vertrouwen in jezelf blijven denken in kansen de wereld van Delta Lloyd Groep Opinieblad over Delta Lloyd magazine Juni 2013

Delta Lloyd magazine Juni 2013

Opinieblad over de wereld van Delta Lloyd Groep

vertrouwen in jezelf

blijven denken in kansen

Thema: vertrouwen In september heeft de financiële crisis, de grootste uit de moderne geschiedenis, haar eerste lustrum. Oude zekerheden (baan, pensioen, huis) staan op de tocht en dat begint zĳn tol te eisen in ieders levenssfeer. We gaan in dit magazine op zoek naar lichtpunten. Oplossingen. Kansen om sleetse patronen te doorbreken, om diensten en producten te ontwikkelen die het belang van alle stakeholders dienen. Dat is waar verschillende onderdelen van Delta Lloyd zich, vĳf jaar na het uitbreken van de crisis, mee bezighouden: met bouwen aan vertrouwen.

Dit icoontje staat voor aanvullende digitale content. Kijk op layar. com, download de gratis app en scan de pagina.

Colofon DL magazine is een uitgave van Delta Lloyd Groep Hoofdredactie David Brilleslijper Karin Kortekaas (Delta Lloyd Groep) Concept & realisatie Proof Reputation | consultancy, concept & creation www.proof.nl Art direction & vormgeving COMA, Proof Studio | creative department

Prepress Bloem Digital Imaging Drukwerk Twigt Productiebegeleiding Jansen&Go Redactieadres [email protected] Delta Lloyd Groep Corporate Communications

FSC logo hierin plaatsen

Delta Lloyd magazine toont waar Delta Lloyd Groep voor staat en hoe wĳ de wereld om ons heen zien. Wil je meer weten over onze onderneming, onze merken en onze producten, kĳk dan op www.deltalloydgroep.com.

2

DE LTA L LOY D M AGA ZI N E , J U N I 2013

DE V ER BEEL DING

W ET ENSCH A P

OPINIE

Brazilië is booming Het land barst van zelfvertrouwen, zelfs aan de rafelranden van Rio gloort hoop, registreerde fotograaf Frederik Buyckx in de favela. pagina 18

Controle is zilver Hoe vaak we ook worden bedrogen, we stoppen onze argwaan toch iedere keer weer diep weg. Drie specialisten vertellen waarom. pagina 4

Het zal wel meevallen En vĳf andere denkfouten die mensen maken over pensioenen. pagina 26

7 x BL IND V ERT ROU W EN

A L L ES VA N WA A R DE

IN T ERV IEW

ONDER ZOEK

Tegen beter weten in

Schadeclaims

Het lastige aan vertrouwen is dat je pas achteraf weet of het gerechtvaardigd was. pagina 8

pagina 30

‘Deze bakker eet zĳn eigen brood’

De playmate-index

T R E ND

Soort zoekt soort COLU MNS

Vertrouwen volgens Vincent Bĳlo pagina 7 Marie-Louise Voors pagina 15 Mathieu Weggeman pagina 29

In deze sharing-economy regel je wat je belangrĳk vindt zelf. Samen met mensen die je vertrouwt. pagina 40 K U NST & CU LT U U R

Horen, zien, lezen pagina 42

Bestuursvoorzitter Niek Hoek en directievoorzitter Asset Management Alex Otto van Delta Lloyd over gezond wantrouwen. pagina 10

Let goed op meisjesbenen en het snoepschap in de supermarkt. Daaraan kun je zien wanneer de crisis voorbĳ is. pagina 16

DEBAT

BEST E PENSIOEN PRODUCT

Uitgeven of niet uitgeven?

Vertrouwen bouw je ook online

Is it our patriotic duty to go out and spend? Drie economen gaan in debat. pagina 32

Op digisafari met de marketingmanager van BeFrank: wat zĳn inspirerende voorbeelden? pagina 36

DE LTA L LOY D M AGA ZI N E , J U N I 2013

3

René Gude filosoof en directeur Internationale School voor Wĳsbegeerte WETENSCHAP

controle is zilver… T E K S T: P H I L I P D R Ö G E

FOTOGR AFIE: KERRY SK ARBAKK A

‘Vertrouwen krĳgen is een groter compliment dan van gehouden worden’, zei de Schotse schrĳver en priester George MacDonald ooit. Vertrouwen is de eigenschap die ons menselĳk maakt. Hoe vaak we ook worden bedrogen, we stoppen onze argwaan toch iedere keer weer diep weg. Op elkaar bouwen is prettiger dan vol achterdocht door het leven gaan. Maar hoe werkt vertrouwen eigenlĳk? We vroegen het aan drie specialisten.

‘Vertrouwen is een van de meest logische gevoelens die je als mens kunt hebben. Ga maar na: de mensheid is een succesvolle soort omdat we op zeer grote schaal samenwerken. En hoe doe je dat? Door op elkaar en jezelf te bouwen. Alleen zo konden we grote schepen bouwen om de wereldzeeën te veroveren; we vertrouwden erop dat het schip stevig genoeg was om ons weer terug te brengen. In de basis is vertrouwen een gevoel dat alles in orde is. Het bepaalt je omgang met de wereld, maar ook met jezelf. Je kunt alleen vertrouwen hebben als je een redelĳk zelfbeeld hebt; juist bĳ mensen die niet op zichzelf durven te bouwen, zie je ook argwaan tegen de rest van de wereld. Als ze zichzelf met achterdocht bezien, dan kunnen ze van de rest van de wereld alleen maar meer onheil verwachten. Ze schuwen samenwerking met anderen en zĳn vaak niet succesvol. Natuurlĳk, ons leven is ingewikkeld en ons vertrouwen wordt geregeld beschaamd; achterdocht is dus ook legitiem. Maar je kunt het ook anders zien: we leven op dit moment in de meest optimale situatie die mogelĳk is. Het vertrouwen in vooruitgang heeft ons gebracht waar we nu zĳn. De krachten die op de samenleving hebben gewerkt, hebben deze realiteit geproduceerd. Dat wil niet zeggen dat er niets mis gaat. Maar we leren van fouten en proberen daarmee te komen tot een nog optimalere situatie in de toekomst.

‘Wantrouwen? Dat besteden we tegenwoordig het liefste uit aan de overheid’ De sleutel van succes is om niet blind te vertrouwen, maar dingen zo te regelen dat je met voldoende zekerheid in het leven kunt staan. Verzekeren is daar een voorbeeld van. Als je grote risico’s afdekt, dan kun je met meer vertrouwen door het leven gaan en je concentreren op de dingen die echt belangrĳk zĳn. Je hoeft je immers geen zorgen te maken over het al dan niet kunnen betalen van ziekenhuisrekeningen. Goed risicomanagement dempt het wantrouwen en helpt het levensgeluk een handje. Het vertrouwen lĳkt dan ook toe te nemen. In onze huidige miljoenensteden hebben we een zeer complexe taakverdeling, heel anders dan de kleine samenwerkingsverbanden van eeuwen her. Daardoor hebben we grote economieën kunnen opzetten waarin we bĳna alles produceren wat ons hartje begeert. Wantrouwen? Dat besteden we tegenwoordig het liefste uit aan de overheid. Die moet controleren, certificeren en sanctioneren. Dan kunnen wĳ ons prettige leventje leiden zonder ons al te veel zorgen te maken.’

➳ DELTA L LOY D M AGA ZI N E , J U N I 2013

5

Wiebe Bĳker

neuropsycholoog en schrĳver van ‘Ik wil iets van jou, jĳ wilt iets van mĳ’

hoogleraar technologie en maatschappĳ, Universiteit Maastricht

‘Vertrouwen is in het brein gekoppeld aan centra waar genot en pĳn worden opgewekt. Als een ander jou vertrouwt, dan wordt het genotsysteem van het brein geprikkeld. Dat voelt fijn, je wilt dat gevoel graag herhalen en wordt gemotiveerd om je gedrag daaraan aan te passen. Omgekeerd voelt wantrouwen als een sociale pĳn, alsof iemand je uit een groep stoot. We zien dat in de hersens op dat moment hetzelfde gebied wordt geprikkeld als bĳ echte pĳn.

‘Er is een trend in de wereld dat het vertrouwen in de wetenschap afneemt. Als een wetenschapper vroeger iets zei, dan was dat de waarheid; hĳ wist alles want hĳ droeg een witte jas. Nu zĳn mensen mondiger geworden, geloven niet meer zo snel iets dat ze wordt verteld. Een mooi voorbeeld is Willem-Alexander, die het officiële rapport van Michiel Baud over Jorge Zorreguieta afdeed als “een mening” terwĳl er door gerenommeerde historici aan was gewerkt. Het komt voor dat binnen 24 uur na publicatie van een wetenschappelĳk rapport de eerste parlementariër al roept dat hĳ het er totaal niet mee eens is. Zonder vertrouwen is er geen samenleving mogelĳk, maar ook geen wetenschap. Het gekke is dat we een maatschappĳ hebben waarin wetenschap en techniek een ongelooflĳk belangrĳke rol spelen. Een rol die alleen maar belangrĳker wordt. Tegelĳk zie je dat het vertrouwen in wetenschappers en technici de laatste decennia afneemt. Ik weet niet precies waardoor dat komt, ik weet wel dat we er wat mee moeten doen. Het is niet onoplosbaar, maar we moeten er als wetenschappers wel actief aan werken. Dat kan onder meer door aan het grote publiek uit te leggen wat je doet en waarom. Dat kunnen we niet alleen aan wetenschapsjournalisten overlaten, we moeten zelf de boer op. Aan de Universiteit Maastricht is een goede regel van kracht geworden: in elk proefschrift moet een valorisatiestuk zitten waarin de promovendus uitlegt waarom dat onderzoek belangrĳk is voor de maatschappĳ.

‘Succesvolle mensen vertrouwen als het kan, wantrouwen als het moet’ De neurowetenschap heeft de afgelopen jaren veel geleerd over hoe vertrouwen precies werkt. Soms gaat dat met bĳna absurde, maar toch heel nuttige experimenten. Voorbeeld? We blĳken een geschreven tekst minder te vertrouwen als hĳ in een onduidelĳk lettertype is geschreven. De hersens koppelen de onleesbaarheid klaarblĳkelĳk aan schimmigheid, dingen die het daglicht niet kunnen verdragen. We staan daar minder positief tegenover. Een andere belangrĳke ontdekking is oxytocine, ook wel het knuffelhormoon genoemd. Dat is een herseneigen stof die werkt op gebieden in ons brein waar onze sociale contacten en waarden en normen worden geregeld. We worden er vriendelĳker door, minder geprikkeld. Oxytocine komt bĳvoorbeeld vrĳ bĳ baby’s die de borst krĳgen, het versterkt de binding tussen moeder en kind. Ook bĳ vertrouwen zie je dat er oxytocine wordt aangemaakt in de hersens. Geef je een belegger, bĳvoorbeeld via een neusspray, kunstmatige oxytocine ingespoten, dan geeft hĳ meer geld aan een onbekende partner, zonder de garantie dat er geld terugkomt. Waarom we ondanks al die genotprikkels niet altĳd vol vertrouwen zĳn? Omdat naast prosociaal gedrag ook egoïstisch gedrag constant de hersens prikkelt. De mogelĳkheid om geld te verdienen of seks te hebben laat de activiteit in je genotscentrum ook enorm toenemen, vooral als je snel een behoefte kunt bevredigen. Stel dat je een geldpotje van een groep vrienden beheert en je een bepaald bedrag nodig hebt om iets moois te kopen. Dan kun je geld uit het potje halen en je genotscentrum op korte termĳn prikkelen met je aankoop. Of je bent verstandig en je denkt aan de bevrediging op de lange termĳn die je krĳgt door het vertrouwen niet te beschamen. Dat soort beslissingen wordt voor een groot gedeelte genomen in de ventromediale prefrontale cortex, een gebied waar we onze emoties controleren. Gevoel en ratio komen in dat hersengebied samen; we gebruiken het bĳvoorbeeld ook om in te schatten of andere mensen wel te vertrouwen zĳn. Je ziet dat mensen die dat hersengebied goed gebruiken, het meest succesvol worden in het leven. Die vertrouwen als het kan, wantrouwen als het moet.’

6

DELTA L LOY D M AGA ZI N E , J U N I 2013

‘Waar mensen geen vertrouwen in hebben, is het verzwĳgen van dingen’ Waar mensen geen vertrouwen in hebben, is het verzwĳgen van dingen. Bĳ biotechnologie werd vĳftien jaar geleden door wetenschappers vooral uitgelegd waarom het zo goed was en dat alle bezwaren op gebrek aan kennis stoelden. Mensen prikken daar doorheen, hebben heus wel door dat er ook risico’s mee gemoeid zĳn en dat er onzekerheid is. Als je eerlĳk bent over voor- en nadelen zie je dat het grote publiek veel meer vertrouwen heeft en beter tot een oordeel komt. Een goed voorbeeld daarvan is de maatschappelĳke dialoog die in Nederland is gevoerd over nanotechnologie. We hebben voor en na dat debat gemeten hoe het met de opvattingen van Nederlanders over nanotechnologie stond. Het bleek dat mensen na het debat beter geïnformeerd waren over de kansen en risico’s die het oplevert. Maar ook dat er een toename was te zien van het aantal mensen dat zei: ga maar door met nano, zolang je ook aandacht besteedt aan de risico’s. Informatie geeft vertrouwen.’

