CONTROLEDIENST VOOR DE VERZEKERINGEN

CONTROLEDIENST VOOR DE VERZEKERINGEN

JAARVERSLAG 2001 - 2002

BLANCO PAGE


JAARVERSLAG 2001 - 2002

BLANCO PAGE


BLANCO PAGE

2001 - 2002

Inhoudstafel

I N H O U D S T A F E L Inhoudstafel ...................................................................................... 5 Lijst van de grafieken ........................................................................ 8 Lijst van de tabellen ........................................................................ 10

Verslag van de Controledienst voor de Verzekeringen Het Directiecomité van de Dienst.................................................... 15 De Administratie van de Dienst ....................................................... 17 Woord vooraf .................................................................................. 21 Hoofdstuk I : De verzekeringen A. De Belgische verzekeringsmarkt in 2001 – 2002 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 1. De ondernemingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 2. De internationalisering van de Belgische verzekeringsmarkt . . . . . . . . . . . . . 29 a. De geografische verdeling van de in België gevestigde ondernemingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 b. De bijkantoren en de ondernemingen die aan vrije dienstverrichting doen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 c.

Activiteiten van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

B. De financiële aspecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 1. De jaarrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 a. De balans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 b. Het eigen vermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 c.

De resultatenrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 1. Het globaal resultaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 2. Het resultaat van de activiteiten niet-leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 3. Het resultaat van de activiteiten leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 4. Personeelskosten en commissielonen aan tussenpersonen . . . . . . . . 39

2. De solvabiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 a. De solvabiliteitsmarge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 b. De dekkingswaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 3. De technische voorzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 a. Enkele kerngegevens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 b. De technische voorzieningen van de rechtstreekse verzekeringsverrichtingen B.O.A.R. in België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 1. Het geheel van de technische voorzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 2. Voorziening voor te betalen schaden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 3. Voorziening voor egalisatie en catastrofen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 4. Het incasso van de gevestigde ondernemingen in 2001 . . . . . . . . . . . . . . . 56 a. Het incasso van de ondernemingen per groep van activiteiten . . . . . . . 56 b. Het incasso van de verzekeraars arbeidsongevallen (wet van 10 april 1971) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 c.

Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen in 2000 en 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

5. De rendabiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 a. De verzekeringen B.O.A.R. : Grafieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 1. Ongevallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

5

Verslag van de Controledienst voor de Verzekeringen

2001 - 2002

2. Ziekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 3. Voertuigcasco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 4. Transport (casco, burgerrechtelijke aansprakelijkheid en goederen) . . . . . . . . . 65 5. Brand en andere schade aan goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 6. Burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen . . . . . . . . . . . . . . 66 7. Algemene burgerrechtelijke aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 8. Krediet en borgtocht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 9. Diverse geldelijke verliezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 10. Rechtsbijstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 11. Hulpverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 12. Algemeen overzicht van de B.O.A.R. - verzekeringen . . . . . . . . . . . . 69 b. De verzekeringen B.O.A.R. : Synthese . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 c.

De levensverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 1. De rendabiliteit van de rechtstreekse levensverzekeringsactiviteit in België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 a. De levensverzekeringsactiviteit niet verbonden met beleggingsfondsen (takken 21 en 22) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 b. De levensverzekeringen verbonden met beleggingsfondsen (tak 23) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 2. De winstverdeling bij de levensverzekeringen die niet verbonden zijn met beleggingsfondsen.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 3. Evolutie van de maximale rentevoeten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

6. De financiële controle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 a. De solvabiliteitsmarge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 b. De technische voorzieningen en rendabiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 c.

De dekkingswaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

d. De organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 e. Erkende commissarissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 C. De juridische aspecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 1. De Belgische wetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 a. Hervorming Financieel toezicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 b. BA-motorrijtuigenverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 1. Minimumtarief - Bonus-malus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 2. Wet “Monfils” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 3. Vierde richtlijn auto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 c.

Arbeidsongevallenverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

d. Vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 2. De Europese wetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 a. Solvabiliteitsmarge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 b. Verkoop op afstand van financiële diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 c.

Levensverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

d. Verzekeringsbemiddeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 3. De juridische controle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 a. De overdrachten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 b. De toelatingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 4. De klachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 a. Definities . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 b. Commentaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 1. Oorsprong van de klachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 2. Partijen in het geding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 3. Betrokken verzekeringstakken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

6

2001 - 2002

Inhoudstafel

4. Motieven van de klachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 5. Gevonden oplossingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 5. De tussenpersonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 a. De klachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 b. Inschrijving van de tussenpersonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 1. Statistieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 2. Inschrijvingsrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 3. Registratiedossiers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 4. Gespecialiseerde cursussen in verzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . 109

Hoofdstuk II : De pensioenfondsen en de pensioenkassen A. Het aantal pensioeninstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 B. De financiële aspecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 1. De jaarrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 2. De technische resultaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 a. De technische voorzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 b. Dotaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 c.

De uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

3. De samenstelling van de portefeuille . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 C. De juridische aspecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 1. Vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

Hoofdstuk III : Pensioeninstellingen en groepsverzekering: het aantal deelnemers

Hoofdstuk IV : Het hypothecair krediet A. De structuur van de markt en de rentevoeten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 B. De referte-indexen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 C. De technische aspecten en de controle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 1. De controles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 2. De klachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 3. De inschrijvingen, registraties en afstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 D. Juridische aspecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135

Hoofdstuk V : De arbeidsongevallenverzekering (Wet van 10 april 1971) A. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 B. Activiteiten op wetgevend en reglementair vlak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 C. De controle op de arbeidsongevallenverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 D. De controle door het Fonds voor Arbeidsongevallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146

7


L I J S T

V A N

D E

2001 - 2002

G R A F I E K E N

Hoofdstuk I. De verzekeringen 1. Aantal ondernemingen naar maatschappelijke zetel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 2. Aantal gevestigde ondernemingen volgens specialisering . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 3. Aantal ondernemingen per verzekeringstak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 4. Aantal ondernemingen naar Belgisch recht volgens vennootschapsvorm in 2002 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 5. Geografische spreiding van de ondernemingen naar land van de maatschappelijke zetel in 2002 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 6. Balans van de verzekeringsondernemingen : balanstotaal en groeivoet . . . . . . . 33 7. Technische voorzieningen : totaal en groeivoet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 8. Eigen vermogen : totaal en groeivoet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 9. Rendement van het eigen vermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 10. Winst, verlies en globaal resultaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 11. Verzekeringssaldo en saldo buiten verzekering (in percentage van de verdiende premies) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 12. Personeelskosten (in percentage van de verdiende premies) . . . . . . . . . . . . . . . 39 13. Commissielonen aan tussenpersonen (in percentage van de verdiende premies) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 14. Verhouding tussen de samengestelde en de vereiste marge : activiteiten niet-leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 15. Verhouding tussen de samengestelde en de vereiste marge : activiteiten leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 16. Dekking van de technische voorzieningen (uitgezonderd tak 23) . . . . . . . . . . . 41 17. Dekkingswaarden van de technische voorzieningen van tak 23 (bedragen in miljoen euro en schommelingen in percentage) . . . . . . . . . . . . . . 42 18. Dekkingswaarden van de technische voorzieningen (alle beheren uitgezonderd tak 23) (bedragen in miljoen euro en schommelingen in percentage) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 19. Ongevallenverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 20. Ziekteverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 21. Verzekering voertuigcasco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 22. Transportverzekering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 23. Verzekering brand en andere schade aan goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 24. Verzekering burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen . . . . . . . . . . . . . 66 25. Verzekering algemene burgerrechtelijke aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 26. Verzekeringen krediet en borgtocht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 27. Verzekering diverse geldelijke verliezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 28. Verzekering rechtsbijstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 29. Verzekering hulpverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 30. Verdeling van het incasso B.O.A.R (in miljoen euro) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 31. Verdeling van het bruto technisch-financieel saldo B.O.A.R. (in miljoen euro) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 32. Evolutie van het technisch-financieel saldo S4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 33. Evolutie van actuariële rendementen van OLO’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 34. Commissielonen en netto-bedrijfskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 35. Uitkeringen en afgestane, overgedragen technische voorzieningen . . . . . . . . . . 79 36. De financiële opbrengsten (en waardecorrecties) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 37. De graad van winstdeling tijdens de boekjaren 1997 - 2001 . . . . . . . . . . . . . . . 82 38. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2002 volgens de hoedanigheid van de klager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

8

2001 - 2002

Lijst van de grafieken

39. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2002 volgens de hoedanigheid van de partij in het geding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 40. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2002 volgens de verzekeringstak . . . 103 41. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2002 volgens het motief . . . . . . . . . 104 42. Opsplitsing volgens gevonden oplossing van de klachtendossiers afgesloten in 2002 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 43. Verdeling klachtendossiers tussenpersonen naar hoedanigheid van de indiener . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 44. Spreiding van het aantal verzekeringstussenpersonen over de categorieën voorzien in de wet van 27 maart 1995 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 45. In 2002 geregistreerde bewegingen in de registratiedossiers . . . . . . . . . . . . . . 109

Hoofdstuk II. De pensioenfondsen en de pensioenkassen 46. Aantal pensioeninstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 47. Evolutie van het totaal actief van de balans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 48. Evolutie van de aanschaffingswaarde en van de niet-gerealiseerde netto meerwaarden op de beleggingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 49. Saldi die het resultaat sterk beïnvloeden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 50. Evolutie van de minimum technische voorzieningen en de totale technische voorzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 51. Voorzieningen voor samengestelde prestaties, voorzieningen voor samen te stellen prestaties en totale technische voorzieningen in het boekjaar 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 52. Theoretisch bedrag van de technische voorzieningen en vrijstelling van technische voorzieningen in het boekjaar 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 53. Verhouding niet-rentegenieters / rentegenieters voor grootheden van technische voorzieningen in het boekjaar 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 54. Categorieën van dekkingswaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 55. Samenstelling van de portefeuille . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

Hoofdstuk III. Pensioeninstellingen en groepsverzekering : het aantal deelnemers 56. Spreiding van het aantal actieve deelnemers aan groepsverzekering leven in het boekjaar 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 57. Spreiding van het aantal actieve deelnemers aan pensioenfondsen en pensioenkassen in het boekjaar 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 58. Verdeling actieven leven / rentegenieters groepsverzekering in het boekjaar 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 59. Verdeling actieven / rentegenieters pensioenfondsen en pensioenkassen in het boekjaar 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128

Hoofdstuk IV. Het hypothecair krediet 60. De totale omloop meegedeeld aan de Controledienst inzake hypothecair krediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 61. Rentevoeten in 2002 (kwartaalgemiddelde) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 62. Rentevoeten in 1999 - 2002 (kwartaalgemiddelde) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

Hoofdstuk V. De arbeidsongevallenverzekering 63. Evolutie van de schadelast in functie van de verworven premies . . . . . . . . . . . 143

9


L I J S T

V A N

D E

2001 - 2002

T A B E L L E N

Hoofdstuk I. De verzekeringen 1. Verzekeringsgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 2. Geografische spreiding van de bijkantoren en de ondernemingen die aan vrije dienstverrichting doen naar het land van de maatschappelijke zetel . . . . . . 30 3. Het incasso van ondernemingen uit een land van de E.E.R. in België (in euro) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 4. Het incasso van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland - B.O.A.R. (in euro) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 5. Het incasso van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland - Leven (in euro) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 6. Het incasso van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland - B.O.A.R. + Leven (in euro) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 7. Eigen vermogen en winst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 8. Rendement van het eigen vermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 9. Aantal ondernemingen met winst en met verlies : geheel van de activiteiten (resultaten in duizend euro) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 10. Analyse van de saldi : geheel van de activiteiten 1998 - 2001 . . . . . . . . . . . . . . 36 11. Analyse van de saldi : activiteiten niet-leven 1998 - 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 12. Aantal ondernemingen met winst en met verlies : activiteiten niet-leven (resultaten in duizend euro) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 13. Analyse van de saldi : activiteiten leven 1998 - 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 14. Aantal ondernemingen met winst en met verlies : activiteiten leven (resultaten in duizend euro) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 15. Dekkingswaarden “alle beheren” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 16. Dekkingswaarden tak 23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 17. Dekkingswaarden “alle beheren” uitgezonderd tak 23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 18. Kerngegevens inzake incasso en technische voorzieningen (in euro) . . . . . . . . . 44 19. Evolutie van de totale technische voorzieningen in percentage van de uitgegeven premies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 20. Evolutie van de ratio “voorziening / uitgegeven premies” voor de voornaamste categorieën van voorzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 21. Rangschikking van de technische voorzieningen (takken en categorieën van producten) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 22. Samenstelling van de technische voorzieningen

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

23. B.A. Auto : evolutie van de voorziening samengesteld in eerste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993) . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 24. Algemene B.A. : evolutie van de voorziening samengesteld in eerste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993) . . . . . . . . . 50 25. B.A. beroepen : evolutie van de voorziening samengesteld in eerste observatie voor de voorvalsjaren 1993 tot en met 2001 en van de voorziening samengesteld eind 1993 voor de voorvalsjaren voorafgaand aan 1993 (terugwinning niet afgetrokken) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 26. Rechtsbijstand : evolutie van de voorziening samengesteld in eerste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993) . . . . . . . . . 52 27. Gewaarborgd inkomen : evolutie van de voorziening samengesteld in eerste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993) . . . . . . . . . 52 28. Omvang van de voorziening IBNR en van de voorziening voor interne beheerskosten van de schade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 29. Voorziening voor egalisatie en catastrofen (in euro) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 30. Niveau van de voorziening voor egalisatie en catastrofen voor de onderworpen risico’s (in euro) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 31. Incasso van de ondernemingen in 2000 en 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

10

2001 - 2002

Lijst van de tabellen

32. Rangschikking van de verzekeraars arbeidsongevallen (Bron : Ministerie van Sociale Zaken) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 33. Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen : levensverzekering, rechtstreekse verrichtingen in België . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 34. Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen : B.O.A.R., rechtstreekse verrichtingen in België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 35. Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen : geheel van de activiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 36. Statistieken voor de rendabiliteit van de takken 21 en 22 (in duizend euro) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 37. Productie van levensverzekeringspremies (bedragen in duizend euro) . . . . . . . . 75 38. Premie-incasso en de voorziening voor verzekering leven (bedragen in duizend euro) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 39. Evolutie van het technisch financieel saldo S4 (in duizend euro en in functie van ∑) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 40. Commissielonen en netto bedrijfskosten in functie van de som ∑ . . . . . . . . . . . 78 41. Uitkeringen en afgestane overgedragen technische voorzieningen in functie v/d som ∑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 42. De financiële opbrengsten (en waardecorrecties) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 43. Overzicht van de belangrijkste posten voor de verrichtingen bedoeld door het K.B. van 14 mei 1969 (in euro) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 44. Levensverzekeringen verbonden met beleggingsfondsen (in duizend euro) . . . . 81 45. Detail van de winstdeling in de takken 21 en 22 (in duizend euro) . . . . . . . . . . 81 46. De winstverdeling voor de boekjaren 1997 - 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 47. Maximaal toegelaten rentevoeten (art. 22,§3 K.B. van 17 december 1992) . . . . 83 48. Tekort aan marge : aantal ondernemingen (situatie op 31 december 2001) . . . . 84 49. Klachten onderverdeeld naar de hoedanigheid van de klager . . . . . . . . . . . . . 101 50. Klachten onderverdeeld naar verzekeringstak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 51. Klachten onderverdeeld naar motief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 52. Klachten onderverdeeld naar oplossing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

Hoofdstuk II. De pensioenfondsen en de pensioenkassen 53. Evolutie van de balanstotalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 54. Rangschikking van de pensioeninstellingen volgens de grootte van het balanstotaal in het boekjaar 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 55. Variatie van de technische voorzieningen in het boekjaar 2001 ten opzichte van het boekjaar 2000 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 56. Toelagen van de werkgevers en bijdragen van de werknemers in het boekjaar 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Hoofdstuk III. Pensioeninstellingen en groepsverzekering : het aantal deelnemers 57. Aantal deelnemers aan groepsverzekeringen, pensioenfondsen en pensioenkassen in het boekjaar 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 58. Aantal deelnemers aan pensioenfondsen zonder wettelijke pensioenen voor het boekjaar 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 59. Rangschikking van de pensioeninstellingen volgens het aantal deelnemers in het boekjaar 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128

Hoofdstuk IV. Het hypothecair krediet 60. Evolutie van de indexen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 61. Analyse van de reclame . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

11


2001 - 2002

Hoofdstuk V. De arbeidsongevallenverzekering 62. Resultatenrekening wet van 10 april 1971 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 63. Sleutelelementen van de arbeidsongevallenverzekering - verdeling van de verzekeraars per kwartiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 64. Verdeling van het aantal verzekeraars naar incasso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 65. Evolutie van de samengestelde provisie in eerste observatie . . . . . . . . . . . . . . 145 66. Uitsplitsing van de opmerkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146

12

VERSLAG VAN DE CONTROLEDIENST VOOR DE VERZEKERINGEN 2001 - 2002

BLANCO PAGE

Het Directiecomité van de Controledienst

2001 - 2002

HET

DIRECTIECOMITÉ

VAN

DE

DIENST

(1 januari 2003)

VOORZITTER W.-P. LENAERTS

DIRECTIECOMITE M. FLAMEE F. MASAI

SECRETARIS-GENERAAL G. VERNAILLEN

REGERINGSCOMMISSARIS E. SMIT (plaatsvervanger : H. D’HONDT)

A F G E VA A R D I G D E VA N D E M I N I S T E R VA N F I N A N C I Ë N H. NICOLAS

A F G E VA A R D I G D E VA N F O N D S V O O R A R B E I D S O N G E VA L L E N J. DE BAETS

SECRETARIS Ph. BEAUFAY

15

BLANCO PAGE

2001 - 2002

De Administratie van de Controledienst

DE ADMINISTRATIE VAN DE CONTROLEDIENST (1 januari 2003)

ALGEMENE DIRECTIE Vernaillen G. Beaufay Ph. De Pauw R.

NF F NF

Secretaris-generaal Adviseur-generaal Sociaal inspecteur-directeur

De Rouck A.

N

Eerst aanwezend directiesecretaris

Debrabander V.

N

Directiesecretaris

DIRECTIE PENSIOENFONDSEN, STUDIEDIENST EN REGLEMENTERING Delvaux M.

F

Afdelingsdirecteur

Meganck M. Vandevelde C.

F N

Adjunct-directeur Adjunct-directeur

Vertaling, Studies en Reglementering Minnaert J.

N

Eerste attaché

Baeteman N. Lequain Ch. Vandendriessche D.

N FN N

Attaché Attaché Attaché

Pensioenfondsen Declerck P. De Vos P. Secq J.

N N N

Eerste attaché Eerste actuaris Eerste actuaris

De Mont P. Di Romana M. Teichmann P. Tombeur M. Van Ouytsel A.

N F F N F

Attaché Attaché Attaché Actuaris Attaché

D’Hert N.

N

Controle-assistent

17


2001 - 2002

DIRECTIE INFORMATICA EN HUMAN RESOURCES Verbiest P.

NF

Afdelingsdirecteur

Delwiche G.

F

Adjunct-directeur

Informatica De Haes E.

F

Informaticus

Gallée P. Grégoire Ph. Van den Haute F.

N F N

Programmeur Programmeur Programmeur

Administratieve diensten Jacquemin J.-M.

F

Attaché

Alderweireld B.

F

Controle-assistent

HYPOTHECAIRE KREDIETEN Delwiche G.

F

Adjunct-directeur

Janssens Chr. Mettepenningen A.

F N

Attaché Attaché

Thiébaut N.

F

Controle-assistent

JURIDISCHE DIRECTIE Messinne - Henderickx V.

F

Afdelingsdirecteur

Boogaerts H. Van der Mensbrugghe M.

N N


Toelatingen en overdrachten Dubuisson Cl. Siscot M. Volckaert R.

F N N


Tussenpersonen

18

Peeters N. Rosseels M.- A. Vandermassen L.

N F N


Albert E. Evrard A.

F F

Controle-assistent Controle-assistent

Fooij C.

F

Directiesecretaris

2001 - 2002

De Administratie van de Controledienst

Klachten en Controle De Pagie J. Despontin Ph. Vynckier L.

N F N

Eerste attaché Eerste attaché Eerste actuaris

Bardiaux E. Coulon P. Dewulf A. Maudoux F.

F F N F

Attaché Attaché Attaché Attaché

FINANCIELE DIRECTIE Leën F.

NF

Afdelingsdirecteur

de Launois Ph. Van Horenbeeck E.

F N


Authom Ph. Degadt E. De Paepe D. Desmet A. Goeman D. Hardy J.-M. Kaiser P. Zaina P.

F N NF F N F F F

Eerste Eerste Eerste Eerste Eerste Eerste Eerste Eerste

De Pelsemaeker G. Fache O. Kaiser L. Keymeulen P.-A. Lemoine P. Lorea V. Van Herzele V. Vermaelen R. Vindevogel D.

N N F F F F N N F

Attaché Attaché Actuaris Attaché Attaché Attaché Attaché Attaché Actuaris

Hastir M. Luyckx C. Verbeke C. Wathy G.

F N N F

Sociaal Sociaal Sociaal Sociaal

Parys Ph.

F

Boekhouder

Selleslagh P.

N

Controle-assistent

Smeets Chr.

N

Boekhouder

attaché actuaris attaché attaché attaché attaché attaché attaché

inspecteur inspecteur inspecteur inspecteur

19

BLANCO PAGE

2001 - 2002

WOORD

Woord vooraf

VOORAF

De slechte beursprestaties en de daling van de rendementen van de rente-instrumenten blijven abnormaal lang aanhouden, een fenomeen zonder precedent in de voorbije 50 jaar. De zwakke groei en de sombere economische perspectieven bieden weinig hoop op een spoedige en sterke heropleving van de kapitaalmarkten. De verzekeringsindustrie ondervindt in sterke mate de gevolgen van deze situatie, zij het dat ze pas enigszins later dan in andere activiteitensectoren voelbaar zijn doordat de verzekeringssector zich eerder toespitst op de middellange en lange termijn dan op de korte termijn. Deze toestand baart de Controledienst zorgen, in die zin dat hij vreest voor de impact van de ontwikkelingen van de financiële omgeving op de dekkingswaarden van de technische voorzieningen van de verzekeringsondernemingen en pensioenfondsen evenals op hun solvabiliteitsmarge. In juli en september 2002 heeft de Controledienst bijkomende gegevens aan de ondernemingen gevraagd. Om een duidelijker zicht te krijgen op de situatie van de ondernemingen heeft de Controledienst bovendien simulaties opgezet van de evolutie van de portefeuilles van de gecontroleerde instellingen, door op de laatst beschikbare gegevens de marktevoluties toe te passen die zich sedertdien hebben voorgedaan. Wanneer deze simulaties lieten veronderstellen dat de situatie van de onderneming niet meer voldeed aan de reglementaire vereisten, werd de betrokken onderneming ondervraagd over haar reële toestand. Er zijn weliswaar sterke dalingen genoteerd van de waarde van de portefeuilles en er is vastgesteld dat een zeer beperkt aantal ondernemingen niet voldeed aan de geldende reglementering, maar de toestand heeft in geen enkel geval rampzalige vormen aangenomen. De Controledienst heeft onmiddellijk geëist dat deze laatste ondernemingen een plan zouden opstellen dat garandeerde dat ze zo spoedig mogelijk weer aan de reglementaire norm zouden beantwoorden. Alle ondernemingen hebben aan deze eis voldaan en hebben een plan opgesteld om de situatie te herstellen, onder meer door waarden aan te wenden die deel uitmaken van het vrij vermogen, door een kapitaalsverhoging door te voeren of door het bekomen van een achtergestelde lening van de moederonderneming. De gevallen die zorgwekkend blijven worden nauwgezet opgevolgd. Ook wordt erop toegezien dat de maatregelen die de ondernemingen hebben aangekondigd effectief worden toegepast. Afgezien van deze tussenkomsten, die werden ingegeven door de financiële omgeving, heeft de Controledienst beslist zijn controle te versterken door voortaan een driemaandelijkse berekening van de solvabiliteitsmarge te eisen. Bovendien heeft de Controledienst alle ondernemingen ondervraagd over de regels die ze toepassen om de duurzaamheid te bepalen van een minderwaarde die aanleiding geeft tot de boeking van een waardevermindering. Tot op heden kunnen de ondernemingen deze regels immers vrij bepalen, op voorwaarde natuurlijk dat de algemene principes van een gezond en voorzichtig beheer in acht worden genomen. Het lopende onderzoek moet de Controledienst in staat stellen de goede praktijken op dit vlak te onderkennen en verder te gaan met de algemene verbreiding ervan. Aangezien de reglementaire verplichtingen op het vlak van de solvabiliteitsmarge permanent moeten worden nageleefd, en niet alleen op de datum van afsluiting van de jaarrekening, heeft de Controledienst beslist de samengestelde marge te onderwerpen aan een weerstandstest. Deze test moet hem in staat stellen na te gaan of de marge voldoet aan de reglementering, rekening houdend met de waardeverminderingen van de verschillende beleggingscategorieën.

21


2001 - 2002

Voorts wil de Controledienst herbevestigen dat het voor de ondernemingen noodzakelijk is dat ze zich houden aan een strikte technische orthodoxie in de verzekeringen niet-leven. De Dienst heeft dus een actie opgezet die de rentabiliteit van bepaalde producten die risico’s dekken zoals ziekte, stoffelijke schade, BA Auto, rechtsbijstand en sommige gevaren in Brand, moet herstellen. Deze controle, die voor de genoemde producten wordt uitgevoerd op marktniveau, wordt voor andere producten ook individueel uitgevoerd, onderneming per onderneming. In deze context werden de ondernemingen verzocht de bedoelde producten grondig onder de loep te nemen en de maatregelen voor te leggen die ze van plan zijn te nemen om desgevallend hun rentabiliteit te herstellen. Voor de levensverzekeringen is de Controledienst van mening dat de maximale rendementsvoet die wordt toegestaan door de reglementering niet meer aanvaardbaar is in de huidige financiële situatie. De rentevoet die in de bestaande contracten beloofd wordt, moet ongewijzigd blijven, maar de rentevoet die gegarandeerd kan worden in de nieuwe contracten, moet worden aangepast aan de marktvoorwaarden. Indien er wordt vastgesteld dat tal van ondernemingen geneigd zijn om concurrentiële overwegingen te laten prevaleren op de rendabiliteitseisen, zou de maximaal toegelaten rentevoet eigenmachtig verlaagd moeten worden, om discipline af te dwingen. Men kan zich trouwens de vraag stellen of de Controledienst niet bevoegd zou moeten zijn, zoals dat het geval is in andere Lidstaten van de Europese Unie, om zelf de maximale rendementsvoet vast te leggen.

* *

*

Ook op institutioneel vlak is de Controledienst volop aan het evolueren. Door de wet van 2 augustus 2002 betreffende het toezicht op de financiële sector en de financiële diensten kreeg de Controledienst op 1 december laatsleden twee nieuwe organen buiten de Voorzitter, namelijk een Directiecomité en een Secretaris-generaal. De Raad van Toezicht zal per 1 juli in functie treden. Per 1 juli 2003 zullen ook de structuren waarin voorzien is door de wet van 2 augustus 2002 om de samenwerking tussen de Controledienst, de Commissie voor het Bank- en Financiewezen en de Nationale Bank te verzekeren, in werking treden. Het gaat om het Comité voor Financiële Stabiliteit, dat bestaat uit de directiecomités van de drie instellingen, en om de Raad van Toezicht van de Overheid der Financiële Diensten, die samengesteld zal zijn uit de Gouverneur van de Bank, de Voorzitters van de twee andere instellingen, hun Raden van Toezicht en de Regentenraad van de Bank. Binnen deze structuren zullen onderwerpen van gemeenschappelijk belang besproken worden, zoals de interacties tussen enerzijds het toezicht op de markten en de instellingen, die behoren tot de bevoegdheid van de Controledienst en van de CBF, en anderzijds de globale financiële stabiliteit, die meer specifiek tot de bevoegdheid van de Bank behoort. Deze structuren zullen ook instaan voor de reorganisatie van bepaalde activiteiten. Doel van deze reorganisatie is overlappingen te vermijden, schaalvoordelen te realiseren en op die manier middelen vrij te maken voor de essentiële opdrachten van elk van de instellingen.

22

2001 - 2002

Woord vooraf

Ten slotte heeft de Koning gebruik gemaakt van de bevoegdheid die Hem werd verleend door voornoemde wet om één enkele controle-instantie in te stellen, die de opdrachten van de Controledienst en die van de Commissie voor het Bank- en Financiewezen overneemt. Deze eengemaakte controle-instantie zou het licht moeten zien op 1 januari 2004, onder de benaming “Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen”, afgekort CBFA. Een integratiecomité, samengesteld uit de directiecomités van de Controledienst en de CBF, legt zich actief toe op de voorbereiding van deze nieuwe etappe op weg naar de rationalisatie van de prudentiële structuren in België. Deze hervormingen zouden in de eerste plaats een voordeel moeten inhouden voor de controle op de verzekeringsondernemingen en de pensioenfondsen. Zij bieden immers een gedeeltelijke oplossing voor het gebrek aan middelen - en ook aan mankracht - waarover de Controledienst beschikt om zijn opdrachten uit te voeren, die voortdurend uitbreiding nemen en waarvan het belang verder toeneemt gezien de huidige, moeilijke economische context en rekening houdend met de te verwachten impact van de demografische evoluties.

Willy P. LENAERTS.

23

BLANCO PAGE

HOOFDSTUK I DE VERZEKERINGEN

BLANCO PAGE

De Belgische verzekeringsmarkt in 2001 - 2002

2001 - 2002

A.

DE BELGISCHE VERZEKERINGSMARKT IN 2001 - 2002

1. De ondernemingen 629

613

589 556 525 470 422

158

153 89

150

137

77

81

130

79

123

125

73

71

73

10

8

7

6

6

6

6

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

Belgisch recht

Grafiek 1.

E.E.R.

Buiten E.E.R.

VDV

Aantal ondernemingen naar maatschappelijke zetel

175 163

158 151

45

37

43

36

1996

1997 Leven

Grafiek 2.

42 34

142

38 30

1998

37

28

1999

2000

Niet-leven

140

140

34

28

2001

32

30

2002

Gemengde

Aantal gevestigde ondernemingen volgens specialisering

27


120 110

109

100

2001 - 2002

114

109

104

95 85

83 80

77

75

71

61

58

60

75

53 45

42 40

37

32

42

32

20

15

Grafiek 3.

118

26

26

2

1996

6

1997

Naamloze venn.

28

Tak 27 27

Tak 23 23

Tak 22 22

Tak 21 21

Tak 18 18

Tak 17 17

Tak 16 16

Tak 15 15

116 102

Grafiek 4.

Tak 14 14

Aantal gevestigde ondernemingen per verzekeringstak in 2002

123

7

Tak 13 13

Tak 12 12

Tak 11 11

Tak 10 10

Tak 9 9

Tak 8 8

Tak 7 7

Tak 6 6

Tak 5 5

Tak 4 4

Tak 3 3

Tak 2 2

Tak 1 1

0

97

25 3

6 1998

93

21

22 3

7 1999

Samenwerkende venn.

90

3

7 2000 Onderlinge

21 3

7

19 7

4

2001

2002 Andere

Aantal ondernemingen naar Belgisch recht volgens vennootschapsvorm in 2002

7


2001 - 2002

Tabel 1 toont het cumulatief marktaandeel van de top 10 van de verzekeringsgroepen. Uit de cijfers blijkt dat de concentratiegraad afneemt. Rang

Totaal incasso

Premies Leven

Premies Niet leven

2000

2001

2000

2001

2000

2001

1

14,65%

13,34%

23,93%

15,79%

14,57%

13,80%

2

25,82%

23,23%

37,25%

28,80%

27,96%

27,37%

3

36,41%

32,99%

47,83%

40,70%

35,74%

35,43%

4

45,84%

42,59%

56,59%

52,30%

43,09%

42,97%

5

53,21%

50,70%

64,96%

61,02%

50,33%

50,25%

6

59,05%

56,43%

72,43%

67,94%

57,10%

56,70%

7

64,61%

60,58%

76,75%

74,70%

61,37%

60,67%

8

68,23%

64,62%

79,92%

79,11%

65,18%

64,37%

9

71,28%

68,16%

82,94%

82,17%

68,79%

68,02%

10

73,99%

71,58%

85,86%

85,19%

71,20%

70,47%

Tabel 1.

Verzekeringsgroepen

2. De internationalisering van de Belgische verzekeringsmarkt a. De geografische verdeling van de in België gevestigde ondernemingen Eind 2002 waren er in België 202 ondernemingen gevestigd. Hun geografische verdeling naar land van de maatschappelijke zetel wordt in grafiek 5 weergegeven.

Frankrijk 5% Duitsland 5% Nederland 8%

België 61%

Verenigd Koninkrijk 15% Andere 6% Grafiek 5.

Geografische spreiding van de ondernemingen naar land van de maatschappelijke zetel in 2002

29


2001 - 2002

b. De bijkantoren en de ondernemingen die aan vrije dienstverrichting doen In 2002 steeg het aantal bijkantoren van ondernemingen waarvan de maatschappelijke zetel is gesitueerd in een E.E.R. - lidstaat opnieuw van 71 naar 73. Het aantal ondernemingen die in vrije dienstverrichting in België mogen actief zijn, blijft nog steeds toenemen. Land van de zetel

Bijkantoren Aantal

Vrije dienstverrichting

Percentage

Aantal

Percentage

Denemarken

0

0,00%

9

1,43%

Duitsland

11

15,07%

49

7,79%

Finland

0

0,00%

11

1,75%

Frankrijk

11

15,07%

63

10,02%

Griekenland

1

1,37%

2

0,32%

Ierland

1

1,37%

71

11,29%

Italië

3

4,11%

38

6,04%

Lichtenstein

0

0,00%

9

1,43%

Luxemburg

0

0,00%

65

10,33%

Nederland

16

21,92%

76

12,08%

Noorwegen

0

0,00%

8

1,27%

Oostenrijk

0

0,00%

13

2,07%

Portugal

0

0,00%

5

0,79%

Spanje

1

1,37%

9

1,43%

Verenigd Koninkrijk

29

39,73%

185

29,41%

Zweden

0

0,00%

16

2,54%

Totaal

73

100,00%

629

100,00%

Tabel 2.

Geografische spreiding van de bijkantoren en de ondernemingen die aan vrije dienstverrichting doen naar het land van de maatschappeljke zetel

Land van de maatschappelijke zetel Denemarken Duitsland Finland Frankrijk Griekenland Ierland

Bijkantoren 1999

Vrije dienstverrichting 1999

2000

0

2000 0

2.908.390

3.930.232

57.023.342

62.318.346

13.761.273

24.376.489

0

0

n.m.

1.552.037

114.404.000

135.321.000

5.099.000

7.447.000

n.m.

n.m.

n.m.

n.m.

888.817

68.000

42.447.338

78.743.000

4.444.624

4.353.728

1.113.480

2.148.459

Liechtenstein

0

n.m.

n.m.

n.m.

Luxemburg

0

0

2.064.613.051

2.649.214.389

176.589.918

50.505.000

199.464.010

14.698.000

0

0

4.894.328

2.758.437

Italië

Nederland Noorwegen Oostenrijk

0

0

967.655

954.253

Portugal

0

0

0

0

52.181.394

79.089.503

5.757

13.110

116.914.910

97.587.368

65.119.832

59.517.474

0

0

7.336.293

5.355.219

522.447.004

429.242.944

2.407.730.407

2.850.708.098

Spanje Verenigd Koninkrijk Zweden Totaal n.m. : niet meegedeeld.

Tabel 3.

30

Het incasso van ondernemingen uit een land van de E.E.R. in België (in euro)


2001 - 2002

c.

Activiteiten van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland Bijkantoor

Vrij Verrichten van Diensten

Totaal

Land van acitiveit

1999

2000

2001

1999

2001

1999

2000

Denemarken

27.814.347

26.133.263

19.845.795

1.278.512

1.223.429

1.261.776

29.092.859

27.356.692

21.107.571

121.128.907

152.074.119

168.198.188

8.708.717

11.084.672

19.959.820

129.837.624

163.158.791

188.158.008

2.533.126

2.751.618

2.644.677

1.146.930

1.089.621

1.805.815

3.680.056

3.841.239

4.450.492

315.391.414

386.595.146

412.111.798

19.059.589

19.506.968

35.424.105

334.451.003

406.102.114

447.535.903

Duitsland Finland Frankrijk Griekenland Ierland

2001

1.045.441

2.143.601

3.504.357

163.734

506.443

1.698.887

1.209.175

2.650.044

5.203.244

38.417.746

46.183.881

51.140.414

3.338.880

2.166.814

4.736.124

41.756.626

48.350.695

55.876.538

IJsland Italië

2000

0

0

0

125.136

348.934

-142.787

125.136

348.934

-142.787

106.979.097

127.724.949

151.722.394

3.119.387

3.861.090

10.899.240

110.098.484

131.586.039

162.621.634

Luxemburg

24.846.491

27.045.975

29.463.971

24.165.722

22.642.954

29.033.200

49.012.213

49.688.929

58.497.171

Nederland

73.703.017

87.852.706

98.025.333

12.310.453

16.212.299

25.917.717

86.013.470

104.065.005

123.943.050

Noorwegen

9.731.458

20.469.163

32.718.177

5.356.868

-318.592

-150.149

15.088.326

20.150.571

32.568.028

Oostenrijk

2.608.336

2.858.335

3.220.830

3.007.072

4.190.229

6.300.499

5.615.408

7.048.564

9.521.329

372.163

431.186

503.564

1.237.980

1.364.086

2.354.899

1.610.143

1.795.272

2.858.463

73.365.376

103.488.361

2.207.972

2.942.522

7.924.297

58.037.957

76.307.898

111.412.658

861.194.967 1.092.335.887

10.034.832

10.578.198

16.415.919

705.949.445

9.365.877

36.513.429

Portugal Spanje Verenigd Koninkrijk Zweden Totaal

Tabel 4.

