iza De zorgverzekeraar voor de publieke sector
izainbedrijf jaargang 9 nummer 3 oktober 2013
izainbedrijf
1
Informatiekrant voor werkgevers
“We letten ook op dingen die nog níét spelen, zoals burn-out” Zie pagina 4 >
Inhoud 2
Alternatief voor gedwongen ontslag Reorganiseren hoeft niet automatisch gedwongen ontslagen te betekenen. De or van gemeente Enschede kwam met een alternatief: vrijwillige mobiliteit.
6
3
5 6 7 8
Vertroetelen van eigen gezondheid wordt plicht Koester je eigen gezondheid! En vergeet de vrijblijvendheid. De overheid eist het van haar burgers, de werkgever verwacht het van zijn werknemers. Zelf verantwoordelijk zijn voor de eigen gezondheid klinkt logisch, maar het is makkelijker gezegd dan gedaan. Menig burger kan er wel wat hulp bij gebruiken.
Zorgketens schelen verzuim De zorgketens die IZA door heel Nederland ontwikkelt, schelen werkgevers uiteindelijk veel onnodig verzuim.
2
IZA helpt burgers zelfredzaam te worden
Ook in dit nummer: Schagen en Vlaardingen winnen IZA Gezondheidstour IZA gaat voor effectievere diagnostiek | Online declareren | Inzicht in eigen zorgkosten Ondersteuning voor uw medewerkers met mantelzorgtaken | Vraag en antwoord IZA in de media Traumaopvang: snelle hulp cruciaal De Afdeling: Controles | UWV mag voortaan loonsancties opleggen
Op de werkvloer zijn ze het erover eens, de werkgever en zijn medewerkers. Je eigen gezondheid is ook je eigen verantwoordelijkheid. Tot zover de eendracht, want meningsverschil is er wel degelijk. Werknemers vinden het thema gezondheid een gedeelde verantwoordelijkheid, waarin dus ook de werkgever een rol speelt. Maar voor veel werkgevers gaat dit te ver. Gezondheid is een hot item geworden, doordat het de duurzame inzetbaarheid van medewerkers beïnvloedt. “Als je met werkgevers spreekt, merk je dat ze de duurzame inzetbaarheid een steeds groter probleem zien worden”, zegt IZA-manager Verkoop Roelina Vis. “Mensen moeten tot hun 67e doorwerken. Alleen als je gezond bent, houd je dat vol. Daarom is het koesteren van de eigen gezondheid zo belangrijk. Dan hebben we het nog niet gehad over het verwachte tekort aan medewerkers op de arbeidsmarkt. Door de crisis zijn we dat uit het oog verloren, maar over een tiental jaren hebben we echt iedereen nodig.” Ambitieus overheidsplan Het is niet alleen de werkgever, maar ook de overheid die verwacht dat mensen zelf de verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen gezondheid. De nadruk van het overheidsbeleid verschuift van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag. Daarom is dit voorjaar het Nationaal Programma Preventie gestart. Hierin gaat de Rijksoverheid samenwerken met maatschappelijke partijen. Dit najaar moet er een uitgewerkt programma liggen.
Zeker is dat preventie hierin een hoofdrol krijgt. Mensen met een gezonde leefstijl voelen zich fitter, zijn minder vaak depressief en presteren beter op het werk. Zo leidt preventie niet alleen tot gezondere mensen, maar ook tot minder zorg en dus forse kostenbesparingen. Maar het is een ambitieus plan, dat alleen slaagt als de burger zijn gedrag wil veranderen. Zelfredzaam Vis is het ermee eens: een gedragsverandering kan leiden tot een zorgstelsel waarvan de kosten beheersbaar zijn. Maar ze vindt het niet genoeg. “Je zult mensen ook moeten helpen. Niet iedereen is zomaar in staat zelf de verantwoordelijkheid voor zijn gezondheid te dragen. Denk aan iemand met meerdere chronische ziekten. Die kan hierbij wel wat hulp gebruiken.” Burger of werknemer, wil eigen verantwoordelijkheid een succes worden, dan is een belangrijk criterium dat mensen zelfredzaam zijn. Vis: “Dat gaat niet eenvoudig worden. Alle betrokken partijen – zoals overheid, werkgevers, de zorg sector en ook zorgverzekeraars – moeten daarvoor goed samenwerken en met slimme ideeën komen.” Vis wijst erop dat de eerste initiatieven er al zijn. “Veel gemeenten werken samen met zorg- en welzijnsorganisaties om mensen snel ondersteuning dicht bij huis te bieden. Een voorbeeld hiervan zijn de wijknetwerken. IZA speelt een vooraanstaande rol in de ontwikkeling van deze netwerken. Ze zijn onder andere gericht op preventie,
en voorkomen daarmee duurdere zorg. Ook bieden ze mensen meer zelfstandigheid en zo faciliteren ze dus dat burgers hun eigen verantwoordelijkheid kunnen nemen.” Verantwoordelijkheid oppakken Ook werkgevers moeten hun medewerkers helpen de verantwoordelijkheid voor hun eigen gezondheid op te pakken. Daarbij kiezen veel gemeenten voor het Eigen Regie Model. Hiermee krijgen leidinggevenden een grotere rol in de verzuim beheersing. Zij zijn primair verantwoordelijk voor de verzuimaanpak van hun medewerkers. “Het blijkt dat ze goede ondersteuning nodig hebben, om die rol optimaal uit te oefenen”, weet Vis. “Dat geldt ook voor de medewerkers, zij moeten voldoende ondersteuning en hulpmiddelen krijgen om de eigen verantwoordelijkheid voor hun gezondheid te kunnen dragen. IZA heeft hiervoor de producten en diensten in huis. Met het faciliteren van medewerkers en leidinggevenden willen wij gemeenten helpen op het gebied van gezondheid. Net als we dat met de ontwikkeling van de wijknetwerken doen. Hiermee laten wij zien dat we als zorgverzekeraar ook onze eigen verantwoordelijkheid nemen.”