COLU MN

sterven in het harnas Interview met Vincent Bijlo in HET ALGEMEEN VOLKSTROUWTELEGRAAFDAGBLAD van 27 april 2055:

Vandaag wordt cabaretier-schrijver Vincent Bijlo 90. Daarmee bereikt hij de pensioengerechtigde leeftijd, maar met pensioen gaan, dat is wel het laatste wat hij wil. Morgenavond gaat zijn nieuwe voorstelling Alzheimer Light in première. Tijd voor een gesprek met Bijlo. We zoeken hem op, tijdens de repetities in het Unilever Theater, het voormalige Carré, in Amsterdam aan Zee. Heeft u zin in de première? ‘Ja, absoluut, maar ik zal blij zijn als het overmorgenavond is en ik weer een gewone voorstelling kan spelen. Ik ben wel heel benieuwd naar de reacties. Gisteravond speelde ik de scène over de vrolijke doodgraver en toen zijn er toch een paar mensen weggelopen, die konden het niet aan. Die scène gaat over een doodgraver die met plezier zijn werk doet. Hij heeft steeds meer werk gekregen, de mensen worden almaar dikker dus de graven breder en dieper, maar hij vindt het niet erg. Het is fijn werk, hij is altijd buiten. Maar een pensioen, dat heeft hij niet. Al het geld dat daarvoor gereserveerd was, is opgegaan aan bonussen, gouden handdrukken en investeringen in een manke vastgoedpoot die, voor er ook maar één cent kon worden uitbetaald, geamputeerd moest worden. Maar zolang hij nog kan graven, graaft de vrolijke doodgraver vrolijk door. Op een dag heeft hij een

Ik denk niet dat een accountant wil sterven terwĳl hĳ een jaarrekening controleert heel diep en heel breed graf gegraven, voor een bankier, die als een plofkip op een dag zomaar door zijn benen is gezakt. Ze konden zijn gewicht niet meer torsen. Hij is klaar met dat graf en staat aan de rand te leunen op zijn schop. Hij kijkt goedkeurend het gat in en wordt opeens duizelig. Hij dondert zo voorover het graf in, had hij zijn eigen graf gegraven.

JUR JEN ALKEMA

Margriet Sitskoorn

Het was wat te groot voor hem alleen, maar dat gaf niet, want zijn vrouw was zo verdrietig om zijn dood dat ze ook stierf. Dat verhaal vonden sommige bezoekers gisteravond te confronterend. Maar wat is er nou mooier dan dood te vallen in het graf dat je zelf gegraven hebt? Dat is nog eens sterven in het harnas. Misschien sterf ik wel op het toneel, net als Tommy Cooper, heel lang geleden. Zijn publiek moest er erg om lachen, om zijn doodsstrijd. Denk je eens in, het laatste wat die man gehoord heeft is gelach, wat kun je je meer wensen, als komiek. Als komiek, zeg ik er nadrukkelijk bij, het gaat niet voor alle beroepen op. Ik denk niet dat een accountant wil sterven terwijl hij achter zijn bureau een jaarrekening zit te controleren, of een vuilnisman terwijl hij de grijze kliko’s aan het legen is. Enfin, ik ben benieuwd naar mijn première. Ik ben erg blij dat ik nog op het toneel sta, eigenlijk ben ik net als de oude Rutte. Je denkt steeds: nou, die is nou wel eens afgeschreven en dan komt hij toch weer terug zeg. Hoewel, Rutte 24 begint nu alweer barstjes te vertonen, 100+ dreigt zijn steun aan het kabinet op te zeggen, vanwege de keiharde aanpak van de hangouderenproblematiek. Hoe het ook zij, ik ga door tot ik erbij neerval.’

VINCENT BIJLO (1965) is cabaretier en schrijver. Meer info op www.vincentbijlo.com (met een versie voor blinden, zienden en lichtontberenden).


7

Tegen beter weten in Het lastige aan vertrouwen is dat je pas achteraf weet of het gerechtvaardigd was. Zeven bekende voorbeelden van blind vertrouwen, met wisselende afloop. T EK S T: M A RI EK E EN T ER

I L LU S T R AT I E S: M O K ER O N T W ERP

Broodje paard

VERTROUWEN IS GOED, MAAR CONTROLE IS BETER. DAT LIJKT ALTHANS HET CREDO VAN DE NIEUWE TOPͳ VROUW VAN YAHOO

Meer weten over deze missers?

8


From riches to rags

Zĳn kwaliteit was onbetwist: de beste biefstuk van Amsterdam en omstreken at je bĳ Piet de Leeuw. Niemand had zulke lekkere biefstuk als Piet. Daar kon je blind op vertrouwen. Culinair recensent Johannes van Dam had al in 1998 zo z’n vermoedens over de herkomst van die supersteak. Toen ontkende Piet nog, maar nadat z’n vlees-

leverancier begin dit jaar in onder andere De Wereld Draait Door openheid van zaken gaf, kon de Amsterdamse biefstukkoning niet anders dan toegeven: ja, hĳ serveerde paardenbiefstuk. Altĳd al gedaan trouwens. Sinds 1949. Even ging er een siddering door de hoofdstedelĳke culi-kringen, maar al snel liet Piet weten niets te merken van een terugloop in z’n clientèle. Een beste biefstuk blĳft een beste biefstuk.

Mol op de maan

Kantoortucht

Breng zo’n zeventig mille en een grote dosis vertrouwen mee en dan mag je vanaf 2014 met de Space Expedition Curaçao van Michiel Mol de ruimte in. Hoewel Mol nog geenszins heeft bewezen dat hĳ je ook weer heelhuids terugbrengt, zĳn inmiddels al meer dan zestig ruimtereizen verkocht. En Unilever heeft zoveel verZe waren de knaller op het IDFA-festival: de familie Siegel, geportretteerd in de documentaire The Queen of Versailles. In eerste instantie lĳkt het ‘zomaar’ het ravissante verhaal over een selfmade miljardair op leeftĳd en zĳn te jonge, te blonde en te rondborstige vrouw. Het begint in 2007, als the sky nog the limit is en het echtpaar bouwt aan hun droomhuis: een gigantische villa (‘that’s not my room, that’s my closet!’) ter waarde van 100 miljoen dollar, in de stĳl van Versailles, volledig ingericht met Louis XIVantiek. Maar dan slaat de kredietcrisis toe – en hard. De Siegels gaan bĳna kopje onder en moeten het nog onvoltooide ‘Versailles’ te koop zetten. Dan blĳkt de documentaire ook een verhaal over vertrouwen: ‘Al moet ik 150 worden, ik kom hier weer bovenop’, bezweert de 74-jarige Siegel.

trouwen in Mol dat het zĳn ruimtereizen verloot om durfal-deodorant Axe te promoten. Nou zĳn Mols reizen in ruimtetermen a walk in the park: de shuttle gaat slechts 100 km de ruimte in en bereikt hooguit een snelheid van 4000 km per uur – de echte Space Shuttle doorboort de dampkring met zo’n 22.000 km per uur. Maar Mols shutteltje meet dan ook slechts tien meter, terwĳl de echte bĳna vier keer zo lang is.

Vertrouwen is goed, maar controle is beter. Dat lĳkt althans het credo van Marissa Mayer, de nieuwe topvrouw van Yahoo. Ze oogstte hoon én bewondering met haar verbod op thuiswerken. Vanaf deze maand worden alle Yahoo’ers gewoon weer dagelĳks op kantoor verwacht. Een opmerkelĳk besluit voor iemand die bĳ flexwerk-walhalla Google vandaan komt. Maar Mayer moet iets om het ingedutte Yahoo, dat de twee belangrĳkste internettrends van de afgelopen jaren (mobiel en sociale netwerken) grandioos miste, weer nieuw leven in te blazen. Ze rechtvaardigde het thuiswerkverbod door te stellen dat werken op kantoor beter is voor het moreel. Tja, je kan natuurlĳk moeilĳk hardop zeggen dat die luie Yahoo-donders zonder ‘kantoortucht’ geen bal uitvoeren.

Hondstrouw

Schuld en boete

Ooit was het verhaal alleen in Japan bekend, maar sinds de film van Lasse Halström krĳgt de halve wereld natte ogen bĳ de naam Hachi. Hachi leefde in de jaren 20 en was de hond van Hidesaburō Ueno, een professor aan de universiteit van Tokyo. Elke dag liep het dier rond 17.00 uur naar het station, om z’n baasje te begroeten. De eerste anderhalf jaar trof hĳ z’n baas daar inderdaad. Totdat Ueno op z’n werk overleed aan een hartaanval. Hachi bleef hem echter opwachten op het station, elke dag weer, negen jaar lang. Zo veel vertrouwen verdient een standbeeld: in 1934 kreeg Hachi z’n bronzen evenknie. Een

Hĳ wist het honderd procent zeker: de accountant kon het niet gedaan hebben, het was de klusjesman! Nederlands bekendste opiniepeiler ontpopte zich in de Deventer moordzaak tot een waarheidsjager met

lang leven was dat symbool van blind vertrouwen overigens niet beschoren: tĳdens de Tweede Wereldoorlog werd het omgesmolten voor oorlogsdoeleinden.

pitbullachtige vasthoudendheid. Maurice de Hond betaalde een hoge prĳs voor dat vertrouwen. Hĳ belandde bĳna in de cel, werd veroordeeld tot een schadevergoeding van 120.000 euro (in hoger beroep verlaagd tot 45.000 euro) en zĳn imago lag aan diggelen. De accountant zat zĳn straf uit, maar de zaak blĳft de gemoederen bezig houden. Dit voorjaar diende raadsman Gerard Knoops een herzieningsverzoek in bĳ de Hoge Raad: er zĳn nieuwe feiten die de accountant vrĳpleiten.

Ster van Starbucks

Houd vertrouwen en dan kan het snel gaan. Dat bewĳst de wereldwĳde opmars van Starbucks – inmiddels meer dan 17.000 vestigingen in zestig landen. CEO Howard Schultz kreeg dat succes niet cadeau: hĳ moest er jaren aan sleuren om het bedrĳf waar hĳ zo heilig in geloofde, van de grond te krĳgen. Vooral de zoektocht naar financiers was uitputtend: in het eerste jaar deed Schultz 241 pitches, goed voor 217 afwĳzingen. Maar Schultz bleef vertrouwen houden in zĳn idee voor een goede koffiebar. In zĳn boek Pour your heart into it verwoordde hĳ het zo: ‘When you really believe – in yourself, in your dream – you just have to do everything you possibly can to take control and make your vision a reality. No great achievement happens by luck.’


9

INTERVIEW

‘Hier geldt: de bakker eet zĳn eigen brood’ T EK S T: M I R J A M VA N I M M ER Z EEL

NIEK HOEK trad na zijn studie bedrijfskunde in dienst van Shell, onder meer in Uruguay en als directeur beleggingen bij het Shell Pensioenfonds. Zestien jaar geleden stapte hij over naar Delta Lloyd Groep. Daar was hij eerst CFO en nu alweer twaalf jaar CEO.

F O T O G R A F I E: D U C O D E V R I E S

ALEX OTTO is directievoorzitter van Delta Lloyd Asset Management. Hij begon daar in 1999 als directeur aandelen. Tussen 1984 en 1999 was hij portefeuillebeheerder bij het Shell Pensioenfonds.

10



11

Vertrouwen komt te voet en gaat te paard, vooral in de financiële sector lĳkt de zegswĳze bewaarheid. Bestuursvoorzitter Niek Hoek en directievoorzitter Asset Management Alex Otto van Delta Lloyd spreken zich uit over gezond wantrouwen, het belang van loslaten en het verdienen van vertrouwen.

Niek Hoek herinnert zich nog levendig de klant die lang geleden op hem afstapte en vroeg: ‘Waar is mĳn miljoen?’ ‘Ik was net aangetreden’, vertelt de bestuursvoorzitter. ‘We hadden in die tĳd een probleem met de debiteurenadministratie’, zegt hĳ met gevoel voor understatement. De klant had een jaar eerder een miljoen overgemaakt maar nooit meer iets van Delta Lloyd vernomen. Hĳ tikte Hoek op zĳn arm en zei: ‘Maar ik maak me geen zorgen, ik weet dat het goed komt, hoor.’ Het miljoen van de klant was indertĳd zo ‘teruggevonden’. hoek ‘Ik heb natuurlĳk meteen laten uitzoeken hoe het zat. Gelukkig hadden we het vertrouwen van deze klant. Als dat niet het geval was geweest, dan had je als bedrĳf een probleem.’ En dan 2013. Berichten over falen en schandalen in politiek, publieke sector en bankwereld volgen elkaar op. Burgers vertrouwen politici en bestuurders nog nauwelĳks. Volgens peilingen is het vertrouwen in financiële instellingen sterk gedaald. Al gloort er enig herstel. Hoe kĳken jullie naar de stemming in het land? hoek ‘Het is zorgelĳk en het raakt ons natuurlĳk. Maar volgens mĳ zĳn alle banken en verzekeraars nog altĳd al hun verplichtingen nagekomen. Weliswaar sommige met hulp van de Nederlandse overheid, maar de individuele consument heeft er niet onder geleden. We zĳn geen Cyprus. De mensen die jaren hebben genoten van een hoge rente van de instellingen die in problemen kwamen, hebben nog altĳd hun geld.’ Hoe meer er tot vertrouwen wordt opgeroepen, hoe leger het begrip lĳkt. Na het lezen van de krant en het kĳken naar Nieuwsuur heb ik niet méér vertrouwen gekregen.

