Secretariaat Bank E mail KvK Internet
Beukelaan 33, 2803 SM Gouda ABN AMRO 40.96.46.792
[email protected] 32095508 www.speelotheken.nl
Verslag Excursiedag voor speelotheek medewerkers 4 oktober 2013 Locatie: Speelgoedmuseum Terschuur Overdracht voorzitterschap van Tineke Kuivenhoven naar Peter Vereijken Tineke heeft aan alle negen baleinen van een paraplu een object gehangen waarover ze iets vertelt dat relateert aan het voorzitterschap van de VSN. Ze vertelt zo wat er bij het voorzitterschap komt kijken, hoe ze zelf haar taken als voorzitter vervulde en hoe ze Peter als voorzitter ziet. Rood hart: voorzitter zijn doe je met hart en ziel Bril: een goede kijk en heldere visie is belangrijk Poppetjes: Het gaat uiteindelijk allemaal om het spelende kind Boek/ folder: Kennis en deskundigheid op het gebied van speelotheek, samenleving, maatschappij en omgeving is nodig Kar: De voorzitter trekt de kar maar het hele bestuur en de stafmedewerkers duwen mee Radertje: Elke beweging heeft een beweging tot gevolg, je bent ook als speelotheek een radertje in het geheel Bouwsteen: De afgelopen 6 jaar is er flink gebouwd aan de VSN en de individuele speelotheken. Tineke spreekt de wens uit dat Peter met de VSN en de speelotheken een krachtigere relatie met o.a. de gemeenten weet op te bouwen en overhandigt daarna de paraplu aan Peter. Peter bedankt Tineke hartelijk en begint met te stellen dat voorzitter zijn na Tineke eigenlijk een onmogelijke taak is. Tineke IS speelotheek; weet er alles van vanuit jarenlange ervaring en interesse. Peter legt als buitenstaander een lijn naar binnen de organisatie. Hij heeft naar eigen mening twee linkerhanden wat speelotheken betreft maar kent daarentegen wet gedegen het werkveld waarmee we te maken hebben. Peter is een Brabander van origine en inmiddels woonachtig in Drenthe. Heeft veel te maken gehad met peuterspeelzalen en heeft daardoor een groot netwerk opgebouwd waarvan hij als voorzitter van de VSN mogelijk gebruik kan maken. Peter waardeert het dat Tineke binnen het bestuur actief blijft om zo de kennis van speelotheken binnen de VSN te waarborgen!
Planning Training en Opleiding Het matchen van trainingslocaties en trainingen is een intensieve klus. Gelukkig is Ans Baas bereid gevonden om de organisatie hiervan op zich te nemen. Dit resulteerde tot nu toe in de volgende planning: 14 november: Droom je speelotheek - Raamsdonksveer 25 november: Leren adviseren – Eindhoven 28 november: Spel en Autisme - Hoogeveen 13 maart: Spelontwikkeling en spelen – Eindhoven Kijk op de website (openbare website bij informatie – training en opleiding) Of vraag informatie op via
[email protected] 1
Presentatie Handreiking “Hoe overleeft de speelotheek … de gemeenteraadsverkiezingen?” De handreiking en de presentatie tijdens deze excursie zijn niet bedoeld om voor te schrijven maar om aan te reiken. Kies wat je gebruiken kunt! Als het goed gaat met je speelotheek kun je tevreden zijn over jezelf. Dit is wel een gevaar, want stilstand is achteruitgang. Groei en boei en beweeg mee met de veranderingen in het sociale domein. Zoals de koning sprak in de troonrede: onze maatschappij wordt een participatiemaatschappij. Burgers en ook organisaties moeten in eigen kracht komen. Welke rol kan de speelotheek in deze maatschappij vervullen?