Sterke stijging stil verzuim Ziek, maar toch aan het werk. Uit angst meldt een op de vijf medewerkers zich niet ziek. Dit kan contraproductief zijn en fouten in de hand werken. Hoe speurt u stil verzuim op? Lees verder op pagina 7 4
iza De zorgverzekeraar voor de publieke sector
2
Or gemeente Enschede wint prijs voor reorganisatieplan
Vrijwillige mobiliteit werkt! Reorganisatieplannen betekenen al snel gedwongen ontslagen. Dat het ook anders kan, bewees de or van de gemeente Enschede. De belangenbehartiger zorgde dat er een nieuw plan kwam, gebaseerd op vrijwillige mobiliteit. En won met het idee ook de medezeggen schapsprijs gemeenten 2013. Begin 2012 bleek dat de gemeente Enschede – goed voor ongeveer 1.600 fte’s – er financieel slecht voor stond. Zo slecht, dat 280 werknemers ontslagen moesten worden. Het gemeentebestuur wilde op basis van het afspiegelingsbeginsel bepalen wie boventallig waren. De or zag echter weinig in dat plan. Herman Nijhof, beleidsmedewerker P&O bij de gemeente en voorzitter van de or, legt uit waarom. “Het afspiegelingsbeginsel gaat uit van leeftijd en dienstjaren. Dat heeft niks
te maken met werkmotivatie. Werknemers worden op basis van willekeur boventallig verklaard, terwijl er misschien ook mensen zijn die vrijwillig de gemeente willen verlaten. Of die best willen verhuizen naar een afdeling waar meer werk is.” De or onderzocht daarom de mogelijkheid om werknemers vrijwillig te herplaatsen naar andere afdelingen. Hiervoor kon ruimte gecreëerd worden door alle tijdelijke contracten met ingehuurde
werknemers te beëindigen. Door die maatregel – in combinatie met het natuurlijk personeels verloop dat de or nog verwacht – zouden de werknemers die op de loonlijst staan, kunnen blijven. Tenminste, als een deel van hen bereid is om over te stappen naar de vrijgekomen functies. Dus ligt er nu een nieuw reorganisatieplan, waarin vrijwillige mobiliteit centraal staat. Medewerkers motiveren De reorganisatie is nog in volle gang. Het inno vatieve idee en de proactieve samenwerking met het gemeentebestuur maakten dit voorjaar wel al grote indruk op het congres Medezeggenschap Anders. Nijhof ontving hier namens de or de medezeggenschapsprijs, een glazen plaquette en een cheque van € 1.000. In de praktijk houdt het beleid van vrijwillige
Naam Josien Velberg Huidige functie documentatieverzorger Oude functie secretaresse/projectondersteuner
Nog eens 600 banen weg? Half september werd bekend dat Enschede nog eens 600 arbeidsplaatsen gaat schrappen tot 2017. De gemeente is van plan taken over te dragen aan gemeentelijke samenwerkings verbanden en projectorganisaties, en daar zal een groot deel van de ambtenaren aan het werk kunnen. Ook wordt er bekeken of mensen vrijwillig een andere functie willen of uit dienst willen gaan. De or zal er alles aan doen om ook dán gedwongen ontslagen te voorkomen.
Josien Velberg hoorde medio 2011 dat haar baan als secretaresse zou verdwijnen. Ze heeft toen niet afgewacht, maar zelf een gesprek aangevraagd bij P&O. Want ook al hoefde Velberg nog maar 4,5 jaar te werken tot aan haar pensioen, rustig afbouwen was geen optie voor haar. Daarvoor vindt ze werken veel te leuk. Diverse sollicitaties en oriëntatiefases binnen de gemeente volgden. Nu werkt ze als documentatieverzorger bij de Postregistratie. “De nieuwe dingen die ik nu leer, motiveren me om een bijdrage te blijven leveren aan de maatschappij en aan de gemeente.”
Vlaardingen en Schagen winnen prijsvraag IZA
Bezoekers van het in juni georganiseerde VNG Jaarcongres maakten in de stand van IZA kans op een van de twee IZA Gezondheidstours. De gemeenten Vlaardingen en Schagen kwamen als winnaars uit de bus. Zij krijgen een IZA Gezondheidstour die ze voor hun medewerkers kunnen inzetten. Deze tour geeft deelnemers inzicht in hun gezondheid en bestaat onder andere uit een
mobiliteit in dat medewerkers worden gestimuleerd na te denken of zij iets voelen voor een andere functie. Vervolgens begeleidt de gemeente hen bij de overstap, bijvoorbeeld door het bieden van extra scholing. Er was al een afdeling die werknemers hierin ondersteunde. Speciaal voor de reorganisatie is daar de afdeling ‘matchpoint’ bijgekomen, waar medewerkers begeleiding krijgen bij het vinden van een passende werkplek. Dat kan op een andere afdeling van de gemeente zijn, maar ook bij externe partijen zoals het waterschap of onderwijs. De faciliteiten zijn er dus, maar hoe motiveer je mensen om herplaatsing serieus te overwegen? Zeker in een gemeente is dat geen vanzelfsprekendheid, volgens Nijhof. “Gemeenteambtenaren doen niet vlug aan job hoppen. Ze zijn vaak afwachtend.” Daarnaast doet het beleid een beroep op solidariteit. “Medewerkers die dachten door het afspiegelings beginsel veilig te zijn, moeten nu ook ineens herplaatsing overwegen.” Om medewerkers te motiveren, organiseerde de or een inspiratieweek. Met cursussen en workshops werden mobiliteitsmogelijkheden onder de aandacht gebracht. Ruim de helft van de werknemers bezocht het evenement. En inmiddels gaat het hard met de daadwerkelijke mobiliteit. “We hebben al ongeveer honderd mensen begeleid naar een andere baan binnen de gemeente. Wel zien we dat op de afdelingen waar eind volgend jaar werk verdwijnt, nog relatief veel mensen op hun plek blijven zitten. Daarom gaan we komende tijd bij een aantal specifieke afdelingen extra hard aan de slag om de mobiliteit op gang te krijgen.” Er moet nog veel gebeuren om de taakstelling van 280 verplaatsingen aan het eind van 2014 te halen. Maar Nijhof is tevreden met de voortgang. Daarnaast ziet hij het als een belangrijke verdienste van de or dat van baan veranderen nu bij veel medewerkers een serieuze overweging is.
gezondheidscheck inclusief deskundig advies over een gezonde leefstijl, het meten van cholesterol, suikerwaarde en bloeddruk. Voor mensen die actief aan hun gezondheid willen werken, biedt IZA online veel informatie over preventie en vergoedingen voor preventieve zorg en programma’s. Wij helpen onze verzekerden graag hun gezondheid op peil te
houden. Want zo is de kans groot dat zij minder zorg nodig hebben en houden we met z’n allen de zorg betaalbaar. De winnaars hebben de prijs inmiddels ontvangen uit handen van hun IZA-accountmanager. Wilt u weten wat IZA voor u kan betekenen in preventie? Neem dan contact op met uw IZA-accountmanager voor actuele informatie, advies of ondersteuning.