12


niek hoek

‘Als mensen denken dat beleggen hetzelfde is als in het casino spelen, dan hebben ze een probleem’

otto ‘Van tv-kĳken krĳg je ook minder vertrouwen. We kĳken nu even met z’n allen naar beneden, terwĳl we eerder vooral omhoog keken. Maar het is logisch dat Nederlanders nu een pas op de plaats maken.’ hoek ‘Het zit ’m ook in een overheid die heel snel en opeenvolgend regels verandert. Dat draagt niet bĳ aan vertrouwen. Dat zie je bĳ de zorgpremie, de hypotheekregels, de pensioenen, het verhogen van belastingen...’ Hoe is het met jullie vertrouwen gesteld? Uit uw columns in Het Financieele Dagblad blĳkt wel enig optimisme. otto ‘Ik heb een vast geloof in golfbewegingen. Het komt altĳd weer goed. Alleen is de vraag hoe lang het duurt. Ik maak me daar wel zorgen over. In Spanje is de werkloosheid al zo hoog dat er wordt gesproken over een verloren generatie. Ook als ouder kĳk ik daarnaar. Hoe gaat het straks voor de kinderen? Maar ook daar moet je weer vertrouwen in hebben.’ hoek ‘Wĳ zĳn in Nederland schatrĳk, hoogopgeleid, hebben een goede infrastructuur en zĳn over het algemeen een arbeidzaam volk. Ik ben met Alex eens dat het wel weer goed komt. Een groot probleem is het enorme vertrouwen dat de overheid alle problemen oplost. De overheidsuitgaven en de belastingdruk lopen ieder jaar op. De grootste werkgever in Amsterdam is de overheid, niet de particuliere bedrĳven. Het beslag dat de overheid legt op de economie is veel te groot geworden. Bĳ Delta Lloyd hebben we 35 procent uit de kosten gehaald. Dat zou de overheid ook moeten doen. Dan pak je het echt structureel aan.’ In hoeverre hebben de nationalisaties van banken bĳgedragen aan de vertrouwensbreuk? Er zouden nu ook te weinig spelers zĳn om uit te kiezen. hoek ‘Ik denk dat dat laatste niet zo is. Er zĳn tientallen aanbieders, maar de perceptie is dat alle banken en verzekeraars één pot nat zĳn. SNS heeft een nieuwe aandeelhouder gekregen, de staat, maar de merken van dat bedrĳf zĳn gewoon blĳven bestaan. De concurrentie is nog altĳd groot. En gezonde concurrentie draagt bĳ aan een efficiëntere economie en dat leidt uiteindelĳk tot vertrouwen. Aanvankelĳk maakten wĳ ons zorgen dat de financiële instellingen in handen van de staat daar voordeel van zouden hebben. Dat is dus niet zo.’

Hoe staat het met uw vertrouwen als assetmanager? otto ‘Wat helpt is dat we beleggers zĳn voor de lange termĳn. We willen niet door dagelĳkse beslommeringen heen en weer schieten. We hebben een duidelĳke langetermĳnvisie op landen, bedrĳven en sectoren. We blĳven redelĳk dicht bĳ huis, in Nederland en Europa, en zullen nooit beleggen in producten die wĳ niet begrĳpen. Maar bouwen aan vertrouwen begint met een goed team, met een goede mix van ervaring en opleiding.’ Hoe ontwikkel je vertrouwen in je team, zonder verstikking met regels en procedures? otto ‘Je zoekt mensen die bĳ je beleggingsstĳl passen, die hun boerenverstand gebruiken. Daar leiden we ook mensen voor op. Wie daar niet bĳ past, zoekt een andere werkkring.’ hoek ‘Als mensen denken dat beleggen hetzelfde is als in het casino spelen, dan hebben ze een probleem. Mensen vertrouwen ons hun geld toe en moeten vertrouwen kunnen hebben in ons bedrĳf.’ otto ‘Uiteindelĳk geeft het investment committee de go or no-go van een investering in een vĳfprocentsbelang. Hierbĳ wil ik wel overtuigd worden waarom we iets wel of niet moeten doen. Het is belangrĳk dat je vertrouwen uitstraalt. Het valt en staat met vertrouwen dat je mensen goed hun huiswerk hebben gedaan.’ Speelt vertrouwen een rol bĳ de keuze voor beleggingen? hoek ‘Als wĳ ergens in beleggen, dan is dat een teken van vertrouwen, ook voor de markt. Totdat het wordt beschaamd.’ otto ‘We investeren voor onze aandelenbeleggingen met name in vĳfprocentsbelangen van bedrĳven omdat we dan dicht tegen het management zitten. We willen vooraf ook graag het management zien. Het gaat ook weleens fout; we hadden een groot belang in Imtech toen daar onregelmatigheden bĳ de cĳfers aan het licht kwamen.’ De eeuwige zoektocht naar balans tussen risico en rendement is dus ook een kwestie van vertrouwen? hoek ‘Onze risk appetite – hoeveel risico zĳn we bereid te nemen – is door ons besproken met de raad van commissarissen en vervolgens goedgekeurd. Met Asset Management zĳn in de vorm van een mandaat afspraken gemaakt binnen welke grenzen zĳ moeten opereren.’

otto ‘Dat mandaat is heilig. Als je er overheen wilt gaan, moet je een verdomd goed verhaal hebben. Anders is daar de deur.’ hoek ‘Wat we van de crisis hebben overgehouden is dat we minimaal één keer per jaar een deep dive doen in onze totale portefeuille. Als de volle neef van oom Dagobert gaan we op de grote berg geld zitten en nemen we een diepe duik tot op de bodem. Als bestuurder zit je vaak in de helikopter en zie je van boven dat het er wel goed uitziet. Maar het is belangrĳk om van tĳd tot tĳd in detail te zien wat er onderaan gebeurt. Laat maar zien waar wĳ allemaal in beleggen.’ otto ‘Onze mensen moeten dan uitleggen waarom ze iets hebben. En dan is een antwoord als: “Het leek me wel leuk”, niet genoeg. In elke portefeuille zit ook wel iets waar je je zorgen om maakt. Daar hebben we het dan over, hoe gaan we het oplossen.’ hoek ‘Je probeert elkaars kritisch vermogen aan te jagen.’ Het regent regels de laatste jaren om het vertrouwen in de financiële wereld weer te herstellen. Gaat dat lukken? hoek ‘Je hebt regels nodig, maar ze adresseren meestal de vorige crisis. Je moet bedenken hoe je de volgende crisis het hoofd gaat bieden. Daarbĳ gaat het volgens mĳ vooral om gedrag en cultuur, om de ongeschreven regels en sociale controle onder medewerkers. Je hoopt dat iedereen zĳn oren en ogen open heeft zodat er geen dingen gebeuren die niet goed zĳn.’ Op welke dilemma’s stuiten jullie bĳ de keuze tussen rendement en ‘dingen die niet goed zĳn’? otto ‘Grote bedrijven kunnen ergens een klein deel van hun omzet halen uit een activiteit waarvan je je afvraagt: willen we dat wel? We willen netjes zakendoen en dingen die we doen kunnen uitleggen. We hadden laatst een vijfprocentsbelang in een bedrijf genomen dat een schip liet slopen waarbij kinderarbeid werd verricht. Dat wisten wij niet. We werden er op gewezen door de Eerlijke Bankwijzer. Vervolgens ga je wel het gesprek aan met het management.’ In hoeverre helpt transparantie over dit soort dilemma’s het vertrouwen? hoek ‘Open communicatie is in mijn ervaring een heel goede basis. Op lange termijn is dat eigenlijk de enige oplossing.’


13

alex otto

‘Vertrouwen mag geen vanzelfsprekendheid worden, je moet er voor op je tenen lopen’

Niemand hangt toch graag zĳn vuile was buiten? hoek ‘Eerlĳkheid duurt het langst. Als wĳ onze jaarcĳfers naar buiten brengen op basis van marktwaarde en andere instellingen niet, dan worden zĳ gebeld met de vraag: kunnen jullie je cĳfers ook op marktwaarde geven? Als dat vervolgens niet kan, dan weet ik wel welke instelling meer vertrouwen oogst. Het is een dilemma, want het is makkelĳker als het meezit dan als het tegenzit. Maar het is ook een principiële keuze. Als er maar één waarheid is en dat is de marktwaarde, dan houdt het je scherp. Iedereen in ons bedrĳf denkt in marktwaarde. Je wordt dus sneller intern met problemen geconfronteerd en kan dus ook sneller actie ondernemen. Veel sneller.’ Is dat de reden waarom jullie meebeleggen met klanten? otto ‘We beleggen waarin we zelf geloven, anders doen we het niet. Ook een deel van de variabele beloning van portefeuillemanagers wordt belegd in het product dat ze voor hun klanten managen. Doen ze dat goed, dan worden zĳzelf ook beloond.’ hoek ‘De bakker eet zĳn eigen brood.’ Gaat de bankierseed het vertrouwen in de financiële sector helpen herstellen? Codes zĳn tot nu toe vaak papieren tĳgers gebleken. hoek ‘Een gedragscode verandert op zich niets, maar als je samen afspraken maakt dan helpt dat wel. Het gaat erom of het juiste gedrag wordt geborgd in de onderneming. Ik vind dat het zelfreinigende vermogen in de financiële sector beter kan en dat de overheid daarin een

14


een huis van glas actievere rol kan spelen. Er is nu vooral veel via het beloningsbeleid gereguleerd, tot in het extreme. Nederland is daarin zo ver gegaan dat onze sector bĳna een nutssector is geworden. Ik denk niet dat dat de oplossing is. Wat wel werkt, is dat je de gevolgen van consequent slecht beleid als bestuurder of toezichthouder zelf voelt.’ U vertelde eerder dat de bakker zĳn eigen brood eet als het gaat om de beleggingen van Delta Lloyd. Het Keurmerk Klantgericht Verzekeringen houdt de dienstverlening aan klanten onder de loep, ook al een initiatief van het Verbond van Verzekeraars. Jullie belangenorganisatie. Kunnen we hier dan spreken van de slager die zĳn eigen vlees keurt? hoek ‘Ik ben gek op spreekwoorden. Maar het Keurmerk zit in een aparte stichting die zeer strak is geregeld. Ieder jaar worden de criteria opgeschroefd. Als je het niet goed doet, wordt je eruit geknikkerd. Een aantal verzekeraars heeft het in eerste instantie niet gehaald. We bekĳken nu hoe het Keurmerk en het traject Klantbelang Centraal van AFM kunnen worden samengevoegd. AFM heeft veel inspanning geleverd om verzekeraars met elkaar te vergelĳken en dat vind ik heel positief.’ otto ‘We hebben de projectgroep Klantbelang Centraal opgericht, die bestaat uit directieleden uit de volle breedte van de organisatie. Ik zit daar bĳ vanuit Asset Management. Zo houden we steeds het klantbelang in het oog. Vertrouwen mag geen vanzelfsprekendheid worden, je moet er voor op je tenen lopen.‘

Het bedrijf van de toekomst is een glazen huis: dat is een van de trends die MVO Nederland signaleert in haar Trendrapport 2013. Ik vind dat een mooi beeld dat duidelijk maakt dat iedere organisatie, groot en klein, transparant moet handelen. Dat geldt zéker voor financiële dienstverleners, waar het publiek de laatste jaren – en niet helemaal ten onrechte – sceptisch naar kijkt. MVO Nederland stelt in haar trendrapport dat transparantie niet langer een keuze is, maar een fact of life wordt. Eens! In mijn rol als manager Duurzaamheid is het mijn taak om het maatschappelijk bewustzijn binnen Delta Lloyd aan te jagen, ons duurzaamheidsprogramma vorm te geven en de resultaten daarvan te delen met onze buitenwereld. Een van de uitdagingen daarbij is mensen te laten zien tegen welke dilemma’s we daarbij aanlopen. Neem de aanschaf van iPads voor onze medewerkers; goed om het papierverbruik tegen te gaan, maar twijfelachtig gezien de discutabele arbeidsomstandigheden in sommige fabrieken die aan Apple leveren. Ik vind dat de buitenwereld ons zeker mag vragen naar onze afweging om tóch die iPads aan te schaffen. En dat we vaker de dialoog moeten opzoeken met klanten en andere belanghebbenden. Hun durven vertellen waarom we dingen niet hebben gedaan, waarover we twijfelen, waar we steken hebben laten vallen en hoe we dat in de toekomst denken te voorkomen.

