De vreugde van ons gebed
De vreugde waarmee wij God en onze medemensen dienen, is een onmiskenbaar teken: ze laat zien hoe spontaan, belangeloos en authentiek onze liefde is. (Franciscus van Sales)
Wie de Heer heeft ontmoet en hem trouw volgt, is een boodschapper van de vreugde van de Geest. (Paus Franciscus)
Een grote kracht van onze gemeenschap ligt in ons samen-bidden. (Constituties CMM I, 253) VREUGDE! december 2015
1
Vragen voor meditatie en uitwisseling
Elke vraag wordt ingeleid met een kort citaat uit een overweging van paus Franciscus over het gebed. In het tweede deel van dit boekje volgt die overweging in zijn geheel. Laten we God prijzen en danken… “Over het algemeen weten we heel goed hoe we moeten bidden, als we God iets willen vragen of voor iets willen danken. Minder gewoon is het voor ons allen om de Heer te prijzen.” 1. Volgens paus Franciscus zijn veel mensen niet zo gewend om God lof te brengen. Denk na over de plaats van de lofprijzing van de Heer in ons gemeenschapsgebed en in jouw persoonlijke gebed: hoe geef jij concreet vorm aan die lofprijzing? “We worden sterker bewogen tot een gebed van lofprijzing, als we de dingen in herinnering roepen die God voor ons heeft gedaan.” 2. Laat deze uitspraak van paus Franciscus op je inwerken en denk na over de dingen die God in jouw leven heeft gedaan. Verwerk ze in een persoonlijk, geschreven dankgebed.
2
VREUGDE! december 2015
In het hart van God… “God buigt zich naar ons toe als een vader die zijn kind leert lopen.” 3. Herken je dit beeld dat paus Franciscus gebruikt? Denk aan een situatie waarin je ervaren hebt dat God je als een vader nabij was en je hielp. Kun je er iets meer over vertellen? “De gedachte dat we altijd leven ‘in het hart van God’ vervult ons met vreugde en geeft ons een gevoel van geborgenheid. Een geborgenheid die we terugvinden in Gods antwoord aan de profeet Jesaja (49,15), wanneer deze zich afvraagt of Gods liefde ooit ophoudt. ‘Kan een moeder haar zuigeling vergeten of harteloos zijn tegen het kind dat zij droeg? Zelfs al zou zij het vergeten, ik vergeet jou nooit’.” 4. Paus Franciscus spreekt over God als een barmhartige God. Hij gebruikt twee beelden: ‘leven in het hart van God’ en (naar Jesaja) ‘Zoals een moeder haar kinderen niet vergeet, zo vergeet God ons nooit’. Herken je de beelden die paus Franciscus gebruikt? Denk aan een situatie waarin je hebt ervaren dat God je als een moeder nabij was en barmhartig voor je zorgde. Kun je er iets meer over vertellen?
VREUGDE! december 2015
3
Laudate Omnes Gentes J. Berthier © Atelier et Presses de Taizé 71250 Taizé Fr.
Tekst: Psalm 117 Alle volken, loof de Heer!
4
VREUGDE! december 2015
Tekst voor verdieping en meditatie
Laat mijn gebed opstijgen als wierook… In een overweging naar aanleiding van Efeze 1:1-10, nodigt Paus Franciscus ons uit om na te denken over de toonaarden van ons gebed. Een gebed kan lofprijzing zijn, zegening, dankzegging, smeekbede, viering; het kan uitdrukking geven aan een ervaring van Gods aanwezigheid en tedere nabijheid. Christelijk gebed heeft heel verschillende dimensies. Paus Franciscus eindigt zijn overweging met de uitnodiging om, door ons gebed, in Gods Mysterie binnen te treden.
