conceptverslag
Versnellingsworkshop Waterveiligheid binnen RO Ontwikkelingen Kustplaatsten 24 mei 2011, HaKa-gebouw, Rotterdam.
Op 24 mei 2011 organiseerden Deltaprogramma (DP) Kust in samenwerking met CURNET en het netwerk Deltatechnologie de versnellingsworkshop Waterveiligheid binnen RO kustplaatsen. Het idee achter de ‘versnellingsworkshop’ is dat door overheden en markt- en kennispartijen rond concrete projecten en casussen bijeen te brengen een betere kruisbestuiving van ideeën plaatsvindt. Zo worden de beschikbare kennis en vaardigheden sneller en beter ontsloten. Andere doelen van de dag zijn: Gezamenlijk met de markt identificeren van kansen en bedreigingen voor multifunctioneel ruimtegebruik van keringen (incl. reserveringszones) op korte en lange termijn. Benoemen van kennis en vaardigheden die nodig zijn voor benodigde proces- en technische innovaties.
Verdiepen, delen en toepassen van de beschikbare kennis voor maatwerk binnen de praktijkcases langs de kust. Vervolgvragen formuleren en acties op gebied van kennis en beleid. De opzet is geslaagd: zo’n 35 deelnemers verspreid over overheden, markt en kennisinstellingen deden mee en zorgden voor een positieve en levendige dag. In de bijlage van dit verslag zijn de deelnemers van de workshop opgenomen.
Opening Ivette Meierink van het Deltaprogramma kust trapt af. Verbondenheid van veiligheidsopgave en ruimtelijke opgaven voor nu en op lange termijn staan centraal bij de ontwikkeling van de badplaatsen. Introductie en analyse Katwijk (Jan Kreuger): Als eerste vertelt Jan Kreuger van de gemeente over het project Katwijk. Voor aanpak van de ‘Zwakke Schakel’ wordt aan een dijk in het duin gewerkt, waarbij het vanuit RO en het gebied belangrijk is om het parkeerprobleem op te lossen. Dit is voor RWS technisch geen probleem. Voor Rijnland wel want ontwikkeling in reserveringszone is strijdig met het beleid. Uitgangspunt van Rijnland is zacht als het kan, hard als het moet. Ook moet zelfstandig beheer van de kering mogelijk zijn. Kennis over overgangsconstructies is beperkt en ervaringen laten zien dat daar de calamiteiten ontstaan. Dit geldt ook voor wat betreft aansprakelijkheid als het mis gaat. Dilemma is dat onbekend is hoe harde constructies/kunstwerken in de kering getoetst moeten worden. Nu is dit nog maatwerk. Er is geen instrumentarium. Wat nodig is is een beleidsproces dat leidt tot aanpassing van de Keur (smallere zones) waardoor de parkeergarage buiten reserveringszones komt te liggen.
Pagina 1
De leerpunten en inzichten vanuit het project in Katwijk zijn: Mores Waterschappen: Klopt het dat het meervoudige gebruik van waterkeringen van Noord naar Zuid steeds gemakkelijker wordt? Denken vanuit gezamenlijke verantwoordelijkheden; koppeling veiligheid en RO heeft een gezamenlijk maatschappelijk belang. Spanning tussen bestuurlijke wensen en technische mogelijkheden: parallel in beeld houden. Ontwikkelen toetsinstrumentarium voor bijzondere objecten (Hybride keringen). (Her)ontwikkelen: integraler, dus meer dan parkeren alleen. Meer kostendragers zien te vinden. Noot Marius: beeld over waterschappen niet handig: feit of fictie? In ieder geval een beeld. Huiswerk voor waterschappen? Introductie en analyse Boulevard Vlissingen (Wim Crusio)
Ook de boulevard van Vlissingen behoort tot de ‘Zwakke Schakels’. Optie ter plaatse is verzwaring aan de landzijde, bebouwing buitendijks (op de boulevard). Voor nieuwe bebouwing in/op de waterkering geldt dan dat deze zo ingericht moet worden dat benodigde én toekomstige versterkingen mogelijk zijn. Huidige lagen op begane grond en 1e etage zijn af te sluiten, waarna de gebruiksfuncties naar hogere etages kunnen verplaatsen. De constructies moet dit aankunnen. Bekostiging (van herinrichting gebouw?) in toekomst door extra lagen op het gebouw te maken. Ook hiervoor geldt dat de constructies en inrichting dit aan moeten kunnen. Noot Marius: is de boulevard Vlissingen niet een zodanig bijzonder keringswerk, dat dit soort oplossingen onvermijdelijk of logisch zijn?