Colofon IZA in bedrijf is een uitgave van IZA Zorgverzekeraar en verschijnt vier keer per jaar. Collectiviteiten en andere relaties van IZA krijgen deze krant toegestuurd. Nummer 3, oktober 2013 • Hoofdredactie: IZA Zorgverzekeraar • Concept, redactie en productie: gloedcommunicatie, Nijmegen • Fotografie: Hollandse Hoogte (Sabine Joosten), iStockphoto, Mark Kuipers, Jurjen Poeles, Toma Tudor, Dennis Vloedmans • Artdirection en vormgeving: Wunderbar, Nijmegen • Druk: Enveloprint bv, Dinxperlo • Redactieadres: IZA in bedrijf, Postbus 445, 5600 AK Eindhoven • E-mail:
[email protected]
izainbedrijf
Actueel
3
IZA presenteert plan om diagnostiek te verbeteren
Sneller, slimmer en effectiever Heeft uw medewerker net bij de huisarts bloed laten prikken, wordt hij na doorverwijzing in het ziekenhuis aan dezelfde controle onder worpen. Kan dit niet slimmer, vroeg IZA zich af. Diagnostiek kan niet alleen beter maar ook goedkoper, concludeert IZA op basis van recent onderzoek. Hoe? Door dit soort onnodige dubbele handelingen te voorkomen en de schaal van laboratoria te vergroten.
Vanaf het moment dat een patiënt zich met een klacht meldt bij de huisartsenpost, de eerste hulp of de verpleegkundige, doen zorgaanbieders hun uiterste best om zo snel en effectief mogelijk de juiste diagnose te stellen. Toch kan dat traject nog verbeterd worden, constateerde IZA en startte een onderzoek. Effectiviteit laboratoria vergroten Een belangrijke mogelijkheid tot verbetering die uit de studie van IZA naar voren komt, is het verminderen van dubbele diagnostiek. Nog te vaak wordt medisch onderzoek wat kort daarvoor gedaan is, overgedaan als een patiënt bij een andere zorgaanbieder komt. Dit is onnodig belastend voor de patiënt en zonde van tijd en geld. IZA wil dit onder andere aanpakken door zorgaanbieders de mogelijkheid te geven zichzelf met collega’s te vergelijken. Als deze partijen hierop ingaan en hun gegevens beschikbaar stellen, vallen dure en onnodige behandelingen door de mand. Verder stimuleert IZA samenwerking tussen zorgaanbieders, waardoor dubbel werk voorkomen kan worden. Een belangrijke vorm van diagnostiek is labora toriumdiagnostiek. Denk daarbij aan het onderzoek van bloed, urine of ander lichaamsmateriaal. Ook hier ontdekte IZA dat er verbeteringen mogelijk zijn. Laboratoriumdiagnostiek is in Nederland erg versnipperd: veel verschillende partijen (ruim 150) voeren het op relatief kleine schaal uit. Heel anders is het bijvoorbeeld in Duitsland. Daar is laboratoriumdiagnostiek over de hele linie twee keer zo goedkoop. En bij diag-
nostiek die regelmatig wordt uitgevoerd, zelfs vijf keer zo goedkoop. Dit komt doordat de Duitse labs veel groter zijn dan in Nederland en daarom schaalvoordelen hebben. De versnipperde situatie in Nederland is ontstaan doordat de prijzen voor dit soort diagnostiek de laatste decennia onveranderd zijn, terwijl de kosten door voortschrijdende technieken zijn gedaald. Door de hoge marges blijft het ook voor ineffectieve en vaak kleinere laboratoria rendabel om dit soort diagnostiek uit te voeren. Naast effectiviteit en prijs gaat de versnippering ook ten koste van kwaliteit. IZA onderstreept daarom de noodzaak om de schaal te vergroten. Door laboratoriumdiagnostiek neer te leggen bij enkele grotere laboratoria en niet meer bij tientallen kleinere, wordt het goedkoper en gaat de kwaliteit omhoog. Want als je iets vaker doet en meer kunt automatiseren, en als de procedures zich standaardiseren, word je er vanzelf beter, sneller en effectiever in. Samen optrekken Nederland heeft nu een dicht netwerk van prikpunten. Dit wil IZA niet veranderen. Het gaat om het aantal laboratoria dat de analyses uitvoert. Dat aantal kan flink teruggebracht worden zonder dat daardoor de concurrentie op prijs en de dienstverlening in gevaar komt. De buisjes met bloed zijn wellicht langer onderweg. Maar door met de laboratoria scherpe afspraken te maken en vervoer en analyse goed op elkaar af te stemmen, hoeft de patiënt niet langer dan nu op zijn uitslag te wachten.
Om schaalvergroting te bevorderen en dubbele diagnostiek tegen te gaan, overlegt IZA op dit moment met zorgaanbieders. Door samen op te trekken, hopen we vóór 2016 de versnippering grotendeels op te heffen, de prijzen met 50% te verlagen en de kwaliteit te verhogen. En daar
Online declareren én meer inzicht in zorgkosten Hebben uw medewerkers een IZA GezondSamenPolis? Binnenkort kunnen alle verzekerden op een polis zelf inloggen in Mijn IZA. Handig, want zo heeft bijvoorbeeld ook de partner van uw medewerker inzicht in zijn zorgverbruik, declaraties en de stand van zijn eigen risico. En alle zorgkosten staan in een helder overzicht. Zo weet uw medewerker altijd hoeveel zorg er nog beschikbaar is vanuit de aanvullende zorgverzekering. En hij kan bijvoorbeeld beoordelen of hij nog wel het juiste aanvullende pakket heeft. Via Mijn IZA geeft uw medewerker verder snel en gemakkelijk wijzigingen door, voegt hij een gezinslid aan de zorgpolis
toe en kan hij rekeningen betalen. Inloggen gaat via DigiD op www.izagezondsamen.nl/mijniza. Nieuw: online declareren Nieuw is ook dat uw medewerkers met een IZA GezondSamenPolis binnenkort simpel en snel hun declaraties online kunnen indienen. Niet alleen de medewerker heeft er voordeel van, het is ook beter voor het milieu. Uw medewerker heeft alleen een duidelijke foto of scan van de nota nodig. Op www.izagezondsamen.nl/declareren vult hij zijn gegevens in en kan hij de nota uploaden. Binnen tien werkdagen na ontvangst
wordt de declaratie verwerkt. In Mijn IZA is de status van de ingediende declaraties te volgen. Ook vindt hij hier de declaraties die zijn zorgaanbieder rechtstreeks bij IZA heeft ingediend.