Gezegend zijt Gij, levende God Ieder mens mag zich ervan bewust zijn dat God hem of haar persoonlijk heeft uitgekozen, zoals de apostel Paulus zegt: ‘al vóór de schepping van de wereld’. Laat ieder mens daarmee ook opnieuw ontdekken hoe belangrijk een vreugdevolle lofprijzing van God is. De brief van Paulus aan de christenen van Efeze opent met zo’n explosieve, authentieke lofprijzing. Paulus is in vreugde ontstoken, in grote vreugde. Hij spreekt een loflied uit dat niet te stuiten is, de apostel gebruikt tot drie keer toe het woord ‘zegen’. Het klinkt zo: ‘gezegend zij de God en Vader van onze Heer Jezus Christus, die ons in de hemelsferen, in Christus, met talrijke zegeningen heeft gezegend.’ We weten allemaal dat God ‘de Gezegende’ is. In het Oude Testament was dat een van de namen die het volk Israël aan God gaf. De Gezegende… het is misschien een vreemde gedachte dat wij God zegenen en dat God ‘de Gezegende’ is.
Laten we God prijzen Maar dat is iets belangrijks, want wanneer we God zegenen, dan prijzen we hem (‘benedire’ betekent: goede dingen zeggen); onze lofprijzing is als wierook die voor God opstijgt. Het is voor ons niet zo gebruikelijk om een lofgebed te bidden, maar het is Jezus zelf die het ons in het Onze Vader heeft geleerd: ‘Onze Vader in de hemel, geheiligd is uw naam…’ Het moet dus niet vreemd voor ons zijn om ons met deze woorden tot God te richten die we ook wel ‘de Heilige’ noemen. Het VREUGDE! december 2015
5
gaat erom dat we in de lofprijzing uitdrukking geven aan onze vreugde, frank en vrij. Over het algemeen weten we heel goed hoe we moeten bidden als we God iets willen vragen of God voor iets willen danken. Minder gewoon is het voor ons allen om de Heer te prijzen.
U hebt ons uitgekozen We worden sterker bewogen tot een gebed van lofprijzing, als we de dingen in herinnering roepen die God voor ons in ons leven heeft gedaan. Zoals Paulus in dit loflied zegt: ‘God heeft ons in Christus vol liefde uitgekozen…’ Dit is de bron waaruit ons gebed opwelt: ‘Gezegend zijt Gij, Heer, omdat Gij ons hebt uitgekozen.’ Kortom: mensen mogen de vreugde van die tedere, vaderlijke nabijheid ervaren.
Vol vreugde voor God Hetzelfde overkwam het volk Israël toen het bevrijd werd uit de Babylonische ballingschap. ‘Toen de Heer het lot van Sion keerde, was het of wij droomden - we konden het niet geloven! - een lach vulde onze mond, onze tong brak uit in gejuich’ (Ps 126). Laten we denken aan een breed lachend gezicht: dát is onze lofprijzing, dat is de onmiddellijke uitdrukking van onze diepe vreugde, van ons geluk ten overstaan van God. Die innerlijke houding moeten we proberen vast te houden, niet vergeten: we moeten ons soms inspannen haar terug te vinden. Om het met de woorden van psalm 98 te zeggen: ‘Zing voor de Heer bij de lier, laat bij de lier uw lied weerklinken. Blaas op de ramshoorn en de trompetten, juich voor de Heer, uw koning.’
Een ervaring van Gods tederheid Het is erg belangrijk dat we voor ogen houden hoeveel de Heer voor ieder van ons heeft gedaan, hoezeer hij ons met tedere liefde heeft omringd en hoe hij zich in onze kleinheid tot ons toewendt. God buigt zich naar ons toe als een vader die zijn kind leert lopen. Zo is het voor ieder van ons!
God kent ons Alles is feest, alles is vreugde, als ieder van ons met de woorden van Paulus aan Efeze kan zeggen: ‘de Heer heeft me uitgekozen, al vóór de schepping van de wereld’. Dat is het uitgangspunt. Ook al kunnen we 6
VREUGDE! december 2015
dat niet helemaal begrijpen, ook al is dat onvoorstelbaar: dat God ons kende al van voor de schepping, dat onze naam in het hart van God geschreven was. Maar dit is een waarheid in de zin van: een openbaring… Weten dat we door God zijn uitgekozen is iets dat christenen tekent.