In hoeverre draagt jullie beursgang bĳ aan vertrouwen? hoek ‘Het is een teken van kracht dat Delta Lloyd zelfstandig toegang heeft tot de kapitaalmarkt. Het vertrouwen van internationale beleggers is heel belangrĳk. Ik denk dat de kapitaalmarkt de toekomst van de financiële sector is, en niet de overheid.’

De kern van transparant handelen is wat mĳ betreft: integer zakendoen

En de andere stakeholders, bĳvoorbeeld jullie klanten van de toekomst? Is hun vertrouwen voor jullie een zorg? hoek ‘In 2008 hebben we Delta Lloyd Foundation opgericht om iets extra’s te doen, door onze kennis in te zetten voor grotere financiële zelfredzaamheid onder kwetsbare groepen burgers. Het heeft onze reputatie in Amsterdam een enorme boost gegeven. Onze medewerkers zĳn in allerlei projecten actief. Met een reclameposter bouw je geen vertrouwen.’

De kern van transparant handelen is wat mij betreft: integer zakendoen. Wij verplichten ons om aan onze klanten de pensioenpremies die ze nu betalen, over pakweg dertig of veertig jaar uit te keren in een pensioen waar zij op rekenen. Die verplichting gaan we aan voor een zeer lange termijn en impliceert dat we in die periode uitermate duurzaam en integer moeten handelen. Continuïteit op de lange termijn staat voor Delta Lloyd voorop en dat bijt ogenschijnlijk

JURRIA AN HOEFSMIT

Maar communiceren over dergelĳke schaduwzĳden van rendement of slecht nieuws brengen heeft weer negatief effect op het vertrouwen op korte termĳn. hoek ‘Dat is zo. We noteren bĳvoorbeeld onze bezittingen en verplichtingen zoveel mogelĳk op marktwaarde. Dat betekent dat onze balans en winst-en-verliesrekening grote fluctuaties laten zien. We oogsten daarmee waardering bĳ beleggers, analisten en kredietbeoordelaars, ook als we door een moeilĳke periode gaan. Er zĳn financiële instellingen die nooit verliezen hebben laten zien, tot de staat ze moest helpen. Daarmee verlies je vertrouwen. Dat onderschatten veel mensen. Als jĳ iets niet goed communiceert dan gaat de markt het voor je doen, met alle risico’s van dien.’

COLUMN

MARIEͳLOUISE VOORS is manager Duurzaamheid & Delta Lloyd Foundation

weleens met winst maken op de korte termijn. Dat laatste streven we ook na, denk aan onze assetmanagers die de premiegelden van onze klanten zo goed mogelijk beleggen; een goed rendement op de korte termijn draagt nou eenmaal bij aan de continuïteit op de lange termijn. Over al ons handelen willen we helder verantwoording afleggen; zo rapporteert Delta Lloyd als vrijwel enige verzekeraar de jaarcijfers geheel op basis van marktwaarde. Dat betekent dat wij het voor ons negatieve effect van de huidige lage rente − die ons noodzaakt om nu meer geld te reserveren zodat we later aan de verplichtingen aan onze polishouders kunnen voldoen − transparant in onze jaarcijfers meenemen. Dat leidt per saldo tot een aanmerkelijk slechter resultaat dan vergelijkbare verzekeraars die dit niet doen. Maar het is wel een resultaat dat aangeeft dat Delta Lloyd extra zekerheden inbouwt voor haar klanten, als dat nodig is. We moeten transparant zijn in datgene waartoe wij, als verzekeraar, op aarde zijn. Het glazen huis dat Delta Lloyd in de toekomst wil zijn, staat op een fundament van eerlijkheid en toegankelijkheid.

Lees hier het duurzaamheidsverslag van Delta Lloyd Groep


15

Hoe slechter het gaat, hoe ouder de playmates worden en hoe kleiner hun borsten

ONDERZOEK

liep. Toen in de tweede helft van het decennium de beurzen omhoogschoten, hingen de rekken ineens vol zuurtjeskleuren. Zoals in Miami Vice.

De playmate index

Chocola en borsten

T E K S T: P H I L I P D R Ö G E

De Amerikaanse student George Taylor keek op de campus van de universiteit van Pennsylvania graag naar meisjesbenen. Zeker, hĳ was een wellustige jongeman, maar gelukkig ook topeconoom in de dop. Bĳ het turen naar bevallige kuiten viel het hem namelĳk op dat hoe beter het met de economie ging, hoe korter de rokjes leken te worden. In 1929 kon hĳ zĳn theorie voor het eerst goed testen, de economie zakte als een mislukte soufflé in elkaar. En ja hoor, de rokken reikten ineens bĳna tot de enkels. De hemline index, noemen gedragseconomen wat Taylor had ontdekt, de zoomindex. Zodra de beurs langdurig in het rood zakt, ontwerpen de modehuizen langere rokken. De crisis zorgt voor conservatisme in de couture. Miami Vice Voor en vlak na de oorlog werd er weinig met die ontdekking gedaan, maar in de jaren tachtig en negentig beleefde de openbaring van Taylor een kleine opleving en besloten economen meer onderzoek te doen naar dit fenomeen. Wat voor mechanisme zit er achter de stĳgende en dalende zomen? Onderzoekers kwamen tot de conclusie dat Taylor slechts het topje van de ĳsberg had ontdekt; onze hele garderobe reageert op de conjunctuur. In een crisis worden de kleuren van dagelĳkse kleding rustiger, zwart raakt in. Denk aan het begin van de jaren tachtig, toen iedereen in navolging van bands als The Cure in donkere hobbezakken

16


F O T O : K E Y S T O N E F R A N C E / H U LT O N A R C H I V E / G E T T Y I M A G E S

Let goed op meisjesbenen en het snoepschap in de supermarkt. Daaraan kun je zien wanneer de crisis voorbĳ is.

Niet alleen kleding reageert op de AEX. Muziek in de hitparade krĳgt minder beats per minute als het slecht gaat, constateerden economen. De consumptie van rĳst neemt toe, terwĳl we ineens minder sla eten als het slecht gaat. Laxeermiddelen en deodorant vliegen wel de winkel uit, waarschĳnlĳk om de gevolgen van economische stress het hoofd te bieden. En in crisistĳd is het een goed idee om in chocolade te handelen, dergelĳke betaalbare luxe stĳgt in populariteit. Eieren, tabak en frisdrank doen het juist matigjes. Er worden tĳdens een crisis iets meer meisjes geboren, we gaan vaker naar de film, eten vaker bĳ pannenkoekenhuizen en boeken zĳn zwaarder op de hand omdat die letterlĳk meer verdrietige woorden tellen.Het mooiste is echter de playmate-index. Er is serieus wetenschappelĳk onderzoek gedaan naar de correlatie tussen de economie en het uiterlĳk van de stoeipoezen in ’s werelds bekendste blootblad. Hoe slechter het gaat, hoe ouder de playmates worden en hoe minder groot hun borsten zĳn. Daar steekt de Environmental Security Hypothesis achter: als onze banen op de tocht staan, dan willen we meer veiligheid en minder avontuur. Mannen vinden dat schĳnbaar bĳ ‘oudere’ playmates (gemiddeld 23 in plaats van 19) met minder wulpse vormen. En voordat vrouwen gaan mokken over vieze kerels: de modellen in Vogue vertonen hetzelfde fenomeen. Ze hebben minder babyachtige gezichten, bredere heupen en ze zĳn iets langer. Moorden of overeten Een slechte economie betekent vaak oplopende werkloosheid. En ook dat zie je terug op gekke plekken, de taille bĳvoorbeeld. Vrouwen zĳn vatbaarder voor psychische problemen als gevolg van ontslag dan mannen. Ze hebben de neiging om het verdriet dat ontstaat na het verlies van een baan weg te eten. Een werkloze komt gemiddeld flink aan, ontdekten Duitse onderzoekers twee jaar geleden. Mannen verwerken het verdriet over het verlies van een baan anders; zĳ grĳpen eerder naar de fles of zwaardere genotsmiddelen. Ze zoeken bovendien minder snel hulp bĳ bevoegde instanties en neigen sneller naar geweld en criminaliteit. Werkloosheid leidt onder heren tot meer moorden, vooral onder mannen die door hun ontslag het geloof in de maatschappĳ verliezen. Hoe armer de nieuwe werkloze al was, hoe groter de kans dat het tot een uitbarsting komt. Het vreemdste effect van laagconjunctuur en werkloosheid is echter toch positief. Wie geen baan meer heeft, leeft ondanks het overeten en een enkel geval van doodslag uiteindelĳk tóch langer. Zonder de dagelĳkse druk van een baas worden mensen ineens veel gezonder. Tĳdens de Grote Depressie sprong de levensverwachting van Europeanen ineens met liefst zes jaar omhoog, ontdekten sociologen. Wat dat betreft mag de WW nog wel wat voller.


17

DE VERBEELDING

FAVELA B E E L D : F R E D E R I K B U YC K X

T E K S T: S A S K I A V E R S N E I J

Brazilië is booming. Het land barst van zelfvertrouwen, zelfs aan de rafelranden van Rio gloort hoop, registreerde de Vlaamse fotograaf Frederik Buyckx in de favela. Niet langer maken drugskartels, maar politie de dienst uit in de sloppenwĳk van Rio. Met man en macht wordt eraan gewerkt om de wĳk WK-proof te maken. Met succes. Doorgaande straten, riolering en elektriciteitsnetwerken worden aangelegd. Waar de bewoners een jaar geleden nog passief met een biertje op straat hingen, is de wĳk nu tot vĳf uur ’s middags uitgestorven. Overdag wordt er gewerkt. De eerste generatie studeert. En ouders durven hun kinderen op straat te laten spelen. Buyckx woonde twaalf weken in de favela om zĳn afstudeerproject te kunnen maken. Omdat hĳ de taal sprak, kon een vertrouwensband ontstaan waardoor hĳ z’n werk kon doen. De serie leverde hem een World Press Photo-nominatie op in de categorie ‘Daily Life’. FREDERIK BUYCKX (1984) volgde een masteropleiding aan Sint-Lucas en aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent. Werkt nu als freelance fotograaf voor onder meer National Geographic Magazine en De Standaard. Bekijk hier de hele serie

18


Het fotoboek van Frederik Buyckx, ‘Jesus, Make Up & Football’ is te verkrijgen via www.lannoo.com.

PSYCHOLOGIE

Het zal wel meevallen (en 5 andere denkfouten) T E K S T: W I L M A VA N H O E F L A K E N

B E E L D : PAU L FA A S S E N

Het gaat niet goed met de pensioenen. Indexeren is niet meer vanzelfsprekend, hoge dekkingsgraden evenmin. Maar houden mensen zich daarmee bezig? Welnee. Zes denkfouten die mensen maken over pensioenen.

1

Zelf zorgen voor een appeltje voor de dorst? Een lĳfrenteverzekering afsluiten? Extra sparen bĳ het pensioenfonds van je werkgever? Het kost geld. De meeste mensen hebben het gevoel dat ze dat geld niet kunnen missen. De kinderen zĳn klein en de kinderopvang is duur. Of de kinderen zĳn groot en de studiefinanciering is geen vetpot. Zo is er altĳd wel een reden waarom je geen geld opzĳ kunt zetten voor later. ‘Natuurlĳk zĳn er situaties waarin dat echt niet kan, maar vaker is het een kwestie van keuzes maken’, zegt sociaal psycholoog Liza Luesink. ‘Als je op wintersport kunt, kun je ook extra sparen.’ Het probleem is alleen dat we niet goed zĳn in langetermĳnkeuzes. We gaan voor die wintersport nú in plaats van voor dat extra inkomen later. Directe behoeftenbevrediging, dat is wat we willen. ‘Eigenlĳk zĳn wĳ kleine kinderen, die zich niet kunnen beheersen. Net als de kinderen in het marshmallowsexperiment. Als ze hun marshmallow niet opeten, krĳgen ze er over een half uur weer een. De meeste kinderen vinden dat ontzettend moeilĳk. Maar degenen die zich wel kunnen beheersen, blĳken later hun studies sneller af te ronden en succesvoller te zĳn in hun werk.’

26


3

Ik kan geen extra geld opzĳ zetten

2

Ik regel het later wel

Our future selves are our better selves, stelt de Israëlische psycholoog Dan Ariely. ‘Later zĳn we verstandig en aardig en perfect, maar nu nog niet’, zegt sociaal psycholoog Joyce Croonen. Vandaag beginnen met lĳnen of stoppen met roken? Dat komt ons toevallig heel slecht uit, maar volgende maand doen we het echt. Croonen vertelt over een experiment met chocolade en mandarĳntjes. ‘Als je nu mag kiezen en je mag het volgende week pas opeten, kiest 80 procent verstandig voor het mandarĳntje. Maar als je zegt: je mag nu kiezen en je mag het nu ook opeten, dan kiest 70 procent voor de chocolade. We denken dat het later gemakkelĳker is om ons goed en verstandig te gedragen dan nu.’ Daarom willen we later best serieus kĳken naar ons pensioen en als het nodig is maatregelen treffen, maar niet nu. Waarschĳnlĳk gaan we dat helemaal niet doen. Croonen: ‘Want later is het ook nu.’

