Verkiezingen Tweede Kamer 2012
Nederlandse politieke partijen langs de Europese meetlat Europese Unie
dr. Edwin van Rooyen
10-9-2012
Partijen langs Europese meetlat
Edwin van Rooyen
Birdsong Europe, 2012
PvdA, VVD en SP zijn voorstander van het vergroten van de controle op de besluitvorming door de Eerste en Tweede Kamer en door het Europees Parlement. D66, GroenLinks en Partij voor de Dieren zijn voor het versterken van de controle door het Europees Parlement. CDA en SGP noemen alleen het nationale parlement. Duidelijke tegenstanders van deze maatregelen zijn er niet, of het moet de PVV zijn. Die partij wil het Europees Parlement afschaffen. Onder de politieke partijen bestaat de wens om de nationale invloed op de Europese besluitvorming en wet- en regelgeving te vergroten. CDA, CU, PvdA, SGP, SP en VVD vinden dat het beginsel van subsidiariteit leidend moet zijn. Dit beginsel houdt in dat besluiten op een zo laag mogelijk bestuursniveau moeten worden genomen: de Europese Unie treedt alleen op wanneer dat doeltreffender is dan een maatregel op landelijk, provinciaal of gemeentelijk niveau. Geen van de andere partijen spreekt zich tegen het subsidiariteitsbeginsel uit. Een aanzienlijk aantal partijen is in meer of mindere mate voor het terugdringen van EUregels. Duidelijke voorstanders hiervan zijn CDA, CU, PVV en VVD. Minder duidelijke voorstanders zijn D66, SGP, SP en 50PLUS. Het CDA heeft de ambitie om de EU-regels met 25 procent te verminderen. Andere partijen noemen geen percentage. D66, GroenLinks, Partijen voor de Dieren, PVV en SP zijn voor het houden van referenda bij belangrijke Europese besluiten. De enige duidelijke tegenstander is de SGP. CDA, CU, VVD en 50PLUS spreken zich niet uit over de wenselijkheid van het houden van referenda. De PvdA is in het algemeen voorstander van een correctief referendum, maar laat dit instrument onvermeld als het gaat om de democratisering van de Europese Unie. Hoewel in mindere mate, bestaat onder de partijen ook de behoefte om op Europees niveau de democratische werkwijze te versterken. De wens om de controle door het Europees Parlement te vergroten geeft hier blijk van, maar ook de keuzes vóór Europese kieslijsten en vóór een gekozen president van de Europese Commissie. Europese kieslijsten stellen kiezers in staat om ook op buitenlandse kandidaten hun stem uit te brengen. D66, GroenLinks en PvdA zijn hier voorstander van. Dezelfde partijen zijn ervoor dat de president van de Europese Commissie gekozen wordt door de Europese bevolking of het Europees Parlement. GroenLinks wil dat het voorzitterschap van de Europese Commissie en de Europese Raad wordt samengevoegd tot een EU-president. De partijen hebben verschillende motieven om op Europees niveau de democratische werkwijze te versterken. D66 constateert in Europees verband een behoefte aan meer slagkracht, meer democratie en minder bureaucratie en regelzucht. GroenLinks wil de bestuurlijke drukte verminderen en wil meer democratie in de Europese Unie. De PvdA is van mening dat het vertrouwen van burgers in Europa moet worden hersteld. Een stem bij de Europese verkiezingen moet daarom veel meer dan nu echt betekenis krijgen.
2/6
Partijen langs Europese meetlat
Edwin van Rooyen
Birdsong Europe, 2012
De VVD wil de werkwijze van de Europese Unie veranderen voor zover dat de effectiviteit van het bestuur verbetert en de regeldruk verlaagt. Als het gaat om het versterken van de democratie in Europa wijst de VVD uitsluitend op de rol van nationale parlementen. De SP wil een sterkere controlerende taak voor het Europees Parlement in de verwachting dat het zal helpen het huidige beleid van de Europese Unie te ontdoen van zijn neoliberale karakter. Het afschaffen van de vergaderplek van het Europees Parlement in Straatsburg krijgt de steun van zeer veel partijen. CDA, CU, D66, PvdA, PVV, SGP, SP, VVD en 50+ vermelden deze maatregel in hun verkiezingsprogramma.