Speelotheek in……… Een veranderende tijd Verandering en beweging Verval Problemen
• Bloei en groei • Beweging in het sociale domein • Kracht
beweging
• • • •
2
De omgeving De goeie ouwe tijd……. De toekomst vraagt aanpassing Stilstand is achteruitgang Niks doen is geen optie Kiezen, maar waarvoor en welke richting Kiezen is verliezen…….
sociaal domein
• • • • • •
De speelotheek komt wellicht voor een keuze te staan: kunnen we zo doorgaan als uitleeninstantie voor speelgoed of moeten we ons toch meer zien te hechten in het sociale domein en een samenwerking aangaan met bijvoorbeeld het Centrum voor Jeugd en Gezin? Of moeten we als verschillende kleine speelotheken fuseren tot één grote sterke organisatie, wellicht wel met meerdere locaties?
Kiezen, maar waarvoor?
kiezen
• Doorgaan op de oude voet • Nieuwe visie en beleid ontwikkelen, maar wat zijn de kaders voor en van de toekomst? • Autonoom – samenwerken – samengaan • Verzakelijken of juist onderdeel van het sociale domein
3
Kenmerken van nu
jouw wereld
• Vluchtigheid en vervlakking versus principe en focus • Digitalisering – GSM – ICT i.p.v. persoonlijk contact • Werkloosheid – nieuwe armoede • Patchwork-gezinnen en singles • Ontgroening en vergrijzing • Veranderingen in ons bestel
Demografisch gezien komen er steeds minder kinderen, en heroriëntatie van de kindgerichte organisaties is nodig. Spel en speelgoed blijven wel een vaste waarde in het opgroeien van kinderen.
Rutte II anno 2013 - 2014 Jeugdzorg – jeugdhulp AWBZ – WMO Participatie Wet Passend onderwijs Bezuinigingen op alle niveaus, overal, voor iedereen, in de vorm van stapeling • Komende jaren voor individuen en organisaties veel onduidelijk en onzeker
tegelijkertijd
• • • • •
Vanaf 2015 moet jeugdzorg het doen met 30% minder geld dan tot nu toe. Het passend onderwijs krijgt 15 tot 20% minder geld…
4
Wat is je kompas? (1)
verkiezingen
• 19 maart 2014 gemeenteraadverkiezingen • Wat zeggen en willen die partijen allemaal? Los van het feit of ze het zullen of kunnen nakomen! • Wat is hun visie en beleid, hebben ze dat in het verleden laten zien? • Maar weten jullie wat jullie willen – kunnen – zijn ?
De wethouder wordt de machtigste man/ vrouw voor kindreen van 0 tot 18 jaar. De begroting van gemeenten is met 50% verhoogd om te besteden aan jeugdzorg. De gemeente zal overal met de schaaf langs gaan. Sta nu dus even stil bij wie je bent en wat je wilt en kunt zijn.
Wat is je kompas? (2)
verkiezingen
• Rubbish in - rubbish out! (rommel in – rommel uit) • Opbrengsten in het verleden zijn geen garantie voor de toekomst! • Je kunt alleen gericht vragen en zoeken, als je weet wat je wilt – kunt – bent als speelotheek? • Zelfbewust en uitgaan van eigen kracht, maar ook “knopen tellen” en risico’s managen/inschatten
5
Wat is de rol van de speelotheek in de keten van de zorg voor kinderen en jonge gezinnen? Spel en spelen vallen onder de verantwoordelijkheid en het beleid van de gemeente. Als je onderstaande punten onder de aandacht van de politiek gaat brengen kom je wel leeuwen en beren tegen op je weg, maar lever je een wezenlijke bijdrage aan de kansen voor kinderen.
10 kernpunten van speelotheek Kinderen hebben recht op spelen Het aantal achterstandskinderen neemt toe Een speelotheek draagt bij aan goed spelen (Jonge) ouders hebben behoefte aan laagdrempelige informatie zonder voor te schrijven 5. Speelgoed is meer dan een commercieel product 6. Het leggen van contacten met ouders en kinderen vóór indicatie is erg moeilijk 7. Spelmateriaal is zowel voor ouders als kindgerichte organisaties, duur, heeft een korte gebruikswaarde per kind, kan activiteiten/seizoen bepaald zijn 8. Goed spelen is extra belangrijk voor 1) kinderen met een beperking, 2) psychogeriatrische patiënten, 3) ouderen en 4) speciale doelgroepen waarvoor passend aanbod nodig is 9. De kwaliteit van een speelotheek moet duidelijk zijn voor gemeentelijk beleid 10. Een speelotheek is een bewonersbindende organisatie
je eigen top 10
1. 2. 3. 4.