Pagina 2
Introductie en analyse Scheveningen Boulevard (Klaas Hilverda) Klaas Hilverda schetst de opgaven voor Scheveningen Boulevard. De aanpak voor Scheveningen is duidelijk aangevlogen vanuit ruimtelijke ontwikkeling en kwaliteit. De volgende factoren maken dat het project een succes is (geworden): Krachtig (RO)ontwerp met draagvlak en verwervende aantrekking (De Morales). Urgentie vanuit waterveiligheid en zwakke schakels gekoppeld met grote verbetering van de openbare ruimte en maatschappelijke belanghebbenden. Keuze voor meest pragmatische oplossing (= dijk in duin) i.p.v. kunstige constructies. Waarden behouden, met zorg voor financiering. Persoonlijk commitment en betrokkenheid van bestuurders en overigen om er echt wat van te maken. Samen experimenteren. Verbeterpunt: Afschrijvingstermijn voor waterveiligheid en ruimte investeringen verschillen. Weinig innovatief; gemiste kans; parkeerruimte (garage) in de dijk.
Plenaire discussie en conclusies ochtendworkshops Uit de gezamenlijke analyses en discussies blijkt de onbekendheid en behoeften aan toetsingmethodiek van hybride keringen. De conclusie is dat de aanpakken verschillen tussen de waterschappen. Het volgende is te zien: hoe kleiner het waterschap, hoe dichter op de maatschappij. (WS Zeeuwsche Eilanden en nu Scheldestromen + Delfland, zouden klein zijn t.o.v. Hollands Noorderkwartier en Rijnland). Veiligheidsnormering moet meer over het wat dan het hoe gaan: functie/doel- i.p.v. middelvoorschriften (voorbeeld: WS Rivierenland bij verzwaring Kinderdijk /Moerdijk, bij aanbestedingsproces NB). Echter: ook toetsing moet daarop worden aangepast. Een ander punt is het eerder betrekken van het betreffende waterschap in het ontwikkelproces, zodat in gezamenlijkheid aan opgaven wordt gewerkt. Hierbij moeten de verantwoordelijkheden in samenwerkingsconstructies duidelijk zijn. Belangrijk aandachtspunt zijn de prikkels voor partijen, ihb waterschap, maar ook de rest, nodig om anders te werken. Financieringsstromen: hoe zijn de financieringsstromen te bundelen (investering, beheer en onderhoud op lange termijn, rijk, ws, etc). Hoogwaterbeschermingsprogramma: waterschappen 50% drager, terwijl nu: geen prikkel tot kostenbesparing, want alles komt van het rijk. Schaarste van geld nodig om waterschap tot andere manier van denken aan te zetten (Want nu: geld komt uit rijkspot) Aanbevolen acties voor het Deltaprogramma Kust: Creëer experimenteerruimtes, met risicofonds (ook privaat) en beleggen wie verantwoordelijk is. Monitor wat er daar gebeurt en veralgemeniseer. Agenda HWBP3: financiering meer door WS; meer toetsingsmogelijkheden (hybride keringen), meer experimenteerruimte
Pagina 3
Ontwikkelworkshops (middagprogramma) Peter van Rooy geeft een introductie over verdienmodellen en maakt specifiek aan welke mogelijkheden gedacht kan worden bij waterkeringen binnen gebiedsontwikkelingen. De urgentie hiervoor is groot omdat traditionele geldstromen zijn opgedroogd (Rijk, ontwikkelaars, corporaties) en het is noodzaak om op zoek te gaan naar nieuwe geldstromen (bv zorg, particulieren).
Aan de hand van de ideeën en voorbeelden gaan drie groepen in gesprek over de verdienmogelijkheden binnen de besproken projecten. Workshop Vlissingen Spuikom (Walter Vael) Bij Vlissingen is het belangrijk dat de herontwikkeling van de boulevard ook toekomstige verzwaringen mogelijk maakt. Daarom wordt in de te ontwikkelen gebouwen de kustversterkende functies opgenomen. Opzich is er geen haast en kunnen de mogelijkheden verder onderzocht worden. Verdienmogelijkheden voor het waterschap zijn: misschien in aanleg – onderhoud, misschien minder belasting heffen (nu geen opgave, weinig geld dus). Ook het zoeken naar tijdelijke bestemmingen in reserveringszones is een goede optie. Verdienmogelijkheden zijn: alternatieven (top segment wonen, zorg, recreatie?). Ook is fondsvorming nu belangrijk voor de aanpassingen later. Reserveringszones kunnen beter benut worden zodat er geld geïnvesteerd kan worden. Workshop Zandvoort – Boulevard (Lianne van der Hek) Voor ontwikkeling van de waterveiligheid en de RO in Zandvoort is het belangrijk om een schaalsprong te maken en condities voor innovaties te creëren door nieuwe allianties met Amsterdam aan te gaan. Andere actiepunten zijn: Waterveiligheidseisen helder motiveren en bespreken met het waterschap Ruimtelijk kiezen voor optimaliseren van het bestaand of fundamentele kwaliteitsslag (Gemeenteraad kiest in 2011) Helder maken wiens belang het is : gem, prov of rijk? Hoe wordt ik Zwakke Schakel? (lees: krijg ik geld)
Workshop Scheveningen – Ontwikkeling haven (Niels Al) Gemeente Den Haag wil grond uitgeven voor ontwikkeling van Schevingen haven, maar weet niet wat verstandig is v.w.b. veiligheidsopgave in afwachting van nieuwe opgave. Momenteel is er geen urgente veiligheidsopgave voor het gebied. Opties zijn:: Accepteren huidige situatie Binnendijks brengen (100 miljoen euro, vraag is wie betaald?)