profiteren uw medewerkers en u van. Want door effectievere diagnostiek dalen de kosten van de gezondheidszorg. Het biedt bovendien meer gebruiksgemak voor uw werknemers. Daar bent u als werkgever toch ook bij gebaat?
iza De zorgverzekeraar voor de publieke sector
4
“Een preventie medewerker van de gemeente kan advies geven over de werkplek”
Provincie Noord-Holland kiest voor stimuleringsbeleid
‘Laagdrempelige zorg voor onze mensen’ De provincie Noord-Holland verhuisde februari dit jaar naar het Houtplein in Haarlem. Met het nieuwe pand heeft de provincie ook Het Nieuwe Werken ingevoerd. Dat heeft gevolgen voor het gezondheidsbeleid, waarin de eigen verantwoordelijkheid van medewerkers voorop staat. Natuurlijk kunnen ze wel altijd een beroep doen op de aanwezige arbo-expertise en op IZA Bedrijfszorg.
Medewerker hrm Nicoline Schrijen en arbo-adviseur Maarten van der Molen
Bij de provincie Noord-Holland heeft 85 tot 90% van de medewerkers een zittend beroep. Dat brengt arbeidsrisico’s met zich mee, vooral nu een deel thuis werkt. Centrale arbo-adviseur Maarten van der Molen: “Iedereen heeft een eigen laptop en kan afspraken maken met zijn leidinggevende over thuis werken. Als medewerkers thuis werken, moeten ze ook rekening houden met de arbovoorschriften, zoals een adequate verlichting, goede stoel en het bureaublad op de juiste hoogte.” Op het intranet licht de provincie zijn mensen voor hoe je een werkplek inricht. Ook kan een preventiemedewerker op verzoek een werkplek paspoort maken met informatie over hoe je bijvoorbeeld een stoel, bureau en beeldscherm op maat instelt. Prima geregeld dus, maar een zittend beroep betekent ook vaak dat medewerkers weinig beweging krijgen. Mede daarom stimuleert de provincie sporten: medewerkers kunnen zwemmen, yoga of fitness declareren en eens per drie jaar een fiets aanschaffen met fiscaal voordeel. Daarnaast maakt Noord-Holland gebruik van IZA Bedrijfszorg. Medewerker hrm Nicoline Schrijen legt uit waarom: “We willen dat fysiotherapie en psy chologische zorg laagdrempelig zijn voor ons personeel. Dankzij Bedrijfszorg kan dat. Mede
werkers vragen via hun leidinggevende of bedrijfsarts zorg aan en hoeven geen eigen bijdrage te betalen. Er zijn geen wachttijden, de zorg gaat snel van start. Vorig jaar zijn er 361 interventies gedaan, het merendeel vanwege fysieke klachten.” Verzuimduur bekort Van der Molen en Schrijen zijn tevreden over IZA Bedrijfszorg en het contact met IZA. “Per e-mail krijgen we binnen een dag antwoord van adviseur Tonny Ramaker en we kunnen hem altijd bellen. Hij denkt mee vanuit alle hoeken, geeft tips en vertelt over trainingen die voor onze medewerkers interessant kunnen zijn.” Hoeveel Bedrijfszorg bijdraagt aan het terugdringen van het ziekte verzuim, is moeilijk in te schatten. “Het ziekte verzuim daalt – in 2011 was het nog 5,18% en in 2012 al 4,85% – maar daar kunnen ook andere factoren in meespelen. Wel geven medewerkers op het vragenformulier geregeld aan dat de interventies de verzuimduur bekort hebben.” Omdat zorgaanvragen via de managers lopen, maken alle leidinggevenden van de provincie deel uit van een directie waar ook een hr-adviseur in zit. “Wij sturen de managers bij”, zegt Schrijen. “Het is belangrijk dat zij zich realiseren dat je de beste resultaten haalt met gezonde medewerkers.
Ze krijgen ondersteuning door trainingen, bijvoorbeeld wat ze kunnen doen als iemand te maken krijgt met een traumatische ervaring.” Dit betekent niet dat de manager zelf alles moet kunnen, maar wel dat hij weet waar de medewerker terechtkan met zijn probleem. Werk en privé in balans Om dit nog beter in kaart te brengen, heeft de provincie Noord-Holland functierisicoprofielen opgesteld. Deze zijn ondergebracht in de ‘arboacademie’, waarin de provincie haar medewerkers scholing en trainingen biedt. “Bij functies met publiekscontact kun je denken aan een cursus omgaan met dreigementen”, zegt Van der Molen – een activiteit waarvoor Noord-Holland de Arboprijs 2013 kreeg van het A&O-fonds Provincies. Doordat de provincie eventuele problemen vóór is, is het ziekteverzuim lager. “We letten ook op dingen die nog níét spelen. Zoals burn-out. We weten dat dit een ziektebeeld is dat kan ontstaan door een verstoorde werk-privébalans, een bekend gevolg van thuis werken. Daarom hebben we al onze medewerkers een training ‘Werk en privé in balans’ aangeboden en houden we in de gaten of ze zich niet over de kop werken.” Kenmerkend voor het gezondheidsbeleid van de provincie is dat er niets wordt opgelegd, maar vooral gefaciliteerd en op sommige vlakken gestimuleerd. Dat geldt voor Het Nieuwe Werken, voor de sportvergoeding, en ook voor de diensten uit IZA Bedrijfszorg. Van der Molen: “Ongeveer 800 medewerkers zijn via de collectiviteit ver zekerd bij IZA, maar iedereen kan een beroep doen op Bedrijfszorg. Het is een secundaire arbeidsvoorwaarde waar we trots op zijn.”
izainbedrijf
De klant centraal
5
GOED VAN IZA
Hulp en ondersteuning voor medewerkers die mantelzorg verlenen
Mantelzorgers staan niet alleen Een op de acht werkenden combi neert een baan met mantelzorg taken. Onder ambtenaren loopt dit aantal zelfs op tot een op de vier. Dit heeft een grote impact op hun functioneren, maar dat wordt niet altijd gezien. Om over belasting te voorkomen, ondersteunt IZA uw medewerkers en ook u als werkgever.
Wist u dat … … twee op de drie medewerkers geïnteresseerd zijn in een jaar lijkse gezondheidscheck? IZA kan deze check voor uw organisatie verzorgen. Informeer ernaar bij uw IZA-accountmanager.