Gebruik de handreiking!
Contact met de politiek 1.
2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Vraag naar tijdspad en werkwijze voor schrijven van het verkiezingsprogramma Vertel over jezelf: hoeveel klanten, leden en medewerkers Geef hierbij aan: kansen voor de politieke partijen, maak ze warm Vergelijk de verschillende partijprogramma’s In gesprek gaan. Afspraken met ze maken Wees positief, houd een constructief verhaal, ben duidelijk en nodig uit tot een echt gesprek Geef aan graag op de hoogte te blijven van wat de partij gaat doen Lees hun verkiezingsprogramma. Vraag informatie indien onduidelijk Presenteer je eigen visie en verspreid je beleidsplan 2020
kans: 1x 4 jaar
Als je weet wat je wilt/bent:
6
Vraag en antwoord Casus: Speelotheek Adriaantje uit Assendelft valt onder welzijnsorganisatie Welsaen en voelt zich hierdoor een afhankelijk. De medewerkers hebben niet het idee dat ze met deze handreiking iets kunnen beginnen. VSN: Hoe kun je binnen die afhankelijke relatie je eigen positie bepalen? Als je welzijnsorganisatie verdwijnt moet de speelotheek toch niet verdwijnen? Bereid je dus voor: wat kun je doen als de welzijnsorganisatie zou verdwijnen als paraplu. Collega-speelotheek: Katrein uit Wijk bij Duurstede is blij met de welzijnsorganisatie, maar niet afhankelijk van hen voor het nemen van initiatieven en activiteiten om speelotheek in de samenleving te verankeren. Voorbeeld: de nieuwe burgemeester heeft een jong gezin. De speelotheek heeft hen uitgenodigd voor een kennismakingsbezoek. Het gezin is meteen lid geworden! De Wissel uit Doetinchem geeft een tip: mail naar de speelotheken in NLD de vraag wie in eenzelfde positie zitten. (oproep komt in de nieuwsbrief) VSN: de speelotheken uit Velp, Dieren en Lochem vielen onder Carion. Deze organisatie is opgeheven maar de speelotheken gaan zelfstandig door. EEN ENKELING IS EEN DRENKELING!
Handreiking Peter overhandigde het eerste exemplaar aan Betty van Speelotheek ’t Scharrelkuiken uit Barneveld. Hij had de wethouder van Barneveld wel uitgenodigd, maar deze had het ten eerste druk met andere bezigheden en vond ten tweede het bezwaarlijk zijn gezicht te laten zien in deze context waar hij op dit moment zo’n enorme bezuinigingsslag moet maken op het gebied van welzijn e.d. Volgens Peter durfde hij zich gewoon niet te laten zien in het hol van de leeuw
Download de handreiking “Hoe overleeft de speelotheek… de gemeenteraadsverkiezingen?” op het intranet van www.speelotheken.nl of klik hier (ook inloggen met VSN gebruikersnaam en wachtwoord)
7
Presentatie Handreiking Hoe overleeft de speelotheek de transitie van de jeugdzorg? Deze handreiking is een uitwerking, een toevoeging op de eerste. Het kan echter ook zelfstandig gebruikt worden als oriëntatie op een mogelijke samenwerking met bijvoorbeeld het Centrum voor Jeugd en Gezin. Het zwaartepunt in de jeugdzorg verschuift naar preventie. Er verandert op korte termijn heel veel op verschillende gebieden. Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) zal vanaf 1 januari 2015 vorm gaan geven aan de preventieve jeugdzorg voor de leeftijdscategorie van 0 tot 23 jaar. Het is de bedoeling dat er één centrale plaats is waar vanuit alle zorg rond het kind georganiseerd wordt. Eén kind, één gezin, één plan.
