Verslag uitwisselingsbijeenkomst Social Return - 28 november 2012 Op 28 november organiseerden woningcorporatie Zayaz, werkbedrijf Weener Groep en adviesbureau Vannimwegen de uitwisselingsbijeenkomst ‘Social return: voertuig voor maatschappelijk rendement’. Ruim 60 aanwezigen verdiepten het thema, wisselden uit en leerden bij. Verschillende sprekers en workshops zorgden voor discussie, verlevendiging en nieuwe invalshoeken. In dit verslag vindt u een korte sfeerschets en per onderdeel een samenvatting van de lessen en inzichten. De getoonde PowerPoint-presentaties vormen een bijlage bij dit verslag. 1. “De rol van social return in het scheppen van banen voor de onderkant: ervaringen uit Dordrecht” - Arie Jaap Warnaar, directeur DordtMij en zakelijk leider cultureel leerwerkbedrijf DordtYart. Arie Jaap is één van de grondleggers van werk maken voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt en het gebruiken van social return hiervoor. Hij vertelt op smakelijke wijze wat wel en niet (heeft ge)werkt in Dordrecht. Dat Arie Jaap er een duidelijke eigen visie op nahoudt, werd al snel zichtbaar. Enkele optekeningen uit het verhaal van Arie-Jaap: - Een ambassadeur uit de ambtelijke organisatie die trek- en duwkracht meebrengt, is onontbeerlijk. - Erken dat mensen aan de onderkant van de maatschappij (‘dagplukkers’) geen regisseur van hun eigen arbeidspotentieel zijn. Sta ze bij, op persoonlijke wijze. Wees niet bang om iets ‘meer’ te doen dan een reguliere werkgever zou doen, bijvoorbeeld door tijdelijk geld uit te lenen. Maak van je werkbedrijf een plek om te schuilen. - Er zijn drie gebieden waar problemen telkens uit voortkomen: het middenkader van de ambtenarij, de werkgevers die ‘niet willen’ en je personeel. - Naast het oplossen van de drie probleemgebieden heb je iemand nodig die ‘geluk organiseert’. Dat samen vormt een klavertje vier. - De steel van het klavertje vier zou een bestuurder of wethouder moeten zijn die de stok achter de deur vormt. - Als uitvoerder moet je niet ook belast zijn met de handhaving. Dat dient te gebeuren door een onafhankelijk instituut. Wilt u de video zien over de opening van het cultureel leerwerkbedrijf in Dordrecht? Klik dan op http://vimeo.com/40582847.
2. Forumdiscussie Met: Jos Pierey, wethouder Werk & Inkomen, gemeente Deventer; Henri Elsen, directeur Kemkens Gasservice BV; Arie Jaap Warnaar, directeur DordtMij; Mohamed Acharki, bestuurder Zayaz en Sjoerd van het Erve, directeur Weener Groep. De heren spraken met elkaar en de zaal over hun ervaringen met social return. Dat leidde tot een aantal inzichten: - Het is een misvatting te denken dat social return de klus duurder maakt. - De groep mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt is voor een groot deel huurder bij een woningcorporatie uit diezelfde gemeente. Werkbedrijf en corporatie ‘bedienen’ dus voor een deel dezelfde doelgroep. - Is de groep arbeidskrachten van 45 jaar en ouder die al lange tijd in de bijstand zit, de toekomstige doelgroep voor social return? - In Deventer is sprake van een nieuwe impuls: werk wordt soms verplaatst, zodat mensen die anders niet aan een baan zouden komen, nu wel werk krijgen. Liever tijdelijk op de arbeidsmarkt, dan jarenlang werkloos thuis. - Social return is een blijvertje. De meeste panelleden zijn er meer voorstander van een beroep doen op motivatie en commitment om mee te doen, dan van het opleggen van een verplichting door de overheid.
3. Functiecreatie Yvette Heuvelmans, senior consulent Weener Groep. Yvette legt uit hoe je functies voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunt creëren. Grofweg zijn er twee werkwijzen: a. Job carving. Het uitgangspunt hierbij is dat passend werk gevonden wordt voor individuele medewerkers. De medewerker vormt daarmee een waardevolle aanvulling op het bestaande personeelsbestand. Bijvoorbeeld: social return-medewerkers mogen niet het dak op bij renovaties, maar kunnen wel spullen klaarzetten, de stoep vegen en schuurtjes opknappen. b. Structurele functiecreatie. Het uitgangspunt daarbij is dat een organisatie taken en werkzaamheden herschikt en zo nieuwe functies creëert. Bijvoorbeeld: huidige medewerkers voeren enkel nog werkzaamheden uit op een hoger werk- en denkniveau, de social return-medewerkers voeren de eenvoudigere werkzaamheden uit. Het resultaat is een nieuwe organisatiestructuur en nieuwe functieniveaus.
Kemkens Gasservice is een leverancier van Zayaz die met succes heeft gewerkt aan structurele functiecreatie. Zij won hiermee de SBCM-prijs, die bestond uit het laten maken van een bedrijfsvideo waarin zij belichten hoe de functiecreatie bij hen tot stand is gekomen en wat hun ervaringen tot nu toe zijn. De video is te bekijken op: http://youtu.be/voHwJ20r-LU.