Land van acitiveit

55.829.985 695.914.613

23.524.640

5.610.179

6.956.081

1.507.219.391 1.839.266.327 2.192.448.386

30.903.250

22.442.042

100.871.963

104.355.748

871.773.165 1.108.751.806 29.398.123

32.890.517

172.805.239 1.608.091.354 1.943.622.075 2.365.253.625

Het incasso van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland - B.O.A.R. (in euro)

Bijkantoor 1999

2000

Vrij Verrichten van Diensten 2001

1999

2000

Totaal

2001

1999

2000

2001

Denemarken

0

0

0

0

0

21.237

0

0

21.237

Duitsland

0

0

0

1.535.303

2.172.935

9.531.387

1.535.303

2.172.935

9.531.387

Finland

0

0

0

0

124.938

165.532

0

124.938

165.532

Frankrijk

2.227.720

2.626.258

2.707.721

-8.601

2.405

6.047.138

2.219.119

2.628.663

8.754.859

Griekenland

4.083.702

4.150.866

5.249.510

0

0

0

4.083.702

4.150.866

5.249.510

0

0

0

1.270.653

1.788.378

2.393.472

1.270.653

1.788.378

2.393.472

Ierland IJsland Italië Luxemburg Nederland

0

0

0

0

0

0

0

0

0

290.779

267.180

335.542

496

13.535

0

291.275

280.715

335.542

17.142.160

20.480.467

13.912.210

427.467

621.072

681.342

17.569.627

21.101.539

14.593.552

0

0

0

6.950.686

9.626.301

82.449.235

6.950.686

9.626.301

82.449.235

Noorwegen

0

0

0

721.122

1.388.625

1.339.859

721.122

1.388.625

1.339.859

Oostenrijk

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Portugal

0

0

0

25.211

27.169

0

25.211

27.169

0

34.739

0

0

152.777

186.912

1.748.228

187.516

186.912

1.748.228

28.503.864

20.986.542

21.743.098

0

0

0

28.503.864

20.986.542

21.743.098

0

0

0

659.694

1.037.038

1.730.361

659.694

1.037.038

1.730.361

52.282.964

48.511.313

43.948.081

11.734.808

16.989.308

106.107.791

64.017.772

65.500.621

150.055.872

Spanje Verenigd Koninkrijk Zweden Totaal

Tabel 5.

Het incasso van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland - Leven (in euro)

31


Bijkantoor

2001 - 2002

Vrij Verrichten van Diensten

Totaal

Land van acitiveit

1999

2000

2001

1999

2001

1999

2000

Denemarken

27.814.347

26.133.263

19.845.795

1.278.512

1.223.429

1.283.013

29.092.859

27.356.692

21.128.808

121.128.907

152.074.119

168.198.188

10.244.020

13.257.607

29.491.207

131.372.927

165.331.726

197.689.395

2.533.126

2.751.618

2.644.677

1.146.930

1.214.559

1.971.347

3.680.056

3.966.177

4.616.024

317.619.134

389.221.404

414.819.519

19.050.988

19.509.373

41.471.243

336.670.122

408.730.777

456.290.762

Duitsland Finland Frankrijk Griekenland Ierland IJsland

2000

2001

5.129.143

6.294.467

8.753.867

163.734

506.443

1.698.887

5.292.877

6.800.910

10.452.754

38.417.746

46.183.881

51.140.414

4.609.533

3.955.192

7.129.596

43.027.279

50.139.073

58.270.010

0

0

0

125.136

348.934

-142.787

125.136

348.934

-142.787

107.269.876

127.992.129

152.057.936

3.119.883

3.874.625

10.899.240

110.389.759

131.866.754

162.957.176

Luxemburg

41.988.651

47.526.442

43.376.181

24.593.189

23.264.026

29.714.542

66.581.840

70.790.468

73.090.723

Nederland

73.703.017

87.852.706

98.025.333

19.261.139

25.838.600

108.366.952

92.964.156

113.691.306

206.392.285

Noorwegen

9.731.458

20.469.163

32.718.177

6.077.990

1.070.033

1.189.710

15.809.448

21.539.196

33.907.887

Oostenrijk

2.608.336

2.858.335

3.220.830

3.007.072

4.190.229

6.300.499

5.615.408

7.048.564

9.521.329

372.163

431.186

503.564

1.263.191

1.391.255

2.354.899

1.635.354

1.822.441

2.858.463

55.864.724

73.365.376

103.488.361

2.360.749

3.129.434

9.672.525

58.225.473

76.494.810

113.160.886

882.181.509 1.114.078.985

Italië

Portugal Spanje Verenigd Koninkrijk Zweden Totaal

Tabel 6.

32

724.418.477

10.034.832

10.578.198

16.415.919

734.453.309

23.524.640

6.269.873

7.993.119

11.096.238

37.173.123

1.559.502.355 1.887.777.640 2.236.396.467

112.606.771

121.345.056

30.903.250

22.442.042

892.759.707 1.130.494.904 30.435.161

34.620.878

278.913.030 1.672.109.126 2.009.122.696 2.515.309.497

Het incasso van ondernemingen naar Belgisch recht in het buitenland - B.O.A.R. + Leven (in euro)

2001 - 2002

B.

De financiële aspecten

DE FINANCIËLE ASPECTEN

1. De jaarrekening a.

De balans

De groei van het balanstotaal, die vorig jaar werd afgeremd, zet zich verder. Deze groei werd vooral op peil gehouden enerzijds door de belangrijke toename van de technische voorzieningen, die voor een derde toe te schrijven is aan de groei van tak 23, en anderzijds aan de verhoging van het onderschreven kapitaal. 140.000

20,00% 118.351

120.000

18,00%

107.146 98.817

(x 1.000.000 euro)

100.000

16,00%

86.621 14,08%

80.000

14,00%

76.178 68.196 13,71%

62.097 60.000

12,00% 9,82%

10,46%

11,70%

40.000

20.000

10,00%

8,00%

8,43%

6,66%

6,00%

0 1995

Grafiek 6.

1996

1997

1998

1999

2000

Balans van de verzekeringsondernemingen: balanstotaal en groeivoet

120.000

18,00%

17,31%

98.472

100.000

(x 1.000.000 euro)

2001

16,00%

87.842 80.282 14,00%

80.000 68.434 12,10%

61.304 60.000

12,00%

54.908 49.901 11,65%

11,63% 10,00%

40.000 10,03%

9,42% 8,00%

20.000

0

6,79% 1995

Grafiek 7.

6,00% 1996

1997

1998

1999

2000

2001

Technische voorzieningen : totaal en groeivoet

33


b.

2001 - 2002

Het eigen vermogen

De groei van het eigen vermogen, die zich vorig jaar hersteld heeft, houdt aan dankzij de kapitaalsverhogingen die in tal van ondernemingen zijn doorgevoerd en door het deel van de winst van de sector dat aan de vrije reserves wordt toegevoegd. Een groter deel van de winst van de sector werd aangewend als vergoeding van de aandeelhouders : in 2001 werd 85% van de uit te keren winst van het boekjaar verdeeld als kapitaalvergoeding, tegenover 70% in 2000. We merken trouwens op dat het rendement van het eigen vermogen, zonder netto meerwaarden en afschrijvingen, in tegenstelling tot voorgaande jaren gunstiger is dan voorheen. 10.000

20,00%

9.000

7.994

15,00%

8.083 7.546

8.000

(x 1.000.000 euro)

8.579

8.513

6.604

7.000

6.973 14,65%

6,50%

10,00%

7,11%

6.000 6,14%

5,59%

5.000 3,35%

5,00%

0,00%

4.000 3.000

-5,00%

2.000 -10,00% 1.000 -11,36%

0 1995

Grafiek 8.

1996

1997

1998

1999

-15,00% 2000

2001

Eigen vermogen : totaal en groeivoet

60,00%

Met meerwaarden en netto-afschrijvingen Zonder meerwaarden en netto- afschrijvingen

40,00%

20,00%

0,00%

-20,00% 1995

Grafiek 9.

34

1996

1997

Rendement van het eigen vermogen

1998

1999

2000

2001

2001 - 2002


(miljoen euro)

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Eigen vermogen

6.243

6.389

6.604

6.973

7.994

8.513

7.546

8.083

8.579

Winst voor belastingen

635

682

864

1.130

1.871

3.340

2.465

2.018

1.373

Id zonder meerwaarden en afschrijvingen

201

442

328

345

497

-763

-1.004

970

1.813

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Tabel 7.

Eigen vermogen en winst

Winst / Eigen vermogen (%) Met netto meerwaarden en afschrijvingen

10,18% 10,67% 13,08% 16,21% 23,41% 39,23% 32,67% 24,97% 16,01%

Zonder netto meerwaarden en afschrijvingen

Tabel 8.

c.

3,21%

6,91%

6,69%

4,95%

6,21% -8,96% -13,30% 12,00% 21,14%

Rendement van het eigen vermogen

De resultatenrekening

1. Het globaal resultaat De aanhoudende verslechtering van het resultaat die is ingezet in 1999, zet zich voort en meer dan een derde van de ondernemingen van de sector boekt een verlies op het einde van het boekjaar. Met winst

Met verlies

Totaal

Aantal

Pctage

Resultaat

Aantal

Pctage

Resultaat

Aantal

Resultaat

1995

133

81,11%

738.053

31

18,90%

-39.266

164

698.787

1996

136

81,43%

988.079

31

18,57%

-55.826

167

932.253

1997

136

80,95%

1.654.045

32

19,05%

-44.100

168

1.609.944

1998

126

81,82%

2.998.743

28

18,18%

-90.407

154

2.908.336

1999

115

80,42%

2.139.958

28

19,58%

-108.421

143

2.031.537

2000

107

76,43%

1.835.970

33

23,57%

-108.000

140

1.727.970

2001

90

65,69%

1.512.487

47

34,31%

-475.288

137

1.037.200

Tabel 9.

Aantal ondernemingen met winst en verlies: geheel van de activiteiten (resultaten in duizend euro)

Winst

3.500.000

Verlies 3.000.000

2.998.743

Resultaat

2.500.000 2.908.336 2.139.958 2.000.000

1.835.970 1.654.045

2.031.537

1.512.487

1.500.000 988.079

1.000.000 635.277 500.000

738.053

598.911

698.787

-36.366

-39.266

1.727.970

1.609.944

1.037.200

932.253

0 -55.826

-44.100

-90.407

-108.421

-108.000

-500.000 -1.000.000

-475.288 1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Grafiek 10. Winst,verlies en globaal resultaat 35


(In % van de verdiende premies)

2001 - 2002

1998

1999

2000

2001

Technische rekeningen “niet-leven en leven” Bruto saldo van de verzekeringsactiviteit

S1

Bedrijfskosten

-18,98% -6,09%

Bruto saldo voor netto beleggingsopbrengsten

S2

Saldo “Beleggingen”

-5,67%

-25,07% 38,96%

Bruto technisch financieel saldo

S3

Saldo “Herverzekering”

-24,57%

13,89%

S4

-8,24% -4,99%

35,67%

-2,10%

Netto technisch financieel saldo

-18,90%

-13,24%

11,10%

11,79%

-5,21%

21,18%

-0,68%

-6,73%

-11,94% 14,59%

7,94% -0,67%

10,42%

2,65% 0,79%

7,27%

3,44%

Niet technische rekening Saldo “Beleggingen”

11,04%

3,15%

2,08%

2,70%

Saldo “Overige”

-0,21%

-0,18%

-0,13%

0,00%

Uitzonderlijk saldo

-2,68%

-0,39%

-0,14%

-0,25%

Saldo “Belastingen”

-2,88%

-2,38%

-1,40%

-1,36%

Netto niet technisch saldo Resultaat van het boekjaar Overboeking van en naar de belastingvrije reserves(*)

0,20%

0,40%

1,09%

17,06%

10,62%

7,67%

4,53%

0,31%

Te bestemmen resultaat van het boekjaar Verdiende premies (in euro) :

5,27%

0,10% 17,37%

0,12% 10,72%

-0,08% 7,80%

4,45%

16.703.212.684 18.982.513.934 22.225.830.468 23.466.153.087

* negatief = overdracht naar de reserves positief = overdracht van de reserves

Tabel 10.

Analyse van de saldi : geheel van de activiteiten 1998 - 2001

De trends die vorig jaar zijn waargenomen bevestigen zich in 2001 : verbetering van het brutosaldo van de verzekeringsactiviteit, daling van de financiële rendementen. Alleen voor de bedrijfskosten wordt een tegenovergestelde evolutie waargenomen, aangezien ze toenemen. Deze toename wordt voor een groot deel verklaard door de herstructureringen die talrijke ondernemingen van de sector hebben ingezet. 14,00% 11,79%

12,00%

10,42% 10,00% 7,91%

7,27%

8,00% 6,03% 6,00%

5,68%

6,25% 5,27% 3,44%

4,00% 2,00%

0,67%

3,20% 0,20%

0,40%

1,09%

0,00% -2,00% -0,93%

-0,16%

Saldo van de verzekeringsactiviteit Saldo buiten verzekering

-4,00% 1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Grafiek 11. Verzekeringssaldo en saldo buiten verzekering (in percentage van de verdiende premies) 36

2001 - 2002


2. Het resultaat van de activiteiten niet-leven (In % van de verdiende premies)

1998

1999

2000

2001

Technische rekening “Niet leven” Bruto saldo van de verzekeringsactiviteit

S1

Bedrijfskosten

2,68% -9,22%


-6,54% 21,26%


S3

Saldo “Herverzekering” S4

Verdiende premies (in euro) :

0,80%

-6,89%

-8,87%

-11,14% 21,61%

14,72% -4,14%


Tabel 11.

-9,19%

S2


-1,95%

-9,19% -8,07%

-16,09%

16,43%

10,47% -1,15%

14,13% 8,37%

-1,96%

-1,70%

1,95%

10,59%

9,33%

6,66%

-0,01%

8.274.349.224

8.837.231.016

9.218.051.059

10.005.465.982

Analyse van de saldi : activiteiten niet-leven 1998 - 2001

Alle saldi van de activiteit niet-leven zijn verslechterd in 2001. Meer dan 40% van de actoren van deze activiteit zijn verlieslatend. Met winst

Met verlies

Totaal

Aantal

Pctage

Resultaat

Aantal

Pctage

Resultaat

Aantal

Resultaat

1995

89

66,42%

433.888

45

33,58%

-94.423

134

13.694

1996

100

73,53%

432.029

36

26,47%

-62.345

136

14.913

1997

95

69,34%

560.140

42

30,66%

-83.689

137

19.220

1998

96

75,00%

945.676

32

25,00%

-65.129

128

880.547

1999

90

75,63%

903.589

29

24,37%

-82.219

119

821.370

2000

76

64,96%

742.325

41

35,04%

-132.476

117

609.849

2001

69

58,97%

434.609

48

41,03%

-435.213

117

-604

Tabel 12.

Aantal ondernemingen met winst en met verlies : activiteiten niet-leven (resultaten in duizend euro)

37


2001 - 2002

3. Het resultaat van de activiteiten leven Voor de levensverzekeringsactiviteit zet de verbetering van het brutosaldo van de verzekeringsactiviteit (S1) zich voort. Deze goede resultaten worden echter bezwaard door de verslechtering van de financiële opbrengsten. Voor deze activiteit boekt meer dan een kwart van de ondernemingen verlies. (In % van de verdiende premies)

1998

1999

2000

2001

Technische rekening “Leven” Bruto saldo van de verzekeringsactiviteit

S1

Bedrijfskosten

-40,36% -2,99%


S2


-43,36% 56,44%


S3

Saldo “Herverzekering” S4

Verdiende premies (in euro) :

Tabel 13.

-6,61% -2,29%

-16,88%

-8,90%

24,52%

11,65% -0,28%

14,92% 7,64%

6,02%

0,06% 11,37%

-0,06% 7,70%

5,96%

10.145.282.918 13.007.779.409 13.460.687.105

Analyse van de saldi : activiteiten leven 1998 - 2001 Met winst

Met verlies

Totaal

Aantal

Pctage

Resultaat

Aantal

Pctage

Resultaat

Aantal

Resultaat

1995

63

82,89%

372.931

13

17,01%

-9.346

76

363.585

1996

64

84,21%

475.782

12

15,79%

-8.131

76

467.651

1997

64

84,21%

684.186

12

15,79%

-8.974

76

675.212

1998

57

85,07%

1.121.705

10

14,93%

-27.453

67

1.094.252

1999

49

77,78%

1.161.630

14

22,22%

-7.895

63

1.153.735

2000

48

80,00%

1.007.387

12

20,00%

-5.988

60

1.001.399

2001

39

72,22%

866.255

15

27,78%

-63.998

54

802.257

Tabel 14.

38

47,88%

12,98% 8.428.863.460

-14,61% -2,27%

-36,23%

13,08% -0,10%


-33,61% -2,62%

Aantal ondernemingen met winst en verlies : activiteiten leven (resultaten in duizend euro)

2001 - 2002


4. Personeelskosten en commissielonen aan tussenpersonen In 2001 is de daling van het aandeel van de personeelskosten tot een eind gekomen, onder meer door de herstructureringskosten van de ondernemingen. Hetzelfde geldt voor de commissielonen aan tussenpersonen. 13,00% 12,17% 12,00%

11,50% 10,90%

11,00%

10,54%

10,00%

9,44% 8,75%

9,00%

7,57%

8,00%

7,70%

7,00% 6,00% 1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

8,24%

8,28%

2000

2001

Grafiek 12. Personeelskosten (in percentage van de verdiende premies)

13,00% 12,00% 11,00% 10,65%

10,47% 10,14%

10,26%

10,00%

9,45%

9,21%

9,00% 8,00% 1994

1995

1996

1997

1998

1999

Grafiek 13. Commissielonen aan tussenpersonen (in percentage van de verdiende premies)

39


2001 - 2002

2. De solvabiliteit a. De solvabiliteitsmarge De grafieken 14 en 15 tonen de evolutie van de verhouding tussen de samengestelde marge en de vereiste marge voor de activiteiten niet-leven en leven. De samengestelde marge houdt rekening met de expliciete en de impliciete elementen, waarbij deze laatste enkel bestaan uit de elementen waarop de ondernemingen uitdrukkelijk een beroep hebben gedaan en die werden toegestaan door de Controledienst. Het is dus niet mogelijk om er het totaal van de latente meerwaarden op de activa van de sector terug te vinden of voor de activiteit leven, het geheel van de toekomstige winsten en de zillmeringswaarde. Aan de verslechtering van de solvabiliteitsratio is in 2001 een eind gekomen. Dit heeft men voornamelijk bereikt door kapitaalsverhogingen door te voeren en door impliciete elementen, zoals latente meerwaarden op onroerende goederen of op deelnemingen in verbonden ondernemingen, in de samengestelde marge op te nemen.

379,5%

400%

354,0% 348,3%

307,6%

393,7%

350,3%

300% 300,2%

289,2%

1999

2000

200% 1994

1995

1996

1997

1998

2001

Grafiek 14. Verhouding tussen de samengestelde en de vereiste marge : activiteiten niet-leven

300% 280%

274,8%

271,5% 259,0%

250,6%

269,0%

260% 262,5%

258,2% 249,3%

240% 220% 1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

Grafiek 15. Verhouding tussen de samengestelde en de vereiste marge : activiteiten leven

40

2001

2001 - 2002

b.


De dekkingswaarden

Wij herinneren eraan dat, voor wat betreft de dekkingswaarden, de cijfers die worden vermeld in de volgende tabellen en grafieken slaan op het geheel van de verrichtingen van de door de Dienst gecontroleerde ondernemingen, zowel in het buitenland als in België. Grafiek 16 toont de evolutie in de graad van dekking van de technische voorzieningen. 114%

112,38%

112% 110% 110,48%

108% 105,95%

106%

107,98%

107,22%

106,38%

105,74%

104%

104,04% 102% 1994 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Grafiek 16. Dekking van de technische voorzieningen (uitgezonderd tak 23)

Tabel 15 toont de evolutie van het aandeel van de belangrijkste beleggingscategorieën van dekkingswaarden voor alle beheren. De activa die zijn aangewend voor de dekking van de technische voorzieningen beliepen eind 2001 bijna 98 miljard euro, gewaardeerd aan hun reglementaire affectatiewaarde of voor het grootste deel van deze activa aan marktwaarde. Alle beheren

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Obligaties

53,40%

54,74%

55,18%

53,60%

52,70%

50,05%

48,53%

48,22%

Aandelen

15,06%

16,29%

17,65%

21,77%

26,49%

31,82%

33,77%

34,26%

Onroerende goederen

6,50%

5,76%

5,08%

4,76%

4,03%

3,08%

2,84%

2,67%

Hypothecaire kredieten

13,00%

11,56%

9,94%

7,95%

6,60%

5,32%

5,14%

3,97%

Liquide middelen

2,56%

2,48%

3,00%

3,08%

1,85%

1,49%

2,35%

2,15%

Andere waarden

9,47%

9,17%

9,15%

8,84%

8,34%

8,23%

7,36%

8,74%

Totaal

Tabel 15.

100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%

Dekkingswaarden “alle beheren”

In tak 23 blijft de spreiding over de verschillende categorieën van activa stabiel. Tak 23

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Obligaties

66,27%

54,31%

33,17%

25,76%

22,34%

13,44%

14,48%

Aandelen

28,70%

27,79%

54,35%

63,14%

73,39%

83,92%

83,24%

Onroerende goederen

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%


0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

0,00%

Liquide middelen

2,17%

14,77%

7,15%

3,10%

1,00%

0,57%

0,64%

Andere waarden Totaal

Tabel 16.

2,86%

3,13%

5,33%

8,01%

3,27%

2,07%

1,64%

100,00%

100,00%

100,00%

100,00%

100,00%

100,00%

100,00%

Dekkingswaarden tak 23

41


2001 - 2002

Voor de andere takken blijft dee respectieve omvang van de aandelen en de obligaties die deel uitmaken van de dekkingsactiva met uitzondering van de tak 23 eveneens stabiel. Herinneren we eraan dat de als dekkingswaarden aangewende aandelen aan marktwaarde worden uitgedrukt terwijl de obligaties voor het merendeel worden gewaardeerd volgens een nivelleringsmethode die rekening houdt met hun waarde op de vervaldag. Alle beheren uitgezonderd tak 23

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Obligaties

53,40%

54,68%

55,21%

54,01%

53,98%

53,20%

54,75%

55,00%

Aandelen

15,06%

16,23%

17,56%

21,12%

24,74%

27,11%

24,88%

24,40%

Onroerende goederen

6,50%

5,80%

5,13%

4,85%

4,22%

3,43%

3,34%

3,21%


13,00%

11,62%

10,01%

8,11%

6,92%

5,92%

6,05%

4,76%

Liquide middelen

2,56%

2,48%

2,90%

3,00%

1,79%

1,55%

2,67%

2,45%

Andere waarden

9,47%

9,20%

9,19%

8,91%

8,36%

8,80%

8,30%

10,17%

Totaal

100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%

Tabel 17.

Dekkingswaarden “alle beheren” uitgezonderd tak 23

Onderstaande grafieken illustreren het belang van de beleggingen van de ondernemingen per categorie van dekkingswaarden. Obligaties

Aandelen

397

0 1997

1998

1999

2000

651

207,77% 2.004

1997

2001

Liquide middelen 120

14,84%

60 40 20 0 1997

1998

1999

76

39,63%

85

86

-11,13%

80

2000

2001

50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40%

300 372,05% 250 200 150 100

64

254

278

100% 0%

2000

2001

273

269

1999

2000

2001

50 0 1997

1998

Grafiek 17. Dekkingswaarden van de technische voorzieningen van tak 23 (bedragen in miljoen euro en schommelingen in percentage)

42

1999

200%

Andere waarden 106

98 -13,46%

100

34,22%

1998

23,07%

400

818

300% 6.253

-1,51%

800

500% 400%

11.098 77,47%

1.200

69,30%

-6,65%

1.600

13.658

442,06%

-1,73%

1.777

16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0

9,43%

1.904

2.000

140% 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% -20%

298,03%

2.400

33,66%

2.375

105,71%

211,97%

132,81%

2.800

400% 350% 300% 250% 200% 150% 100% 50% 0% -50%

2001 - 2002


Aandelen

9,79%

8%

10.000 7.765

3%

5.000

-2%

0 1996 1997 1998 1999 2000 2001

12%

8.000

8%

7.000

1,57%

-4%

-1,79% 6.000 5.563 -4,83% 5.288 -3,66% 4.854 4.620 5.000 4.451 4.520 3.886 4.000

-8%

3.000

- 12%

2.000

0%

Andere waarden

33,81%

-6,25%

18,41%

4,67%

9.000 8.295 40% 8.000 30% 6.611 6.199 7.000 6.000 5.335 5.584 20% 5.000 4.404 4.855 4.000 10% 3.000 2.000 0% 1.000 -10% 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 10,24%

0,23%

-2,65%

-33,41%

80% 60% 1.997 1.993 2.000 1.793 40% 1.531 1.500 20% 1.194 1.162 1.186 0% 1.000 -20% 500 -40% -60% 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

6,80%

71,42%

17,11%

4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% -10% -12% -14% -16%

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Liquide middelen

29,15%

-14,03%

4%

-4,94%

-3,04%

-2,99%

-8,62%

7,39%

-2,50%

-2,06%

0%


3.000 2.905 2.900 2.818 4,97% 2.800 2.774 2.705 2.700 2.620 2.575 2.600 2.496 2.500 2.400 2.300 2.200 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

6,13%

10%

-20%

Onroerende goederen

2.500

20%

-10% 1995

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

16.528

19,40% 12.640 9.272

7,16%

18,39%

15.000

40% 19.908 30% 18.578

-8,22%

2,23%

13%

20.000

9,88%

5.000

10,88%

32.322 10,95%

15.000

26.167 12,49%

25.000

29.131 11,33%

35.000

44.872 23% 39.978 40.871 18% 36.054 11,55%

45.000

36,32% 30,77% 20.375

25.000

23,28%

28%

55.000

-8,82%

Obligaties

Grafiek 18. Dekkingswaarden van de technische voorzieningen (alle beheren uitgezonderd tak 23) (bedragen in miljoen euro en schommelingen in percentage)

43


2001 - 2002

3. De technische voorzieningen a. Enkele kerngegevens De tabel hieronder geeft de evolutie weer van de premies en van de totale technische voorzieningen tussen 2000 en 2001. De cijfers komen uit de jaarrekeningen van de verzekeringsondernemingen. Activiteiten

Incasso 2000

Technische voorzieningen

2001

Variatie

2000

2001

Variatie

Niet-leven B.O.A.R. (België) Arbeidsongevallen (België) V.D.V. en bijkantoren (buitenland) Herverzekering (alle landen) Subtotaal

5.831.144.721

6.075.264.559

4,2% 12.871.317.432

13.379.874.098

4,0%

937.210.257

986.379.509

26,4%

5.296.834.118

6.491.309.165

22,6%

2.020.138.107

2.459.134.451

21,7%

2.547.027.440

3.245.312.269

27,4%

588.132.066

484.687.463

-17,3%

1.735.714.697

1.844.120.520

6,2%

9.376.625.151 10.005.465.982

8,5% 22.450.893.687

24.960.616.052

11,2%

12.902.276.361 13.284.522.504

3,0% 64.739.748.259

72.723.217.572

12,3%

Leven Leven (België) Wettelijke pensioenen (België) V.D.V. en bijkantoren (buitenland) Herverzekering (alle landen) Subtotaal

7.062

0 -100,0%

50.175.225

65.535.970

150.022.204

128,9%

336.729.372

39.960.016

26.142.397

-34,6%

0 -100,0% 522.148.868

55,1%

264.573.291

265.934.167

0,5%

13.007.779.409 13.460.687.105

3,5% 65.391.226.147

73.511.300.607

12,4%

22.384.404.560 23.466.153.087

5,6% 87.842.119.834

98.471.916.659

12,1%

Totaal Alle activiteiten leven en niet-leven

Tabel 18.

Kerngegevens inzake incasso en technische voorzieningen (in euro)

In niet-leven gaan het premie-incasso en de technische voorzieningen er merkbaar op vooruit. De voortdurend stijgende tendens, die ingezet is in 1999, wordt krachtiger, terwijl de inflatie zeer laag blijft. Deze toename is vooral toe te schrijven aan de ontwikkeling van de verzekering Arbeidsongevallen en van de verzekeringsactiviteiten in het buitenland. De ondernemingen van Amerikaanse herkomst die vanuit hun Belgisch filiaal en bijkantoren hun bedrijvigheid in geheel Europa uitoefenen, zijn de belangrijkste actoren in de groei van deze laatste activiteiten. Voor de activiteit leven verwijzen we naar het gedeelte over de rendabiliteit van de levensverzekering. b.

De technische voorzieningen van de rechtstreekse verzekeringsverrichtingen B.O.A.R. in België

De cijfers in deze sectie komen uit de statistieken van de rechtstreekse verzekeringsverrichtingen B.O.A.R. in België die ons door de ondernemingen naar Belgisch recht worden bezorgd. De activiteiten in het kader van de vrije dienstverrichting in België vanuit de bijkantoren van deze ondernemingen zijn in deze cijfers echter niet opgenomen. Eventuele verschillen tussen deze cijfers en de cijfers uit de jaarrekening zijn te wijten aan een onvolledige of onjuiste weergave van de gegevens in de statistieken. 1. Het geheel van de technische voorzieningen Het is de taak van de Controledienst om erop toe te zien dat de door de ondernemingen samengestelde technische voorzieningen op elk ogenblik toereikend zijn. Daartoe worden 44

2001 - 2002


verschillende maatstaven gebruikt die het mogelijk maken het niveau van de technische voorzieningen te controleren. Een eerste aanwijzing wordt gegeven door een vaak gebruikte globale ratio, met name de ratio totale technische voorzieningen op uitgegeven premies. Tabel 19 toont de evolutie ervan voor de verschillende takken en categorieën van producten B.O.A.R. Takken en categorieën

1997

1998

1999

2000

2001

Ongevallen : algemene individuele

183,7%

190,7%

200,7%

198,8%

210,6%

Ongevallen : individuele verkeer

121,4%

120,2%

117,5%

119,9%

132,0%

Ongevallen : collectief

237,2%

240,5%

212,5%

206,7%

188,2%

Ongevallen : andere

187,7%

197,6%

208,8%

225,6%

233,3%

ONGEVALLEN (1)

188,8%

193,5%

191,5%

190,2%

192,4%

Ziekte : gewaarborgd inkomen (individueel)

479,6%

531,4%

550,8%

543,2%

546,0%

Ziekte : gewaarborgd inkomen (collectief)

305,6%

325,9%

319,5%

305,5%

302,9%

Ziekte : andere (individueel)

108,2%

100,3%

104,1%

103,9%

109,7%

Ziekte : andere (collectief) ZIEKTE (2) Voertuigcasco : toerisme en zaken

74,5%

62,4%

64,9%

61,4%

61,5%

207,0%

201,0%

199,8%

188,8%

189,1%

65,8%

64,9%

61,6%

60,3%

62,8%

Voertuigcasco : tweewielers

67,9%

67,1%

58,8%

59,4%

54,0%

Voertuigcasco : andere

64,0%

65,7%

62,6%

59,4%

57,1%

VOERTUIGCASCO (3)

65,6%

65,0%

61,8%

60,2%

61,9%

235,0%

232,0%

244,1%

303,5%

225,6%

99,7%

110,0%

111,4%

113,4%

109,2%

Transport : B.A.

268,8%

265,0%

202,5%

197,8%

151,0%

TRANSPORT (4,5,6,7,10b,11,12,13*)

137,1%

141,5%

145,3%

158,3%

136,8%

95,4%

100,7%

100,5%

103,8%

103,6%

100,6%

94,6%

104,0%

102,0%

107,5%

Transport : casco Transport : goederen

Brand* (K.B. 24.12.92) : woningen Brand* (K.B. 24.12.92) : landbouwrisico's Brand* (K.B. 24.12.92) : ondernemingen

130,5%

139,3%

144,7%

158,5%

153,2%

Brand* (K.B. 24.12.92) : andere

146,6%

136,0%

151,1%

150,1%

138,6%

Brand* : andere

169,6%

171,9%

166,0%

200,6%

183,6%

Brand* : technische verzekeringen

147,4%

152,4%

175,8%

174,5%

168,2%

BRAND, ANDERE SCHADE AAN GOEDEREN (8,9)

116,0%

119,6%

120,6%

127,4%

123,9%

B.A. motorrijtuigen : toerisme en zaken

343,5%

355,8%

358,2%

356,4%

363,8%

B.A. motorrijtuigen : tweewielers

357,1%

372,4%

377,3%

376,9%

386,2%

B.A. motorrijtuigen : andere

328,6%

335,4%

347,9%

341,6%

352,7%

B.A. AUTO (10a)

341,4%

352,7%

357,0%

354,5%

362,5%

B.A. privé - leven

326,3%

332,3%

330,9%

331,7%

329,9%

B.A. uitbating, na levering en producten

422,4%

425,2%

461,8%

430,2%

430,9%

B.A. beroepen

635,2%

643,4%

633,9%

643,8%

622,7%

Objectieve B.A. publieke inrichtingen

88,5%

84,2%

78,3%

76,5%

53,3%

Andere B.A.

447,2%

456,5%

425,6%

401,3%

454,5%

ALGEMENE B.A. (13)

423,4%

430,1%

442,2%

424,2%

426,4%

KREDIET (14)

128,0%

136,3%

139,5%

164,9%

144,4%

BORGTOCHT (15)

68,6%

103,1%

81,5%

245,4%

379,1%

DIVERSE GELDELIJKE VERLIEZEN (16)

44,3%

49,8%

81,9%

94,3%

78,7%

Rechtsbijstand (voertuigen)

175,4%

189,8%

193,0%

206,0%

192,0%

Rechtsbijstand (andere)

234,5%

234,1%

272,4%

261,4%

288,9%

RECHTSBIJSTAND (17)

188,6%

200,5%

212,0%

219,9%

216,9%

HULPVERLENING (18) B.O.A.R.

51,0%

50,7%

51,4%

49,3%

45,7%

214,9%

220,2%

221,8%

220,4%

220,0%

* : Brand en andere schade aan goederen (takken 8 et 9)

Tabel 19.

Evolutie van de totale technische voorzieningen in percentage van de uitgegeven premies

45


2001 - 2002

Voor het geheel van B.O.A.R. blijft de ratio stabiel, na verschillende belangrijke stijgingen tot in 1998. Zoals reeds vermeld werd in het vorige jaarverslag, is dit wellicht te wijten aan de fiscale normen op het vlak van de technische voorzieningen die van kracht zijn sedert 1999. De Controledienst blijft de situatie en de effecten van het beleid van de fiscale administratie op de voet volgen. Er zijn zelfs enkele beduidende dalingen waar te nemen, die een breuk vormen met de stijgende tendens van de laatste jaren, onder meer in Transport, Krediet, Diverse Geldelijke Verliezen en, in mindere mate, in Brand, Rechtsbijstand en Hulpverlening. In Borgtocht, daarentegen, gaat de ratio er opnieuw op vooruit. De verklaring hiervoor is te vinden in een toename van de schadelast - die in hoofdzaak aan één groot schadegeval te wijten is - en in een nieuwe vermindering van de premies, na de sterke daling van vorig jaar. Deze ratio dient voorzichtig geïnterpreteerd te worden: enerzijds geeft hij het niveau van de voorzieningen weer en anderzijds het niveau van de ratio schadegevallen op premies, die zelf ook sterk beïnvloed kan worden door de aanzienlijke schommelingen van zijn twee componenten, zoals blijkt uit bovenstaand geval (Borgtocht). TAKKEN

Niet-verdiende premies en lopende risico's 1999

2000

2001

1999

2000

2001

ONGEVALLEN

15,5%

14,1%

13,4% 171,6% 169,0% 174,1%

0,3%

0,3%

0,3%

ZIEKTE

18,1%

14,9%

13,5% 124,9% 114,0% 113,1%

0,2%

0,2%

0,2%

VOERTUIGCASCO

30,4%

28,7%

29,8%

31,0%

0,8%

1,0%

1,0%

TRANSPORT

18,9%

23,8%

22,9% 124,9% 135,1% 114,1%

0,9%

1,1%

1,2%

2001

Te betalen schaden 1999

29,9%

2000

30,1%

Egalisatie en catastrofen

BRAND en ANDERE SCHADE

35,2%

34,8%

34,4%

67,1%

17,8%

19,9%

22,2%

B.A. AUTO

32,5%

31,8%

31,3% 318,6% 320,4% 329,9%

0,8%

0,9%

1,0%

65,7%

72,5%

ALGEMENE B.A.

27,3%

24,4%

23,1% 394,9% 387,5% 392,6%

8,2%

8,5%

8,9%

KREDIET

75,1%

79,0%

74,7%

63,6%

86,8%

62,4%

0,5%

0,5%

0,4%

BORGTOCHT

50,4% 135,8% 162,9%

29,9%

93,8% 212,0%

0,0%

0,1%

0,1%

DIVERSE GELD. VERLIEZEN

15,0%

19,8%

14,3%

62,4%

71,9%

58,4%

1,7%

2,6%

2,7%

RECHTSBIJSTAND

33,2%

33,2%

31,7% 179,9% 188,5% 187,0%

0,0%

0,0%

0,0%

HULPVERLENING

33,7%

33,5%

32,8%

11,9%

1,3%

1,3%

1,3%

B.O.A.R.

30,5%

29,6%

28,9% 178,7% 178,8% 178,3%

5,3%

5,8%

6,4%

Tabel 20.

16,4%

14,9%

Evolutie van de ratio “voorzieningen/premies1” voor de voornaamste soorten voorzieningen

De voorziening voor niet-verdiende premies en lopende risico’s is nog teruggelopen in 2001 maar opnieuw in minder sterke mate. Deze terugloop vloeit voort uit het steeds veelvuldiger gebruik van de pro rata temporis methode (ook methode van de 365sten genoemd) voor de bepaling van de voorziening voor niet-verdiende premies en van een berekeningsbasis waarbij steeds minder rekening wordt gehouden met de commissielonen : de weerslag van de nieuwe fiscale normen is in deze materie duidelijk merkbaar. Vanuit prudentieel oogpunt lijkt de tijd dat deze voorziening een veiligheidsmarge bevatte goed en wel voorbij te zijn. De voorziening voor te betalen schaden blijft stabiel, terwijl de voorziening voor egalisatie opnieuw toeneemt, wat uitsluitend toe te schrijven is aan de takken Brand en, in mindere mate, Algemene B.A.

1

46

Voorziening/uitgegeven premies voor de ratio's betreffende de voorziening voor niet-verdiende premies en lopende risico's ; voorziening/verdiende premies voor de ratio's betreffende de andere soorten voorzieningen.