één kind één plan één aanpak thuisnabij
Kindnetwerk
17
Een veelgebruikte term is “Pedagogische civil society”. Helaas is er geen Nederlandse kreet voor te vinden Het gaat er om dat kinderen, jongeren, ouders en andere volwassenen IN VRIJWILLIGE VERBANDEN verantwoordelijkheid nemen voor een pedagogisch klimaat waarin het goed opvoeden en opgroeien is in samenwerking met of juist als tegenkracht tot overheden!
8
DELEN IS HET NIEUWE HEBBEN één aanpak rondom het gezin & kind in kader van pedagogisch civil society en een netwerk-samenwerking!
De rol van de speelotheek ligt in de basis: bij de gezinnen die het zelf wel kunnen, zelfstandig of in samenwerking met het CJG. Is de speelotheek die basisvoorziening? Is de speelotheek drempelloos? De speelotheek kan mensen verbinden, kennis en informatie delen en heeft de deuren wijd open staan. Een keuze moet wel worden gemaakt: Gaan we de dingen goed doen of de goede dingen doen? Een paar modellen ter inspiratie:
9
Functioneel model (inspiratie)
Motieven om samen te werken… •
Versterken van eigen machtspositie
•
Reduceren van onzekerheid
•
Legitimiteitsoverwegingen
•
Efficiëntie en effectiviteitsoverwegingen Het verbinden of delen van informatie, middelen, activiteiten, competenties en accommodaties van soevereine organisaties om samen een outcome te bewerkstelligen die geen van de organisaties afzonderlijk tot stand kan brengen.
10
Speelotheek als CJG-partner De speelotheek: 1. 2. 3. 4.
Ogen en oren van het CJG Gezicht van en voor de doelgroep van CJG Voorkant - het voorportaal - de entree van het CJG Springplank voor het CJG om vanuit professioneel kader in het informele circuit terecht te komen en daarmee contact te krijgen 5. Voorbeeld van pedagogische civil society 6. Biedt handvatten en praktische mogelijkheden voor workshop voor ouders, partners uit de keten • •
Spelen is preventie in het geheel van de zorgketen rondom kind en gezin In speelotheek kun je collegae in de keten van pedagogische civil society ontmoeten en daar daadwerkelijk samenwerken
Rol voor speelotheken t.o.v. CJG 1.
2. 3. 4. 5. 6. 7.
Passende ondersteuning en zorg aan kwetsbare gezinnen/huishoudens: één kind – één gezin – één plan – één hulpverlener Zorg en ondersteuning dicht bij huis Vindplaatsen van gezinnen of potentiële hulpvragers zijn tevens ook werkplaatsen Meer eigen kracht Meer activering tot deelname aan werk, maatschappij, school Zoveel mogelijk lichte hulp en meer preventie Meer normaliseren, minder problematiseren
11
Rollen voor speelotheken 1.
Ambassadeur
5.
Netwerker
2.
Geweten
6.
Kostenbeheerder
3.
Adviseur
7.
Poortwachter
4.
Eigen kracht ondersteuner
8.
Hulpverlener
?
Download de handreiking op het intranet van www.speelotheken.nl of klik hier (ook inloggen met VSN inlogcode en wachtwoord) Deelnemers aan de excursie waren: Speelotheek Speelotheek Speelotheek Speelotheek Speelotheek Speelotheek Speelotheek Speelotheek Speelotheek Speelotheek Speelotheek
Katrein uit Wijk bij Duurstede Adriaantje uit Assendelft Harlekino uit Pijnacker Eemland uit Amersfoort de Bolderwagen uit Veenendaal ’t Gooi uit Huizen de Posttrein uit Dedemsvaard Zwaan Kleef aan uit Huissen de Wissel uit Doetinchem Spele-Spel uit Gouda ’t Scharrelkuiken uit Barneveld
Tineke Kuivenhoven, Peter Vereijken, Teun Praasterink, Hilly van den Brink, José van der Zwan, Annelies Kooij; Bestuur VSN Margot Tacken, Ans Baars, Irma van Dijk, Ingrid Rense, Lammie Post; stafmedewerkers VSN Marianne de Valck: ambassadeur VSN
12
Interview met Tineke Kuivenhoven: Nederland en de internationale organisaties
Door Marianne de Valck
Tineke,je kwam al snel na het begin van de VSN in 2003 in het bestuur van de VSN. Zij had contacten in het buitenland en nam deel aan de reis naar Athene om daar de andere Europese speelotheek organisaties to ontmoeten. Was dit een snoepreisje? We ontmoetten daar 30 personen uit verschillende landen, o.a. Frankrijk, Italië, Zwitserland, Denemarken, Portugal, Spanje en Engeland. In 1,5 dag konden we veel vertellen over de speelotheken in Nederland en de VSN. We leerden ook veel over de rol van de koepelorganisaties in Zwitserland en Engeland.