… meer mensen de trap nemen als er een bordje bij de lift hangt met de tekst: ‘Met de trap verbruik je elf keer zoveel calorieën’? Het UMC Utrecht deed dit en 11% meer mensen gebruikten de trap.
Een mantelzorger is iemand die zorg verleent aan een hulpbehoevende uit de directe omgeving. Medewerkers die naast hun baan mantelzorg verlenen, willen daar hun werkgever niet mee belasten. Daarom praten ze er weinig over. Juist dat leidt op termijn tot problemen. Uit onderzoek blijkt dat mantelzorgers twee keer zo veel overwerken als niet-mantelzorgers. Dit komt hoogstwaarschijnlijk voort uit compensatiedrang. Door het gevoel dat ze de werkgever benadelen met hun mantelzorgtaken, gaan ze nog hogere eisen aan zichzelf stellen. IZA heeft de groeiende groep mantelzorgers hoog op de agenda staan. Door deze mensen en hun behoeften beter te leren kennen, is het mogelijk om hen nog beter te ondersteunen. Dat heeft een positieve invloed op de arbeidsproductiviteit en kan uitval voorkomen. IZA wil graag gerichte zorg bieden voor deze doelgroep. Daar kunt u als werkgever een rol in spelen. Bijvoorbeeld met een test om vast te stellen hoe groot de kans is op overbelasting. Volgens belangenbehartiger Mezzo telt Nederland zo’n 3,5 miljoen mantelzorgers. Hiervan zijn er ongeveer 450.000 zwaar- of overbelast. Ook uw organisatie loopt dus een behoorlijk risico. Door het onderwerp als werkgever bespreekbaar te maken, laat u aan uw medewerkers zien dat er meer mogelijk is dan ze wellicht denken.
Diensten voor mantelzorgers Goed advies over mantelzorg kan rust geven. IZA heeft vanaf dit najaar één aanspreekpunt voor mantelzorgadvies en specifieke vragen van mantelzorgers. De gecertificeerde medewerkers zijn bereikbaar via 088 - 131 16 13 (IZA Gezond SamenPolis) en 088 - 131 16 14 (IZA Zorgverzekering). Deze telefoonnummers staan open voor alle verzekerden, ongeacht hun aanvullende verzekering. Maar er zijn meer diensten. Daarnaast is er respijtzorg, waarbij de daadwerkelijke zorg een aantal dagen door iemand anders wordt gedaan om de mantelzorger vrijaf te geven. Er zijn
cursussen waarmee de mantelzorger zijn taken beter kan uitvoeren. Bijvoorbeeld een cursus voor mensen met een naaste die lijdt aan dementie. Een nieuw product is de virtuele mantelzorgpas, die duidelijk maakt dat de drager mantelzorg verleent. Hij kan via de pas aangeven met wie contact moet worden opgenomen bij plotselinge uitval, zodat de zorg kan doorgaan. Kijk voor meer informatie over mantelzorg op www.iza.nl/mantelzorg (IZA Zorgverzekering) en www.izagezondsamen.nl/mantelzorg (IZA GezondSamenPolis).
Vraag en antwoord In deze rubriek beantwoordt IZA veelgestelde vragen van P&O’ers en andere contactpersonen in de publieke sector. Hebt u een vraag, stel deze dan aan uw IZA-accountmanager. Of mail naar
[email protected]. Uw vraag én antwoord komen dan in deze rubriek te staan.
Hoe hoog is het verplicht eigen risico in 2014? Elke Nederlander van 18 jaar of ouder betaalt in 2014 een verplicht eigen risico van € 360 per kalenderjaar. In 2013 is dit eigen risico € 350. Bij IZA kunnen uw medewerkers daarnaast kiezen voor een vrijwillig eigen risico. Hoe hoger het vrijwillig eigen risico, des te lager de premie. Dat kan gunstig zijn voor medewerkers die normaliter weinig zorgkosten maken. Dit betekent wel dat als uw medewerker iets overkomt, hij de eerste kosten tot aan de hoogte van het totale eigen risico zelf moet betalen. Dat kan een fors bedrag zijn om ineens te betalen. Maakt uw medewerker elk jaar zorgkosten, dan is een vrijwillig eigen risico waarschijnlijk niet geschikt voor hem. Het verplicht en vrijwillig eigen risico gelden alleen voor de zorg uit de basisverzekering. En niet voor zorg die uit de aanvullende verzekering wordt vergoed. Ook geldt het eigen risico niet voor kinderen tot 18 jaar. Er zijn nog enkele uitzonderingen. Kijk voor deze uitzonderingen op de website of in de voorwaarden.
IZA heeft een afdeling Zorgadvies en -bemiddeling. Hoe kan deze mijn medewerkers helpen? Wil uw medewerker weten waar hij het beste terechtkan met zijn knie voor een kijkoperatie of voor een second opinion? Of staat uw mede
werker op een wachtlijst en wil hij sneller geholpen worden? Zoekt hij een nieuwe huisarts na een verhuizing of de beste instelling voor een bepaalde behandeling? Voor deze en veel andere vragen belt hij met onze afdeling Zorgadvies en -bemiddeling. Onze adviseurs kijken samen met uw medewerker naar de mogelijkheden en geven een advies. Natuurlijk ligt de keuze uiteindelijk altijd bij uw medewerker. De afdeling Zorgadvies en -bemiddeling van IZA is bereikbaar via telefoonnummer 088 - 131 16 13 (IZA GezondSamenPolis) en 088 - 131 16 14 (IZA Zorgverzekering).
Helpen ze ook bij mantelzorg? De kans is groot dat er zich veel mantelzorgers onder uw werknemers bevinden. Onze adviseurs zijn op de hoogte van alle wet- en regel geving om ook mantelzorgers bij te staan, te ondersteunen en wellicht te ontlasten. Zo kunnen zij een goede balans vinden tussen werk en zorg. De afdeling Zorgadvies en -bemiddeling van IZA is bereikbaar via telefoonnummer 088 - 131 16 13 (IZA GezondSamenPolis) en 088 - 131 16 14 (IZA Zorgverzekering). In het artikel hierboven leest u meer over het onderwerp mantelzorg.
iza De zorgverzekeraar voor de publieke sector
6
IZA
in de media
Kwaliteitsimpuls door zorgketens
Juiste zorg, juiste moment, juiste plaats In Nederland zijn er steeds meer mensen met een of meerdere chronische aandoeningen zoals diabetes of COPD. Zij zijn vaak patiënt bij verschil lende zorgaanbieders. Dan is het belangrijk dat die goed samenwerken. IZA neemt daarin het voortouw met de ontwikkeling van zorgketens.