2001 - 2002


Boekjaar 2001 TAKKEN EN CATEGORIEËN

B.A. beroepsleven

Totale technische voorzieningen/ uitgegeven premies 622,66%

Totale technische voorzieningen (in euro)

Aandeel in de technische voorzieningen BOAR

471.343.726

3,53%


545,98%

472.932.624

3,54%

Andere B.A.

454,54%

160.938.399

1,20%

B.A. uitbating, na levering en producten

430,93%

1.033.614.781

7,73%

ALGEMENE B.A. (13)

426,37%

2.132.503.492

15,95%

B.A. motorrijtuigen : tweewielers

386,20%

236.474.023

1,77%

BORGTOCHT (15)

379,11%

11.104.210

0,08%

B.A. motorrijtuigen : toerisme en zaken

363,79%

4.869.819.213

36,43%

B.A. AUTO (10a)

362,52%

6.229.100.865

46,60%

B.A. motorrijtuigen : andere

352,65%

1.122.807.629

8,40%

B.A. privé – leven

329,89%

461.679.272

3,45%


302,91%

337.605.602

2,53%


288,86%

174.526.153

1,31%

Ongevallen : andere

233,34%

69.564.326

0,52%

Transport : casco

225,55%

46.680.320

0,35%

B.O.A.R.

220,01%

13.366.419.288

100,00%

RECHTSBIJSTAND (17)

216,85%

509.920.535

3,81%

Ongevallen : algemene individuele

210,60%

305.306.614

2,28%

ONGEVALLEN (1)

192,40%

662.944.674

4,96%

Rechtsbijstand (voertuigen)

191,95%

335.394.382

2,51%

ZIEKTE (2)

189,09%

1.130.718.196

8,46%


188,19%

214.132.924

1,60%

Brand* : andere

183,64%

309.679.348

2,32%

Brand* : technische verzekeringen

168,18%

88.922.627

0,67%

Brand* (K.B. 24.12.92) : ondernemingen

153,15%

271.738.776

2,03%

Transport : B.A.

150,99%

14.872.976

0,11%

KREDIET (14)

144,39%

161.848.762

1,21%


138,64%

104.045.548

0,78%

TRANSPORT (4,5,6,7,10b,11,12,13*)

136,75%

139.775.126

1,05%

Ongevallen : verkeersindividuele

132,04%

73.940.810

0,55%

BRAND, ANDERE SCHADE AAN GOEDEREN (8,9)

123,87%

1.743.502.475

13,04%


109,71%

169.138.961

1,27%

Transport : goederen

109,15%

78.221.830

0,59%

Brand* (K.B. 24.12.92) : landbouwrisico's

107,50%

52.030.141

0,39%

Brand* (K.B. 24.12.92) : woningen

103,60%

917.086.035

6,86%

78,74%

64.001.486

0,48%

DIVERSE GELDELIJKE VERLIEZEN (16) Voertuigcasco : toerisme en zaken

62,79%

446.753.029

3,34%

VOERTUIGCASCO (3)

61,89%

520.981.096

3,90%

Ziekte : andere (collectief)

61,47%

151.041.009

1,13%


57,05%

72.273.206

0,54%


53,99%

1.954.861

0,01%

Objectieve B.A. publieke inrichtingen

53,33%

4.927.314

0,04%

HULPVERLENING (18)

45,71%

60.018.371

0,45%

* : Brand en andere schade aan goederen (takken 8 en 9)

Tabel 21.

Rangschikking van de technische voorzieningen (takken en categorieën van producten)

47


2001 - 2002

Tabel 21 geeft de rangschikking van de technische voorzieningen niet-leven weer (alle voorzieningen samengenomen). De verzekeringscategorieën met de hoogste ratio technische voorzieningen op uitgegeven premies zijn de verzekeringen burgerrechtelijke aansprakelijkheid en gewaarborgd inkomen, waarvoor globaal gezien een ratio van meer dan 300% werd opgetekend. Voor deze verzekeringen verloopt de vergoeding van de grote schadegevallen traag. In de aansprakelijkheidsverzekering is dit te wijten aan de traagheid van de gerechtelijke procedures en van de medische en ook technische expertises, en aan de toename van hun aantal; in de verzekering gewaarborgd inkomen is de verzekeraar voor een lange periode gehouden tot vergoeding. Deze categorieën worden dus gekenmerkt door een afwikkeling op lange termijn van de schadegevallen (long tail). Het gevolg hiervan is dat de voorzieningen voor te betalen schaden, die betrekking hebben op schadegevallen van verschillende voorvalsjaren, zich opstapelen. Ook nemen deze verrichtingen een groot deel van de voorziening voor te betalen schaden voor hun rekening. Ze vergen dus veel aandacht van de verzekeringsondernemingen en ook van de controleoverheid. De voorzieningen van de tak B.A. auto maken bijna de helft uit van het totaal van de technische voorzieningen B.O.A.R. Ver daarachter volgen op de 2de en de 3de plaats de takken Algemene B.A. (15,95%) en Brand en andere schade (13,04%). In Borgtocht blijkt de ratio bij wijze van uitzondering zeer hoog te zijn, om de redenen die hierboven zijn aangehaald. Na verschillende beduidende stijgingen wordt voor de ratio van de tak Rechtsbijstand een lichte achteruitgang waargenomen : 216,85% ten opzichte van 219,9% in 2000, 212% in 1999 en 200,5% in 1998. Nietverdiende premies en lopende risico's

Schade

Egalisatie en catastrofen

Vergrijzing

Andere

Winstdeling

7,0%

90,6%

0,2%

0,2%

1,6%

0,5%

ZIEKTE

7,1%

61,0%

0,1%

28,5%

2,7%

0,6%

VOERTUIGCASCO

48,1%

49,5%

1,6%

0,0%

0,0%

0,8%

TRANSPORT

16,7%

82,4%

0,8%

0,0%

0,0%

0,0%

BRAND EN ANDERE SCHADE

27,8%

53,8%

17,8%

0,0%

0,0%

0,7%

B.A. AUTO

8,6%

91,0%

0,3%

0,0%

0,0%

0,1%

ONGEVALLEN

ALGEMENE B.A.

5,4%

92,2%

2,1%

0,0%

0,0%

0,2%

KREDIET

51,7%

44,2%

0,3%

0,0%

1,1%

2,7%

BORGTOCHT

43,0%

57,0%

0,0%

0,0%

0,0%

0,0%


18,2%

78,2%

3,6%

0,0%

0,0%

0,0%

RECHTSBIJSTAND

14,6%

85,4%

0,0%

0,0%

0,0%

0,0%

HULPVERLENING

71,8%

25,4%

2,8%

0,0%

0,0%

0,0%

B.O.A.R.

13,1%

80,9%

2,9%

2,4%

0,3%

0,3%

Tabel 22.

Samenstelling van de technische voorzieningen

Tabel 22 toont de samenstelling van de technische voorzieningen in elke verzekeringstak. De voorziening voor te betalen schaden beloopt 80,9% van de totale voorzieningen van de takken B.O.A.R. (tegenover 81,1% in 2000). In de meeste takken vormt zij veruit de voornaamste voorziening. Uitzonderingen op de regel : het overwicht van de voorziening voor niet-verdiende premies en lopende risico’s in de takken Hulpverlening en Krediet en de quasi-gelijkwaardigheid van deze twee soorten voorzieningen in Voertuigcasco. De voorziening voor niet-verdiende premies en lopende risico’s maakt grotendeels de rest van de voorzieningen uit. In B.O.A.R. neemt het aandeel van deze voorziening verder af met 0,3%, een daling die te vergelijken is met die van vorig jaar maar minder groot is dan die van de jaren daarvoor (de ratio bedroeg 15,1% in 1998, 13,7% in 1999 en 13,4% in 2000).

48

2001 - 2002


In de tak Ziekte daarentegen komt de voorziening die is samengesteld om het hoofd te bieden aan de verzwaring van het risico ingevolge de vergrijzing van de verzekerden op de tweede plaats, met een lichte stijging (27,5% in 2000). In Brand neemt de voorziening voor egalisatie en catastrofen opnieuw toe (15,5% in 2000). 2. Voorziening voor te betalen schaden Het toezicht op de technische voorzieningen richt zich in eerste instantie op de belangrijkste daarvan, met name de voorziening voor te betalen schaden. De evaluatie van deze voorziening is een heikele zaak, maar het toezicht erop is net zo delicaat, vooral in long-tail-takken : soms komt de onderwaardering van de voorziening voor te betalen schaden pas meerdere jaren na het voorvallen van de schade tot uiting in de cijfers, en het is precies in deze takken dat de technische voorzieningen in het algemeen (zie tabel 21 “Rangschikking van de technische voorzieningen”), en de voorzieningen voor te betalen schaden in het bijzonder, het hoogst zijn. a)

Analyse van de schaderegelingsdriehoeken

De controle van de schatting van de voorziening voor te betalen schaden gebeurt op basis van de waarneming van het verleden. Om dit te kunnen doen zijn de schadegevallen geregistreerd naar voorvalsjaren, die afzonderlijk worden onderzocht. Het voornaamste instrument van deze benadering draagt de naam “schaderegelings- of schadeafwikkelingsdriehoek” of “run-off-driehoek”. Meerdere varianten van deze basisdriehoek kunnen worden opgesteld. Zij hebben tot doel de reserveringspolitiek van de verzekeringsondernemingen nader te analyseren. De meest significante variante bestaat erin de evolutie van de voorziening samengesteld in het eerste observatiejaar en weergegeven als een indexcijfer, te volgen. Op die manier kan de eventuele ontoereikendheid van de aanvangsvoorzieningen zeer makkelijk in cijfers vertaald worden. Enkele voorbeelden verderop illustreren dit. Er dient onderstreept te worden dat de teruggewonnen technische lasten in mindering gebracht zijn van de betalingen voor het observatiejaar (of boekjaar) 1992, maar niet meer vanaf het observatiejaar 1993. Het werken met cijfers netto van terugwinning vóór 1993 hing een gunstiger beeld op van de voorzieningspolitiek. In de evolutie van de schadelast waren de betalingen immers als een nettogegeven opgenomen, de betalingen zijn verminderd met de teruggewonnen technische lasten, terwijl de reglementering technische voorzieningen zonder aftrek van teruggewonnen technische lasten voorschrijft. Anderzijds werden de marktgegevens over de boekjaren 2000 en 2001 herwerkt om, in de mate van het mogelijke, de wijzigingen van de schadelast die te wijten zijn aan belangrijke overdrachten van de voorziening voor te betalen schaden tussen Belgische en buitenlandse ondernemingen, weg te werken.

49


•

2001 - 2002

B.A. motorrijtuigen Voorvalsjaar boekjaar

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

1992

100,00

1993

105,40

100,00

1994

98,26

99,00

100,00

1995

96,17

94,51

99,52

100,00

1996

95,36

91,96

95,11

97,04

100,00

1997

92,56

90,42

93,30

93,54

96,27

100,00

1998

92,17

86,64

89,13

90,35

91,64

97,64

100,00

1999

91,07

85,14

87,77

86,57

85,54

93,19

99,53

100,00

2000

88,80

82,68

85,45

83,65

82,87

88,23

92,49

99,89

100,00

2001

88,77

82,45

84,59

83,71

80,62

86,65

90,68

94,75

101,88

Tabel 23.

2001

100,00

B.A. auto : evolutie van de voorziening samengesteld in 1ste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993)

In het vorige jaarverslag werd vermeld dat de daling van de schadelast in 2de observatie zeer gering geworden was voor de voorvalsjaren 1999 en 1998. De tweede observatie van het voorvalsjaar 2000 wijst zelfs op een onderreservering in eerste observatie, wat niet meer was voorgevallen sedert 1992. Wij menen dat deze stijgende evolutie zijn oorsprong vindt in het feit dat er voor het eerst gedeeltelijk rekening gehouden is met de aanpassingen die in de indicatieve tabel voor lichamelijke letsels zijn aangebracht in juni 2001 door het Nationaal Verbond van Magistraten van Eerste Aanleg en door het Koninklijk Verbond van Vrede- en Politierechters. Niettemin mag men zich in de loop van de volgende boekjaren in zekere mate verwachten aan een terugval van de ratio voor het voorvalsjaar 2000, zoals dit ook altijd het geval geweest is voor de vorige boekjaren. •

Algemene B.A. Voorvalsjaar boekjaar 1992

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

1993

91,22

100,00

1994

86,38

88,43

100,00

1995

89,40

87,29

90,85

100,00

1996

90,50

87,55

89,03

84,86

100,00

1997

91,22

87,25

82,38

80,22

86,79

100,00

1998

91,01

87,24

81,63

79,94

82,72

89,03

100,00

1999

92,41

88,80

81,66

77,15

83,47

83,44

93,82

100,00

2000

92,52

89,32

82,45

76,78

80,32

82,44

84,64

97,46

100,00

2001

92,89

90,14

83,26

78,31

82,36

82,63

84,34

91,70

95,98

Tabel 24.

2001

100,00

100,00

Algemene B.A. : evolutie van de voorziening samengesteld in 1ste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993)

De schadelast van de oudste 6 voorvalsjaren is weer lichtjes toegenomen. De evolutie van de meest recente voorvalsjaren blijft echter gunstig. Aangezien de Algemene B.A. echter een tak is die traag evolueert, is het zeer aannemelijk dat er in de toekomst een verslechtering mag worden verwacht, net als in de vorige jaren.

50

2001 - 2002


De geringere daling ten opzichte van vroeger van de schadelast in de 2de observatie van de voorvalsjaren 1998, 1999 en 2000 duidt misschien op een voorzichtigere evaluatie van de voorziening die in dit stadium van de observatie wordt samengesteld. •

B.A. beroepen Voorvalsjaar boekjaar

1992

1993

1993

100,00

100,00

1994

110,13

122,30

100,00

1995

128,59

145,47

125,30

100,00

1996

135,35

155,99

148,66

80,89

100,00

1997

142,94

163,46

149,87

79,38

84,42

100,00

1998

139,53

162,23

158,82

86,95

80,74

81,39

100,00

1999

139,11

161,91

161,25

81,21

88,05

77,10

103,25

100,00

2000

139,36

182,95

171,54

85,12

87,50

81,32

95,35

109,44

100,00

2001

139,74

186,99

175,57

86,27

88,96

85,63

98,88

100,19

106,73

Tabel 25.

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

100,00

B.A. beroepen : evolutie van de voorziening samengesteld in 1ste observatie voor de voorvalsjaren 1993 tot en met 2001 en van de voorziening samengesteld eind 1993 voor het voorvalsjaar1992 (terugwinning niet afgetrokken)

De bovenstaande tabel is afgeknot omdat de gegevens betreffende de betalingen vóór het boekjaar 1993 niet beschikbaar waren. Voor deze categorie van producten is de verzwaring van de schadelast per voorvalsjaar legio. We onderscheiden 3 ontwikkelingsschema’s. Voor de voorvalsjaren 1992 tot 1994 wordt er een aanzienlijke en ononderbroken stijging opgetekend. Van 1995 tot 1997 doet er zich een beduidende daling voor in tweede en derde observatie, waarna de schadelast opnieuw gaat stijgen. Voor de 3 volgende boekjaren ten slotte, is er een stijging waar te nemen in 2de observatie, waarop er een daling volgt voor de boekjaren 1998 en 1999. Dit voorbeeld toont in elk geval aan dat men zich met de interpretatie van de schaderegelingsdriehoeken op glad ijs begeeft en dat de toekomst te allen tijde verrassingen in petto heeft, zowel goede als slechte... De ondernemingen dienen in elk geval waakzaam te blijven op het vlak van de schadevoorziening in B.A. beroepen. De Controledienst is zich bewust van de moeilijkheden die inherent zijn aan deze tak : een klein aantal schadegevallen en hoge schadebedragen verklaren de veranderlijkheid van de schadelast. Nochtans dienen alle nodige maatregelen genomen te worden om de frequente onderreserveringen van de jaren vóór 1995 te vermijden.

51


•

2001 - 2002

Rechtsbijstand Voorvalsjaar boekjaar

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

1992

100,00

1993

102,16

100,00

1994

111,59

107,64

100,00

1995

117,95

112,42

101,46

100,00

1996

126,64

123,39

114,28

103,26

1997

134,36

130,62

120,52

106,61

94,62

100,00

1998

140,38

140,41

131,96

116,76

102,72

90,88

1999

143,24

144,14

139,13

125,10

109,99

98,13

98,84

100,00

2000

142,80

145,16

141,81

129,36

118,83

109,73

103,84

91,35

100,00

2001

144,72

147,65

144,73

133,32

121,72

113,22

109,66

91,08

90,33

Tabel 26.

2001

100,00

100,00

100,00

Rechtsbijstand : evolutie van de voorziening samengesteld in 1ste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993)

Tijdens de afgelopen jaren heeft de herhaalde verzwaring van de schadelast die in het verleden werd waargenomen aangezet tot een reeks controles in de ondernemingen die rechtsbijstand beoefenen. Als gevolg van deze controles hebben heel wat ondernemingen de gepaste maatregelen genomen om de chronische onderreservering in deze verzekeringstak weg te werken. Over het algemeen is de gebruikte reserveringstechniek een combinatie van een statistische methode gebaseerd op de gemiddelde kost tijdens de eerste 2 of 3 jaren van de afwikkeling van de schadegevallen en de methode dossier per dossier. Een vakkundige aanwending en een regelmatige opvolging van deze methodes zijn onontbeerlijk om tot toereikende voorzieningen te komen. Deze acties lijken vruchten te gaan afwerpen : de vermindering van de schadelast van het voorvalsjaar 1999 die vorig jaar werd vastgesteld, zet zich voort in 2001. Voor het eerst in de laatste tien voorvalsjaren blijft het indexcijfer in tweede observatie ruim onder het indexcijfer 100. De Controledienst blijft nauwlettend toezien op deze tak want de ervaring heeft aangetoond dat uitschuivers op het vlak van de reserveringspolitiek al gauw tot aanzienlijke tekorten kunnen leiden. •

Ziekte : gewaarborgd inkomen Voorvalsjaar boekjaar

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

1992

100,00

1993

39,21

100,00

1994

45,72

89,53

100,00

1995

49,34

94,94

70,28

1996

52,14

102,34

79,83

88,73

100,00

1997

54,84

107,38

83,72

103,61

85,31

1998

56,22

108,64

88,76

118,83

92,34

83,17

100,00

1999

58,02

113,53

89,44

124,62

102,74

94,75

83,51

100,00

2000

59,12

114,22

90,62

127,09

106,80

98,49

90,23

90,48

100,00

2001

60,75

116,19

93,55

129,20

109,39

101,85

96,50

104,43

83,34

Tabel 27.

52

1992

2001

100,00

100,00

Gewaarborgd inkomen : evolutie van de voorziening samengesteld in 1ste observatie (terugwinning niet afgetrokken vanaf het boekjaar 1993)

100,00

2001 - 2002


De categorieën van producten Gewaarborgd inkomen vereisen een bijzondere aanpak. De actuariële methodes voor het berekenen van de voorziening voor schadegevallen houden immers rekening met een disconto ; het feit dat de schadelast van een voorvalsjaar mettertijd verhoogt, betekent dus niet noodzakelijk dat de voorziening voor schadegevallen ondergewaardeerd wordt, aangezien de prestaties van de verzekeraars in lopende munt gebeuren, terwijl de voorziening wordt verdisconteerd. b) Voorziening voor schadegevallen IBNR en voorziening voor interne beheerskosten van de schadegevallen De voorziening voor schadegevallen IBNR (incurred but not reported, dit wil zeggen de schadegevallen die zich al hebben voorgedaan maar nog niet zijn gemeld) maakt deel uit van de voorziening voor te betalen schaden waarvan sprake hierboven. In de door de Controledienst gevraagde statistieken wordt ze nochtans afgezonderd om marktgegevens te kunnen bekomen die een doeltreffende controle van het niveau van deze voorziening mogelijk maken. Voor sommige ondernemingen van Amerikaanse herkomst omvat het begrip “IBNR” ook de “IBNER”-voorziening (incurred but not enough reported), die de “voorzieningen dossier per dossier” aanvult. Deze laatste voorziening wordt samengesteld met de bedoeling het hoofd te bieden aan de mogelijke verzwaring van de schadelast wat de gemelde schade betreft, die onder meer toe te schrijven is aan het feit dat de informatie die vereist is voor de individuele provisionering in onvoldoende mate aanwezig is of ontbreekt. De “IBNER-voorziening” wordt vaak berekend op een statistische basis. Door deze aanvulling bereiken de samengestelde voorzieningen de uiteindelijke kost van de schadegevallen (“ultimate cost”). Dezelfde tabel bevat ook de marktratio’s met betrekking tot de voorziening voor interne beheerskosten van de schadegevallen. Deze ratio’s mogen niet als maatstaf genomen worden : tot hiertoe heeft de Controledienst immers nog geen berekeningsmethode voor deze voorziening uitgewerkt en iedere onderneming heeft een eigen raming gemaakt, wat soms tot grote verschillen leidt. Voorziening IBNR (1) (2)

TAKKEN 1

ONGEVALLEN

2

ZIEKTE

3

VOERTUIGCASCO

Voorziening IBKS (3) (4)

2000

2001

2000

2001

5,4%

5,2%

8,5%

9,0%

4,5%

4,2%

3,8%

3,9%

12,1%

13,2%

6,1%

6,2%

4,5,6,7,10b,11,12,13* TRANSPORT

8,2%

8,4%

3,1%

3,2%

8,9

BRAND EN ANDERE SCHADE

6,1%

6,9%

5,5%

5,4%

10a

B.A. AUTO

2,5%

3,0%

5,7%

5,7%

13

ALGEMENE B.A.

6,3%

6,7%

5,9%

5,9%

14

KREDIET

5,9%

2,2%

3,0%

1,6%

15

BORGTOCHT

2,6%

0,6%

4,5%

2,1%

16


17,9%

26,7%

5,1%

5,2%

17

RECHTSBIJSTAND

7,6%

7,9%

8,4%

7,7%

18

HULPVERLENING

B.O.A.R. (1) (2) (3) (4)

4,4%

5,4%

9,2%

10,6%

4,3%

4,8%

5,8%

5,8%

Incurred but not reported : voorgevallen maar niet gemelde schade in verhouding tot de voorziening voor gemelde schade (zonder voorziening voor interne beheerskosten) Interne beheerskosten van de schade in verhouding tot de voorziening voor gemelde schade en voor schadegevallen IBNR

Tabel 28.

Omvang van de voorziening IBNR en van de voorziening voor interne beheerskosten van de schade

53


3.

2001 - 2002

Voorziening voor egalisatie en catastrofen

De voorziening voor egalisatie en catastrofen werd verplicht gesteld voor een aantal verzekeringsproducten vanaf het boekjaar 1997. Dit was reeds meerdere jaren het geval voor Krediet. De lijst van deze producten wordt weergegeven in tabel 30. Takken en categorieën Ongevallen : algemene individuele

2000

2001

113.138

113.163

Ongevallen : individuele verkeer

100.496

100.496

100.496


831.460

831.460

831.460

Ongevallen : andere ONGEVALLEN (1)

917

917

917

1.046.011

1.046.011

1.046.036


293.456

293.456

293.456


555.158

555.158

395.415


8.057

8.057

8.057

309.743

309.743

255.357

ZIEKTE (2)

1.166.414

1.166.414

952.285

Voertuigcasco : toerisme en zaken

4.877.429

5.650.063

5.984.622

Ziekte : andere (collectief)


7.263

14.750

14.750


1.507.317

2.402.784

2.402.758

VOERTUIGCASCO (3)

6.392.009

8.067.597

8.402.130

Transport : casco

719.040

560.314

722.006

Transport : goederen

202.380

306.124

308.894

74.814

92.316

125.785

996.234

958.754

1.156.685

Transport : B.A. TRANSPORT (4,5,6,7,10b,11,12) Brand* (K.B. 24.12.92) : woningen

191.591.782

212.112.436

243.893.893

Brand* (K.B. 24.12.92) : landbouwrisico's

12.122.115

13.218.137

15.868.703

Brand* (K.B. 24.12.92) : ondernemingen

18.348.362

19.966.647

25.088.803


8.488.982

10.233.287

14.010.317

Brand* : andere

7.259.092

9.135.076

10.961.473

142.959

99.231

88.425

237.953.292

264.764.814

309.911.614

8.151.829

9.545.759

10.612.064

Brand* : technische verzekeringen BRAND, ANDERE SCHADE AAN GOEDEREN (8,9) B.A. motorrijtuigen : toerisme en zaken B.A. motorrijtuigen : tweewielers B.A. motorrijtuigen : andere B.A. AUTO (10a)

478.756

705.405

1.061.441

4.995.476

4.634.147

4.739.877

13.626.061

14.885.311

16.413.382

542.937

826.576

1.522.722

39.110.859

39.873.154

42.158.924

64.701

89.565

356.093

142.663

387.011

561.430

1.463

1.463

1.463

39.862.623

41.177.769

44.600.632

467.527

472.732

474.301

B.A. privé-leven B.A. uitbating, na levering en producten B.A. beroepen Objectieve B.A. publieke inrichtingen Andere B.A. ALGEMENE B.A. (13) KREDIET (14) BORGTOCHT (15)

2.281

2.281

2.281

1.941.329

2.064.804

2.309.243

0

0

0


21.195

21.195

21.195

RECHTSBIJSTAND (17)

21.195

21.195

21.195

DIVERSE GELDELIJKE VERLIEZEN (16) Rechtsbijstand (voertuigen)

HULPVERLENING (18) B.O.A.R.

1.449.384

1.550.376

1.685.230

304.924.360

336.178.058

386.975.014

* : Brand en andere schade aan goederen (takken 8 en 9)

Tabel 29. 54

1999 113.138

Voorziening voor egalisatie en catastrofen (in euro)

2001 - 2002


Tabel 29 geeft een overzicht van het geheel van de voorzieningen voor egalisatie en catastrofen van de markt : niet enkel de risico’s waarvoor deze voorziening verplicht is, maar het geheel van de categorieën van verzekeringsproducten zijn in deze tabel opgenomen (het staat de ondernemingen vrij meer voorzieningen samen te stellen dan vereist is). Risico's

Netto verworven premies

Storm en hagel

Normbedrag van de voorziening (1)

Voorz. egalis. en cat. (2)

(2) / (1)

130.144.251

441.871.642

239.237.171

54,1%

Overstroming

2.214.398

9.593.173

3.214.191

33,5%

Aardbeving, grondverschuiving en -verzakking

6.003.703

26.701.112

16.058.948

60,1%

261.125

1.937.106

121.446

6,3%

Aanslagen en arbeidsconflicten

17.514.980

66.158.515

36.518.609

55,2%

Kernrisico’s

48.256.935

20.636.647

7.524.095

36,5%

Oogst

B.A. milieu B.A. producten Lucht- en ruimtevaartrisico’s

272.580

9.323.247

1.537.188

16,5%

28.100.600

131.944.245

31.884.032

24,2%

1.274.133

5.198.629

739.025

14,2%

Krediet

44.519.534

40.638.468

474.326

1,2%

TOTAAL

278.562.239

754.002.784

337.309.031

44,7%

Tabel 30.

Niveau van de voorziening voor egalisatie en catastrofen voor de onderworpen risico’s (in euro)

Deze tabel bevestigt dat de tak Krediet ruim achterop blijft hinken inzake de voorziening voor egalisatie! Hoewel deze situatie paradoxaal kan lijken (deze voorziening werd immers in eerste instantie in deze tak verplicht gesteld), is ze het logisch gevolg van het samenspel van meerdere factoren : de slechte economische conjunctuur die de technische resultaten van de kredietverzekeraars jarenlang aangetast heeft sinds de invoering van deze voorziening en de berekeningsmethode waarvoor de kredietverzekeraars gekozen hebben, die zich juist op deze technische resultaten baseert. Onder de waarborgen die onlangs aan egalisatie werden onderworpen, haalt het merendeel van die van de tak Brand reeds een hoog niveau in verhouding tot het vereiste normbedrag. De samenstelling van deze voorziening werd trouwens bespoedigd doordat sommige ondernemingen beslist hebben een voorziening samen te stellen die heel wat hoger is dan vereist op basis van de berekeningsmethodes van de Controledienst, om sneller het normbedrag van deze voorziening te bereiken.

55


2001 - 2002

4. Het incasso van de gevestigde ondernemingen in 2001 a.

Het incasso van de ondernemingen per groep van activiteiten

De volgende tabellen geven het incasso (cijfers in euro) van de ondernemingen weer voor de afzonderlijke groepen van takken leven, B.O.A.R. en voor het geheel van de activiteiten. De eerste vier kolommen hebben enkel betrekking op de rechtstreekse verzekeringsverrichtingen in België met uitzondering van de verzekering arbeidsongevallen en de wettelijke pensioenen. De kolom “Geheel van de activiteiten” omvat ook de zaken gerealiseerd in het buitenland, rechtstreeks of via een vestiging, de in herverzekering aangenomen zaken alsook de arbeidsongevallen en de wettelijke pensioenen niet onderworpen aan de Controlewet van 9 juli 1975. Dit verklaart meteen waarom de bedragen vermeld in de laatste kolom hoger kunnen zijn dan de som van de bedragen vermeld in de kolommen leven en B.O.A.R. Het ontbreken van een bedrag in een kolom betekent meestal dat de betrokken onderneming over geen toelating beschikt voor het beoefenen van de desbetreffende activiteit of dat zij geen premies heeft geïnd. De benaming in extenso van de ondernemingen is terug te vinden in bijlage 1.4. van het tweede volume van dit verslag (www.cdv-oca.be). Onder incasso moet worden verstaan de bruto premies. Het gaat over de posten 710.1 en 720.1 van de gedetailleerde technische rekeningen leven en niet-leven. Code

Leven

Benaming 2000

14 KBC Verzekeringen 19 Delta Lloyd Life (ex Ohra Verz.) 33 FIDEA 34 UAB

B.O.A.R. 2001

2000

1.657.439.161 1.429.336.993

Geheel van de activiteiten 2001

458.715.539

2000

2001

474.368.140 2.179.916.212 2.055.068.662

0

136.075.102

0

0

0

136.075.102

65.399.889

78.516.357

93.760.099

91.288.899

171.918.375

182.750.507

87.988.270

88.897.494

21.215.199

21.917.135

109.203.469

110.814.629

37 DEXIA Verzekeringen

442.987.414

909.821.814

29.529.994

31.735.453

472.517.408

941.557.267

39 AXA Royale Belge

966.509.783 1.525.306.929 1.037.290.375 1.043.481.293 2.269.994.273 2.844.599.863

42 De Medische

0

0

2.311.260

2.265.102

2.311.260

2.265.102

311.896.657

332.451.710

174.629.387

191.655.947

516.778.425

556.228.867

58 P&V Verzekeringen

94.658.837

119.146.892

132.983.373

139.552.149

253.089.571

286.288.461

59 CGU nv

32.467.036

0

123.370.336

122.119.093

181.725.513

148.975.580

67 Winterthur-Europe Verzekeringen

176.426.888

173.168.146

247.089.978

268.537.447

504.496.616

518.903.043

72 Zurich, Verzekeringsmaatschappij

0

0

110.309.842

110.916.707

155.429.439

164.765.585

1.371.280.022 1.558.741.685

563.880.030

605.189.517 2.073.235.258 2.306.486.426

51 ING Insurance

79 Fortis AG (ex AG1824) 87 De Federale Verzekeringen B.O.A.R.

0

0

82.191.156

87.458.419

82.580.424

87.731.698

96 Mercator Verzekeringen

109.899.479

127.879.692

275.232.809

286.698.926

427.351.704

457.501.259

97 AGF Belgium Insurance

411.749.137

406.985.817

366.848.828

358.912.869

805.024.729

798.155.378

50.896.235

0

35.517.292

37.504.996

86.413.527

37.504.996

13.963.421

11.936.718

21.130.767

24.848.178

35.094.188

36.784.896

99 OHRA Belgium 124 Nationale Suisse Verzekeringen 126 Algemene Mutualiteit voor Medische Ass.

0

0

6.861.469

7.480.931

6.861.469

7.480.931

127 De Metropool

0

0

967

910

5.950

7.683

20.594.250

21.705.309

23.204.618

191.213.050 1.272.045.791

747.238.121

129 L'Ardenne Prévoyante 130 De Volksverzekering 134 Association de Prévoyance et d'Assurance

56

2.099.187

2.610.368

19.606.122

1.069.632.052

528.270.955

177.986.956

100.521

81.954

8.002.746

8.154.458

8.103.267

8.236.412

2001 - 2002

Code


Leven

Benaming 2000

145 Generali Belgium

B.O.A.R. 2001

103.074.326

2000

124.121.378


122.589.471

2000

123.963.247

284.213.099

2001 314.650.530

164 Apra Ongevallen (ex Unie Antwerpen)

0

0

20.151.686

25.477.629

20.153.967

25.477.629

165 OMOB Ongevallen Gemeen recht en BA

0

0

442.667.433

468.774.867

442.667.433

468.774.867

56.286.381

75.434.223

52.130.174

51.203.102

108.416.555

126.637.325

8.886.239

16.115.657

9.576.399

10.471.121

18.462.638

26.586.778

67.258.843

78.047.417

17.684.699

20.043.877

84.943.542

98.091.294

925.833

988.054

29.892.290

32.430.769

31.013.439

33.610.024

167 ZELIA 171 Belgische Leeuw 192 RVS Verzekeringen 196 Mauretus 316 Algemene Vervoerverzekering

0

0

34.879

51.884

34.879

51.884

318 Alpina

0

0

9.158.352

8.180.772

9.208.674

8.234.689

330 ARCO Architekten-Coöperatief

0

0

2.014.754

2.604.494

2.044.971

2.685.556

331 Arfin

97.914

0

1.409.344

0

1.507.258

0

333 ASCO Continentale Verzekeringen

0

0

9.583.241

11.939.595

10.384.929

13.183.494

339 Assubel-Arbeidsongevallen

0

0

0

0

78.676.670

83.506.663

342 Gerling Namur-Kredietverzekeringen

0

0

63.076.730

63.970.535

215.900.262

229.208.227

344 De Federale Verzekeringen-Gewaarb. loon

0

0

4.663.943

4.874.631

4.663.943

4.874.631

345 De Federale Verzekeringen Arbeidsongev.

0

0

1.296.830

1.333.921

60.446.704

62.327.885

346 De Federale Verzekeringen - Leven

54.496.144

65.099.238

354.513

372.671

54.850.657

65.471.909

354 Delphi

0

0

136.366

320.981

136.366

320.981

355 Verzekeringen van het Notariaat

0

0

3.396.165

2.139.272

3.396.165

2.139.272

356 De Verenigde Verzekerden

0

0

6.855.446

12.685.762

16.414.567

23.460.043

359 Audi

0

0

5.422.472

6.014.640

5.422.472

6.014.640

361 Belg. Mij. voor Luchtvaartverz.-Aviabel

0

0

6.858.990

7.135.042

46.422.797

46.601.192

370 Belgamar

0

0

11.169.834

0

15.065.827

0

373 Le Mans Verzekeringen

0

0

20.093.654

13.528.640

20.093.654

13.528.640

0

0

0

0

38.810.880

39.088.496

3.107.804.569 2.125.329.365

143.837.240

390 Apra, (Arbeidsongevallen) 394 FB Verzekeringen

151.808.077 3.251.648.871 2.277.137.442

402 CDA

0

0

6.195.305

6.340.578

6.215.905

6.358.801

418 Euler-Cobac Belgium

0

0

42.251.221

45.881.541

56.952.696

62.794.224

420 Europese Goederen en Reisbagage

0

0

25.695.477

28.319.752

25.858.541

28.354.606

424 Ocean Marine Mutual Insurance

0

0

-708.156

-70.302

-708.156

-70.302

11.720.208

12.054.161

12.148.195

15.359.454

23.868.403

29.783.068

445 Arag

0

0

15.417.837

16.177.184

15.417.837

16.177.184

463 Euromex N.V.

0

0

16.261.642

17.206.116

16.261.642

17.206.116

472 Chubb Insurance Company of Europe

0

0

37.983.766

38.667.850

676.725.072

795.489.741

487 Inter Partner Assistance (ex Gesa)

0

0

26.754.479

29.810.117

156.205.320

172.358.248

435 Corona

519 Securex, Arbeidsongevallen

0

0

0

0

17.070.171

17.489.288

562 De Patronale Onderlinge

0

0

1.574.818

1.542.195

1.574.818

1.542.195

21.057.192

26.207.105

25.510.252

43.821.155

47.930.809

76.762.635

0

0

14.000.877

16.710.379 1.232.706.774 1.338.601.707

573 Naviga 600 ACE Insurance 618 P&V Verzekeringen (AO)

0

0

0

0

24.016.371

24.672.936

660 OMOB Arbeidsongevallen

0

0

14.777.527

16.258.896

112.242.194

133.187.245

57


Code

Leven

Benaming 2000

661 OMOB Brand

2001 - 2002

B.O.A.R. 2001

0

0

662 OMOB Gemeenschappelijke Pensioenkas

969.384.109 1.169.674.336

664 Swiss Life Belgium

238.969.283

687 DAS Rechtsbijstand

Geheel van de activiteiten

2000

2001

2000

2001

76.724.608

76.899.185

76.948.332

76.899.185

0

0

272.928.019

7.436.087

7.247.663

969.435.026 1.169.674.336 246.471.087

280.245.092

0

0

18.850.245

20.909.005

18.850.245

20.909.005

97.037.697

114.158.708

389.168

352.508

97.426.865

115.075.770

716 Elvia Reisverzekering

0

0

17.011.668

18.371.067

17.011.668

18.371.067

721 Cie. Européenne d'Assur. Industrielles

0

0

26.384

8.970

329.544

11.593

703 Zurich Leven

730 Internat. Verzek. en Herverzek. Mij.

0

0

101.983

67.749

18.970.647

14.038.210

100.503.471

107.625.478

11.336.221

13.115.005

125.361.366

134.953.260

739 DKV International

0

0

132.131.909

150.477.110

132.131.909

150.477.110

747 DBV Verzekeringen

0

0

13.618.651

0

13.618.651

0

771 Kemper

0

0

202.727

57.387

7.045.059

3.792.795

781 Sea Lloyd

0

0

-197

-23

-197

-23

805 Securex Vereniging voor Onderlinge Verz.

0

0

1.877.422

2.117.109

1.877.422

2.117.109

15.274.133

16.958.446

0

0

15.274.133

16.958.446

0

0

1.965.647

1.888.577

3.972.791

3.906.083

735 Hamburg-Mannheimer NV

809 Voorzorgskas voor Apothekers 847 Artas ( ex Sunassistance) 850 Satrex 858 Argenta Assuranties

0

0

521.792

478.846

521.792

478.846

169.805.552

113.263.867

35.462.606

46.012.217

205.268.158

159.276.084

868 Assubel Gewaarborgd Loon

0

0

215.791

56.442

215.791

56.442

870 L'Alliance Batelière de la Sambre belge

0

0

2.463.169

2.678.564

2.463.169

2.678.564

878 Justitia

0

0

10.558.702

10.737.150

10.683.293

10.801.200

897 Pro Deo N.V

0

0

67.526

71.691

67.526

71.691

900 Safe Insurance

0

0

3.685.135

2.332.674

3.685.135

2.332.674

906 Assar Belgische Assurantiemaatschappij

0

0

6.020.813

0

6.020.813

0

921 European Mutual Assoc. for Nuclear Ins.

0

0

284.900

294.355

16.949.627

20.902.924

933 MDV Verzekeringen

0

0

188.672

210.809

188.672

210.809

938 Cigna Life Insurance Company of Europe

762.198

831.466

0

0

194.212.777

243.708.950

941 Boonen L. Ch

0

0

595.886

553.819

595.886

553.819

944 Securex Leven

23.230.772

27.385.965

0

0

23.230.772

27.385.965

945 OVMB, O.V.V. voor Zelfstandigen

16.691.886

19.929.177

0

0

16.691.886

19.929.177

0

0

12.707.758

14.086.696

23.440.597

21.712.511

16.613.576

19.219.823

0

0

16.613.576

19.219.823

1.216.537

2.375.464

0

0

1.216.537

2.375.464

947 BVIH (Mondial Assistance) 948 Aanvullende Pensioenverz. Zelfstandigen 949 Unies voor Middenstand - Leven 952 Contassur Contibel Levensverzekeringen

