Waterveiligheid Kampereilanden

Waterveiligheid Kampereilanden Op de Kampereilanden werken wij samen aan de waterveiligheid. Waterschap Drents Overijsselse Delta legt, met een bijdrage van de provincie Overijssel, een robuuste dijk aan langs het Zwarte Meer. De gemeenten Kampen en Zwartewaterland ontwikkelen een ‘toolbox’ voor bewoners en agrariërs, die helpt bij de afweging wel of niet te investeren in waterveiligheid. Veiligheidsregio IJsselland informeert samen met het waterschap de bewoners bij een (dreigende) overstroming op de Kampereilanden. Met de Kampereilanden worden hier bedoeld de polders Kampereiland, de Mandjeswaard, Polder de Pieper, de Zuiderzeepolder, de Willem Meijer polder, de Stikkenpolder en de Zwartemeerpolder.

Nieuwsbrief 5 Kampereilanden

Inhoudsopgave

De Kampereilanden stapsgewijs veiliger

Overstromingsscenario’s onder de loep Planuitwerking regionale kering buitenpolders Natuuronderzoek dijkverbetering en fietspad Waterbewust bouwen Landbouwstructuurversterking Hoogwatersimulatie Zuiderzeepolder Nieuwe naam waterschap Extra maatregelen waterveiligheid Sms-dienst hoogwaterberichten

pag. 1/8

Overstromingsscenario’s onder de loep Op de bewonersavond van 29 september 2015 heeft het waterschap (WDODelta) overstromingsscenario’s gepresenteerd voor de Willem Meijer- en Stikkenpolder. Deze scenario’s laten zien hoe het water zich bij een overstroming van deze polders verspreidt. Het inschatten van een overstroming en het effect ervan, is ingewikkeld. Er zijn veel factoren in het spel: de windkracht en windrichting, de sluitingstijd van Ramspol, de wateraanvoer via het Zwarte Meer, de locatie van een bres en en de grootte daarvan. Er zijn dan ook meerdere scenario’s denkbaar, met verschillende effecten. Begin april is het waterschap begonnen met het opstellen van scenario’s voor heel de Kampereilanden. Om de bruikbaarheid te testen wil het waterschap tijdens de ontwikkelingsfase in gesprek met een aantal bewoners. U kunt zich daarvoor aanmelden door een mail te sturen naar de heer Lars Stenveld, [email protected]. Bij voorkeur voor 1 mei 2016. De scenario’s komen beschikbaar via een nieuwe website waarop ook de toolbox wordt gepresenteerd (zie verderop in deze nieuwsbrief), naar verwachting in juli 2016.

Planuitwerking regionale kering buitenpolders Het waterschap (WDODelta) is de planuitwerking en realisatie van de dijkversterking langs de buitenpolders van de Kampereilanden aan het voorbereiden. De dijkversterking is nodig om de regionale waterkering langs het Zwarte Meer weer aan de wettelijke eisen te laten voldoen (zie kaartje hieronder).

Uiterlijk eind 2018 moet de klus zijn geklaard en voldoen de dijken weer aan de geldende veiligheidsnormen.

pag. 2/8

De ambitie in het project is dat een goed geïnformeerde en betrokken omgeving leidt tot tevredenheid van alle belanghebbenden. Planning Momenteel zit het waterschap in de opstartfase en wordt begonnen met de voorbereiding van het ontwerp. Basis hiervoor is de ruimtelijke voorkeursvariant die dinsdagavond 29 september 2015 aan u is gepresenteerd in ‘Ons Erf’. Het streven is om in de zomer van 2017 te beginnen met de realisatie. Eind oktober 2018 moet de regionale kering van Kampereilanden voldoen aan de veiligheidsnorm. Om deze planning te realiseren is het definitieve ontwerp dit najaar gereed. Om de direct belanghebbenden zo goed mogelijk te betrekken, neemt het waterschap rond de zomer contact op met de pachters en bewoners langs de regionale kering. Contact Bert Kamerman is als grondverwerver namens het waterschap betrokken bij het project. Hij heeft contact met de direct betrokken pachters en eigenaren. U kunt contact met hem opnemen via tel.: 088-233 1925, of e-mail: [email protected]. Voor meer informatie over de inhoud van het project kunt u contact opnemen met Wilgert Veldman. Hij is omgevingsmanager van het project en bereikbaar via tel.: 088-233 1639, of e-mail: [email protected].