3/6
Partijen langs Europese meetlat
Edwin van Rooyen
Birdsong Europe, 2012
Tabel 10a. Europese Unie Standpunt
Duidelijk voorstander
Subsidiariteitsbeginsel is leidend 1
CDA, CU, PvdA, SGP, SP, VVD
Sterkere controle door Europees Parlement 2
D66, GL, PvdA, PvdD, SP, VVD CDA, PvdA, SGP, SP, VVD
Sterkere controle door nationale parlementen 3
Minder duidelijk voorstander
PVV
D66
D66, GL
Afschaffen vergaderplek Europees Parlement in Straatsburg
CDA, CU, D66, PvdA, PVV, SGP, SP, VVD, 50+ D66, GL, PvdA PvdD, PVV, SP D66, GL, PvdA
Invoeren van Europese kieslijsten
Geen uitspraak
D66, GL, PvdD, PVV, 50+
Invoeren recht Europees Parlement om individuele commissarissen weg te sturen 4
Houden van referenda bij belangrijke Europese besluiten 5
Minder Duidelijk duidelijk tegenstander tegenstander
1
CDA, CU, SGP, 50+ CU, GL, PvdD, PVV, 50+ CU, CDA, PvdA, PvdD, PVV, SGP, SP, VVD, 50+ GL, PvdD
SGP
CDA, CU, VVD, 50+
PVV
CDA, CU, PvdD, SGP, SP, VVD, 50+
Wanneer partijen het subsidiariteitsbeginsel niet noemen, dan beschrijven ze de regel die het beginsel inhoudt: besluiten worden op een zo laag mogelijk bestuursniveau genomen. 2 GroenLinks vermeldt nergens dat de controlefunctie van het Europees Parlement moet worden versterkt, maar is ervoor het parlement het recht te geven om individuele eurocommissarissen weg te sturen. De PVV wil het Europees Parlement afschaffen. De VVD wil onder meer door een betere controle door het Europees Parlement voorkomen dat met de rechterhand Europese regels geschrapt worden, terwijl ze er met de linker worden bijgeschreven. 3 D66 pleit er in zijn algemeenheid voor het systeem van parlementaire controle te versterken. De controlerende rol van het nationale parlement in Europese besluitvorming wordt hierbij niet genoemd. D66 wil de parlementaire controle laten plaatsvinden op het niveau waar de bevoegdheden worden uitgeoefend. De SGP is van mening dat verdragen waarin nationale soevereiniteit wordt overgeheveld naar Brussel pas in werking mogen treden als die in de Tweede Kamer en de Eerste Kamer op een tweederde meerderheid kunnen rekenen. 4 De PvdD wil dat het Europees Parlement de macht krijgt om het vertrouwen in de Europese Commissie op te zeggen. Deze mogelijkheid bestaat al. Het parlement kan nu geen individuele commissarissen weg sturen. 5 D66 wil dat burgers op alle bestuursniveaus, dus ook het Europese, in een vroeg stadium worden betrokken bij de besluitvorming en dat de mogelijkheid tot een correctief referendum bestaat. De PvdA is in het algemeen voorstander van een correctief referendum, maar noemt dit instrument niet waar het democratiseren van de Europese Unie wordt besproken. De PVV is van mening dat elk EU-plan dat de nationale soevereiniteit raakt in de vorm van een referendum aan de bevolking moet worden voorgelegd. De SGP is in zijn algemeenheid geen voorstander van referenda.