Wat betekende de ETL voor de VSN?
Om die vraag te beantwoorden moeten we eerst even terug in de tijd. Voordat ik bij de VSN kwam nam ik deel aan een overlegstructuur voor speelotheken binnen een instelling. De contactdagen werden georganiseerd op initiatief van Stichting Spel en Opvoedingsvoorlichting. Bij toerbeurt organiseerden we een dag, maar na verloop van tijd was er niet veel nieuws meer te melden, werd het clubje kleiner en werd gesproken over stoppen. Op dat moment kwam de VSN in beeld. Ik wilde verder kijken dan de eigen speelotheek, en zelfs buiten de grenzen kijken. Ik had intussen ook al internationale contacten opgedaan. Aan de overleggen met de ETL (European Toy Libraries) hebben we de kwaliteitsrichtlijn te danken en het idee voor het ontwikkelen van Trainingen en Opleiding. We hebben ook gezien hoe het niet moet. Engeland had een goede landelijke organisatie met een betaalde kracht, de kracht daarvan was gelijk de zwakte: na het stopzetten van de subsidie werd de organisatie opgeheven. De VSN wist daarmee op de goede weg te zijn met de financiële vergoeding uit lidmaatschappen en sponsoring.
Zijn er Nederlandse wensen die je hebt opgedaan in Europa?
We hebben Zwitserland wel als voorbeeld genomen voor het ontwikkelen van Training en Opleiding maar zien ook dat we hun beleid één op één kunnen overnemen. In Zwitserland is de landelijke organisatie degene die besluit tot oprichting van een speelotheek vanuit één vaststaand concept. Alle speelotheek medewerkers gaan voor ze aan de slag gaan op training en krijgen daarvoor een certificaat! In Nederland is de ontstaansgeschiedenis echter anders, maar dat belet ons niet te dromen van kwaliteit en deskundigheid.
De Nederlandse speelotheken worden gezien als onbetrouwbare partners voor overheden, als de voorzitter of het bestuur vertrekt verandert het beleid…
Als VSN kunnen we geen algemeen geldend beleid voorschrijven, wel eikpunten geven waaraan de speelotheek zou moeten voldoen. We hebben wel eens gedacht aan een soort sterrensyteem waaraan de speelotheken hun kwaliteiten kunnen spiegelen. We gaan ervan uit dat de leden van de VSN de intentie hebben om kwaliteit te leveren.
Wat is je plan binnen de VSN voor de komende tijd?
We hebben naast een Europese ook een wereldwijde organisatie: de ITLA (International Toy Library Association). 66 landen zijn lid van deze organisatie. Elke 3 jaar wordt er een meerdaags congres georganiseerd. In oktober 2008 vond deze plaats in Parijs. Toen zijn een paar bestuursleden en ook solitaire speelotheek medewerkers daar naartoe geweest. Brazilië en Seoel (2014) zijn natuurlijk veel te ver, maar de ITLA heeft de wens uitgesproken om het volgende congres in 2016 door Nederland te laten organiseren. Werk aan de winkel dus! 13
Verder verloop excursiedag Na de lunch konden de bezoekers door het speelgoed- en ambachtenmuseum waarna we een bezoek brachten aan Speelotheek ’t Scharrelkuiken.
14