Ik heb toch niets te kiezen

Dat is niet echt een denkfout, want werknemers zĳn verplicht aangesloten bĳ een bedrĳfstakpensioenfonds of het pensioenfonds van hun onderneming. Switchen kan niet. Ook de fiscale ruimte, de hoogte van de pensioenpremie, het staat allemaal vast. Maar of dat nou goede redenen zĳn om je dan maar helemaal niet in je pensioen te verdiepen, is weer iets anders. Overigens ligt hier wel een denkfout aan ten grondslag, stelt Luesink. ‘We denken dat we graag willen kiezen en dat we daar heel goed in zĳn.’ Zĳ refereert aan een onderzoek waaruit bleek dat 67 procent van de jongeren vindt dat ze zelf een pensioenvoorziening moeten kunnen kiezen. Van die groep gaf 50 procent aan dat ze zouden overstappen naar een ander fonds als ze die kans kregen. ‘In werkelĳkheid doen ze dat niet. Kĳk maar naar de zorgverzekeringen. Ieder jaar kunnen we switchen. Toch stapt maar 4 procent over.’ Bovendien zĳn we ervan overtuigd dat we gelukkiger worden naarmate we meer keuzemogelĳkheden hebben. Hoe meer opties, hoe beter. ‘Ook dat klopt niet. Drie of vier keuzes zĳn prima, maar van veel keuzes worden we ontevreden. Dan krĳgen we iets, maar heel veel andere dingen krĳgen we niet. Daar kunnen we niet goed mee omgaan.’


27

4

Ik heb later niet zo veel geld nodig

Dat zou kunnen. Voor veel mensen geldt dat de hypotheek op hun huis is afgelost tegen de tĳd dat ze met pensioen gaan, dus hun woonlasten zĳn sterk gedaald. Bovendien staan de kinderen tegen die tĳd financieel meestal op eigen benen. Daar staat tegenover dat andere uitgaven stĳgen, zoals de kosten van zorg of het onderhoud van het huis, dat ondertussen ook steeds ouder wordt. De denkfout die hieraan ten grondslag ligt, is dezelfde als bĳ uitstelgedrag (zie denkfout 2): our future selves are our better selves. Later gaan we minder vaak uit eten, denken we, want als we met pensioen zĳn hebben we immers tĳd genoeg om zelf uitgebreid te koken. We zullen ook veel minder kleding kopen, want als we met pensioen zĳn hoeven we er niet meer elke dag representatief uit te zien. Onze auto mag tegen die tĳd ook wel wat minder groot en comfortabel zĳn, want we hoeven niet meer zo veel kilometers te maken. De praktĳk laat iets anders zien. Wie nu graag uit eten gaat, doet dat straks ook graag. Wie nu dol is op kleding of op mooie auto’s, is dat straks ook. Wat ook meespeelt, is dat we het heel moeilĳk vinden om onszelf als oudere te zien. Croonen: ‘Waar moet ik dan aan denken? Aan een gerimpelde versie van mezelf achter de geraniums? Totdat mensen een jaar of 50, 55 zĳn is oud zĳn heel ver weg. We kunnen ons geen concrete voorstelling maken van hoe we dan zĳn en het leven dat we dan leiden.’

Meer weten over pensioenen?

28


COLUMN

6 5

Het zal wel meevallen

Tientallen pensioenfondsen hebben de pensioenen verlaagd. Een veel groter aantal fondsen worstelt al jaren met te lage dekkingsgraden en ziet geen kans meer de pensioenen volledig te indexeren. Gepensioneerden merken dat direct, maar werkenden lĳden alleen verlies op papier. Daar maakt bĳna niemand zich druk om. Uiteindelĳk valt het allemaal wel mee, denken we. ‘We gaan ervan uit dat andere mensen nare dingen meemaken, wĳzelf niet’, zegt Luesink. ‘Mensen schatten dan de de kans dat anderen kanker krĳgen of een autoongeluk veel hoger in dan dat het henzelf overkomt.’ Croonen vertelt over een onderzoek dat zĳ en Luesink deden naar acquisitiefraude. Ieder jaar opnieuw zĳn tal van ondernemers daar slachtoffer van. Ze krĳgen valse facturen die ze argeloos betalen. Ondertussen gooit het gros van de ondernemers voorlichtingsmateriaal ter preventie van acquisitiefraude ongelezen in de prullenbak. Desgevraagd zeiden de ondernemers: ‘Dat hoef ik niet te lezen, want ik word niet opgelicht. Ik zou dat direct in de gaten hebben.’ ‘Wĳ hebben een online tool ontwikkeld, waarbĳ ondernemers vragen moesten beantwoorden en facturen beoordelen. Ze maakten veel inschattingsfouten. Daar confronteerden we hen mee. We zeiden: als dit een echte situatie was geweest, was je nu voor een paar honderd euro opgelicht. Toen pas zagen ze in dat ze niet zo slim waren als ze dachten en waren ze bereid zich in de risico’s te verdiepen.’

Het is zo ingewikkeld

‘Het zĳn ook altĳd ingewikkelde verhalen’, zegt Croonen. ‘Je moet je verdiepen in iets wat niet leuk is en waarvan je op korte termĳn geen effect ziet. Dan verzand je in inertie. Je blĳft bewegingloos in je stoel zitten.’ Het feit dat mensen het gevoel hebben dat ze toch niets aan de situatie kunnen veranderen, maakt het er niet beter op. Pensioen heeft te maken met kabinetsbeleid, met de rentestand, met de wereldeconomie, kortom zaken waarop de doorsnee burger geen invloed heeft. ‘Het controlegevoel ontbreekt. Dan onderneem je ook geen actie, want die actie heeft toch geen effect.’ Ze vertelt dat ze ooit een website zag met een gevuld boodschappenmandje. De hoogte van het pensioen werd concreet gemaakt door boodschappen uit het mandje te halen, zodat mensen precies konden zien wat hun koopkrachtverlies inhield. ‘Dan is het niet meer ingewikkeld. En als je dan ook nog laat zien op welke manieren je je pensioen kunt verbeteren, zodat er iets te kiezen valt, plus het concrete effect van die keuzes, dan vergroot je de kans dat mensen in actie komen.’

vertrouw alleen professionals trole. Je kunt natuurlijk proberen ze opnieuw te motiveren of over te plaatsen, maar dan nog moet je blijven controleren. Een manager zou dus nooit moeten zeggen dat hij volledig op vertrouwen stuurt. Hij moet durven differentiëren. Tegen de ene werknemer zeg je dat hij zelf zijn werk mag indelen omdat hij goed is in zijn werk en je hem vertrouwt , en tegen de andere dat je hem zult aansturen en controleren. Als ik managers hoor zeggen dat ze volledig sturen op vertrouwen, krijg ik altijd argwaan. Dat is namelijk niet verstandig. Ervaring en onderzoek leren dat zoiets alleen werkt bij professionals die intrinsiek gemotiveerd zijn. Dat zijn doorgaans − het klinkt misschien elitair − hoger opgeleiden. Dat zijn namelijk mensen die iets goed kunnen en dat daarom ook graag doen. Als zij zelf mogen bepalen hoe ze hun werk doen, stijgt zowel de productiviteit als de arbeidsvreugde. Als je stuurt op vertrouwen, moet je goed afspreken wat je aan output verwacht. Daarbij moet je de balans vinden tussen haalbaarheid en uitdaging. Als de uitkomst niet haalbaar is, teken je mee voor stress; als het geen uitdaging is, krijg je verveling. Maar is die afspraak eenmaal gemaakt, dan moet je ook niet meer doen aan tijd schrijven of budgetcontrole. Dan geldt: geen nieuws is goed nieuws. Ik ben zelf commissaris bij Buurtzorg Nederland, waar zelfsturing heel ver is doorgevoerd. De teams nemen zelf de verantwoordelijkheid voor de zorg in een bepaalde wijk. Als ze iPads en een overlegruimte nodig hebben, zorgen we daarvoor, maar we bemoeien ons niet met roosters, gewerkte uren of vakantiedagen. Dat werkt. De instelling is uitgeroepen tot de meest productieve thuiszorginstelling van Nederland en bovendien is de arbeidsvreugde er het hoogst.

Sociaal psychologen JOYCE CROONEN (28) en LIZA LUESINK (25) zijn eigenaren van Other(w)eyes, een bureau dat gespecialiseerd is in gedragsverandering.

Sturen op vertrouwen werkt in het algemeen ook slechts bij circa tachtig procent van de professionals. Die andere twintig procent kán het niet meer of wíl het niet meer. Die eerste groep kun je een opleidingstraject aanbieden, waarbij je moet monitoren hoe goed ze de leercurve doorlopen. Bij de tweede groep moet je sturen op basis van planning en con-

Een manager moet nooit zeggen dat hĳ volledig op vertrouwen stuurt Het gaat bij professionals natuurlijk niet alleen over hoog opgeleiden. Er zijn ook vele timmermannen, loodgieters of monteurs die zelf besluiten door te werken tot de klus naar tevredenheid is afgewerkt. Maar mensen die eentonig kortcyclisch werk moeten doen, lopendebandwerk, hebben nu eenmaal een andere attitude. Die zeggen dat de baas mag bepalen wat ze tussen acht en vijf uur doen, als ze er maar voor betaald krijgen. Zij halen de voldoening uit de dingen die ze ná hun werk doen. Ik was ooit bij een bedrijf in Barneveld waar mensen de hele dag kippen van de haak pakten, in een doos stopten en daar een deksel op deden. Van hen mag je niet verwachten dat ze enthousiast worden als hun baas op een stoel gaat staan om te zeggen dat ze zoveel meer voldoening kunnen halen uit hun werk als ze maar gemotiveerd zouden zijn. Naarmate werk meer vaardigheden vergt, meer opleiding en vakmanschap, en naarmate het meer afwisseling biedt, kun je meer sturen op vertrouwen.

Mathieu Weggeman is hoogleraar organisatiekunde, in het bijzonder innovatiemanagement, aan de faculteit Industrial Engineering & Innovation Sciences van de Technische Universiteit Eindhoven.


29

A L L E S VA N WA A R D E

WAT

SCHADE CLAIMS Mensen hechten aan hun bezittingen. Dingen die van waarde zĳn, verzekeren ze. In tĳden van crisis merk je dat mensen bewuster en sneller gaan claimen. Ook merk je dat sommige klanten daar ‘creatiever’ mee omgaan. Zo blĳkt. Want het aantal verdachte schadeclaims is het afgelopen jaar weer iets gestegen. In 2012 werden 961 verdachte claims onderzocht. Dankzĳ de noeste arbeid van de afdeling Integriteitzaken kon in 2012 alleen al bĳ Delta Lloyd Groep voor ruim 15 miljoen aan frauduleuze claims worden tegengehouden. WAAR GAAT HET OM Het zĳn kleine zaken die een fraudeur de das omdoen. Een schadeclaim voor een kapotte smartphone vlak voordat er een nieuw model uitkomt. Een auto die toe was aan een dure reparatie, wordt ’s nachts op een verlaten industrieterrein aangereden door een bevriende relatie. De gestolen sieraden blĳken onbekend bĳ de juwelier waar de aankoop zou zĳn verricht. Een fikse brand bĳ een bedrĳf dat al diep in de rode cĳfers zat of een zzp’er zonder werk die ineens langdurig ziek wordt.

HOE GAAN WE HIERMEE OM Helaas is het beeld ontstaan bĳ klanten dat verzekeraars er alles aan doen om maar niet te hoeven betalen. Dit is jammer. Wĳ vertrouwen onze klanten; een klant betaalt premie en heeft dus gewoon recht op een vergoeding in geval van schade. Maar als er echt serieuze twĳfels zĳn, dan heeft Delta Lloyd óók het recht om onderzoek te doen. En bĳ fraude een zerotolerancebeleid te hanteren. En dan maakt het niet uit of het om een gestolen leren jas of een bedrĳfsbrand gaat. TEKST: SASKIA VERSNEIJ FOTO: MAARTEN WILLEMSTEIN

Alles over verzekeringen van Delta Lloyd

30


BOU W EN A A N V ERTROU W EN

uitgeven of niet uitgeven, dat is de vraag T E K S T: J O O S T B I J L S M A

BEELD: REIN JANSSEN

Ze verschillen in hun mate van optimisme en opvattingen. Maar ze geloven wel dat het vertrouwen kan terugkeren. De vraag is alleen: hoe? Is it our patriotic duty to go out and spend? Drie economen gaan in debat.