4/6
Partijen langs Europese meetlat
Edwin van Rooyen
Birdsong Europe, 2012
Tabel 10b. Europese Unie (vervolg) Meerderheidsbesluitvorming invoeren extern beleid EU 6
D66, PvdA
Fors verminderen EU-regels 7
CDA, CU, PVV, VVD CU, PvdA, PVV, SP
Verlagen salarissen EU-ambtenaren 8 Verminderen aantal bestuurders op EU-niveau 9
D66, GL, VVD
Invoeren gekozen president Europese Commissie 10
D66, GL, PvdA
Afschaffen roulerend voorzitterschap
D66
Verplichte en uitgebreidere registratie lobbyisten 11
PvdA, PvdD
Instellen Europese toezichthouder regeldruk
VVD
PVV
D66, SGP, SP, 50+ 50+
SP
6
CDA, CU, GL, SGP, SP, PvdD, VVD, 50+ GL, PvdA, PvdD CDA, D66, GL, PvdD, SGP, VVD CDA, CU, PvdA, PvdD, PVV, SGP, SP, 50+ CDA, CU, PvdD, PVV, SGP, SP, VVD, 50+ CDA, CU, GL, PvdA, PvdD, PVV, SGP, SP, VVD, 50+ CDA, CU, D66, GL, PVV, SGP, VVD, 50+ CDA, CU, D66, GL, PvdA, PvdD, SGP, SP, PVV, 50+
Het CDA wil de coherentie in het buitenlands beleid van de EU stimuleren, maar laat zich niet uit over de wijze waarop besluitvorming tot stand moet komen. De PVV wil dat Nederland in Europees verband al zijn vetorechten terugkrijgt. 7 Het CDA bepleit een vermindering van EU-regels met 25 procent. De SP vindt dat Brusselse regelzucht aan banden moet worden gelegd en het principe van subsidiariteit streng moet worden toegepast. De SGP vindt dat de Brusselse bemoeienis op veel terreinen te ver is doorgeschoten en wil de Europese samenwerking slagvaardig maken. D66 is van mening dat behoefte bestaat aan minder bureaucratie en regelzucht in de EU. 50PLUS wil op nationaal, regionaal en plaatselijk niveau de hoeveelheid regels van de overheid verminderen, maar noemt het Europese niveau niet. De PVV wil geen bemoeienis van de EU met het binnenlands beleid van de lidstaten. 8 50PLUS wil de wachtgeldregeling voor politici aanpassen aan wat elders gebruikelijk is. 9 D66 wil een kleinere Commissie die niet zozeer op representativiteit gebaseerd is, maar op vaardigheid. 10 PvdA wil de gehele Europese Commissie kunnen kiezen. GroenLinks heeft een EU-presidentschap voor ogen, dat ontstaat door samenvoeging van het voorzitterschap van de Europese Commissie en de Europese Raad. 11 De PvdA is van mening dat de registratie van lobbyisten van het Europees Parlement en de Europese Commissie moet worden verplicht en uitgebreid naar lobbyisten van de Europese Raad. De PvdD wil dat lobbyisten zich moeten registreren en een afspraak moeten maken om te spreken met parlementariërs, op alle niveaus van vertegenwoordiging. Het register van lobbyisten moet openbaar worden gemaakt. De SP vindt dat lobbyisten in de Tweede Kamer zich voortaan moeten laten registreren in een publiek register. De partij heeft het echter niet over een verplichte registratie van lobbyisten in Brussel.
5/6
Partijen langs Europese meetlat
Edwin van Rooyen
Birdsong Europe, 2012
Tabel 10c. Europese Unie (vervolg) Raad van State gaat Europese voorstellen toetsen 12
VVD
Verminderen aantal Europese agentschappen 13
CU
Verminderen aantal zetels Europees Parlement 14
PVV, VVD, 50+
Nederland uit de EU 15
PVV
CDA, CU, D66, GL, PvdA, PvdD, SGP, SP, PVV, 50+ CDA, D66, GL, PvdA, PvdD, PVV, SGP,VVD, 50+ CDA, CU, D66, GL, PvdA, PvdD, SGP, SP, CDA, CU, D66, GL, PvdA, PvdD, SGP, SP, VVD, 50+
SP
12
De VVD wil dat de Raad van State Europese voorstellen toetst op subsidiariteit, proportionaliteit en regeldruk. 13 Het CDA wil dat op nationaal niveau de zelfstandige bestuursorganen en agentschappen kritisch worden doorgelicht. De SP wil de wildgroei aan doorgaans ondoorzichtige Europese agentschappen een halt toe roepen en de Brusselse bureaucratie aan banden leggen. De partij heeft het echter niet over een vermindering van het aantal agentschappen. 14 De PVV wil het Europees Parlement afschaffen. 15 Een aantal partijen wil dat de Europese Unie zich beperkt tot het uitvoeren van kerntaken. Dit standpunt komt het dichtst in de buurt bij dat van de PVV.
6/6