Natuuronderzoek dijkverbetering en fietspad Om de dijkverbetering te kunnen uitvoeren is onderzoek uitgevoerd naar de effecten op de natuur. Daarbij is ook gekeken naar de mogelijkheid om een fietspad aan te leggen over en langs de dijk rond de Willem Meijer- en Stikkenpolder. Dit fietspad is onderdeel van de fietsverbinding tussen Ramspol en Genemuiden, die is opgenomen in het uitvoeringsprogramma van het Nationaal Landschap IJsseldelta. Uit het natuuronderzoek is gebleken dat er geen belemmeringen zijn voor de dijkverbetering. Ook de aanleg van het fietspad - dat voor circa eenderde deel op de dijk en voor circa tweederde deel onderaan de dijk (binnendijks) komt te liggen – blijkt vanuit het oogpunt van natuurwaarden mogelijk. Over de uitwerking van de plannen is nog overleg met de aanliggende bedrijven en omwonenden.

pag. 3/8

Waterbewust bouwen Het afgelopen jaar is gewerkt aan een ‘toolbox’: een website met informatie over waterbewust bouwen. Waterbewust bouwen is uw eigen, vrije keus: u kunt zelf bepalen of u het risico op schade wilt verkleinen (eigen verantwoordelijkheid). De toolbox is ingericht om u daarbij behulpzaam te zijn. U kunt er gebruik van maken op het moment dat u plannen heeft met een verbouwing, uitbreiding of vervanging van uw woning of bedrijf. Onderdeel van de toolbox is het ‘ruimtelijk perspectief Kampereilanden’. Toolbox en ruimtelijk perspectief zijn vorig jaar tijdens de informatiebijeenkomst op 29 september j.l. gepresenteerd. De toolbox bevat specifieke polder- en erfgerichte informatie over wat er gebeurt in het geval van een overstroming. Waar moet u in zo’n geval rekening mee houden?! De toolbox zal steeds verder worden gevuld met ervaringen en oplossingen uit de praktijk. De gemeenten zijn en blijven het eerste aanspreekpunt en adviseren ook over bijvoorbeeld bestemmingsplan en vergunningen. De afgelopen tijd is gewerkt aan een verdere uitwerking van de toolbox. Naast de hoogwatersimulatie in de Zuiderzeepolder (zie verderop in deze nieuwsbrief) is gestart met de uitwerking van de vijf pilot-erven. Voor de komende tijd worden nog twee werkateliers georganiseerd. De eerste staat in het teken van o.a. juridische, planologische, cultuurtechnische en bouwkundige aspecten en de kosten van maatregelen; de tweede in het teken van het zelfvoorzienende erf. Naar verwachting zijn eind mei de eindadviezen voor de piloterven gereed en kan voor de zomer het aangevulde ruimtelijk perspectief worden opgeleverd. Met vragen over waterbewust bouwen kunt u contact opnemen met gemeente Kampen de heer Warner Poortman, telefonisch via (038) 339 29 99 of per mail: [email protected] of met gemeente Zwartewaterland mevrouw Heike van Blom, telefonisch via (038) 385 30 53 of per mail: [email protected].

Landbouwstructuurversterking Begin april is het startsein gegeven voor het proces van vrijwillige kavelruil. De Stadserven, waterschap Drents Overijsselse Delta en de provincie Overijssel hebben het Coördinatiepunt Kavelruil Overijssel (CKO) ingeschakeld om de kavelruil tot een succes te maken. Primaire aanleiding voor het kavelruilproces zijn de te nemen waterveiligheidsmaatregelen in het gebied. Dit gaat ten koste van

pag. 4/8

landbouwgrond en kan investeringen in boerenbedrijven hinderen. Daarom willen de Stadserven, als eigenaar van het gebied, het waterschap en de gemeente Kampen agrarisch structuurverbetering koppelen aan compensatie voor deze ingrepen. Kavelruil is zo’n verbetering en het feit dat diverse veldkavels toch al van gebruiker zullen wisselen, vormt een kans om het ruilproces in het hele gebied op gang te brengen. De kavelruil is gericht op versterking van het economische rendement voor iedereen. Waar mogelijk worden ook verbeteringen in de structuur van water en natuurgebieden meegenomen. De kavelruil vindt volledig op vrijwillige basis plaats. Om pachters de gelegenheid te geven om vrijuit en in volledige vertrouwelijkheid te kunnen praten over hun toekomstplannen en hun ruilbehoefte is Jan Olaf Tjabringa als vertrouwenspersoon aangesteld. Hij zal dit jaar via keukentafelgesprekken de wensen inventariseren, waarna in 2017 de daadwerkelijke verkavelingssessies van start kunnen gaan. Tjabringa is telefonisch bereikbaar via 06 27095640 en per e-mail via [email protected].

