Verduurzamingsagenda verpakkingen KIDV jaarprogramma 2015 5 februari 2015
Verduurzamingsagenda verpakkingen KIDV jaarprogramma 2015 5 februari 2015
Inhoud Voorwoord ...................................................................................................................................................................................................... 4 1. Inleiding....................................................................................................................................................................................................... 5 1.1 Visie en missie KIDV.................................................................................................................................................................................. 5 1.2 Strategie...................................................................................................................................................................................................... 6 1.3 Werkwijze en processen........................................................................................................................................................................... 7 1.4 Proces Verduurzamingsagenda............................................................................................................................................................... 7 2. Verduurzamingsplannen ....................................................................................................................................................................... 8 2.1 Brancheverduurzamingsplannen........................................................................................................................................................... 8 2.2 Materiaalverduurzamingsplannen......................................................................................................................................................... 9 3. Onderzoeken........................................................................................................................................................................................... 10 4. Projecten .................................................................................................................................................................................................. 11 5. Communicatie ........................................................................................................................................................................................ 12 5.1 Meldpunt verpakkingen........................................................................................................................................................................ 12 5.2 Kennisdeling............................................................................................................................................................................................ 13 Bijlage 1 - Resultaten tot en met 2014.................................................................................................................................................... 14 Bijlage 2 - Brancheverduurzamingsplannen........................................................................................................................................... 15 B.2.1 Definitie hoogst haalbare doelen .................................................................................................................................................... 15 B.2.2 Planning ................................................................................................................................................................................................ 15
3
Voorwoord Voor u ligt de derde versie van de Verduurzamingsagenda verpakkingen: het jaarprogramma 2015 van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV). Met deze ‘groeiende routekaart’ laat het KIDV haar bijdrage zien aan het verduurzamen van de verpakkingsketen in de periode 2015 - 2022. Dat is belangrijk omdat duurzaam verpakken helpt bij de ontwikkeling naar een circulaire economie, waarin de herbruikbaarheid van producten en grondstoffen en het behoud van natuurlijke hulpbronnen uitgangspunt zijn en gestreefd wordt naar waardecreatie voor mens, natuur en economie in iedere schakel van het systeem. Met de Verduurzamingsagenda sluit het KIDV aan bij de ambities van bedrijfsleven, Rijk en gemeenten om de komende jaren meer verpakkingsmateriaal te recyclen en de verpakkingsketen te verduurzamen. Dat geldt ook voor de doelstelling uit het programma Van Afval Naar Grondstof (VANG), te weten dat in 2020 iedere inwoner maximaal 100 kilogram restafval per jaar heeft. Dat betekent dat zowel de afvalscheiding beter moet als dat er meer duurzame verpakkingen op de markt moeten komen en blijven.De belangrijkste uitdaging bij het realiseren van deze ambities voor dit jaar zijn de brancheverduurzamingsplannen die door de branches worden opgesteld. Deze brancheverduurzamingsplannen bevatten hoogst haalbare doelen voor 2018 en worden ontwikkeld aan de hand van product-verpakkingscombinaties waar naar verwachting veel milieuwinst valt te behalen. Een onafhankelijke commissie, bestaande uit vier wetenschappers van vier verschillende universiteiten, toetst onder regie van het KIDV de hoogst haalbare doelen. Op basis van de toetsing door de commissie stelt het KIDV-bestuur per branche de hoogst haalbare doelen vast en biedt deze aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. De staatssecretaris kan met deze vastgestelde doelen beleid vormen. Vanaf 2017 worden er opnieuw brancheverduurzamingsplannen en hoogst haalbare doelen op- en vastgesteld voor de periode 2018 - 2022. De brancheverduurzamingsplannen met de hoogst haalbare doelen worden naar verwachting in de eerste helft van 2015 grotendeels opgeleverd. De staatssecretaris heeft aan de Tweede Kamer toegezegd hierover voor de zomer van 2015 te rapporteren. In de Raamovereenkomst verpakkingen 2013 - 2022 is opgenomen dat in de Verduurzamingsagenda concrete en afrekenbare doelen zijn opgenomen met als uitgangspunt de hoogst haalbare doelen. Deze doelen worden conform de motie van de Tweede Kamerleden Van Veldhoven en Cegerek2 medio 2015 geëxpliciteerd met het toetsen van de branche verduurzamingsplannen en het vaststellen van de hoogst haalbare doelen. Het KIDV stimuleert ketenbrede samenwerking, door met en voor alle partijen uit de keten feitelijke kennis te ontwikkelen en te delen. Zo kunt u in deze Verduurzamingsagenda lezen hoe het KIDV branches- en materiaalorganisaties ondersteunt bij het opstellen van de reeds genoemde verduurzamingsplannen met hoogst haalbare doelen. En hoe we samen met de wetenschap, hogescholen en kennisinstellingen werken aan wetenschappelijk en praktisch onderzoek, dat bruikbare kennis zal opleveren voor praktijkgerichte onderzoeken en voor bedrijven en gemeenten. Met de uitvoering van de milieueffectanalyse naar de Raamovereenkomst verpakkingen 2013 - 2022 komt komend jaar ook versneld meer kennis beschikbaar om de milieudruk van diverse materialen feitelijk en kwantitatief te onderbouwen. Deze kennis kan de toetsingscommissie goed benutten bij het toetsen van de hoogst haalbare doelen, en is straks breder bruikbaar voor en door alle ketenpartners. Op basis van de brancheverduurzamingsplannen inventariseert het KIDV welke feitelijke kennis nodig is om de verduurzaming van verpakkingen nog verder te helpen. In de Verduurzamingsagenda komen verder diverse samenwerkingsprojecten aan de orde. Zo starten we komend jaar een project waarbij we samen met gemeenten in kaart brengen met welke kennis het KIDV gemeenten kan ondersteunen bij hun bijdrage aan het verduurzamen van de productverpakkingsketen. Samenwerking wordt bijvoorbeeld gezocht op het terrein van duurzaam aanbesteden en inkopen, in de communicatie met burgers en in de interactie met het bedrijfsleven. Op basis van deze inventarisatie wordt in de eerste helft van 2015 een plan van aanpak opgesteld, waarna een kennispijler voor gemeenten wordt ingericht. Met de activiteiten uit deze Verduurzamingsagenda stimuleert het KIDV alle partners in de keten om samen verdere stappen te zetten op weg naar de verduurzaming van verpakkingen. Ik hoop dat u het KIDV en onze kennis ook in 2015 weer goed weet te vinden. Hans van der Vlist voorzitter KIDV-bestuur
2
4
Tweede Kamer 9 december 2014 motie met nummer 173.
1. Inleiding 1.1 Visie en missie KIDV In de visie van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) is de gehele verpakkingsketen in 2022 zo duurzaam mogelijk ingericht, waardoor deze een substantiële bijdrage levert aan de transitie naar een circulaire economie. Deze visie wordt ondersteund met de ambities van het bedrijfsleven, de rijksoverheid en gemeenten om de product- verpakkingsketen te verduurzamen. Deze Verduurzamingsagenda is een onderdeel van afspraken in de Raamovereenkomst verpakkingen 2013 - 2022. Daarin hebben het Rijk, het verpakkende bedrijfsleven en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) afgesproken dat bedrijven de komende jaren meer verpakkingsmateriaal recyclen en de verpakkingsketen verduur zamen. Tevens heeft het Rijk de doelstelling dat in 2020 maximaal 100 kilogram restafval per inwoner per jaar vrijkomt.4 Het verduurzamen van verpakkingen draagt bij aan deze beoogde reductie. De missie van het KIDV is om met de inzet van zijn kennisfunctie bij te dragen aan de ontwikkeling naar een circulaire economie voor verpakkingsmateriaal. Dat doet het KIDV door het leveren van feitelijke en objectieve kennis over duurzaam verpakken. Daarbij richt het KIDV zich op het vinden van feiten, het stimuleren van ketenpartijen tot het zetten van stappen en het monitoren van resultaten. Als het KIDV de benodigde kennis niet zelf in huis heeft, ontsluit het KIDV deze kennis via andere ketenpartijen. Onderstaand figuur illustreert de partijen die een rol spelen in de product-verpakkingsketen.
4
Zie VANG programma van het ministerie van Infrastructuur en Milieu: http://www.rijksoverheid.nl/nieuws/2014/01/28/mansveld-wil-hoeveelheid-afval-halveren.html
5
1.2 Strategie Bij het realiseren van de visie en missie richt het KIDV zich primair op het vaststellen en het ontwikkelen van de hoogst haalbare doelen voor product verpakkingscombinaties. Om deze doelen te toetsen of te ontwikkelen heeft het KIDV vijf kernactiviteiten: brancheverduurzamingsplannen, materiaalverduurzamingsplannen, wetenschappelijk en praktisch onderzoek, projecten en communicatie (meldpunt verpakkingen en kennisdeling). In de onderstaande figuur zijn de missie, visie en strategie schematisch weergegeven. Strategie
Missie
Visie
Brancheverduurzamingsplannen
Het KIDV zet zijn kennisfunctie in om bij te dragen aan de ontwikkeling naar een circulaire economie voor verpakkings materiaal. Dat doet het KIDV door het leveren van feitelijke en objectieve kennis over duurzaam verpakken, het stimuleren van ketenpartijen tot het zetten van stappen en het monitoren van resultaten.