Pagina 4
Locale oplossingen zodat risicofuncties geen gevaar lopen. Alleen te ontwikkelen gebied op ‘deltahoogte’ brengen (wie betaald?) In afwachting van duidelijkheid over normering: Koop tijd: tijdelijk (30 jaar?) anders bestemmen = adaptief deltamanagement No regret maatregelen t.a.v. veiligheid Erfpacht voor 50 jaar, i.p.v. gronduitgifte Wat wil Den Haag weten van DP? Wat wordt de norm? Wat t.a.v. binnen- of buitendijks brengen? Wie betaalt de meerkosten? Creëren van voorinvesteringen voor lange termijn zekerheid (Fonds creëren, door gemeente, ontwikkelaar, DP, suppletieprogramma?)
Reflectie vanuit stuurgroep (Michiel van Haersma Buma) Werk via pilots Kies waar je wat wil (dus niet overal een jachthaven of parkeergarage, of onderwijsinstellingen (Zeeland) Maak het niet te moeilijk en kijk elders (ook buitenland, waarom kan daar zoveel meer?) Ontwerp veiligheidsbestendig Zoek regionale afstemming anders wordt het niets (M.n. Zandvoort en Katwijk) Ideeën: ABP laten investeren, waterschap laten aflossen Fonds maken. In reserveringszones moet alles kunnen, mits het maar veilig is Denk groots, hou het vuur brandende (verbinden tussen overheden, maar ook door de tijd heen, projecten duren soms tientallen jaren) + organiseer draagvlak. Laat het creatieve ontwerpproces en het beleidsproces gelijk op lopen: de vergunningverlener mag niet de klos worden.
Vervolg: Verslag maken, conclusies treken voor DP Kust en fase 2 van het project. evaluatiegesprek met CURNET op 14 juni , 16 juni in Gouda. stuurgroep (7 september 2011)
Pagina 5
Deelnemerslijst
Naam
Organisatie
Peter van Rooy
Accanto/Nederland Boven Water
Allard Koopal
Arcadis
Ton Siemerink
CURNET/Gemeente Rotterdam
Paul Opdam
De Vries & Van de Wiel
Ellen Tromp
Deltares
Marien Boers
Deltares
Johan van der Pol
Dura Vermeer Business Development
Arwin van Buuren
Erasmus Universiteit
Niels Al
Gemeente Den Haag
Klaas Hilverda
Gemeente Den Haag
Jan Kreuger
Gemeente Katwijk
Hermine Erenstein
Gemeente Katwijk
Walter Vael
Gemeente Vlissingen
W. Crusio
Gemeente Vlissingen
Jeffrey Beenhouwer
Gemeente Vlissingen
Lianne van der Hek
Gemeente Zandvoort
Joke Lenten
Gemeente Zandvoort
Bart van der Helm
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Marius Schwartz
Hoogheemraadschap van Delfland
Joost de Haan
Hoogheemraadschap van Delfland
Michiel Haersma Buma
Hoogheemraadschap van Delfland
Jeroen Rietdijk
Hoogheemraadschap van Delfland
Pagina 6
Piebe van den Berg
Hoogheemraadschap van Rijnland
Pieter de Booij
Hoogheemraadschap van Rijnland
Joost Veer
Hoogheemraadschap van Rijnland
Udo Greuter
Hoogwaardig Ruimtegebruik CURNET
Corné Nijburg
Hoogwaardig Ruimtegebruik CURNET
Ivette Meijerink
Ministerie van IenM/Deltaprogramma Kust
Gerda Dinkelman
provincie Noord-Holland
Carola van Gelder-Maas
Rijkswaterstaat
Janneke van Berlo
Rijkswaterstaat
Ruud Termaat
Rijkswaterstaat
Cathelijne van Haselen
Royal Haskoning
Jos Wessels
TNO
Paul van Dijk
Van Oord Nederland BV
Anneke Hibma
Van Oord Nederland BV
Herman Bode
VNG
Hans Everaars
Waterschap Scheldestromen
Randolf Manjaars
Waterschap Scheldestromen
Pagina 7