80.148.761

43.068.748

0

0

80.148.761

43.068.748

956 Citilife

28.963.925

32.934.802

0

0

33.114.791

38.184.312

964 Partners Verzekeringen 971 Belstar Verzekeringen 980 Apra Leven 983 Zurich Universal (ex Transeurop Assur)

0

0

10.157.933

10.819.183

10.157.933

10.819.183

45.837.992

47.001.381

0

0

45.837.992

47.001.381

1.826.852

1.950.352

0

0

1.826.852

1.950.352

0

0

12.262.276

12.357.896

12.340.313

12.357.896

994 Sint-Donatusgilde

0

0

184.036

206.842

184.036

206.842

998 TVM België

0

0

5.522.696

6.079.878

5.929.341

6.577.524

58

2001 - 2002

Code


Leven

Benaming 2000

999 BBL Life 1001 Mega 1003 Mega Life 1009 Protect 1010 Zurich International België

B.O.A.R. 2001

2000


2000

2001

392.352.113

931.471.442

0

0

392.352.113

931.471.442

0

0

32.135.801

26.449.232

32.135.801

26.449.232

117.625.800

0

0

0

117.625.800

0

0

0

5.605.096

5.852.617

5.623.688

5.852.617

0

0

3.040.315

25.871.828

5.743.768

34.065.869

11.764.704

13.499.686

0

0

11.764.704

13.499.686

1015 ATV

0

0

8.659.516

10.334.762

8.659.516

10.334.762

1017 Libra-Re

0

0

150.571

112.717

150.571

112.717

1012 ZA Verzekeringen

1019 Providis

0

0

17.912.984

19.403.547

17.912.984

19.403.547

1023 Amazon Insurance

0

0

8.395.236

8.235.196

17.385.590

12.700.800

1024 Hannover International (België)

0

0

42.773.284

26.198.132

47.230.211

29.808.354

1029 BBL Insurance

0

0

7.685.467

10.603.945

7.685.467

10.603.945

1030 FINA Life

7.382.443

18.412.493

0

0

7.382.443

18.412.493

1034 CB Direct

0

0

35.418.680

35.041.857

35.418.680

35.041.857

3.070.062

3.221.748

2.108.855

2.379.381

5.178.917

5.601.129

0

0

10.254.785

11.213.017

10.254.785

11.213.017

1035 CB Direct Life 1037 Piette en Partners 1046 Ocean Transport Insurance Mutual

0

0

967

0

-44.073

-240.750

1051 Fina Insurance

0

0

0

0

22.381

0

1052 Onderlinge Verzekeringsvereniging VEV 1053 Korfina (Life) 1054 Conac Pension Trust NV 1055 Garantiefonds Reizen 1056 Cardif Leven 1370 HBK Leven 1395 Verzekering van De Post - Leven

7.110.082

8.264.769

348.117

292.534

7.458.199

8.557.303

17.986.311

19.032.749

0

0

17.986.311

19.032.749

26.153

0

0

0

26.153

0

0

0

1.252.011

1.225.982

1.252.011

1.226.279

101.095.466

108.213.134

0

0

101.715.398

109.197.792

9.951.958

21.316.984

165.519

157.809

10.117.477

21.474.793

71.931.239

125.523.390

15.518

33.614

71.946.757

125.557.004

1396 Verzekering van De Post

0

0

3.347.158

4.538.608

3.347.158

4.538.608

1400 Arces

0

0

873.924

931.952

873.924

931.952

1401 Europ Assistance (Belgium)

0

0

34.006.852

35.578.893

34.974.629

36.307.700

1455 Touring Verzekeringen

0

0

14.655.019

19.605.722

14.655.019

19.605.722

0

0

9.023.820

10.156.578

9.023.820

10.156.578

2.927.375

1.905.855

0

0

2.927.375

1.905.855

1525 ACTELdirect 1528 Rijksdienst voor Pensioenen / BW 1529 SEPIA

26.153

74.150

0

0

26.153

74.150

51.210.216

89.040.513

0

0

51.210.216

89.040.513

1532 Amifor

0

0

89.292

88.647

89.292

88.647

1554 Korfina Insurance

0

0

251.984

360.650

251.984

360.650

0

0

19.067

864.652

19.067

864.652

4.547.904

2.614.335

0

0

4.547.904

2.614.335

1530 L'Intégrale

1560 Mundialis 2168 WHESTIA, Assurances Wallonnes Logement Totaal

Tabel 31.

12.902.276.361 13.284.522.504 5.831.144.721 6.075.264.559 22.384.404.560 23.466.153.087

Incasso van de ondernemingen in 2000 en 2001

59


b.

2001 - 2002

Het incasso van de verzekeraars arbeidsongevallen (wet van 10 april 1971)

Tabel 32 geeft, op 31 december 2001 voor elke verzekeraar de premieontvangsten (na ristorno’s en vernietigingen) weer, geklasseerd volgens zijn marktaandeel. Rang

Benaming

Incasso

Marktaandeel

1

Axa Royale Belge

244.200.184

27,42%

2

Fortis AG

122.338.777

13,74%

3

Assubel - Arbeidsongevallen

81.938.406

9,20%

4

Winterthur-Europe Verzekeringen

65.675.827

7,37%

5

De Federale Verzekeringen Arbeidsongevallen

60.885.549

6,84%

6

KBC Verzekeringen

51.419.021

5,77%

7

APRA Gemeenschappelijke Verzekeringskas

38.533.413

4,33%

8

Zurich

38.135.004

4,28%

9

Mercator & Noordstar

37.609.464

4,22%

10

OMOB Arbeidsongevallen

32.920.274

3,70%

11

De Vaderlandsche

30.113.550

3,38%

12

CGU nv *

25.387.569

2,85%

13

Securex Gemeenschappelijke Verzekeringskas

17.332.323

1,95%

14

P & V Verzekeringen

14.697.502

1,65%

15

FIDEA

12.614.838

1,42%

16

Generali Belgium

10.141.745

1,14%

17

De Volksverzekering

6.574.866

0,74%

18

Mauretus

Algemeen totaal

180.467

0,02%

890.698.779

100,00%

* CGU plc, onderneming naar Brits recht, niet inbegrepen.

Tabel 32.

60

Rangschikking van de verzekeraars arbeidsongevallen (Bron : Ministerie van Sociale Zaken)

2001 - 2002

c.


Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen in 2000 en 2001

Tabellen 33 tot 35 hernemen de twintig grootste ondernemingen in leven, B.O.A.R. en voor het geheel van de activiteiten. Rang

Code Benaming

Incasso in euro 2000

2001

Marktaandeel 2000

2001

1

394

FB Verzekeringen

3.107.804.569

2.125.329.365

24,09%

16,00%

2

79

Fortis AG (ex AG1824)

1.371.280.022

1.558.741.685

10,63%

11,73%

3

39

AXA Royale Belge

4

14

KBC Verzekeringen

5

662

6

999

966.509.783

1.525.306.929

7,49%

11,48%

1.657.439.161

1.429.336.993

12,85%

10,76%

OMOB Gemeenschappelijke Pensioenkas

969.384.109

1.169.674.336

7,51%

8,80%

BBL Life

392.352.113

931.471.442

3,04%

7,01%

7

37

DEXIA Verzekeringen

8

130

De Volksverzekering

442.987.414

909.821.814

3,43%

6,85%

1.069.632.052

528.270.955

8,29%

3,98%

9

97

AGF Belgium Insurance

411.749.137

406.985.817

3,19%

3,06%

10

51

ING Insurance

311.896.657

332.451.710

2,42%

2,50%

11

664

Swiss Life Belgium

238.969.283

272.928.019

1,85%

2,05%

12

67


176.426.888

173.168.146

1,37%

1,30%

13

19

Delta Lloyd Life (ex Ohra Verz.)

14

96

Mercator Verzekeringen

15

1395 Verzekering van De Post - Leven

16

145

Generali Belgium

0

136.075.102

0,00%

1,02%

109.899.479

127.879.692

0,85%

0,96%

71.931.239

125.523.390

0,56%

0,94%

103.074.326

124.121.378

0,80%

0,93%

17

58

P&V Verzekeringen

94.658.837

119.146.892

0,73%

0,90%

18

703

Zurich Leven

97.037.697

114.158.708

0,75%

0,86%

19

858

Argenta Assuranties

169.805.552

113.263.867

1,32%

0,85%

20

1056 Cardif Leven

101.095.466

108.213.134

0,78%

0,81%

Twintig grootste ondernemingen

11.863.933.784 12.331.869.374

91,95%

92,83%

Geheel van de markt

12.902.276.361 13.284.522.504

Tabel 33.

100,00% 100,00%

Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen: levensverzekering, rechtstreekse verrichtingen in België

61


Rang

Code Benaming

2001 - 2002


2000

2001

1.037.290.375

1.043.481.293

17,79%

17,18%


563.880.030

605.189.517

9,67%

9,96%

KBC Verzekeringen

458.715.539

474.368.140

7,87%

7,81%

165

OMOB Ongevallen Gemeen recht en BA

442.667.433

468.774.867

7,59%

7,72%

97


366.848.828

358.912.869

6,29%

5,91%

6

96


275.232.809

286.698.926

4,72%

4,72%

7

67


247.089.978

268.537.447

4,24%

4,42%

8

51

ING Insurance

174.629.387

191.655.947

2,99%

3,15%

1

39

AXA Royale Belge

2

79

3

14

4 5

9

130

De Volksverzekering

177.986.956

191.213.050

3,05%

3,15%

10

394

FB Verzekeringen

143.837.240

151.808.077

2,47%

2,50%

11

739

DKV International

132.131.909

150.477.110

2,27%

2,48%

12

58

P&V Verzekeringen

132.983.373

139.552.149

2,28%

2,30%

13

145

Generali Belgium

122.589.471

123.963.247

2,10%

2,04%

14

59

CGU nv

123.370.336

122.119.093

2,12%

2,01%

15

72

Zurich, Verzekeringsmaatschappij

110.309.842

110.916.707

1,89%

1,83%

16

33

FIDEA

93.760.099

91.288.899

1,61%

1,50%

17

87

De Federale Verzekeringen B.O.A.R.

82.191.156

87.458.419

1,41%

1,44%

18

661

OMOB Brand

76.724.608

76.899.185

1,32%

1,27%

19

342

Gerling Namur-Kredietverzekeringen

63.076.730

63.970.535

1,08%

1,05%

20

167

ZELIA

52.130.174

51.203.102

0,89%

0,84%


4.877.446.273

5.058.488.579

83,64%

83,26%

Geheel van de markt

5.831.144.721

6.075.264.559

Tabel 34.

62

2001

Marktaandeel

100,00% 100,00%

Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen: B.O.A.R., rechtstreekse verrichtingen in België

2001 - 2002

Rang

Code Benaming



1

2001

Marktaandeel 2000

2001

10,14%

12,12%

2.306.486.426

9,26%

9,83%

2.277.137.442

14,53%

9,70%

2.179.916.212

2.055.068.662

9,74%

8,76%

1.232.706.774

1.338.601.707

5,51%

5,70%

39

AXA Royale Belge

2.269.994.273

2.844.599.863

2

79


2.073.235.258

3

394

FB Verzekeringen

3.251.648.871

4

14

KBC Verzekeringen

5

600

ACE Insurance

6

662

OMOB Gemeenschappelijke Pensioenkas

969.435.026

1.169.674.336

4,33%

4,98%

7

37

DEXIA Verzekeringen

472.517.408

941.557.267

2,11%

4,01%

8

999

BBL Life

392.352.113

931.471.442

1,75%

3,97%

9

97


805.024.729

798.155.378

3,60%

3,40%

10

472

Chubb Insurance Company of Europe

676.725.072

795.489.741

3,02%

3,39%

11

130

De Volksverzekering

1.272.045.791

747.238.121

5,68%

3,18%

12

51

ING Insurance

516.778.425

556.228.867

2,31%

2,37%

13

67


504.496.616

518.903.043

2,25%

2,21%

14

165

OMOB Ongevallen Gemeen recht en BA

442.667.433

468.774.867

1,98%

2,00%

15

96


427.351.704

457.501.259

1,91%

1,95%

16

145

Generali Belgium

284.213.099

314.650.530

1,27%

1,34%

17

58

P&V Verzekeringen

253.089.571

286.288.461

1,13%

1,22%

18

664

Swiss Life Belgium

246.471.087

280.245.092

1,10%

1,19%

19

938

Cigna Life Insurance Company of Europe

194.212.777

243.708.950

0,87%

1,04%

20

342

Gerling Namur-Kredietverzekeringen

215.900.262

229.208.227

0,96%

0,98%

83,45%

83,36%


18.680.782.501 19.560.989.681

Geheel van de markt

22.384.404.560 23.466.153.087

Tabel 35.

100,00% 100,00%

Rangschikking van de twintig grootste ondernemingen : geheel van de activiteiten

63


2001 - 2002

5. Rendabiliteit a.

De verzekeringen B.O.A.R.: Grafieken

1.

Ongevallen Bedrijfsratio’s in functie van de verdiende premies 345.021

335.350

321.439

311.825

3 05.653

297.596

298.142

Verdiende premies (in duizend euro)

Bedrijfskosten Commissielonen

24,26%

20,91% 21,09% 21,50% 19,81%

21,83%

19,46% 15,64% 16,39%

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

1995

Schadelast in functie van de verdiende premies

1996

15,50% 16,06%

15,39% 1997

1998

1999

2000

2001

Saldi in functie van de verdiende premies Bruto technischfinancieel saldo Technisch saldo

54,01%

16,46%

16,07%

33,94%

33,50% 23,82%

54,20%

30,49%

52,44%

48,94% 46,91%

16,70% 13,31%

47,88%

5,11% 1,40%

26,82%

11,13%

19,31% 11,59% 13,07% 11,90%

43,00% 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Grafiek 19. Ongevallenverzekering

2.

Ziekte Bedrijfsratio’s in functie van de verdiende premies 610.974

564.134

488.065

436.045

385.574

350.050

313.114


20,29% 21,23%

19,19%

1996

8,59%

1997

1998

1999

19,95%

Bedrijfskosten Commissielonen 8,05% 8,30%

1995

18,56% 20,13%

19,34%

2000

2001


1995

1996

7,78%

7,52%

1999

2000

8,07% 1997

1998

7,55% 2001

Saldi in functie van de verdiende premies 2,05%

6,82%

4,62%

6,21% 4,91%

3,04%

-0,77%

79,16%

77,44%

Bruto technisch-financieel saldo Technisch saldo

79,74% 69,67% 75,07%

75,07%

72,12%

-5,92%

-12,75%

-7,51%

-9,96%

-10,24% -13,51% -16,71% 1995

1996

1997

1998

Grafiek 20. Ziekteverzekering

64

1999

2000

2001

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2001 - 2002

3.


Voertuigcasco

1996

1997

Bedrijfsratio’s in functie van de verdiende premies 831.491

798.096

756.521

710.535

695.391

1995

690.235

693.507


24,28%

22,09%

2000

2001

1995


23,19%

Bedrijfskosten Commissielonen 14,08%

1999

24,55%

23,90%

14,24% 1998

23,74%

22,14%

14,10%

14,08%

1996

14,38%

14,22%

13,82% 1997

1998

1999

2000

2001

Saldi in functie van de verdiende premies

72,54% 72,52%

7,08% 1,35%

4,18%

67,56%

2,44%

69,29%

-2,63% 1,28% -3,63%

64,92% 62,32%

1995

1996

-6,99% -4,17%

Bruto technischfinancieel saldo Technisch saldo

61,21%

1997

-5,56%

-0,20%

1998

1999

2000

2001

1995

1996

1997

-8,93%

1998

-10,26% -10,92%

1999

2000

2001

Grafiek 21. Verzekering voertuigcasco

4.

Transport (casco, burgerrechtelijke aansprakelijkheid en goederen)

1995

1996

1997

1998

Bedrijfsratio’s in functie van de verdiende premies

17,34% 17,70% 17,71%

1999

2000

18,36%

100.949


2001

19,12%

18,17%

15,55%

91.589

113.538

125.576

132.350

133.317

135.275


1995


10,76%

11,26% 10,59%

11,48%

1996

1997

1999

1998

12,72%12,91%

2000

2001

Saldi in functie van de verdiende premies Bruto technisch-financieel saldo Technisch saldo

26,54%

17,94% 74,66%

76,09%

72,56%

4,16%

76,34%

9,45% 5,43%

13,56%

65,29% 54,87% 1995

3,27% 52,78%

1996

1997

1998

1999

2000

19,03%

11,15%

20,37%

2001

1995

-3,52%

-5,50%

-4,81%

1996

19971

998

-3,11% 1999

2000

2001

Grafiek 22 : Transportverzekering

65


5.

2001 - 2002

Brand en andere schade aan goederen Bedrijfsratio’s in functie van de verdiende premies

1.331.056

1.338.422

1.319.239

1.309.423

1.350.821

1.234.807

1.295.665


24,07%


23,41%

22,53%

21,62%

1996

1997

1998

1999

2000

2001

1995


1996

21,55%

21,45%

1997

1998

9,04%

2001

7,06% 0,05%

0,25%

5,82% 50,24%

2000

3,06%

7,44%

49,35%

21,89%

1999

11,31%

13,89%

53,34%

22,48%

Saldi in functie van de verdiende premies 13,30%

59,15%

-2,22%

-0,05%

49,31% -10,87%

46,50%

-8,74%


43,74% 1995

25,42%

24,46%

21,89%

1995

25,35%

25,09%

24,81%

1996

1997

1998

1999

2000

2001

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Grafiek 23. Verzekering brand en andere schade aan goederen

6.

Burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen Bedrijfsratio’s in functie van de verdiende premies 1.719.019

1.689.451

1.696.321

1.673.596

1.665.002

1.682.627

1.676.578


25,17%

23,94%


1997

1998

1999

2000

2001

1995


1996

1999

2000

12,19%

12,02%

11,48% -8,11%

82,05%

-0,93% -14,78%

82,12% 81,36%

-23,22%

-23,36% 78,11%

-20,74%

-20,51%

-22,37%

Bruto technisch-financieel saldo Technisch saldo 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

1995

1996

1997

Grafiek 24. Verzekering burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen

66

2001

5,07% 0,08%

81,25%

1998


88,42% 83,30%

13,56%

13,17% 1997

13,71%

13,24%

13,25% 13,19%

1996

26,71%

23,23%

13,51%

1995

24,65% 25,26%

24,58%

1998

1999

2000

-30,29% 2001

2001 - 2002

7.


Algemene burgerrechtelijke aansprakelijkheid

432.797

449.158


482.710

486.245

480.697

457.760


30,04% 30,15% 30,11%

30,56%

29,94%

31,15%

30,44%


17,09%

16,75%

16,87% 17,23%

1997

1998

1999

17,54% 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

17,50%

1995


1996

25,91%

75,14%

-1,96%

67,95% 64,18% 68,45%

63,41%

1996

1998

1999

2000

-6,08%

2001

1995

1996

1997

-19,00%

-22,14%

-25,31% 1998

1999

2000

2001

Verzekering algemene burgerrechtelijke aansprakelijkheid

Grafiek 25.

8.

1997

6,36% -14,20%

-28,87% -27,92%

1995

19,09% 22,74%

14,12%

-3,96%

68,52%

2001

Saldi in functie van de verdiende premies Bruto technischfinancieel saldo Technisch saldo

76,92%

2000

Krediet en borgtocht Bedrijfsratio’s in functie van de verdiende premies

117.717

106.008

108.240

110.476

36,91% 31,00%

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

1995


1997

5,09%

3,83% 1998

1999

2000

2001

Saldi in functie van de verdiende premies Bruto technisch-financieel saldo Technisch saldo

75,18%

30,67% 21,58% 23,63% 59,02%

50,19% 50,46%

4,34%

3,43% 4,15%

1996

35,68%


4,31% 3,51%

39,28%

35,73%

34,48%

32,82% 125.236

135.375

140.209


24,22%

32,53%

27,50%

34,60%

31,23%

37,22% 37,73% 8,93% -2,93%

40,35% 1995

1996

1997

37,88% 1998

9,65%

40,64% 1999

2000

2001

1995

1996

1997

1998

-2,62% 1999 2000

2001

Grafiek 26. Verzekeringen krediet en borgtocht

67


9.

2001 - 2002

Diverse geldelijke verliezen


112.192

06.241

Bedrijfsratio’s in functie van de verdiende premies

85.693

79.986 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

15,82%

9,12% 7,87%

8,54%

1995

1996

10,88%

10,59%

1997

1998

1999

20002

46,98% 49,30%

35,33%

35,82% 22,27%

37,84% 38,61%

19,45%

26,03%

46,35%

40,02% 1995

1996

1997

1998

45,08%

1999

2000

2001

-13,02%

1995

1996

1997

25,11%

-27,89%

Bruto technischfinancieel saldo Technisch saldo

37,73%

31,44%

2001


97,09% 74,64%

19,57%

16,13%

16,30%

12,48%


22,59% 18,76% 18,30%

14,93%

1

104.338

112.147

116.634


-8,12% -21,25% 1998

1999

2000

2001

Grafiek 27. Verzekering diverse geldelijke verliezen

10. Rechtsbijstand Bedrijfsratio’s in functie van de verdiende premies 232.708

223.893

214.205

202.977

190.282

184.870

178.140



19,68%

1996

1997

1998

1999

2000

2001

1995


1996

19,45%

19,06%

1997

1998

1999

2000

2001

7,13%

62,05%

60,95%

2,70%

64,47%

-1,01%

-4,87%

57,73% 54,68%

51,94%

1998

1999

Grafiek 28. Verzekering rechtsbijstand

2000

2001

-2,12% -7,12%

-16,69%

1997

-1,42%

-9,39% -13,99% -17,21% -20,68%

68

19,64%

19,50%


2,62%

1996

34,14%


67,75%

1995

32,63% 34,06%

19,60%

20,01% 1995

34,30% 35,53%

35,13%

1995

1996

1997

1998

-24,35% 1999

2000

2001

2001 - 2002


11. Hulpverlening

82.945


117.074

109.887

93.208

103.631



35,58% 36,45%

32,17% 34,10%

53.297

29,07% 15,99% 15,66%

1996

1997

1998

1999

2000

14,88%

1995

2001

1996


1997

1998

13,46% 1999

2,52%

55,28%

0,64%

-0,12% 55,35%

2001


6,43%

2,86%

-4,68%

54,89%

-4,05%

-1,74% 52,55%

2000


57,90%

54,80%

14,49%

13,80%

13,90%

1995

33,24%

1,41%

-1,14% -1,58%

-3,04%

52,49%

-6,99% - 8,69%

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Grafiek 29. Verzekering hulpverlening

12. Algemeen overzicht van de B.O.A.R. - verzekeringen 2.000 1.800 1.600 2000

2001

1.200 1.000 800 600 400 200 DIV. GELD. VERLIEZEN

TRANSPORT

KREDIET / BORGTOCHT

HULPVERL.

RECHTSBIJSTAND

ONGEVALLEN

ALGEMENE BA

ZIEKTE

CASCO MOTORRIJTUIGEN

BRAND

0 BA MOTORRIJTUIGEN

Premies + bijkomende kosten

1.400

Grafiek 30. Verdeling van het incasso B.O.A.R. (in miljoen euro)

69


2001 - 2002

250 200 150 2000

2001

50 0 -50 -100

BA MOTORRIJTUIGEN

CASCO MOTORRIJTUIGEN

HULPVERL.

KREDIET / BORGTOCHT

RECHTSBIJSTAND

ZIEKTE

TRANSPORT

DIV. GELD. VERLIEZEN

ALGEMENE BRA

-200

ONGEVALLEN

-150 BRAND

Premies + bijkomende kosten

100

Grafiek 31. Verdeling van het bruto technisch-financieel saldo B.O.A.R. (in miljoen euro)

b. De verzekeringen B.O.A.R.: Synthese Uit de tabellen inzake de rendabiliteit per verzekeringstak kunnen de volgende ontwikkelingen worden afgeleid : In de tak ongevallen stijgt het incasso met 4,36% in 2001. Het bruto technisch-financieel saldo gaat behoorlijk achteruit ten opzichte van het jaar 2000 aangezien het daalt van 33,50% tot 23,82% van de verdiende premies. Voorts wordt een verslechtering vastgesteld van het technisch saldo in de tak ziekte met 7,51% van de verdiende premies in 2001 tegenover -5,92% het jaar daarvoor. Dankzij de beleggingsopbrengsten blijft het technisch-financieel saldo positief. In het jaar 2001 komt het tot een stabilisering van de schadelast van de tak voertuigcasco. Het technisch saldo daalt van -10,26% in 2000 tot -10,92% in 2001. Door de vermindering van de beleggingsopbrengsten neemt het bruto technisch-financieel verlies nog toe, dat -6,99% bedraagt in 2001 tegen -5,56% in 2000. Het incasso van de tak transport zit in de lift. Het kent een stijging van 10,16% in vergelijking met het voorgaande jaar. De forse daling van de beleggingsopbrengsten (14,67% in 2000 ; 5,47% in 2001) wordt gecompenseerd door een aanzienlijke terugval van de schadelast ten belope van 12,51% van de verdiende premies. Deze bewegingen leiden tot een toename van het bruto technisch-financieel saldo tot 19,03% van de verdiende premies. De daling van de schadelast van de tak brand en andere schade aan goederen heeft tot gevolg dat het technisch saldo op nul % van de verdiende premies komt. De bruto technisch-financiële winst van 7,06% van de verdiende premies in 2001 vloeit dus vooral voort uit de financiële inkomsten van de tak. Het technisch saldo van de tak burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen loopt aanzienlijk terug. Het daalt tot -30,29% van de verdiende premies in 2001, tegen 14,78% in 2000.

70

2001 - 2002


Dit valt te verklaren door een belangrijke toename van de schadelast (+10,3% uitgedrukt ten opzichte van de verdiende premies) en een stijging van de bedrijfskosten en van de commissielonen. De teruggang van de beleggingsopbrengsten die in 1999 was begonnen, zet zich voort. Daaruit volgt dat het bruto technisch-financieel saldo onrustwekkende proporties aanneemt, aangezien het op -8,11% van de verdiende premies ligt in 2001, dit is het slechtste resultaat sinds tal van jaren. Wat betreft de categorieën van producten van de tak burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen stellen we vast dat het verlies het grootst is voor de categorie “andere voertuigen” (vrachtwagens, touringcars, enz.); het technisch saldo bedraagt er -42,41% van de verdiende premies. Op de tweede plaats komt de categorie “voertuigen toerisme en zaken”, met -28,14%, en daarna volgt de categorie “tweewielers”, met -14,26%. Na toevoeging van de financiële opbrengsten wordt het bruto technisch-financieel saldo van de categorie “tweewielers” positief, met 10,04%. De categorieën “toerisme en zaken” en “andere voertuigen” blijven ook na toevoeging van de financiële opbrengsten een tekort vertonen van respectievelijk -5,44% en -22,86% van de verdiende premies. Dezelfde fenomenen als die in de tak burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen doen zich voor in de tak algemene burgerrechtelijke aansprakelijkheid, waarin voor het jaar 2001 een verhoging wordt vastgesteld van het respectieve aandeel van de schadelast, de bedrijfskosten en de commissielonen. Het technisch saldo maakt een val van 12,9% uitgedrukt ten opzichte van de verdiende premies, om een niveau te bereiken van -19%. In tegenstelling tot de B.A. auto zijn de beleggingsopbrengsten stabiel gebleven ten opzichte van het jaar 2000, waardoor een positief bruto technisch-financieel saldo van 6,36% van de verdiende premies in 2001 wordt gehandhaafd. De rendabiliteit van de takken krediet/borgtocht is opnieuw positief geworden in 2001, dankzij de verbetering van de schadelast. De beleggingsopbrengsten gedurende deze laatste twee jaar blijven te verwaarlozen. In 2001 valt de schadelast van de tak diverse geldelijke verliezen aanmerkelijk terug. Het aandeel van de bedrijfskosten en van de commissielonen neemt af. Dit resulteert in een zeer positief saldo van 19,45% van de verdiende premies. Het incasso van de tak rechtsbijstand verhoogt met 3,99% in 2001. De schadelast loopt opvallend terug. Hij slinkt met 62,05% van de verdiende premies in 2000 tot 54,68% in 2001. Het technisch saldo van de tak blijft negatief, maar dankzij de inbreng van de beleggingsopbrengsten waarin weinig verandering kwam in vergelijking met het jaar daarvoor, is het bruto technisch-financieel saldo goed voor een verheugend resultaat van 7,13% van de verdiende premies, meteen ook het beste resultaat in jaren. De groei van de premies van de tak hulpverlening bedraagt 8,67% in verhouding tot het voorgaande jaar. De verschillende elementen van deze tak variëren weinig. Als gevolg van een lichte verhoging van de beleggingsopbrengsten en een zwakke daling van de schadelast kan een bruto technisch-financieel saldo worden behaald dat hoger is dan in het jaar 2000. In het totaal stijgt het incasso B.O.A.R. met 4,18% in 2001 en bereikt 6,075 miljard euro. Het bruto technisch-financieel saldo daarentegen maakt een flinke duik : van 6,84% van de verdiende premies in 2000 gaat het naar 1,72% in 2001.

71


2001 - 2002

De beleggingsopbrengsten van het jaar 2001 vertonen een daling van 2,31% ten opzichte van de verdiende premies. We besluiten deze commentaar met de vaststelling dat de toestand van twee belangrijke B.O.A.R.-takken deficitair is in het boekjaar 2001. Het gaat hier met name om de tak voertuigcasco en de tak burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen, die respectievelijk 13,86% en 28,28% van het totale incasso inzake B.O.A.R. vertegenwoordigen. De positieve bruto technisch-financiële resultaten die in de overige takken worden geboekt, mogen het feit niet verdoezelen dat sommige categorieën van verzekeringsproducten niet rendabel zijn op de Belgische markt. Het gaat om de categorieën : –

ziekte, andere collectieve overeenkomsten (waaronder bijvoorbeeld de hospitalisatiedekking).

–

brand, risico’s waarop het K.B. van 24/12/92 niet van toepassing is. Het gaat onder meer om de verzekeringen “alle risico’s”, de verzekeringen “bedrijfsverlies”, de oogstverzekering, enz.

–

rechtsbijstand, overige. Deze categorie omvat de verzekeringen die geen betrekking hebben op motorrijtuigen. (rechtsbijstand in B.A. Familiale, in Brand enz.)

Aan deze drie categorieën kunnen we nog de categorie “andere voertuigen” van de tak BA motorrijtuigen toevoegen en de categorie “toerisme en zaken” van de tak “casco”, die niet rendabel zijn en behoren tot de twee verlieslatende takken (zie hierboven). Eind december 2002 heeft de Controledienst overigens beslist een actie te ondernemen om de rendabiliteit van deze vijf categorieën van producten, die steeds weer verlieslatend zijn op de Belgische markt, te herstellen.

72

2001 - 2002


c. De levensverzekering 1. De rendabiliteit van de rechtstreekse levensverzekeringsactiviteit in België Voor het nazicht van de rendabiliteit en de daarmee samenhangende winstdeling, baseert de Dienst zich op de desbetreffende en de aanvullende statistieken. Een element dat hierbij een bijzondere aandacht blijft genieten, is de invloed op de resultaten van de verdeling van de financiële opbrengsten en kosten over de diverse verzekeringsactiviteiten en -producten. a) De levensverzekeringsactiviteit niet verbonden met beleggingsfondsen (takken 21 en 22) 1) Algemeen Een overzicht van de levensverzekeringsactiviteit niet verbonden met beleggingsfondsen wordt weergeven in tabel 362. Deze tabel omvat ook de gegevens over de verrichtingen “buitenwettelijke voordelen” van bezoldigde werknemers (bedoeld door het K.B. van 14 mei 1969 betreffende de toekenning van buitenwettelijke voordelen aan de werknemers bedoeld bij koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen van bezoldigde werknemers).

2

Voor commentaar over de inhoud van de rubrieken verwijzen wij u naar vorige verslagen.

73


Omschrijving

Individueel Hoofd

I.

PREMIES EN BIJKOMENDE KOSTEN (+)

III.

Groep

Aanvullend

Hoofd

Algemeen

Aanvullend

Totaal

4.747.501

82.657

2.891.489

60.061

7.781.709

+46,94%

+10,64%

+4,19%

+10,99%

+26,84%

UITKERINGEN, BEHEERSKOSTEN EN TERUGWINNING (-)

1.852.892

35.401

2.464.565

23.333

4.376.192

TECHNISCHE VOORZIENINGEN … (-)

3.613.305

13.876

1.414.886

21.705

5.063.772

A. Begin Boekjaar

26.884.150

233.298

23.484.864

99.928

50.702.240

Z. Einde Boekjaar

31.290.494

245.437

24.758.217

109.343

56.403.490

815.945

-535

-125.362

A. Begin Boekjaar

174.743

89.819

49.653

44.249

358.463

Z. Einde Boekjaar

198.101

91.016

62.064

56.204

407.384

-121

-856

-703

-1.681

A. Begin Boekjaar

3.363

3.881

37.338

2.783

47.365

Z. Einde Boekjaar

2.710

3.031

40.418

2.414

48.573

Toename (+)/afname (-) t.o.v. vorig boekjaar (%) II.

2001 - 2002

1. Voorziening voor verzekering 'leven'

T. Overgebracht (externe)

690.048

2. Voorzieningen voor te betalen schaden

T. Overgebracht (externe) 3. Andere technische voorzieningen

4. T. Intern overgebrachte voorzieningen (alle)

-81

-681

-761

IV.

ANDERE TECHNISCHE LASTEN EN OPBRENGSTEN: saldo (-)

V.

WINSTDELING EN RESTORNO'S (-)

-11.236

VI.

ACQUISITIEKOSTEN EN COMMISSIELONEN (-)

497.367

17.995

119.320

6.541

641.224

167.510

4.455

99.142

4.604

275.710

1.561.687

18.276

1.497.858

8.152

3.085.973

184.436

29.389

267.312

12.037

493.174

VII. NETTO-ADMINISTRATIEKOSTEN(-) VIII. BELEGGINGSOPBRENGSTEN (+) S3. BRUTO TECHNISCH-FINANCIEEL SALDO X.

AFGESTANE HERVERZEKERING (+)

4.914

-183

6.023

-7

18.099

10.747 6.863

37.417

-1.413

-2.868

-6.036

27.100

221.853

27.976

264.444

6.001

520.274

-111.627

-842

-51.490

-48

-164.007

S5. NETTO TECHNISCH-FINANCIEEL SALDO (technische rekening)

333.480

28.819

315.934

6.049

684.281

XII. Wijziging van de zillmeringswaarde (-)

29.251

S6. NETTO TECHNISCH-FINANCIEEL SALDO met Zillmering

362.731

S4. TECHNISCH-FIN. SALDO NA HERVERZEKERING XI.

WIJZIGING V/H FONDS VOOR TOEKOMSTIGE DOTATIES (-)

Tabel 36.

-120 28.819

315.814

29.131 6.049

713.412

Statistieken voor de rendabiliteit van de takken 21 en 22 (in duizend euro)

Het premie-incasso voor deze takken neemt in 2001 toe, nl. met bijna 27%. Deze stijging is hoofdzakelijk toe te schrijven aan de individuele levensverzekeringen die met 47% toenemen. De tabellen over de productie (tabel 37) en het premie-incasso (tabel 38) geven een meer gedetailleerd inzicht in de evolutie van het premie-incasso. Deze tabellen werden lijn per lijn ingevuld, te beginnen met de eerste, zodat een verzekeringscontract vermeld op een bepaalde lijn niet meer in één van de volgende lijnen is opgenomen, niettegenstaande het ook aan de omschrijving van één van die volgende lijnen zou kunnen beantwoorden.

