullend

Hoofd

Aanvullend

2000

590.786

2,1%

25.633

6,6% 269.884

1,1%

-79

0,0%

Algemeentotaal 886.224

1,6%

1999

784.985

2,8%

26.143

7,1% 800.850

3,3%

9.650

6,1%

1.621.627

3,1%

1998

888.161

3,7%

23.002

6,8% 752.508

3,4%

4.757

3,5%

1.668.428

3,6%

1997

431.749

2,1%

20.069

6,2% 191.699

1,0%

10.241

8,9%

653.758

1,6%

1996

307.874

1,7%

24.779

8,1%

0,7%

5.377

5,8%

459.761

1,3%

121.731

Tabel 39. Evolutie van het technisch financieel saldo S4 (in duizend euro en in functie van Σ 1 )

Deze tabel toont dat het resultaat van de niet met beleggingsfondsen verbonden rechtstreekse levensverzekeringsactiviteit in België voor het boekjaar 2000 afneemt. Tevens valt de rendabiliteit van de groepsverzekeringen en van de individuele levensverzekeringen terug op het niveau van 1997. In tabel 40 worden de ondernemingen ingedeeld volgens de behaalde rendabiliteit uitgedrukt als de verhouding van het technisch financieel saldo S4 na de winstverdeling tot de eerder vermelde som ∑1. Het verslag van het boekjaar 1996 bevatte een analoge tabel (zie p. 75). Deze werd omgevormd en opgenomen in de tabel 40.

75


2000 - 2001

In 2000 Aantal Aandeel ondernemingen premie-incasso

In 1996 Aantal Aandeel ondernemingen premie-incasso

]-∞,0.00%]

13

4%

11

]0.0%,0.5%]

8

20%

15

16%

]0.5%,1.0%]

9

22%

7

26%

3%

]1.0%,1.5%]

3

3%

8

25%

]1.5%,2.0%]

7

21%

5

15%

]2.0%,2.5%]

8

11%

9

7%

]2.5%,3.0%]

1

12%

2

5%

]3.0%,+∞[

8

8%

15

3%

Totaal

57

100%

72

100%

Tabel 40. Vergelijking v/d rentabiliteit in de boekjaren 1996 en 2000

]3.0%,+∞[

]2.5%,3.0%]

]2.0%,2.5%]

]1.5%,2.0%]

]1.0%,1.5%]

]0.5%,1.0%]

]0.0%,0.5%]

]-∞,0.00%]

Aandeel

premie-incasso

De gegevens van tabel 40 zijn beter zichtbaar op de volgende grafiek :

Grafiek 32. Vergelijking v/d rentabiliteit v/d Belgische verzekeraars in boekjaren 1996 en 2000

Het valt op dat het aandeel in het premie-incasso voor de groep van verzekeraars waarvan deze rendabiliteitsratio tussen 1% en 1,5% bedraagt, van 25% in 1996 tot 3% in 2000 is teruggevallen. De markt heeft zich als het ware in twee gesplitst. Gelet op de evolutie van de resultaten is het voor de verzekeringsondernemingen aangeraden om het renterisico met de nodige voorzichtigheid te blijven behandelen. Het aanwenden van te lage toeslagen of onvoldoende veilige sterftetafels, kan bovendien een negatieve invloed hebben op een eventueel renterisico, d.i. het risico dat de gerealiseerde financiële opbrengsten de vooropgestelde niet kunnen halen.

76

2000 - 2001


In tabel 41 wordt een overzicht gegeven van de evolutie van de actuariële rendementen3 van OLO’s met een looptijd van 1, 5 en 8 jaar. Dalende actuariële rendementen wijzen namelijk op een toenemend renterisico voor de verzekeringsondernemingen, omdat veel levensverzekerings-verrichtingen een resterende looptijd hebben van meer dan 20 jaar en bijgevolg moet het spaargedeelte van de verzekeringspremies meerdere malen worden herbelegd. Anderzijds voorziet het ontwerp van K.B. betreffende de levensverzekeringsactiviteit dat het huidig systeem van maximaal toegelaten technische rentevoeten voor levensverzekering van hoogstens acht jaar (art. 22, §3 van het K.B. van 17 december 1992 betreffende de levensverzekeringsactiviteit, gewijzigd door het K.B. van 30 april 1999) vervangen wordt door “spotrates”. Vertrekkende van de actuariële rendementen van de OLO’s met een looptijd van 1 tot en met 8 jaar, kunnen ook deze spotrates berekend worden. Zowel het systeem van actualisatie met actuariële rendementen als het systeem van actualisatie met spotrates moeten leiden tot dezelfde prijs of koers van een obligatie. Het onderscheid tussen beide soorten interestvoeten ligt in de wijze waarop ze moeten toegepast worden. Bij een actuarieel rendement van een obligatie worden alle verschuldigde bedragen (de coupons (of de nominale intrest) en de hoofdsom) geactualiseerd met dezelfde intrestvoet die gelijk is aan dat actuarieel rendement. Als gevolg hiervan verschillen de actuariële rendementen van de onderscheiden obligaties meestal van elkaar. Bij spotrates worden elke bedrag geactualiseerd tegen een intrestvoet die enkel afhangt van de duur tot aan de vervaldag van een verschuldigd bedrag. Het kan dus gebeuren dat bij spotrates de coupons afzonderlijk en de hoofdsom van een obligatie tegen verschillende intrestvoeten worden geactualiseerd. Aan de hand van dit principe kan het verband tussen beide systemen van intrestvoeten opgesteld worden. Ter illustratie worden op basis van de gegevens van het Rentenfonds die spotrates voor het verleden berekend en bij de tabel met de actuariële rendementen gevoegd. De toegepaste formules staan naast de tabel. De bijhorende grafiek, toont dat de spotrates (2) voor acht jaar lichtjes hoger lagen dan de actuariële rendementen van eenzelfde duur. Tegenwoordig worden de maximale interestvoeten anders afgeleid uit de actuariële rendementen van die OLO’s. Er wordt namelijk een herbelegging van de coupons verondersteld tegen de rentevoet voor levensverzekeringen op lange termijn. Deze methode impliceert dat de maximale intrestvoet voor een bepaalde duur normaliter lager ligt dan het actuarieel rendement voor diezelfde looptijd.

3

Bron: NBB (www.bnb.be/SDQ/n/TAB/Dom236/ORG/6T4KVF0C.CSV).

77


Tijdstip

2000 - 2001

Act. rendement in (1)

Toegepaste formules:

Spotrate sn (2)

1 jaar

5 jaar

8 jaar

1 jaar

5 jaar

8 jaar

31-12-1993

6,00%

5,86%

6,28%

6,00%

5,87%

6,36%

30-06-1994

5,88%

7,21%

7,78%

5,88%

7,30%

7,97%

31-12-1994

6,11%

7,98%

8,33%

6,11%

8,08%

8,48%

30-06-1995

5,00%

6,80%

7,36%

5,00%

6,90%

7,55%

31-12-1995

3,72%

5,54%

6,43%

3,72%

5,65%

6,68%

30-06-1996

3,50%

5,67%

6,48%

3,50%

5,78%

6,72%

s k : spotrate voor k jaar

31-12-1996

3,14%

4,78%

5,62%

3,14%

4,87%

5,82%

30-06-1997

3,35%

4,69%

5,49%

3,35%

4,76%

5,67%

in: actuarieel rendement over n jaar

31-12-1997

3,98%

4,92%

5,34%

3,98%

4,96%

5,43%

30-06-1998

3,89%

4,53%

4,85%

3,89%

4,55%

4,91%

31-12-1998

3,06%

3,54%

3,93%

3,06%

3,56%

3,99%

30-06-1999

2,74%

4,03%

4,57%

2,74%

4,07%

4,67%

31-12-1999

3,72%

5,03%

5,45%

3,72%

5,08%

5,55%

30-06-2000

4,90%

5,33%

5,49%

4,90%

5,35%

5,53%

31-12-2000

4,63%

4,85%

5,14%

4,63%

4,86%

5,19%

30-06-2001

4,24%

4,85%

5,20%

4,24%

4,88%

5,27%

31-12-2001

3,22%

4,57%

4,97%

3,22%

4,62%

5,06%

s n = −1 + n

1 + in 1 − A(n − 1) n −1

A(n − 1) = in ⋅ ∑ [1 + s k ]

−k

k =1

Tabel 41. Vergelijking tussen actuariële rendementen en spotrates

(1) act. rend.

(2) spotrate

Grafiek 33. Vergelijking tussen interestvoeten op 8 jaar

Tot slot volgen nog een aantal ratio’s die interessant zijn voor de beoordeling van de rendabiliteit. De tabel 42 geeft de verhouding weer van de commissielonen en de nettobedrijfskosten tot de eerder vermelde som ∑ 1.

78


2000 - 2001

Jaar

Hoofd

Individueel Aanv.

Hoofd

Groep Aanv.

Algemeen totaal

2000

2,28%

5,82%

0,85%

6,73%

1,66%

1999

2,56%

6,33%

0,84%

7,09%

1,80%

1998

2,86%

6,18%

0,89%

5,35%

1,96%

1997

2,94%

6,59%

0,58%

4,51%

1,96%

1996

3,22%

5,62%

0,86%

5,35%

2,08%

1995

3,46%

5,91%

0,86%

4,73%

2,18%

Tabel 42. Commissielonen en netto bedrijfskosten in functie van de som ∑ 1

Grafiek 34. Commissielonen en netto-bedrijfskosten in functie van de som ∑ 1

Deze tabel toont dat die verhouding voor het boekjaar 2000 verder daalt (-0,14%). Tabel 43 vermeldt analoge ratio’s met betrekking tot de uitkeringen en de afgestane overgedragen technische voorzieningen.

Hoofd

Individueel Aanv.

Hoofd

Aanv.

Algemeen totaal

2000

6,58%

9,14%

9,52%

10,52%

7,97% 8,98%

Jaar

Groep

1999

6,15%

8,28%

12,17%

15,84%

1998

6,84%

8,93%

12,20%

12,50%

9,41%

1997

5,90%

8,63%

10,76%

11,19%

8,46%

1996

5,65%

8,24%

10,41%

10,14%

8,02%

1995

6,32%

8,72%

11,30%

11,31%

8,85%

Tabel 43. Uitkeringen en afgestane overgedragen technische voorzieningen in functie v/d som ∑ 1

79


2000 - 2001

Grafiek 35. Uitkeringen en afgestane, overgedragen technische voorzieningen in functie van de som ∑ 1

De afname van het niveau van de uitkeringen is volledig toe te schrijven aan de groepsverzekeringen. Dit belet evenwel niet dat dat niveau van de uitkeringen bij de groepsverzekeringen nog ruimschoots hoger ligt dan bij de individuele verzekeringen.

80


2000 - 2001

2 ) De verrichtingen “buitenwettelijke voordelen” voor bezoldigde werknemers (K.B. van 14 mei 1969) Hierna volgt een overzicht van de belangrijkste gegevens betreffende deze activiteit. Het resultaat van deze activiteit kan in principe nooit positief zijn omdat de ondernemingen de winst moeten verdelen ten gunste van de verzekerden. Omschrijving I.

Individueel

PREMIES EN BIJKOMENDE KOSTEN Toename(+)/afname(-) t.o.v. vorig boekjaar

II.

UITKERINGEN, BEHEERSKOSTEN EN TERUGWINNING

III.

TECHNISCHE VOORZIENINGEN EN TERUG TE VORDEREN TECHN. LASTEN 1.

Groep

Totaal

899.606

45.966.921

-71%

-7%

46.866.527 -11%

3.975.742

62.016.267

65.992.009

-1.503.646

16.694.264

15.190.618

Voorziening voor verzekering 'leven' A. Begin Boekjaar

19.333.141

673.859.827

693.192.968

Z.

Einde Boekjaar

18.088.964

688.282.990

706.371.954

T.


291.250

-528.335

-237.085

A. Begin Boekjaar

1.834.486

1.834.486

Z.

2.657.121

2.657.121

2. Voorzieningen voor te betalen schaden

Einde Boekjaar

3. Andere technische voorzieningen A. Begin Boekjaar

976.551

33.327.723

34.304.274

Z.

Einde Boekjaar

917.380

34.338.806

35.256.186

Intern overgebrachte voorzieningen (alle)

-90.952

4. T. IV. V.

ANDERE TECHNISCHE LASTEN EN OPBRENGSTEN

90.952

19.707

798.588

818.295

-873.205

2.988.993

2.115.788

A. Begin Boekjaar

1.603.351

15.223.670

16.827.021

Z. Einde Boekjaar

730.146

18.212.663

18.942.809

1. Dotatie boekjaar

282.797

10.562.718

10.845.515

2. Overige

447.349

7.649.945

8.097.294

492.391

7.649.945

8.142.336

WINSTDELING EN RESTORNO'S 2. Voorziening voor winstdeling en restorno's

a. Heffing ten gunste van het reservefonds b. Overige VI.

ACQUISITIEKOSTEN EN COMMISSIELONEN

VII. NETTO-ADMINISTRATIEKOSTEN VIII. BELEGGINGSOPBRENGSTEN X.

AFGESTANE HERVERZEKERING : technisch saldo

S4.

TECHNISCH-FIN. SALDO NA HERVERZEKERING

XI.

WIJZIGING V/H FONDS VOOR TOEKOMSTIGE DOTATIES

S5.

NETTO TECHNISCH-FINANCIEEL SALDO (technische rekening)

Tabel 44.

45.042

45.042

14.378

1.093.880

1.108.258

134.829

1.149.193

1.284.022

1.079.924

43.700.481

44.780.405

-7.510

-97.198

-104.708

204.215

4.829.019

5.033.234

-1.387 205.602

-1.387 4.829.019

5.034.621

Overzicht van de belangrijkste posten voor de verrichtingen bedoeld door het K.B. van 14 mei 1969 (in euro)

Opvallend is de daling van het premie-incasso bij de individuele levensverzekeringen bij dergelijke verrichtingen.

81


2000 - 2001

b ) De levensverzekeringen verbonden met beleggingsfondsen (tak 23) Omschrijving

1997

1. Premies

1998

1999

2000

655.802

1.661.193

4.029.248

6.767.322

Toename (+)/Afname (-)

+369,25%

+153,31%

+142,55%

+67,95%

2. Technische voorzieningen

1.196.362

3.174.326

8.519.549

13.222.104

Tabel 45. Levensverzekeringen verbonden met beleggingsfondsen (in duizend euro)

Zoals vorig boekjaar neemt in het boekjaar 2000 het premie-incasso bij verzekeringen verbonden met beleggingsfondsen opnieuw toe. 2 . De winstverdeling bij de levensverzekeringen die niet verbonden zijn met beleggingsfondsen Aansluitend op tabel 36 geeft de volgende tabel meer gedetailleerde gegevens weer met betrekking tot de winstdeling. Omschrijving V.

Individueel

Groep

AlgemeenTotaal

WINSTDELING EN RESTORNO'S (-)

20.677

-2.315

18.363

1. Betaalde winstdeling en restorno's

6.719

11.527

18.246

2. Voorziening voor winstdeling en restorno's A.

Begin Boekjaar

183.884

225.616

409.499

Z.

Einde Boekjaar

198.616

211.717

410.333

1.

Dotatie boekjaar

121.935

169.747

291.682

2.

Overige

76.681

41.970

118.651

774

-57

717

T.


Tabel 46. Detail van de winstdeling in de takken 21, 22 en 26 (in duizend euro)

De analyse van het resultaat en de winstverdeling in de volgende tabel gebeurt op basis van het netto technisch-financieel saldo S4. Zij houdt bijgevolg geen rekening met eventuele wijzigingen van het eerder vermelde fonds voor toekomstige toewijzingen (dotaties).

82


2000 - 2001

Jaar

Individueel(I)

Groep(G)

AlgemeenTotaal

1. Resultaat vóór winstverdeling (=2+3) (in duizend euro) Boekjaar 2000

738.354

439.552

1.177.906

Boekjaar 1999

932.342

980.480

1.912.823

Boekjaar 1998

1.023.819

925.160

1.948.979

Boekjaar 1997

609.951

400.681

1.010.632

Boekjaar 1996

499.103

326.172

825.275

2. Verdeelde winst (in duizend euro) Boekjaar 2000

121.935

169.747

291.682

Boekjaar 1999

121.215

169.980

291.195

Boekjaar 1998

112.657

167.895

280.551

Boekjaar 1997

158.133

198.740

356.874

Boekjaar 1996

166.450

199.064

365.514

3. Resultaat na verdeling (Techn.-fin. saldo S4) (in duizend euro) Boekjaar 2000

616.419

269.805

886.224

Boekjaar 1999

811.127

810.500

1.621.627

Boekjaar 1998

911.162

757.265

1.668.428

Boekjaar 1997

451.817

201.940

653.758

Boekjaar 1996

332.653

127.108

459.761

4. Graad van winstverdeling (2÷1)

G/I

Boekjaar 2000

16,5%

38,6%

24,8%

233,8%

Boekjaar 1999

13,0%

17,3%

15,2%

133,3%

Boekjaar 1998

11,0%

18,1%

14,4%

164,9%

Boekjaar 1997

25,9%

49,6%

35,3%

191,3%

Boekjaar 1996

33,3%

61,0%

44,3%

183,0%

Tabel 47. De winstverdeling voor de boekjaren 1996 – 2000

Uit de bovenstaande tabel blijkt dat de resultaten vóór winstverdeling zakken terwijl de winstverdeling zelf op hetzelfde niveau van vorig boekjaar ligt. Daardoor delen de verzekeringsnemers relatief meer in de resultaten dan tijdens het vorig boekjaar. Het fenomeen doet zich zowel bij de individuele levensverzekeringen als bij de groepsverzekeringen voor. De groepsverzekeringen blijven een groter aandeel in de winst krijgen dan de individuele levensverzekeringen. 3 . Evolutie van de maximale rentevoeten Overeenkomstig artikel 22, §3 van het K.B. van 17 december 1992 betreffende de levensverzekeringsactiviteit moet de Controledienst tenminste jaarlijks een gemiddelde rendementsvoet (verder basisinterestvoet(en) genoemd) van de staatsfondsen vaststellen. Aan de hand van deze interestvoet(en) worden de maximale technische rentevoeten berekend, die door de ondernemingen mogen worden gebruikt. In de praktijk onderzoekt de Controledienst maandelijks of de basisinterestvoet al dan niet moet worden gewijzigd. De maximale technische rentevoet voor levensverzekeringen van langer dan 8 jaar is sinds 1999 niet meer gewijzigd en bedraagt 3,75%.

83


2000 - 2001

De volgende tabel geeft per looptijd van de verbintenis de betrokken maximale technische rentevoeten op : Mededeling

Gevestigde prestaties (A)

verzonden op

in voege op

1 jaar

2 jaar

3 jaar

4 jaar

5 jaar

6 jaar

7 jaar

8 jaar

D.192

5/12/00

8/12/00

5,00%

4,96%

4,97%

4,99%

5,01%

5,04%

5,08%

5,09%

D.194

4/01/01

10/01/01

4,57%

4,45%

4,49%

4,56%

4,61%

4,67%

4,75%

4,81%

D.195

3/04/01

6/04/01

4,31%

4,31%

4,39%

4,49%

4,55%

4,65%

4,73%

4,75%

D.197

3/05/01

6/05/01

4,69%

4,70%

4,75%

4,83%

4,89%

4,94%

5,02%

5,01%

D.199

1/06/01

6/06/01

4,44%

4,54%

4,65%

4,79%

4,88%

4,98%

5,06%

5,04%

D.201

3/07/01

8/07/01

4,28%

4,38%

4,51%

4,64%

4,76%

4,86%

4,95%

4,92%

D.202

2/08/01

4/08/01

4,20%

4,22%

4,33%

4,47%

4,57%

4,71%

4,78%

4,71%

D.203

11/09/01

14/09/01

4,02%

4,05%

4,18%

4,36%

4,48%

4,62%

4,67%

4,60%

D.204

3/10/01

5/10/01

3,75%

3,75%

3,85%

4,10%

4,28%

4,46%

4,56%

4,48%

D.205

6/11/01

8/11/01

3,75%

3,75%

3,75%

3,75%

3,89%

4,08%

4,19%

4,06%

D.210

4/12/01

7/12/01

3,75%

3,75%

3,84%

4,04%

4,19%

4,36%

4,48%

4,56%

D.212

3/01/02

9/01/02

3,75%

3,76%

4,08%

4,33%

4,48%

4,65%

4,76%

4,82%

nr.