Het is niet eens zo heel lang geleden dat we dachten dat het niet op kon. Nog geen tien jaar terug leek je op groei te kunnen rekenen, als op een trouwe vriend die jou elk jaar bezoekt. Meer markt was een machtig middel om de economie te blijven aanjagen. En als het tempo toch wat afzwakte, dan was daar altĳd nog Vadertje Staat of de centrale bank die een zetje in de goede richting gaf. De crises hebben ons met beide benen op de grond gezet. Het rentewapen van de centrale banken bleek bot en de markt verloor zĳn magie. Ook over het oplossende vermogen van de politiek zĳn we minder optimistisch. Een aantal illusies armer vragen we ons af of de volgende generatie het nog wel beter krĳgt. Om de groei weer te laten terugkeren, moeten we bouwen aan nieuw vertrouwen. Drie economen, Harrie Verbon, Roel Beetsma en Hicham Zemmouri, over hoe we dat kunnen doen. Laten we beginnen met de burger. Het staat buiten kĳf dat bĳ hem de sleutel ligt. Als we met zĳn allen meer gaan uitgeven, dan is de economie geholpen. Moeten we mensen vragen om meer spaarcenten uit te geven? Zoals de vorige Amerikaanse president George W. Bush dat – volgens mythevorming? – deed met een patriottistische oproep om te gaan winkelen.

32


harrie verbon ‘We moeten inderdaad meer uitgeven en dat kan ook. In Nederland zitten we nu onnodig diep in de put, als je het bĳvoorbeeld vergelĳkt met de Duitsers. Gebaseerd op, later ondeugdelĳk gebleken, voorspellingen van het CPB hebben we te lang gedacht dat onze staatsschuld onhoudbaar werd door de vergrĳzing. Natuurlĳk verlaagt de grĳze golf de productie en drĳft ze zorgen pensioenkosten op. Dat werkt remmend. Maar we moeten de negatieve effecten van vergrĳzing en crises niet overdrĳven. De situatie met onze staatsschuld valt mee. We hoeven niet zo bang te zĳn voor uit de hand lopende overheidsfinanciën. Onze schuld bedraagt rond de zeventig procent, of zelfs rond de vĳftig, als je de belastingclaims eraftrekt. Meer dan drie procent begrotingstekort is geen ramp. Het tekort mag oplopen, zolang de overheid, bĳ ongewĳzigd beleid, rentebetalingen deels kan financieren uit de belastingen. Nog een reden voor meer optimisme is dat we qua sparen het China van Europa zĳn. We leggen zoveel opzĳ dat we het overschot naar het buitenland moeten brengen. Een belangrĳk deel van de ouderen, een categorie waartoe ik zelf bĳna behoor, heeft het zo goed dat ze blĳven sparen na pensionering. We hebben met zĳn allen welis-


33

waar wat minder te besteden, maar blĳven op een hoog niveau, te vergelĳken met de situatie van 2006/2007. Waar we ons het meeste zorgen over moeten maken is de oplopende werkloosheid.’ hicham zemmouri ‘Als mensen meer uitgeven zal dat de economische groei aanwakkeren. Dat is een waarheid als een koe. Tegelĳk is het begrĳpelĳk dat mensen meer sparen zodra ze verwachten dat ze minder overhouden. Geld opzĳleggen kan zelfs verstandig zĳn, bĳvoorbeeld als je verwacht dat de pensioenen lager worden. Of als je denkt dat de overheid de lasten gaat verhogen om de staatsschuld af te lossen. Zo kunnen we met zĳn allen in een negatieve spiraal terechtkomen. Een losse oproep om meer uit te geven is een lege huls. Mensen moeten het idee hebben dat het geld dat nu is uitgegeven tot een grotere groei gaat leiden. En dat is moeilĳk in een wereld waar huishoudens en regeringen hoge schulden proberen af te lossen. We hebben maatregelen nodig die mensen perspectieven bieden voor het verbeteren van hun levenssituatie, zoals werk of woonruimte. Pas dan gaan ze uitgeven.’ roel beetsma ‘Je hoort mensen weleens beweren dat we de boel vlot kunnen trekken met een oproep: laten we met zĳn allen op één dag allemaal 100 euro extra spenderen. Onzin. Daar geloof ik helemaal niet in. Even wat meer uitgeven heeft een tĳdelĳk effect dat direct weer is uitgewerkt. We zitten in een recessie omdat de vraag achterblĳft. De binnenlandse bestedingen zĳn laag en we investeren relatief weinig. Oorzaak is een gebrek aan vertrouwen. Vertrouwen kweek je door een stevig fundament te leggen. Met maatregelen die burgers weer in de toekomst doen geloven.’

HARRIE VERBON (1951) heeft economie en econometrie gestudeerd aan de Vrije Universiteit. Hij is sinds 1990 als hoogleraar openbare financiën verbonden aan Tilburg University. Verbon is een specialist in pensioenen, economische integratie en begrotingsbeleid. Hij schuwt het publieke debat allerminst.

HICHAM ZEMMOURI (1973) is senior portfoliomanager bij Delta Lloyd Asset Management. Hij maakt deel uit van het team dat verantwoordelijk is voor vastrentende waarden. Hiervoor werkte hij als portfoliomanager opkomende markten bij Shell Asset Management Company. Verder is hij actief geweest als senior econoom bij ABN AMRO en econoom bij Oxford Economic Forecasting.

ROEL BEETSMA (1967) is vicedecaan van de faculteit economie en bedrijfskunde van de Universiteit van Amsterdam. In zijn onderzoek richt hij zich vooral op de macro-economische aspecten van pensioenen en het budgettaire beleid van overheden. Beetsma is consultant geweest voor het IMF, de ECB, de Europese Commissie, De Nederlandsche Bank en het ministerie van Financiën.

34


Wat kan de overheid doen om te bouwen aan vertrouwen? Moet ze meer gaan uitgeven, zodat de economie wordt aangejaagd? Of moet ze juist de broekriem verder aanhalen, zodat we het vertrouwen houden dat de staatsschuld in de toekomst betaalbaar blĳft? Economen en politici nemen over ‘spending versus austerity’ de meest uiteenlopende standpunten in… verbon ‘De overheid moet meer uitgeven. Je ziet nu, in de politiek, een typisch menselĳk trekje de kop opsteken. Als het goed gaat, zĳn we te optimistisch en geven te veel uit. Als het slecht gaat, zĳn we te pessimistisch en potten te veel op. We moeten nu meer investeren, bĳvoorbeeld in de bouw of het onderwĳs. Maar dat gebeurt niet. Fnuikend voor het vertrouwen was de door het kabinet voorgestelde verkorting van de WW-duur, waardoor mensen eerder in de bĳstand zouden terechtkomen. Als mensen zoiets boven het hoofd hangt, neemt de angst voor baanverlies toe en gaan ze uitgaven uitstellen.’ [Dit voorstel is door het sociaal akkoord sterk afgezwakt, red.]

‘In Nederland zitten we nu onnodig diep in de put’ beetsma ‘Wat vertrouwen geeft, is dat Nederlandse politieke partĳen bereid zĳn om zich op te offeren om tot compromissen te komen. Maar helaas nemen de akkoorden onvoldoende onzekerheid weg. Mensen blĳven onzeker over arbeidsmarkt en woningmarkt. Maar ook over de pensioenen. Willen we het vertrouwen echt herstellen, dan moeten we blĳven werken aan langetermĳnplannen die meer zekerheid geven. Hoewel ik vind dat het kabinet in 2013 niet meer moet bezuinigen, geloof ik wel dat het terugdringen van het tekort belangrĳk blĳft. Want daarmee vergroot je – het klinkt wat tegennatuurlĳk – het vertrouwen. Burgers weten zelf ook: als de overheid nu flink snĳdt, hoeft ze later niet met nog draconischer maatregelen te komen. Bĳ eventuele nieuwe ingrepen ben ik sterk voor de weg van de uitgaven. Empirisch onderzoek, zoals dat van Alesina (Harvard), laat zien dat dit het beste werkt. Het verkleinen van de uitgaven heeft meer effect dan het, met hetzelfde bedrag, verzwaren van de lasten. Een lastenverzwaring is een relatief gemakkelĳke maatregel, omdat iedereen er ongeveer evenveel last van heeft. Maar het remt de groei, doordat belastingen verstorend zĳn. Vermindering van niet-productieve uitgaven door de overheid, bĳvoorbeeld snĳden in uitkeringen, is moeilĳker te verkopen door politici. Dat komt omdat het specifieke doelgroepen treft. Maar financiële markten “belonen” dit het meest, in de vorm van een lagere obligatierente. Je herstelt het vertrouwen verder met maatregelen die je economie productiever maken. Met dat in het achterhoofd investeren we te weinig in ons onderwĳs, vooral in technische opleidingen. Bloedlink. Want in de wereldmarkt moeten we het hebben van onze kennisvoorsprong.’

zemmouri ‘Politici kiezen vaak eerst voor de gemakkelĳkste maatregelen die mensen niet direct raken. Ze verhogen de lasten. Of ze schroeven investeringen terug, waarvan de meeste mensen de gevolgen pas op lange termĳn merken. Dat is slecht voor de langetermĳngroei. De overheid zou juist moeten investeren in innovatie, onderwĳs en ondernemerschap. Of moeten durven uitleggen dat de ene groep wat meer moet inleveren dan de andere. Dat geeft pas hoop en vertrouwen.’ Zelfs als de overheid erin slaagt om het vertrouwen met maatregelen op nationaal niveau te herstellen, blĳven we te maken houden met onzekerheden die buiten onze macht liggen, zoals de eurocrisis. Hoe kunnen we op dat niveau aan vertrouwen bouwen? verbon ‘Ik kan mĳ voorstellen dat mensen tegenwoordig minder vertrouwen op economen. Net als de financiële crisis is de eurocrisis niet of nauwelĳks voorspeld. Bĳna niemand heeft voorzien dat lidstaten zich zo slecht aan de afspraken gingen houden. We dachten dat de euro een bindmiddel zou worden, maar deze munt heeft ons juist uit elkaar gedreven. Het herstellen van het Europese vertrouwen is erg urgent. We moeten nu eindelĳk afspreken wat we centraal regelen en wat lidstaten zelf blĳven doen. Ook moet Nederland met andere sterke eurolanden groei stimuleren, bĳvoorbeeld door samen te investeren in knelpunten in de infrastructuur. Dat zou pas een vertrouwenwekkend signaal zĳn.’

Zuid-Europese landen worden hersteld. Helaas zit dit nog niet overal tussen de oren. Frankrĳk, bĳvoorbeeld, laat zien hoe het níet moet. Ze hebben een te hoge belastingdruk, een beroerd ondernemingsklimaat en een enorme overheid. Maar het ergste is: ze nemen geen structurele maatregelen en draaien hervormingen van pensioenen terug. Misschien kunnen we iets leren van Letland. Daar hebben ze zich van een diepe crisis hersteld met harde ingrepen. Maar dat voorbeeld is voor ons lastig te volgen. In welvaartsstaten zoals de onze hebben te veel mensen belang bĳ een status quo.’ zemmouri ‘Gebrek aan vertrouwen zie je op te veel niveaus: binnen Europa, tussen lidstaten en tussen burgers en politiek. Een nieuwe sluipmoordenaar is het gebrek aan vertrouwen tussen generaties. Reddingsoperaties hebben vooral de vermogens van ouderen gered. Jongeren, met name in de Zuid-Europese landen, voelen de pĳn het meest. Zĳ zien hun lonen dalen, zĳn niet zeker van inkomen of werk en ga zo maar door. Het oneerlĳke gevoel dat dit geeft, is slecht voor het vertrouwen. We hebben leiders nodig die iedereen durven meenemen, niet alleen de gevestigde orde of één groep uit de samenleving. De politiek in Europa moet meer oog krĳgen voor jongeren. Op het oude grĳze continent hebben we de jeugd heel hard nodig. Alle nationale regeringen, vrĳwel zonder uitzondering, praten als technocraten over koopkrachtplaatjes, maar een echte horizon ontbreekt. Je kunt je echter afvragen of mensen, zeker in Noord-Europa, al genoeg lĳden onder de situatie om echt verandering te willen. Ik hoop dat er snel nieuw bindend leiderschap komt. Want nog een grote schok is ook een scenario om rekening mee te blĳven houden. Laten we erop vertrouwen dat dit niet gebeurt.’

‘Frankrĳk bĳvoorbeeld, laat zien hoe het níet moet’ beetsma ‘De eurocrisis is een van de belangrĳkste onzekerheden die het Nederlandse vertrouwen ondermĳnt. We dachten misschien even dat die problemen waren opgelost. Dit is nog niet het geval zoals na de verkiezingen in Italië en de Cypruscrisis is gebleken. De les: vertrouwen win je niet met reddingsacties, maar met maatregelen die de economie structureel versterken. Dan moet je denken aan ingrepen die de markten beter laten functioneren of die de belastingheffing bevorderen. Alleen daarmee kan het vertrouwen van financiële markten in bĳvoorbeeld


35

DIGISA FA R I

‘We laten ons graag inspireren door anderen’ T E K S T: S A S K I A V E R S N E I J

B E E L D : L A R S VA N D E N B R I N K

Met een Net Promotor Score van 100, een prĳs voor ‘beste pensioencommunicatie van 2012’ én voor ‘beste pensioenproduct van 2011’ is BeFrank een mooie benchmark als het gaat om complexe financiële materie toegankelĳk maken. We gaan op digisafari met Frank van Wessel (1983), marketingmanager. Op zoek naar inspirerende voorbeelden. Want vertrouwen bouw je ook online.