In het hart van God De gedachte dat we altijd leven ‘in het hart van God’ vervult ons met vreugde en geeft ons een gevoel van geborgenheid. Een geborgenheid die we terugvinden in Gods antwoord aan de profeet Jesaja (49,15), wanneer deze zich afvraagt of Gods liefde ooit ophoudt. ‘Kan een moeder haar zuigeling vergeten of harteloos zijn tegen het kind dat zij droeg? Zelfs al zou zij het vergeten, ik vergeet jou nooit.’ God draagt ieder van ons in zijn binnenste, de Schrift zegt ‘in zijn ingewanden’, zoals een baby in de buik van zijn moeder. Dit is een zo diepe en prachtige waarheid, dat we misschien in de verleiding zijn om er verder niet over na te denken, om het te verdringen omdat het groter is dan onszelf. We kunnen daar met ons verstand niet bij, zelfs ons hart kan het niet helemaal bevatten. Om ons dit eigen te maken en te ervaren, moeten we binnengaan in het mysterie van Jezus Christus, die voor ons zijn bloed vergoten heeft en ons, in al zijn wijsheid en inzicht, het mysterie van Gods wil heeft leren kennen.
Gods mysterie binnengaan Hiermee zijn we gekomen bij een derde dimensie in het christelijke gebed, na die van het lofgebed en het gebed van dankbare gedachtenis. Christenen worden opgeroepen om in Gods mysterie binnen te treden. Dat gebeurt in het bijzonder door de eucharistie te vieren. We kunnen niet helemaal begrijpen hoe de Heer levend is, hier met ons is, in zijn heerlijkheid en volle aanwezigheid, en zijn leven opnieuw voor ons geeft… Die dimensie van het binnentreden in zijn mysterie mogen we elke dag dieper verstaan – elke dag doen we ons best ervoor, maar het is een mysterie dat we nooit ten volle kunnen kennen: het is en blijft een mysterie. Maar we mogen het binnentreden…
VREUGDE! december 2015
7
Verantwoording: ‘De vreugde van ons gebed’ is de zesde aflevering van ‘VREUGDE!’, een reeks bezinningsmaterialen samengesteld door de Fraters CMM voor het Jaar van het Godgewijde Leven, 2015. Herkomst van de teksten, p. 1: De aanhaling van Franciscus van Sales is uit Inleiding tot het devote leven, deel 1. Citaat van Paus Franciscus uit Verheugt u! Brief aan godgewijde mannen en vrouwen. Boodschap van paus Franciscus, samengesteld voor het Jaar van het Godgewijde Leven (Vaticaan 2014), p. 6. Het lied op pagina 4: Laudate omnes gentes is van J. Berthier © Atelier et Presses de Taizé. De tekst op de pagina’s 5-7 is van Paus Franciscus: Meditatie donderdag 16 oktober 2014, in de kapel van Domus Sanctae Marthae, Rome. Vertaling: Charles van Leeuwen. De illustraties op de pagina’s 1,2 en 5 zijn van Ade Betune. De cartoon op pagina 8 is van Pat Marrin in de National Catholic Reporter.
- Heilige Vader, ik vond dit boek over geestelijke volmaaktheid. - Is het interessant? - Ze zeggen dat er drie stadia zijn met twaalf niveaus, die elk weer uit veertien stappen bestaan. Is dat waar? - Ik neem aan van wel, als je daarin gelooft. - Maar broeder Leo, ik denk dat we gewoon… Omdat Broeder Leo het grote boek dichtsloeg hoorde hij de laatste woorden van Paus Franciscus niet. Wat denk je dat hij zei? 8
VREUGDE! december 2015