Via Baarlo ins Krankenhaus Jaarlijks gaan een paar duizend Nederlanders naar onze oosterburen voor een medische ingreep. Een groot deel doet dat met de hulp van Zorgloket Duitsland in Baarlo. “Duitsland is qua zorg niet zo heel bekend. En de Duitse taal is voor veel mensen een barrière”, verklaart Jeroen van Gastel van het Zorgloket. “Daarom zoeken ze onze hulp.” Voor deze doelgroep besloot Van Gastel samen met IZA en veertig Duitse ziekenhuizen het Zorgloket Duitsland op te zetten. > Limburgs Dagblad, 19 juni 2013
Een patiënt met bijvoorbeeld diabetes loopt heel wat af. Bij de huisarts wordt hij doorgestuurd naar het ziekenhuis en via de diabetesverpleegkundige komt hij bij een diëtist. Met al die zorgaanbieders is het belangrijk dat ze onderling goed overleggen. Om te zorgen voor betere samenwerking tussen de zorgaanbieders van een patiënt, werkt IZA met zorgketens. Daarin wordt de organisatie van de zorg voor een specifieke groep patiënten vastgelegd. Als manager Zorg bij IZA is Johan van Zeelst druk met de ontwikkeling van zorgketens. “Nog te vaak wordt er in de zorg onnodig dubbel werk verricht, of worden patiënten te snel doorgestuurd naar een andere zorgaanbieder. Dat komt de kwaliteit van de zorg niet ten goede en drukt zwaar op de premie van de zorgverzekering. Daarnaast kost het uw werknemers veel tijd. Als werkgever wordt u daardoor geconfronteerd met veel extra en vaak onnodig verzuim.” Samen de zorg organiseren Een zorgketen begint volgens Van Zeelst met goede afspraken. “Met patiëntenfederaties – in het geval van diabetes is dat bijvoorbeeld Diabetesvereniging Nederland – en zorgaanbieders spreken we precies af wie wat, wanneer, waarom en hoe doet. Ons doel is dat zorg zo snel mogelijk beschikbaar is en zo veel mogelijk in de directe nabijheid van de verzekerde wordt georganiseerd. De verzekerde, zijn omgeving en zijn leefstijl vormen daarbij het uitgangspunt.” In een zorgketen heeft iedere patiënt een soort persoonlijke coach. Bij diabetes is dat bijvoorbeeld een praktijkondersteuner, diabetesverpleegkundige of huisarts. Die coach is niet alleen aanspreekpunt voor de patiënt, maar heeft ook overzicht over het gehele zorgproces, overlegt met collega’s en zorgt ervoor dat er goed wordt samengewerkt.
“De zorgketens van IZA besparen u als werkgever veel onnodig verzuim” Er zijn zorgketens voor diabetes, COPD en CVR (cardio vasculaire risico’s) en kwetsbare ouderen. Zorgketens voor angst & depressie, astma en kanker zijn in ontwikkeling. De ketens zijn een succes. Van Zeelst: “De kwaliteit van de zorg verbetert en de druk op de specialistische ziekenhuiszorg vermindert. Hierdoor dalen de wachttijden en zijn doorlooptijden korter. Daarnaast wordt de zorg gestroomlijnder en kosteneffectiever, want onnodig werk wordt voorkomen. Dat ziet elke verzekerde terug in zijn premie. En als werkgever scheelt dat u veel onnodig verzuim.”
Geheim van ouder worden Hoe komt het dat relatief veel ouderen de eindstreep halen van de Nijmeegse Vierdaagse? In 2012 was de groep ouderen opnieuw zeer succesvol. Slechts 3% van de deelnemers boven de 70 viel uit, terwijl in totaal 15% van de inschrijvers uitviel. Inspanningsf ysioloog prof. dr. Maria Hopman van het Nijmeegse ziekenhuis UMC St Radboud gaat het geheim van de oudere lopers proberen te achterhalen. Wat is bijvoorbeeld de rol van genen en gedrag bij veroudering? Hopman doet dit langjarig onderzoek in samenwerking met zorg verzekeraar IZA. > Noordhollands Dagblad, 16 juli 2013
Tandarts stuurt uit voorzorg alvast een rekening Tandartsen die te hoge tarieven rekenen, behandelingen uitvoeren die niet nodig zijn of ingrepen declareren die nooit zijn uitgevoerd: zorgverzekeraars breiden de jacht op fraude uit. IZA onderzocht de declaraties van circa zevenduizend Nederlandse tandarts praktijken. Bij elf praktijken gaat de verzekeraar in totaal € 0,5 miljoen terugvorderen. > NRC Handelsblad, 1 juni 2013
Johan van Zeelst (IZA): “Nog te vaak wordt er in de zorg onnodig dubbel werk verricht”
Fouten en fraude opsporen in declaraties, hoe doet IZA dat? U leest het op pagina 8.