74

2001 - 2002


Vastgestelde premies Omschrijving

1. Bedrijfleidersverzekeringen

Nieuwe zaken

Verhogingen

Nieuwe zaken

Verhogingen

Koop sommen

Aantal Bedragen

Bedragen

Aantal Bedragen

Bedragen

Bedragen

13.137

2. Groepsverzekeringen 3. Pensioensparen

Flexibele premies

12.586

4.327

77.383

86.327

7.706

71.446

19.740

8.674 246.222

175.167

31.290

7.210

172.158

29.889

5.939

3.009

1.401

5. Overlijdensverzekeringen

61.994

8.874

6. Andere fiscaal vrijgestelde verzekeringen

35.308

10.101

4. Verzekeringen bij hypothecaire leningen 1. Schuldsaldoverzekeringen 2. Gemengde verzekerigen

20.561

3.274

58.403

27.763

4.360

493.824

16.865

5.001

23.530

2

3

38.516

1.272

2

3

10.221

3.276

40

11

48.915

18.311 192.381

94.733

28.296

2.201

7. Renteverzekeringen 8. Overige verzekeringen 1. Tak 21

36.457 126.580

39.908

24.510 414.458 459.950

10.906 6.950.966

119.430

27.160

17.911 210.773 342.719

10.530 1.694.449

6

2

119.424

27.158

1. Koopsommen van korte duur 2. K.B. 14 mei 1969 - individueel 3. Overige

339.553

2. Tak 26

2

3.735

17.909 210.773 342.719 90

8.243

90

8.243

10.530 1.351.160 2.450

1. Koopsommen van korte duur

2.450

2. Overige 3. Tak 23

7.150

Totaal (1+2+3+4+5+6+7+8)

Tabel 37.

88.294

12.749

6.599 203.595 108.988

483.632 199.884

152.636 860.809 619.886

375 5.254.067 25.742

7.738.90

Productie van levensverzekeringspremies3 (bedragen in duizend euro)

De tabel 38 over het premie-incasso toont eveneens de verdeling van de voorzieningen voor verzekering leven tussen de daar vermelde producten. Zij bevat eveneens het aantal nieuwe overeenkomsten die een onderneming heeft afgesloten. Bovendien geeft de (nieuwe) ratio in de grijze zone de toename (+) of afname (-) ten opzichte van dezelfde statistiek voor het vorige boekjaar.

3

Met inbegrip van groepsverzekeringen die de verrichtingen zijn betreffende het wettelijk pensioen van bezoldigde werknemers "buitenwettelijke voordelen" (K.B. van 14 mei 1969)

75


Omschrijving

Koopsommen

1. Bedrijfleidersverzekeringen

58.403

2. Groepsverzekeringen

+33,8%

Vastgestelde premies 1%

6% 2.306.404

-1,2%

59%

76.531

0%

226.495

+0,8%

6%

142.270

2. Gemengde verzekeringen

4% 1.619.004

-25,6%

6% 26.487.102

+10,3% 12% 3.621.625

+8,1%

+9,4% 37% +12,6%

0%

342.995

+1,0%

9%

1.997

-15,0%

0% 2.400.149

-4,9%

3%

0%

249.826

+6,6%

6%

1.868

-20,3%

0%

638.059

+3,0%

1%

10.221

+39,1%

0%

93.170 -11,4%

2%

0% 1.762.090

-7,4%

2%

48.915

-9,4%

1%

97.876 -13,1%

3%

47

0% 1.142.068

-5,5%

2%

12%

228.203

-0,9%

1%

+6,4%

0%

6.950.966

455.833

-4,6%

129 +1463,6% -32,4%

+23,4% 19% 9.569.975

-

-

+12,7% 13%

655.130

-6,0%

-1,7% 90%

350.740

-4,6%

9%

695.169

+19,8% 58% 26.943.989

+23,4% 37%

309.368

+7,7%

8%

509.906

+32,6% 43% 11.387.129

+17,0% 16%

339.553

+0,8%

4%

3.735 +953,5%

0%

564

+8,4%

0%

1.351.160 +295,9% 17%

308.804

+7,7%

8%

2. Tak 26 1. Koopsommen van korte duur

-

-

1.571.435

509.906

+6,6%

2%

602.083 +1351,3%

1%

+32,6% 43% 9.213.610

+12,2% 13%

2.450

-14,5%

0%

-

-

2.426

-72,0%

0%

2.450

-14,5%

0%

-

-

2.426

-72,0%

0%

-17,7% 68%

41.371 -48,6%

2. Overige

5.254.067 7.738.905

-

-1,4% 100% 3.904.957

1%

-

185.263

-5,3% 16% 15.554.434

+28,6% 21%

-2,0% 100% 1.192.453

+15,0% 100% 72.439.041

+13,7% 100%

Premie-incasso en de voorziening voor verzekering leven (bedragen in duizend euro)

Uit tabel 36 blijkt dat het fonds voor toekomstige toewijzingen (dotaties) ook in 2001 afneemt. De afname van dit fonds is evenwel nog beperkt (3%) en eind boekjaar 2001 beloopt dit fonds nog 967 miljoen euro. Voor de verdere analyse van de statistieken leven hebben wij de invloed van het fonds voor toekomstige toewijzingen (dotaties) buiten beschouwing gelaten, door ons te baseren op het netto technisch financieel saldo S4. In de volgende tabel en grafiek wordt de evolutie van dit saldo S4 weergegeven voor de laatste vijf boekjaren zowel in absolute cijfers als uitgedrukt in verhouding tot de som (verder aangeduid door ∑1) van de premies, de ontvangen overgedragen voorzieningen en de technische voorzieningen bij het begin van het boekjaar.

76

1%

1.694.449 +149,7% 22%

2. K.B. 14 mei 1969 - individueel

Individueel Hoofd

Groep

Aanvullend

Hoofd

Aanvullend

Algemeen totaal

2001

221.853

0,7%

27.976

6,8%

264.444

1,0%

6.001

2,9%

520.274

0,9%

2000

590.786

2,1%

25.633

6,6%

269.884

1,1%

-79

0,0%

886.224

1,6%

1999

784.985

2,8%

26.143

7,1%

800.850

3,3%

9.650

6,1% 1.621.627

3,1%

1998

888.161

3,7%

23.002

6,8%

752.508

3,4%

4.757

3,5% 1.668.428

3,6%

1997

431.749

2,1%

20.069

6,2%

191.699

1,0%

10.241

8,9%

1,6%

Tabel 39.

5%

+8,5%

88.294

Jaar

2%

+15,2%

36.457

Tabel 38.

+30,2%

38.516

7. Renteverzekeringen

Totaal (1+2+3+4+5+6+7+8)

Voorziening voor verzekering leven

28.296

6. Andere fiscaal vrijgestelde verzekeringen

3. Tak 23

48.235

-1,5%

5. Overlijdensverzekeringen

3. Overige

3%

+7,1%

1. Schuldsaldoverzekeringen

1. Koopsommen van korte duur

-2,5%

23.530

4. Verzekeringen bij hypothecaire leningen

1. Tak 21

124.613

Flexibele premies

493.824

3. Pensioensparen

8. Overige verzekeringen

2001 - 2002

653.758

Evolutie van het technisch financieel saldo S4 (in duizend euro en in functie van ∑1).

2001 - 2002


3,57% 3,09%

1,63%

1,60% 1,30%

1,19%

1993

0,99%

1,05%

1994

1995

0,86%

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Grafiek 32. Evolutie van het technisch-financieel saldo S4

Naast de relatieve afname van dit resultaat tijdens de laatste boekjaren valt eigenlijk ook op dat de boekjaren 1998 en 1999 uitzonderlijke jaren zijn geweest. Gelet op de evolutie van de intrestvoeten (en in het bijzonder van de actuariële rendementen van de OLO’s) blijft het voor de verzekeringsondernemingen aangeraden om het renterisico met de nodige voorzichtigheid te blijven behandelen. Het renterisico is tweeledig: enerzijds is er bij dalende intrestvoeten het risico dat de vooropgestelde financiële opbrengsten niet worden gerealiseerd en anderzijds is er bij stijgende intrestvoeten het risico dat bij een onvrijwillige vroegtijdige verkoop van bepaalde financiële activa (obligaties), dit geschiedt tegen een lagere prijs dan verhoopt. Het renterisico kan de rendabiliteit van een product op termijn negatief beïnvloeden. Ook de aanwending van te lage toeslagen of onvoldoende veilige sterftetafels tast de rendabiliteit van het betrokken product aan. Denk hierbij maar aan de toenemende levensverwachting voor producten met overwegend uitkeringen bij leven (uitgestelde kapitalen en lijfrenten). Het getuigt niet van een gezond beleid inzake levensverzekeringen indien bij het concipiëren van levensverzekeringsproducten waarbij de gewaarborgde technische interestvoet dicht bij de marktrente van OLO’s ligt, ervan wordt uitgegaan dat bepaalde kosten gemakkelijk kunnen worden opgevangen door beleggingswinst. Een eventueel positief advies van de aangewezen actuaris voor een dergelijk product zonder toeslagen vergt een bijzonder goed opgebouwde verantwoording en een nauwkeurige opvolging van het betrokken product voor wat het toetsen van de hypothesen met de werkelijkheid betreft. De (hogere) stand van de interestvoeten uit het verleden kan nog moeilijk als een volwaardige argumentatie voor dergelijke praktijk worden beschouwd. Bij levensverzekeringsproducten (en vooral deze met langere looptijden) moet er overigens steeds rekening mee worden gehouden dat de jaarlijkse rendabiliteit sterk kan verschillen van de rendabiliteit van dat product over haar gehele looptijd. De volgende grafiek toont de recente evolutie van de actuariële rendementen van OLO’s met een looptijd van 1, 5, 8, 10 en 20 jaar. Dalende actuariële rendementen wijzen namelijk op een toenemend renterisico voor de verzekeringsondernemingen, omdat veel levensverzekeringsverrichtingen een resterende looptijd hebben van meer dan 20 jaar en bijgevolg moet het spaargedeelte van de verzekeringspremies meerdere malen worden herbelegd. Voor overeenkomsten met vastgestelde premies werden de waarborgen vastgelegd op het ogenblik van het afsluiten ervan. Bij een groot aantal van die overeenkomsten moet voor de premies die geïnd worden, nog steeds een technische rentevoet van 4,75% waar gemaakt worden. Het is daarom interessant deze rentevoet alsook de huidige maximale technische intrestvoet (3,75%) voor levensverzekeringen met langere looptijden te situeren t.o.v. de structuur van de actuariële rendementen van de OLO’s, die als min of meer veilige intrestvoeten kunnen worden beschouwd.

77


2001 - 2002

10,00 9,00 8,00 1 jaar 5 jaar 8 jaar 10 jaar 20 jaar 3,75% 4,75%

7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00

06-02

12-01

06-01

12-00

06-00

12-99

06-99

12-98

06-98

12-97

06-97

12-96

12-95

06-96

06-95

12-94

06-94

12-93

0,00

Grafiek 33. Evolutie van actuariële rendementen van OLO’s

De maximale interestvoeten voor levensverzekeringen op kortere termijnen (≤ 8jaar) worden nog altijd op dezelfde manier afgeleid uit de actuariële rendementen van die OLO’s. Er wordt namelijk een herbelegging van de coupons verondersteld tegen de rentevoet voor levensverzekeringen op lange termijn. Impliciet wordt van de actuariële rendementen verondersteld dat zij hoger liggen dan die rentevoet voor levensverzekeringen op lange termijn. Dit impliceert dat de maximale intrestvoet voor een bepaalde duur normaliter lager ligt dan het actuarieel rendement voor diezelfde looptijd. Tot slot volgen nog enkele tabellen en grafieken voor een aantal ratio’s die interessant zijn voor de beoordeling van de rendabiliteit. Tabel 40 geeft de verhouding weer van de commissielonen en de netto-bedrijfskosten tot de eerder vermelde som ∑1. Individueel

Groep

Hoofd

Aanv.

Hoofd

Aanv.

Algemeen totaal

2001

2,2%

5,8%

0,9%

5,8%

1,6%

2000

2,3%

5,8%

0,9%

6,7%

1,7%

1999

2,6%

6,3%

0,8%

7,1%

1,8%

1998

2,9%

6,2%

0,9%

5,4%

2,0%

1997

2,9%

6,6%

0,6%

4,5%

2,0%

Jaar

Tabel 40.

Commissielonen en netto bedrijfskosten in functie van de som ∑1 2,2% 2,1% 2,0%

2,0% 1,8%

1995

1996

1997

Grafiek 34. Commissielonen en netto-bedrijfskosten

78

1998

1999

1,7%

1,6%

2000

2001

2001 - 2002


Het niveau van de commissielonen en bedrijfskosten daalt in 2001 nog nauwelijks. Tabel 41 vermeldt analoge ratio’s met betrekking tot de uitkeringen en de afgestane overgedragen technische voorzieningen. Individueel

Groep

Hoofd

Aanv.

Hoofd

Aanv.

Algemeen totaal

2001

6,2%

9,0%

10,1%

11,5%

8,0%

2000

6,6%

9,1%

9,5%

10,5%

8,0%

1999

6,1%

8,3%

12,2%

15,8%

9,0%

1998

6,8%

8,9%

12,2%

12,5%

9,4%

1997

5,9%

8,6%

10,8%

11,2%

8,3%

Jaar

Tabel 41.

Uitkeringen en afgestane overgedragen technische voorzieningen in functie v/d som ∑1 9,4%

9,0% 8,9%

8,3% 8,0%

1995

1996

1997

1998

1999

8,0%

8,0%

2000

2001

Grafiek 35. Uitkeringen en afgestane, overgedragen technische voorzieningen

Het niveau van de uitkeringen voor 2001 ligt op dat van 2000. De daling bij de individuele levensverzekeringen wordt volledig gecompenseerd door een stijging bij de groepsverzekeringen. Evenwel blijft het niveau van de uitkeringen bij de groepsverzekeringen ruimschoots hoger liggen dan bij de individuele verzekeringen. Tot slot is een tabel 42 bijgevoegd. Die toont de verhouding van de financiële opbrengsten (en waardecorrecties) ten opzichte van de eerder vermelde som ∑1. Individueel

Groep

Hoofd

Aanv.

Hoofd

Aanv.

Algemeen totaal

2001

4,7%

4,4%

5,6%

3,9%

5,1%

2000

6,2%

5,7%

6,2%

4,9%

6,2%

1999

7,4%

6,5%

8,3%

5,8%

7,8%

1998

8,7%

8,9%

9,8%

7,8%

9,2%

1997

-

-

-

-

7,2%

Jaar

Tabel 42.

De financiële opbrengsten (en waardecorrecties) 9,2%

7,8% 7,2% 6,7%

6,6% 6,2%

5,1%

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Grafiek 36. De financiële opbrengsten (en waardecorrecties)

79


2001 - 2002

De gevoelige daling van de financiële opbrengsten sinds 1998 valt op. 2) De verrichtingen “buitenwettelijke voordelen” voor bezoldigde werknemers (K.B. van 14 mei 1969) Hierna volgt een overzicht van de belangrijkste gegevens betreffende deze activiteit. Het resultaat van deze activiteit kan in principe nooit positief zijn omdat de ondernemingen de winst moeten verdelen ten gunste van de verzekerden. Omschrijving I.

Individueel

PREMIES EN BIJKOMENDE KOSTEN Toename(+)/afname(-) t.o.v. vorig boekjaar

Groep

Totaal

4.372.296

48.899.072

53.271.368

+386,0%

+6,4%

+13,7%

II.

UITKERINGEN, BEHEERSKOSTEN EN TERUGWINNING

1.530.538

60.168.377

61.698.915

III.

TECHNISCHE VOORZIENINGEN EN TERUG TE VORDEREN TECHN. LASTEN

4.714.426

24.347.119

29.061.545

A. Begin Boekjaar

18.088.966

689.010.779

707.099.745

Z. Einde Boekjaar

22.976.444

706.796.691

729.773.135

470.793

1.475.105

1.945.898

2.657.122

2.657.122

45.617

9.649.867

9.695.484

A. Begin Boekjaar

917.396

34.365.095

35.282.491

Z. Einde Boekjaar

1.169.520

35.422.014

36.591.534

13.352

13.352

14.528

611.694

626.222

-428.703

590.921

162.218

A. Begin Boekjaar

730.142

17.458.605

18.188.747

Z. Einde Boekjaar

301.439

18.049.526

18.350.965

269.154

8.621.695

8.890.849

32.285

9.427.831

9.460.116

-507.209

-507.209

32.285

8.920.622

8.952.907

41.411

714.658

756.069

1. Voorziening voor verzekering 'leven'

T. Overgebracht (externe) 2. Voorzieningen voor te betalen schaden A. Begin Boekjaar Z. Einde Boekjaar 3. Andere technische voorzieningen

4. T. Intern overgebrachte voorzieningen (alle) IV.

ANDERE TECHNISCHE LASTEN EN OPBRENGSTEN

V.

WINSTDELING EN RESTORNO'S 2. Voorziening voor winstdeling en restorno's

1. Dotatie boekjaar 2. Overige a. Heffing ten gunste van het reservefonds b. Overige VI.

ACQUISITIEKOSTEN EN COMMISSIELONEN

VII. NETTO-ADMINISTRATIEKOSTEN VIII. BELEGGINGSOPBRENGSTEN X.

AFGESTANE HERVERZEKERING : technisch saldo

S4.

TECHNISCH-FIN. SALDO NA HERVERZEKERING

XI.

WIJZIGING V/H FONDS VOOR TOEKOMSTIGE DOTATIES

S5.

NETTO TECHNISCH-FINANCIEEL SALDO (technische rekening)

Tabel 43.

80

185.032

2.583.332

2.768.364

1.304.683

41.880.960

43.185.643

-7.227

-268.126

-275.353

-387.480

1.495.805

1.108.325

-25.369 -362.111

-25.369 1.495.805

Overzicht van de belangrijkste posten voor de verrichtingen bedoeld door het K.B. van 14 mei 1969 (in euro)

1.133.694

2001 - 2002


b) De levensverzekeringen verbonden met beleggingsfondsen (tak 23) Omschrijving

1997

1998

1999

2000

2001

655.802

1.661.193

4.029.248

6.767.322

5.636.135

+369,2%

+153,3%

+142,6%

+68,0%

-16,7%

1.197.505

3.174.326

8.519.549

13.222.104

16.410.136

7.557

21.359

53.091

69.713

90.424

1. Premies Toename (+)/Afname(-) 2. Technische voorzieningen (einde boekjaar) 3. Technisch-financieel Saldo S5

Tabel 44.

Levensverzekeringen verbonden met beleggingsfondsen (in duizend euro)

In tegenstelling tot de vorige boekjaren neemt in het boekjaar 2001 het premie-incasso bij verzekeringen verbonden met beleggingsfondsen voor het eerst af. Ook valt het op dat de technische voorzieningen voor deze tak van levensverzekeringen met minder dan het premie-incasso toeneemt. Dit wordt veroorzaakt door de daling van de waarde (van de eenheid) van een groot aantal beleggingsfondsen. 2.

De winstverdeling bij de levensverzekeringen die niet verbonden zijn met beleggingsfondsen.

Aansluitend op tabel 36 geeft de volgende tabel meer gedetailleerde gegevens weer met betrekking tot de winstdeling. Omschrijving

Individueel

Groep

Algemeen totaal

V. WINSTDELING EN RESTORNO'S (-)

-11.236

18.099

6.863

1. Betaalde winstdeling en restorno's

5.954

13.277

19.231

A. Begin Boekjaar

204.057

205.522

409.579

Z. Einde Boekjaar

192.637

210.340

402.977

114.704

147.887

262.590

77.933

62.453

140.386

5.769

-4

5.765

2. Voorziening voor winstdeling en restorno's

1. Dotatie boekjaar 2. Overige T. Overgebracht (externe)

Tabel 45.

Detail van de winstdeling in de takken 21 en 22 (in duizend euro)

De analyse van de winstverdeling in de volgende tabel gebeurt op basis van het netto technisch-financieel saldo S4. Zij houdt bijgevolg geen rekening met eventuele wijzigingen aan het eerder vermelde fonds voor toekomstige toewijzingen (dotaties).

81


Jaar

2001 - 2002

Individueel (I)

Groep (G)

Algemeen Totaal

1. Resultaat vóór winstverdeling (=2+3) (in duizend euro) Boekjaar 2001

364.533

418.331

782.864

Boekjaar 2000

738.354

439.552

1.177.906

Boekjaar 1999

932.342

980.480

1.912.823

Boekjaar 1998

1.023.819

925.160

1.948.979

Boekjaar 1997

609.951

400.681

1.010.632

Boekjaar 2001

114.704

147.887

262.590

Boekjaar 2000

121.935

169.747

291.682

Boekjaar 1999

121.215

169.980

291.195

Boekjaar 1998

112.657

167.895

280.551

Boekjaar 1997

158.133

198.740

356.874

520.274

2. Verdeelde winst (in duizend euro)

3. Resultaat na verdeling (Techn.-fin. saldo S4) (in duizend euro) Boekjaar 2001

249.829

270.445

Boekjaar 2000

616.419

269.805

886.224

Boekjaar 1999

811.127

810.500

1.621.627

Boekjaar 1998

911.162

757.265

1.668.428

Boekjaar 1997

451.817

201.940

653.758

Boekjaar 2001

31,5%

35,4%

33,5%

112,3%

Boekjaar 2000

16,5%

38,6%

24,8%

233,8%

Boekjaar 1999

13,0%

17,3%

15,2%

133,3%

Boekjaar 1998

11,0%

18,1%

14,4%

164,9%

Boekjaar 1997

25,9%

49,6%

35,3%

191,3%

4. Graad van winstverdeling (2÷1)

Tabel 46.

G/I

De winstverdeling voor de boekjaren 1997 - 2001

Uit de bovenstaande tabel blijkt dat de resultaten vóór winstverdeling zakken terwijl de winstverdeling zelf in absolute cijfers in mindere mate afneemt in vergelijking met vorig boekjaar. Daardoor delen de verzekeringsnemers relatief meer in de resultaten dan tijdens het vorig boekjaar (zie grafiek). Het fenomeen doet zich zowel bij de individuele levensverzekeringen als bij de groepsverzekeringen voor. De daling van de resultaten is het grootst bij de individuele levensverzekeringen. De groepsverzekeringen krijgen wel steeds een groter aandeel in de winst dan de individuele levensverzekeringen. 35,3% 33,5%

24,8%

14,4%

1997

1998

15,2%

1999

2000

Grafiek 37. De graad van winstdeling tijdens de boekjaren 1997 - 2001

82

2001

2001 - 2002


3. Evolutie van de maximale rentevoeten Overeenkomstig artikel 22, §3 van het K.B. van 17 december 1992 betreffende de levensverzekeringsactiviteit moet de Controledienst tenminste jaarlijks een gemiddelde rendementsvoet (verder basisinterestvoet(en) genaamd) van de staatsfondsen vaststellen. Aan de hand van deze interestvoet(en) worden de maximale technische rentevoeten berekend, die door de ondernemingen mogen worden gebruikt. In de praktijk onderzoekt de Controledienst maandelijks of de basisinterestvoet al dan niet moet worden gewijzigd. De volgende tabel geeft per looptijd van de verbintenis de betrokken maximale technische rentevoeten op : Looptijd van de verrichting

Mededeling nr.

verzonden op

in voege op

1 jaar

2 jaar

3 jaar

4 jaar

5 jaar

6 jaar

7 jaar

8 jaar

D.210

04/12/01

7/12/01

3,75%

3,75%

3,84%

4,04%

4,19%

4,36%

4,48%

4,56%

D.212

03/01/02

9/01/02

3,75%

3,76%

4,08%

4,33%

4,48%

4,65%

4,76%

4,82%

D.213

04/02/02

10/02/02

3,75%

4,01%

4,31%

4,49%

4,62%

4,74%

4,81%

4,85%

D.214

29/03/02

6/04/02

3,99%

4,35%

4,63%

4,78%

4,90%

4,97%

5,03%

5,05%

D.215

02/05/02

8/05/02

3,77%

4,17%

4,44%

4,63%

4,75%

4,85%

4,93%

4,97%

D.216

03/07/02

6/07/02

3,75%

4,00%

4,26%

4,42%

4,57%

4,66%

4,76%

4,81%

D.217

02/08/02

6/08/02

3,75%

3,79%

4,05%

4,24%

4,43%

4,54%

4,64%

4,71%

D.218

03/09/02

6/09/02

3,75%

3,75%

3,77%

3,95%

4,15%

4,27%

4,38%

4,47%

D.219

02/10/02

07/10/02

3,19%

3,18%

3,41%

3,61%

3,84%

3,98%

4,12%

4,23%

D.222

05/11/02

08/11/02

3,26%

3,26%

3,51%

3,76%

3,99%

4,13%

4,27%

4,39%

D.225

02/12/02

06/12/02

3,14%

3,23%

3,48%

3,72%

3,95%

4,10%

4,23%

4,34%

D.226

08/01/03

10/01/03

2,90%

2,80%

3,05%

3,31%

3,55%

3,75%

3,91%

4,05%

Tabel 47.

Maximaal toegelaten rentevoeten (art. 22,§3 K.B. van 17 december 1992)

De maximale technische rentevoet voor levensverzekeringen van langer dan 8 jaar is sinds 1999 niet meer gewijzigd en bedraagt 3,75%. Evenwel de spilrentevoet die gebruikt wordt bij de berekening van de aanvullende voorziening voor verzekering leven zakte van 4,75% in 1999 tot 4,41% in 2000, tot 4,18% in 2001 en tot 4,05% in 2002. Een daling van deze intrestvoet resulteert in een stijging van de samen te stellen voorziening voor verzekering leven die qua orde grootte kan ingeschat worden als het product van de daling van die intrestvoet en van de gemiddelde resterende looptijd van die overeenkomsten toegepast op de samengestelde voorziening voor verzekering leven van de bestaande levensverzekeringsovereenkomsten, die voor deze berekening in aanmerking komen. Die stijging van de voorziening voor verzekering leven mag evenwel gefinancierd worden over een periode van ongeveer 10 jaar4.

4

Art. 86, §4 van het K.B. van 17 december 1992 betreffende de levensverzekeringsactiviteit, zoals gewijzigd door het K.B. van 30 april 1999.

83


2001 - 2002

6. De financiële controle a.

De solvabiliteitsmarge

Op 31 december 2001 zijn er 20 ondernemingen waarvan de situatie van de solvabiliteitsmarge de bijzondere aandacht van de Dienst hebben getrokken. Deze 20 ondernemingen kunnen worden onderverdeeld in 2 categorieën : 1. De eerste categorie betreft ondernemingen die een beroep doen op de overgangstermijn om het absoluut minimum waarborgfonds samen te stellen en hierdoor beantwoorden aan de eis inzake solvabiliteit die voor hen van toepassing is. Het betreft 3 niet-leven verzekerings-ondernemingen, 1 levensverzekeringsonderneming en 3 gemengde ondernemingen. Deze ondernemingen dienen over het resterend deel van de overgangstermijn hun solvabilitetismarge aan te vullen met in totaal 2.624.580 euro. 2. De tweede categorie betreft de ondernemingen waarvan de solvabiliteitsmarge het vereiste peil niet bereikt. Het gecumuleerd tekort beloopt : 36.659.377 euro. De situatie wordt weergegeven in volgende tabel : Tekort aan marge

categorie 1

categorie 2

Totaal

ondernemingen leven

1

2

3

onderneming niet-leven

3

8

11

- voor de activiteit niet-leven

1

2

3

- voor de activiteit leven

2

0

2

- voor beide activiteiten

0

1

1

TOTAAL

7

13

20

gemengde onderneming

Tabel 48.

Tekort aan marge : aantal ondernemingen (situatie op 31 december 2001)

De dienst volgt deze ondernemingen van nabij en voor de eerste categorie van ondernemingen wordt er op toegezien dat ze de nodige inspanningen leveren om op het einde van de overgangsperiode over de vereiste solvabiliteitsmarge te beschikken. Voor de ondernemingen van de tweede categorie werden verschillende oplossingen gezocht om het tekort aan solvabiliteitsmarge op te vangen : -

zes ondernemingen zijn overgegaan tot een kapitaalsverhoging; één onderneming heeft de volledige storting van haar onderschreven kapitaal gevraagd en bekomen; drie ondernemingen hebben met een achtergestelde lening hun eigen vermogen verhoogd; één onderneming werd opgeslorpt door haar moederonderneming; één onderneming heeft verzaakt aan haar toelating en wikkelt haar technische voorzieningen af; de aandeelhouders van één onderneming zijn in onderhandeling om deze onderneming te laten overnemen waarbij voorzien wordt dat de overnemer de nodige middelen zal inbrengen om de solvabiliteitsmarge te herstellen.

In het kader van het toezicht op de solvabiliteitsmarge heeft de Dienst in de loop van 2002 aan twee ondernemingen een financierings- en herstelplan gevraagd. Deze twee ondernemingen hebben een plan ingediend dat op korte termijn hun solvabiliteitsmarge weer op het vereiste peil brengt en op lange termijn hun rendabiliteit moet herstellen. Het wedersamenstellen van de vereiste solvabiliteitsmarge werd bekomen door een kapitaalsverhoging terwijl het herstellen van de rendabiliteit zal bekomen worden door het saneren en deels afstoten van de verzekeringsportefeuille en het drukken van de kosten. Bij een andere onderneming heeft de Dienst snelle maatregelen gevraagd om haar solvabili84

2001 - 2002


teitsmarge aan te vullen, de hoofdaandeelhouder van deze onderneming is onmiddellijk ingegaan op de vraag van de Dienst en heeft het kapitaal verhoogd tergelijkertijd werd er ook een nieuwe directie aangesteld die een herstructureringsplan heeft opgesteld. Een gemengde verzekeringsonderneming heeft de overdracht van de samengestelde solvabiliteitsmarge “leven” naar de samengestelde solvabiliteitsmarge “niet-leven” voorgesteld. Deze overdracht komt tegemoet aan een wijziging van het beleid bij de betrokken onderneming die zich meer wenst toe te leggen op de niet-levensverzekeringen en betreft een overdracht van bestanddelen boven de vereiste solvabiliteitsmarge. Daar de rechten van de verzekerden niet worden geschaad door deze verrichting, heeft de Dienst zich er niet tegen verzet. De reglementering inzake het aanvullend toezicht op verzekeringsondernemingen die deel uitmaken van een verzekeringsgroep is inzake het berekenen van de aangepaste solvabiliteitsmarge in voege getreden op 1 januari 2001. De betrokken ondernemingen hebben voor de eerste maal de situatie op 31 december 2001 van de aangepaste solvabiliteitsmarge van de verzekeringsgroep waartoe ze behoren, moeten rapporteren. Voor alle ondernemingen die tot een verzekeringsgroep behoren blijkt de solvabiliteitssituatie op groepsniveau aan de gestelde norm te beantwoorden. De berekening van de aangepaste solvabiliteitsmarge op groepsniveau gebeurt in principe volgens de methode gebaseerd op de consolidatie van de jaarrekeningen. De Controledienst heeft echter vastgesteld dat verzekeringsondernemingen die in België een verzekeringsgroep vormen maar deel uitmaken van een buitenlandse verzekeringsgroep, geen geconsolideerde jaarrekeningen op Belgisch niveau opstellen daar de uiteindelijke buitenlandse moederonderneming geconsolideerde jaarrekeningen opstelt. Het verlangen van geconsolideerde jaarrekeningen voor het Belgisch deel van een dergelijke buitenlandse verzekeringsgroep louter om de situatie van de aangepaste solvabiliteitsmarge te kunnen nagaan, lijkt de Controledienst overdreven te meer daar er een andere methode namelijk de aftrek en aggregatie methode voorhanden is. De Controledienst heeft dan ook aan deze verzekeringsondernemingen toegestaan om voor de rapportering van hun aangepaste solvabiliteitsmarge betreffende de Belgische deelgroep gebruik te maken van de aftrek en aggregatiemethode. Tevens heeft de Controledienst voor twee Belgische verzekeringsondernemingen die deel uitmaken van een buitenlandse verzekeringsgroep met verzekeringsdochterondernemingen in andere lidstaten van de Europese Unie, voor het toezicht op de aangepaste solvabiliteitsmarge van een dergelijke groep een akkoord gesloten met de Controleautoriteiten van de lidstaat waar de maatschappelijke zetel van de moederonderneming gevestigd is. Deze Belgische ondernemingen zijn dan ook vrijgesteld van de rapportering inzake de situatie van de aangepaste solvabiliteitsmarge op groepsniveau. Zij blijven echter verplicht voor zover zij aan het hoofd staan van een Belgische deelgroep van verzekeringsondernemingen, de situatie inzake de aangepaste solvabiliteitsmarge van deze deelgroep op te stellen en hierover aan de Controledienst te rapporteren. In het kader van het aanvullend toezicht op Belgische verzekeringsondernemingen die deel uitmaken van een verzekeringsgroep met verzekeringsondernemingen in andere lidstaten, heeft de Controledienst in de loop van 2001 deelgenomen aan verschillende vergaderingen met buitenlandse controleoverheden zogenaamde “Coordination committees”. Dergelijke “coordination committees” worden georganiseerd door de toezichthouder van de lidstaat van de Europese Unie waar de moederonderneming van de betrokken verzekeringsgroep haar maatschappelijke zetel heeft en gedurende dewelke de financiële situatie van de verzekeringsgroep en haar verzekeringsdochterondernemigen wordt toegelicht en besproken. Wat betreft Belgische verzekeringsondernemingen die tot een buitenlandse verzekeringsgroep behoren, is er uit deze “coordination committees” gebleken dat per 31 december 2001 de betrokken verzekeringsgroepen geen problemen kennen inzake hun aangepaste solvabiliteitssituatie op groepsniveau.

85


b.

2001 - 2002

De technische voorzieningen en rendabiliteit.

In het kader van zijn voornemen om de technische voorzieningen van alle verzekeringsondernemingen aan een toezicht te onderwerpen, heeft de Controledienst in de loop van 2002 bij een aantal ondernemingen een controle uitgevoerd van hun technische voorzieningen. Tijdens deze controles heeft de Dienst een reeks tekortkomingen vastgesteld die hij reeds bij andere ondernemingen in het verleden had waargenomen. De belangrijkste problemen betreffen : -

-

het ontbreken van geschreven richtlijnen ten behoeve van de schadebeheerders; het gebruiken van te lage openingsvoorzieningen inzake de voorziening voor te betalen schaden; het laattijdig aanpassen van de openingsvoorzieningen; het voeren van een passief beleid inzake de voorzieningen voor te betalen schaden waardoor deze voorzieningen laattijdig worden aangepast aan de recente ontwikkelingen van de desbetreffende schadedossiers; het gebruik van een methode die leidt tot te lage IBNR en IBNER voorzieningen, een probleem dat zich vooral stelt bij recent opgericht ondernemingen; een te lage voorziening voor interne beheerskosten van de schadegevallen. Meerdere ondernemingen hebben een te optimistische inschatting van de duurtijd voor de regeling van de schadegevallen waardoor ze de voorziening voor de interne beheerskosten van de schadegevallen te laag inschatten; het niet tijdig beschikken over de gegevens inzake de portefeuille aangebracht door onderschrijvers waardoor zowel de voorziening voor niet verdiende premies als de voorziening voor te betalen schaden niet of te laag worden geschat.

De Dienst heeft de betrokken ondernemingen gewezen op de vastgestelde tekortkomingen en hen verzocht dat te verhelpen. Zoals reeds aangegeven stelt de Dienst vast dat een aantal verzekeringsproducten op marktniveau reeds gedurende meerdere jaren verlieslatend zijn, het betreft de volgende categorieën : VIII. IX. XIX. XXIII. XXXII.

: : : : :

ziekte, andere collectieve overeenkomsten voertuigcasco, toerisme en zaken brand, risico’s waarop het KB van 01/02/1988 niet van toepassing is BA motorrijtuigen, andere rechtsbijstand, andere

De Dienst heeft naar aanleiding hiervan een “horizontale actie” (actie bij de verzekeringsondernemingen voor een welbepaald onderwerp) ondernomen waarbij alle verzekeringsondernemingen die een verlies hebben geleden voor één van deze categorieën, verzocht worden de maatregelen mede te delen die ze getroffen hebben of gaan nemen om de rendabiliteit van deze producten te herstellen. c.

De dekkingswaarden

Naar aanleiding van de dalingen van de beurskoersen in de loop van 2002 heeft de Controledienst het noodzakelijk gevonden om sneller een duidelijk beeld te krijgen van de situatie van de dekkingswaarden. Te dien einde werd de controle van de situatie van de dekkingswaarden opgevoerd. Op marktniveau stellen er zich geen problemen inzake dekkingswaarden zoals uit de hierna volgende tabellen blijkt.