Hoogwatersimulatie Zuiderzeepolder Op woensdag 23 maart werd een hoogwatersimulatie gehouden op het erf van de heer Hammer aan de Middenweg 1 in Genemuiden. Dit is een vervolg op de hoogwatersimulatie die vorig jaar werd gehouden op het erf van de heer Knol op Kampereiland. Het erf van de heer Knol ligt geheel op een terp. Erf op maaiveld Het erf van de heer Hammer ligt niet op een terp, ongeveer 15 à 20 cm boven NAP en grond en gebouwen zijn particulier eigendom. Bij hevige en aanhoudende regenval enkele jaren geleden, bleef alleen het erf droog. Al het omliggende grasland verdween onder water. Zelfs de Middenweg stond bijna onder water. Voldoende reden om ook hier met een hoogwatersimulatie de gevolgen van wateroverlast en een overstroming te onderzoeken. Nieuwe, moderne ligboxenstal De heer Hammer heeft een modern veebedrijf en is een van Bij de hoogwatersimulatie waren de elf melkveehouders in de Zuiderzeepolder. De heer diverse organisaties Hammer heeft net een nieuwe ligboxenstal gebouwd die vertegenwoordigd. Links op de foto staat landschapsarchitect Van plaats biedt aan meer dan 100 melkkoeien. Om de Paridon (met map), naast hem (in beschikbare ruimte op het erf optimaal te benutten heeft hij een compacte stal gebouwd, met een voerrobot die het voer oranje jas) veehouder Hammer op de (smalle) voergang werpt. Hij hoeft niet met de trekker en voerwagens in de stal te komen en daarmee bespaart hij ruimte. Overstroming of wateroverlast Tijdens de hoogwatersimulatie is zowel gesproken over de effecten van een overstroming als van wateroverlast. Er waren circa twintig mensen aanwezig, onder meer vertegenwoordigers van de gemeente Zwartewaterland, LTO,

pag. 5/8

Waterschap Drents Overijsselse Delta, provincie Overijssel, de Rabobank en collega-veehouders. Barend Hammer vertelde over zijn bedrijf, Pieter Lems van het waterschap gaf een toelichting op de risico’s. Landschapsarchitect Ruut van Paridon (die onlangs een ruimtelijk perspectief voor de Kampereilanden heeft geschetst), gaf een toelichting op de mogelijkheden om deze boerderij te beschermen.

De mestsilo’s kunnen mogelijk een onderdeel vormen van een beschermingswal rondom het bedrijf. Op de mestsilo is te zien hoe hoog het water komt bij een overstroming (blauw: 1.50 boven NAP, oranje: 1.80 boven NAP: zie voor detail ook volgende pagina)

Waterhoogte Op diverse gebouwen was aangegeven wat de waterhoogte zou kunnen zijn bij een dijkdoorbraak. Het is duidelijk dat er in de huidige situatie enorme schade zou ontstaan. Alle gebouwen zouden anderhalve meter onder water lopen: mens en dier zouden geëvacueerd moeten worden. De schade zou minimaal enkele honderdduizenden euro’s bedragen maar dat bedrag zal nog oplopen op het moment dat vee, woonhuis en stallen onherstelbaar beschadigd raken. Erfmaatregelen De stal op een terp bouwen is geen optie meer omdat die net klaar is. Wel gaat de heer Hammer het erf nog opnieuw inrichten nu de nieuwbouw achter de rug is. Hij overweegt erfmaatregelen te nemen om de kwetsbaarheid te verkleinen. Architect Van Paridon maakt hiervoor een ontwerp dat in de loop van de jaren kan worden uitgevoerd. Dit ontwerp zal net als eerdere voorstellen in het ruimtelijk perspectief voor de Kampereilanden worden beschreven, evenals de geschatte kosten daarvan. Als eerste aanzet kan een wal aan de achterzijde van het bedrijf worden aangelegd. De voer- en mestsilo’s zouden wellicht onderdeel uit kunnen maken van deze wal, waardoor de stevigheid daarvan wordt vergroot.

