Preek Jesaja 63:19b – 64:4a, voor 29 november 2015, 1e zondag van advent, voorbereiding HA, nr 500, JWB. Adventskaars Gedicht Votum en zegengroet Zingen Wet Zingen Gebed Lezen Zingen Kindermoment Zingen / luisteren Tekst Preek Zingen Gebed Collecte Zingen Zegen
Ps 3:1,2 (vertrouwen als God ver weg lijkt) GK 22: 1,2 (Gods Woord helpt te leven) Jesaja 63:15 – 64: 11 1 Korinte 2: 7-10 GK 22:4 wij weten hoe laat het is Jesaja 63:19b – 64:4a
(bijbelklas 1,2)
Marcus 6:53-56 (tijdens preek, lees ik zelf) Opw 717 (MT)
LvK (oud) 35:1,3,5 (tekst van de preek)
Gemeente van Christus, gasten, ‘Op veel punten ben ik het met atheïsten eens, vaak op bijna ieder punt – behalve dan dat God niet bestaat1’. Dat is de beginzin van een boek wat ik laatst las. ‘Op veel punten ben ik het met atheïsten eens’. Atheïsten, mensen die vast geloven dat er geen God is. Dat boek had met deze beginzin mijn aandacht wel te pakken. Er is blijkbaar een overeenkomst tussen op zijn minst sommige atheïsten en sommige christenen. Het zit hem er niet zozeer in, dat zowel christenen als atheïsten net zo overtuigd kunnen zijn van hun standpunt. Of dat ze elkaar niet weten te overtuigen. Een opmerkelijke overeenkomst is, zegt de schrijver van dat boek, dat we beide last hebben van Gods zwijgen. Je merkt niets van God. Een atheïst trekt de conclusie: ik merk niets van God, dus bestaat God niet. Een christen zegt: die conclusie is te snel. Maar die ervaring ‘waar is God?’ ‘Ik merk niets van Hem’, die kennen veel gelovigen ook. (klik) Scheur toch de hemel open; laat U zien. De tekst uit Jesaja: een schreeuw naar God. Je kunt er van alles in proeven: verlangen: ik wil zo graag zien en meemaken 1
Tomás Halík, geduld met God, blz.11
durven hopen
1
wat ik geloof. God belooft veel, maar wanneer komt het? Je kunt er ook twijfel in lezen. Is God er wel, zoals Hij belooft? Hij zegt wel dat Hij hoort en bij mij is. Maar waar dan? Ik voel en beleef het niet. Het kan ook alleen maar schreeuw uit nood zijn, niet ongeloof of wanhoop. Maar: Heer, scheur de hemel, kom mij helpen, wacht niet langer. De ervaring dat God niets of bijna niets laat merken. En we hebben Hem zo nodig. De wens, dat er iets of iemand van buiten de wereld iets doet aan onrecht, aan ellende, aan angst. Dat willen we, dat verlangen we. Een haast algemeen menselijk gevoel, dat we als mensen alleen tekort schieten. Bij aanslagen of dreigingen is dat wel duidelijk. Wie redt ons, wie voorkomt dat wij getroffen worden? Politiek en militairen, veel waardering voor. Maar geen mens kan veiligheid echt garanderen. Bij ziekte of dood van jonge mensen: er moet hulp komen van buiten. Met al onze doktoren en professoren, geen mens kan verdriet voorkomen. Dat verbindt gelovigen en veel ongelovigen: de erkenning, dat we als mens vastlopen als we op onszelf aangewezen zijn. En het is van alle tijden dat mensen zich alleen gelaten voelen. Waarom zwijgt God? Sommige mensen concluderen tot een gesloten wereldbeeld: er is niets dan alleen de wereld die wij zien. Er is geen invloed van een god van buitenaf. Andere zeggen: ja, de hemel lijkt soms van koper, het lijkt alsof wij God niet bereiken, maar we hopen en geloven, dat God de hemel kan scheuren en in kan grijpen. En Hij doet dat. En hoe is dat dan? (klik) Scheurt toch de hemel open; laat U zien, iedereen zal U dan erkennen. Als God van zich laat horen, dan hoort ook iedereen dat. Dan is volkomen duidelijk dat God er is. Laat even op je inwerken wat hier staat. Wat gebeurt er dan? Bergen beven, het beeld van vuur dat twijgen in vlam zet. Volken zullen voor U beven. Haal even in uw gedachten aardbevingen, aardverschuivingen, modderstromen, grote bosbranden. Dat kennen we van televisie: gebouwen, steden, waar wij als mensen maanden, jaren aan bouwen…. even schudden van de aarde: alles weg. Bomen in de loop van tientallen jaren gegroeid, een aardverschuiving. durven hopen
2