86

2001 - 2002

-

rechtstreekse zaken leven Technische voorzieningen (euro)

-

In % van de tech. voorzieningen

73.394.623.432

75.986.674.758

103,53

77.074.443.316

77.844.672.789

101,00

30.09.2002

77.525.823.253

78.372.149.649

101,09

rechtstreekse zaken niet-leven Dekkingswaarden Bedrag (euro)


31.12.2001

17.707.813.402

19.446.800.090

109,02

31.07.2002

17.430.646.448

18.091.865.919

103,80

30.09.2002

17.650.194.791

18.187.908.846

103,05

rechtstreekse zaken arbeidsongevallen (wet 1971) Dekkingswaarden Bedrag (euro)


31.12.2001

5.618.271.245

5.995.260.040

106,71

31.07.2002

6.653.085.058

6.710.178.288

100,81

30.09.2002

6.530.703.521

6.755.185.334

103,44

aangenomen zaken leven Technische voorzieningen (euro)

-

Bedrag (euro)

31.07.2002

Technische voorzieningen (euro)

-

Dekkingswaarden

31.12.2001

Technische voorzieningen (euro)

-


Dekkingswaarden Bedrag (euro)


31.12.2001

268.796.524

312.811.468

116,70

31.07.2002

251.611.999

303.823.937

120,75

30.09.2002

249.794.490

343.752.699

137,61

aangenomen zaken niet-leven Technische voorzieningen (euro)

Dekkingswaarden Bedrag (euro)


31.12.2001

1.887.782.978

2.239.899.849

118,70

31.07.2002

1.717.406.221

2.141.229.624

124,90

30.09.2002

1.726.340.974

2.195.762.313

127,19

87


2001 - 2002

Op individueel vlak per onderneming stellen er zich wel enkele problemen. Om dit toe te lichten vermelden we in de hierna volgende tabellen het aantal ondernemingen met een tekort aan dekkingswaarden samen met hun gecumuleerd tekort aan dekkingswaarden : -

rechtstreekse zaken leven Aantal ondernemingen met een tekort aan dekkingswaarden

-

31.12.2001

6

45.285.230

31.07.2002

13

175.879.036

30.09.2002

11

100.193.279

rechtstreekse zaken niet-leven Aantal ondernemingen met een tekort aan dekkingswaarden

-

5

55.223.274

31.07.2002

14

199.669.547

30.09.2002

9

154.765.446

rechtstreekse zaken arbeidsongevallen (wet 1971)

31.12.2001

Gecumuleerd tekort aan dekkingswaarden in euro

4

30.870.280

31.07.2002

2

212.046.193

30.09.2002

1

76.999.537

aangenomen zaken leven Aantal ondernemingen met een tekort aan dekkingswaarden

-


31.12.2001

Aantal ondernemingen met een tekort aan dekkingswaarden

-



31.12.2001

0

0

31.07.2002

0

0

30.09.2002

0

0

aangenomen zaken niet-leven Aantal ondernemingen met een tekort aan dekkingswaarden


31.12.2001

4

553.253

31.07.2002

1

21.078.682

30.09.2002

0

0

Hieruit blijkt dat voor de afzonderlijke beheren “rechtstreekse zaken leven” en “rechtstreekse zaken niet-leven” tussen 31 december 2001 en 31 juli 2002 zowel het aantal ondernemingen met een tekort aan dekkingswaarden als hun gecumuleerd tekort toeneemt. Ook in het afzonderlijk beheer “arbeidsongevallen (wet 1971)” neemt het gecumuleerd tekort aan dekkingswaarden toe tussen 31 december 2001 en 31 juli 2002. Voor de periode tussen 31 juli 2002 en 30 september 2002 stellen we vast dat zowel het aantal ondernemingen met een tekort aan dekkingswaarden als hun gecumuleerd tekort aan dekkingswaarden afneemt. Tevens hebben de meeste van deze ondernemingen in de loop van het 4de kwartaal 2002 nog een aantal maatregelen getroffen, zoals kapitaalsverho-

88

2001 - 2002


gingen, het aangaan van achtergestelde leningen of het putten uit hun vrije activa om het tekort aan dekkingswaarden aan te vullen. De Controledienst heeft van één onderneming de vraag onderzocht om aandelen die nietgenoteerd worden op een gereglementeerde effectenbeurs, te mogen aanwenden als dekkingswaarden boven de reglementaire toegestane limiet van 10% van de technische voorzieningen. Na onderzoek heeft de Controledienst vastgesteld dat deze aandelen niet in een uitzonderlijke omstandigheid werden verworven, noch werd er aangetoond dat er zich uitzonderlijke omstandigheiden voordeden die de betrokken onderneming noodzaakten om deze effecten te moeten gebruiken als dekkingswaarden; de Dienst heeft dan ook de gevraagde afwijking niet toegestaan. Ook vestigt de Dienst de aandacht op de bepaling van de affectatiewaarde van effecten die niet genoteerd worden op een gereglementeerde markt in het bijzonder aandelen; volgens het algemeen reglement moet ook voor deze effecten de marktwaarde als affectatiewaarde worden aangewend (zie artikel 10 § 9, 2de lid, 4de punt van het koninklijk besluit van 22 februari 1991 houdende algemeen reglement betreffende de controle op de verzekeringsondernemingen). Vele ondernemingen behouden echter als affectatiewaarde van deze effecten de aanschaffingswaarde, wat voor de Dienst onaanvaardbaar is. De Dienst zoekt samen met de ondernemingen naar een evaluatiemethode voor niet-genoteerde waarden. d.

De organisatie

De Dienst blijft zoals in het verleden aandacht schenken aan de organisatie van de verzekeringsondernemingen. In het bijzonder wordt er op toegezien dat de bestuursorganen namelijk de raad van bestuur en de effectieve leiding of het directiecomité hun respectievelijke rol vervullen. Tevens dringt de Dienst er op aan dat de algemene vergadering van aandeelhouders of de ledenvergadering bij de onderlinge verzekeringsverenigingen ingelicht worden omtrent de toekomstplannen inzake de ontwikkelingen van de bedrijvigheid van hun onderneming en dat zij ook van de realistie van deze toekomstplannen reglematig op de hoogte worden gehouden. Verder besteedt de Dienst ook aandacht aan de collegiale werking van de effectieve leiding of het directiecomité. De Dienst stelt meerdere malen vast dat de verzekeringsonderneming in de feiten geleid wordt door slechts één persoon en dat er slechts om reglementair redenen een tweede persoon wordt vermeld als lid van de effectieve leiding. Deze tweede persoon heeft echter geen daadwerkelijke bevoegdheid, wordt meestal ook niet betrokken bij het uitstippelen van het beleid en is in vele gevallen zelfs niet op de hoogte van de doelstellingen van het gevoerde beleid. Vanzelfsprekend aanvaardt de Dienst dergelijke situaties niet. Hij vraagt de betrokken ondernemingen om dit te verhelpen en wijst de tweede persoon van de effectieve leiding op zijn verantwoordelijkheid die hij/zij loopt door het niet daadwerkelijk uitoefenen van zijn/haar taak als lid van de effectieve leiding. In het kader van het toezicht op de organisatie heeft de Dienst in de loop van 2002 bij vier verzekeringsondernemingen gevraagd om de effectieve leiding te vervangen, waartoe de betrokken ondernemingen ook zijn overgegaan. De Dienst heeft de vraag behandeld van een verzekeringsonderneming om een rechtspersoon als lid van de effectieve leiding of directiecomité te mogen aanstellen. De Dienst is bij zijn vroeger standpunt gebleven (zie jaarverslag 1998-1999, punt 7, blz. 95) en heeft deze vraag niet ingewilligd. Het gaat om een beslissing van vóór de wetswijziging. Naast de werking van de bestuursorganen, wijdt de Dienst ook veel aandacht aan het uitbouwen door de verzekeringsondernemingen van een behoorlijk systeem van interne controle en een interne audit dienst. Daarom heeft de Dienst in de loop van 2002 aan elke verzekeringsonderneming gevraagd de identiteit van haar interne auditor en een kopie van haar auditcharter en de jaarplanning van de interne audit voor het jaar 2002 over te maken. De voorwaarde dat de interne auditor op geen enkele wijze mag betrokken worden bij het operationele gebeuren, stelt bij sommige ondernemingen problemen. De Dienst houdt echter vast aan het principe dat de interne auditor onafhankelijk moet zijn en niet betrokken mag worden bij het operationeel gebeuren van de betrokken onderneming. De ondernemingen hebben zich geschikt naar deze eis.

89


2001 - 2002

Een onderneming heeft voorgesteld om de verantwoordelijke inzake de toepassing van de regeling tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld, te belasten met de opdracht van interne auditor. De Dienst stelt vast dat het opstellen en doen toepassen van procedures ter voorkoming van het witwassen van geld door de verzekeringsonderneming een wettelijke verplichting is voor de levensverzekeringsondernemingen. De Dienst leidt hieruit af dat deze verrichtingen dan ook behoren tot de werking van het bedrijf, die geaudit moeten worden zoals alle andere verrichtingen van de betrokken onderneming. De Dienst is dan ook van oordeel dat de opdracht van interne audit niet kan toevertrouwd worden aan de verantwoordelijke voor het witwassen van geld en heeft bijgevolg het voorstel van de verzekeringsonderneming niet aanvaard. e.

Erkende commissarissen

Wat betreft de samenwerking met de erkende commissarissen heeft de Dienst in meerdere dossiers een behoorlijke medewerking verkregen van de erkende commissaris. Toch moet de Dienst er bij sommige erkende commissarissen nog op wijze dat hun taak verder gaat dan deze opgelegd door het wetboek van vennootschappen. De Dienst moet regelmatig aan de erkende commissarissen bijkomende inlichtingen vragen en ook stelt hij vast dat slechts een beperkt aantal erkende commissarissen uit eigen beweging contact opnemen om problemen van de betrokken verzekeringsonderneming te komen melden of toelichten. De Dienst heeft in de loop van 2002 drie erkende commissarissen op ernstige tekortkomingen in de uitoefening van hun mandaat gewezen. De belangrijkste vastgestelde tekortkomingen betreffen : de waarderingsregels, de organisatie zowel adminstratief als boekhoudkundig en het bijhouden van het register van de doorlopende inventaris van dekkingswaarden. In het bijzonder heeft de Dienst vastgesteld dat het uiterst moeizaam is om te achterhalen welke criteria de ondernemingen gebruikt hebben voor de waardering van de elementen van de jaarrekening zoals inzake het boeken van duurzame waardeverminderingen op effecten. Ook het melden van organisatorische moeilijkheden bij de betrokken ondernemingen is een onderwerp dat eerder stiefmoederlijk wordt behandeld door de erkende commissarissen. Het nazicht dat het register van de doorlopende inventaris van de dekkingswaarden overeenkomstig de reglementering wordt bijgehouden, wordt door de Dienst aanzien als één van de zeer belangrijke opdrachten voor de erkende commissarissen daar hierop het voorrecht van de verzekeringsnemers en de schadelijders op de dekkingswaarden stoelt.

90

2001 - 2002

C.

De juridische aspecten

DE JURIDISCHE ASPECTEN

1. De Belgische wetgeving In 2002 werden in verschillende domeinen waarvoor de Dienst bevoegd is wetgevende teksten en reglementeringen aangenomen. De structuur van de toezichthouders van de financiële diensten werd hervormd en de weg is open voor een toenadering tussen de Controledienst voor de Verzekeringen en de Commissie voor het Bank- en Financiewezen. Terzelfdertijd werden ook de beroepsmogelijkheden tegen beslissingen van beide instellingen aangepast en eenvormig gemaakt. De regels die van toepassing zijn op de verplichte BA-motorrijtuigenverzekering werden gewijzigd en ondermeer aangevuld met een aantal bepalingen ter omzetting van de “vierde richtlijn auto”. Eind 2002 werd de hervorming van het vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen als onderdeel van een programmawet goedgekeurd. De hervorming van de aanvullende pensioenen voor de werknemers wordt tegen begin 2003 verwacht. a.

Hervorming Financieel toezicht

Een eerste wet van 2 augustus 2002 hervormt op een grondige wijze het toezicht op de financiële markten en de financiële instellingen 5. In het kader daarvan werd het institutioneel en organisatorisch kader van de Commissie voor het Bank en Financiewezen (CBF) en de Controledienst voor de Verzekeringen in belangrijke mate gewijzigd en op elkaar afgestemd. Evenzo werd in een toenadering voorzien tussen beide instellingen onderling en t.a.v. de Nationale Bank van België. Bij een tweede wet van dezelfde datum werden de verhaalmiddelen tegen de beslissingen van de Controledienst en van de CBF geharmoniseerd 6.

5 6

Wet van 2 augustus 2002 betreffende het toezicht op de financiële sector en de financiële diensten (B.S. van 4 september 2002). Wet van 2 augustus 2002 tot aanvulling, inzake de verhaalmiddelen tegen de beslissingen van de minister, de CBF, de CDV en de marktondernemingen, alsook inzake de tussenkomst van de CBF en van de CDV voor de strafgerechten, van de wet van 2 augustus 2002 betreffende het toezicht op de financiële sector en de financiële diensten en tot wijziging van verschillende andere wetsbepalingen (B.S. van 4 september 2002).

91


b.

BA-motorrijtuigenverzekering

1.

Minimumtarief - Bonus-malus

2001 - 2002

7

Volgens de interpretatieve Mededeling van de Europese Commissie inzake het vrij verrichten van diensten en het algemeen belang in het verzekeringsbedrijf, was de handhaving van een verplicht tariferingsmechanisme in strijd met de Derde Verzekeringsrichtlijnen. Voor België had dat als gevolg dat enerzijds de regels inzake het minimumtarief en anderzijds het verplichte a posteriori personalisatiestelsel, beter bekend onder de naam “bonusmalus”, dienden te verdwijnen. De opheffing van het verplichte bonus-malusstelsel betekent evenwel niet dat de verzekeringsondernemingen de premies niet meer zullen kunnen differentiëren in functie van de werkelijke schadefrequentie van hun verzekerden. Wel wordt terzake aan de ondernemingen een grotere vrijheid toegekend. De nieuwe regeling voorziet in een informatieverplichting t.a.v. de verzekeringsnemer. Enerzijds moet de verzekeringsonderneming hem inlichten over het aangewende mechanisme. Anderzijds wordt in een minimuminformatie over de schadefrequentie voorzien in de gevallen dat de verzekeringnemer van verzekeraar wenst te veranderen. 2.

Wet “Monfils” 8,

De wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen werd in de loop van 2002 tweemaal gewijzigd. Een eerste maal door de wet “Monfils”, die wijzigingen van diverse aard heeft aangebracht en een tweede maal in het kader van de omzetting van de vierde richtlijn auto. De wet “Monfils” richt het langverwachte en reeds druk bediscussieerde Tariferingsbureau op in de schoot van het Gemeenschappelijk Motorwaarborgfonds dat de huidige pool voor zware risico’s zal vervangen. Dat bureau, paritair samengesteld uit vertegenwoordigers van de verbruikers en van de verzekeraars zal een tarifering uitwerken voor die risico’s waarvoor op de markt geen dekking meer kan worden gevonden tenzij tegen een zeer hoge premie. Het effectief verzekeren van die risico’s zal door de verzekeringsmaatschappijen zelf gebeuren. De resultaten van het beheer van dit soort risico’s zullen echter globaal over de volledige autoverzekeringsmarkt worden verspreid. Vooraleer het Tariferingsbureau effectief van start zal kunnen gaan dienen nog verschillende punten geregeld te worden, o.a. de samenstelling van het bureau en een aantal technische regels inzake het beheer van die risico’s. Naast de oprichting van het Tariferingsbureau voert de wet een regeling in ter bestrijding van de steeds groter wordende plaag van de niet-verzekering. Het Waarborgfonds wordt ook hier een rol toegekend in de opsporing van niet-verzekerde chauffeurs. Tenslotte worden de regels inzake opzegging van verzekeringsovereenkomsten na schade gewijzigd. De verlenging van de opzegtermijnen zou het zoeken naar een nieuwe verzekeraar moeten vergemakkelijken.

7

8

92

Koninklijk besluit van 16 januari 2002 tot wijziging van het koninklijk besluit van 22 februari 1991 houdende algemeen reglement betreffende de controle op de verzekeringsondernemingen en van het koninklijk besluit van 14 december 1992 betreffende de modelovereenkomst voor verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen (B.S. van 14 februari 2002) Wet van 2 augustus 2002 tot wijziging van de wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen en tot wijziging van de artikelen 29 en 31 van de wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst (B.S. van 30 augustus 2002).


2001 - 2002

3.

Vierde richtlijn auto 9.

Ter omzetting van de “vierde richtlijn auto” werden een aantal nieuwe bepalingen aan de wet van 1989 toegevoegd. Voor een bespreking van de richtlijn zelf wordt verwezen naar het jaarverslag 1999-2000 van de Controledienst. De richtlijn beperkt zich tot het opleggen van een aantal nieuwe verplichtingen aan de verzekeringsondernemingen met betrekking tot verkeersongevallen die zich voordoen buiten de lidstaat van woonplaats van het slachtoffer. In de Belgische wetgeving werd aan die nieuwe regels een ruimer toepassingsveld toegekend : ze zijn met name ook van toepassing bij ongevallen die zich in België voordoen met Belgische slachtoffers. Op die manier kunnen Belgische slachtoffers van verkeersongevallen in België ook genieten van de nieuwe waarborgen, bv. voor wat betreft vergoedingstermijnen. Teneinde de afwikkeling van schadegevallen te vergemakkelijken verplicht de wet voortaan dat elke verzekeringsonderneming een “schaderegelaar” moet aanwijzen in alle andere lidstaten van de Europese Ruimte. De schaderegelaar vergaart alle nodige inlichtingen met betrekking tot vorderingen en kan de onderneming vertegenwoordigen ten aanzien van de schadelijders, ook voor de rechter. De wet bevat ook een gedetailleerde regeling inzake te volgen vergoedingstermijnen, die gepaard gaat met een aantal sancties. De taken van het in de richtlijn genoemde “voorlichtingscentrum” en “schadevergoedingsorgaan” worden toevertrouwd aan het Gemeenschappelijk Motorwaarborgfonds. Sinds 1997 is het Fonds reeds belast met het bijhouden van registers met een aantal gegevens over autoverzekeringen zodat het die nieuwe taken als “voorlichtingscentrum” zonder veel problemen zal kunnen uitoefenen. Ook de taken van het “schadevergoedingsorgaan” liggen in de lijn van hetgeen het Motorwaarborgfonds nu reeds doet. Het moet ervoor zorgen dat het slachtoffer zijn schadevergoeding zo snel mogelijk kan bekomen, zelfs indien de verzekeraar van de aansprakelijke hem zijn medewerking onthoudt. c.

Arbeidsongevallenverzekering

10

Tengevolge van de aanpassing in 2001 van de Belgische wetgeving inzake arbeidsongevallenverzekering werd de controlewet van toepassing voor wat betreft het prudentieel toezicht op de arbeidsongevallenverzekeraars en werd dat toezicht toevertrouwd aan de Dienst. Een aantal bepalingen van het algemeen reglement dienden echter nog te worden aangepast aan die nieuwe situatie. Zo was het ondermeer wenselijk in een afzonderlijk beheer “arbeidsongevallen” te voorzien. Verder werden ook een aantal eerder technische kwesties geregeld en werd de voorgeschreven inhoud van het toelatingsdossier uitgebreid. Tenslotte was het ook noodzakelijk het koninklijk besluit betreffende de jaarrekeningen aan te passen.

9 10

Wet van 22 augustus 2002 houdende diverse bepalingen betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen (B.S. van 17 september 2002). Koninklijk besluit van 16 januari 2002 tot wijziging, wat de arbeidsongevallenverzekeringen betreft, van het koninklijk besluit van 22 februari 1991 houdende algemeen reglement betreffende de controle op de verzekeringsondernemingen en het koninklijk besluit van 17 november 1994 betreffende de jaarrekening van verzekeringsondernemingen (B.S. van 14 februari 2002).

93


d.

2001 - 2002

Vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen 11

Net als voor de werknemers (wetsontwerp inzake de aanvullende pensioenen, waarvan de goedkeuring in de loop van de eerste maanden van 2003 wordt verwacht) werd de wettelijke regeling betreffende het aanvullend pensioen voor zelfstandigen volledig hervormd. Deze hervorming streeft ernaar om ook voor zelfstandigen de opbouw van een aanvullende pensioen te democratiseren door de toetreding tot de aanvullende sociale pensioenovereenkomsten aan te moedigen en de actueel bestaande verschillende regimes inzake aanvullend pensioen te harmoniseren. Daarbij heeft de wetgever erover gewaakt dat de huidige regimes voor bepaalde beroepsgroepen niet in het gedrang worden gebracht. Vandaag kunnen de zelfstandigen enkel toetreden tot het VAPZ (vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen) via de sociale verzekeringskassen, terwijl voor een aantal specifieke beroepsgroepen (geneesheren, tandartsen, apothekers, notarissen, advocaten en gerechtsdeurwaarders) zowel het VAPZ als hun eigen voordelige regeling openstaat. Die verschillende regimes worden nu geharmoniseerd en in éénzelfde wettelijk kader ondergebracht. Net als vandaag gebeurt de opbouw van een aanvullend pensioen op vrijwillige basis : de zelfstandige wordt niet verplicht een pensioenovereenkomst te sluiten, noch de bijdragen gedurende zijn gehele loopbaan te storten. Hij heeft de vrije keuze tussen het aangaan van een gewone pensioenovereenkomst of van een sociale pensioenovereenkomst. Aan de sociale pensioenovereenkomst dient een solidariteitsstelsel te zijn verbonden. Het luik solidariteit maakt integraal deel uit van de pensioenovereenkomst zodat de voordelige fiscale behandeling ook voor dit luik geldt. Net als in het kader van de tweede pensioenpijler voor de werknemers wordt ook hier een zekere garantie ingebouwd: bij pensionering heeft de aangeslotene recht op het deel van de gedane stortingen dat niet werd verbruikt voor de dekking van het overlijdensrisico vóór pensionering en voor de solidariteitsprestaties. Deze waarborg wordt verstrekt door de pensioeninstelling. Aangezien een aantal uitvoeringsbesluiten nog dienen te worden uitgewerkt, treedt de nieuwe regeling pas op 1 januari 2004 in werking. Die uitvoeringsbesluiten hebben niet enkel betrekking op het sociale luik. Ook op prudentieel vlak zal het toepassingsgebied van de controlewet van 9 juli 1975 moeten worden uitgebreid tot alle aanvullende pensioenkassen voor zelfstandigen.

11

94

Programmawet van 24 december 2002 (titel II, hoofdstuk 1, afdeling 4 betreffende de aanvullende pensioenen voor zelfstandigen) (B.S. van 31 december 2002).

2001 - 2002


2. De Europese wetgeving a.

Solvabiliteitsmarge

12 13

Twee nieuwe Europese richtlijnen, één voor leven en één voor niet-leven voeren wijzigingen door aan de regels inzake de solvabiliteitsmarge. Het gaat om minimumvereisten. De lidstaten kunnen bijgevolg strengere regels opleggen. De belangrijkste nieuwigheden worden hierna samengevat. Een aantal wijzigingen betreffen de elementen die kunnen worden aangevoerd om de solvabiliteitsmarge samen te stellen. Zo wordt het fonds voor toekomstige toewijzingen of de winstreserves aanvaard als element van de solvabiliteitsmarge. Een aantal elementen worden niet langer aanvaard of worden afgebouwd (latente meerwaarden door overschatting van het passief, suppletiebijdragen, toekomstige winsten). Andere elementen worden beperkt zoals het niet-volstorte gedeelte van het kapitaal. Ook aan de berekening van de samen te stellen marge worden een aantal aanpassingen doorgevoerd. Voor de takken 11, 12 en 13 wordt zowel het premie-incasso als de schadelast met 50% verhoogd. De basisbedragen waarop het kleinste percentage wordt berekend wordt opgetrokken tot 50 miljoen euro voor de premies en tot 35 miljoen euro voor de schaden (momenteel 10 miljoen en 7 miljoen euro). De vereiste solvabiliteitsmarge mag niet meer dalen tegenover het vorige boekjaar dan verhoudingsgewijs met de evolutie van de technische voorzieningen voor te betalen schaden. Voor de activiteit levensverzekeringen kan als nieuw worden aangemerkt dat ook voor producten verbonden met beleggingsfondsen een beperkte vereiste solvabiliteitsmarge moet worden samengesteld wanneer de beheerskosten binnen een periode van vijf jaar of minder kunnen worden aangepast. Verder worden een aantal absolute minima van het waarborgfonds verhoogd. Enkel voor tak 17, rechtsbijstand, is de verhoging belangrijk te noemen, namelijk van 625 duizend euro tot 2 miljoen euro. De minima worden ook gekoppeld aan het indexcijfer van de Europese consumptieprijzen. De controleoverheden worden bijkomende macht toegekend om preventief op te treden wanneer zij van oordeel zijn dat de rechten van verzekeringsnemers of verzekerden in het gedrang komen. Zo kan een financieel saneringsplan worden geëist, zelfs wanneer strikt genomen aan de vereisten van de solvabiliteitsmarge is voldaan. Ook kan anticipatief een bijkomende vereiste solvabiliteitsmarge worden geëist, wanneer naar de toekomst toe moeilijkheden op dit vlak kunnen worden vermoed. Tevens kan men alle elementen die opgenomen worden in de beschikbare solvabiliteitsmarge lager waarderen. Tenslotte kan ook de kwaliteit van de herverzekering en herverzekeraars in aanmerking worden genomen bij het bepalen van de marge. In de richtlijnen is in een overgangsperiode van maximum 7 jaar voorzien. De lidstaten kunnen die termijn wel verkorten. Deze richtlijnen moeten uiterlijk tegen 20 september 2003 omgezet worden in de Belgische wetgeving en in werking treden voor de controle van de jaarrekeningen die op 1 januari 2004 of in de loop van 2004 aanvangen.

12

13

Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad van 5 maart 2002 tot wijziging van Richtlijn 79/267/EEG van de Raad op het gebied van de solvabiliteitsmargevereisten voor levensverzekeringsondernemingen (2002/12/EG) (PB L77/11 van 20 maart 2002). Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad van 5 maart 2002 tot wijziging van Richtlijn 73/239/EEG van de Raad op het gebied van de solvabiliteitsmargevereisten voor schadeverzekeringsondernemingen (2002/13/EG) (PB L77/17 van 20 maart 2002).

95


b.

Verkoop op afstand van financiële diensten

2001 - 2002

14

Financiële diensten zijn omwille van hun immaterieel karakter bijzonder geschikt voor verkoop op afstand. Naast het invoeren van een wettelijk kader, beoogt de richtlijn via beschermende maatregelen het vertrouwen van de consument in het gebruik van nieuwe technieken voor het kopen op afstand, zoals de elektronische handel, te versterken. Een overeenkomst op afstand wordt gekenmerkt door het gebruik van technieken voor communicatie op afstand (briefwisseling, telefoon, fax, internet, ...) en het feit dat de aanbieder en de consument niet gelijktijdig aanwezig zijn De richtlijn bevat een aantal minimumvereisten die er moeten voor zorgen dat de consument voldoende wordt ingelicht over de dienst, zowel vóór het sluiten van de overeenkomst als tijdens de looptijd ervan. Naast die minimumvereisten blijven de informatievereisten die in de bijzondere verzekeringsrichtlijnen zijn voorzien, onverkort van toepassing. Verder wordt in een herroepingsrecht voorzien : de verbruiker beschikt over 14 dagen voor schadeverzekeringen en 30 dagen voor levensverzekeringen om zonder vergoeding of opgave van redenen het contract te herroepen. De richtlijn kent dat recht wel niet toe in enkele specifieke gevallen zoals bijvoorbeeld reis- en bagageverzekeringen. In de richtlijn worden ten slotte een aantal maatregelen voorzien om de verbruiker te beschermen tegen ongevraagde diensten of mededelingen. De richtlijn moet zijn omgezet in Belgisch recht tegen 9 oktober 2004. c. Levensverzekering

15

In deze coördinatierichtlijn werden alle geldende richtlijnen, ook de nieuwe i.v.m. de solvabiliteitsmarge (zie onder punt a)) samengebracht. De richtlijn kadert in het streven van de Europese Commissie naar een vereenvoudiging van de Europese wetgeving. De richtlijn zou dan ook de Europese reglementering inzake levensverzekeringen doorzichtiger, coherenter, begrijpelijker en makkelijker toepasbaar moeten maken. Een gelijkaardige richtlijn mag ook verwacht worden voor de wetgeving inzake de nietlevensverzekeringen.

14

15

96

Richtlijn 2002/65/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 september 2002 betreffende de verkoop op afstand van financiële diensten aan consumenten en tot wijziging van de Richtlijnen 90/619/EEG, 97/7/EG en 98/27/EG van de Raad (PB L271/16 van 9 oktober 2002). Richtlijn 2002/83/EG van het Europees Parlement en de Raad van 5 november 2002 betreffende levensverzekering (PB L345/1 van 19 december 2002).

2001 - 2002

d. Verzekeringsbemiddeling


16

Op 30 september 2002 heeft de Raad van Ministers van de Europese Gemeenschap de Richtlijn betreffende verzekeringsbemiddeling goedgekeurd. De nieuwe Richtlijn vervangt de Richtlijn van de Raad van 13 december 1976 houdende maatregelen ter bevordering van de daadwerkelijke uitoefening van het recht van vestiging en het vrij verrichten van diensten voor de werkzaamheden van verzekeringsagent en assurantiemakelaar en houdende met name overgangsmaatregelen voor deze werkzaamheden. Deze Richtlijn heeft de grondslagen gelegd voor het vrij verkeer van verzekeringstussenpersonen binnen Europa. De nieuwe Richtlijn biedt de mogelijkheid om deze vrijheid verder te realiseren. Het is vooral ten tijde van het Belgisch voorzitterschap van de Europese Raad dat de werkzaamheden ter voltooiïng van de Richtlijn de meeste vooruitgang hebben geboekt. De huidige Belgische wetgeving terzake staat in feite veel verder dan deze van de overige lidstaten. De Belgische ervaring op het domein van de toegang tot het beroep van verzekeringstussenpersoon heeft aldus de Europese wetgever kunnen inspireren. De Richtlijn keurt het principe van de inschrijving in een register goed en dit met het oog op de toegang tot het beroep van verzekeringsbemiddelaar. Dit register wordt bijgehouden door de bevoegde autoriteit van de lidstaat van herkomst. Deze laatste kan zich laten bijstaan door de beroepsorganisaties aan wie zij de nodige bevoegdheden terzake verleent. De personen welke advies geven inzake verzekeringen zonder daarbij tot de sluiting van een verzekeringsovereenkomst over te gaan en de personen welke een andere hoofdberoepswerkzaamheid hebben dan verzekeringsbemiddeling en waarvan de overeenkomsten die zij te koop aanbieden voldoen aan de voorwaarden opgesomd in artikel 1 van de Richtlijn, vallen buiten het toepassingsgebied van de Richtlijn. Om ingeschreven te worden, dient de tussenpersoon te voldoen aan de voorwaarden inzake beroepskennis, betrouwbaarheid en vereiste financiële draagkracht. Hij dient een beroepsaansprakelijkheidsverzekering te onderschrijven. Het is elke lidstaat toegelaten om strengere regels uit te vaardigen dan deze vermeld in de Richtlijn. De Richtlijn voorziet in een systeem van kennisgeving van vestiging en vrije dienstverrichting in een andere lidstaat. Aan het niet naleven van de verplichtingen welke voortvloeien uit de Richtlijn zijn sancties verbonden. De lidstaten wisselen informatie uit in verband met de verzekeringstussenpersonen en leggen de procedures vast in verband met het indienen van klachten tegen deze tussenpersonen. De lidstaten moedigen tevens de invoering van procedures voor buitengerechtelijke geschillenbeslechting aan. De verzekeringstussenpersoon is ertoe gehouden om, voor de sluiting van een eerste overeenkomst, aan zijn klant alle informatie mee te delen waarvan sprake in artikel 12 van de Richtlijn.

16

Richtlijn 2002/92/EG van het Europees Parlement en de Raad van 9 december 2002 betreffende verzekeringsbemiddeling (PB L 9 van 15 januari 2003).

97


2001 - 2002

Bovendien deelt hij de klant het volgende mee : - dat hij adviseert op grond van een onpartijdige analyse van de op de markt verkrijgbare verzekeringsovereenkomsten. Hij geeft daarbij de elementen aan waarop zijn advies is gebaseerd. Het advies dient, behoudens uitzonderingen, schriftelijk te gebeuren; ofwel - dat hij de verplichting heeft om uitsluitend met één of meer verzekeringsondernemingen zaken te doen; ofwel - dat hij geen contractuele verplichting heeft om uitsluitend met één of meer verzekeringsondernemingen zaken te doen; in dat geval deelt hij op vraag van de klant de namen mee van de verzekeringsondernemingen waarmee hij zaken doet of kan doen. De Richtlijn moet worden omgezet in het nationaal recht van de verschillende lidstaten voor 15 januari 2005.

98

2001 - 2002


3. De juridische controle a.

De overdrachten

De Controledienst moet vooraf de overdrachten door Belgische verzekeringsondernemingen van de rechten en verplichtingen die voortvloeien uit verzekeringsovereenkomsten, goedkeuren. Indien de maatschappelijke zetel van de overnemende verzekeringsonderneming in een Lidstaat van de Europese Gemeenschap gelegen is, moet de toezichthouder van de overnemende verzekeraar voorafgaandelijk meedelen dat deze laatste beschikt over de vereiste solvabiliteitsmarge. Tevens moeten de toezichthouders van de Lidstaten waar de risico’s gelegen zijn, instemmen met de overdracht. In 2002 behandelde de Controledienst 17 dergelijke overdrachtdossiers, overdrachten ingevolge fusies inbegrepen. Ingevolge deze fusies verdwenen 5 verzekeringsondernemingen naar Belgisch recht, twee verzekeringsondernemingen verzaakten aan hun toelatingen, terwijl drie nieuwe verzekeringsondernemingen werden toegelaten. Daarnaast volgt de Controledienst eveneens de overdrachten door verzekeringsondernemingen die in een EG - land gevestigd zijn en waarbij Belgische risico’s betrokken zijn, op en staat hij in voor de publicatie ervan in het Belgisch Staatsblad. b.

De toelatingen

De vier gemeenschappelijke kassen voor arbeidsongevallen, die op het ogenblik van de inwerkingtreding van de wet van 10 augustus 2001 houdende de aanpassing van de arbeidsongevallenverzekering aan de Europese richtlijnen betreffende de directe verzekering met uitzondering van de levensverzekering, nog niet over een toelating beschikten, werden inmiddels bij koninklijk besluit toegelaten. Ingevolge het koninklijk besluit van 30 april 1999 betreffende het statuut en de controle der maatschappijen voor onderlinge borgstelling, oefent de Controledienst ook het toezicht uit op deze ondernemingen. De op het ogenblik van inwerkingtreding actieve maatschappijen beschikten over een voorlopige toelating doch moesten een aanvraag tot definitieve toelating indienen indien zij verder borgstellingsovereenkomsten wilden afsluiten of aanbieden. Drie maatschappijen werden in 2002 definitief toegelaten. Eén maatschappij verdween ingevolge een fusie door overneming.

4. De klachten a.

Definities

De verzekeringstakken zijn opgesomd in bijlage I van het koninklijk besluit van 22 februari 1991 houdende algemeen reglement betreffende de controle op de verzekeringsondernemingen. Sommige takken werden echter gehergroepeerd. Verder werd er nog een rubriek “diversen” aan toegevoegd waarin de aanvragen ondergebracht zijn die betrekking hebben op alle verzekeringstakken of op geen enkele daarvan, alsmede die met betrekking tot het verzekeringsrecht in het algemeen en tot de materies die niet onder de bevoegdheid van de Dienst vallen. Het motief van de klacht wordt niet onderzocht wanneer het gaat om een dossier inzake een materie die niet onder de bevoegdheid van de Controledienst valt, of wanneer de klager de beweegreden van zijn klacht niet preciseert in zijn brief en geen enkel gevolg geeft aan het hem toegestuurde verzoek om zijn klacht toe te lichten.

99


2001 - 2002

In de rubriek tussenpersoon werden de klachten ondergebracht betreffende de verzekeringstussenpersonen aangaande hun tussenkomst bij de sluiting van het contract, bij het innen van de premies of bij de opzegging van het contract, alsmede de klachten over het door hen gevoerde schadebeheer. Ook bevat deze rubriek klachten die gaan over het feit dat een tussenpersoon niet ingeschreven is of dat zijn inschrijvingsnummer niet is vermeld, en over zijn professionele betrouwbaarheid en beroepspraktijken. De vragen in verband met de commissielonen en de exclusiviteitsbanden tussen een toegelaten verzekeringsonderneming en een tussenpersoon ressorteren niet onder de bevoegdheid van de Controledienst. Onder het motief totstandkoming van het contract worden de klachten gegroepeerd die met name de door de maatschappij gevoerde publiciteit, het verzekeringsvoorstel of de verzekeringsaanvraag, de voorlopige dekking, de datum van afsluiting of inwerkingtreding van het contract, de geldigheid en het bewijs ervan, de samenloop van verzekeringen, de medeverzekering, de “moeilijk te plaatsen” risico’s, de groene kaart in de BA-motorrijtuigenverzekering, de contractovername of de inning van de eerste premie in de levensverzekering betreffen. Met de voorwaarden van het contract worden alle betwistingen met betrekking tot de interpretatie, de toepassing of de wijziging van de algemene en bijzondere voorwaarden van het contract bedoeld, buiten elk schadegeval. Onder premie dient de premieberekening te worden verstaan (tarief, indexaanpassing, kosten en taksen, bijpremie, variabele premie, opsplitsing, ...), de aanpassing van de premie als gevolg van een wijziging van het risico, van een tariefwijziging of van het opnieuw in werking stellen van het contract, de betaling van de premie door de verzekeringnemer, de terugbetaling van het niet opgeslorpte premiegedeelte na opzegging of van een niet verschuldigde premie, alsook de minimumfinanciering in de levensverzekering. De rubriek prestaties van de verzekeraar bij de verwezenlijking van het risico bevat de klachten met betrekking tot de tussenkomst van de verzekeringsmaatschappij bij een schadegeval (toepassing van de algemene en bijzondere voorwaarden, te trage afwikkeling, bedrag van de prestatie, weigering tot tussenkomst). Daarnaast zijn er ook de betwistingen met betrekking tot de expertise, de arbitrage, de medeverzekering, het verhaal van de verzekeraar en de verdediging van de belangen van de verzekerde. De andere prestaties van de verzekeraar omvatten de afkoop van het contract, de winstdeling, de overdracht van de reserves in de levensverzekering, de verworven prestaties in de groepsverzekering, de aflevering van het bonus-malusattest in de BA-motorrijtuigenverzekering, enz. Onder het motief schorsing en einde van het contract worden de geschillen samengebracht die ontstaan naar aanleiding van de schorsing van het contract of van de waarborg, van de opzegging of de vernietiging van het contract, van de vereffening van de onderneming, alsook de klachten met betrekking tot het RSR-bestand (Risques Spéciaux - Speciale Risico’s) dat beheerd wordt door het Economisch Samenwerkingsverband Datassur. Ten slotte worden de verzoeken om administratieve inlichtingen met betrekking tot de verzekeringsondernemingen en de tussenpersonen geklasseerd onder het motief andere. Wanneer de klager na afloop van het onderzoek door de Controledienst wordt verwezen naar de rechterlijke macht, valt de oplossing van de klacht onder de uitsluitende bevoegdheid van de hoven en rechtbanken. Voor het merendeel gaat het hier om klachten rond aangelegenheden zoals de kwestie van het schadebedrag of van de aansprakelijkheid voor het schadegeval. Daarnaast betreft het ook dossiers waarin de Controledienst van mening is dat de klacht gegrond is, maar de verzekeringsonderneming of de verzekeringstussenpersoon weigeren zich gewonnen te geven. Onder de rubriek valt buiten de bevoegdheid van de Dienst worden de aanvragen gegroepeerd die bijvoorbeeld betrekking hebben op de beroepsaansprakelijkheid van de deskundigen of de advocaten, alsmede die in verband met de bestanden die beheerd worden door het ESV Datassur. Wanneer de vraag van een klager onder de bevoegdheid van een andere instantie ressorteert dan die van de Controledienst wordt het dossier doorgestuurd naar de bevoegde autoriteit. Dit kan bijvoorbeeld het Fonds voor Arbeidsongevallen zijn of het Bestuur Handelsbeleid van het Ministerie van Economische Zaken wanneer het gaat om handelspraktijken zoals bedoeld in de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument. Het dossier wordt zonder gevolg geklasseerd wanneer de klacht ter inlichting wordt ingediend of de klager te weinig gegevens aan de Controledienst heeft verstrekt om een onderzoek van zijn klacht mogelijk te maken, en niet heeft geantwoord op het aan hem gerichte verzoek om bijkomende informatie.