Looptijd van de verrichting

Tabel 48. Maximaal toegelaten rentevoeten (art. 22,§3 K.B. van 17 december 1992)

4 . De vastgestelde sterfte bij de verzekerden De ondernemingen delen sinds meerdere boekjaren statistieken mee over het aantal verzekerden en het aantal overledenen per leeftijd. Die statistieken zijn opgesplitst volgens diverse criteria zoals het geslacht van de verzekerde persoon en het type van levensverzekeringsverrichting (namelijk type overlijden of leven). Verrichtingen van type overlijden zijn levensverzekeringen waarbij het kapitaal bij overlijden globaal genomen over de duur van de verzekering groter is dan de reserve (theoretische afkoopwaarde). Voorbeelden daarvan zijn de tijdelijke of levenslange overlijdensverzekeringen, gemengde 10/X (X≤10), uitgestelde kapitalen met een tegenverzekering van een bedrag dat groter is dan de reserve, … . De meest courante voorbeelden van verzekeringen van het type leven zijn de uitgestelde kapitalen zonder tegenverzekering, (niet-overdraagbare) lijfrenten, … . Tenslotte worden de groepsverzekeringen en de individuele levensverzekeringen gescheiden. De volgende vier tabellen bevatten per leeftijdscategorie het aantal verzekerden en het aantal overledenen die globaal genomen door de verzekeringsondernemingen voor de boekjaren 1996 tot en met 2000 werden opgegeven. De tabellen voor de verzekeringsverrichtingen van het type overlijden (leven) vermelden daarnaast de globale ondersterfte ϕ (oversterfte χ) van de vastgestelde sterfte ten opzichte van de sterfte die overeenkomt met de referentie(-sterfte-)tafels MK/FK (MR/FR) (art. 22, §2, van het door het K.B. van 30 april 1999 gewijzigde K.B. van 17 december 1992 betreffende de levensverzekeringsactiviteit). Ondersterfte (oversterfte) is gunstig voor de verzekeringsondernemingen bij de verzekeringsverrichtingen van het type overlijden (leven). Bij de verrichtingen van het type leven kan ondersterfte (of negatieve oversterfte) erop wijzen dat de betrokken referentietafels niet voldoende veilig zijn.

84


2000 - 2001

De vaststellingen betreffende de sterfte tijdens de periode 1996 – 2000 kunnen kort als volgt samengevat worden : -

de referentiesterftetafels (MK/FK) voor de verrichtingen van het type overlijden bevatten een ruime veiligheidsmarge. Die marge is evenwel groter voor personen van het mannelijk geslacht;

-

bij de individuele levensverzekeringsverrichtingen van het type leven hebben wij een globale ondersterfte vastgesteld;

-

bij de groepsverzekeringen van het type leven blijken de referentiesterftetafels (MR/ FR) voor de leeftijden tussen 20 en 70 niet veilig genoeg te zijn. Vooral voor de leeftijden tussen 20 en 60 jaar bij de mannen en tussen 20 en 40 jaar bij de vrouwen stellen een probleem. mannen

Sterftetafel (K.B.) leeftijd

vrouwen

MK(92) Lx

0-9

FK(92)

ϕ

Dx 62.792

Lx

21

74%

ϕ

Dx 57.966

22

57%

10-19

161.809

51

70%

145.089

56

47%

20-29

1.858.563

1.685

46%

1.492.093

932

44%

30-39

5.485.373

5.009

62%

3.742.164

2.614

46%

40-49

5.450.781

10.925

57%

3.073.720

5.112

31%

50-59

3.376.243

16.428

55%

1.564.476

5.688

35%

60-69

1.379.028

16.585

53%

590.970

5.225

44%

70-79

472.959

13.627

60%

360.346

9.334

46%

80-89

274.746

10.425

80%

157.933

9.891

54%

90-99

146.238

3.620

94%

61.126

3.928

80%

Totaal

18.668.528

78.375

74%

11.245.881

42.801

58%

Tabel 49. Analyse v/d sterftestatistieken 1996 – 2000 : Individueel – Type Overlijden (ondersterfte)

mannen


vrouwen

MR(92) Lx

FR(92)

χ

Dx

Lx

χ

Dx

0-9

57.696

14

-62%

55.576

17

-1%

10-19

69.144

41

-9%

63.657

32

38%

20-29

243.061

231

8%

204.829

106

17%

30-39

771.556

772

-28%

629.326

345

-11%

40-49

856.939

1.649

-25%

715.486

922

12%

50-59

767.987

3.280

-25%

636.844

1.651

-5%

60-69

410.030

3.592

-30%

235.876

1.009

-34%

70-79

66.053

1.333

-38%

51.641

533

-51%

80-89

16.548

815

-42%

21.863

889

-34%

90-99

3.211

291

-51%

5.832

594

-33%

Totaal

3.262.221

12.018

-29%

2.620.927

6.098

-24%

Tabel 50. Analyse v/d sterftestatistieken 1996 – 2000 : Individueel – Type Leven (oversterfte)

85



Lx

2000 - 2001

mannen

vrouwen

MK(92)

FK(92)

ϕ

Dx

Lx

ϕ

Dx

20-29

343.082

207

65%

251.897

61

77%

30-39

1.058.425

611

76%

614.096

234

70%

40-49

1.111.164

1.774

67%

482.014

512

56%

50-59

915.324

3.805

61%

252.719

637

54%

60-69

205.861

1.992

60%

9.624

115

-22%

70-79

5.978

185

57%

151

13

-86%

80-89

2.169

143

62%

104

61

-301%

90-99

1.480

81

88%

76

50

-76%

Totaal

3.644.319

8.803

63%

1.611.333

1.683

57%

Tabel 51. Analyse v/d sterftestatistieken 1996 – 2000 : Groep – Overlijden (ondersterfte)

mannen


vrouwen

MR(92) Lx

FR(92)

χ

Dx

Lx

20-29

103.353

34

-67%

68.786

13

-55%

30-39

273.754

95

-75%

152.518

38

-58%

40-49

280.974

314

-56%

140.259

132

-14%

50-59

255.245

923

-35%

105.877

262

-6%

60-69

131.010

1.614

-7%

45.969

344

-6%

70-79

68.585

2.863

18%

63.719

1.624

13%

80-89

30.133

3.243

26%

50.556

3.790

16%

90-99

8.012

1.225

-26%

18.913

3.067

6%

Totaal

1.153.133

10.313

3%

648.269

9.272

12%

Tabel 52. Analyse v/d sterftestatistieken 1996 – 2000 : Groep – Leven (oversterfte)

86

χ

Dx


2000 - 2001

6. De financiële controle a. De solvabiliteitsmarge Op basis van de staat van de solvabiliteitsmarge op 31 december 2000 heeft de Dienst vastgesteld dat 19 ondernemingen een tekort vertonen, zowel voor de verrichtingen leven als niet-leven. Deze 19 gevallen kunnen worden onderverdeeld in 2 categorieën : 1 . De eerste categorie betreft de ondernemingen die, in verhouding tot de nieuwe vereisten, een tekort aan marge vertoonden maar voldeden aan de wettelijke overgangsmaatregelen. Herinneren wij eraan dat het koninklijk besluit van 26 november 1999 enerzijds de absolute minima van het waarborgfonds heeft verhoogd en anderzijds overgangsmaatregelen heeft voorzien die de ondernemingen toelaten zich aan de wetgeving aan te passen. Volgens deze overgangsmaatregelen dienen de ondernemingen elk jaar hun marge met een bedrag van minimum 20% van het tekort dat op 31 december 1999 bestond aan te vullen. 2 . De tweede categorie betreft : -

de ondernemingen waarvan de samengestelde marge het vereiste peil niet heeft bereikt en bovendien niet in de voorwaarden verkeerden om te kunnen genieten van de hierboven vermelde overgangsmaatregelen en

-

de ondernemingen die, ingevolge het optrekken van het minimum van het waarborgfonds, er niet in geslaagd zijn de samengestelde marge met 20% van het op 31 december 1999 bestaande tekort bij te passen.

De situatie wordt weergegeven in de volgende tabel : Tekort aan marge

Categorie 1

Categorie 2

Totaal

Ondernemingen leven

2

3

5

Ondernemingen niet-leven

4

4

8

- voor de activiteit leven

1

1

2

- voor de activiteit niet-leven

1

1

2

Gemengde ondernemingen :

- voor beide activiteiten

0

2

2

Totaal

8

11

19

Tabel 53. Tekort aan marge : aantal ondernemingen (situatie op 31 december 2000)

Het betreft allemaal kleine tot zeer kleine ondernemingen en voor de gemengde ondernemingen vormt de groep van activiteiten waarvoor de solvabiliteitsmarge onvoldoende is slechts een beperkt deel van hun totale verrichtingen. De eerste categorie ondernemingen wordt door de Dienst van nabij gevolgd. De Dienst dringt er tevens op aan om tijdig de nodige maatregelen te treffen om jaarlijks de marge met een bedrag van minimum 20% van het tekort dat op 31 december 1999 bestond te verhogen en dit tot 31 december 2004.

87


2000 - 2001

Voor de ondernemingen van de tweede categorie werden verschillende oplossingen gezocht om aan het tekort van hun marge te voldoen : -

twee gemengde ondernemingen, twee gespecialiseerde levensverzekeringsondernemingen en twee gespecialiseerde niet-levensverzekeringsondernemingen hebben een kapitaalsverhoging doorgevoerd of een achtergestelde lening van hun aandeelhouders verkregen;

-

voor één gemengde verzekeringsonderneming heeft de Dienst de overdracht van bestanddelen van de solvabiliteitsmarge “niet-leven” naar de solvabiliteitsmarge “leven” aanvaard;

-

bij één gemengde verzekeringsonderneming waren de aandeelhouders niet bereid om het eigen vermogen te verhogen en zijn zij overgegaan tot de verkoop van hun deelnemingen aan een andere verzekeringsgroep, die de overgenomen verzekeringsonderneming gefuseerd heeft met één van haar eigen ondernemingen;

-

één gespecialiseerde niet-levensverzekeringsonderneming heeft haar verzekeringsportefeuille overgedragen naar een andere verzekeringsonderneming;

-

één gespecialiseerde niet-levensverzekeringsonderneming en één gespecialiseerde levensverzekeringsonderneming hebben hun activiteiten stopgezet en verzaakt aan hun toelating. Gezien deze ondernemingen over voldoende dekkingswaarden beschikken zouden ze moeten in staat zijn hun verzekeringsportefeuille naar behoren af te wikkelen.

De Dienst heeft de directie van de bovenbedoelde ondernemingen gevraagd om nauwgezet en regelmatig de evolutie van hun verrichtingen op te volgen en hun aandeelhouders duidelijk in te lichten omtrent de situatie van hun onderneming. Nog steeds in het kader van het toezicht op de solvabiliteitsmarge heeft de Dienst bijzondere aandacht besteed aan de ondernemingen die het volume van hun activiteiten in belangrijke mate willen opdrijven. De Dienst heeft deze ondernemingen gevraagd om een “businessplan” op te stellen en tevens opvolgingsinstrumenten uit te werken zodat de evolutie van de bedrijvigheid van nabij kan gevolgd worden en tijdig wordt ingegrepen door de effectieve leiding van de betrokken ondernemingen. In de loop van het boekjaar 2001 heeft de Dienst bij twee gespecialiseerde niet-levensverzekeringsondernemingen vastgesteld dat, niettegenstaande de aanbevelingen van de Dienst, de door deze ondernemingen voorgenomen opdrijving van hun activiteiten niet behoorlijk werd opgevolgd door hun effectieve leiding. Hierdoor heeft ze de opgelopen verliezen slechts laattijdig kunnen vaststellen waardoor ook de nodige bijsturingen te laat werden aangevangen. De Dienst is van oordeel dat hier een belangrijke taak is weggelegd voor de raad van bestuur, het directiecomité en de effectieve leiding van de betrokken ondernemingen. Het is de verantwoordelijkheid van deze organen om duidelijke, haalbare toekomstplannen te ontwerpen en hiervoor de nodige middelen te verzamelen en de vereiste structuren uit te bouwen. Tot slot heeft de Dienst vastgesteld dat de levensverzekeringsondernemingen die producten verkopen verbonden met beleggingsfondsen of tak 23 producten zelden voor deze verrichtingen een solvabiliteitsmarge moesten aanleggen omdat deze ondernemingen inderdaad van mening zijn dat ze geen beleggingsrisico op zich hebben genomen noch dat de beheerskosten voor een periode van meer dan vijf jaar waren vastgelegd. In dit verband vestigt de Dienst de aandacht erop dat indien voor de betrokken producten door de verzekeraar een kapitaalgarantie wordt toegekend, zij moeten beschouwd worden als producten die een beleggingsrisico voor de verzekeraar inhouden en bijgevolg een solvabiliteitsmarge moet worden samengesteld.

88

2000 - 2001


b . De technische voorzieningen en rendabiliteit In de loop van het boekjaar 2001 heeft de Dienst de technische voorzieningen van zes ondernemingen onderzocht. Dit onderzoek heeft zich hoofdzakelijk toegespitst op het nazicht van de voorziening voor te betalen schaden betreffende de niet-levensverzekeringsverrichtingen. De belangrijkste problemen die door dit nazicht aan het licht werden gebracht betreffen : -

het gebruik van verouderde forfaits die niet werden aangepast aan de recente schadelast;

-

het gebrek aan regelmatige opvolging van de openstaande schadedossiers met onder meer een laattijdige aanpassing van de voorzieningen aan de recente ontwikkelingen in het betreffende schadedossier;

-

het te lang aanhouden van de openingsvoorzieningen niettegenstaande er voldoende elementen in het dossier aanwezig zijn om de voorziening aan te passen;

-

het ontbreken van richtlijnen aan de schadebeheerders.

Daarenboven stelt de Dienst vast dat wat betreft het verhaal een aantal ondernemingen enerzijds overdreven optimistisch zijn betreffende hun inningsmogelijkheden en anderzijds, in de rapportering, in tegenstelling tot de wettelijke bepalingen, hun schadevoorzieningen verminderen met het bedoelde geschatte verhaal en de uitkeringen verminderen met het uitgeoefende verhaal. De Dienst heeft van de betrokken ondernemingen geëist om zowel aan de werking van hun schadeafdeling als aan de gebruikte gegevens de nodige aanpassingen aan te brengen. De globale rendabiliteit van de verzekeringsondernemingen over het boekjaar 2000 stelt geen belangrijke problemen, alhoewel deze toch afneemt ten opzichte van vorige jaren. De reeds voorheen vastgestelde rendabiliteitsproblemen betreffende de activiteiten materiële schade-auto, brand, diverse geldelijke verliezen en rechtsbijstand werden in het boekjaar 2000 bevestigd. Voor de levensverzekeringsverrichtingen ziet de Dienst erop toe dat de ondernemingen de aanvullende voorzieningen bedoeld in artikel 86 § 4 van het K.B. van 17 december 1992 betreffende de levensverzekeringsactiviteiten aanleggen ten einde het renterisico verbonden aan de gewaarborgde rentevoet van de door hen gecommercialiseerde langetermijnverzekeringscontracten en veroorzaakt door de daling van de marktrentevoeten op te vangen. In dit opzicht is het raadzaam dat de ondernemingen hiervoor een beroep doen op hun aangewezen actuaris die hen een advies moet verstrekken omtrent hun technische voorzieningen (zie artikel 40bis van de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle der verzekeringsondernemingen en mededeling D. 206 van 9 november 2001 van de Dienst). c. De dekkingswaarden Het samenstellen van voldoende dekkingswaarden per 31 december 2000 heeft gezien de nog relatieve hoge beurskoersen op dat ogenblik geen grote problemen gesteld voor de verzekeringsondernemingen. In de loop van 2001 heeft de Dienst echter op basis van de kwartaalaangiften vastgesteld dat sommige ondernemingen moeilijkheden ondervinden om een voldoende dekking van hun technische voorzieningen te bekomen. Het bescheiden herstel van de beurskoersen gedurende het vierde kwartaal 2001 heeft de meeste problemen inzake dekkingswaarden opgelost.

89


2000 - 2001

Ook beschikken vele ondernemingen over latente meerwaarden op hun onroerende goederen waarmee eventuele tekorten kunnen opgevangen worden. Tevens stelt de Dienst vast dat meer ondernemingen het aandeel van hun herverzekeraars in de technische voorzieningen als dekkingswaarden aanwenden. De Dienst vestigt er dan ook de aandacht op dat hoewel er geen formele beperking is om dit aandeel van de herverzekeraars in de technische voorzieningen als dekkingswaarden te gebruiken, de algemene beginselen, vooral van spreiding, moeten nageleefd worden bij de samenstelling van de dekkingswaarden. De dekking van een te groot gedeelte van de technische voorzieningen door het aandeel van een te klein aantal herverzekeraars in de technische voorzieningen zal dan ook niet door de Dienst worden aanvaard. In dit kader wijst de Dienst er ook op dat in eerste instantie de verzekeringsondernemingen zelf verantwoordelijk zijn voor de keuze van hun herverzekeraars waarbij zij zich niet alleen mogen laten leiden door het premietarief gehanteerd door de herverzekeraars maar ook oog moeten hebben voor de financiële stevigheid van de betrokken herverzekeraar. In de loop van 2001 heeft een onderneming gevraagd om voor de berekening van de vereiste solvabiliteit van een herverzekeraar, waarvan het aandeel in de technische voorzieningen als dekkingswaarden werd aangewend, dezelfde berekening te mogen aanwenden als deze gebruikt voor de verrichtingen “leven” door de rechtstreekse verzekeringsondernemingen. De Dienst heeft ingestemd met deze vraag op voorwaarde dat de verzekeringsonderneming kan aantonen dat de betrokken herverzekeraar over alle nodige informatie beschikt om de vereiste solvabiliteit op die wijze te berekenen. Ook stellen er zich problemen inzake de affectatie van voldoende dekkingswaarden in het afzonderlijk beheer “Rechtstreekse zaken leven afgezonderde fondsen”. Door de sterke daling van de beurskoersen in de loop van 2001, ondervinden een aantal ondernemingen moeilijkheden om voor sommige afgezonderde fondsen de nodige dekkingswaarden samen te stellen. Vanzelfsprekend moeten de betrokken verzekeringsondernemingen onmiddellijk de vereiste dekkingswaarden samenstellen en desnoods hiervoor uit hun eigen fondsen putten. De Dienst heeft de aanvraag van een verzekeringsonderneming onderzocht om niet op een gereglementeerde markt verhandelde aandelen te mogen aanwenden als dekkingswaarden met overschrijding van de reglementaire limieten van 10% voor het geheel van de niet op een gereglementeerde markt verhandelde effecten en van 5% voor effecten uitgegeven door eenzelfde emittent. Daar de betrokken verzekeringsonderneming de bedoelde effecten niet in uitzonderlijke omstandigheden had verworven en ook niet kon aantonen dat er zich uitzonderlijke omstandigheden voordeden die haar noodzaakten om deze effecten te moeten gebruiken, heeft de Dienst deze afwijking niet toegestaan. De Dienst heeft tevens vastgesteld dat “Hedge funds” werden aangewend als dekkingswaarden voor de afzonderlijke beheren “Rechtstreekse zaken leven (tak 23) verbonden met beleggingsfondsen”. De Dienst heeft deze activa getoetst aan de reglementaire bepalingen inzake dekkingswaarden en vastgesteld dat deze activa in de lijst van de toegelaten activa voorkomen (zie artikel 10 § 3, 3° van het K.B. van 22 februari 1991 houdende algemeen reglement betreffende de controle op de verzekeringsondernemingen). Daarenboven zijn voor deze verrichtingen de algemene beginselen van veiligheid, liquiditeit, rendement, diversificatie en spreiding niet van toepassing (zie artikel 10 § 2 en § 5 van voormeld K.B. van 22 februari 1991). Bijgevolg heeft de Dienst zich niet verzet tegen het aanwenden van deze activa als dekkingswaarden voor de verrichtingen verbonden met beleggingsfondsen waarbij het beleggingsrisico niet door de verzekeringsonderneming wordt gedragen. Evenwel dringt hij er bij de verzekeringsondernemingen op aan opdat de verzekeringsnemers volledig worden ingelicht omtrent de karakteristieken van deze producten en de eraan verbonden risico’s.