Gemeenten en zorgverzekeraars bundelen krachten in wijken Rotterdam, IZA en Achmea tekenden een overeenkomst die moet leiden tot verbetering van de gezondheid van Rotterdammers en het terugdringen van zorgkosten. Er is veel aandacht voor aandoeningen als obesitas en diabetes. “Door de zorg dichtbij te organiseren, sluiten we aan op wat iemand zelf kan en wat de sociale omgeving kan betekenen”, vertelt de Rotterdamse wethouder van Werk, Inkomen en Zorg Marco Florijn. > Binnenlandsbestuur.nl, 18 augustus 2013
izainbedrijf
IZA Bedrijfszorg
7
Stil verzuim stijgt sterk 1 op de 5 zieke medewerkers blijft uit angst toch aan het werk Uw verzuimpercentage oogt laag. Mooi! Maar hang de vlag nog niet uit. Steeds vaker blijkt de productiviteit helemaal niet zo goed en is er sprake van stil verzuim. “Medewerkers komen wel op het werk, maar kunnen niet naar vermogen functioneren. Een complex probleem”, weet Tonny Ramaker, accountmanager gezondheidsmanagement bij IZA. Ramaker merkt dat stil verzuim juist de laatste jaren erg toeneemt: “Naar schatting zit ongeveer 10 tot 20% van alle medewerkers minder productief op het werk. Dit is te wijten aan een combinatie van economische tegenslagen en baanonzekerheid. Werknemers zijn onzeker over hun financiën. Daarom ervaren ze veel stress. Bovendien vinden er in de publieke sector nu vrij veel fusies, reorganisaties en bezuinigingen plaats. Mensen zijn bang om hun baan te verliezen. Ze durven niet te klagen of willen zich niet ziek melden, terwijl ze eigenlijk nauwelijks in staat zijn om optimaal te werken. Medewerkers zijn wel aanwezig, maar kunnen zich moeilijk concentreren, zijn moe, krijgen fysieke klachten en maken meer fouten.” Gesprekje bij de koffie? Het venijnige hieraan is dat het heel moeilijk is op te sporen. Zelfs met harde cijfers komt de waarheid niet boven tafel. Hoe kun je stil verzuim
Inzet Trauma Opvang en Nazorgadvies Trauma Opvang en Nazorgadvies kan in verschillende situaties worden ingezet. Denk aan een ernstig bedrijfsongeval, confrontatie met agressie of geweld, het overlijden van een collega, een overval of een brand. In al deze gevallen kan via de alarmcentrale (0900 - 235 36 36) 24 uur per dag een traumamedewerker worden ingeschakeld, die snel ter plaatse is. Een organisatie komt pas voor deze vorm van opvang in aanmerking als er minimaal twee medewerkers bij betrokken zijn. Bij een individueel geval kunt u een beroep doen op een andere dienst van IZA Bedrijfszorg. Dan kan Korte Psychologische Zorg of een traumamedewerker ingezet worden. Uw IZA-accountmanager kan u meer informatie geven.
dan toch signaleren? Het advies van Tonny Ramaker: “Ken je personeel. En ga het gesprek met ze aan. Niet alleen tijdens een functione ringsgesprek, maar ook gewoon bij de koffie. Zeker bij verandering is het belangrijk om te blijven praten over knelpunten. Door afspraken over de functie-inhoud, het takenpakket en flexibele werktijden kan er soms al druk wegvallen. Mocht het nodig zijn, dan kun je iemand ook passende steun bieden door hem bijvoorbeeld door te verwijzen naar de bedrijfsmaatschappelijk werker of een Vitaliteitsgesprek aan te bieden.” Gedeelde verantwoordelijkheid Het advies is dus om ook preventieve maatregelen te nemen tegen stil verzuim. Ramaker: “Het is gedeelde verantwoordelijkheid. Een medewerker moet zijn eigen mentale en fysieke gezondheid koesteren. Maar ook de leidinggevende moet er energie in steken. Doel is dat mensen meer weerstand ontwikkelen voor onzekere tijden.”
IZA helpt Dat de crisis tot veel stress zou leiden, zag IZA al enige tijd aankomen. Daarom is IZA Bedrijfs zorg flink uitgebreid. Het pakket helpt mensen op de eerste plaats om psychische overbelasting te voorkomen. Medewerkers worden gestimuleerd zelf online aan gezondheidsmanagement te doen. Op www.izagezondsamen.nl staat bijvoorbeeld een burn-outpreventietest waarmee ze zelf hun situatie kunnen inschatten. Hier staan ook e-learningprogramma’s en apps waarmee medewerkers ook zelf actie kunnen ondernemen. Verder biedt IZA de workshops Energiek aan het werk en Ontspanningstechnieken aan. Ook kunnen het Vitaliteitsgesprek, Bedrijfsmaatschappelijk Werk of Korte Psychologische Zorg worden ingezet. Speciaal voor leidinggevenden heeft IZA Bedrijfszorg een workshop over het voeren van moeilijke gesprekken, bijvoorbeeld het aankaarten van stil verzuim. De workshop wordt georganiseerd op het Symposium voor Leidinggevenden. De tweede editie van dit symposium vindt plaats op 9 en 30 oktober. Meer informatie vindt u op izagezondsamen.nl/werkgevers/symposium.
Snelle traumaopvang en goede nazorg Na een traumatische ervaring op het werk is het belangrijk om zo snel mogelijk professio nele hulp in te schakelen. Om zo te voorkomen dat gevoelens van woede, angst, verdriet en schuld de overhand nemen. IZA Bedrijfszorg biedt Trauma Opvang en Nazorgadvies. Twee medewerkers van AREA Reiniging uit Emmen kwamen tijdens de huisvuilinzameling in aanraking met een boze buurtbewoner. De con tainer van de man was per ongeluk in de wagen terechtgekomen. Hij eiste zijn container onmiddellijk terug, maar dat is helaas niet mogelijk. Iets wat de medewerkers probeerden uit te leggen. De man was niet voor rede vatbaar en begon bedreigingen te uiten. “Een traumatische ervaring voor de medewerkers”, zegt P&O-adviseur Albert Kroeze. “In eerste instantie vonden ze het niet nodig dat ze traumaopvang kregen. Toch hebben we samen voor opvang gekozen.” En achteraf gaven de twee medewerkers ook aan dat ze er erg blij mee waren. Kroeze: “Het voordeel is dat als je belt, er snel opvang komt. Vaak nog dezelfde dag. Daarmee voorkom je dat het gaat woekeren.” Onverwerkt trauma Een ander geval waarbij AREA traumaopvang inschakelde, was na een ongeval. “Een van onze vuilnisauto’s trok op toen de weg vrij was, maar juist op dat moment dacht een fietser dat hij er nog wel snel langs kon. Gelukkig had de fietser alleen een botbreuk.”
Voor onze chauffeur pakte de traumaopvang goed uit. Bij hem kwam een onverwerkt trauma boven. Het bleek dat hij al eerder betrokken was geweest bij een ongeval, dat niet goed afliep. Naast de schok van het ongeval was hij ook nog bang om zijn baan kwijt te raken. Zijn vorige werkgever had hem namelijk ontslagen na het ongeval. Een dubbel trauma, als je het zo bekijkt. Zonder twijfel belde AREA de alarmcentrale en nog dezelfde ochtend kwam er een traumamedewerker. “De snelle opvang heeft de chauffeur goed geholpen en hij werkt nog steeds bij ons.” Natuurlijk is er ook een taak voor het management zelf. “Je moet in de gaten houden of het allemaal goed gaat en ik vind dat je daar als werkgever een belangrijke taak in hebt. Het is onze plicht om de vinger aan de pols te houden.” Hierover kan de traumamedewerker ook adviezen en begeleiding geven, net als voor de omgang met bijvoorbeeld pers en politie. Bij AREA was dit uiteindelijk niet nodig. Zij hebben zelf aangifte gedaan tegen de man die hun medewerkers bedreigde, en daarop volgde een veroordeling. “Voor het bedrijf, maar zeker ook voor de medewerkers zelf was het belangrijk dat ze zonder werkonderbreking aan de slag zijn gebleven.”
iza De zorgverzekeraar voor de publieke sector
8
DE AFDELING Controles
Speuren naar fouten en fraudeurs Fraude door zorgaanbieders trekt volop de aandacht. Onjuiste declaraties, veel te hoge declaraties voor eenvoudige ingrepen, dubbele declaraties: de voorbeelden buitelen over elkaar heen. Controle van declaraties is vanzelfsprekend een belangrijke taak voor meerdere afdelingen binnen IZA. Paul Wilms, directeur Beheer van de divisie Zorg en verant woordelijk voor de afdeling Controles, licht toe.