100


2001 - 2002

b. Commentaar Het aantal vragen dat de Controledienst in 2002 heeft ontvangen, is constant gebleven ten opzichte van het jaar 2001. Te vermelden valt dat dit jaar nog, de klachtenstatistieken geen rekening houden met de algemene vragen om inlichtingen in verband met de toepassing van de wet betreffende de verzekeringsbemiddeling, namelijk 153 dossiers in 2002. 1. Oorsprong van de klachten 2000

2001

Aantal

%

Aantal

2002 %

Aantal

%

Verzekeringnemers, verzekerden, begunstigden, benadeelde derden

950

60,94%

894

58,47%

920

60,13%

Verzekeringstussenpersonen en beroepsverenigingen van tussenpersonen

309

19,82%

352

23,02%

286

18,69%

Organisaties (consumenten, automobielclubs, beroepsverenigingen, ...)

26

1,67%

22

1,44%

13

0,85%

Verzekeringsondernemingen

33

2,12%

36

2,35%

55

3,59%

129

8,27%

104

6,80%

132

8,63%

38

2,44%

45

2,94%

31

2,03%

74

4,75%

76

4,97%

93

6,08%

Advocaten, notarissen, bedrijfsrevisoren Ministeries Andere TOTAAL

Tabel 49.

1559 100,00%

1529 100,00%

1530 100,00%

Klachten onderverdeeld naar de hoedanigheid van de klager

18,69%

Verzekeringnemers, verzekerden, begunstigden, benadeelde derden Verzekeringstussenpersonen en beroepsverenigingen van tussenpersonen Advocaten, notarissen, bedrijfsrevisoren 8,63%

Andere Verzekeringsondernemingen 6,08% 3,59% 60,13% 2,03% 0,85%

Ministeries Organisaties (consumenten, automobielclubs, beroepsverenigingen, ...)

Grafiek 38. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2002 volgens de hoedanigheid van de klager

Het percentage vragen afkomstig van de verzekeringsondernemingen stijgt. Ook het percentage vragen van met name de buitenlandse toezichthoudende autoriteiten, de deskundigen of de politie-instanties neemt toe. Het aantal dossiers dat werd ingediend door de verzekeringstussenpersonen is daarentegen sterk verminderd ten opzichte van het jaar 2001.

101


2.

2001 - 2002

Partijen in het geding

Ondernemingen

15,82% 67,84%

Verzekeringstussenpersonen Niet gespecifieerd Andere niet gecontroleerd 12,48%

0,59%

Buitenlandse verz. ondernemingen Regelingsbureaus

1,11% 1,63% 0,52%

Underwriters

Grafiek 39. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2002 volgens de hoedanigheid van de partij in het geding

De klachten tegen de toegelaten verzekeringsondernemingen blijven afnemen (1.038 tegen 1.060 in 2001), maar de stijgende trend van het aantal vragen dat betrekking hebben op de verzekeringstussenpersonen, zet zich door (242 tegen 216 in 2001).

3.

Betrokken verzekeringstakken 2000 Aantal

Ongevallen, ziekte (t. 1 en 2)

2001 %

Aantal

2002 %

Aantal

%

144

9,24%

122

7,98%

84

5,49%

74

4,75%

62

4,05%

81

5,29%

1

0,06%

3

0,20%

2

0,13%

Brand, natuurevenementen en andere schade aan goederen (t. 8 en 9)

202

12,96%

207

13,54%

216

14,12%

BA-motorrijtuigen, BA- zee- en binnenschepen, ... (t. 10, 11, 12)

344

22,07%

320

20,93%

327

21,37%

68

4,36%

60

3,92%

62

4,05%

3

0,19%

0

0,00%

4

0,26%

Voertuigcasco, casco zee- en binnenschepen, ... (t. 3, 4, 5, 6) Vervoerde goederen (t. 7)

Algemene BA (t. 13) Krediet, borgtocht (t. 14 en 15) Diverse geldelijke verliezen (t. 16) Rechtsbijstand (t. 17) Hulpverlening (t. 18) Levensverzekeringen, ... (t. 21 tot 29) Andere TOTAAL

Tabel 50.

102

39

2,50%

40

2,62%

43

2,81%

136

8,72%

106

6,93%

123

8,04%

25

1,60%

22

1,44%

16

1,05%

265

17,00%

276

18,05%

284

18,56%

258

16,55%

311

20,34%

288

18,82%

1559 100,00%

Klachten onderverdeeld naar verzekeringstak

1529 100,00%

1530 100,00%


2001 - 2002

5,49%

8,04%

BA-motorrijtuigen, BA- zee- en binnenschepen, ... (t. 10, 11, 12) Levensverzekeringen, ... (t. 21 tot 29) Brand, natuurevenementen en andere schade aan goederen (t. 8 en 9) Ongevallen, ziekte (t. 1 en 2)

5,29% 4,05%

14,12%

2,81% 1,05% 0,13% 0,26%

Rechtsbijstand (t. 17) Voertuigcasco, casco zee- en binnenschepen, ... (t.3, 4, 5, 6) Algemene BA (t. 13) Diverse geldelijke verliezen (t. 16)

18,82%

Hulpverlening (t. 18) 18,56%

Vervoerde goederen (t. 7) Krediet, borgtocht (t. 14 en 15) Andere

21,37%

Grafiek 40. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2002 volgens de verzekeringstak

De burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen vormt zoals voorheen de hoofdmoot van de klachten. De sterkste toename van de klachten situeert zich in het domein van de verzekering materiële schade motorrijtuigen. Daarentegen wordt een forse daling vastgesteld van de verzoeken met betrekking tot de verzekeringen ongevallen en ziekte.

4.

Motieven van de klachten 2000 Aantal

2001 %

Aantal

2002 %

Aantal

%

Niet onderzocht

110

7,06%

155

10,14%

136

8,89%

Tussenpersoon

180

11,55%

220

14,39%

206

13,46%

Totstandkoming van het contract

93

5,97%

100

6,54%

108

7,06%

Voorwaarden van het contract

81

5,20%

118

7,72%

103

6,73%

Premie

128

8,21%

106

6,93%

126

8,24%

Prestaties van de verzekeraar bij de verwezenlijking van het risico

652

41,82%

528

34,53%

515

33,66%

Andere prestaties van de verzekeraar

83

5,32%

87

5,69%

80

5,23%

Schorsing en einde van het contract

111

7,12%

99

6,47%

131

8,56%

Andere

121

7,76%

116

7,59%

125

8,17%

TOTAAL

Tabel 51.

1559 100,00%

1529 100,00%

1530 100,00%

Klachten onderverdeeld naar motief

103


8,56% 8,89%

2001 - 2002

8,24%

Prestaties van de verzekeraar bij de verwezenlijking van het risico 8,17%

Tussenpersoon Niet onderzocht

13,46%

Schorsing en einde van het contract 7,06%

Premie Andere 6,73%

Totstandkoming van het contract 5,23% 33,66%

Voorwaarden van het contract Andere prestaties van de verzekeraar

Grafiek 41. Opsplitsing van de klachten ingediend in 2002 volgens het motief

De klachten betreffende de prestaties van de verzekeraar in geval van verwezenlijking van het risico gaan verder achteruit, maar blijven toch primeren. Voorts hadden zevenentwintig klachten, namelijk meer dan 8% van de verzoeken betreffende de verzekeringstak burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen, betrekking op de toepassing van het bonus-malussysteem. Dit stelsel werd weliswaar afgeschaft bij koninklijk besluit van 16 januari 2002, maar de inwerkingtreding van de nieuwe bepalingen gebeurt in twee fasen. Sinds 1 februari 2002, en tot 31 december 2003 moeten de verzekeringsondernemingen zich aan het mechanisme van de bonus-malusschaal en dus aan de regels van toegang tot, en verplaatsing in deze schaal houden, waarbij ze enkel de bijbehorende tarieven vrij kunnen bepalen. Pas vanaf 1 januari 2004 zal het eenvormige en verplichte karakter van het bonus-malusstelsel volledig verdwenen zijn. De toegang tot de verplichte aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen blijft intussen voor problemen zorgen. Zo hadden in 2002 tien van de elf klachten die te maken hadden met de weigering van een verzekeraar om dekking te verlenen, betrekking op een verzekeringsovereenkomst BAmotorrijtuigen. Ook heeft de Dienst negenentwintig klachten ontvangen naar aanleiding van de opzegging door de verzekeraar van een verzekeringsovereenkomst BA-motorrijtuigen, wat neerkomt op bijna 66 % van de klachten om deze reden. Deze cijfers houden geen rekening met de telefonische vragen in dit verband. Tot slot vermelden we nog de wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt. Deze wet, die op 6 oktober 2002 van kracht werd, heeft de verplichting van artikel 95 van de wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst opgeheven voor de door de verzekerde gekozen arts om aan de verzekerde die erom verzocht de geneeskundige verklaringen af te geven die voor het sluiten of het uitvoeren van de overeenkomst nodig waren, zodat de arts in kwestie voortaan kan weigeren deze verklaringen te overhandigen.

104


2001 - 2002

5. Gevonden oplossingen 2000 Aantal

2001 %

2002

Aantal

%

Aantal

%

Gunstig gevolg

440

27,18%

383

26,58%

342

25,20%

Exclusieve bevoegdheid van de hoven en rechtbanken

193

11,92%

126

8,74%

92

6,78%

Niet gegronde klacht, uitleg verstrekt

512

31,62%

515

35,74%

460

33,90%

Verzoek om informatie

214

13,22%

225

15,61%

228

16,80%

Valt buiten de bevoegdheid van de Controledienst

122

7,54%

86

5,97%

89

6,56%

Doorsturen van het dossier naar de bevoegde autoriteit

40

2,47%

36

2,50%

33

2,43%

Zonder gevolg

87

5,37%

59

4,09%

87

6,41%

5

0,31%

3

0,21%

2

0,15%

Dossier tussenpersoon ingediend bij de Controledienst Dossier tussenpersoon doorsturen naar de Procureur des Konings

3

0,19%

3

0,21%

2

0,15%

Tussenpersoon geschrapt

3

0,19%

5

0,35%

22

1,62%

TOTAAL

1619 100,00%

Tabel 52.

1441 100,00%

1357 100,00%

Klachten onderverdeeld naar oplossing

16,80%

Niet gegronde klacht, uitleg verstrekt

25,20 %

Gunstig gevolg 6,78%

6,56%

Verzoek om informatie Exclusieve bevoegdheid van de hoven en rechtbanken Valt buiten de bevoegdheid van de Dienst Zonder gevolg

6,41%

Doorsturen van het dossier naar de bevoegde autoriteit Tussenpersoon geschrapt

33,90%

2,43% 1,62% 0,15% 0,15%

Dossier tussenpersoon ingediend bij de Dienst Dossier tussenpersoon overmaken aan de Procureur des Konings

Grafiek 42. Opsplitsing volgens gevonden oplossing van de klachtendossiers afgesloten in 2002

Het aantal juridisch gegronde klachten neemt verder af, evenals het aantal aanvragen dat onder de uitsluitende bevoegdheid valt van de hoven en rechtbanken. Daartegenover staat dat het aantal aanvragen om informatie in stijgende lijn gaat.

105


2001 - 2002

5. De tussenpersonen a.

De klachten 17

In 2002 ontving de Dienst 242 klachten in verband met de uitoefening van activiteiten van verzekeringsbemiddeling, hierbij niet inbegrepen de klachten dewelke betrekking hadden op praktijken van een verzekeringsonderneming en waaruit, na onderzoek van de werkelijke aanleiding van de klacht, bleek dat deze tevens betrekking hadden op de activiteiten van een verzekeringstussenpersoon. Gegroepeerd naargelang de aanleiding van de klacht kan het volgende overzicht worden weergegeven. Het merendeel van de klachten had betrekking op de inschrijving in het register van de verzekeringstussenpersonen. Het voorwerp van deze klachten betreft bijvoorbeeld personen die actief bemiddelen inzake verzekeringen, dit zonder over een inschrijvingsnummer in het register van de verzekeringstussenpersonen te beschikken, of zonder te werken voor rekening van een in het register ingeschreven tussenpersoon. Een twintigtal klachten betrof gevallen waarbij de betrokken tussenpersoon het naliet op zijn briefpapier of enig ander document betreffende de verzekeringsbemiddeling dat van hem uitging, zoals zijn reclame, zijn inschrijvingsnummer in het register van de verzekeringstussenpersonen te vermelden. De Dienst ontving een tiental klachten in verband met de vereiste van voldoende geschiktheid en professionele betrouwbaarheid zoals bepaald in artikel 10, 3° van de wet van 27 maart 1995 betreffende de verzekeringsbemiddeling en de distributie van verzekeringen. Deze klachten betreffen bijvoorbeeld praktijken van vermeende fraude, oplichting of valsheid in geschrifte. De overige klachten hadden onder meer betrekking op problemen omtrent de commissielonen, plaatsingsmandaten, de deontologie van de tussenpersoon, het geven van misleidende informatie of andere prestaties en verplichtingen van de tussenpersoon. Opmerkelijk hierbij is een jaarlijks weerkerend aantal dossiers waarbij wordt geklaagd over de houding van de tussenpersoon bij de onderschrijving van het contract, zoals bijvoorbeeld diens informatieverplichting. De Dienst behandelde tevens vragen om inlichtingen dewelke bijvoorbeeld betrekking kunnen hebben op een welbepaalde tussenpersoon, of verband houden met het materieel toepassingsgebied van de wet. In 22 dossiers was de Dienst niet bevoegd om tussen te komen. Indien een dossier onder de bevoegdheid viel van een andere overheid, werd het dossier aan de betrokken overheid voor verder gevolg overgemaakt, en werd de klager hiervan op de hoogte gebracht.

17

106

Zie tabellen 54 tot 57.


2001 - 2002

34

Verzekeringsnemer, verzekerde, begunstigde 36

Beroepsvereniging van tussenpersonen Tussenpersoon 4

Organisatie 24 99

Verzekeringsonderneming Advocaat

19

Andere 30

Grafiek 43. Verdeling klachtendossiers tussenpersonen naar hoedanigheid van de indiener

b. Inschrijving van de tussenpersonen 1. Statistieken Op 31 december 2002 waren er in totaal 27.952 verzekeringstussenpersonen ingeschreven in het register. Daarnaast werden er 50.960 verantwoordelijken voor de distributie aangeduid bij een verzekeringsonderneming, een rechtspersoon of een natuurlijk persoon die werknemers tewerkstelde. In vergelijking met het jaar 2001, werd in 2002 een lichte stijging van het aantal verzekeringsmakelaars vastgesteld en dit ten koste van het aantal verzekeringsagenten. Grafiek 42 toont de spreiding van het aantal verzekeringstussenpersonen per categorie. 43,21%

Makelaars Agenten 25,22%

Sub-agenten

31,57%

Grafiek 44. Spreiding van het aantal verzekeringstussenpersonen over de categorieën voorzien in de wet van 27 maart 1995

107


2001 - 2002

2. Inschrijvingsrechten Het ministerieel besluit van 5 juli 2002 (B.S. van 26 juli 2002) heeft voor het dienstjaar 2002 de bedragen van het inschrijvingsrecht als volgt vastgesteld : – basisinschrijvingsrecht : 40 euro – bijzonder inschrijvingsrecht : 12 euro Deze bedragen zijn lichtjes gestegen ten opzichte van deze voor het dienstjaar 2001. Het bedrag van het inschrijvingsrecht wordt bepaald in functie van de kosten welke voor de Dienst voortvloeien uit de controle op de naleving van de wet van 27 maart 1995 betreffende de verzekeringsbemiddeling en de distributie van verzekeringen. De administratiekosten verhoogden naar aanleiding van de formaliteiten in verband met de overdracht van de verzekeringstussenpersonen naar de nieuwe categorieën in het register zoals bedoeld in artikel 5 van de wet van 27 maart 1995 gewijzigd door artikel 3 van de wet van 11 april 1999. 3. Registratiedossiers In 2002 werden er 1.325 nieuwe verzekeringstussenpersonen ingeschreven in het register. In de loop van dit jaar is de Dienst Tussenpersonen overgegaan tot de overdracht van 4.880 reeds ingeschreven verzekeringstussenpersonen naar de nieuwe categorieën zoals bedoeld in artikel 5 van de wet van 27 maart 1995 betreffende de verzekeringsbemiddeling gewijzigd door artikel 3 van de wet van 11 april 1999. Voortaan moet bij de aanvraag tot inschrijving in het register van de verzekeringsmakelaars een verklaring op erewoord, waarvan sprake in artikel 5 bis van de wet van 27 maart 1995 ingevoerd door artikel 4 van de wet van 11 april 1999, worden ondertekend. De Dienst heeft alle tussenpersonen ondervraagd en de bedoelde verklaringen van de verzekeringsmakelaars verzameld. Hij heeft tevens gebruikt gemaakt van de gelegenheid om de inschrijvingsdossiers na te kijken. Zo heeft hij een actualisering van de gegevens in elk dossier doorgevoerd, met name, de controle van de borgstellingen en de bankgaranties, een controle van de beroepsaansprakelijkheidsverzekeringen en een actualisering van de adressen en van de lijst van de verantwoordelijken voor de distributie. Uit deze controle is gebleken dat een belangrijk deel van de tussenpersonen heeft nagelaten om in navolging van artikel 9, al. 5 van de wet van 27 maart 1995 de wijzigingen welke zich in hun inschrijvingsdossier voordeden (adreswijziging, lijst van de verantwoordelijken voor de distributie) aan de Controledienst mee te delen. Verschillende tussenpersonen lieten het eveneens na om de stopzetting van hun activiteiten en de overdracht van hun portefeuille mee te delen. Deze actualisering is niet alleen noodzakelijk om na te gaan of de tussenpersonen geldig verzekerd blijven en of hun financiële draagkracht gewaarborgd is maar ook om schrapping te vermijden wegens niet-betaling van het inschrijvingsrecht. Eén van voorwaarden om ingeschreven te worden en die inschrijving te behouden is de betaling van het jaarlijks inschrijvingsrecht en indien het verzoek tot betaling uitgaande van de Controledienst de tussenpersoon niet bereikt omdat hij zijn adreswijziging niet meedeelde, loopt hij het gevaar om uit het register geschrapt te worden. In dit opzicht is het van belang om vast te stellen dat een aanzienlijk aandeel tussenpersonen (193) werden geschrapt wegens niet-betaling van het inschrijvingsrecht. Een groot deel van de tussenpersonen werden, sinds de wet van 11 april 1999, overgedragen van de categorie “verzekeringsagenten” naar de categorie “verzekeringsmakelaars”. 1.050 Tussenpersonen hebben aan hun inschrijving verzaakt. Grafiek 45 geeft de verschillende bewegingen aan in de registratiedossiers. 108


2001 - 2002

4.880

Aanvaarde aanvragen Inschrijving verzaakt Inschrijving geschrapt 358

Overdracht Aanvraag ingetrokken 1.050

35

1.325

Grafiek 45. In 2002 geregistreerde bewegingen in de registratiedossiers

4. Gespecialiseerde cursussen in verzekeringen In 2002 werden er 5 nieuwe cursusprogramma’s erkend door de Dienst. Het gaat hierbij dikwijls om aanpassingen aan de reeds door de Controledienst goedgekeurde programma’s tengevolge van de talrijke herstructureringen in de schoot van de verzekerings-ondernemingen. De Dienst heeft wederom een toenemende belangstelling in de cursussen voor de tak Leven, in het bijzonder tak 23, vastgesteld. De tendens tot informatisering van de cursussen (E-learning) zet zich voort. Deze interactieve programma’s bieden de kandidaten de mogelijkheid om een door de Dienst erkende cursus (artikel 11, § 3 van de wet van 27 maart 1995) te volgen zonder zich naar een vormingscentrum te moeten begeven.

109


110

2001 - 2002

HOOFDSTUK II DE PENSIOENFONDSEN EN DE PENSIOENKASSEN

A

2001 - 2002

De pensioenfondsen en de pensioenkassen

HET AANTAL PENSIOENINSTELLINGEN 18

A.

In de loop van het jaar 2001 werden 9 voorzorgsinstellingen toegelaten, allen pensioenfondsen. 242

240 227

217

213

Toegelaten Ingeschreven In vereffening

85

84

9

6 1998

80

1999

88

79

5

6

5

2000

2001

2002

Grafiek 46. Aantal pensioeninstellingen.

De stijging van het aantal ingeschreven pensioenfondsen is in hoofdzaak toe te schrijven aan de toename van het aantal toelatingsaanvragen ingediend door publiekrechtelijke rechtspersonen.

B.

DE FINANCIËLE ASPECTEN

1. De jaarrekening De laatste keer dat het balanstotaal van de sector daalde was in 1994. In 2001 herhaalt deze situatie zich na zes jaren van onafgebroken en sterke stijging. De prestaties van de aandelenmarkten verklaren dit gegeven. De daling ten opzichte van het jaar 2000 bedraagt 1,61%.

Tabel 53.

jaar

aantal 19 pensioeninstellingen

Balanstotaal In euro

1994

230

5.455.789.330

1995

233

7.485.653.311

1996

238

8.863.481.516

1997

238

10.734.299.788

1998

239

12.683.148.917

1999

239

14.407.503.805

2000

243

14.608.451.777

2001

255

14.373.251.197

Evolutie van de balanstotalen

Ook in de verdeling van de fondsen naar grootte van het balanstotaal laat deze evolutie zich gevoelen. Het aantal instellingen per klasse van balanstotaal blijft stabiel met een lichte daling van het gewicht van de grootste voorzorgsinstellingen ten opzichte van 2000. 18 19

Met het woord pensioeninstelling worden zowel de pensioenfondsen als de pensioenkassen bedoeld. Het aantal pensioeninstellingen dat de verplichting heeft jaarrekeningen op te stellen.

113


2001 - 2002

Balanstotaal (in Euro)

Aantal instellingen

Absolute Waarde

% totaal

<10 mln

132

432.779.537

3,01%

10 mln <>100 mln

97

2.984.730.635

20,77%

100 mln <>500 mln

19

4.001.364.104

27,84%

Tabel 54.

>500 mln

7

6.954.376.921

48,38%

Totaal

255

14.373.251.197

100,00%

Rangschikking van de pensioeninstellingen volgens de grootte van het balanstotaal in het boekjaar 2001

Na jaren van ononderbroken stijging kent het balanstotaal van de sector in 2001 een terugval en bedraagt het nog 14,4 miljard euro. (in duizend euro) 14.407.504

14.608.452

14.373.251

1999

2000

2001

12.683.149 10.734.300

1997

1998

Grafiek 47. Evolutie van het totaal actief van de balans

De beleggingen, die 89% van de activa vertegenwoordigen, werden door de negatieve beursprestaties ondermijnd. Voor het tweede jaar op rij zijn de latente meerwaarden die zich in de vette jaren hadden opgestapeld (cf. grafiek 46) gevoelig gedaald.

114

2001 - 2002


(in miljoen euro) 11.119

10.679 9.427 8.558 7.257

3.579 2.258

2.856

2.694 1.674

1997

1998

1999

aanschaffingswaarde

2000

2001

niet-gerealiseerde netto-meerwaarden

Grafiek 48. Evolutie van de aanschaffingswaarde en van de niet-gerealiseerde netto-meerwaarden op beleggingen

Bovendien vertraagde de groei van de aanschaffingswaarde van de beleggingen. Bij de herschikking van de portefeuilles werden de effecten die vroeger waren ingekocht, vervangen door effecten waarvan de aanschaffingswaarde nauwelijks hoger lag. Onder de andere activaposten vermelden we de schuldvorderingen op verzekeraars (de pensioenverbintenissen die gedekt zijn bij verzekeraars), die 4,1% van het actief uitmaken, en de beschikbare waarden, die 3,6% van het actief vormen. De pensioeninstellingen hebben het boekjaar 2001 met rode cijfers afgesloten, met een negatief saldo van 602,7 miljoen euro. Dit resultaat staat in scherp contrast met dat van het vorige boekjaar waarin de pensioeninstellingen nog een positief resultaat behaalden. (in miljoen euro) 629,5

270,6 239,2

248,0

211,5

199,7

76,8

2000 2001 -602,7 -897,9 -1.045,8 Technisch saldo

Financieel saldo

Saldo gerealiseerde nettomeerwaarden

Saldo nietgerealiseerde nettomeerwaarden

Saldo resultaten

Grafiek 49. Saldi die het resultaat sterk beïnvloeden

Zoals de grafiek 47 aantoont, hebben de pensioeninstellingen enorm geleden door de nietgerealiseerde netto-minderwaarden op hun portefeuilles. Deze minderwaarden werden niet voldoende gecompenseerd door het technisch en financieel saldo en de gerealiseerde nettomeerwaarden ; dit laatste saldo ging immers behoorlijk achteruit ten opzichte van het vorige boekjaar. 115


2001 - 2002

Ingevolge de algemene verslechtering van de financiële situatie hebben sommige pensioeninstellingen op 31 december 2001 een ontoereikend vermogen vastgesteld ten aanzien van hun verbintenissen. Deze tekorten waren vrij gering en werden in 2002 over het algemeen aangevuld door bijkomende stortingen van de betrokken werkgevers. Een beperkt aantal pensioeninstellingen hebben evenwel een herstelplan ingediend om het vastgestelde tekort aan vermogen binnen een redelijke termijn van enkele jaren weg te werken. Hoewel de globale financiële situatie van de pensioeninstellingen op basis van de jaarrekening op 31 december 2001 niet verontrustend leek te zijn, betekende zulks niet dat de pensioeninstellingen aan het eind van hun moeilijkheden waren. Want de financiële malaise heeft zich voortgezet in 2002, waardoor het gewicht van heel wat portefeuilles ongetwijfeld lichter uitgevallen zal zijn. In die context lijdt het geen twijfel dat nieuwe vermogenstekorten opgedoken zullen zijn.

2. De technische resultaten a.

De technische voorzieningen

De technische voorzieningen van de pensioeninstellingen stemmen, behalve bij onderfinanciering, overeen met het vermogen van de pensioeninstellingen. Dit vermogen is het totaal actief verminderd met de voorzieningen voor risico’s en kosten en de schulden. De evolutie van het actief en dus ook van het vermogen en van de technische voorzieningen, wordt onder meer bepaald door de evolutie op de financiële markten. Vandaar de gevoelige stijging van de voorzieningen vanaf 1996 tot en met 1999, jaren waarin de financiële markten floreerden. In het jaar 2000 was dit veel minder het geval zodat er nauwelijks nog groei in de technische voorzieningen waar te nemen viel, in 2001 was er zelfs een terugval. De evolutie van de minimum technische voorzieningen (voorzieningen berekend op basis van de artikelen 22, 24 en 27 van het K.B. van 7 mei 2000) en van de totale technische voorzieningen worden in de volgende grafiek weergegeven. (in miljoen euro) 14.412

14.196

14.254

12.445 10.553 9.122 8.151 7.006 5.631

1997

5.944

1998

1999

Minimum technische provisies

2000

2001

Totale technische provisies

Grafiek 50. Evolutie van de minimum technische voorzieningen en de totale technische voorzieningen

De technische voorzieningen voor samengestelde prestaties (voorzieningen betreffende de verplichtingen voortvloeiend uit de pensioenbeloften die betrekking hebben op nog niet vervallen prestaties) bedragen, voor het boekjaar 2001, meer dan 65% van de totale technische voorzieningen. Zij kenden een normale evolutie en door de daling van de totale technische voorzieningen werd hun gewicht automatisch hoger. Vandaar ook dat de technische voorzieningen voor de financiering van samen te stellen prestaties (het positief verschil tussen het vermogen einde boekjaar en de som van de technische voorzieningen voor 116

2001 - 2002


samengestelde prestaties en voorzieningen voor nog uit te voeren prestaties) voor het boekjaar 2001, maar 35% van de totale technische voorzieningen meer vertegenwoordigen, (42% in 2000). (in miljoen euro)

14.254 9.317 4.886

Provisie voor samengestelde prestaties

Provisie voor samen te stellen prestaties

Totale technische provisie

Grafiek 51. Voorzieningen voor samengestelde prestaties, voorzieningen voor samen te stellen prestaties en totale technische voorzieningen in het boekjaar 2001

De vrijstelling van technische voorzieningen bedraagt, in het boekjaar 2001, 13,5% van het theoretisch bedrag van de technische voorzieningen (voorzieningen berekend voor alle verplichtingen met inbegrip van die waarvoor geen enkele voorziening werd aangelegd, dat wil zeggen zonder rekening te houden met de vrijstellingen van technische voorzieningen bedoeld in artikel 20, §1 en §2 van het K.B. van 14 mei 1985). Dit is een belangrijke stijging ten opzichte van het boekjaar 2000. De verklaring hiervoor is het onder controle komen van een aantal voorzorgsinstellingen van publiekrechtelijke rechtspersonen die een beroep kunnen doen op deze vrijstelling. Zonder deze nieuwe voorzorgsinstellingen volgt de vrijstelling haar natuurlijke weg van uitdoving. (in miljoen euro)

10.768

1.452

Theoretisch bedrag

Vrijstelling

Grafiek 52. Theoretisch bedrag van de technische voorzieningen en vrijstelling van technische voorzieningen in het boekjaar 2001

117


2001 - 2002

De evolutie in 2001 van de voorafgaande grootheden is samengevat in de volgende tabel. (in euro)

2000

2001

Variatie

9.154.407.176

10.768.036.133

17,63%

885.255.267

1.451.579.887

63,97%

1

Theoretisch bedrag

2

Vrijstelling

3

Voorziening samengestelde prestaties

8.269.151.905

9.316.456.246

12,67%

4

Minimumvoorziening

8.151.283.817

9.121.554.685

11,90%

5

Overige

198.293.761

195.037.529

-1,64%

6

Voorzieningen uit te voeren prestaties

1.028.490

51.331.726

4890,98%

7

Voorzieningen samen te stellen prestataties

8

Totaal technische voorzieningen

9

Tekort vermogen

Tabel 55.

6.061.047.065

4.886.296.975

-19,38%

14.411.653.166

14.254.220.914

-1,09%

5.507.266

77.285.514

1303,34%

Variatie van de technische voorzieningen in het boekjaar 2001 ten opzichte van het boekjaar 2000

Volgende grafiek geeft de verdeling van een aantal van deze grootheden tussen rentegenieters en niet - rentegenieters (dit zijn zowel de actieven als de uitgesteld rechthebbenden) weer voor het boekjaar 2001. (in miljoen euro) 7.072 6.687

6.530

3.696 2.591

2.629

1.079 372 Theoretisch bedrag

Vrijstelling

Niet-rentegenieters

Minimum-provisie

Provisies samengestelde prestaties

Rentegenieters

Grafiek 53. Verhouding niet-rentegenieters / rentegenieters voor grootheden van technische voorzieningen in het boekjaar 2001

118

2001 - 2002

b.


Dotaties

(in euro)

2001

In % van de toelagen

Toelagen werkgevers

806.896.072

100,00%

-

verrichtingen in geval van leven

651.422.103

80,73%

-

verrichtingen in geval van overlijden vóór pensioenleeftijd

8.447.031

1,05%

-

verrichtingen in geval invaliditeit

-

alle verrichtingen

-

andere

Toelagen werkgevers Bijdragen werknemers Totaal

Tabel 56.

5.739.689

0,71%

136.794.240

16,95%

4.493.009

0,56%

2001

In % van het totaal

806.896.072

89,00%

99.677.901

11,00%

906.573.973

100,00%

Toelagen van de werkgevers en bijdragen van de werknemers in het boekjaar 2001.

In vergelijking met het boekjaar 2000, was er een substantiële daling van de toelagen, in hoofdzaak te verklaren door de verminderde dotatie aan één grote voorzorgsinstelling. c.

De uitkeringen

Sommige voorzorgsinstellingen spelen nog steeds de rol van brievenbus20. In 2001 was dit zo voor 12,47% van de uitkeringen; de prestaties zijn dan ten laste van de algemene onkosten van de werkgever. 43,92% van het totale bedrag van de uitkeringen wordt verricht in de vorm van een kapitaal leven. Uitkeringen in rente zijn goed voor 53,71% van het totaal en 2,37% van de uitkeringen gebeuren in de vorm van een kapitaal overlijden of invaliditeit of ingevolge afkoop.

20

Overeenkomstig artikel 20, §3 van het K.B. van 14 mei 1985.

119


2001 - 2002

3. De samenstelling van de portefeuille In 2001 zijn de beleggingen van de pensioeninstellingen lichtjes gedaald met 1,5% tot een bedrag van 14,3 miljard euro. (in miljoen euro) 7.591

7.861 2000 2001

3.030 2.485 2.310

2.573

183 Obligaties

Aandelen

Instellingen voor collectieve belegging

167

Onroerende goederen

382

549

Deposito’s

834

805

Andere waarden

Grafiek 54. Categorieën van dekkingswaarden

De veralgemeende terugval van de beleggingen heeft geen negatieve weerslag gehad op de instellingen voor collectieve belegging, die hun pluspunt tegenover de aandelen en de obligaties beklemtonen. Zij blijven veruit de meest gezochte beleggingscategorie omwille van hun diversificatie en hun voordelig fiscaal regime. Om een nauwkeurigere informatie over de asset allocation te verkrijgen, splitst de (nieuwe) samenvattende staat van de dekkingswaarden de instellingen voor collectieve belegging in klassen van activa, net zoals de reserves bij de verzekeraars. Al deze gegevens worden opgenomen in de grafiek 53 die de beleggingen per klasse van activa opsplitst. De rubriek “Diversen” omvat de instellingen voor collectieve beleggingen in gemengde effecten (die investeren in verscheidene klassen van activa) alsook de reserves bij verzekeraars die niet zijn ondergebracht in een specifieke klasse van acitva. Uit deze grafiek blijkt dat de beleggingsstrategie nauwelijks is veranderd. De slechte beursconjunctuur heeft dus niet geleid tot massale verkopen van aandelen. Het inzakken van de aandelen vloeit enkel voort uit hun koersdaling.

120

2001 - 2002


(in miljoen euro)

5.390

5.593

5.862

6.140 2001 2000

1.639 954 420 Obligaties

Aandelen

1.616

755

400

Onroerende goederen

Deposito’s

Andere waarden

Grafiek 55. Samenstelling van de portefeuille

De pensioeninstellingen hebben de depressie op de beursmarkten ten volle ondergaan, met een negatief rendement van 4,1% in 2001. De internationale diversificatie van de aandelenportefeuille heeft de negatieve trend niet kunnen afzwakken. Dankzij de obligatiemarkten hebben de pensioeninstellingen de schade dan weer kunnen beperken. In de obligatiecomponent van de portefeuilles wordt vooral belegd in de obligaties met het kleinste risico, namelijk de Europese staatsfondsen.

C.

DE JURIDISCHE ASPECTEN

1. Vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen 21 Zie “hoofdstuk I. Verzekeringen, C. De juridische aspecten” voor een toelichting bij deze nieuwe wetgeving.

21

Programmawet van 24 december 2002 (titel II, hoofstuk 1, afdeling 4 betreffende de aanvullende pensioenen voor zelfstandigen) (B.S. van 31 december 2002).

121


122

2001 - 2002

HOOFDSTUK III PENSIOENINSTELLINGEN EN GROEPSVERZEKERING : HET AANTAL DEELNEMERS

BLANCO PAGE

2001 - 2002

Pensioeninstellingen en groepsverzekering: het aantal deelnemers

Onderstaande tabel groepeert de gegevens over het aantal deelnemers in groepsverzekeringen, pensioenfondsen en pensioenkassen (de deelnemers van de pensioenkassen zijn bij de bedienden ondergebracht). Groepsverzekering Arbeiders Actieven

-

Bedienden

Pensioenfondsen en pensioenkassen

Totaal

-

Arbeiders Bedienden

Totaal

-

50.293

224.979

275.272

Actieven bij overlijden

127.854 1.034.532 1.162.386

-

-

-

Actieven bij leven

113.791

990.448 1.104.239

-

-

-

-

-

-

56.631

-

-

-

-

67.609

-

102.779

-

-

-

-

27.525

-

-

-

Uitgesteld rechthebbenden

-

-

Lopende renten

-

Lopende lijfrenten

-

Lopende overlevings- en wezenrenten

-

Tabel 57.

Aantal deelnemers aan groepsverzekeringen, pensioenfondsen en pensioenkassen in het boekjaar 2001

Uit vorige tabel worden de pensioenkassen waarvan de deelnemers geen loontrekkende zijn, gelicht en ook, voor zover mogelijk, de pensioenfondsen die wettelijke pensioenen vestigen. Voor de groepsverzekering is een dergelijke oefening niet mogelijk. Pensioenfondsen en pensioenkassen Arbeiders Actieven

Bedienden

43.637

Totaal

195.206

238.843

Actieven bij overlijden

-

-

-

Actieven bij leven

-

-

-

Uitgesteld rechthebbenden

-

-

49.226

Lopende renten

-

-

51.898

Lopende lijfrenten

-

-

-

Lopende overlevings- en wezenrenten

-

-

-

Tabel 58.

Aantal deelnemers aan pensioenfondsen zonder wettelijke pensioenen voor het boekjaar 2001

De cijfers van 2001 zijn in lijn met die van het jaar 2000 en laten een lichte stijging zien in het aantal aangeslotenen. Het aantal deelnemers in de tweede pijler moeten nog altijd met de nodige omzichtigheid worden geïnterpreteerd. De redenen zijn steeds weer dezelfde, voor de volledigheid zetten we ze nog eens op een rijtje. 1. Aangezien er in de groepsverzekeringen veel gemengde contracten voorkomen (contracten die zowel voordelen bij leven als bij overlijden toekennen) worden de deelnemers van de groepsverzekering in vele gevallen twee maal geteld, een keer bij de actieven bij overlijden en een keer bij de actieven bij leven. 2. Indien men naar aanleiding van opmerking 1, voor de groepsverzekering, het aantal actieven bij leven als maat zou willen nemen voor het aantal deelnemers van de groepsverzekering dient men rekening te houden met het feit dat dit cijfer, bij sommige verzekeraars, eveneens de premievrije contracten insluit wat betekent dat sommige deelnemers verschillende malen kunnen geteld worden naargelang zij van werk veranderen of hun werkgever van verzekeringsinstelling verandert.