90

2000 - 2001


d . De organisatie Naast een stevige financiële basis, moet een verzekeringsonderneming ook beschikken over een goede organisatie. Daarom heeft de Dienst zijn aandacht eveneens op dit aspect toegespitst en heeft meerdere ondernemingen ertoe kunnen bewegen het protocol inzake de verzekeringsautonomie bedoeld in mededeling D.172 van 26 april 1999 te ondertekenen. Eén van de belangrijke doelstellingen van dit protocol streeft ernaar dat de aandeelhouders de bestuursorganen en in het bijzonder het directiecomité van de verzekeringsonderneming een voldoende onafhankelijkheid verlenen zodat de verzekeringsonderneming niet alleen in het belang van de aandeelhouders zou worden bestuurd. De Dienst ziet erop toe dat bij een belangrijke wijziging van de aandeelhouders van een verzekeringsonderneming dit principe van onafhankelijkheid door de nieuwe aandeelhouders wordt aangegaan. De verwerving van een belangrijke verzekeringsgroep door een financiële groep werd dan ook door de Dienst nauwlettend gevolgd en deze nieuwe aandeelhouder heeft ingestemd met de beginselen van het protocol inzake verzekeringsautonomie waardoor hij de nodige onafhankelijkheid van de bestuursorganen van de betrokken verzekeringsondernemingen zal respecteren. In de loop van 2001 heeft de Dienst echter de slechte functionering van de bestuursorganen van twee verzekeringsondernemingen vastgesteld die weliswaar het protocol inzake de verzekeringsautonomie niet hadden ondertekend. Er is gebleken dat de effectieve leiding formeel wel aan twee personen was toevertrouwd doch in feite was er slechts één persoon die het beleid van de verzekeringsonderneming gestalte gaf. Bij één van deze verzekeringsondernemingen heeft de leidinggevende persoon zeer grote risico’s genomen en heeft hij de algemene politiek, vastgelegd door de raad van bestuur, niet nageleefd. Deze onderneming heeft onmiddellijk de nodige stappen gezet om een einde te stellen aan deze praktijken en de effectieve leiding van de onderneming aan betrouwbaarder personen toevertrouwd. De andere verzekeringsonderneming heeft een belangrijke verhoging van haar premie-incasso nagestreefd zonder over opvolgingsinstrumenten te beschikken die toelaten de evolutie van de verrichtingen van nabij te volgen. De Dienst besteedt bijzondere aandacht aan de werking van de effectieve leiding van deze onderneming en heeft haar opgelegd om op regelmatige tijdstippen te rapporteren over het resultaat van de verrichtingen. Hieruit blijkt dat een goede organisatie niet alleen de rol van het directiecomité of effectieve leiding betreft maar dat ook de taak van de raad van bestuur belangrijk is. Vanzelfsprekend moet er een effectieve leiding zijn die aan minstens twee personen moet toevertrouwd worden, doch het is de taak van de raad van bestuur om er op toe te zien dat de effectieve leiding zelf behoorlijk georganiseerd is en afdoende functioneert. De raad van bestuur moet niet alleen het algemeen beleid uitstippelen doch heeft ook een toezichtsfunctie inzake de wijze waarop zijn strategie wordt uitgevoerd. Vooral als de raad van bestuur beslist om de productie op te drijven, heeft hij de plicht dit van nabij te volgen door op regelmatige tijdstippen specifieke rapporteringen te vragen van de effectieve leiding en de frequentie van zijn vergaderingen te verhogen. Het modelprotocol inzake verzekeringsautonomie voorziet dat een aanstelling of een ontslag van een lid van het directiecomité of van de voorzitter van de raad van bestuur slechts kan gebeuren mits het eensluidend advies van de Dienst. Meerdere ondernemingen hebben problemen met dit beginsel van “eensluidend advies” van de Dienst en stellen daarom wijzigingen voor. De Dienst heeft van een grote verzekeringsonderneming het voorstel ontvangen om het begrip “eensluidend advies” te vervangen door “overleg”, wat zou betekenen dat de aanstelling of het ontslag van de leden van het directiecomité het resultaat zou zijn van een consensus tussen de onderneming en de Dienst. De Dienst heeft deze vraag tot aanpassing van het protocol niet aanvaard omdat de vrees bestond dat de onderneming zich niet verplicht zou voelen het advies van de Dienst te volgen.

91


2000 - 2001

De Dienst streeft ernaar de voorwaarden voor een gezond en autonoom beheer van de verzekeringsonderneming te bevorderen, meer bepaald door aan het directiecomité van de verzekeringsonderneming toe te laten zijn functies in alle objectiviteit en onafhankelijkheid uit te oefenen. Om deze objectiviteit en onafhankelijkheid van de personen en organen die op het hoogste niveau beheersverantwoordelijkheid dragen te waarborgen, is het nodig dat zij over zeer ruime bevoegdheden beschikken, eigen aan het beheer van de verzekeringsactiviteit. Bovendien moeten zij kunnen terugvallen op een statuut dat hen de mogelijkheid biedt autonoom te oordelen over bepaalde beheersbeslissingen, zoals bijvoorbeeld wanneer de raad van bestuur zou pogen een politiek op te leggen die indruist tegen het belang van de onderneming. Tevens herinnert de Dienst eraan dat zijn “eensluidend advies” kadert in zijn taak om na te gaan of de voorgestelde beslissingen (toekennen van een mandaat, hernieuwen van een mandaat, niet-hernieuwen van een mandaat of ontslag) het gezond en voorzichtig beleid van de verzekeringsonderneming en haar autonomie niet schaden en of de voorgestelde personen over de nodige professionele betrouwbaarheid en ervaring beschikken om de effectieve leiding van de verzekeringsonderneming op zich te nemen. Een andere onderneming heeft voorgesteld om het begrip “eensluidend advies” in een voetnoot toe te lichten waardoor verduidelijkt zou worden dat het eensluidend advies van de Dienst tot doel heeft dat het beleid van de verzekeringsonderneming niet wordt geschaad door de aandeelhouders en ook om na te gaan of de voorgestelde personen over de nodige professionele betrouwbaarheid en ervaring beschikken. Daar dit voorstel in de lijn ligt van de zienswijze van de Dienst, heeft deze ermee ingestemd en heeft deze onderneming het protocol ondertekend. De Dienst heeft ook de aanvraag ingewilligd van een dochterverzekeringsonderneming om als voorzitter van haar raad van bestuur de voorzitter van het directiecomité van haar moederonderneming aan te stellen. Daar de moederonderneming bereid is om het protocol inzake verzekeringsautonomie te ondertekenen waardoor zij voldoende autonomie verkrijgt ten aanzien van haar aandeelhouders, heeft de Dienst geen bezwaar geuit tegen deze vraag om wijziging van het modelprotocol. Ook bij het onderzoek van toelatingsaanvragen buigt de Dienst zich over de organisatie van de bestuursorganen van de op te richten ondernemingen. Hij gaat na of de aandeelhouders de nodige autonomie aan de verzekeringsonderneming wensen te verlenen. Zo heeft de Dienst bij de toelatingsaanvraag van een onderlinge verzekeringsvereniging een bijzondere aandacht geschonken aan de vertegenwoordiging van de leden van deze onderlinge verzekeringsvereniging in de raad van bestuur. Het voorstel opdat de initiatiefnemers van deze onderlinge verzekeringsvereniging altijd de meerderheid van de mandaten van de raad van bestuur zouden bekleden, werd niet door de Dienst aanvaard en de toelatingsaanvraag werd dan ook gewijzigd zodat de andere leden van deze onderlinge verzekeringsvereniging ook een vertegenwoordiging verkregen in de raad van bestuur. Bij het onderzoek van een toelatingsaanvraag gaat de Dienst ook na of de relevante aandeelhouders van de aanvragende onderneming geschikt zijn om de verdere ontwikkeling van de verzekeringsonderneming te waarborgen. Dit onderzoek richt zich zowel op de financiële situatie van de aandeelhouders als op het nagaan of de oprichting of het nemen van een belangrijke deelneming van een verzekeringsonderneming kadert in het doel van de betrokken aandeelhouders. De Dienst heeft zich eveneens gebogen over de toepassing van de beginselen inzake verzekeringsautonomie bij een coöperatieve vennootschap waarbij er vele vennoten zijn die allen over dezelfde rechten beschikken. Daar de vennoten van deze coöperatieve vennootschap allen over dezelfde rechten beschikken en gezien hun groot aantal is het uitgesloten dat een vennoot of een groep van vennoten een meerderheidspositie of dominante positie zou innemen, zodat de situatie van dergelijke onderneming meer gelijkenis vertoont met deze van een onderlinge verzekeringsvereniging dan met deze van een naamloze vennootschap. De Dienst heeft dan ook besloten om op deze coöperatieve

92

2000 - 2001


vennootschap dezelfde principes inzake verzekeringsautonomie toe te passen als deze die gelden voor onderlinge verzekeringsverenigingen. Het belangrijkste hierbij is de samenstelling van de raad van bestuur waarin minstens twee onafhankelijke bestuurders moeten opgenomen worden. Een andere onderneming behorende tot een internationale verzekeringsgroep heeft gevraagd om als voorzitter van haar directiecomité ook de voorzitter van haar raad van bestuur aan te stellen. De Dienst heeft hiermee ingestemd op voorwaarde echter dat de voorzitter van het directiecomité geen stemrechten heeft in het directiecomité, ook mag hij geen zitting hebben in het auditcomité noch mag hij enige operationele functie uitoefenen in de betrokken verzekeringsonderneming. Tevens heeft de Dienst aangedrongen dat de bestuursorganen op termijn worden samengesteld overeenkomstig de richtlijnen vervat in de mededeling D.172 en het modelprotocol. Ook vanwege een onderlinge verzekeringsvereniging heeft de Dienst een vraag om wijziging van het modelprotocol onderzocht. Deze onderlinge verzekeringsvereniging stelde voor dat de leden van het directiecomité geen deel uit zouden maken van de raad van bestuur. Gezien de leden van deze onderlinge tot twee verschillende groepen behoren, de leden van de raad van bestuur paritair door hen worden aangesteld en het directiecomité collegiaal moet kunnen werken, heeft de Dienst ingestemd met de zienswijze dat het niet wenselijk is dat de leden van het directiecomité ook op paritaire wijze zouden worden aangewezen. Daarom heeft de Dienst toegestaan dat de leden van het directiecomité geen lid zijn van de raad van bestuur. Zij mogen wel de raad van bestuur bijwonen. Deze onderlinge verzekeringsvereniging stelde voor het “eensluidend advies” dat de voorzitter van de raad van bestuur voorafgaand van de Dienst dient te bekomen bij aanstelling, hernieuwing en niet-hernieuwing van een mandaat of ontslag van een lid van het directiecomité te schrappen daar zij deze procedure te omslachtig vindt en vreest dat de Dienst niet tijdig zou kunnen reageren in extreme situaties. De Dienst heeft deze argumenten niet gevolgd en heeft bijgevolg vastgehouden aan het behoud van het eerder vermelde beginsel van “eensluidend advies”. Verder stelde deze onderlinge verzekeringsvereniging ook voor om de leden van het directiecomité te laten benoemen door de raad van bestuur op voordracht van de voorzitter van het directiecomité. De Dienst is van oordeel dat de voorzitter van het directiecomité hierdoor over te ruime bevoegdheden zou beschikken inzake de bepaling van de samenstelling van het directiecomité en heeft de tekst van het modelprotocol waarin voorzien wordt dat de leden van het directiecomité worden benoemd op voordracht van het gehele directiecomité behouden. Ten slotte heeft deze onderlinge verzekeringsvereniging zich gekant tegen de verplichting om twee onafhankelijke bestuurders aan te stellen, daar zij ervan uitgaat dat geen enkele van haar leden een dominante positie kan verwerven. De Dienst is echter van oordeel dat, rekening houdend met de situatie, het noodzakelijk is om onafhankelijke bestuurders op te nemen in de raad van bestuur, zodat deze zijn taak naar behoren zou vervullen. Bijgevolg heeft de Dienst dit verzoek om wijziging van het modelprotocol niet weerhouden. e. Erkende commissarissen In de loop van 2001 heeft de Dienst een oproep voor de erkenning van commissarissen in het Belgisch Staatsblad van 27 maart 2001 gepubliceerd en naar aanleiding hiervan werden er twintig kandidaturen ingediend. Na onderzoek van deze kandidaturen heeft de Dienst de erkenning aan zeven kandidaten verleend. Uit de verordening nr. 11 van de Controledienst voor de Verzekeringen met betrekking tot de toelating van de erkende commissarissen blijkt duidelijk dat een revisoraatvennootschap onder haar leden minstens twee leden natuurlijke personen die door de Dienst erkend zijn moet tellen, om haar erkenning te bekomen en te behouden (zie artikel 13 van de voornoemde verordening nr. 11). De Dienst heeft bijgevolg de erkenning van een revisoraatvennootschap ingetrokken daar ze niet binnen de opgelegde termijn een tweede natuurlijke persoon erkend door de Dienst onder haar leden heeft kunnen opnemen.

93


2000 - 2001

Ook heeft de Dienst sommige erkende commissarissen er moeten aan herinneren dat hun rol niet beperkt is tot het louter waarmerken van de jaarrekening maar dat zij ook alle belangrijke beslissingen getroffen door een verzekeringsonderneming aan de Dienst moeten melden. Hierbij kan worden gedacht aan het ontwikkelen van bepaalde activiteiten, het op de markt brengen van nieuwe producten, het beroep doen op een nieuw distributiekanaal of ook nog de inplanting in nieuwe landen of streken. De Dienst verwacht dan ook van de erkende commissaris dat, indien een onderneming bijvoorbeeld een gevoelige stijging van haar premie-incasso kent, hij de Dienst hiervan inlicht en nagaat of deze uitbreiding van de activiteiten kadert in een “businessplan” dat stoelt op aanvaardbare veronderstellingen. Tevens moet de erkende commissaris in een dergelijke situatie onderzoeken of de verzekeringsonderneming over de vereiste middelen en structuren beschikt om de voorgenomen uitbreiding van haar activiteiten te verwezenlijken. In het bijzonder moet hij erop toezien dat de administratie van de betrokken verzekeringsonderneming in staat is om tijdig betrouwbare gegevens te verstrekken en dat de interne controle voldoende uitgebouwd is om eventuele lacunes in het functioneren van de onderneming tijdig te achterhalen.

94

2000 - 2001

De juridische aspecten

C. De juridische aspecten 1. De Belgische wetgeving In 2001 had het belangrijkste legislatieve werk betrekking op de omzetting van Europese richtlijnen in Belgisch recht, namelijk enerzijds de richtlijn inzake het aanvullend toezicht op Belgische verzekeringsondernemingen in een verzekeringsgroep en anderzijds de door het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen in zijn arrest van 18 mei 2000 opgedragen aanpassing van wetgeving inzake de arbeidsongevallenverzekering aan de derde richtlijn schadeverzekering. Verder vernieuwde de Controledienst zijn verordening inzake de doorlopende inventaris van de dekkingswaarden. a. Aanvullend toezicht op Belgische verzekeringsondernemingen in een verzekeringsgroep 4 De richtlijn 98/78/EG van het Europees Parlement en van de Raad van 27 oktober 1998 betreffende het aanvullend toezicht op verzekeringsondernemingen in een verzekeringsgroep werd door middel van twee koninklijke besluiten in Belgisch recht omgezet. Een eerste besluit voegt een bijzonder hoofdstuk over het aanvullend toezicht toe aan de controlewet, een tweede vervolledigt het algemeen reglement met een aantal bijlagen waarin de meer technische aspecten worden behandeld. De aanzet vormde de vaststelling dat het merendeel van de verzekeringsondernemingen binnen een groep werkzaam zijn en dat de financiële positie van een verzekeringsonderneming derhalve niet los kan worden gezien van de betrekkingen die ze aanknoopt met de andere ondernemingen van de groep. Uit die vaststelling vloeide de noodzaak voort om een specifieke regeling van aanvullend toezicht tot stand te brengen. Dat specifieke toezicht is aanvullend van aard en vervangt niet het toezicht op de afzonderlijke verzekeringsondernemingen zelf. In essentie gaat de uitbouw van het aanvullend toezicht gepaard met de ontwikkeling van een aantal instrumenten die het de toezichthouder mogelijk moet maken om zich een gefundeerd oordeel te vormen omtrent de financiële toestand van de van de verzekeringsgroep deel uitmakende verzekeringsondernemingen. De genoemde instrumenten hebben betrekking op de toegang tot de informatie, op het toezicht op “intragroepstransacties” en op de aanpassing van de solvabiliteitsmarge van de verzekeringsgroep die niet zonder meer gelijk te stellen valt met het resultaat van de loutere samenvoeging van de individuele solvabiliteitsmarges van de verzekeringsondernemingen van de groep. Één van de belangrijkste doelstellingen is het vermijden van het meermaals gebruiken van de vermogensbestanddelen die in aanmerking mogen worden genomen voor de berekening van de solvabiliteitsmarge. Alle vermogensbestandddelen die uit een wederzijdse financiering zouden voortvloeien, moeten dus in mindering gebracht worden op de aangepaste solvabiliteitsmarge. De Belgische wetgever heeft voor het berekenen van de aangepaste solvabiliteit geopteerd voor de methode van de consolidatie van jaarrekeningen. Deze methode gaat uit van de geconsolideerde gegevens van de groep binnen de deelnemende onderneming. Vervolgens moet het verschil gemaakt worden tussen de samengestelde marge, bere4

Koninklijk besluit van 14 maart 2001 tot wijziging, wat het aanvullend toezicht op Belgische verzekeringsondernemingen in een verzekeringsgroep betreft, van de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle der verzekeringsondernemingen (B.S. van 19 april 2001). Koninklijk besluit van 14 maart 2001 tot wijziging, wat het aanvullend toezicht op Belgische verzekeringsondernemingen in een verzekeringsgroep betreft, van het koninklijk besluit van 22 februari 1991 houdende algemeen reglement betreffende de controle op de verzekeringsondernemingen (B.S. van 20 april 2001).

95


2000 - 2001

kend op basis van de geconsolideerde gegevens en de samen te stellen marge die voortvloeit, hetzij uit de geconsolideerde gegevens, hetzij uit de som van de afzonderlijk samen te stellen marges van de deelnemende onderneming en van haar verbonden ondernemingen, naar verhouding van haar deelneming. Er werd wel in voorzien dat de Controledienst een andere in de richtlijn voorziene methode kan toestaan of opleggen, nl. de methode van aftrek en aggregatie. Om te verzekeren dat de berekening van de aangepaste solvabiliteit even betrouwbaar is als die van de individuele berekening, voorziet de wet er ook in dat de geconsolideerde toestand door een erkend commissaris wordt gewaarmerkt. Tenslotte regelt de wet het aanvullend toezicht op de verzekeringsondernemingen die zelf deelnemende ondernemingen zijn van een gemengde verzekeringsholding, van een herverzekeringsonderneming of van een verzekeringsonderneming gelegen in een land dat geen lid is van de Europese Gemeenschap. b . Arbeidsongevallenverzekering 5 Deze wet geeft uitvoering aan een arrest van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen van 18 mei 2000, waarbij België werd veroordeeld omdat het niet voldeed aan zijn verplichtingen die in schaderichtlijnen zijn voorzien voor de arbeidsongevallenverzekering. In dat arrest werd gesteld dat verzekeringsondernemingen in de Belgische arbeidsongevallensector een economische activiteit uitoefenen en dat het feit dat zij deel uitmaken van een verplicht stelsel van sociale zekerheid geen hinderpaal kan zijn voor de toepassing van Europese harmonisatierichtlijnen. In 1994 werd de controlewet reeds aan de communautaire vereisten aangepast, met uitzondering evenwel van de bepalingen inzake de arbeidsongevallenverzekering. De wet van 10 augustus 2001 past nu de Belgische wetgeving aan voor wat betreft de arbeidsongevallenverzekering. In de wet zijn zowel de noodzakelijke wijzigingen aan de controlewet, als aan de arbeidsongevallenwet opgenomen. De Controledienst voor de Verzekeringen oefent voortaan het prudentieel toezicht uit op alle Belgische verzekeringsondernemingen en verzekeringsondernemingen van derde landen, die de wettelijke arbeidsongevallenverzekering uitoefenen. De verzekeringsondernemingen uit de Europese Economische Ruimte worden gecontroleerd op basis van het principe van “home country control”, dit wil zeggen de controle door de autoriteiten van het land van herkomst. Het Fonds voor Arbeidsongevallen blijft bevoegd voor de controle op de schadeloosstelling van de arbeidsongevallen en op de bijdragen en overdrachten die voor het Fonds bestemd zijn. c. Doorlopende inventaris van de dekkingswaarden 6 Volgens artikel 16 van de controlewet van 9 juli 1975 moeten de verzekeringsondernemingen technische reserves of voorzieningen berekenen en boeken. Deze moeten, evenals de technische schulden, op elk ogenblik gedekt zijn door gelijkwaardige activa, dekkingswaarden genaamd, die de onderneming in volle eigendom toebehoren en in het bijzonder toegewezen zijn als waarborg van haar verplichtingen, per afzonderlijk beheer.

5 6

96

Wet van 10 augustus 2001 houdende aanpassing van de arbeidsongevallenverzekering aan de Europese richtlijnen betreffende de directe verzekering met uitzondering van de levensverzekering (B.S. van 7 september 2001). Verordening nr. 12 van 22 januari 2001 van de Controledienst voor de Verzekeringen tot vaststelling van de regels betreffende de doorlopende inventaris van de dekkingswaarden (B.S. van 25 april 2001).