Gespot op digisafari: harde cĳfers ‘Bĳ BeFrank hebben we de app “Mĳn Pensioen” ontwikkeld. 24 uur per dag kunnen onze klanten inloggen en zien hoe hun pensioen ervoor staat en met de pensioenplanner zelf berekeningen maken. Aanleiding was onze websiteanalyse: 27% van de bezoekers van befrank.nl gebruikt mobile devices.’ Learning: gebruik cĳfers en harde data als bron voor beslissingen.

meedoen

OVER FRANK VAN WESSEL Frank van Wessel (1983) studeerde Economie in Tilburg. Had tijdens zijn studie een eigen webdesignbedrijf. Had een bevlogen carrièrestart bij joint venture ABN AMRO Verzekeringen. Vanaf de oprichting in 2009 is hij OVER FRANK VAN WESSEL betrokken bij BeFrank. hij ver-(1983) studeerde FrankHier vanisWessel antwoordelijk voorEconomie marketing, incommuTilburg. Had een bevlogen nicatie en productmanagement. Was in venture ABN carrièrestart bĳ joint 2012 Young Professional The Year AMROof Verzekeringen. Vanaf de oprichvan Delta Lloyd Groep. ting in 2009 is hĳ betrokken bĳ Be Frank. Hier is hĳ verantwoordelĳk voor Marketing, Communicatie en Productmanagement. Won in 2012 de Young Professional prĳs van Delta Lloyd Groep. Heeft in zĳn vrĳe tĳd een eigen webdesign bedrĳf.

Hĳ gelooft sterk in de kracht van generatie Y: jong genoeg om alle moderne ervaringen mee te pakken en oud genoeg om voor nieuw elan te zorgen omdat ze – inmiddels rond de 30 – de carrièreladder rap beklimmen. Frank van Wessel: ‘We bankieren met onze te lefoon, gebruiken Google Maps om de weg te vinden en met één klik bestellen we een e-book bĳ bol.com. Dat is de wereld waarin we leven. Waarom werkt pensioen dan niet zo? Pensioen is voor velen het belangrĳkste financiële product, echter het pensioenbewustzĳn is laag. De complexiteit en gebrek aan keuzevrĳheid passen niet meer in deze tĳd. Niet bĳ mĳn generatie. En daar haakt BeFrank op in.’ Innovatie-killer ‘Het pensioenbewustzĳn in Nederland is laag en de onrust over pensioenen neemt toe. Jarenlang hebben pensioenfondsen gezegd: wĳ regelen het wel. Nu we in een financiële crisis zitten, blĳkt dat het toch niet zo goed geregeld is als we dachten; indexeren

gebeurt niet meer en er wordt gekort. Kortom: risico’s verschuiven naar de werknemer. Dit past niet bĳ gebrekkige pensioencommunicatie en het ontbreken van keuzevrĳheid. Doordat werkgevers vaak niet hun eigen pensioenuitvoerder kunnen kiezen, zĳn pensioenfondsen verzekerd van een nieuwe aanwas van klanten. Een killer voor innovatie. Waarom zou je dan investeren in heldere en moderne communicatie of de kosten verlagen?’

‘Er werd over ons geschreven. Pensioenexperts vroegen zich in 2010 op Twitter en LinkedIn af hoe vernieuwend BeFrank eigenlĳk was. Daarom hebben wĳ besloten zelf de vraagtekens weg te nemen. De kracht van de dialoog wordt door bedrĳven nog weinig gebruikt. Ik weet niet precies waarom. Wellicht is het angst. Door het gesprek aan te gaan, kunnen we uitleggen hoe het echt zit of zelf onze visie aanscherpen.’ Learning: meng je in het gesprek.

Anders denken ‘Schoolvoorbeeld is het jaarlĳkse Uniform Pensioenoverzicht (UPO). Het UPO wordt in september verstuurd en zegt iets over de hoogte en ontwikkeling van het pensioen. De peildatum van de gegevens op het UPO is 1 januari. Op moment van ontvangst van het UPO is de informatie dus 9 maanden oud. Best vreemd voor een product dat afhankelĳk is van beleggingen. Als de werknemer de envelop al opent en de brief begint te lezen – wie krĳgt er überhaupt nog een brief denk ik dan –

achterlopen ‘Dingen die niet goed gaan, zĳn ook een rĳke inspiratiebron. Neem Facebook: sterk als desktop-partĳ, maar ze lopen achter met hun mobiele strategie. Zo zĳn er nog steeds functionaliteiten die alleen via de desktop werken. Wĳ hanteren een mobile-first-strategie, net als bĳvoorbeeld nu.nl.’ Learning: kĳk ook naar mislukkingen.


37

moet een hoop jargon worden ontcĳferd. Dan lezen mensen dat er niet wordt geïndexeerd of zelfs gekort wordt op de pensioenen, maar ze kunnen daar zelf geen invloed op uitoefenen. Dat werkt erg ontmoedigend. Aan wie ligt het dan dat het pensioenbewustzĳn laag is? Wat zou er gebeuren als we pensioen zouden uitleggen in begrĳpelĳke taal? Met gebruik van moderne techniek? Als mensen inzicht zouden hebben in de ontwikkeling van hun pensioen? Met realtime informatie over hun beleggingen? Kunnen we werknemers keuzevrĳheid geven zodat ze iets te zeggen hebben over hun oudedagsvoorziening en de mate van risico? En dat we ze dan ook begeleiden bĳ het maken van de juiste keuze? Als het gaat om innovatie laat BeFrank zich graag inspireren door anderen. Wat kunnen we van anderen leren? Kunnen we dit ook toepassen binnen onze communicatie of dienstverlening? In de financiële sector verlopen innovatiegolven als volgt: banken lopen voorop, gevolgd door verzekeraars en de pensioenbranche hobbelt daar een beetje achteraan. Inspiratie halen we daarom vooral uit andere branches.’

klagende klant

geen compromis

‘Een Canadese zanger zag dat vliegtuigpersoneel bĳ een overstap met zĳn gitaar gooide. Schade: 1200 euro. Bĳ United gaven ze geen gehoor toen hĳ schade claimde. Dus maakte hĳ een lied over de zaak en plaatste het op YouTube. Binnen een week is de video 1 miljoen keer bekeken. De zanger wordt uitgenodigd bĳ CNN en BBC. United Airlines’ beurskoers kelderde tien procent, goed voor een verlies van 180 miljoen dollar. Waar gewerkt wordt, gaan dingen ook weleens niet goed. De vraag is: wat doe je ermee? Mensen vinden het helemaal niet erg als er een keer iets niet goed gaat, als je het maar krachtig, snel en naar alle tevredenheid oplost.’ Learning: neem klachten serieus.

‘Een proces is vaak een compromis tussen afdelingen. En daarom is het nooit optimaal voor de klant. Niet bĳ energiedirect.nl. Zĳ hebben echt vanuit de klant geredeneerd en geen compromissen gesloten.’ Learning: sluit geen compromis op klantvriendelĳkheid.

toekomstmuziek ‘Ik denk dat de werknemer eigenlĳk niet weet wat een werkgever allemaal overheeft voor een goed pensioen. Wat zou er gebeuren als wĳ elke maand een sms sturen: je werkgever heeft deze maand weer driehonderd euro op je pensioenrekening gestort. Wil je het zien: log in!’ Learning: laat zien wat je geeft.

eenvoud OVER BEFRANK BeFrank bundelt de online kracht van BinckBank met de pensioenkennis van Delta Lloyd. Het resultaat is een frisse, nieuwe pensioenuitvoerder op de Nederlandse markt. Met online portalen, een pensioenplanner, de app ‘Mijn Pensioen’ en de pensioencommunity WeFrank staat BeFrank voor een moderne manier van pensioenuitvoering.

Meer over WeFrank

38


‘Het gemak van Google zit aan de voorkant. Eenvoud is hun credo. Maar hoeveel techniek zit er wel niet in de zoekmachine? Zo werkt onze pensioenplanner ook. Wĳ werken met duizend economische scenario’s die rekening houden met de ontwikkeling van de rente, beurskoersen, crises en economische groei. Al die scenario’s zĳn verwerkt in prognosegrafieken die een klant eenvoudig kan aflezen.’ Learning: houd het simpel.

klantdialoog ‘15.000 klanten weten meer dan 25 BeFrank-medewerkers is onze overtuiging. Daarom hebben we ons laten inspireren door My Starbucks Idea; een platform waar klanten ideeën kunnen delen, vragen kunnen stellen en feedback kunnen geven. Zo is de pensioencommunity WeFrank geboren. We zĳn klein begonnen, maar inmiddels is het platform ontsloten naar Facebook, de app en naar de website. Het feit dat we terugkoppelen – zelfs al kunnen we niet helpen – zorgt al voor veel goodwill.’ Learning: geef terugkoppeling.

snelle mislukking ‘Hoe wĳ initiatieven opzetten, raakt het Google-concept van pretotyping. Zorg dat je in een zo vroeg mogelĳk stadium weet of een idee goed is. Betrek de klant zo vroeg mogelĳk. Als het aanslaat, kun je het samen doorontwikkelen. Werkt het niet, stop dan voordat je bakken met geld kwĳt bent. De app hebben we zo ontwikkeld. Tĳdens het bouwen en na de lancering hebben we klanten online om feedback gevraagd.’ Learning: betrek snel klanten.

‘Sluit geen compromis op klantvriendelĳkheid’

Ga direct naar de sites

TREND

soort zoekt soort T E K S T: R O N E L K E R B O U T

SAMEN AUTO DELEN Een middenklasse-auto kost een gezin al snel meer dan een schoolgaande puber – de vergelĳking is oneerbiedig maar waar. Daarom bedacht Dan Leahy, de oprichter van WeGo , een manier waarop buren en vrienden elkaars auto op een veilige manier kunnen huren. Zo verdient je auto nog wat terug als jĳ hem toch niet nodig hebt. En is er, als je zelf geen auto hebt, bĳna altĳd en overal wel een auto beschikbaar. Leahy vindt deze ‘democratische economie’ eerlĳker, rechtvaardiger en minder kwetsbaar dan bestaande economische modellen. En dat kan nog leuk zĳn ook: je kiest bĳ WeGo de auto die jĳ graag rĳdt. Dus een keer met een snelle bak op pad of toch liever die dikke 4x4? www.wego.nu

40


SAMEN ETEN Marieke Hart snoof in haar tuin de kookgeuren van haar buurvrouw op en het idee was geboren. Als je toch graag kookt, deel dan je maaltĳden met buurtbewoners. Eten verbindt, en thuisafgehaald.nl brengt buurtgenoten met elkaar in contact. Voor een paar euro geniet je van een culinair soepje of een frisse salade. Of je maakt je onsterfelĳk in de buurt met je kookkunsten. www.thuisafgehaald.nl

SAMEN ZORGEN De echte zorg en aandacht voor de patiënt kwamen in het gedrang terwĳl de kosten van bureaucratische thuiszorgorganisaties opliepen, merkte Jos de Blok een aantal jaren geleden. Zĳn oplossing: een eigen klein wĳkverpleegkundigenteam dat zelfstandig werkt. Zonder managers, zonder hoofdkantoor. Inmiddels zĳn er 450 van die autonome teams in Nederland. Sleutelwoorden: eigen verantwoordelĳkheid en zelfsturend. Ook wel: mensen die elkaar vertrouwen en graag met elkaar samenwerken. In 2012 werd Buurtzorg voor de tweede keer uitgeroepen tot beste werkgever van Nederland. www.buurtzorgnederland.com

SAMEN VERZEKEREN Zeker twee derde van de zzp’ers in Nederland is niet verzekerd voor arbeidsongeschiktheid. De verzekering is voor kleine ondernemers simpelweg te duur. Alternatief: een broodfonds. Groepjes ondernemers leggen geld apart en maken een paar eenvoudige, heldere afspraken. Kan een van hen door ziekte of een ongeval tĳdelĳk niet werken, dan maakt ieder broodfondslid een klein bedrag aan hem of haar over, zodat toch in het levensonderhoud kan worden voorzien. Broodfondsen zĳn wars van controles, keuringen of bĳbetalen als je al iets mankeert. Ze gaan uit van onderling vertrouwen en solidariteit. Zo zĳn verzekeringen oorspronkelĳk bedoeld. www.broodfonds.nl

FOTO: CORMAC MCCREESH / GALLO IMAGES / GE T T Y IMAGES

Steeds vaker lopen mensen om organisaties heen en zoeken ze elkaar op, geholpen door digitale kanalen: van veiling tot buurtgroep tot vergelĳkingssite. In deze sharing-economy regel je wat je belangrĳk vindt zelf. Samen met mensen die je vertrouwt.

