Verwachtingen? Van tekst tot preek. Belijdenis. De preek als waagstuk. Presenteren. Lege vel syndroom. Van tekst tot preek 23 november 2013

Van tekst tot preek

23 november 2013

Verwachtingen? Van tekst tot preek

2

Belijdenis

De preek als waagstuk ... als God eens menschen stamelen genadig is en dekt zijn overtredingen toe, dan “geschiédt het Woord”, zeldzaam, of keer op keer, maar altijd waar het God heeft behaagd en een mensch het heeft gewaagd.

‘... Iedereen blijven Gods woorden vreemd, Behalve hem die ze van God zelf verneemt.’ Martinus Nijhoff

Miskotte, Het waagstuk der prediking

3

Lege vel syndroom

4

Presenteren

5

6

1

Van tekst tot preek

23 november 2013

Horen

Het preekproces „ „ „ „ „ „ „

Kiezen van een tekst Analyseren van de tekst Vertalen van de resultaten Schrijven van de preek Oefenen van de preek Voordragen van de preek Verwerken van de preek

tekst

hoorder

7

Het preekproces „ „ „ „ „ „ „

8

Kiezen van een tekst

Kiezen van een tekst Analyseren van de tekst Vertalen van de resultaten Schrijven van de preek Oefenen van de preek Voordragen van de preek Verwerken van de preek

Een preek gaat over één zorgvuldig afgebakende perikoop. „ „ „

Geen losse verzen Geen tekst zonder context Hoorders

9

Het preekproces „ „ „ „ „ „ „

10

Analyseren van de tekst

Kiezen van een tekst Analyseren van de tekst Vertalen van de resultaten Schrijven van de preek Oefenen van de preek Voordragen van de preek Verwerken van de preek

Methode „ „ „

11

Ontdekken (wat staat er) Begrijpen (wat betekent het) Toepassen (vertaalslag)

12

2

Van tekst tot preek

23 november 2013

Analyseren van de tekst „

„

Tekst en vertaling „

Ontdekken 1. Tekst en vertaling 2. Historische en literaire context 3. Soort tekst (genre/vorm) 4. Structuur

„

Onbevangen lezen Vergelijk verschillende vertalingen „ Noteer de verschillen „ Onderzoek de oorzaken „ Maak een eigen keus

Begrijpen 5. Gedetailleerde uitleg 6. Heilshistorische context 13

Vertalingen vergelijk

14

Vertalingen vergelijk

1 Korintiërs 12:7

1 Korintiërs 12:7 HSV: de openbaring van de Geest wordt gegeven NBV: de Geest is zichtbaar aan het werk

HSV: Aan ieder echter wordt de openbaring van de Geest gegeven tot wat nuttig is voor de ander.

Γopenbaring” of “manifestatie” Γwordt gegeven” of “is aan het werk”

NBV: In iedereen is de Geest zichtbaar aan het werk, ten bate van de gemeente. 15

Vertalingen vergelijk

16

Analyseren van de tekst

1 Korintiërs 12:7

„

Ontdekken

1. Tekst en vertaling 2. Historische en literaire context 3. Structuur

HSV: tot wat nuttig is voor de ander. NBV: ten bate van de gemeente. „

Begrijpen

4. Gedetailleerde uitleg 5. Heilshistorische context

17

18

3

Van tekst tot preek

23 november 2013

Historische context „ „ „ „ „ „

Literaire context

Wie is de schrijver? Aan wie is het geschreven? Wat is de relatie tussen hen? Wat zijn hun omstandigheden? Wat is de aanleiding? Wat is het doel van de auteur?

Plaats van de perikoop binnen: „ Directe context „ Groter geheel „ Het hele boek

19

20

Analyseren van de tekst „

„

Opbouw van de perikoop Let op veel voorkomende aspecten: „ herhalingen van concepten, woorden „ ontwikkeling „ wendingen „ veranderingen van plaats, tijd, sfeer, personen, onderwerp

Ontdekken 1. Tekst en vertaling 2. Historische en literaire context 3. Structuur Begrijpen

4. Gedetailleerde uitleg 5. Heilshistorische context 21

22

Opbouw van de perikoop

Opbouw van de perikoop

Verhalende tekst „ Wie is de hoofdpersoon? „ Wat wil hij/zij bereiken? „ Wie zijn de helpers/tegenstanders? „ Wat is de rol van de verteller? „ Wie komen er aan het woord? „ Hoe verloopt de plot? „ Welke scènes zijn te onderscheiden?

Genesis 27-28:5 A

Isaak zendt Esau uit Rebekka instrueert en vermomt Jakob C Jakob voor Isaak: ontvangt de zegen C' Esau voor Isaak: ontvangt contrazegen B' Rebekka's trouwplan voor Jakob A' Isaak zendt Jakob naar Haran B

23

24

4

Van tekst tot preek

23 november 2013

Opbouw van de perikoop

Opbouw van de perikoop Psalm 13

Dichterlijke tekst „ Ruim 30% van de Bijbel „ Opgebouwd uit regels, verzen, strofen „ 2 of 3 regels per vers „ 2 of 3 verzen per strofe „ Parallellisme (op alle niveaus) „ Figuurlijke taal (metaforen)

2a Hoelang, HERE? Zult Gij mij voortdurend vergeten? b Hoelang zult Gij uw aangezicht voor mij verbergen? 3a Hoelang zal ik plannen koesteren in mijn ziel, b kommer hebben in mijn hart, dag aan dag? c Hoelang zal mijn vijand zich boven mij verheffen? 4a Aanschouw toch, antwoord mij, HERE, Mijn God. b Verlicht mijn ogen, c opdat ik niet inslape ten dode; 5a opdat mijn vijand niet zegge: Ik heb hem overmocht; b opdat mijn tegenstanders niet juichen, wanneer ik wankel. 6a Ik echter vertrouw op uw goedertierenheid, b over uw verlossing juicht mijn hart. c Ik wil de HERE zingen, omdat Hij mij heeft welgedaan. 25

Opbouw van de perikoop

26

Opbouw van de perikoop

Betogende tekst „ Redevoering, brief (Paulus) „ Opsporen argumentatie „ Analyse van hoofd- en bijzinnen „ Onderlinge relatie tussen zinnen „ Zinsdelen

Matteüs 28:19 Gaat dan henen, maakt al de volken tot mijn discipelen en doopt hen in de naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes en leert hen onderhouden al wat Ik u bevolen heb.

27

Opbouw van de perikoop

28

Opbouw van de perikoop

Matteüs 28:19

heengaande maakt tot discipelen dopende

al de volken

hen

in de naam van de Vader en van de Zoon en van de Heilige geest lerende

hen

in acht te nemen alles wat ik u heb opgedragen 29

30

5