Als lucifershoutjes knappen ze af. Als je dit meemaakt, je wordt doodsbang. Alle grond onder je voeten verdwijnt. Dit is de tekst: bergen beven, volken beven, als God van Zich laat horen. Twee beelden gebruikt Jesaja. Als God de hemel scheurt, het is als vuur dat droog hout in brand doet vliegen. We maken het ieder jaar wel een paar keer mee. Dagen, soms weken bosbranden. Zelfs met onze moderne blusmiddelen, niet tegen te houden. Dat is het eerste beeld: als God iets doet op aarde, geen mens houdt dat tegen. Het tweede beeld is van vuur dat water doet koken. Water wordt langzaam warm boven vuur. Langzaam tot het kookpunt. Dan sist en spettert het. Langzaam werd het warm, maar pas als het kookt merk je het. Het is het beeld van Gods woede over onrecht, ellende en verdriet. Waar wij last van hebben – aanslagen, onrecht, verdriet, ziekte, dood – God nog meer. En Gods woede daarover groeit en groeit. Maar je merkt het niet – de hemel lijkt gesloten; God lijkt niets te doen – tot God ingrijpt. Vuur dat water doet koken. Onrecht en ellende. God lijkt niets te doen. Zelfs ongeloof en spot, God lijkt niets te doen. Uitschelden en tegenwerken van Gods kinderen…. het is alsof God zich van de aarde laat wegduwen, zo lijkt het. Wie gelooft er nog? Geloven onze kinderen nog? Hoeveel kleinkinderen zijn de Heer kwijt? En God doet maar niets, zo lijkt het.
3
Scheurde U maar de hemel open; iedereen zal U dan erkennen. Jesaja bidt dit. Scheur de hemel, laat de bergen beven, zet alles in vlam. Doe uw geduchte daden. Laat alle volken voor U beven. Maar wil ik dit? Ik zie de beelden voor me. Ravage na aardbeving; weggevaagde huizen. Wil ik dit? Als God de hemel scheurt, ingrijpt, op aarde komt, overleef ik dat? Daar kan toch geen mens tegenop? Hoe zou het zijn als God inderdaad de hemel scheurde om af te dalen?! Mag ik daarom eens vragen: bent u wel eens bang voor God? Dat is een vreemde vraag vanaf de preekstoel. Overal in de bijbel lees je juist: ‘wees niet bang’. durven hopen
Dat is ook het eerste wat Zacharias hoort van de engel2. De engel zegt het ook tegen Maria, een paar maanden later: ‘Wees niet bang’. Veel vaker in de bijbel. Blijkbaar is het logisch wel bang te zijn. God ontmoeten is klein worden, schrikken, de neiging hebben weg te rennen. ‘Wees niet bang’, dat is de kern van Gods boodschap. Machteloze mensen zijn we; als God een eind maakt aan onrecht, ellende, verdriet, kwaad. Wat gebeurt er met ons? Ook wij worden meegesleurd. En als de Heer zelf ons niet beschermt, we overleefden het niet. Denk een bosbranden, aardverschuivingen, tsunami’s. ‘Wees niet bang’, steeds komt het terug in de bijbel. Niet omdat het wel meevalt als je God ontmoet, maar alleen omdat God ons redt. Dat begint met erkennen; van kleinheid, schuld, machteloosheid. Ik wil u vragen daar deze week eens over na te denken. Volgende week is het avondmaal. We vieren dat God zegt: ‘wees niet bang als ik de hemel scheur en afdaal’. Kun je dan je machteloosheid erkennen? Bij alle kwaad en ellende in de wereld is het meest makkelijke om van je af te wijzen. Dat is de schuld van anderen, daders, politiek, de mensen. Of zelfs: waarom laat God dat toe? Waarom doet Hij niets? Avondmaal vieren begint met erkennen van eigen kleinheid en schuld. Leer van Jesaja dat Gods ingrijpen heel de aarde doet beven. Dan is er maar één weg: vluchten naar God die zegt: ‘wees niet bang’. (klik) Scheur toch de hemel open, iedereen zal U dan erkennen. U overtreft alle verwachtingen. Er zit vooral verlangen en hoop in dit gebed van Jesaja. Het gaat over Gods geduchte daden, waarom wij niet durven hopen. ‘Niet durven hopen’; mooi gezegd toch? Wat zit er een verlangen in dit gebed. Haast een heen en weer tussen twijfel en hoop. Aan één kant terugvallen op wat God al gedaan heeft. Stel je weer even voor: een Israëliet in dit tijd. In Babel, al 60 jaar leef je in een vreemd land. Ik heb het al eerder verteld. 2e generatie, 3e generatie groeit op. Steeds minder weten ze van vroeger. Het interesseert hen ook steeds minder. En je kent de verhalen, maar wat zeggen ze?