2000 - 2001


De verzekeringsondernemingen moeten een doorlopende inventaris bijhouden van de dekkingswaarden van elk afzonderlijk beheer. De vorm en de inhoud van de documenten en de termijnen waarbinnen zij moeten worden medegedeeld, worden door de Controledienst voor de Verzekeringen vastgesteld. Deze regels waren tot nu toe vastgelegd in de Verordening nr. 3 van 8 november 1978. Sedertdien is de controlereglementering grondig gewijzigd. Ook is het kader waarin de ondernemingen evolueren veranderd door het ontstaan van nieuwe financiële instrumenten en door de ontwikkeling van de informatica. Daarom was het noodzakelijk de bestaande regels aan te passen. Het bijhouden van de doorlopende inventaris en van de gedetailleerde lijsten moet op eenvoudige maar precieze wijze ingericht zijn, om op juridisch vlak een maximum aan garanties te bieden en om een zo groot mogelijke doeltreffendheid in het optreden van de Controledienst voor de Verzekeringen mogelijk te maken. De voornaamste wijzigingen hebben betrekking op : -

de aanpassing aan de nieuwe afzonderlijke beheren, zoals tak 21 Leven per afgezonderd fonds, tak 23 Leven per beleggingsfonds, tak 25 Leven per tontinaire vereniging, aangenomen zaken Leven en aangenomen zaken Niet-leven ;

-

de aanpassing van de beleggingscategorieën, zoals deelbewijzen van BEVEKS en BEVAKS, afgeleide producten, andere gelden kapitaalmarktinstrumenten, aandeel van de herverzekeraars in de technische voorzieningen en vorderingen op herverzekeraars;

-

de aanpassing van de quota ;

-

de verplichting om ook de technische schulden te dekken ;

-

de wijze van inschrijving van de waarden in het register.

Ook de gedetailleerde lijsten van de dekkingswaarden moeten worden opgesteld volgens een opgelegde vorm. Er moet om de drie maanden een verslag worden opgemaakt. De wijzigingen van de dekkingswaarden en van de technische voorzieningen worden niet meer gevraagd, maar wel de situatie op het einde van het kwartaal. De vorm van dit verslag is identiek aan die van het jaarverslag. Voor het driemaandelijkse verslag zullen de technische voorzieningen moeten worden berekend zoals voor de jaarrekening. De mogelijkheid om forfaitaire methodes te gebruiken is niet meer toegelaten. De verordening biedt tenslotte de mogelijkheid om het overmaken van gegevens aan de Controledienst te organiseren per elektronische informatiedrager.

97


2000 - 2001

2. De Europese wetgeving In 2001 werd slechts één tekst voltooid, namelijk de richtlijn betreffende de sanering en de liquidatie van verzekeringsondernemingen. 7 Deze richtlijn heeft een lange weg afgelegd. Het eerste voorstel werd door de Commissie in 1987 ingediend. Een blokkering van het dossier tussen 1994 en 1997 was het gevolg van het feit dat geen overeenstemming kon worden bereikt over het belangrijkste knelpunt, met name de rangindeling van de verzekeringsschuldeisers ten opzichte van de overige bevoorrechte schuldeisers in geval van faillissement van een verzekeringsonderneming. In 1997 werd dit voorstel op Raadsniveau terug opgediept en werd voor de rangregeling een compromisoplossing uitgewerkt. De werkzaamheden werden de laatste jaren opgevoerd omdat verzekeringsondernemingen net zoals andere financiële instellingen uitdrukkelijk uitgesloten zijn uit het toepassingsgebied van de algemene verordening inzake insolventieprocedures 8 , die in 2000 tot stand kwam. Het uitvaardigen van specifieke richtlijnen voor deze sectoren was dan ook dringend geworden in het belang van de goede werking van de interne markt en de bescherming van de schuldeisers. Deze richtlijn heeft betrekking op collectieve liquidatieprocedures, ongeacht of die procedures op insolventie berusten en of die procedures vrijwillig dan wel verplicht zijn. Dit zijn dus procedures die het te gelde maken van de activa van een verzekeringsonderneming en het verdelen van de opbrengst ervan behelzen zoals bijvoorbeeld het faillissement. Naast coördinatieregels voor liquidatieprocedures worden er ook coördinatieregels worden vastgesteld opdat de door de bevoegde instantie van een lidstaat vastgestelde saneringsmaatregelen, die ten doel hebben de financiële positie van een verzekeringsonderneming in stand te houden of te herstellen en liquidatie zoveel mogelijk te voorkomen, ten volle effect zouden sorteren in heel de Gemeenschap. De richtlijn houdt geen coördinatie in van de saneringsregels zelf, wel van allerlei procedurekwesties zoals bijvoorbeeld de bekendmaking ervan. De in de richtlijn bedoelde saneringsmaatregelen zijn enkel die maatregelen die de bestaande rechten van andere partijen dan de verzekeringsmaatschappij zelf aantasten. Het toepassingsgebied van deze richtlijn bestrijkt de hele Gemeenschap en betreft verzekeringsondernemingen die hun statutaire zetel in de Gemeenschap hebben, bijkantoren in de Gemeenschap van verzekeringsondernemingen met statutaire zetel in derde landen en schuldeisers met verblijfplaats in de Gemeenschap; deze richtlijn regelt niet de gevolgen van saneringsmaatregelen en liquidatieprocedures ten aanzien van derde landen. Deze richtlijn heeft niet ten doel de nationale wetgeving betreffende saneringsmaatregelen en liquidatieprocedures te harmoniseren, maar strekt tot de wederzijdse erkenning van in de lidstaten geldende regels en tot de noodzakelijke samenwerking; die wederzijdse erkenning vindt in deze richtlijn plaats via de beginselen van eenheid, universaliteit, coördinatie, openbaarmaking, gelijke behandeling en bescherming van schuldeisers uit hoofde van verzekering. De bevoegde instanties van de lidstaat van herkomst zijn als enige gemachtigd om beslissingen te nemen betreffende een liquidatieprocedure (eenheidsbeginsel); deze procedure zal in heel de Gemeenschap effect sorteren en zal door alle lidstaten worden erkend; in een liquidatieprocedure dienen, als algemene regel, alle activa en passiva van de verzekeringsonderneming in aanmerking te worden genomen (universaliteitsbeginsel).

7 8

98

Richtlijn 2001/17/EG van het Europees Parlement en de Raad van 19 maart 2001 betreffende de sanering en de liquidatie van verzekeringsondernemingen (PB L110/28 van 20 april 2001) Verordening (EG) nr. 1346/2000 van de Raad van 29 mei 2000 betreffende insolventieprocedures (PB L 160 van 30 juni 2000)

2000 - 2001


Ter bescherming van de betrokken partijen schrijft de richtlijn een aantal regels voor inzake bekendmaking van de beslissing tot opening van de liquidatieprocedure, die krachtens het universaliteitsbeginsel in heel de Gemeenschap effect kan sorteren. Één van de belangrijkste doelstellingen van deze richtlijn is te zorgen voor een passend evenwicht tussen de bescherming van schuldeisers uit hoofde van verzekering en andere bevoorrechte schuldeisers die door de wetgeving van de lidstaten worden beschermd. In deze richtlijn staat de bescherming van de verzekerden, verzekeringnemers, begunstigden, alsmede iedere benadeelde die een recht kan putten uit een verzekeringscontract centraal. Met het oog op die bescherming moeten de lidstaten zorgen voor een speciale behandeling van schuldeisers uit hoofde van verzekering, overeenkomstig één van de twee in deze richtlijn opgenomen methoden, die als fundamenteel gelijkwaardig worden beschouwd. Deze richtlijn harmoniseert de verschillende regelingen voor bevoorrechte schuldeisers in de lidstaten dus niet. Volgens de eerste methode worden de activa ter dekking van de technische voorzieningen aangewend voor vorderingen uit hoofde van verzekering, volgens de tweede methode krijgen de vorderingen uit hoofde van verzekering een plaats in de rangorde van schuldeisers die niet alleen geldt met betrekking tot de activa ter dekking van de technische voorzieningen, maar met betrekking tot de algehele activa van de verzekeringsonderneming. De lidstaten die voor de eerste methode opteren moeten hun verzekeringsondernemingen ertoe verplichten een speciaal register van die activa aan te leggen en bij te houden; een dergelijk register is een nuttig instrument om uit te maken welke activa voor die vorderingen bestemd zijn. In België wordt momenteel die eerste methode reeds toegepast. Het recht van de lidstaat van herkomst beheerst de beslissing tot liquidatie ten aanzien van een verzekeringsonderneming, de liquidatieprocedure zelf en de materieelrechtelijke en procesrechtelijke gevolgen van die procedure; het recht van de lidstaat van herkomst regelt derhalve in het algemeen alle voorwaarden voor het openen, het verloop en het beëindigen van de liquidatieprocedure. Op deze algemene regel worden enkele in de richtlijn nader omschreven uitzonderingen gemaakt ter bescherming van het gewettigd vertrouwen en van de rechtszekerheid van bepaalde handelingen in andere lidstaten dan de lidstaat van herkomst; die uitzonderingen hebben betrekking op de gevolgen van de saneringsmaatregelen en liquidatieprocedures voor bepaalde overeenkomsten en rechten, zakelijke rechten van derden, lopende rechtsvorderingen en voor nog enkele andere bijzondere gevallen. De indiening, de verificatie, de toelating en de rangindeling van de vorderingen met betrekking tot die specifieke overeenkomsten en rechten, worden echter beheerst door de wetgeving van de lidstaat van herkomst. De richtlijn moet tegen 20 april 2003 zijn omgezet in de nationale wetgevingen.

99


2000 - 2001

3. De juridische controle De juridische controle bestaat uit een onderzoek van de toelatingsvoorwaarden voor de verzekeringsondernemingen en de maatschappijen voor onderlinge borgstelling, een juridische analyse van de overeenkomsten van overdrachten van verzekeringsportefeuilles en een onderzoek van de betrouwbaarheid en de ervaring van de personen die met de effectieve leiding van de onderneming gelast zijn. De juridische controle houdt tevens een nazicht in, a posteriori, via steekproeven of naar aanleiding van problemen die zich stellen, van de polisvoorwaarden. De procedures van kennisgeving van verzekeringsondernemingen van de Europese Economische Ruimte worden eveneens onderzocht (bijkantoor, vrije dienstverrichting). De juridische controle heeft in het bijzonder betrekking op : a. De overdrachten De Controledienst keurt de overdrachten door Belgische verzekeringsondernemingen van de rechten en verplichtingen die voortvloeien uit verzekeringsovereenkomsten goed. Indien de maatschappelijke zetel van de overnemende verzekeringsonderneming in een lidstaat van de Gemeenschap gelegen is, moet de toezichthouder van de overnemende verzekeraar voorafgaandelijk meedelen dat deze laatste beschikt over de vereiste solvabiliteitsmarge. Tevens moeten de toezichthouders van de lidstaten waar de risico’s gelegen zijn, instemmen met de overdracht. Bij een overdracht van een verzekeringsportefeuille, met risico’s onderschreven in meerdere lidstaten van de Gemeenschap, moeten derhalve al deze lidstaten aangeschreven worden. In 2001 behandelde de Controledienst 16 overdrachtdossiers, overdrachten ingevolge fusies en splitsingen inbegrepen. Daarnaast volgt de Controledienst eveneens de overdrachten door verzekeringsondernemingen die in een EG - land gevestigd zijn en waarbij Belgische risico’s betrokken zijn, op en staat hij in voor de publicatie ervan in het Belgisch Staatsblad. In 2001 werden 15 dergelijke dossiers afgehandeld. b . De arbeidsongevallenverzekeraars Sinds 17 september 2001, datum van inwerkingtreding van de wet van 10 augustus 2001 houdende de aanpassing van de arbeidsongevallenverzekering aan de Europese richtlijnen betreffende de directe verzekering met uitzondering van de levensverzekering, is het afleveren van de vergunning voor de verzekeringsactiviteit arbeidsongevallen (evenals het financieel toezicht) aan de Controledienst toevertrouwd. Ingevolge de overgangsbepalingen moesten de verzekeringsondernemingen en gemeenschappelijke kassen die reeds over een toelating van de Controledienst beschikten omdat zij, naast arbeidsongevallenverzekeringen, ook andere verzekeringen aanboden, geen nieuwe aanvraag indienen. Het volstond dat zij de Controledienst een bewijs toestuurden waaruit bleek dat zij op het eerste verzoek van het Fonds voor Arbeidsongevallen een bankgarantie als bedoeld in artikel 60 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 zouden vestigen. Diegenen die nog niet over een toelating van de Controledienst beschikten, dienden uiterlijk op 17 december 2001 een toelatingsdossier in te dienen. De vier gemeenschappelijke kassen die nog geen toelating hadden, dienden tijdig een dossier in.

100

2000 - 2001


c. Omzetting van onderlinge verzekeringsverenigingen Hoofdstuk Vquinquies van de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle der verzekeringsondernemingen regelt de omzetting van onderlinge verzekeringsverenigingen. In 2001 besliste een onderlinge verzekeringsvereniging zich om te vormen tot een coöperatieve vennootschap. 4. De klachten a. Definities De verzekeringstakken zijn opgesomd in bijlage I van het koninklijk besluit van 22 februari 1991 houdende algemeen reglement betreffende de controle op de verzekeringsondernemingen. Sommige takken werden echter gehergroepeerd. Verder werd er nog een rubriek “diversen” aan toegevoegd waarin de aanvragen ondergebracht zijn die betrekking hebben op alle verzekeringstakken of op geen enkele daarvan, alsmede die met betrekking tot het verzekeringsrecht in het algemeen en tot de materies die niet onder de bevoegdheid van de Dienst vallen. Het motief van de klacht wordt niet onderzocht wanneer het gaat om een dossier inzake een materie die niet onder de bevoegdheid van de Controledienst valt, of wanneer de klager de beweegreden van zijn klacht niet preciseert in zijn brief en geen enkel gevolg geeft aan het hem toegestuurde verzoek om zijn klacht toe te lichten. In de rubriek tussenpersoon werden de klachten ondergebracht betreffende de verzekeringstussenpersonen aangaande hun tussenkomst bij de sluiting van het contract, bij het innen van de premies of bij de opzegging van het contract, alsmede de klachten over het door hen gevoerde schadebeheer. Ook bevat deze rubriek klachten die gaan over het feit dat een tussenpersoon niet ingeschreven is of dat zijn inschrijvingsnummer niet is vermeld, en over zijn professionele betrouwbaarheid en beroepspraktijken. De vragen in verband met de commissielonen en de exclusiviteitsbanden tussen een toegelaten verzekeringsonderneming en een tussenpersoon ressorteren niet onder de bevoegdheid van de Controledienst. Onder het motief totstandkoming van het contract worden de klachten gegroepeerd die met name de door de maatschappij gevoerde publiciteit, het verzekeringsvoorstel of de verzekeringsaanvraag, de voorlopige dekking, de datum van afsluiting of inwerkingtreding van het contract, de geldigheid en het bewijs ervan, de samenloop van verzekeringen, de medeverzekering, de “moeilijk te plaatsen” risico’s, de groene kaart in de BA-motorrijtuigverzekering, de contractovername of de inning van de eerste premie in de levensverzekering betreffen. Met de voorwaarden van het contract worden alle betwistingen met betrekking tot de interpretatie, de toepassing of de wijziging van de algemene en bijzondere voorwaarden van het contract bedoeld, buiten elk schadegeval. Onder premie dient de premieberekening te worden verstaan (tarief, indexaanpassing, kosten en taksen, bijpremie, variabele premie, opsplitsing, ...), de aanpassing van de premie als gevolg van een wijziging van het risico, van een tariefwijziging of van het opnieuw in werking stellen van het contract, de betaling van de premie door de verzekeringnemer, de terugbetaling van het niet opgeslorpte premiegedeelte na opzegging of van een niet verschuldigde premie, alsook de minimumfinanciering in de levensverzekering. De rubriek prestaties van de verzekeraar bij de verwezenlijking van het risico bevat de klachten met betrekking tot de tussenkomst van de verzekeringsmaatschappij bij een schadegeval (toepassing van de algemene en bijzondere voorwaarden, te trage afwikkeling, bedrag van de prestatie, weigering tot tussenkomst). Daarnaast zijn er ook de betwistingen met betrekking tot de expertise, de arbitrage, de medeverzekering, het verhaal van de verzekeraar en de verdediging van de belangen van de verzekerde.

101


2000 - 2001

De andere prestaties van de verzekeraar omvatten de afkoop van het contract, de winstdeling, de overdracht van de reserves in de levensverzekering, de verworven prestaties in de groepsverzekering, de aflevering van het bonus-malusattest in de BA-motorrijtuigverzekering, enz. Onder het motief schorsing en einde van het contract worden de geschillen samengebracht die ontstaan naar aanleiding van de schorsing van het contract of van de waarborg, van de opzegging of de vernietiging van het contract, van de vereffening van de onderneming, alsook de klachten met betrekking tot het RSR-bestand (Risques Spéciaux - Speciale Risico’s) dat beheerd wordt door het Economisch Samenwerkingsverband Datassur. Ten slotte worden de verzoeken om administratieve inlichtingen met betrekking tot de verzekeringsondernemingen en de tussenpersonen geklasseerd onder het motief andere. Wanneer de klager na afloop van het onderzoek door de Controledienst wordt verwezen naar de rechterlijke macht, valt de oplossing van de klacht onder de uitsluitende bevoegdheid van de hoven en rechtbanken. Voor het merendeel gaat het hier om klachten rond aangelegenheden zoals de kwestie van het schadebedrag of van de aansprakelijkheid voor het schadegeval. Daarnaast betreft het ook dossiers waarin de Controledienst van mening is dat de klacht gegrond is, maar de verzekeringsonderneming of de verzekeringstussenpersoon weigeren zich gewonnen te geven. Onder de rubriek valt buiten de bevoegdheid van de Dienst worden de aanvragen gegroepeerd die bijvoorbeeld betrekking hebben op de beroepsaansprakelijkheid van de deskundigen of de advocaten, alsmede die in verband met de bestanden die beheerd worden door het ESV Datassur. Wanneer de vraag van een klager onder de bevoegdheid van een andere instantie ressorteert dan die van de Controledienst wordt het dossier doorgestuurd naar de bevoegde autoriteit. Dit kan bijvoorbeeld het Fonds voor Arbeidsongevallen zijn of het Bestuur Handelsbeleid van het Ministerie van Economische Zaken wanneer het gaat om handelspraktijken zoals bedoeld in de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument. Het dossier wordt zonder gevolg geklasseerd wanneer de klacht ter inlichting wordt ingediend of de klager te weinig gegevens aan de Controledienst heeft verstrekt om een onderzoek van zijn klacht mogelijk te maken, en niet heeft geantwoord op het aan hem gerichte verzoek om bijkomende informatie.

102


2000 - 2001

b . Commentaar In het jaar 2001 heeft de Controledienst 1.529 verzoeken om bemiddeling ontvangen, namelijk 30 minder dan in 2000. Daarenboven hebben we in de klachtenstatistieken geen rekening gehouden met algemene vragen om inlichtingen in verband met de toepassing van de wet op de verzekeringsbemiddeling; het gaat om 173 dossiers. 1 . Oorsprong van de klachten 1999

2000

Aantal Verzekeringnemers, verzekerden, begunstigden, benadeelde derden Verzekeringstussenpersonen en beroepsverenigingen van tussenpersonen

%

2001

Aantal

%

Aantal

%

1006

61,72%

950

60,94%

894

58,47%

297

18,22%

309

19,82%

352

23,02%

Organisaties (consumenten, automobielclubs, beroepsverenigingen, ...)

46

2,82%

26

1,67%

22

1,44%

Verzekeringsondernemingen

32

1,96%

33

2,12%

36

2,35%

154

9,45%

129

8,27%

104

6,80%

Ministeries

34

2,09%

38

2,44%

45

2,94%

Andere

61

3,74%

74

4,75%

76

4,97%

1.630

100%

1.559

100%

1.529

100%

Advocaten, notarissen, bedrijfsrevisoren

TOTAAL

Tabel 54. Klachten onderverdeeld naar de hoedanigheid van de klager

Verzekeringnemers,verzekerden, begunstigden, benadeelde derden

23,02%

Verzekeringstussenpersonen en beroepsverenigingen van tussenpersonen Advocaten, notarissen, bedrijfsrevisoren 6,80%

Andere Ministeries

4,97% Verzekeringsonder nemingen 2,94% 58,47%

2,35%

Organisaties (consumenten, automobielclubs, beroepsverenigingen, ...)

1,44%

Grafiek 36. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2000 volgens de hoedanigheid van de klager

De verzoeken om informatie of om bemiddeling die afkomstig zijn van de verzekeringnemer zelf, van de verzekerde, van de begunstigde van het contract, van de benadeelde derde en die welke door de advocaten worden ingediend, blijven verminderen ten opzichte van 1999. Het aantal dossiers dat werd neergelegd door de verzekeringstussenpersonen is daarentegen nog toegenomen.