Parallelsessie 1: Van idee naar uitvoering Door Joyce de Vaan, Weener Groep en Janine van Heertum, Zayaz Janine licht toe dat Weener Groep en Zayaz in 2009 in drie uur tijd een pact sloten om binnen vijf jaar honderd personen via social return aan de slag te hebben. Nu, drie jaar verder, staat de teller op 102 personen. De ‘lessons learned’ die uit deze sessie naar voren kwamen: -
-
-
De kosten bestaan voor het grootste deel uit geleverde menskracht. Je moet contracten opstellen, procedures afspreken en de stukken juridisch goed toetsen. - Het opzetten en inrichten van een Servicebureau Social Return kan vrij eenvoudig. Met een programmamanager vanuit Weener Groep, een projectleider vanuit Zayaz, een aantal personeelsconsulenten en – op het moment dat dat nodig is – bepaalde specialisten, heb je voldoende slagkracht. Er zijn drie manieren om social return handen en voeten te geven: 1) detacheren, dus social return-medewerkers een plek geven in je eigen organisatie, 2) een opdracht verstrekken aan Weener Groep (bijvoorbeeld op het gebied van groen, bouw, schoonmaak of post); 3) projecten steunen, bijvoorbeeld door kennis en expertise beschikbaar te stellen, vervoer te faciliteren, hulpmiddelen ter beschikking te stellen, etc. Bij deze derde variant is het wel lastiger te kwantificeren hoe groot de bijdrage aan social return is. Het is belangrijk om - zeker aan het begin - veel tijd te investeren in voorlichting aan het middenkader en aan de leveranciers.
Parallelsessie 2: social return in het leveranciersbeleid Door Jos Pierey, wethouder Werk & Inkomen, gemeente Deventer Jos vertelt hoe de gemeente Deventer aan de slag is gegaan met social return. Dat deed zij vanuit de wens om iedereen actief te krijgen: betaald, onbetaald of in opleiding. Belangrijk voor de sociale samenhang is dat iedereen het gevoel heeft ‘erbij’ te horen. Daarnaast vindt de gemeente het belangrijk vanuit het oogpunt om straks sterker uit de crisis te komen. “We moeten er klaar voor zijn als het straks weer beter gaat met de economie”, aldus Jos Pierey. “Social return is daarbij niet een doel an sich, maar een middel om zoveel mogelijk mensen (weer) aan werk te helpen.”
Interessante bevindingen uit deze sessie: - Als je social return verplicht naar je leveranciers, moet je het zelf als organisatie ook naleven. - Flexibiliteit is gewenst en ook noodzakelijk, maar tegelijkertijd leeft de vraag naar controle en handhaving. - Het doorvertalen van social return naar het subsidiebeleid is niet goed gelukt. Dit bleek vrijwel onuitvoerbaar. - Bouw een sanctie in in het bestek. Voldoet een leverancier niet aan zijn social return-verplichting, dan wordt dat ingehouden op de eindafrekening. - Het inzetten van een social return-coördinator helpt bij het implementeren en uitvoeren van het social return-beleid binnen een organisatie. - Je moet de ‘kaartenbak met competenties’ van de beschikbare mensen in beeld hebben. Pas dan kun je effectief bemiddelen. - Denk voordat je begint met aanbesteden goed na: kan ik deze klus misschien direct onderbrengen bij een SW-bedrijf of is aanbesteding in de markt nodig?
Parallelsessie 3: social return in bedrijf Parallelsessie 3 is opgezet als intervisiebijeenkomst, onder leiding van Jasper van der Wal. De aanwezigen kiezen vrijwel unaniem voor het uitdiepen van de vraag: Hoe zet ik social return op? De vraag is afkomstig van een woningcorporatie. De opbrengst van de sessie bestaat uit adviezen die de deelnemers zelf formuleren. Enkele genoemde adviezen zijn: • Zoek de juiste contactpersoon bij de gemeente en inventariseer de geldstromen. • Ga in gesprek met woningcorporaties, zoals Zayaz, die al werken met social return. • Passeer de gemeente, zoek een partner en creëer je eigen geluk. • Zoek degene binnen de gemeente die het meeste belang heeft bij het slagen van social return en benader deze persoon. • Zet in op strategisch niveau (directies). • Ga gewoon aan de slag vanuit je eigen rol. Het is duidelijk dat er geen pasklaar antwoord bestaat op de vraagstelling. Dat is ook niet het doel van deze sessie. Wel zijn de deelnemers aan het denken gezet en met elkaar in gesprek geraakt. Een interessante en inspirerende sessie.
Het laatste inhoudelijke woord kwam van Leida Rasing, directeur Sociale Dienst van de gemeente ’s-Hertogenbosch. Zij benadrukte het belang om als gemeente zelf het goede voorbeeld te geven door kansen en werkplekken te bieden aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. En dat ’s-Hertogenbosch inzet op het verleiden van andere werkgevers binnen de gemeente om meer te doen met social return.
Hartelijk dank voor uw aanwezigheid en bijdrage, namens Zayaz, Weener Groep en Vannimwegen!