2
Lucas 1:13; 30
durven hopen
4
Je kunt vertellen over de uittocht uit Egypte. Toen scheurde de hemel. Hagelstenen, sprinkhanen, duisternis. God greep in; Hij was te zien. De zee scheurde open, heel het volk ging droog naar de overkant. Daar is over gepraat. 40 jaar later zijn de volken in Kanaän nog bang voor deze God. Toen liet God nog eens iets zien. Maar hoe lang is dat al geleden? 500, 600 jaar? Later, de verovering van Kanaän, Jericho, de sterke stad, de muren vielen om. Of denk aan de tijd van Elia, het volk opgesloten in geloof in Baäl. Elia bad en de hemel scheurde open, een bliksemstraal dook uit de hemel en verbrandde het offer. Het was duidelijk: alleen de Heer is God. Maar ook lang geleden, 200 jaar. Wel lang geleden, maar altijd: Gods optreden overtreft de verwachtingen. En dat zal blijven. 10 jaar na deze tekst grijpt God in, onverwacht. Gelovige Israëlieten mogen naar Jeruzalem. Niemand verwachtte het. Jarenlang voor gebeden, de hemel leek gesloten, maar de hemel scheurde, God hoorde, God deed iets. En God overtreft altijd alle verwachtingen. Zacharias was met stomheid geslagen. God doet toch iets. Dit was nog maar een engel. Een jaar later scheurt de hemel weer open, dan zingen duizenden engelen. Ze vertellen over de geboorte van Jezus. Wie zag aan die hulpeloze baby dat dit Gods Zoon is? Dat kon niemand bedenken. Dit is het afdalen van God. Dingen doen die niemand had dat durven hopen. Zo is God. Hij overtreft alle verwachtingen. Wie kon bedenken, dat de Heer Jezus sterft? Wie had verwacht dat het graf open scheurde? Wie kon bedenken dat 40 dagen daarna de hemel open scheurde om Jezus weer op te nemen? Dat is allemaal lang geleden, maar dit is God. Steeds scheurt de hemel. Altijd weer. Geloof lijkt te verdwijnen, maar dat gebeurt niet. Altijd weer opwekking, reformatie, herstel. Uiteindelijk blijft Christus’ kerk wereldwijd groeien. Altijd weer duiken verhalen op over zijn volgelingen, voorbeelden van liefde, hulp durven hopen
5
en herstel. Zoveel mensen die in rust en vrede overlijden. Ieder keer weer scheurt de hemel open hen op te vangen in Gods vaderarmen. Het werk van God is niet te keren, omdat Hij erover waakt. (klik) Altijd weer overtreft de Heer onze verwachtingen en blijkt Hij de enige te zijn. Jesaja bidt om Gods ingrijpen. Want, zegt hij: U bent er, U kunt het, U doet het. Dat is een sterke geloofsbelijdenis. En Hij wijst God aan als de enige. Geen oog zag ooit een god buiten U (vers 3). U, een God die opkomt voor wie op Hem wacht. En juist dat wachten, dat is moeilijk. Want je ziet soms niets, er gebeurt niets. Integendeel, onrecht heerst op aarde. Mensen worden bang van aanslagen en dreigingen. Doet God wel wat? En als God niets lijkt te doen, verwatert het geloof. Sommigen zeggen zelfs: als je toch niets van God merkt, dan zal Hij er ook wel niet zijn. Dat gevoel, dat God er niet is; het steekt de kop op. Overal op aarde, ook bij ons, Gods kinderen. Het kan je zomaar gebeuren: is God er wel? Is Hij wel belangrijk. Dat is ook de toon van Jesaja: scheurde U maar de hemel open. Er klinkt haast wanhoop uit.