103


2000 - 2001

2. Partijen in het geding Ondernemingen 69,33%

14,13%

Verzekeringstussenpersonen Niet gespecifieerd Andere niet gecontroleerd Buitenlandse verz.

13,15%

Underwriters

1,77% 0,65% 0,52% 0,39% 0,07% Grafiek 37.

Regelingsbureaus

GMWF

Opsplitsing van de klachten ingediend in 2000 volgens de hoedanigheid van de partij in het geding

De klachten tegen de toegelaten verzekeringsondernemingen zijn gedaald (1.060 tegen 1.150 in 2000), maar de verzoeken die betrekking hebben op de verzekeringstussenpersonen, gaan in stijgende lijn. 3. Betrokken verzekeringstakken 1999 Aantal

2000 %

Aantal

2001 %

Aantal

%

Ongevallen, ziekte (t. 1 en 2)

98

6,01%

144

9,24%

122

7,98%

Voertuigcasco, casco zee- en binnenschepen, ... (t. 3, 4, 5, 6)

85

5,21%

74

4,75%

62

4,05%

2

0,12%

1

0,06%

3

0,20%

Brand, natuurevenementen en andere schade a an goederen(t. 8 en 9)

Vervoerde goederen (t. 7)

231

14,17%

202

12,96%

207

13,54%

BA-motorrijtuigen, BA- zee- en binnenschepen, ... (t. 10, 11, 12)

321

19,69%

344

22,07%

320

20,93%

76

4,66%

68

4,36%

60

3,92%

4

0,25%

3

0,19%

0

0,00%

30

1,84%

39

2,50%

40

2,62%

160

9,82%

136

8,72%

106

6,93%

Algemene BA (t. 13) Krediet, borgtocht (t. 14 en 15) Diverse geldelijke verliezen (t. 16) Rechtsbijstand (t. 17) Hulpverlening (t. 18)

20

1,23%

25

1,60%

22

1,44%

Levensverzekeringen, ... (t. 21 tot 29)

401

24,60%

265

17,00%

276

18,05%

Andere

202

12,39%

258

16,55%

311

20,34%

1.630

100%

1.559

100%

1.529

100%

TOTAAL

Tabel 55. Klachten onderverdeeld naar verzekeringstak

104


2000 - 2001

BA-motorrijtuigen, BA- zee- en binnenschepen, ... (t. 10, 11, 12)

6,93%

7,98%

Levensverzekeringen, ... (t. 21 tot 29)

4,05%

Brand, natuurevenementen en andere schade aan goederen (t. 8 en 9)

3,92% 13,54%

2,62% 1,44% 0,20%

Ongevallen, ziekte (t. 1 en 2) Rechtsbijstand (t. 17) Voertuigcasco, casco zee- en binnenschepen, ... (t. 3, 4, 5, 6) Algemene BA (t. 13)

20,34% 18,05%

Diverse geldelijke verliezen (t. 16)

Hulpverlening (t. 18) Vervoerde goederen (t. 7)

20,93%

Andere

Grafiek 38. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2000 volgens de verzekeringstak

De meeste klachten hebben nog steeds betrekking op de burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen, maar hun aantal is geslonken met 6,98% ten opzichte van 2000. Ook in de verzekering ongevallen en ziekte en in de verzekering rechtsbijstand daalt het aantal klachten respectievelijk met 15,28% en 22,06%. Een forse stijging wordt daarentegen vastgesteld van de verzoeken met betrekking tot alle verzekeringstakken of tot geen enkele daarvan in het bijzonder, en van de verzoeken die slaan op het verzekeringsrecht in het algemeen en op de materies die niet onder de bevoegdheid van de Controledienst vallen (plus 20,54%). 4. Motieven van de klachten 1999 Aantal

2000 %

Aantal

2001 %

Aantal

%

Niet onderzocht

78

4,79%

110

7,06%

155

10,14%

Tussenpersoon

193

11,84%

180

11,55%

220

14,39%

Totstandkoming van het contract

97

5,95%

93

5,97%

100

6,54%

Voorwaarden van het contract

191

11,72%

81

5,20%

118

7,72%

Premie

160

9,82%

128

8,21%

106

6,93%

Prestaties van de verzekeraar bij de verwezenlijking van het risico

643

39,45%

652

41,82%

528

34,53%

Andere prestaties van de verzekeraar

99

6,07%

83

5,32%

87

5,69%

Schorsing en einde van het contract

65

3,99%

111

7,12%

99

6,47%

104

6,38%

121

7,76%

116

7,59%

1.630

100%

1.559

100%

1.529

100%

Andere TOTAAL

Tabel 56. Klachten onderverdeeld naar motief

105


2000 - 2001

7,72% 10,14%

Prestaties van de verzekeraar bij de verwezenlijking van het risico 7,59% Tu s s e n p e r s o o n

14,39%

6,93%

Niet onderzocht Voorwaarden van het contract

6,54%

Andere Premie

6,47% Totstandkoming van het contract 5,69% 34,53%

Schorsing en einde van het contract Andere prestaties van de verzekeraar

Grafiek 39. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2000 volgens het motief

De klachten betreffende de prestaties van de verzekeraar in geval van verwezenlijking van het risico blijven het leeuwendeel vormen. Toch zijn ze er aanzienlijk op achteruitgegaan (min 19,02% in vergelijking met 2000), terwijl die in verband met de voorwaarden van het contract buiten elk schadegeval stijgen (plus 45,68%). Vierentwintig klachten, namelijk meer dan 7,5% van de verzoeken betreffende de verzekeringstak burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen, hadden betrekking op de toepassing van het bonus-malusstelsel. In dit verband hebben in 2001 negentien van de tweeëntwintig opeenvolgende klachten aangaande een weigering van de verzekeraar om dekking te verlenen, te maken met een verzekeringsovereenkomst BA-motorrijtuigen. Zo ook heeft de Dienst drieëntwintig klachten ontvangen naar aanleiding van de opzegging door de verzekeraar van een overeenkomst BA-motorrijtuigen, namelijk meer dan twee derde van de klachten om deze reden. Wat de kwestie van toegang tot de verzekering betreft van personen die aan chronische ziekten lijden of een mentale of fysieke handicap hebben, is te vermelden dat de Ministerraad op 13 juli 2001 akte heeft genomen van het rapport dat werd voorgesteld door een interministeriële werkgroep die zich heeft gebogen over de problemen van diabetes en sociale discriminatie, met name inzake verzekering. Deze werkgroep zet zijn werkzaamheden voort met het oog op het voorstellen van de passende initiatieven en het doorvoeren van wetswijzigingen terzake.

106


2000 - 2001

5. Gevonden oplossingen 1999 Aantal

2000 %

Aantal

2001 %

Aantal

%

Gunstig gevolg

434

30,80%

440

27,18%

383

26,58%

Exclusieve bevoegdheid van de hoven en rechtbanken

181

12,85%

193

11,92%

126

8,74%

Niet gegronde klacht, uitleg verstrekt

439

31,16%

512

31,62%

515

35,74%

Verzoek om informatie

184

13,06%

214

13,22%

225

15,61%

Valt buiten de bevoegdheid van de Controledienst

73

5,18%

122

7,54%

86

5,97%

Doorsturen van het dossier naar de bevoegde autoriteit

30

2,13%

40

2,47%

36

2,50%

Zonder gevolg

64

4,54%

87

5,37%

59

4,09%

Dossier tussenpersoon ingediend bij de Controledienst

3

0,21%

5

0,31%

3

0,21%

Dossier tussenpersoon doorsturen naar de Procureur des Konings

0

0,00%

3

0,19%

3

0,21%

Tussenpersoon geschrapt

1

0,07%

3

0,19%

5

0,35%

1.409

100%

1.619

100%

1.441

100%

TOTAAL

Tabel 57. Klachten onderverdeeld naar oplossing

Niet gegronde klacht, uitleg verstrekt

26,58%

Gunstig gevolg

15,61%

Verzoek om informatie Exclusieve bevoegdheid van de hoven en rechtbanken 8,74% Valt buiten de bevoegdheid van de Dienst Zonder gevolg 5,97% Doorsturen van het dossier naar de bevoegde autoriteit 4,09%

35,74%

2,50% 0,35% 0,21% 0,21%

Tussenpersoon

geschrapt

Dossier tussenpersoon ingediend bij de Dienst Dossier tussenpersoonc overmaken aan de Procureur des Konings

Grafiek 40. Opsplitsing volgens gevonden oplossing van de klachtendossiers afgesloten in 2000

Het aantal juridisch niet gegronde klachten is gestegen (met 0,59%), evenals het aantal verzoeken om informatie (5,14%).

107


2000 - 2001

5. De tussenpersonen a. De klachten 9 In 2001 registreerde de Dienst 277 klachten in verband met de uitoefening van de activiteit van verzekeringsbemiddeling. Dit betekent een stijging met 12% ten aanzien van het vorig jaar. In 57 gevallen is, na het onderzoek van de werkelijke aanleiding van de klacht, gebleken dat deze betrekking had op praktijken van de verzekeringsonderneming en niet die van de tussenpersoon. Bij de onderverdeling van de dossiers naar de aanleiding van de klacht vormden in 173 gevallen de handelingen van de verzekeringstussenpersoon de rechtstreekse aanleiding om een dossier aan onze Dienst over te maken. In 49 gevallen betroffen deze klachten de inschrijving in het register van de verzekeringstussenpersonen zelf. In 31 van die gevallen bleek het te gaan over personen die actief bemiddelden in verzekeringen zonder over een inschrijvingsnummer in het register van de verzekeringstussenpersonen te beschikken of zonder te werken voor rekening van een in het register ingeschreven tussenpersoon. Zo stelde onze Dienst vast dat verschillende personen erin slaagden om een verzekeringsportefeuille uit te bouwen zonder aan de wettelijke voorwaarden inzake inschrijving te voldoen. Vaak maakten deze mensen gebruik van hun oud nummer dat niet meer in voege was of werkten zij voor rekening van een andere tussenpersoon dewelke wel over een inschrijving in het register beschikte. In bepaalde gevallen meenden zij niet als verzekeringstussenpersoon in de zin van de wet te moeten worden gekwalificeerd niettegenstaande zij actief waren in deze sector. Voor de overige 18 dossiers betrof het gevallen waarbij een tussenpersoon het naliet om overeenkomstig artikel 6 van de wet van 27 maart 1995 betreffende de verzekeringsbemiddeling en de distributie van verzekeringen op het briefpapier of een ander document betreffende de activiteiten van verzekeringsbemiddeling dat van hem uitging, evenals op zijn reclame, zijn inschrijvingsnummer in het register van de verzekeringstussenpersonen te vermelden. Er werden 35 klachten geformuleerd op basis van het artikel 10, 3° van de voormelde wet van 27 maart 1995. Dit artikel eist van een tussenpersoon dat hij een voldoende geschiktheid en professionele betrouwbaarheid garandeert. Deze klachten betreffen vaak praktijken waarbij de vertrouwensrelatie tussen de tussenpersoon en zijn cliënteel werd geschonden. In vele gevallen ging het daarbij om vermeende fraude, oplichting of valsheid in geschrifte, zoals bijvoorbeeld het niet meedelen van alle gegevens bij de omschrijving van het risico, het vermelden van verkeerde gegevens op het verzekeringsvoorstel, vooral in de tak auto, het uitgeven van groene kaarten zonder toestemming van de maatschappij en het onrechtmatig gebruiken van de naam van de verzekeraar. Andere dossiers betroffen inbreuken op artikel 3 van de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle der verzekeringsondernemingen en meer bepaald het optreden van de verzekeringstussenpersoon in de hoedanigheid van verzekeraar. Tenslotte ontving de Dienst in dit kader nog enkele klachten tegen vennootschappen welke werden ingeschreven in het register van de verzekeringstussenpersonen maar waar de activiteiten van verantwoordelijke voor de distributie werden uitgeoefend door personen die niet aan de wettelijke voorwaarden voldeden. In 20 dossiers werd er geklaagd over de houding van de tussenpersoon bij de onderschrijving van het contract. In sommige gevallen werden nieuwe contracten onderschreven zonder medeweten van de betrokken verzekeringsnemer. Sommige tussenpersonen hebben verregaande taken inzake schadebeheer. In 11 dossiers werd er geklaagd over de manier waarop de tussenpersoon het dossier opvolgde bij 9

108

Zie tabellen 54 tot 57.

2000 - 2001


een schadegeval. Deze klachten betroffen vooral het niet doorsturen van de nodige documenten aan de verzekeringsonderneming, het geven van verkeerde, onvoldoende of geen informatie over de te ondernemen acties en het niet uitbetalen aan de verzekeringsnemer van het door de verzekeringsonderneming via hem doorgestorte bedrag van de schadevergoeding. Bovendien heeft de Dienst 9 klachten ontvangen over de inning van de premies door de tussenpersoon en met name het niet doorstorten van ontvangen premies aan de verzekeringsonderneming. Een trend die zich ook in 2001 verderzette, was het groeiend aantal dossiers van 38 naar 57 waarbij er aan de Dienst inlichtingen over een bepaalde tussenpersoon werden gevraagd. De meest voorkomende vraag blijft hier of de praktijk toegelaten is waarbij de vertegenwoordigers van een deelgroep van de samenleving die een band of een gemeenschappelijk kenmerk vertonen en die met betrekking tot één of meerdere polissen interessante polisvoorwaarden kunnen onderhandelen voor hun leden, hiervoor publiciteit mogen maken zonder als een verzekeringstussenpersoon in de zin van de wet van 27 maart 1995 te worden beschouwd. Hoewel deze vraag steeds geval per geval wordt onderzocht, blijft het algemeen standpunt van de Dienst hierover dat het onderhandelen van interessante polisvoorwaarden voor de leden van een deelgroep en het op een of andere manier bekendmaken hiervan aan die leden, via bijvoorbeeld een mailing, geen activiteiten van verzekeringsbemiddeling zijn in de zin van de voormelde wet van 27 maart 1995. Naast de vragen in verband met het materieel toepassingsgebied van de wet, noteerde de Dienst vooral vragen in verband met de categorieën van tussenpersonen, de voorwaarden voor de uitoefening van het beroep van tussenpersoon en in het bijzonder de vereiste beroepskennis en vragen in verband met grensoverschrijdende activiteiten van buitenlandse tussenpersonen. In 29 dossiers was de Dienst niet bevoegd om tussen te komen. Dit aantal is niet gestegen ten aanzien van het jaar 2000. Onze Dienst stelde wel een gevoelige stijging vast van het aantal dossiers welke feitelijke elementen betroffen, alsmede gedragingen van verzekeringstussenpersonen en waarvan de beoordeling tot de uitsluitende bevoegdheid van de hoven en de rechtbanken behoort. De andere dossiers betroffen ondermeer materies inzake handelspraktijken waarvoor het Bestuur Handelsbeleid van het Ministerie van Economische bevoegd is of vragen of klachten inzake de verplichte arbeidsongevallenverzekering waarvoor het Ministerie van Sociale Voorzorg of het Fonds voor Arbeidsongevallen bevoegd is. In deze gevallen werd het dossier overgemaakt aan de betrokken overheid. De klager werd hiervan door de Dienst op de hoogte gesteld. De overige klachten werden ingediend op basis van onder meer problemen met de commissielonen, de plaatsingsmandaten, de prestaties van de tussenpersoon, de deontologie van de tussenpersoon, het geven van misleidende informatie in verband met de totstandkoming van het contract, de verzekerde waarborgen, de polisvoorwaarden, de kosten en taksen, het bedrag van de prestaties en de opzegging van het contract. Naast de onderverdeling naar de aanleiding van de klacht, werd er eveneens een verdeling van de klachtendossiers tussenpersonen gemaakt naar de hoedanigheid van de indiener. Uit de onderstaande grafiek blijkt dat waar de Dienst in 2000 een opvallende stijging noteerde van het aantal dossiers ingediend door een beroepsvereniging van de verzekeringstussenpersonen van 9 naar 20 dossier, deze trend zich in 2001 verderzette met een stijging van 20 naar 51 dossiers. Het merendeel van deze klachten betrof een overtreding van de wettelijke bepalingen in verband met de publiciteit (artikel 6 van de voormelde wet van 27 maart 1995), alsmede klachten in verband met de geschiktheid en de professionele betrouwbaarheid van de tussenpersoon.

109


2000 - 2001

Verzekeringsnemer, verzekerde, begunstigde

51 75

Ministerie van Economische Zaken Beroepsvereniging van tussenpersonen

4

Tu s s e n p e r s o o n 4 12

Organisatie Verzekeringsonder neming

76 Advocaat 29 Andere 29

Grafiek 41. Verdeling klachtendossiers tussenpersonen naar hoedanigheid van de indiener

b . Controle 1 . Statistieken Op 31 december 2001 waren er in totaal 28.473 verzekeringstussenpersonen ingeschreven in het register. Daarnaast werden er 48.054 verantwoordelijken voor de distributie aangeduid bij een verzekeringsonderneming, een rechtspersoon of een natuurlijk persoon die werknemers tewerkstelde. De verdeling tussen de verschillende categorieën van verzekeringstussenpersonen is in vergelijking met het jaar 2000 praktisch gelijk gebleven.

48,38%

24,10%

27,52%

Makelaars

Agenten

Sub-agenten

Grafiek 42. Spreiding van het aantal verzekeringstussenpersonen over de categorieën voorzien in de wet van 27 maart 1995

110


2000 - 2001

2. Inschrijvingsrechten Het ministerieel besluit van 6 juni 2001 (B.S. van 31 juli 2001) heeft voor het dienstjaar 2001 het bedrag van het inschrijvingsrecht als volgt vastgesteld : -

basisinschrijvingsrecht : 1.400 BEF (34,71 EUR)

-

bijzonder inschrijvingsrecht : 420 BEF (10,41 EUR)

Deze bedragen zijn lichtjes gedaald ten opzichte van deze voor het dienstjaar 2000. Dit is te wijten aan een lichte vermindering van het aantal ingeschreven verzekeringstussenpersonen met als gevolg een sterkere daling van de administratiekosten. Het bedrag van het inschrijvingsrecht wordt namelijk bepaald in functie van de kosten welke voor de Dienst voortvloeien uit de controle op de naleving van de wet. 3 . Registratiedossiers Enerzijds werden er in 2001 1.266 nieuwe verzekeringstussenpersonen ingeschreven in het register. Anderzijds stelde de Dienst vast dat heel wat tussenpersonen verplicht waren om aan hun collectieve inschrijving te verzaken daar hun centrale instelling had beslist niet langer met hen samen te werken. Voor sommige van deze tussenpersonen had dit de stopzetting van hun activiteiten als verzekeringstussenpersoon tot gevolg (771). Aangezien de betaling van het jaarlijks inschrijvingsrecht een voorwaarde is om ingeschreven te blijven in het register van verzekeringstussenpersonen, kan een ingeschreven tussenpersoon die zijn inschrijvingsrecht niet betaalt, uit het register worden geschrapt. De Dienst stelde vast dat er nog altijd een belangrijk aantal (230) tussenpersonen werd geschrapt wegens het niet-betalen van dit inschrijvingsrecht.

771 Aanvaarde aanvragen Inschrijving verzaakt Inschrijving geschrapt 299

Overdracht Aanvraag ingetrokken

163 1.562

Aanvraag geweigerd

42 12

Grafiek 43. In 2001 geregistreerde bewegingen in de registratiedossiers

4. Gespecialiseerde cursussen in verzekeringen Tijdens het jaar 2001 werden er 7 nieuwe cursusprogramma’s erkend door de Raad van de Controledienst. Het gaat hierbij voornamelijk om een aanpassing aan een reeds door de Controledienst goedgekeurde cursus, daarbij rekening houdende met de nieuwe ontwikkelingen op informaticagebied. De Dienst heeft ook een specialisatie in de cursussen voor de tak Leven vastgesteld.

111

Hoofdstuk II De pensioenfondsen en de pensioenkassen


114

2000 - 2001

De pensioenfondsen en de pensioenkassen

2000 - 2001

A. Het aantal pensmoeninstellingen10 In de loop van het jaar 2001 werden 16 voorzorgsinstellingen toegelaten, allen pensioenfondsen.

To e g e l a t e n Ingeschreven In vereffening

Grafiek 44. Aantal pensioeninstellingen

B. De financiële aspecten 1. De jaarrekening Het balanstotaal van de sector steeg over de periode 1994 – 2000 jaarlijks met gemiddeld 17,84%. jaar

aantal11 pensioeninstellingen

BalanstotaalIn euro

1994

230

5.455.789.330

1995

233

7.485.653.311

1996

238

8.863.481.516

1997

238

10.734.299.788

1998

239

12.683.148.917

1999

239

14.407.503.920

2000

243

14.608.451.897

Tabel 58. Evolutie van de balanstotalen

In het jaar 2000 is het balanstotaal van de sector slechts licht gestegen met 1,4% en bereikte 14,6 miljard euro.