De gehele verpakkingsketen is in 2022 zo duurzaam mogelijk ingericht, en levert daardoor een substantiële bijdrage aan de transitie naar een circulaire economie.
Materiaalverduurzamingsplannen Wetenschappelijk onderzoeksprogramma Projecten Meldpunt Verpakkingen Kennisdeling 2013
2018
2022
In deze Verduurzamingsagenda staat in de hoofdstukken 2 tot en met 5 per kernactiviteit de doelstelling voor 2018, samen met de mijlpalen die de weg daarnaartoe markeren. Kort samengevat zijn de speerpunten van het KIDV voor 2015 allereerst het toetsen en vaststellen van de hoogst haalbare doelen uit de brancheverduurzamingsplannen, de begeleiding van de uitvoering van de milieu-effectanalyse naar de Raam overeenkomst verpakkingen 2013 - 2022, de start met de werkpakketten van het wetenschappelijk onderzoeksprogramma en de uitvoering van praktisch onderzoek. Hierbij komen meerdere lijnen samen. Met de uitvoering van de milieueffectanalyse naar de Raamovereenkomst verpakkingen 2013 - 2022 komt veel kennis beschikbaar om de milieudruk van diverse materialen feitelijk en kwantitatief te onderbouwen. Deze kennis kan de toetsingscommissie goed benutten bij het toetsen van de hoogst haalbare doelen in de brancheverduurzamingsplannen, wordt benut ten behoeve van de materiaalverduurzamingsplannen en is breder bruikbaar voor en door alle ketenpartners. Op basis van de brancheverduurzamingsplannen bekijkt het KIDV welke onderzoeksvragen hieruit naar voren komen en of en hoe die kunnen worden meegenomen in het wetenschappelijk en praktisch onderzoek. Ook zal het KIDV een analyse uitvoeren op alle brancheverduurzamingsplannen om terug kerende thema’s te duiden die verder kunnen worden opgepakt. De brancheverduurzamingsplannen worden tevens benut om koplopers te stimuleren extra stappen te zetten bij het verduurzamen van verpakkingen. Andere speerpunten voor 2015:
• Verkennen met welke kennis het KIDV gemeenten kan ondersteunen bij hun bijdrage aan het verduurzamen van de productverpakkingsketen. Bijvoorbeeld op het terrein van duurzaam aanbesteden en inkopen, in de communicatie met burgers en in de interactie met het bedrijfsleven. • Innovatiesessies waarbij via rondetafelgesprekken met vertegenwoordigers van binnen en buiten de verpakkingswereld verder wordt gekeken naar de toekomst van duurzaam verpakken. Dit sluit aan bij de toekomstscenario’s die het KIDV in 2014 ontwikkeld heeft. • Kennisdeling via deelname aan congressen en bijeenkomsten van ketenpartners, via de website van het KIDV (bibliotheek, handreikingen en factsheets en inspirerende voorbeelden) en via het Meldpunt Verpakkingen voor consumenten. In bijlage 1 vindt u een overzicht van de resultaten tot en met 2014. Naast de Verduurzamingsagenda levert het KIDV jaarlijks een jaarrapportage op. Dat gebeurt steeds in de eerste helft van het opvolgende jaar. In deze jaarrapportage staan de opgeleverde resultaten van het voorgaande jaar.