Hoeveel declaraties “Jaarlijks komt er voor € 1,1 miljard aan declaraties binnen bij IZA. Ga maar na: we hebben 560.000 verzekerden, die bijna allemaal wel een keer naar de huisarts, tandarts, apotheek, het ziekenhuis, de fysiotherapeut gaan. Binnen IZA zijn veel medewerkers van de afdelingen Declaratieservices, Controles en Veiligheidszaken dagelijks bezig met de verwerking en controle hiervan. Van de puur administratieve controle tot, in geval van fraude, de inschakeling van opsporingsdiensten.” Computer controleert “De eerste, automatische controle van een declaratie vindt meteen bij binnenkomst plaats. Bijvoorbeeld als een huisarts of ziekenhuis een behandeling declareert. Onze systemen controleren automatisch een groot aantal zaken: is de patiënt inderdaad bij IZA verzekerd, zijn alle benodigde gegevens ingevuld, heeft de zorgaanbieder een contract met ons, is het gedeclareerde tarief conform de afspraken, gaat het om een behandeling die wordt vergoed? Deze controle systemen zijn voortdurend in ontwikkeling, want zorgveld en wetgeving veranderen continu. Bovendien bouwen we steeds meer controles in om zaken te herkennen die gewoonweg niet kunnen, bijvoorbeeld een prostaatoperatie bij een vrouw. Met die eerste controles houden we jaarlijks al ongeveer € 30 miljoen aan declaraties tegen. Deze declaraties worden niet uitbetaald en gaan terug naar de zorgaanbieder.”
Paul Wilms Directeur Beheer divisie Zorg | Sinds 2005 werkzaam bij IZA in diverse functies
Onregelmatigheden opsporen “Daarna blijft er nog genoeg te controleren voor onze specialisten van de afdeling Controles. Zij doorzoeken een enorme berg aan gegevens op onregelmatigheden, op opvallende declaratiepatronen en op ongepast gebruik: het meer zorg voorschrijven dan nodig is. Zo bleek bijvoorbeeld uit ons onderzoek naar mondzorgdeclaraties dat sommige tandartsen tot wel vier keer zoveel per patiënt declareren als gemiddeld. Onnodig hoge declaraties zijn nadelig voor onze verzekerden, omdat die zo snel door hun mondzorgbudget heen raken. IZA houdt zich bij deze controles natuurlijk strikt aan alle privacyregels. Bij ongewone en opvallende declaraties gaan we altijd eerst in
gesprek met de zorgaanbieder – het kan immers zijn dat er een goede verklaring voor is. Bijvoorbeeld als in een regio een aandoening vaker voorkomt, of als andere instellingen vaak naar deze instelling doorverwijzen. Ook onze medische adviseurs zijn hierbij betrokken. Maar is de declaratie inderdaad niet juist, dan vorderen we het geld terug.” Bewust misbruik “Soms ontdekt een medewerker van onze afdeling een zaak waarbij sprake is van opzet – van het bewust misbruik maken van zorggelden. Dan spreken we over fraude en gaat een zaak naar onze afdeling Speciale Zaken. Deze doet nader
IZA-TIP
onderzoek en draagt het als dat nodig is, over aan de politie, FIOD of een andere opsporingsinstantie. Of er nou sprake is van gewoon een menselijke vergissing – zeker niet vreemd, met al die veranderingen in de zorg – of van bewuste fraude: in het belang van onze verzekerden zetten we zeer stevig in op controles. Het gaat erom dat het geld van onze verzekerden wordt ingezet waar het voor bedoeld is: het betalen van goede, doelmatige zorg. Daar staat IZA voor.” Heeft uw medewerker het idee dat een declaratie niet klopt? Adviseer hem onze Klantenservice te bellen via 0900 - 80 36 (IZA GezondSamenPolis) of 0900 - 80 24 (IZA Zorgverzekering).
Contactgegevens IZA-accountmanagers Wilt u advies op maat, neem dan contact op met uw IZA-accountmanager.
Voorkom loonsancties door UWV
Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. © IZA Zorgverzekeraar N.V. / 2013
–––– –
–––– – – –––– lo– o n s a ––––ncti –––– e –––
–––– –
UWV mag voortaan loonsancties opleggen als u zich niet voldoende inspant voor de re-integratie van medewerkers met een Ziektewetuitkering. Hoe voorkomt u dit? Met een arbeidskundige keuring en een goed werkhervattingsplan is uw dossier volledig op orde. IZA kan u hierbij ondersteunen. Deze steun verzekert u van meer gemak, lagere kosten, een goeie service en aandacht voor de belangen van zowel u als uw mede werker. Wilt u meer weten over wat IZA voor u kan betekenen? Neem contact op met uw IZA-accountmanager.
Regio Noord Noord-Holland Fleur Schmitz Telefoon: 06 - 41 67 85 99 E-mail
[email protected] Groningen/Friesland Bauwien Walstra Telefoon 06 - 42 05 69 78 E-mail
[email protected] Drenthe/Overijssel/Gelderland Lieuwe Busstra Telefoon 06 - 42 31 90 18 E-mail
[email protected] Utrecht/Flevoland/Gelderland Bas Havekes Telefoon 06 - 42 44 80 86 E-mail
[email protected]
Regio Zuid Limburg/Zuidoost-Brabant Bas Koot Telefoon 06 - 51 11 71 95 E-mail
[email protected] Zuid-Holland/Zeeland Leo Vooijs Telefoon 06 - 14 74 17 49 E-mail
[email protected] Edwin Willemsen Telefoon 06 - 53 53 28 36 E-mail
[email protected] Noord-Brabant Irene Dalmaijer, ad interim Telefoon 06 - 53 32 57 90 E-mail
[email protected]