10

11

Met het woord pensioeninstelling worden zowel de pensioenfondsen (art. 2, §3, 6° van de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle der verzekeringsondernemingen) als de pensioenkassen (art. 2, §3, 4° van voormelde wet van 9 juli 1975) bedoeld. Het aantal pensioeninstellingen dat de verplichting heeft jaarrekeningen op te stellen.

115


2000 - 2001

Balanstotaal (in miljoen euro)

Aantalinstellingen

Absolute Waarde

% totaal

<10

126

421.708.407

2,89%

10 <> 100

93

3.015.587.956

20,64%

100 <> 500

17

3.919.958.672

26,83%

>500

7

7.251.196.862

49,64%

Totaal

243

14.608.451.897

100,00%

Tabel 59. Rangschikking van de pensioeninstellingen volgens de grootte van het balanstotaal in het boekjaar 2000

Het gewicht van de grootste voorzorgsinstellingen bleef daarmee op het niveau van 1999.

(in duizend euro)

Grafiek 45. Evolutie van het totaal actief van de balans

De groei van de beleggingen (91,5% van de activa) vertraagde omdat hij, in tegenstelling tot de vorige jaren, niet meer ondersteund werd door de niet-gerealiseerde nettomeerwaarden. De niet-gerealiseerde meerwaarden brokkelden af, terwijl de niet-gerealiseerde minderwaarden vrijwel verdubbeld zijn. Daarentegen bleef de groei van de aanschaffingswaarde gehandhaafd. Door de herschikking van de portefeuilles zijn een aantal effecten die tegen een lagere koers waren ingekocht, vervangen door effecten waarvan de aanschaffingswaarde hoger lag.

116


2000 - 2001

(in miljoen euro)

aanschaffingswaarde

Grafiek 46.

niet-gerealiseerde netto-meerwaarden

Evolutie van de aanschaffingswaarde en van de niet-gerealiseerde netto-meerwaarden op beleggingen

Onder de andere activaposten vemelden we de schuldvorderingen op verzekeraars (de pensioenverbintenissen die gedekt zijn bij verzekeraars), die 4,4% van het actief uitmaken. In 2000 is het batig saldo van de resultatenrekening op dramatische wijze geslonken ten opzichte van het jaar daarvoor. (in miljoen euro)

Te c h n i s c h saldo

Financieel saldo

Saldo gerealiseerde netto-meerwaarden

Saldo nietgerealiseerde netto-meerwaarden

Saldo resultaten

Grafiek 47. Saldi met bepalende invloed op het resultaat

In de grafiek 47 kan men vaststellen dat de omvang van die neerwaartse beweging overeenstemt met die van de niet-gerealiseerde netto-meerwaarden. Het saldo van de gerealiseerde nettomeerwaarden is daarentegen vrijwel op hetzelfde niveau gebleven als in het vorige boekjaar. Een en ander heeft geleid tot een verslechtering van de financiële situatie voor een aantal pensioeninstellingen. En aangezien de crisis die zich op de aandelenmarkten voordeed ook het daaropvolgende jaar heeft aangehouden ondanks een kortstondig herstel naar het einde van het jaar toe, vielen voor het jaar 2001 ontoereikende voorzieningen te vrezen.

117


2000 - 2001

2. De technische resultaten a. De technische voorzieningen De technische voorzieningen van de pensioeninstellingen stemmen, behalve bij onderfinanciering, overeen met het vermogen van de pensioeninstellingen. Dit vermogen is het totaal actief verminderd met de voorzieningen voor risico’s en kosten en de schulden. De evolutie van de minimum technische voorzieningen (voorzieningen berekend op basis van de artikelen 20, 21 en 23 van het K.B. van 15 mei 1985) en van de totale technische voorzieningen worden in de volgende grafiek weergegeven. (in miljoen euro)

Minimum technische provisies

Totale technische provisies

Grafiek 48. Evolutie van de minimum technische voorzieningen en de totale technische voorzieningen

De technische voorzieningen voor samengestelde prestaties (voorzieningen betreffende de verplichtingen voortvloeiend uit de pensioenbeloften die betrekking hebben op nog niet vervallen prestaties) bedragen, voor het boekjaar 2000, bijna 58% van de totale technische voorzieningen. Zij kenden een normale evolutie en door de geringe stijging van de totale technische voorzieningen werd hun gewicht automatisch hoger. Vandaar ook dat de technische voorzieningen voor de financiering van samen te stellen prestaties (het positief verschil tussen het vermogen einde boekjaar en de som van de technische voorzieningen voor samengestelde prestaties en voorzieningen voor nog uit te voeren prestaties) voor het boekjaar 2000, maar 42% van de totale technische voorzieningen meer vertegenwoordigen, (45% in 1999).

118


2000 - 2001

(in miljoen euro)

Provisie voor samengestelde prestaties

Grafiek 49.

Provisie voor samen te stellen prestaties

To t a l e technische provisie

Voorzieningen voor samengestelde prestaties, voorzieningen voor samen te stellen prestaties en totale technische voorzieningen in het boekjaar 2000

De vrijstelling van technische voorzieningen bedraagt, in het boekjaar 2000, net geen 10% meer van het theoretisch bedrag van de technische voorzieningen (voorzieningen berekend voor alle verplichtingen met inbegrip van die waarvoor geen enkele provisie werd aangelegd, dat wil zeggen zonder rekening te houden met de vrijstellingen van technische voorzieningen bedoeld in artikel 20, §1 en §2 van het K.B. van 14 mei 1985). Daarmee volgt de vrijstelling haar natuurlijke weg van uitdoving.

(in miljoen euro)

Theoretisch bedrag

Vrijstelling

Grafiek 50. Theoretisch bedrag van de technische voorzieningen en vrijstelling van technische voorzieningen in het boekjaar 2000

119


2000 - 2001

De evolutie in 2000 van de voorafgaande grootheden is samengevat in de volgende tabel. (in euro)

1999

2000

variatie

1

Theoretisch bedrag

9.023.757.870

9.154.407.176

1,45%

2

Vrijstelling

1.243.204.321

885.255.267

-28,79%

3

Provisie samengestelde prestaties

7.780.553.549

8.269.151.905

6,28%

4

Minimumprovisie

7.005.870.974

8.151.283.817

16,35%

5

Overige

775.698.161

198.293.761

-74,44%

6

Voorzieningen uit te voeren prestaties

7

Voorzieningen samen te stellen prestataties

8

Totaal technische voorzieningen

9

Tekort vermogen

Tabel 60.

3.473.774

1.028.490

-70,39%

6.410.762.586

6.061.047.065

-5,46%

14.195.805.495

14.411.653.166

1,52%

999.446

5.507.266

451,03%

Variatie van de technische voorzieningen in het boekjaar 2000 ten opzichte van het boekjaar 1999

De opmerkelijke daling van de vrijstelling is te wijten aan de vrijwillige actie van één instelling. De verdeling niet-rentegenieters (dit zijn zowel de actieven als de uitgesteld rechthebbenden) rentegenieters in het boekjaar 2000 van het theoretisch bedrag van de technische voorzieningen, de vrijstelling, de minimum provisie en de provisie voor samengestelde prestaties wordt weergegeven door de volgende grafiek.

(in miljoen euro)

Theoretisch bedrag

Vrijstelling

Niet-rentegenieters

Grafiek 51.

120

Minimum-provisie

Provisies samengestelde prestaties

Rentegenieters

Verhouding niet-rentegenieters / rentegenieters voor grootheden van technische voorzieningen in het boekjaar 2000

2000 - 2001


b . Dotaties (in euro) Toelagen werkgevers - verrichtingen in geval van leven - verrichtingen in geval van overlijden vóór pensioenleeftijd - verrichtingen in geval invaliditeit - alle verrichtingen - andere

Toelagen werkgevers Bijdragen werknemers Totaal

2000

In % van de toelagen

1.013.151.933

100,00%

959.437.714

94,70%

12.000.712

1,18%

5.718.687

0,56%

29.783.569

2,94%

6.211.247

0,61%

2000

In % van het totaal

1.013.151.933

91,46%

94.582.571

8,54%

1.107.734.516

100,00%

Tabel 61. Toelagen van de werkgevers en bijdragen van de werknemers in het boekjaar 2000

Het gewicht van de toelagen is in 2000 iets hoger dan in 1999. c. De uitkeringen De rol van brievenbus12 die sommige voorzorgsinstellingen spelen, neemt verder af. Waar in 1999 dit nog voor 14,5% van de uitkeringen het geval was, is dit nu nog 11,20%; de prestaties zijn dan ten laste van de algemene onkosten van de werkgever. 72,47% van het totale bedrag van de uitkeringen wordt verricht in de vorm van een kapitaal leven. Uitkeringen in rente zijn nog goed voor 24,89% van het totaal en 2,64% van de uitkeringen gebeuren in de vorm van een kapitaal overlijden of invaliditeit of door afkoop.

12

Overeenkomstig artikel 20, §3 van het K.B. van 14 mei 1985.

121


2000 - 2001

3. De samenstelling van de portefeuille In 2000 gingen de beleggingen van de pensioenfondsen er maar met 1,5% op vooruit en haalden ze 14,5 miljard euro. (in miljoen euro)

Obligaties

Aandelen

Instellingen voor collectieve belegging

Onroerende goederen

Deposito's

Andere waarden

Grafiek 52. Categorieën van dekkingswaarden

De instellingen voor collectieve belegging blijven erop vooruitgaan en zijn veruit de meest gegeerde beleggingscategorie. Daar staat tegenover dat aan het jarenlange succesverhaal van de rechtstreekse beleggingen in aandelen een abrupt einde is gekomen. In de nieuwe samenvattende staat van de dekkingswaarden worden de instellingen voor collectieve belegging en de reserves bij verzekeraars ditmaal opgesplitst in klassen van activa. Deze onderverdeling maakt een nauwkeuriger informatie over de asset allocation. De informatie is echter onvolledig aangezien de instellingen voor collectieve belegging die in meerdere klassen van activa beleggen, in de categorie van de gemengde waarden zijn opgenomen en een aantal reserves bij de verzekeraars in de rubriek “Andere waarden” zijn ondergebracht. Deze informatie wordt gegeven in de grafiek 53 die de beleggingen per klasse van activa verdeelt. Naast de beleggingen via instellingen voor collectieve belegging en de reserves belegd door de verzekeraars bevat de grafiek ook de rechtstreekse beleggingen. De grafiek toont aan dat de portefeuille van de pensioeninstellingen over het geheel genomen vrij “neutraal” is, rekening houdend met het eerder geringe verschil tussen de aandelen en de obligaties. Net zoals bij de rechtstreekse beleggingen kan een terugloop worden vastgesteld van de aandelen waarin onrechtstreeks wordt geïnvesteerd via instellingen voor collectieve belegging.

122


2000 - 2001

(in miljoen euro)

Obligaties

Aandelen

Onroerende goederen

Deposito's

Andere waarden

Grafiek 53. Samenstelling van de portefeuille in 2000

De terugval van de aandelen is in eerste instantie te wijten aan hun koersdaling. Daarnaast werden aandelen van sommige geografische zones uit de portefeuilles genomen, namelijk aandelen afkomstig uit Japan, van de opkomende markten en van België dat het gelag blijft betalen van de internationalisering van de portefeuilles. In 2000 hebben de pensioeninstellingen volop de negatieve gevolgen ondergaan van de gedrukte aandelenmarkten vermits ze slechts een rendement van 0,95% verkrijgen. Niettemin hebben ze het ergste kunnen vermijden dankzij het groeiende belang van de obligaties (met name de Europese staatsfondsen) en de waardering van de dollar ten opzichte van de euro waardoor het rendement van de beleggingen uitgedrukt in dollar verbeterd is.

123


2000 - 2001

C. De juridische aspecten 1. Voorzorgsinstellingen van publiekrechtelijke rechtspersonen13 In de loop van het jaar 2000 werden aan de reglementering inzake de pensioenfondsen belangrijke wijzigingen aangebracht. Deze wijzigingen maakten onder andere de controlewetgeving van toepassing op de pensioenstelsels van de overheidssector. Nu is echter gebleken dat de pensioenvorming in de overheidsbedrijven zeer verscheiden en complex is. Sommige overheidsbedrijven zijn aangesloten bij de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) of bij de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid voor de Provinciale en Plaatselijke Overheidsdiensten (RSZ-PPO). Andere overheidsbedrijven nemen de pensioenkosten op in hun huishoudelijke begroting. Nog andere overheidsbedrijven ontvangen een bijzondere dotatie van de overheid. Verder zijn er ook overheidsbedrijven die een verzekeringsovereenkomst gesloten hebben. En tot slot zijn er ook overheidsbedrijven die een extern pensioenfonds opgericht hebben. De complexiteit wordt nog verscherpt door het feit dat deze stelsels betrekking kunnen hebben op statutair of contractueel personeel en op statutaire of niet-statutaire pensioenen. De vraag kan gesteld worden of de controlewet wel van toepassing is op alle stelsels van de overheidsbedrijven. Zo werd ondermeer de noodzaak van de oprichting van een pensioenfonds in vraag gesteld in het geval waar de pensioenkosten door de overheid worden gedragen via een bijzondere dotatie. De enige manier om dit probleem definitief op te lossen is een wijziging van artikel 2, § 3, 6° van de controlewet zelf. Deze wetswijziging kon echter niet meer plaatsgrijpen vóór 1 september 2001, einddatum van de termijn waarbinnen de overheidsbedrijven een toelatingsaanvraag moesten indienen. Bovendien bleek deze termijn ook te kort te zijn om aan alle eventueel betrokkenen de tijd te gunnen om in alle kalmte de nodige keuzes te maken betreffende hun pensioenstelsel. In een besluit van 15 juni 2001 wordt daarom de toepassing van de controlewet voor de publiekrechtelijke rechtspersonen uitgesteld tot 1 september 2004, met dien verstande dat de zij die dit wensen, zich op vrijwillige basis vóór die datum kunnen onderwerpen aan de controlewet.

13

124

Koninklijk besluit van 15 juni 2001 tot wijziging van het koninklijk besluit van 14 mei 1985 tot toepassing op de voorzorgsinstellingen van de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle der verzekeringsondernemingen (B.S. van 17 juli 2001).

2000 - 2001

H oofdstuk III Pensioeninstellingen en groepsverzekering : het aantal deelnemers

125


126

2000 - 2001

Pensioeninstellingen en groepsverzekering : het aantal deelnemers

2000 - 2001

Waar de rapporterende ondernemingen voor 1999 een inspanning leverden om dubbeltellingen weg te werken, moeten wij vaststellen dat dit in 2000 weer al niet meer kon. De cijfers 2000 zitten dan ook in lijn met die van 1998 en zelfs lichtjes erboven. Onderstaande tabel groepeert de gegevens over het aantal deelnemers in groepsverzekeringen, pensioenfondsen en pensioenkassen (de deelnemers van de pensioenkassen zijn bij de bedienden ondergebracht).

Pensioenfondsen En pensioenkassen

Groepsverzekering

Actieven Verzekerden bij overlijden Verzekerden bij leven

Arbeiders

Bedienden

Totaal

Arbeiders

Bedienden

Totaal

-

-

-

48.949

213.461

262.410

113.839

1.038.390

1.152.229

-

-

-

93.921

1.041.093

1.135.014

-

-

-

Uitgesteld rechthebbenden

-

-

-

-

-

52.336

Lopende renten

-

-

-

-

-

64.144

Lopende lijfrenten

-

-

96.443

-

-

-

Lopende overlevings- en wezenrenten

-

-

27.314

-

-

-

Tabel 62.

Aantal deelnemers aan groepsverzekeringen, pensioenfondsen en pensioenkassen in het boekjaar 2000

Uit vorige tabel worden de pensioenkassen (waarvan de deelnemers geen loontrekkende zijn) gelicht en ook, voor zover mogelijk, de pensioenfondsen die wettelijke pensioenen vestigen. Voor de groepsverzekering is een dergelijke oefening niet mogelijk. Tabel 63 geeft het resultaat van die oefening weer.

Pensioenfondsen En pensioenkassen

Groepsverzekering Arbeiders Actieven Actieven bij overlijden Actieven bij leven

bedienden

Totaal

Arbeiders

bedienden

totaal

-

-

-

36.685

185.745

222.430

113.839

1.038.390

1.152.229

-

-

-

93.921

1.041.093

1.135.014

-

-

-

Uitgesteld rechthebbenden

-

-

-

-

-

44.783

Lopende renten

-

-

-

-

-

52.512

Lopende lijfrenten

-

-

96.443

-

-

-

Lopende overlevings- en wezenrenten

-

-

27.314

-

-

-

Tabel 63.

Aantal deelnemers aan groepsverzekeringen en pensioenfondsen zonder wettelijke pensioenen voor het boekjaar 2000

Eventuele besluiten met betrekking tot het aantal deelnemers in de tweede pijler moeten derhalve nog steeds met de nodige omzichtigheid worden geïnterpreteerd. De redenen zijn steeds weer dezelfde, maar wij zetten ze graag nog eens op een rijtje. 1 . Aangezien er in de groepsverzekeringen veel gemengde contracten voorkomen (contracten die zowel voordelen bij leven als bij overlijden toekennen) worden de deelnemers van de groepsverzekering in vele gevallen twee maal geteld, een keer bij de actieven bij overlijden en een keer bij de actieven bij leven.

127


2000 - 2001

2 . Indien men naar aanleiding van opmerking 1, voor de groepsverzekering, het aantal actieven bij leven als maat zou willen nemen voor het aantal deelnemers van de groepsverzekering dient men rekening te houden met het feit dat dit cijfer, bij sommige verzekeraars, eveneens de premievrije contracten insluit wat betekent dat sommige deelnemers verschillende malen kunnen geteld worden naargelang zij van werk veranderen of hun werkgever van verzekeringsinstelling verandert. 3 . Niet alle verzekeraars hanteren dezelfde criteria voor hun tellingen van het aantal verzekerden. Sommigen tellen per contract, bijdrage- en toelagecontracten, wat ook tot dubbeltellingen kan leiden. Ook de criteria die gehanteerd worden voor de telling van deelnemers in contracten afgesloten in medeverzekering zijn niet bij alle verzekeraars dezelfde wat eveneens het aantal deelnemers overschat. 4 . Tussen het aantal deelnemers van de groepsverzekeringen en de pensioenfondsen kunnen zich eveneens dubbeltellingen voordoen aangezien er heel wat stelsels bestaan waarvan de bijdragen in een groepsverzekering worden ondergebracht en de toelagen in het pensioenfonds. Bovendien wordt door heel wat pensioenfondsen een globaal doel beloofd, onder aftrek van een premievrije groepsverzekering. De volgende grafieken geven een beeld van de spreiding van het aantal deelnemers, man - vrouw, arbeider - bediende, voor actieven bij leven voor groepsverzekeringen enerzijds en de actieven van de pensioenfondsen en pensioenkassen anderzijds.

bedienden mannen

arbeiders vrouwen

Grafiek 54.

128

Spreiding van het aantal actieve deelnemers aan groepsverzekering leven in het boekjaar 2000

Pensioeninstellingen en groepsverzekering : het aantal deelnemers

2000 - 2001

bedienden mannen

arbeiders vrouwen

Grafiek 55.

Spreiding van het aantal actieve deelnemers aan de pensioenfondsen en de pensioenkassen in het boekjaar 2000

Uit de grafieken 55 en 56 blijkt dat de tweede pijler nog steeds in hoofdzaak mannen dekt. Uit de vergelijking met 1999 valt evenwel af te leiden dat verhoudingsgewijs voor steeds meer vrouwen een extra-legale pensioenopbouw gebeurt. Logischerwijs ligt het accent ook nog altijd op de bedienden. De gedekte arbeiderspopulatie groeit niet. De verdeling actieven leven en de rentetrekkers (lijf-, overlevings- en wezenrenten) wordt voor de groepsverzekering weergegeven in de volgende grafiek.

2,9%

5,0% actieven mannen actieven vrouwen rentegenieters vrouwen

29,7% rentegenieters

mannen

62,4%

Grafiek 56. Verdeling actieven leven / rentegenieters groepsverzekering in het boekjaar 2000.

129


2000 - 2001

De verdeling actieven / rentegenieters wordt voor de pensioenfondsen en de pensioenkassen weergegeven in de volgende grafiek.