Detail foto mestsilo met waterhoogte (zie vorige pagina)

Nieuwe naam waterschap Sinds 1 januari 2016 bestaat het nieuwe waterschap Drents Overijsselse Delta (WDODelta). Eén organisatie die wonen, werken en natuur verbindt met water. WDODelta is ontstaan uit een fusie tussen de waterschappen Reest & Wieden en Groot Salland. Door deze fusie zijn we in staat om zorg voor veilig, schoon en voldoende water van de hoogste kwaliteit te bieden.

pag. 6/8

Extra maatregelen waterveiligheid Om uw woongebied te beschermen tegen overstroming, heeft Waterschap Drents Overijsselse Delta tijdelijk extra maatregelen genomen. Een deel van de dijk langs het Zwarte Meer voldoet namelijk nog niet aan de gestelde norm. De dijkverbeteringsmaatregelen zijn in 2018 gereed. Tot die tijd treft het waterschap daarom tijdelijke beheersmaatregelen bij dreigend hoogwater om de waterveiligheid in uw gebied te waarborgen. Daarvoor is de KamperEIlanden (KEI) brigade opgericht. Op diverse plaatsen langs de dijk langs het Zwarte Meer zijn zandzakkendepots ingericht. Als er hoogwater dreigt te ontstaan, dan wordt de KEI Brigade gemobiliseerd om binnen een aantal uren de zandzakken op de dijk te leggen. Deze maatregel zorgt ervoor dat de dijk tijdelijk versterkt wordt en daardoor een hoger veiligheidsniveau bereikt. Snel, betrouwbaar en preventief Door de aanwezigheid van depots met zandzakken in het gebied kunnen we sneller handelen. Uit de praktijk (hoogwater in 2012 en voorjaarsstorm voorjaar 2015) blijkt namelijk dat de dijk onder natte omstandigheden slecht bereikbaar is. Ook is storm niet goed voorspelbaar en daardoor is de beschikbare tijd om in te grijpen gering. De KEI brigade wordt opgeroepen bij storm, wanneer Ramspol sluit en de waterstanden blijven doorstijgen. Dit betekent dat we zandzakken leggen vóórdat er sprake is van een serieuze hoogwaterdreiging. Dit is een anders dan wat u gewend bent: het kan dus vaker voorkomen dat we zandzakken leggen. Oefening In februari 2015 is er met de Hoogwater Brigade Kampen Midden al geoefend. Uit de evaluatie bleek dat deze aanpak betrouwbaar en goed uitvoerbaar is. Het afgesproken beschermingsniveau wordt hiermee bereikt totdat de dijkverbetering in 2018 is gerealiseerd. Beproefde aanpak Het Waterschap heeft goede ervaring met de inzet van vrijwillige Dijkwachters en Hoogwater Brigadiers. Met een groep van 800 man en vrouw sterk, komen zij in actie als hoogwater dreigt te ontstaan. Het is een betrouwbare en beproefde methode om adequaat te handelen en de veiligheid te waarborgen.

(foto’s KEI brigade: WDO Delta)

pag. 7/8

Ook aanmelden voor de KEI brigade? Kijk op www.wdodelta.nl/thema/vrijwilligersorganis/kei-brigade voor meer informatie en om direct aan te melden.

Sms-dienst hoogwaterberichten Het waterschap heeft ruim 100 aanmeldingen ontvangen voor de SMS-dienst ‘hoogwaterberichten’. Deze dienst is ingesteld om bewoners op de Kampereilanden eerder te informeren over hoogwater. Er worden twee SMS berichten verstuurd. Het eerste bericht – code geel – vertelt dat het waterschap komende 24 of 48 uur verhoogde waterstanden verwacht. Vaak gaat dit bericht uit als het waterschap verwacht dat de balgstuw gaat sluiten. Het tweede bericht – code oranje – informeert de ontvangers dat er komende 6 uur hoogwater dreigt langs de Kampereilanden en dat het waterschap de KEI brigade heeft ingeschakeld. Beide berichten verwijzen naar de website van het waterschap. Naarmate het dreigingsniveau toeneemt, is daar meer informatie te vinden over de voorspellingen van de waterstanden en de maatregelen van het waterschap. Bij acuut overstromingsgevaar – code rood – neemt de Veiligheidsregio de communicatie over en gebruikt daarvoor de middelen die op dat moment het meest geschikt zijn. De Veiligheidsregio richt zich daarbij op de polders die (dreigen te) overstromen.U kunt zich via de website van het waterschap nog aanmelden voor de SMS-dienst. Ga naar www.wdodelta.nl/aanmeldenSMS.

Screenshot sms-bericht

Colofon

pag. 8/8

De SMS-dienst informeert bewoners eerder over hoogwater. Keerzijde is dat het waterschap bij het versturen van de berichten nog niet zeker weet of een gevaarlijke situatie gaat ontstaan en of bewoners zich moeten voorbereiden op een overstroming. Eind 2018 evalueert het waterschap de SMSdienst.

Uitgave: april 2016