125


2001 - 2002

3. Niet alle verzekeraars hanteren dezelfde criteria voor hun tellingen van het aantal verzekerden. Sommigen tellen per contract, bijdrage- en toelagecontracten, wat ook tot dubbeltellingen kan leiden. Ook de criteria die gehanteerd worden voor de telling van deelnemers in contracten afgesloten in medeverzekering zijn niet bij alle verzekeraars dezelfde wat eveneens het aantal deelnemers overschat. 4. Tussen het aantal deelnemers van de groepsverzekeringen en de pensioenfondsen kunnen zich eveneens dubbeltellingen voordoen aangezien er heel wat stelsels bestaan waarvan de bijdragen in een groepsverzekering worden ondergebracht en de toelagen in het pensioenfonds. Bovendien wordt door heel wat pensioenfondsen een globaal doel beloofd, onder aftrek van een premievrije groepsverzekering. De volgende grafieken geven een beeld van de spreiding van het aantal deelnemers, man vrouw, arbeider - bediende, voor actieven bij leven voor groepsverzekeringen enerzijds en de actieven van de pensioenfondsen en pensioenkassen anderzijds.

800.000 600.000 400.000 200.000 bedienden

0 mannen

arbeiders vrouwen

Grafiek 56. Spreiding van het aantal actieve deelnemers aan groepsverzekering leven in het boekjaar 2001

150.000

100.000

50.000

bedienden

0 mannen

arbeiders vrouwen

Grafiek 57. Spreiding van het aantal actieve deelnemers aan de pensioenfondsen en de pensioenkassen in het boekjaar 2001

126

2001 - 2002

Pensioeninstellingen en groepsverzekering: het aantal deelnemers

Uit de grafieken 54 en 55 blijkt dat de tweede pijler nog steeds in hoofdzaak mannen dekt. De Vrouwelijke component gaat wel in stijgende lijn zonder dat er sprake is van een significante evolutie ten opzichte van het jaar 2000. Logischerwijs ligt het accent ook nog altijd op de bedienden. De gedekte arbeiderspopulatie groeit wel sneller dan die van de bedienden. De verdeling actieven leven en de rentetrekkers (lijf-, overlevings- en wezenrenten) wordt voor de groepsverzekering getoond in de volgende grafiek. 5,4% 3,1%

actieven mannen actieven vrouwen

9%

rentegenieters vrouwen rentegenieters mannen

61,6%

Grafiek 58. Verdeling actieven leven / rentegenieters groepsverzekering in het boekjaar 2001

127


2001 - 2002

De verdeling actieven / rentegenieters is voor de pensioenfondsen en de pensioenkassen in de volgende grafiek weergegeven.

10,8%

8,9%

actieven mannen actieven vrouwen rentegenieters vrouwen rentegenieters mannen

28,1%

52,2%

Grafiek 59. Verdeling actieven / rentegenieters pensioenfondsen en pensioenkassen in het boekjaar 2001

In de volgende tabel worden de pensioeninstellingen volgens hun aantal actieve deelnemers ingedeeld. Hieruit blijkt dat 51 pensioeninstellingen (dit is bijna 22% van de pensioeninstellingen) meer dan 1000 actieve deelnemers hebben of meer dan 81% van het totaal aantal actieve deelnemers. Aantal instellingen

% instellingen

Aantal actieve deelnemers

% actieve deelnemers

Groter dan 5.000

14

5,98%

155.009

56,31%

Tussen 1.000 en 5.000

37

15,81%

69.883

25,39%

Tussen 500 en 1.000

37

15,81%

25.036

9,10%

Tussen 100 en 500

87

37,18%

22.940

8,33%

Tussen 0 en 100

59

25,21%

2.404

0,87%

Totaal

234

100,00%

275.272

100,00%

Aantal actieven

Tabel 59.

128

Rangschikking van de pensioeninstellingen volgens het aantal deelnemers in het boekjaar 2001

HOOFDSTUK IV HET HYPOTHECAIR KREDIET

BLANCO PAGE

Het hypothecair krediet

2001 - 2002

A.

DE STRUCTUUR VAN DE MARKT EN DE RENTEVOETEN De totale omloop meegedeeld aan de Dienst inzake hypothecair krediet bedraagt op 31 december 2001 67,68 miljard euro opgesplitst in 7,57 miljard euro voor de contracten geregeld door het K.B. nr. 225 en 60,11 miljard euro voor de contracten onderworpen aan de wet van 4 augustus 1992 op het hypothecair krediet. (in miljoen euro) 55.242

6.181

4.464 1.288 Verzekeringsondernemingen en pensioenfondsen

Kredietinstellingen

Openbare instellingen

509 Andere ondernemingen

Geregistreerde ondernemingen

Grafiek 60. De totale omloop meegedeeld aan de Controledienst inzake hypothecair krediet

Grafiek 58 toont de totale omloop per soort van vennootschap. Hierbij kan worden opgemerkt dat de geregistreerde ondernemingen 22 bij de 0,508 miljard euro totaliseren, dit betekent een toename met 0,157 miljard euro. Toch blijft hun aandeel in het geheel beschouwd eerder bescheiden, ook al is hun omloop met 44,60 % gestegen. De totale omloop is tussen eind 2000 en eind 2001 toegenomen met 3,390 miljard euro. Deze toename van de omloop met 5,27% is minder uitgesproken dan de voorgaande jaren ook al zijn de rentevoeten lichtjes gedaald gedurende het jaar 2001. Het feit dat de groei afneemt is te verklaren door het ontbreken van belangrijke gebeurtenissen op de hypotheekmarkt en door het economisch klimaat dat de kandidaat-kredietnemers tot voorzichtigheid aanzet. De dalende trend van de rentevoeten wordt voortgezet in 2002. Hierna geeft een grafiek de evolutie, per trimester, van de rentevoeten van 2002 weer, evenals de evolutie van de rentevoeten van de laatste jaren, meer bepaald sinds 1999. Er dient op gewezen dat het in deze grafieken gaat om rentevoeten voor kredieten toegestaan in eerste rang en voor normale quotiteiten.

22

Ondernemingen die ressorteren onder een andere Lidstaat van de Europese Unie en die hypothecaire kredietovereenkomsten sluiten via een bijkantoor of in het kader van het vrij verrichten van diensten.

131


2001 - 2002

Jaarlijks herzienbare rentevoet

7,00% 6,60% 6,20% 5,80% 5,40% 5,00% 4,60%

5,25%

5,55%

1

2

5,25%

3

Driejaarlijks herzienbare rentevoet

7,00% 6,60% 6,20% 5,80% 5,40% 5,00% 4,60%

4,95% 4

6,15% 5,85%

1

7,00% 6,60% 6,20% 5,80% 5,40% 5,00% 4,60%

5,95%

3

2

3

4

6,90%

1

7,05%

2

6,85%

3

Grafiek 61. Rentevoeten in 2002 (kwartaalgemiddelde) jaarlijks

driejaarlijks

vijfjaarlijks

vaste

8 7,5 7 6,5 6 5,5 5 4,5 4 1999

2000

2001

Grafiek 62. Rentevoeten in 1999 - 2002 (kwartaalgemiddelde)

132

4

Vaste rentevoet 20 jaar

5,65%

2

5,60% 5,20%

1

Vijfjaarlijks herzienbare rentevoet

7,00% 6,60% 6,20% 5,80% 5,40% 5,00% 4,60%

5,95% 5,60%

2002

6,65%

4


2001 - 2002

B.

DE REFERTE-INDEXEN In uitvoering van de wet van 4 augustus 1992 worden de referte-indexen iedere maand in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd. Deze publicatie gebeurt sedert juli 1999 de twintigste dag van de maand door toedoen van het Rentenfonds, overeenkomstig het koninklijk besluit van 20 april 1999 tot wijziging van het koninklijk besluit van 11 januari 1993 tot vaststelling van de referte-indexen voor de veranderlijke rentevoeten inzake hypothecaire kredieten (zie punt D.1.). De indexen zijn tevens beschikbaar op de internetsite van de Dienst, eveneens vanaf de twintigste van de maand. De lijst bestaat uit 10 indexen : index A is gebaseerd op het rendement van schatkistcertificaten, B tot en met J op dat van de OLO’s met een restduur van respectievelijk 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 en 10 jaar. De indexen worden gepubliceerd met hun tegenwaarde per semester, trimester en maand. Deze tegenwaarde is nodig omdat de verandering van rentevoet voor kredieten gesloten vanaf 1 september 1998, gebeurt door toevoeging van het verschil tussen de nieuwe en de oorspronkelijke index. Indexen

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

Januari 2002

3,220

3,678

4,050

4,312

4,491

4,640

4,773

4,887

4,984

5,056

Februari 2002

3,426

3,870

4,218

4,434

4,591

4,745

4,878

4,974

5,036

5,079

Maart 2002

3,506

3,980

4,355

4,569

4,719

4,876

5,015

5,109

5,160

5,195

April 2002

3,753

4,248

4,630

4,831

4,965

5,100

5,219

5,299

5,351

5,389

Mei 2002

3,704

4,179

4,546

4,749

4,896

5,039

5,159

5,243

5,300

5,344

Juni 2002

3,868

4,286

4,609

4,791

4,925

5,063

5,180

5,263

5,321

5,365

Juli 2002

3,678

4,034

4,335

4,540

4,691

4,840

4,970

5,065

5,134

5,185

Augustus 2002

3,407

3,729

4,012

4,235

4,416

4,581

4,718

4,819

4,894

4,953

September 2002

3,287

3,544

3,784

4,000

4,190

4,352

4,484

4,587

4,670

4,738

Oktober 2002

3,017

3,247

3,473

3,695

3,901

4,082

4,236

4,363

4,466

4,556

November 2002

2,933

3,277

3,555

3,824

4,055

4,242

4,398

4,528

4,638

4,734

December 2002

2,850

3,127

3,406

3,679

3,910

4,096

4,253

4,389

4,507

4,608

Tabel 60.

Evolutie van de indexen

133


C.

2001 - 2002

DE TECHNISCHE ASPECTEN EN DE CONTROLES

1. De controles 1° Controle van de ondernemingen De Dienst heeft de controle voortgezet waarbij nagegaan wordt of de procedure bij wanbetaling is nageleefd. Hierbij kan worden aangestipt dat de te volgen procedure vaak opnieuw moet worden uitgelegd. Dit is eveneens het geval is voor de correcte toepassing van artikel 45 van de wet dat regelt hoe de kredietnemer moet verwittigd worden bij wanbetaling. 2° Controle van de reclame Het gaat om een gericht onderzoek van de reclameboodschappen verschenen in de dagen weekbladen. Deze controle wordt sinds 1995 regelmatig uitgevoerd. Zij laat toe vast te stellen dat de Dienst nog steeds veel opmerkingen moet maken bij het onderzoek van de aankondigingen. Dit heeft blijkbaar te maken met het feit dat er zich ieder jaar natuurlijk weer nieuwe ondernemingen vestigen en er nieuwe aankondigingen op de markt verschijnen. In 2002 werden 315 reclameboodschappen onderzocht. 234 aankondigingen volgden de reglementering; de overige werden opgevolgd; de gepaste opmerkingen werden meegedeeld aan de betrokkenen.

Hieronder een overzicht van de analyse van de aankondigingen : Reclame 2002

N

F

Totaal

- Aantal onderzochte aankondigingen

135

180

315

- Foutloze reclame

125

109

234

- Opmerkingen

10

71

81

- benaming van de onderneming

1

0

1

- aanduiding van de hoedanigheid van tus-senpersoon

5

31

36

- aanduiding van het adres

4

15

19

- ontbrekende elementen in cijfergegevens

2

10

12

- onjuiste mensualiteit

2

7

9

- kredietvoorwaarden (onvolledig, onjuist,…)

3

22

25

- dubbelzinnige gegevens

1

9

10

- Resultaten na de eerste brief

5

40

45

- Resultaten na een herinnering

5

26

31

- Resultaten na 2de herinneringsbrief

0

5

5

- Doen niet meer aan reclame

4

27

31

- Niet-beëindigde gevallen

0

0

0

- Soorten opmerking :

Tabel 61.

Analyse van de reclame

2. De klachten Een veertigtal klachten werden aan de Dienst overgemaakt, waarvan slechts een klein aantal gegrond bleek te zijn. Meer bepaald waren deze klachten zeer vaak het gevolg van misvattingen betreffende bepaalde contractsvoorwaarden (het voordeel van voorwaardelijke kortingen) of waren het meer vragen over de producten zelf (wijziging van de rentevoet, verloop van de aflossingstabel, ...). 134

2001 - 2002


3. De inschrijvingen, registraties en afstand In 2002 heeft de Dienst 3 Belgische ondernemingen ingeschreven en 1 E.U.-onderneming geregistreerd. De Dienst heeft ook nota genomen van de afstand van inschrijving van 5 ondernemingen. De lijst van de ingeschreven en geregistreerde ondernemingen wordt opgenomen in bijlage 3.3 van dit verslag (zie onze website www.cdv-oca.be).

D.

JURIDISCHE ASPECTEN Het juridisch kader van het hypothecair krediet werd niet gewijzigd gedurende het voorbije jaar.

135


136

2001 - 2002

HOOFDSTUK V DE ARBEIDSONGEVALLENVERZEKERING (WET VAN 10 APRIL 1971)

BLANCO PAGE

2001 - 2002

A.

De arbeidsongevallenverzekering (Wet van 10 april 1971)

INLEIDING De wet van 10 augustus 2001, die de arbeidsongevallenverzekering heeft aangepast aan de Europese richtlijnen, heeft het prudentieel toezicht op de sector van de arbeidsongevallenverzekering toevertrouwd aan de Controledienst voor de Verzekeringen terwijl de technische en de medische controle tot de bevoegdheid van het Fonds voor Arbeidsongevallen zijn blijven behoren, naast de controle die het Fonds uitoefent op de overdrachten die noodzakelijk zijn voor zijn financiering. Dientengevolge heeft het koninklijk besluit van 29 januari 2003 ervoor gezorgd dat de personeelsleden van het Ministerie van Sociale Zaken ambtshalve konden worden overgeplaatst naar de Controledienst voor de Verzekeringen. Wel wordt inzake de praktische uitvoering van de controle een overgangsperiode in acht genomen, tijdens dewelke de overdracht van de statistische gegevens nog gebeurt aan de hand van het “Jaarlijks Verslag voor het afzonderlijk Beheer” dat met de ministeriële aanschrijving nr. 251 van 17 juli 2000 werd ingevoerd. Deze overgangsperiode heeft betrekking op het boekjaar 2001 (verslagjaar 2002) en 2002 (verslagjaar 2003). Vanaf het boekjaar 2003 (verslagjaar 2004) zullen de instructies van kracht zijn die met de Mededeling nr. D 220 van 25 oktober 2002 aan de verzekeraars werden overgemaakt. De onderwerping van de arbeidsongevallenverzekering aan de Europese richtlijnen enerzijds, en de behoefte om voor de arbeidsongevallenverzekering een afzonderlijk beheer in stand te houden anderzijds, heeft geleid tot het Ministerieel besluit van 29 november 2002 tot goedkeuring van de Verordening nr. 13 van 4 november 2002 van de Controledienst voor de Verzekeringen, zodat in tak 1 een duidelijk onderscheid gemaakt wordt tussen de arbeidsongevallen waarop de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 van toepassing is (1b) en de andere ongevallen (1a), in deze begrepen de ongevallen waarop de wet van 3 juli 1967 van toepassing is (publieke sector). Aan de uitvoering van het Samenwerkingsprotocol dat op 18 februari 2002 tussen de Controledienst voor de Verzekeringen en het Fonds voor Arbeidsongevallen werd afgesloten werd uitvoering gegeven. Op 4 december 2002 had een vergadering plaats met afgevaardigden van de beide controleinstellingen en werd overleg gepleegd inzake het te voeren controlebeleid en werden afspraken gemaakt inzake de wederzijdse overdracht van informatie en samenwerking tussen de diensten. De noodzaak tot samenwerking en vooral tot uitwisseling van informatie tussen de controleinstanties doet zich de laatste tijd sterk voelen want, zoals de andere verzekeringstakken, is ook de arbeidsongevallenverzekering niet gespaard gebleven van de desastreuse gevolgen van de beurscrisis die zich vanaf midden 2001 heeft aangediend. Wel dient rekening gehouden met het feit dat de dekkingswaarden in de arbeidsongevallensector, slechts voor een beperkt gedeelte in aandelen werden belegd. Maar ook de vastrentende beleggingen deelden door de dalende rentevoeten in de klappen zodat de intrestpercentages, waarmede in de tabellen ter berekening van de te vestigen kapitalen wordt rekening gehouden, noodzakelijk zullen dienen verminderd te worden. De verminderde financiële opbrengsten en de af te boeken minwaarden zullen de verzekeringsondernemingen verplichten om reeds nu, en zeker in de toekomst, hun rentabiliteit meer en meer te baseren op verzekeringstechnische elementen, in de plaats van bij het bepalen van de premies, te rekenen op de intresten en meerwaarden van de dekkingsprovisies (zie het financieel saldo in % t.o.v. de premies). De verzekeringsondernemingen zijn zich hiervan bewust geworden en hebben dan ook, aangezien de arbeidsongevallenverzekering een verplichte verzekering is, in de loop van het jaar 2002 bij de Minister van Economische Zaken een aanvraag tot prijsverhoging voor hun tarieven ingediend. Een vraag die opnieuw opduikt is of de arbeidsongevallenverzekering bedoeld bij de wet van 10 april 1975, voor wat de toepassing van de bepalingen van de wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst betreft, als een aansprakelijkheidsverzekering dan wel als een personenverzekering dient te worden beschouwd. Hoewel de rechtsleer voorheen hierin een verdeeld standpunt innam, was de Controledienst voor de Verzekeringen steeds van 139


2001 - 2002

oordeel dat het hier een personenverzekering betrof. Deze opvatting werd onlangs bevestigd door het Arbitragehof in de arresten van 13 maart 2002 en 26 juni 2002: “c’est le préjudice du travailleur et non plus la responsabilité de l’employeur qui est assurée.” (Tijdschrift voor Verzekeringen nr. 341, blz. 819 - 829).

B.

ACTIVITEITEN OP WETGEVEND EN REGLEMENTAIR VLAK Hierna volgt een overzicht van de wetten, de koninklijke besluiten, de ministeriële besluiten en de omzendbrieven die in de loop van 2002 werden genomen met betrekking tot de verzekering van de arbeidsongevallen. 1.

Koninklijk besluit van 22 januari 2002 (BS 22/02/2002)

Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 21 december 1971 houdende uitvoering van sommige bepalingen van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 waarbij in het artikel 36 de woorden “7 frank” worden gewijzigd in “0,2479 euro”. 2.

Ministerieel besluit van 18 februari 2002 (BS 06/03/2002)

Ministerieel besluit houdende vaststelling van de datum van inwerkingtreding van het koninklijk besluit van 14 januari 1999, met name binnen de beperkte periode van 1 januari 1999 tot 16 september 2001. 3.

Koninklijk besluit van 2 april 2002 (BS 25/04/2002)

Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 30 december 1976 tot uitvoering van sommige bepalingen van artikel 59quater van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971. Het Fonds kan de invorderingen van de bijdragen bedoeld in artikel 59quater alinea 1 en 2 van de wet toevertrouwen aan de administratie van het kadaster, de registratie en de domeinen. 4.

Koninklijk besluit van 2 augustus 2002 (BS 20/09/2002)

Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 16 december 1987 houdende de organisatie en werking van een centrale gegevensbank bij het Fonds voor Arbeidsongevallen. Dit aanpassingsbesluit verduidelijkt de rol van het Fonds als beheersinstelling van een secundair netwerk en verschaft een juridische grondslag voor de tenlasteneming door het Fonds van de kostprijs van de informaticaontwikkelingen die vereist zijn voor de elektronische aangifte van het sociaal risico via de portaalsite van de sociale zekerheid en voor de verdeling van de lonen voor de premieberekening. 5.

Koninklijk besluit van 5 november 2002 (BS 20/11/2002)

Koninklijk besluit tot wijziging van sommige bepalingen, met toepassing van artikel 39 van de wet van 26 juli 1996 tot modernisering van de sociale zekerheid en tot vrijwaring van de leefbaarheid van de wettelijke pensioenstelsels. Het betreft een louter terminologische aanpassing in de Nederlandse tekst van de artikels 22 en 40 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 waarbij de woorden “gemiddeld dagloon” worden vervangen door de woorden “gemiddelde dagbedrag”.

140

2001 - 2002


Indexering van de loongrenzen bedoeld bij artikel 39, eerste en tweede lid, van de arbeidsongevallenwet. (in euro)

op 01.01.2001

op 01.01.2002

op 01.01.2003

maximum

24.888,76

25.386,29

25.893,45

minimum

4.977,75

5.077,25

5.178,69

Indexering van de bedragen bedoeld bij artikel 5 van het KB van 10 augustus 1987 houdende vaststelling van de bijzondere regelen in verband met de toepassing van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 op de sportbeoefenaar. (in euro)

op 01.01.2001

op 01.01.2002

op 01.01.2003

maximum

14.820,03

15.116.75

15.418,22

minimum

6.413,50

6.541.91

6.672,37

Ministeriële omzendbrief nr. 257 (17/04/2002) Deze aanschrijving vereenvoudigt de procedure voor de terugbetaling van de verplaatsingskosten inzake arbeidsongevallen zoals bepaald in het koninklijk besluit van 21 december 1971. Ministeriële omzendbrief nr. 258 (24/06/2002) Aanvulling en erratum van aanschrijving nr. 257. Ministeriële omzendbrief nr. 259 (06/11/2002) Deze aanschrijving volgt op de ministeriële aanschrijving nr. 254 en voorziet nadere richtlijnen bij de vaststelling van de consolidatiedatum in het kader van de bekrachtigingsprocedure.

141


C.

2001 - 2002

DE CONTROLE OP DE ARBEIDSONGEVALLENVERZEKERING Onderstaande tabel geeft de evolutie weer van de boekhoudkundige resultaten over de laatste drie jaren (in euro). Er dient te worden opgemerkt dat als gevolg van de wet van 10 augustus 2001 met betrekking tot de aanpassing van de arbeidsongevallenverzekering aan de Europese Richtlijnen, de verzekeraar CGU plc., onderneming naar Brits recht, op 31 december 2001 geen jaarrekening neerlegde bij de Controledienst. Dit betekent dat voor de interpretatie van de hierna volgende gegevens rekening gehouden moet worden met het feit dat voor het boekjaar 2001 de gegevens voor CGU plc ontbreken. Omschrijving

Premies en technische opbrengsten (-) technische kosten % van premies en technische opbrengsten (-) commissielonen % van premies en technische opbrengsten (-) bedrijfskosten % van premies en technische opbrengsten (-) winstdeelneming

Bruto technisch saldo % van premies en technische opbrengsten

Saldo herverzekering % van premies en technische opbrengsten

Netto technisch saldo % van premies en technische opbrengsten

netto financieel resultaat % van premies en technische opbrengsten

1999

2000

2001

906.970.097

912.783.105

939.906.663

-793.399.282

-872.487.362

-913.919.395

-87%

-96%

-97%

-53.972.295

-53.893.936

-57.190.514

-6%

-6%

-6%

-218.873.074

-211.273.508

-209.771.357

-24%

-23%

-22%

-10.574.767

-14.191.829

-13.155.902

-169.849.321

-239.063.530

-254.130.505

-19%

-26%

-27%

-22.593.142

-3.448.299

-3.942.520

-2,5%

-0,4%

-0,4%

-192.442.463

-242.511.830

-258.073.025

-21%

-27%

-27%

361.410.465

343.120.811

328.333.104

40%

38%

35%

netto afschrijvingen

-9.082.274

-5.387.719

-24.635.650

resultaat op realisaties

32.032.382

36.595.331

79.226.876

384.360.574

374.328.422

382.924.330

42%

41%

41%

191.918.110

131.816.593

124.851.305

21%

14%

13%

Financieel saldo % van premies en technische opbrengsten

Netto technisch - financieel resultaat % van premies en technische opbrengsten

Tabel 62.

Resultatenrekening Wet van 10 april 1971

De omzet, dit zijn de premies en technische opbrengsten, bedragen in 2001 bijna 940 miljoen euro, zelfs zonder dat er gegevens zijn opgenomen voor CGU plc. In vergelijking tot het boekjaar 2000, stijgt de omzet met 3% maar deze toename gaat evenwel gepaard met een meer dan evenredige stijging van de technische kosten. Immers, waar in 2000 slechts 96% van de omzet hieraan werd besteed, bedragen in 2001 de technische kosten 97% van de omzet. Het positief effect van de omzetstijging wordt hier tenietgedaan.

142

2001 - 2002


De bedrijfskosten daarentegen verminderen, maar kunnen het negatief effect van de verhoogde technische kosten niet goedmaken. Dit heeft als resultaat dat het bruto technisch verlies verder toeneemt van 26% tot 27% van de omzet. De resultaten van de herverzekeringsactiviteit blijven onveranderd en registreren net als vorig jaar een verlies van 0,4% in verhouding tot de omzet. Het financieel rendement, uitgedrukt in procent van de omzet, daalt van 38% tot 35%. Dankzij de financiële opbrengsten wordt uiteindelijk voor de totale sector een positief resultaat neergezet van 124,8 miljoen euro, zijnde 13% van de omzet. Gelet op de evolutie van de technische kosten, de dalende rendementen van de technische provisies en de te absorberen minderwaarden wordt verwacht dat het resultaat sterk onder druk zal komen te staan. Door de verzekeringsmaatschappijen zullen de nodige maatregelen genomen moeten worden opdat de sector rendabel zou blijven. Onderstaande grafiek geeft de evolutie weer van de last uitgedrukt tot de verworven premies berekend per voorvalsjaar (ratio L/P - actualisatievoet: 3,75% voor de technische reserves en 3% voor de uitkeringen). Er dient te worden opgemerkt dat, omwille van interne informaticaperikelen, de verzekeringsmaatschappij Winterthur-Europe Verzekeringen NV voor het observatiejaar 2001 geen bedrag aan uitkeringen meedeelde. Bijgevolg werden voor het opstellen van bovenstaande grafiek de gegevens van deze maatschappij geëxtrapoleerd op basis van het verleden.

110% 105% 100% Ratio

95% 90% 85% 80% 75% 70% 1

2

3

4

Observatiejaar 1997

1998

1999

2000

2001

Grafiek 63. Evolutie van de schadelast in functie van de verworven premies

Voor het jaar 2001 bedraagt de last, dit zijn de uitkeringen en de reserves voor te regelen ongevallen, in eerste observatie 106% van het verworven premieincasso. Enkel de jaren 1998 en 2000 boeken een slechter resultaat en noteren een lastenpercentage van respectievelijk 109% en 107%.

143


2001 - 2002

Onderstaande tabel geeft de kwartielen weer voor een aantal basisratio’s. Er wordt opgemerkt dat, tegengesteld aan de eerste tabel, in het bruto technisch saldo de bedrijfskosten niet zijn opgenomen maar apart worden vermeld. Omschrijving

Q0

Q1

Q2

Q3

Q4

gemiddelde

lastenpercentage 1° jaar

21%

99%

104%

107%

137%

107%

bruto technisch saldo / (1)

-40%

-11%

-5%

10%

60%

-5%

financieel saldo / (1)

18%

33%

38%

44%

68%

41%

saldo herverzekering / (1)

-15%

-4%

-0,2%

2%

13%

-0,4%

bedrijfskosten / (1)

15%

19%

22%

24%

38%

22%

netto technisch - financieel resultaat / (1)

-25%

1%

10%

33%

104%

13%

(1) omzet Q0: minimale waarde Q1: 25% van de maatschappijen heeft een ratio tussen Q0 en Q1 Q2: 50% van de maatschappijen heeft een ratio tussen Q0 en Q2 Q3: 75% van de maatschappijen heeft een ratio tussen Q0 en Q3 Q4: maximale waarde gemiddelde : gewogen gemiddelde

Tabel 63.

Sleutelelementen arbeidsongevallenverzekering - verdeling van de verzekeraars per kwartiel

De tabel toont aan dat de helft van de ondernemingen, dit zijn 9 verzekeraars, een lastenpercentage boeken lager dan 104%. Hiervan registreren 6 ondernemingen een ratio kleiner dan 100%. Vijf ondernemingen noteren een lastenpercentage dat hoger ligt dan 110%. Meer dan de helft van de arbeidsongevallenverzekeraars boekt een negatief bruto technisch saldo. Twee derde van de verzekeraars realiseert financiële opbrengsten die meer dan 50% van de omzet bedragen. Bij 9 ondernemingen resulteert de herverzekeringsactiviteit in een negatief saldo. Vier verzekeraars sluiten het boekjaar verlieslatend af, dit verlies situeert zich voor de meeste ondernemingen tussen 3 en 4%. Eveneens 4 ondernemingen boeken meer dan 40% winst, met één uitschieter van 104%. Onderstaande tabel geeft de evolutie weer van het aantal actieve arbeidsongevallenverzekeraars op basis van de boekhoudkundige premies of bijdragen. ontvangen premies (in euro)

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

0 tot 1,5 miljoen

1

1

1

1

1

1

1

1,5 tot 2,5 miljoen

1

0

0

0

0

0

0

2,5 tot 7,5 miljoen

2

3

3

1

1

1

1

7,5 tot 12,5 miljoen

4

3

3

2

1

3

1

12,5 tot 25 miljoen

6

6

3

3

3

1

3

meer dan 25 miljoen

11

11

11

11

12

12

12

totaal

25

24

21

18

18

18

18

Tabel 64.

Verdeling van het aantal verzekeraars naar incasso

Het totaal aantal actieve arbeidsongevallenverzekeraars stagneert sinds het jaar 1998. In 2001 vermeerdert het aantal verzekeringsondernemingen in de groep van 12,5 tot 25 miljoen euro premies. Vorig jaar was deze groep ondernemingen voor het eerst kleiner dan de groep ondernemingen met een incasso van 7,5 miljoen tot 12,5 miljoen euro maar 2001 geeft opnieuw dezelfde verdeling als in 1999 en innen 12 verzekeraars elk meer dan 25 miljoen euro premies, samen goed voor 93% van het totale premieincasso.

144

2001 - 2002


Onderstaande tabel geeft de afwikkeling weer van de technische reserves sinds het voorvalsjaar 1988. boek

voorvalsjaren

jaren

1988

1988

100%

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1989

70% 100%

1990

54%

71% 100%

1991

42%

54%

73% 100%

1992

32%

40%

57%

71% 100%

1993

23%

33%

45%

54%

69% 100%

1994

17%

25%

33%

42%

51%

74% 100%

1995

11%

20%

26%

30%

39%

55%

76% 100%

1996

9%

13%

19%

22%

29%

41%

54%

77% 100%

1997

7%

11%

15%

16%

21%

30%

41%

56%

1998

6%

9%

11%

12%

14%

23%

1999 2000 2001

Tabel 65.

1997

1998

2000

2001

66% 100%

31%

43%

49%

65% 100%

76%

30%

36%

45%

73%

1999

67% 100%

27%

33%

47%

73% 100%

75%

24%

33%

52%

72% 100%

Evolutie van de samengestelde provisies in eerste observatie

Zoals reeds in vorige jaarverslagen werd vermeld, wordt als gevolg van de nieuwe structuur van het “Jaarlijks verslag van afzonderlijk beheer Arbeidsongevallen” de afwikkeling van de reserves vanaf het boekjaar 1999 slechts tot het 5de observatiejaar weergegeven. Voor het jaar t-5 worden alle voorgaande jaren samengevoegd. Dit verklaart het in het 6de observatiejaar van de voorvalsjaren 1994, 1995 en 1996 weergegeven percentages van respectievelijk 76%, 73% en 75%. De afwikkeling in 2de observatie van het voorvalsjaar 2000 (72%) situeert zich op het niveau van het voorgaand voorvalsjaar (73%). Met andere woorden ook in 2000 verloopt de afwikkeling aanzienlijk trager dan in de jaren vóór 1999 het geval was.

145


D.

2001 - 2002

DE CONTROLE DOOR HET FONDS VOOR ARBEIDSONGEVALLEN Op 30 juni 2001 betreft de sector van de arbeidsongevallen in België ongeveer 2.364.848 werknemers in de privé-sector (208.299 ondernemingen) waaraan men 729.680 werknemers van 4.569 bedrijven in de publieke sector moet toevoegen (op basis van de gegevens van de RSZ). Rekening houdend met de gegevens geleverd door de Gegevensbank van de Arbeidsongevallen opgemaakt door het Fonds voor Arbeidsongevallen, bekomt men voor de privé-sector in 2001 een aantal van 226.164 arbeidsongevallen, waaronder 22.993 ongevallen op de weg naar en van het werk, 232 dodelijke ongevallen en 16.354 ongevallen met een verwachte blijvende ongeschiktheid. We beschikken nog niet over volledige cijfers voor de publieke sector, maar de statistische werkzaamheden bij het Fonds voor Arbeidsongevallen zijn op dit moment aan de gang. Inzake de controle op de verzekeringsondernemingen heeft het Fonds voor Arbeidsongevallen de opdracht controle uit te oefenen op de toepassing van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 evenals op de verrichtingen van de verzekeringsondernemingen met betrekking tot de wet van 3 juli 1967 betreffende de preventie van of de schadevergoeding voor arbeidsongevallen, voor ongevallen op de weg naar en van het werk en voor beroepsziekten in de overheidssector en de uitvoeringsbesluiten van deze wetten (artikel 58 van de wet van 10 april 1971). Het principe van het controlesysteem bestaat uit de regelmatige opvolging van het volledige beheer van de dossiers van elke verzekeringsonderneming. Er wordt te werk gegaan aan de hand van representatieve steekproeven, waardoor men zich een exact beeld kan vormen van de waarde van dit beheer. De vaststellingen worden met de verzekeringsondernemingen onderzocht en hun resultatenverbintenissen worden steeds opgevolgd en vervolgens in een jaarlijks verslag geëvalueerd. Bovendien werden in het jaar 2001 twee aanvullende verslagen betreffende de technische controle aan het beheerscomité voorgelegd. Ze hadden betrekking op 222 onderzochte dossiers. Buiten deze dossiers heeft de inspectiedienst 1.650 dossiers onderzocht aan de hand van steekproeven of ten gevolge van een aanvraag om inlichtingen of van een klacht. Uit het onderzoek van al deze dossiers vloeiden 1.284 opmerkingen voort die in de volgende grote categorieën ingedeeld kunnen worden : Uitsplitsing van de opmerkingen

%

Vaststelling van het basisloon

3,04

Betaling van de vergoedingen voor tijdelijke arbeidsongeschiktheid

8.65

Betaling van de vergoedingen voor blijvende arbeidsongeschiktheid en dodelijke ongevallen Beheer van het medisch dossier

8,80

Terugbetaling van kosten

8,64

Administratief beheer van de dossiers

43,30

Andere

13,55

Totaal

100

Bron Gegevensbank van de arbeidsongevallen FAO

Tabel 66.

146

14,02

Uitsplitsing van de opmerkingen

2001 - 2002


De bekrachtiging van de overeenkomsten die gesloten worden tussen verzekeringsondernemingen en slachtoffers of rechthebbenden is een opdracht die opgenomen werd in de wet krachtens artikel 58, §1, 13°, van het koninklijk besluit nr. 530. De modaliteiten en voorwaarden van de bekrachtiging door het Fonds zijn vastgelegd in artikel 65 van de wet en in het koninklijk besluit van 10 december 1987 dat speciaal aan deze materie gewijd is. De bekrachtiging door het Fonds die er kwam in de plaats van de homologatieprocedure voor de arbeidsrechtbanken, ging van start op 1 januari 1988. Voormeld koninklijk besluit bepaalt in detail welke stukken van het dossier moeten worden toegevoegd aan de voor bekrachtiging voorgelegde overeenkomst. Het vermeldt eveneens dat het Fonds over een termijn van maximum 3 maanden beschikt om de overeenkomst te bekrachtigen of de bekrachtiging ervan te weigeren. Tijdens deze termijn kan het Fonds overgaan tot elk onderzoek dat het noodzakelijk acht om na te gaan of het ongeval overeenkomstig de wet geregeld werd. Als het van oordeel is dat één of meerdere elementen van de overeenkomst ontbreken of gewijzigd zouden moeten worden, kan het Fonds de partijen verzoeken om bijkomende informatie te geven of een aangepaste overeenkomst voor te leggen. In dat geval wordt de termijn van drie maanden met maximum 2 maanden verlengd. De bekrachtigingsweigering moet schriftelijk gemotiveerd worden. De meest gerede partij maakt de zaak dan aanhangig bij de arbeidsrechtbank door deze van het standpunt van het Fonds op de hoogte te brengen. In de loop van het onderzochte dienstjaar werden 6.823 voor bekrachtiging voorgelegd. In de loop van het voorgaande jaar waren dat er 6.194 en het jaar daarvoor 6.596. In 2001 werden 6.337 overeenkomsten bekrachtigd. In de loop van 2001 werd de bekrachtiging geweigerd in 196 gevallen, namelijk in 2,87% van het totale aantal voorgelegde dossiers (2000 : 191). In 19,4% van de gevallen (38 dossiers) hebben de weigeringen te maken met de berekening van het basisloon en worden ze met de volgende redenen omkleed : het niet integreren van de werkgeversbijdrage in de groepsverzekering (17 dossiers), het niet opnemen van de waarde van de maaltijdcheques (11 dossiers) en de beroepskwalificaties van het slachtoffer (3 dossiers). In 10% van de gevallen (20 dossiers) heeft de medische dienst van het Fonds geweigerd akkoord te gaan met de graad van blijvende ongeschiktheid en/of met de graad van hulp van derden die door de verzekeraar werd voorgesteld. De andere weigeringen (het grootste gedeelte) zijn van formele aard : één van de partijen gaat niet meer akkoord vóór de bekrachtiging (59 dossiers), de consolidatie lijkt voorbarig (17 dossiers), de zaak wordt voor de rechtbank gebracht vóór de bekrachtiging (28 dossiers), het slachtoffer sterft vóór de bekrachtiging (8 dossiers).

147

BLANCO PAGE

BLANCO PAGE

Verantwoordelijke uitgever Willy P. LENAERTS Kortenberglaan 61 1000 Brussel Tel. 02/737.07.11 Fax 02/736.88.17 P.C.R. Nr 679-0408310-37 Internet : http://www.cdv-oca.be E-Mail : [email protected]

CONTROLEDIENST VOOR DE VERZEKERINGEN

Recommend Documents