10,5%

actieven mannen

9,2% actieven vrouwen rentegenieters vrouwen

52,3%

rentegenieters

mannen

28,1%

Grafiek 57. Verdeling actieven / rentegenieters pensioenfondsen en pensioenkassen in het boekjaar 2000

De verdeling actieven/rentegenieters onderging in 2000 een lichte verschuiving in de richting van de actieven. Het aantal rentegenieters bleef status quo. In de volgende tabel worden de pensioeninstellingen volgens hun aantal actieve deelnemers ingedeeld. Hieruit blijkt dat 47 pensioeninstellingen (dit is 21% van de pensioeninstellingen) meer dan 1000 actieve deelnemers hebben of iets meer dan 81% van het totaal aantal actieve deelnemers. aantal instellingen

% instellingen

aantal actieve deelnemers

% actieve Deelnemers

Groter dan 5.000

13

5,83%

148.358

56,54%

Tussen 1.000 en 5.000

34

15,25%

66.194

25,23%

Tussen 500 en 1.000

34

15,25%

23.105

8,80%

Tussen 100 en 500

88

39,46%

22.567

8,60%

Tussen 0 en 100

54

24,22%

2.186

0,83%

Totaal

223

100,00%

262.410

100,00%

Aantal actieven

Tabel 64.

130

Rangschikking van de pensioeninstellingen volgens het aantal deelnemers in het boekjaar 2000

2000 - 2001

Hoofdstuk IV Het hypothecair krediet

131


132

2000 - 2001

Het hypothecair krediet

2000 - 2001

A. De structuur van de markt en de rentevoeten De totale omloop meegedeeld aan de Dienst inzake hypothecair krediet bedraagt voor het jaar 2000 64,29 miljard euro opgesplitst in 9,221 miljard euro voor de contracten geregeld door het K.B. nr. 225 en 55,07 miljard euro voor de contracten onderworpen aan de wet van 4 augustus 1992 op het hypothecair krediet.

(in miljoen euro)

Verzekerings ondernemingen en pensioenfondsen

Kredietinstellingen

Openbare instellingen

Andere ondernemingen

Geregistreerde ondernemingen

Grafiek 58. De totale omloop meegedeeld aan de Controledienst inzake hypothecair krediet

Grafiek 58 toont de totale omloop per soort van onderneming. Hierbij kan worden opgemerkt dat de geregistreerde ondernemingen14 bij de 0,352 miljard euro totaliseren, dit betekent een toename met 0,120 miljard euro. Toch blijft hun aandeel in het geheel beschouwd eerder bescheiden. De totale omloop “wet van 4 augustus 1992” is voor het jaar 2000 toegenomen met 5,163 miljard euro. Ook al zijn de rentevoeten nog gevoelig gestegen gedurende het jaar 2000, toch werd nog een stijging van de totale omloop van 8,7% vastgesteld. Dit kan enerzijds verklaard worden door de enorme productie in 1999 (gezien de zeer lage rentevoeten in dat jaar waardoor veel kredietnemers hun kredietplannen hebben vervroegd) en anderzijds de reeds in 2000 voelbare daling van de economische groei. Er moet eveneens worden opgemerkt dat in 2001, na een tendens van stijgende rentevoeten de twee voorgaande jaren, er opnieuw een dalende trend kan worden vastgesteld. Hierna geeft een grafiek de evolutie, per trimester, van de rentevoeten van 2001 weer, evenals de evolutie van de rentevoeten van de laatste jaren, meer bepaald sinds 1998. Er dient op gewezen dat het in deze grafieken gaat om rentevoeten voor kredieten toegestaan in eerste rang en voor normale quotiteiten.

14

Ondernemingen die ressorteren onder een andere Lidstaat van de Europese Unie en die hypothecaire kredietovereenkomsten sluiten via een bijkantoor of in het kader van het vrij verrichten van diensten.

133


2000 - 2001

Jaarlijks herzienbare rentevoet

Driejaarlijks herzienbare rentevoet

Vijfjaarlijks herzienbare rentevoet

Vaste rentevoet 20 jaar

Grafiek 59. Rentevoeten 2001 (per trimester)

jaarlijks

driejaarlijks

Grafiek 60. Rentevoeten 1998 - 2001 (per trimester)

134

vijfjaarlijks

vaste


2000 - 2001

B. De referte-indexen In uitvoering van de wet van 4 augustus 1992 worden de referte-indexen iedere maand in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd. Deze publicatie gebeurt sedert juli 1999 telkens de twintigste dag van de maand door toedoen van het Rentenfonds, overeenkomstig het koninklijk besluit van 20 april 1999 tot wijziging van het koninklijk besluit van 11 januari 1993 tot vaststelling van de referte-indexen voor de veranderlijke rentevoeten inzake hypothecaire kredieten (zie punt D.1.). De indexen zijn tevens beschikbaar op de internetsite van de Dienst, eveneens vanaf de twintigste van de maand. De lijst bestaat uit tien indexen : index A heeft als grondslag de schatkistcertificaten, B tot en met J hebben als grondslag de lineaire obligaties met een restduur van respectievelijk 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 en 10 jaar. De indexen van toepassing op de jaarlijkse rentevoeten worden gepubliceerd met hun tegenwaarde voor de semestriële, trimestriële en maandelijkse rentevoeten. Deze tegenwaarde is nodig omdat de verandering van rentevoet voor kredieten gesloten vanaf 1 september 1998, gebeurt door toevoeging van het verschil tussen de nieuwe en de oorspronkelijke index. Indexen

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

Januari 2001

4,637

4,660

4,696

4,814

4,852

4,941

5,024

5,095

5,160

5,220

Februari 2001

4,436

4,534

4,628

4,714

4,802

4,890

4,969

5,036

5,094

5,150

Maart 2001

4,463

4,540

4,614

4,704

4,788

4,862

4,931

4,989

5,049

5,110

April 2001

4,282

4,352

4,435

4,531

4,636

4,736

4,824

4,897

4,965

5,034

Mei 2001

4,511

4,576

4,658

4,767

4,876

4,971

5,053

5,125

5,191

5,255

Juni 2001

4,328

4,459

4,603

4,759

4,903

5,027

5,133

5,219

5,300

5,372

Juli 2001

4,223

4,368

4,519

4,674

4,823

4,956

5,070

5,167

5,253

5,328

Augustus 2001

4,171

4,285

4,420

4,579

4,735

4,871

4,989

5,088

5,175

5,250

September 2001

3,962

4,138

4,237

4,411

4,573

4,714

4,837

4,942

5,037

5,121

Oktober 2001

3,436

3,634

3,865

4,118

4,342

4,533

4,697

4,840

4,962

5,065

November 2001

3,173

3,370

3,611

3,868

4,075

4,251

4,410

4,551

4,674

4,774

December 2001

3,139

3,520

3,827

4,061

4,261

4,432

4,573

4,689

4,781

4,854

Tabel 65. Evolutie van de indexen (jaarbasis)

C. De technische aspecten en de controles 1. De controles a. Controle van de ondernemingen Zoals het voorgaande jaar, was het beoogde doel na te gaan of de procedure bij wanbetaling wordt nageleefd. b . Controle van de reclame Het gaat om een gericht onderzoek van de reclameboodschappen verschenen in de dagen weekbladen. Deze controle wordt sinds 1995 regelmatig uitgevoerd. Zij laat toe vast te stellen dat de Dienst nog steeds veel opmerkingen moet maken bij het onderzoek van

135


2000 - 2001

de aankondigingen. Dit heeft blijkbaar te maken met het feit dat er zich ieder jaar natuurlijk weer nieuwe ondernemingen vestigen en er nieuwe aankondigingen op de markt verschijnen. In 2001 werden 431 reclameboodschappen onderzocht. 321 aankondigingen volgden de reglementering ; de overige werden opgevolgd : de gepaste opmerkingen werden meegedeeld aan de betrokkenen. Hieronder een overzicht van de analyse van de aankondigingen : Reclame 2001

N

F

Totaal

Aantal onderzochte aankondigingen

193

238

431

Foutloze reclame

159

162

321

Opmerkingen

34

76

110

Soorten opmerking : -

benaming van de onderneming

5

1

6

-

aanduiding van de hoedanigheid van tussenpersoon

22

24

46

-

aanduiding van het adres

5

-

ontbrekende elementen in cijfergegevens

-

onjuiste mensualiteit

-

kredietvoorwaarden

-

dubbelzinnige gegevens

11

16

14

14

3

3

6

10

39

49

1

9

10

Reclame aangepast na de eerste brief

21

35

56

Reclame aangepast na een herinnering

10

30

40

Reclame aangepast na 2de herinneringsbrief

2

10

12

Doen niet meer aan reclame

10

27

37

Niet-beëindigde gevallen

0

1

1

Tabel 66. Analyse van de reclame

2. De klachten In 2001 werden een vijftigtal klachten aan de Dienst overgemaakt, waarvan meer dan een derde gegrond. De tarieven en de betaling van de mensualiteiten bleken de belangrijkste oorzaken van betwisting. Hierbij werd de Dienst vooral verzocht om na te kijken of de afrekeningen correct waren, voornamelijk op het vlak van de aangerekende boetes en verwijlinteresten.

3. De inschrijvingen, registraties en afstand In 2001 heeft de Dienst 3 Belgische ondernemingen ingeschreven en 14 E . U .-ondernemingen geregistreerd. De Dienst heeft ook nota genomen van de afstand van inschrijving van 10 ondernemingen. De lijst van de ingeschreven en geregistreerde ondernemingen wordt opgenomen in bijlage 3.3 van dit verslag (zie hiervoor de website van de Dienst : http://www.cdv-oca.be).

136

2000 - 2001


D. Juridische aspecten 1. Het koninklijk besluit van 5 februari 1993 houdende diverse bepalingen tot uitvoering van de wet van 4 augustus 1992 op het hypothecair krediet, zoals gewijzigd door het koninklijk besluit van 4 juli 2001 (Belgisch Staatsblad van 26 juli 2001) De aanpassing van het algemeen uitvoeringsbesluit was noodzakelijk na de verschillende wijzigingen aan de wet van 4 augustus 1992 zelf. a) De wet van 11 februari 1994 betreffende de vervollediging van de omzetting van de tweede bankrichtlijn in het Belgisch recht, heeft een artikel 43bis in de wet van 4 augustus 1992 ingevoegd. Dit artikel regelt de registratie van de Europese ondernemingen die in België hypothecaire kredieten aanbieden door middel van een bijkantoor of in het kader van de vrije dienstverlening. De artikelen 4 tot en met 7 van het K.B. van 5 februari 1993 werden op deze ondernemingen van toepassing gemaakt. Hierbij kan nog vermeld worden dat bij een aanvraag tot inschrijving of registratie als hypotheekonderneming, geen technische nota meer moet worden voorgelegd. De gegevens die in dit document voorkomen vindt men immers ook terug in de prospectus of de kredietakte. b ) De wet van 13 maart 1998 tot wijziging van de wet van 4 augustus 1992. Bij deze wet werd, onder andere, de techniek van de ristorno’s verboden. In deze zin werden de artikelen 12 en 13 van het K.B. aangepast. In het artikel 12 wordt opgesomd welke gegevens in het tarief van de rentevoeten moeten voorkomen. Aldus dienen de kortingen en vermeerderingen die op een algemene en gebruikelijke wijze worden toegekend of opgelegd, in het tarief te worden opgenomen. Voorts kan nog worden aangestipt dat het tarief van de kosten ook in een afzonderlijk (gedateerd) document aan de prospectus mag worden bijgevoegd. 2. Verstrijken overgangsperiode met betrekking tot de euro Vermits artikel 55bis van de wet betreffende de euro slechts van toepassing was tot 31 december 2001, dienden de ondernemingen hun documenten ter zake aan te passen.

137

Hoofdstuk V De arbeidsongevallenverzekering (wet van 10 april 1971)


140

2000 - 2001

2000 - 2001

De arbeidsongevallenverzekering (Wet van 10 april 1971)

A. Inleiding Het eerste gedeelte van dit verslag is niet meer opgesteld zoals voordien door de dienst Arbeidsongevallen en Beroepsziekten van het Ministerie van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu, maar door inspecteurs van deze dienst die ingevolge de publicatie van de wet van 10 augustus 2001 in het Belgisch Staatsblad van 7 september 2001 werden overgeplaatst naar de Controledienst voor de Verzekeringen. Teneinde echter de continuïteit van de gegevens tijdens de overdrachtsperiode te behouden, werd besloten om het verslag betreffende de verplichte arbeidsongevallenverzekering voor de boekjaren 2000 en 2001 volgens het voorgaande schema op te stellen. Het arrest van het Gerechtshof van Luxemburg van 18 mei 2000, dat in substantie had beslist dat, hoewel de Belgische sector van arbeidsongevallen onder een verplicht stelsel van sociale zekerheid valt, hij toch aan de derde schaderichtlijn 92/49 van 18 juni 1992 onderworpen blijft, heeft de Belgische wetgever ertoe gedwongen de arbeidsongevallenwetgeving onverwijld aan de bepalingen van de richtlijn aan te passen. De wet van 10 augustus 2001 houdende de aanpassing van de arbeidsongevallenverzekering heeft deze omzetting dan ook verzekerd door niet alleen de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 te wijzigen maar eveneens de wet van 09 juli 1975 betreffende de controle der verzekeringsondernemingen. Ondertussen werden het koninklijk besluit van 10 november 2001 en het koninklijk besluit van 16 januari 2002 gepubliceerd zodat vanaf 1 januari 2002 de nieuwe reglementering ten volle geldt. Voor de meeste arbeidsongevallenverzekeraars heeft de administratieve overdracht van de prudentiële controle van de dienst Arbeidsongevallen van het Ministerie van Sociale zaken naar de Controledienst voor de Verzekeringen zich beperkt tot het leveren van het bewijs van de verklaring waaruit blijkt dat wanneer de verzekeringsonderneming in gebreke is gebleven, ze op het eerste verzoek van het Fonds voor Arbeidsongevallen de bankgarantie zal vestigen zoals bedoeld in artikel 60 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971. Vier gemeenschappelijke kassen daarentegen, die al sinds 1905 met het verzekeren van arbeidsongevallen belast zijn, hebben in toepassing van artikel 5 van de wet van 9 juli 1975 een toelatingsdossier moeten indienen vóór 17 december 2001. Ondertussen werden de 4 aanvragen tot toelating met gunstig gevolg afgewerkt zodat zich in dit verband geen problemen meer stellen. De gemeenschappelijke kassen, die destijds door het thans afgeschafte artikel 54 (1ste lid) van het koninklijk besluit 21 december 1971 op uitdrukkelijke wijze hun rechtspersoonlijkheid verkregen, worden onder die benaming opgenomen in het nieuwe artikel 9, § 1, van de wet van 9 juli 1975 en voor de toepassing van deze wet en haar uitvoeringsbesluiten als onderlinge verzekeringsverenigingen beschouwd. Zij verkrijgen alsdan op basis van artikel 11 van deze wet hun rechtspersoonlijkheid. De wet van 10 augustus 2001 bevestigt het principe volgens hetwelke de wetgever die verplicht is een arbeidsongevallenverzekering aan te gaan, dit slechts kan doen bij een verzekeringsonderneming die daartoe gemachtigd is of die deze verzekering in België kan uitoefenen door bemiddeling van een bijkantoor of volgens het stelsel van de vrije dienstverrichting overeenkomstig de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle der verzekeringsondernemingen. Bovendien moet de verzekeringsonderneming aan alle regels en voorwaarden beantwoorden die door de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 (artikel 49) worden voorgeschreven.

141


2000 - 2001

Wanneer bij overdrachten bedoeld in hoofdstuk V quater van de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle der verzekeringsondernemingen een verzekeringsonderneming betrokken is die het arbeidsongevallenrisico dekt, vraagt de Controledienst voor de Verzekeringen, alvorens zijn toestemming te geven, het advies van het beheerscomité van het Fonds voor Arbeidsongevallen. Als een dergelijke verzekeringsonderneming betrokken wordt door een herstructurering van vennootschappen (boek XI van de wet van 7 mei 1999 houdende het wetboek van vennootschappen), brengt de Controledienst voor de Verzekeringen het Fonds voor Arbeidsongevallen daarvan eveneens op de hoogte (artikel 54bis van de wet van 10 april 1971). Teneinde de onderlinge samenwerking en de coördinatie van de controleactiviteiten tussen het Fonds voor Arbeidsongevallen en de Controledienst voor de Verzekeringen te organiseren, werd op 18 februari 2002 in uitvoering van artikel 87bis van de arbeidsongevallenwet tussen de beide autoriteiten een protocol afgesloten. In het kader van de nieuwe reglementering moet er gewezen worden op het feit dat een aantal artikelen van het koninklijk besluit van 21 december 1971 houdende uitvoering van sommige bepalingen van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 door het koninklijk besluit van 10 november 2001 werden afgeschaft. Zo werd overgegaan tot de afschaffing van de verplichting met betrekking tot de neergelegde tarieven, ingedeeld op basis van tariefcodes, die werd ingevoerd door de ministeriële aanschrijving nr. 248 van 19 augustus 1998. Voor de arbeidsongevallenverzekeraars die in België actief zijn, begint een nieuwe periode. De toekomst zal uitwijzen op welke manier de verzekeraars de algemene principes inzake tarieven vervat in de wet van 9 juli 1975 in de praktijk zullen omzetten. De bepalingen betreffende de pool van wetsverzekeraars, die in 1991 werd opgericht in het kader van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 teneinde de risico’s te dekken waarvoor het op verzekeringstechnische gronden niet mogelijk is dekking te verlenen of waarvoor zelfs aan het hoogste tarief voor de categorie waartoe het risico behoort geen dekking kan gevonden worden na aanvraag bij een aantal verzekeraars, werden eveneens afgeschaft. Voor het aanleggen van de representatieve waarden van de technische provisies geldt voortaan de reglementering die voor de andere verzekeringstakken van toepassing is, met name voor wat de beleggingen betreft die worden aangewend tot de oprichting of de uitbreiding van medische instellingen voor de verpleging van de getroffenen. Deze specifieke beleggingen vonden hun verantwoording in de ook nu nog geldende bepaling van artikel 29 van de arbeidsongevallenwet. De verplichting die eruit bestaat op de kwitanties afzonderlijk het commissieloon van de tussenpersoon te vermelden en die met het koninklijk besluit van 20 mei 1997 werd ingevoerd, is eveneens afgeschaft. Men komt terug op wat gebruikelijk is in de andere verzekeringstakken. Voor verdere inlichtingen betreffende de gevolgen van de wet van 10 augustus 2001 op de wet van 10 april 1971 wordt verwezen naar het jaarlijks verslag van het Fonds voor Arbeidsongevallen 2001.

142

2000 - 2001


B. Activiteiten op wetgevend en reglementair vlak Hierna volgt een overzicht van de wetten, koninklijke besluiten of aanschrijvingen die in de loop van 2001 werden genomen met betrekking tot de verzekering van de arbeidsongevallen. 1 . Wet van 19 januari 2001. (BS 21-02-2001) Wet tot wijziging van diverse bepalingen betreffende de regeling inzake automatische vergoeding van schade, geleden door zwakke weggebruikers en passagiers van motorrijtuigen. Artikel 48ter van de arbeidsongevallenwet bepaalt dat de verzekeraar en het Fonds voor arbeidsongevallen een rechtvordering kunnen instellen tegen de verzekeraar die de aansprakelijkheid dekt van de eigenaar - bestuurder- of van de houder van het motorvoertuig of tegen het Gemeenschappelijk Waarborgfonds. 2 . Koninklijk besluit van 20 maart 2001. (BS 12-04-2001) K.B. tot bepaling van de voorwaarden van de overdracht van de bij de Algemene Spaar- en Lijfrentekas, thans Fortis Bank Verzekeringen, gevestigde rentekapitalen voor de betaling van renten voor arbeidsongevallen. 3 . Koninklijk besluit van 29 april 2001. (BS 22-06-2001, BS 02-08-2001 Errata) K.B. tot wijziging van het K.B. van 28 december 1971 tot vaststelling van de bijzondere regelen inzake toepassing van de arbeidsongevallenwet op de zeelieden. 4 . Koninklijke besluiten van 10 juni 2001. (BS 31-07-2001) K.B. tot het in overeenstemming brengen van de sociale zekerheid met het K.B. van 10 juni 2001 tot éénvormige definiëring van begrippen met betrekking tot de arbeidstijdgegevens ten behoeve van de sociale zekerheid, met toepassing van artikel 39 van de wet van 26 juli 1996 tot modernisering van de sociale zekerheid en tot vrijwaring van de leefbaarheid van de wettelijke pensioenstelsels. K.B. waarin, met toepassing van artikel 39 van de wet van 26 juli 1996, het uniform begrip “gemiddeld dagloon” wordt vastgesteld en sommige wettelijke bepalingen in overeenstemming worden gebracht. K.B. tot het in overeenstemming brengen van sommige koninklijke besluiten inzake sociale zekerheid met het K.B. van 10 juni 2001. K.B. tot wijziging van sommige bepalingen inzake de referteperiode betreffende loonen arbeidstijdgegevens. K.B. tot wijziging van sommige bepalingen inzake het gemiddeld dagloon en tot wijziging van het K.B. van 31 december 1992 tot beperking van het begrip loon zoals bepaald in artikel 35 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971.