SAMEN OPWEKKEN Als we op elk dak van de stad zonnepanelen leggen, kunnen we volledig zelf in onze stroombehoefte voorzien. Die gedachte liet Frans Stokman niet los. Waarom stroom afnemen van een onpersoonlĳke energiemaatschappĳ als we die zelf kunnen produceren? Zo werd Grunneger Power geboren. Het is een van de vele kleine energiecoöperaties in Nederland. Ze leveren liefst zelfopgewekte energie en investeren fanatiek in opwekking uit zon, wind en biomassa. Door hun lokale en onafhankelĳke karakter trekken ze bewoners makkelĳker over de streep. Groen en goed voor de plaatselĳke economie. Met prĳzen die vaak lager zĳn dan die van commerciële aanbieders. www.grunnegerpower.nl www.nhec.nl www.rĳnenĳsselenergie.nl

SAMEN VERGELĲ KEN Websites met productvergelĳkingen en klantreviews bieden soelaas in het overvloedige aanbod; van reizen tot restaurants tot financiële diensten. Het is een stap in de richting van de openheid waarmee de sharing-economy vertrouwen wint. Eind vorig jaar deed de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onderzoek naar de transparantie van drieëndertig financiële vergelĳkingssites. Daaruit bleek dat veel sites moeilĳk vindbare of weinig informatie geven over hun verdienmodel en vergelĳkingsmethoden. Achmea heeft bĳvoorbeeld een meerderheidsbelang in Independer.nl. Toch blĳven de vergelĳkingen op Independer.nl volgens Achmea objectief. Een speciaal daarvoor aangestelde raad van toezicht, onder voorzitterschap van Arthur Docters van Leeuwen, bewaakt die objectiviteit. Een nieuwe eend in de bĳt is Advieskeuze.nl. Dit platform belooft onafhankelĳke consumentenvoorlichting over prĳs en kwaliteit van financiële adviseurs – een functie die overigens op Independer.nl al bestaat. De adviseurs worden ook hier gereviewd door hun

klanten. Advieskeuze.nl geeft aan dat grootbanken, verzekeraars en vermogensbeheerders het initiatief gaan ondersteunen. Ze verkoopt bovendien aan adviseurs en financiële dienstverleners analyses waarmee deze de kwaliteit van hun dienstverlening kunnen verbeteren. En daarmee ook hun score op de site. Objectief? Dat is aan de consument.

SAMEN SPULLEN DELEN Het is helemaal niet logisch dat elk huishouden een boormachine in de kast heeft liggen, vond Martin Hietkamp. Staan de heggenschaar en de keukenmachine het grootste deel van de tĳd stof te vangen? Deel ze dan met buren, vrienden en mensen uit de buurt. Hoef je ook niet alles zelf te kopen. Goed voor de portemonnee, goed voor het milieu en je helpt de buurman ook weer eens – of hĳ jou. www.spullendelen.nl


41

Lezen, zien, horen ‘Doubt is useful, it keeps faith a living thing.’

The Speed of Trust (Stephen M. R. Covey, 2008)

What got you here won’t get you there (Marshall Goldsmith, 2007)

Verder lezen, kijken en luisteren

Peter van Lonkhuyzen (boeken) is adjunct-hoofdredacteur van Management Team. Hij schreef zelf het boek ‘Taboe: macht’, over de psychologie van de macht in organisaties. Erwin van der Zande (films) is hoofdredacteur van Bright, lifestyleglossy voor technologie en design. Ook is hij initiator van Screenzine, een vernieuwingsproject voor digitale magazines. Menno Pot (muziek) is popjournalist voor de Volkskrant en Muziek.nl. Daarnaast is hij voetbalcolumnist en schrijver. Zijn supportersroman ‘Vak 127’ won de Nico Scheepmaker Publieksprijs; zijn nieuwe boek ‘Sporen van Ajax’ is nu uit.

42


zien

lezen

Een van de meer ‘verlichte’ boeken over leiderschap. Goldsmith is een topcoach die talloze beroemde CEO’s heeft bĳgestaan en hĳ laat op dramatische manier zien hoe de eigenschappen waarmee iemand erin geslaagd is aan de top te komen, tekortschieten om daar te blĳven. Om het vertrouwen te behouden van grote groepen werknemers moeten managers hun competitieve stĳl inruilen voor vaardigheden zoals ‘luisteren’, ‘bedanken’ en ‘verontschuldigen’. Leiders moeten, kortom, iemand worden die werk nemers graag willen volgen.

De oudste zoon van de (vorig jaar overleden) managementgoeroe Stephen Covey heeft zich het onderwerp vertrouwen toegeëigend, en met succes. Wat hĳ in het boek demonstreert, is dat het de moeite loont om mensen je vertrouwen te schenken – en dat het een essentieel ingrediënt is van efficiënt geleide bedrĳven. Covey jr. doet dat in een sterk met die zĳn vader vergelĳkbare stĳl: helder geschreven, met veel overtuigende casuïstiek en met (vanzelfsprekend) een stappenplan. Inde plaats van 7 Habits (vader) komen 13 Behaviors (zoon).

Seabiscuit (2003)

Fuck de regels (Ben Kuiken, 2012) Filosoof Ben Kuiken beschrĳft de wildgroei aan goedbedoelde regels die organisaties soms lamleggen. De regeltjes kunnen zo ingewikkeld worden dat de enige oplossing het verzinnen van weer nieuwe regels lĳkt te zĳn. Maar er is hoop: het zelforganiserende vermogen van mensen is groter dan de regelbedenkers zich realiseren. Kuiken beschrĳft voorbeelden uit de praktĳk van zorgverleners, managers en verkeersdeskundigen die met heel wat minder voorschriften opvallende resultaten wisten te bereiken.

Maverick (Ricardo Semler, 1995) Het ultieme verhaal over de kracht van vertrouwen binnen de muren van een onderneming is opgetekend door de Braziliaanse ondernemer Ricardo Semler zelf. Na een burnout besloot hĳ het roer om te gooien in het van zĳn vader geërfde bedrĳf. Procedures gingen overboord, prikklokken wer-

den weggehaald en medewerkers mochten zelf bepalen wat ze gingen doen, en hoeveel ze zouden verdienen. Terwĳl Semler voor gek werd verklaard, leefde Semco op en werd het bedrĳf vervolgens een bedevaartsoord voor managers die komen kĳken hoe ze het doen.

Hollywood op z’n best: een verfilming van een waargebeurd verhaal waarin een underdog triomfeert. Het gaat overigens om een racepaard, de Engelse volbloed die eigenlĳk te klein was om een kampioen te worden. Dat werd Seabiscuit eind jaren dertig op overtuigende wĳze toch en dat gaf een door de Grote Depressie geteisterd Amerika inspiratie en hoop. Of zoals de jockey op een gegeven moment zegt: ‘He fixed us.’

Good Will Hunting (1997)

Million Dollar Baby (2004)

Vertrouwen voedt vertrouwen. Als je het nooit hebt gekregen, kun je het ook niet geven. De 20-jarige Will, aan de buitenkant een vmbo-type, werkt als schoonmaker op een van de meest prestigeuze universiteiten in de VS. heeft echter een wiskundeknobbel die grenst aan genialiteit. Zĳn talent wordt ontdekt en opent voor hem deuren naar topbanen. Banen die hĳ weigert. Net zoals de perfecte vriendin die hĳ is tegengekomen maar niet toelaat. Een pyscholoog, een sterke rol van Robin Williams, weet tot hem door te dringen en helpt hem zĳn eigen pad te vinden.

In een van de beste films van de jaren nul laat Clint Eastwood zien wat een meesterlĳke regisseur hĳ is geworden. Hĳ speelt ook nog in de film en vertolkt een bokstrainer op het einde van zĳn loopbaan bĳ wie grote talenten weglopen als ze succes ruiken. En dan staat er plots een vrouw (Hillary Swank) in zĳn boksschooltje. Een white-trash-type. Ze heeft niets behalve een droom. Zĳn enige vriend, een rol van Morgan Freeman, overtuigt hem haar toch te gaan trainen. Grandioos verteld en gefilmd.

Jerry Maguire (1996) De titelfiguur, gespeeld door Tom Cruise, voelt zich verloren in zĳn bestaan als snelle sportagent. Alleen het geld telt, de liefde voor de sport doet er niet meer toe. Hĳ schrĳft een mission statement die hem prompt zĳn baan kost, zĳn vriendin en z’n luxe leventje. Met de enige klant die hĳ nog heeft, raapt hĳ zichzelf bĳ elkaar en brengt zĳn nieuwe filosofie in de praktĳk. Hĳ herwint zĳn vertrouwen en begeisterung maar moet enkele lang genegeerde waarheden onder ogen zien. Eerlĳk duurt het langst.

Silver Linings Playbook (2012) Je wenst het niemand toe, maar een bipolaire stoornis is heel erg grappig. En dramatisch. De perfecte aandoening voor een romcom eigenlĳk. De bipolaire Pat ontmoet de depressieve Tiffany, een jonge weduwe, met wie het meteen klikt. Ze sluiten een pact: zĳ helpt hem zĳn vrouw terug te winnen (vrĳ kansloos met een huisverbod), hĳ helpt haar een danswedstrĳd te winnen. Een originele film met een traan en een lach die doet denken aan One Flew over the Cuckoo’s Nest. Ik hield het niet droog. Bĳ geen van de films trouwens. Schitterend.

horen Suspicious Minds Elvis Presley Wat we elkaar in het verleden ook flikten: voor een betere toekomst is vertrouwen hard nodig. Wantrouwen leidt tot niets. ‘We can’t build our dreams on suspicious minds’, zong Elvis Presley in 1968 en warempel: na jaren van crisis leefde zĳn carrière ervan op.

Keep The Faith Bon Jovi

Trust In Me Etta James

‘Houd vertrouwen’ is een boodschap die Amerikanen van oudsher met meer overtuiging uitdragen dan Europeanen. Soulvol, jazzy of gewoon ongecompliceerd rockend, zoals Bon Jovi: ‘You know you’re gonna live through the rain/ Lord, you gotta keep the faith!’

Armoede, racisme, drugsverslaving: Etta James maakte het allemaal mee, maar bitter? No way! Vorig jaar overleed de jazzdiva, zonder ‘Trust In Me’ ook maar één keer ongemeend te hebben gezongen: ‘Trust in me in all you do/ Have the faith I have in you/ Love will see us through.’

Three Litlle Birds Bob Marley Onwrikbaar vertrouwen in alles en iedereen is een hoofdpĳler van het rastafari-geloof. Het kostte Bob Marley zĳn leven (hĳ geloofde dat zĳn huidkanker zou genezen zonder medische hulp), maar de boodschap blĳft krachtig: ‘Don’t worry about a thing ‘cos every little thing gonna be alright.’

Into The Fire Bruce Springsteen Na de aanslagen van ‘9/11’ zong Bruce Springsteen, prevelend als een priester, over de brandweermannen die zonder aarzelen de torens beklommen: ‘May your strength give us strength, may your faith give us faith, may your hope give us hope.’ Als het erop aankomt, zĳn we elkaars vertrouwen waard.


43

“De mensen van Delta Lloyd staan met de poten in de klei.” Piet Bus, voorzitter van de Stichting Pensioenfonds Diolen

De Stichting Pensioenfonds Diolen heeft maar kort bestaan. Na het faillissement van Diolen, vroeger een onderdeel van Akzo, zocht het bestuur voor de kleine 600 werknemers een nieuw onderkomen. De toezichthouder gaf geen toestemming om aan te sluiten bij andere pensioenfondsen, omdat de dekkingsgraad van deze fondsen onder de 100% was gezakt, terwijl Stichting Pensioenfonds Diolen daar boven zat. Piet Bus: “Aansluiten bij een ander pensioenfonds bleek geen optie. Zo kwamen we al snel bij verzekeringsmaatschappijen terecht. Daar waren we eerst wat huiverig voor, misschien wel vanwege het vooroordeel dat ze graag innen, maar niet graag uitbetalen. We kozen voor Delta Lloyd vanwege het aanbod, de indexatie van 77,5% van de Europese inflatie. Het gewone verhaal van Delta Lloyd gaf de doorslag. Het was duidelijk dat de mannen en vrouwen van Delta Lloyd gewend waren met de poten in de klei te staan. Ze konden ons precies vertellen hoe het implementatieproces eruit zou zien en waar de valkuilen zouden zitten. Dat schiep vertrouwen en dat vertrouwen is niet beschaamd. Ondanks het faillissement van Diolen kunnen deelnemers nog altijd bij mij terecht voor vragen rondom hun pensioenregeling, maar tot op heden heb ik nog geen negatief geluid gehoord.” Delta Lloyd biedt pensioenoplossingen voor bedrijven en (ondernemings)pensioenfondsen. En zorgt daarmee voor de zekerheid van slimme oplossingen, afgestemd op de situatie en wensen van de klant. Klanten die in veel gevallen kiezen voor een gegarandeerd pensioen. Delta Lloyd zorgt voor voldoende kapitaalbuffers om aan deze verplichtingen te kunnen voldoen. Ook als er sprake is van financieel slechte tijden. Met een kritisch portefeuillebeleid beheersen we natuurlijk op de eerste plaats de risico’s en streven daarnaast naar een extra rendement. Wilt u ook uw pensioenvoorziening in betrouwbare handen? Kijk voor meer informatie op deltalloyd.nl/corporateclients.

vertrouwen in jezelf blijven denken in kansen de wereld van Delta Lloyd Groep Opinieblad over Delta Lloyd magazine Juni 2013

Recommend Documents