6
Maar let op, als Jesaja dat zo uitschreeuwt, verandert ook de toon. Van wanhoop en twijfel (scheurde U maar de hemel) via je voorstellen wat God gedaan heeft (uw geduchte daden, waarop wij niet durven hopen) naar een geloofsbelijdenis (U komt ieder tegemoet; er is geen God buiten U). In veel Psalmen gaat het niet zo. Psalm 22, 77, 83. Dat begint met ‘Heer waar bent U? Waarom heeft U mij verlaten’? Allerlei klachten tot God. En dan het tweede deel van de Psalm: Uw gezicht is niet verborgen. U heeft gehoord toen ik U riep. Gebeden die beginnen met vertwijfeling eindigen in belijden. Herkent u het misschien uit uw eigen gebed tot God? Of uit een periode van bidden? Doordat je vertelt wat je dwars zit en doordat je je overgeeft aan de Heer, zo verander je. Je zoekt naar dingen die de Heer gezegd heeft en je verandert. Van twijfel naar belijdenis. Heb je een periode van onzekerheid, lees veel Psalmen. Die nemen je mee: neerleggen waar je last van hebt en brengen je terug naar durven hopen
vertrouwen in de Heer. Alleen God scheurt de hemel open. Hij alleen. Hij is hier op aarde geweest. Van volkomen atheïst tot diep gelovige christen, iedereen moet erkennen: wij als mensen alleen lossen de wereldproblemen niet op. Opgesloten in de wereld zoals die is, wat kan je? Wat doe je dan? Omdat je niets merkt van een God, besluiten dat Hij er niet is? Teleurgesteld zijn in God, boos misschien, omdat Hij je laat wachten? Of blijf je verwachtingsvol, lees en herlees je Gods daden. God die nooit tegenvalt. Hij vraagt wel geduld, veel geduld soms, maar Hij is de enige die werkelijk opkomt voor wie op Hem wacht. Hij is de enige die echt iets heeft laten zien. (klik) Scheur toch de hemel open; iedereen zal U dan erkennen. U overtreft alle verwachtingen en U blijkt de enige te zijn met alleen goede bedoelingen. Daar wil ik mee eindigen: met Gods goede bedoelingen. Ik wil graag iets voorlezen uit het evangelie. Het is advent, we denken na over de komst van de Heer Jezus. En al vanaf het paradijs is voortdurende de boodschap van God: laat u met God verzoenen. Afgelopen dinsdag heb ik dat uitgelegd aan twee groepen jongeren. Daar draait het altijd om in de preek: de oproep ‘laat je met God verzoenen’. Erken dat je God nodig hebt, wees blij met Hem, ga met Hem je weg (vers 4). De Heer Jezus was hier op aarde. En zag je Hem, dan zag je God. En let nu eens op hoe God is. [beneden] (klik) [Marcus 6: 54 – 56] 54 Toen ze (Jezus en zijn leerlingen) uit de boot stapten, werd hij meteen herkend. 55 In het hele gebied ontstond een druk komen en gaan van mensen, die zieken op draagbedden meenamen naar elke plaats waarvan ze hoorden dat hij daar was. 56 Overal waar hij kwam, in dorpen, steden en gehuchten, legden ze de zieken op het plein. Ze smeekten hem of ze ten minste de zoom van zijn kleed mochten aanraken. En iedereen die hem aanraakte, werd genezen. Hoe leren we God kennen? Wat is zijn karakter? Hier zie je het. Dat heeft God van zichzelf laten zien. En denk het je. Dat wil ik u vragen. durven hopen
7
Stel je voor, de Heer Jezus was in deze tijd hier. Denk aan je gezin, aan je familie, je vrienden. Wie zou er naar de Heer Jezus gaan? [56a] Overal waar hij kwam, in dorpen, steden en gehuchten, legden ze de zieken op het plein. Noem eens voor jezelf namen. Die zou ik naar Jezus brengen. En wat zou Hij doen? [56c] En iedereen die hem aanraakte, werd genezen. Stel het je voor. De hemel scheurde in die tijd. God trad op, daalde af naar de aarde. Niets dan goede bedoelingen. Mag ik eens vragen: neem 5 of 6 mensen die je het meest lief zijn in gedachten. Hoe is het met hun gezondheid, problemen, handicap? Zou je één van hen of twee naar de Heer Jezus brengen? … Mag ik vinger zien: wie zou er dan iemand bij de Heer Jezus brengen? …. Moet je je even voorstellen wat dat geweest is [56c] En iedereen die hem aanraakte, werd genezen. Het hoefde niet eens bij een paar mensen te blijven. ‘Iedereen die Hem aanraakte, genas’. Zo is God. Wat is het leven toen opgebloeid, wat een geweldige explosie van geluk moet dat geweest zijn. [boven] (klik) Zo hebben we onze God leren kennen. Daarom die oproep tot bekering in iedere preek. Laat je met God verzoenen. Aan het eind van de tijd: de hemel zal scheuren, onze God daalt af naar de aarde; alle kwaad verdwijnt; het zal er ruig aan toe gaan. Je kunt er bang van worden. Maar dit is Gods hart; Hij wil genezen, laten opbloeien, leven geven. Daarom moet het kwaad weg. Ja, onze God laat zich nu als het ware nog wegduwen. Maar Hij heeft laten weten wie Hij is. Hij wil mensen redden, daarom een tijd voor geduld. Hij laat zijn evangelie preken. Ook vandaag weer. We weet hoeveel mensen Hij nog bereikt, nieuwe mensen, mensen die weggegleden zijn, zorgen over hebben. Een tijd van geduld, uitnodiging om Gods liefde te proeven. Laat je met God verzoenen. Een lange weg van geduld, alleen maar met goede bedoelingen. Amen. Ds Jaap Boerma, GKv Rotterdam – Oost durven hopen
8