143


2000 - 2001

5 . Programmawet van 19 juli 2001 voor het begrotingsjaar 2001. (BS 28-07-2001) Artikel 10 bepaalt dat de werkgever de mogelijkheid behoudt om het personeel van verschillende exploitatiezetels en om al het huispersoneel in zijn dienst te verzekeren bij afzonderlijke verzekeraars. Artikel 11 bepaalt dat artikel 59 quater van de arbeidsongevallenwet als volgt wordt vervangen : “De schuldenaar die de bedragen, bedoeld in het eerste lid, niet binnen de door de Koning vastgestelde termijnen stort, is aan het Fonds voor arbeidsongevallen een opslag en een verwijlinterest verschuldigd. De Koning bepaalt het bedrag, de toepassingsvoorwaarden, de inning en de invordering van deze opslag en van deze verwijlinteresten.” 6 . Wet van 10 augustus 2001. (BS 07/09/2001) Wet houdende aanpassing van de arbeidsongevallenverzekering aan de Europese richtlijnen betreffende de directe verzekering met uitzondering van de levensverzekering. Door deze wet wordt het prudentieel toezicht op de uitvoering van de arbeidsongevallenwetgeving door de Belgische verzekeringsondernemingen en de verzekeringsondernemingen van derde landen, waarvan de maatschappelijke zetel buiten de Europese Economische Ruimte is gevestigd, voortaan aan de Controledienst voor de Verzekeringen toevertrouwd. 7 . Koninklijk besluit van 16 oktober 2001. (BS 29-11-2001) K.B. tot wijziging van het K.B. van 21 december 1971 houdende uitvoering van sommige bepalingen van de arbeidsongevallenwet. In artikel 37 van bovenvermeld K.B. wordt volgende bepaling toegevoegd: “Zo het verblijf van de getroffenen in een rust- of verzorgingstehuis, in een psychiatrisch verzorgingstehuis of in een rustoord voor bejaarden ten minste twee en ten hoogste zeven dagen bedraagt, wordt één van deze personen één reis vergoed, voor zover het verblijf hoofdzakelijk wegens het arbeidsongeval nodig is. De vergoeding van de verplaatsing wordt beperkt tot een maximumafstand van 100 km heen en terug. Voor toepassing van dit artikel geldt de dag van de opname in de instellingen als eerste dag en de dag van het ontslag als laatste dag van het verblijf.” 8 . Koninklijk besluit van 16 oktober 2001. (BS 01-12-2001) K.B. tot wijzing van het K.B. van 10 december 1987 houdende vaststelling van de wijze en de voorwaarden van de bekrachtiging van de overeenkomsten door het Fonds voor arbeidsongevallen. 9 . Koninklijk besluit van 10 november 2001. (BS 01-12-2001) K.B. tot wijziging van het K.B. van 21 december 1971. De artikelen 35ter en 63 worden door hetvolgende vervangen: “Het in België verblijvende slachtoffer kan zich richten tot een verstrekker die zich in elk land van de Europese economische ruimte wettelijk gevestigd heeft volgens de wets- en bestuurrechterlijke bepalingen van het land.” 10. Koninklijk besluit van 10 november 2001. (BS 11-12-2001) K.B. tot uitvoering van de wet van 10 augustus 2001 houdende aanpassing van de arbeidsongevallenverzekering aan de Europese richtlijnen betreffende de directe verzekering met uitzondering van de levensverzekering.

144


2000 - 2001

11. Koninklijk besluit van 11 december 2001. (BS 22.12.2001) K.B. betreffende de uniformisering van de spilindexen in de sociale materies ter gelegenheid van de invoering van de euro. Indexering van de loongrenzen bedoeld bij artikel 39, eerste en tweede lid, van de arbeidsongevallenwet. (in euro)

op 01.01.2000

op 01.01.2001

op 01.01.2002

maximum

24.400,16

24.888,76

25.386,29

minimum

4.880,03

4.977,75

5.077,25

Indexering van de bedragen bedoeld bij artikel 5 van het K.B. van 10 augustus 1987 houdende vaststelling van de bijzondere regelen in verband met de toepassing van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 op de sportbeoefenaars. (in euro)

op 01.01.2000

op 01.01.2001

op 01.01.2002

maximum

14.529,04

14.820,03

15.116.51

minimum

6.287,57

6.413,50

6.541.81

Ministeriële omzendbrief nr.256. Deze aanschrijving bevat administratieve onderrichtingen met betrekking tot artikel 63, §1 van de arbeidsongevallenwet waarin is opgenomen dat de verzekeraar die twijfelt of weigert om het ongeval ten laste te nemen, verplicht is binnen de dertig dagen na ontvangst van de aangifte het Fonds voor arbeidsongevallen hiervan op de hoogte te brengen. Als we deze aanschrijving vergelijken met de ministeriële aanschrijving nr. 237 van 9 januari 1997 die nu wordt ingetrokken, verduidelijkt de huidige omzendbrief overeenkomstig de bepalingen van het Handvest van de sociaal verzekerde aan welke voorwaarden de motivering van de weigering moet beantwoorden.

145


2000 - 2001

C. De controle op de arbeidsongevallenverzekering Onderstaande tabel geeft de evolutie weer van de boekhoudkundige resultaten over de laatste drie jaren (in euro). Omschrijving Premies en technische opbrengsten (-) technische kosten

1998 908.941.470

1999 906.970.097

2000 912.783.105

-874.155.588

-793.399.282

-872.487.362

-96%

-87%

-96%

-55.576.315

-53.972.295

-53.893.936

-6%

-6%

-6%

-210.592.218

-218.873.074

-211.273.508

-23%

-24%

-23%

-15.187.073

-10.574.767

-14.191.829

-246.569.724

-169.849.321

-239.063.530

-27%

-19%

-26%

-21.666.464

-22.593.142

-3.448.299

-2,4%

-2,5%

-0,4%

-268.236.188

-192.442.463

-242.511.830

-30%

-21%

-27%

379.150.469

361.410.465

343.120.811

% van premies en technische opbrengsten (-) commissielonen % van premies en technische opbrengsten (-) bedrijfskosten % van premies en technische opbrengsten (-) winstdeelneming Bruto technisch saldo % van premies en technische opbrengsten Saldo herverzekering % van premies en technische opbrengsten Netto technisch saldo % van premies en technische opbrengsten netto financieel resultaat % van premies en technische opbrengsten

42%

40%

38%

netto afschrijvingen

-5.617.267

-9.082.274

-5.387.719

resultaat op realisaties

93.664.759

32.032.382

36.595.331

467.197.960

384.360.574

374.328.422

51%

42%

41%

198.961.772

191.918.110

131.816.593

22%

21%

14%

Financieel saldo % van premies en technische opbrengsten Netto technisch-financieel resultaat % van premies en technische opbrengsten

Tabel 67. Resultatenrekening Wet van 10 april 1971

In het vorig jaarverslag werd het netto technisch - financieel resultaat voor de boekjaren 1998 en 1999 foutief weergegeven. Bovenstaande tabel bevat de correcte gegevens. In tegenstelling tot het vorig boekjaar waarbij een daling werd vastgesteld, neemt de omzet in het boekjaar 2000 toe en dit tot 912,8 miljoen euro.

146

2000 - 2001


De technische kosten kennen evenwel een meer dan evenredige stijging en situeren zich met 96% van de omzet op het niveau van het 1998. Bij quasi gelijkgebleven bedrijfskosten resulteert dit in een negatief bruto technisch resultaat van –239 miljoen euro of –26% van de omzet. Opmerkelijk is de aanzienlijke verbetering van het herverzekeringsresultaat. De herverzekeringsactiviteit boekt een verlies van slechts 3,5 miljoen euro, dit is –0,4% van de omzet. De financiële resultaten, die zich op het niveau van vorig boekjaar situeren, buigen het negatief technisch saldo van –242,5 miljoen euro om tot een winst van 131,8 miljoen euro of 14% in verhouding tot de omzet. Onderstaande grafiek geeft de evolutie weer van de last uitgedrukt tot de verworven premies berekend per voorvalsjaar (ratio L/P - actualisatievoet: 3,75% voor de technische reserves en 3% voor de uitkeringen).

Ratio

Evolutie van de schadelast

Observatiejaar Grafiek 61. Evolutie van de schadelast in functie van de verworven premies

Voor het jaar 2000 bedraagt de last, dit zijn de uitkeringen en de reserves voor te regelen ongevallen, 109% van het verworven premie-incasso. Dit is het hoogste percentage sinds 1996. Dit hoge lastenpercentage is enerzijds te wijten aan een lastenstijging van 8% en anderzijds aan een premiedaling van 0,7% ten opzichte van vorig jaar. Uit het verleden is evenwel gebleken dat de nog uit te geven premies voor de risico’s van het boekjaar onderschat werden.

147


2000 - 2001

Bijgevolg is het waarschijnlijk dat een correctie op basis van de in 2001 geregistreerde uitgegeven premies met betrekking tot de risico’s van het jaar 2000 een premietoename tot gevolg heeft en bijgevolg een daling van het lastenpercentage teweegbrengt. Onderstaande tabel toont aan dat 25% van de ondernemingen een last kleiner dan 100% van de premies boeken, daarentegen wordt door eveneens 4 verzekeraars een lastenpercentage van meer dan 116% genoteerd. De extreme waarden van 8% en 140% worden gerealiseerd door de verzekeraars met het kleinste premievolume. Omschrijving

Qo

Q1

Q2

Q3

Q4

gemiddelde

lastenpercentage 1° jaar

8%

101%

110%

116%

140%

109%

bruto technisch saldo / (1)

-31%

-10%

-2%

15%

81%

-3%

financieel saldo / (1)

18%

32%

39%

44%

70%

41%

saldo herverzekering / (1)

-14%

-4%

-1%

1%

25%

0%

bedrijfskosten / (1)

14%

21%

23%

26%

35%

23%

netto technisch - financieel resultaat / (1)

-7%

1%

15%

30%

129%

14%

(1) omzet Q0: minimale waarde Q1: 25% van de maatschappijen heeft een ratio tussen Q0 en Q1 Q2: 50% van de maatschappijen heeft een ratio tussen Q0 en Q2 Q3: 75% van de maatschappijen heeft een ratio tussen Q0 en Q3 Q4: maximale waarde gemiddelde : gewogen gemiddelde

Tabel 68. Sleutelelementen arbeidsongevallenverzekering – verdeling van de verzekeraars per kwartiel

De helft van de verzekeraars, dit zijn 9 ondernemingen, realiseert een negatief bruto technisch resultaat. De financiële opbrengsten bedragen bij 4 verzekeraars minder dan 32% van de omzet. De herverzekeringsactiviteit resulteert bij de helft van de verzekeraars in een negatief resultaat. Het boekjaar wordt door 5 ondernemingen afgesloten met een netto technisch-financieel saldo kleiner dan 1%. Tenslotte boeken 4 van de 18 verzekeringsondernemingen een verlies. Onderstaande tabel geeft de evolutie weer van het aantal actieve arbeidsongevallenverzekeraars op basis van de boekhoudkundige premies of bijdragen.

ontvangen premies (in euro)

1995

1996

1997

1998

1999

2000

0 tot 1,5 miljoen

1

1

1

1

1

1

1,5 tot 2,5 miljoen

1

0

0

0

0

0

2,5 tot 7,5 miljoen

2

3

3

1

1

1

7,5 tot 12,5 miljoen

4

3

3

2

1

3

12,5 tot 25 miljoen

6

6

3

3

3

1

meer dan 25 miljoen

11

11

11

11

12

12

totaal

25

24

21

18

18

18

Tabel 69. Verdeling van het aantal verzekeraars naar incasso

Het totaal aantal actieve arbeidsongevallenverzekeraars stagneert sinds 1998. In 2000 is enkel een verschuiving merkbaar van 2 verzekeringsgroepen met een premievolume van 12,5 tot 25 miljoen euro naar de verzekeraars met een premie-incasso van 7,5 tot 12,5miljoen euro. Nog steeds innen 12 verzekeraars elk meer dan 25 miljoen euro, dit is samen goed voor 93% van het totale premie-incasso.

148


2000 - 2001

Onderstaande tabel geeft de afwikkeling weer van de technische reserves sinds het voorvalsjaar 1988. boek jaren

voorvalsjaren 1988

1988

100%

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

1989

70%

100%

1990

54%

71%

100%

1991

42%

54%

73%

100%

1992

32%

40%

57%

71%

100%

1993

23%

33%

45%

54%

69%

100%

1994

17%

25%

33%

42%

51%

67%

100%

1995

11%

20%

26%

30%

39%

50%

69%

100%

1996

9%

13%

19%

22%

29%

37%

49%

69%

100%

1997

7%

11%

15%

16%

21%

27%

37%

50%

66%

100%

1998

6%

9%

11%

12%

14%

21%

28%

38%

49%

65%

100%

1999

0%

0%

0%

0%

0%

0%

78%

27%

36%

45%

67%

100%

2000

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

73%

27%

33%

47%

73%

2000

100%

Tabel 70. Evolutie van de samengestelde provisies in eerste observatie

Zoals reeds in vorig jaarverslag vermeld, wordt als gevolg van de nieuwe structuur van het “Jaarlijks verslag van afzonderlijk beheer Arbeidsongevallen” de afwikkeling van de reserves slechts tot het 5 de observatiejaar weergegeven. Voor het jaar t-5 worden alle voorgaande jaren samengevoegd. Dit verklaart de in het 6 de observatiejaar van de voorvalsjaren 1994 en 1995 weergegeven percentages van respectievelijk 78% en 73%. De afwikkeling in 2 de observatie van het voorvalsjaar 1999 (73%) verloopt aanzienlijk trager dan in de voorgaande jaren het geval was. Slechts in het voorvalsjaar 1990 wordt in 2 de observatie eenzelfde percentage vastgesteld.

149


2000 - 2001

D. De controle door het Fonds voor Arbeidsongevallen Ter herinnering : de sector van de arbeidsongevallen in België betreft ongeveer 2.400.000 werknemers in de privé-sector waaraan men 746.499 werknemers van 4.569 bedrijven in de publieke sector moet toevoegen (op basis van de gegevens van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ)). Rekening houdend met de gegevens geleverd door de Gegevensbank van de arbeidsongevallen opgemaakt door het Fonds voor Arbeidsongevallen, bekomt men voor de privé-sector in 2000 een aantal van 232.722 arbeidsongevallen, waarvan 23.211 ongevallen op de weg naar en van het werk, 259 dodelijke ongevallen en 15.500 ongevallen met een verwachte blijvende ongeschiktheid. Achttien verzekeringsondernemingen beheren ongeveer 450.000 polissen voor een incasso van meer dan 35 miljard BEF premies en 200 miljard BEF voorzieningen. We beschikken nog niet over volledige cijfers voor de publieke sector, maar de statistische werkzaamheden bij het Fonds voor Arbeidsongevallen zijn op dit moment aan de gang. Inzake de controle der verzekeringsondernemingen betreft heeft het Fonds voor Arbeidsongevallen de opdracht controle uit te oefenen op de toepassing van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 evenals op de verrichtingen van de verzekeringsondernemingen met betrekking tot de wet van 3 juli 1967 betreffende de preventie van of de schadevergoeding voor arbeidsongevallen, voor ongevallen op de weg naar en van het werk en voor beroepsziekten in de overheidssector en de uitvoeringsbesluiten van deze wetten (artikel 58 van de wet van 10 april 1971). Het principe van het controlesysteem bestaat uit de regelmatige opvolging van het volledige beheer van de dossiers van elke verzekeraar. Er wordt te werk gegaan aan de hand van representatieve steekproeven, waardoor men zich een exact beeld kan vormen van de waarde van dit beheer. De vaststellingen worden met de verzekeraars onderzocht en hun resultatenverbintenissen worden steeds opgevolgd en vervolgens in een jaarlijks verslag geëvalueerd. Bovendien werden in het jaar 2000 twee verslagen betreffende de technische controle aan het beheerscomité voorgelegd. Ze hadden betrekking op 149 onderzochte dossiers. Buiten deze dossiers heeft de inspectiedienst 1 104 dossiers onderzocht aan de hand van steekproeven of tengevolge van een aanvraag om inlichtingen of van een klacht. Uit het onderzoek van al deze dossiers vloeiden 979 opmerkingen voort die in de volgende grote categorieën ingedeeld kunnen worden : Uitsplitsing van de opmerkingen Vaststelling van het basisloon Betaling van de vergoedingen voor tijdelijke arbeidsongeschiktheid

9,70

Betaling van de vergoedingen voor blijvende arbeidsongeschiktheid Werk en dodelijke ongevallen

13,79

Beheer van het medische dossier

9,91

Terugbetaling van de kosten

11,75

Administratief beheer van de dossiers

32,89

Andere

16,75

Totaal

100

Bron : Gegevensbank van de arbeidsongevallen FAO

Tabel 71. Ventilatie van de opmerkingen

150

% 5,21

2000 - 2001


De bekrachtiging van de overeenkomsten die gesloten worden tussen verzekeraars en slachtoffers of rechthebbenden is een opdracht die opgenomen werd in de wet krachtens artikel 58, §1, 13°, van het koninklijk besluit nr. 530. De bekrachtigingsmodaliteiten en –voorwaarden worden door het Fonds vastgelegd door artikel 65 van de wet en door het koninklijk besluit van 10 december 1987 dat speciaal aan deze materie gewijd werd. De bekrachtiging door het Fonds die er kwam in de plaats van de homologatieprocedure voor de arbeidsrechtbanken, ging van start op 1 januari 1988. Voormeld koninklijk besluit bepaalt in detail welke stukken van het dossier moeten worden toegevoegd aan de voor bekrachtiging voorgelegde overeenkomst. Het vermeldt eveneens dat het Fonds over een termijn van maximum 3 maanden beschikt om de overeenkomst te bekrachtigen of de bekrachtiging ervan te weigeren. Tijdens deze termijn kan het Fonds overgaan tot elk onderzoek dat het noodzakelijk acht om na te gaan of het ongeval overeenkomstig de wet geregeld werd. Als het van oordeel is dat één of meerdere elementen van de overeenkomst ontbreken of gewijzigd zouden moeten worden, kan het Fonds de partijen verzoeken om bijkomende informatie te geven of een aangepaste overeenkomst voor te leggen. In dat geval wordt de termijn van drie maanden met maximum 2 maanden verlengd. De bekrachtigingsweigering moet schriftelijk gemotiveerd worden. De meest gerede partij maakt de zaak dan aanhangig bij de arbeidsrechtbank door deze van het standpunt van het Fonds op de hoogte te brengen. In de loop van het onderzochte dienstjaar werden 6 194 dossiers voor bekrachtiging voorgelegd. In de loop van het voorgaande jaar waren dat er 6 596 en het jaar daarvoor 6 665. In 2000 werden 6 379 overeenkomsten bekrachtigd. De vermindering van het aantal bekrachtigingsaanvragen is een trend die inderdaad sinds enkele jaren wordt vastgesteld en samengaat met de vermindering van het aantal ongevallenaangiftes. In de loop van 2000 werd de bekrachtiging geweigerd in 191 gevallen, namelijk in 3% van het totale aantal voorgelegde dossiers (1999 : 153). In 14,6% van de gevallen (28 dossiers) hebben de weigeringen te maken met de berekening van het basisloon en worden ze met de volgende redenen omkleed : het niet integreren van de werkgeversbijdrage in de groepsverzekering (14 dossiers), het niet opnemen van de waarde van de maaltijdcheques (11 dossiers) en de beroepskwalificaties van het slachtoffer (2 dossiers). In 16% van de gevallen (31 dossiers) heeft de medische dienst van het Fonds geweigerd akkoord te gaan met de graad van blijvende ongeschiktheid en/of met de graad van hulp van derden die door de verzekeraar werd voorgesteld. Sinds het arrest van het Arbitragehof van 29 maart 2000 is er geen sprake meer van de weigering op grond van de indexeringswijze van de uitkering voor hulp van derden. Er werd in 2000 nog één dergelijk geval vóór het arrest opgemerkt. De andere weigeringen (het grootste gedeelte) zijn van formele aard : één van de partijen gaat niet meer akkoord vóór de bekrachtiging, de consolidatie lijkt voorbarig (21 dossiers), de zaak wordt voor de rechtbank gebracht vóór de bekrachtiging (21 dossiers), het slachtoffer sterft vóór de bekrachtiging (7 dossiers).

151

CONTROLEDIENST VOOR DE VERZEKERINGEN

Recommend Documents