6
1.3 Werkwijze en processen Het KIDV zorgt voor zorgvuldige en transparante werkwijzen en processen rondom kennisvergaring. Om de kwaliteit van de kennisproducten te waarborgen, start het KIDV in 2015 met het certificeren van de werkprocessen, met als doel om in 2015 te worden gecertificeerd op het gebied van procesbeschrijving. Ter illustratie vindt u onderstaand een voorbeeld van de manier waarop het KIDV processen bij kennisvergaring organiseert. Het gaat hier om het proces dat het KIDV volgt bij de begeleiding van de milieueffectanalyse naar de Raamovereenkomst verpakkingen 2013 - 2022. Een dergelijke aanpak dient als basis voor de certificering. Kader 1.1 Voorbeeld organisatie kennisvergaring door KIDV Hieronder wordt een proces beschreven dat als voorbeeld dient voor de te volgen processen door het KIDV. Na een brede uitvraag onder onderzoeksbureaus heeft het KIDV de opdracht voor de uitvoering van het onderzoek verleend aan een consortium van TNO en CE Delft. In de analyse wordt het milieueffect van het totaalpakket van afspraken uit de Raamovereenkomst verpakkingen 2013 - 2022, inclusief het mogelijk afschaffen van het statiegeld op grote PET-flessen, vergeleken met de situatie vóór deze raamovereenkomst, namelijk de situatie in 2012. Hierbij heeft het KIDV een projectteam en een klankbordgroep met vertegenwoordigers van betrokken partijen geformeerd. In de klankbordgroep zitten vertegenwoordigers van de betrokken partijen, waaronder ook milieuorganisaties. De klankbordgroep komt in elk geval driemaal bij elkaar tijdens het traject. Verder wordt vanuit een meer wetenschappelijke hoek een second opinion gegeven op het gehele proces zoals de methodiek, de input en de resultaten van de LCA’s (Life Cycle Analyses). De bevindingen uit de analyse worden in het voorjaar van 2015 voorgelegd aan de Raad van Advies van het KIDV. Hierin zitten vertegenwoordigers namens de wetenschap, het verpakkende bedrijfsleven, natuur- en milieuorganisaties, afval bedrijven, maatschappelijke organisaties en de rijksoverheid. Vervolgens worden de onderzoeksuitkomsten, inclusief de bevindingen van de Raad van Advies, door het KIDV-bestuur aangeboden aan de staatssecretaris. Het bestuur van het KIDV bestaat uit vertegenwoordigers van gemeenten, het verpakkende bedrijfsleven en het Rijk. Met deze werkwijze waarborgt het KIDV een transparante en voor iedereen navolgbare uitvoering van de milieueffectanalyse. Ten slotte wordt de analyse door het KIDV-bestuur aangeboden aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. Met deze werkwijze waarborgt het KIDV een transparante en voor iedereen navolgbare uitvoering van de milieueffectanalyse.
1.4 Proces Verduurzamingsagenda De Verduurzamingsagenda is een groeidocument en wordt met input van ketenpartijen aangevuld met nieuwe activiteiten. Het bestuur van het KIDV bepaalt welke activiteiten worden opgepakt. De Verduurzamingsagenda wordt jaarlijks bijgewerkt en is te vinden op de website www.kidv.nl. Deze ‘Verduurzamingsagenda verpakkingen - KIDV jaarprogramma 2015’ is inmiddels de derde versie en bevat een aantal aanpassingen ten opzichte van de vorige Verduurzamingsagenda: • De groepen van activiteiten zijn iets anders ingedeeld, zodat in één overzicht duidelijk is wat de kernactiviteiten van het KIDV zijn. • Per kernactiviteit worden de doelstelling(en) voor 2018 en de te behalen mijlpalen tot en met 2018 beschreven. • Deze Verduurzamingagenda bevat geen uitgebreide toelichting per project. Indien er resultaten op tussenresultaten per project beschikbaar zijn, worden deze gepubliceerd op de website www.kidv.nl.
7
2. Verduurzamingsplannen 2.1 Brancheverduurzamingsplannen Doelstelling 2018 In de Raamovereenkomst verpakkingen 2013 - 2022 is afgesproken dat branches stappen zetten in de verduurzaming van de product-verpakkingsketen. Het bedrijfsleven draagt bij aan een sterkere circulaire economie door de hoogst haalbare doelen per branche voor duurzaam verpakken in 2018 en 2022 te realiseren7. Deze brancheverduurzamingsplannen bevatten hoogst haalbare doelen voor 2018 en worden ontwikkeld aan de hand van product-verpakkingscombinaties waar naar verwachting veel milieuwinst valt te behalen. Een onafhankelijke commissie, bestaande uit vier wetenschappers van vier verschillende universiteiten, toetst onder regie van het KIDV de hoogst haalbare doelen. Op basis van de toetsing door de commissie stelt het KIDV-bestuur per branche de hoogst haalbare doelen vast en biedt deze aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. De staatssecretaris kan met deze vastgestelde doelen beleid vormen. Vanaf 2017 worden er opnieuw branche verduurzamingsplannen en hoogst haalbare doelen op- en vastgesteld voor de periode 2018 - 2022. De brancheverduurzamingsplannen met de hoogst haalbare doelen worden naar verwachting in de eerste helft van 2015 grotendeels opgeleverd. De staatssecretaris heeft aan de Tweede Kamer toegezegd hierover voor de zomer van 2015 te rapporteren. In de Raamovereenkomst verpakkingen 2013 - 2022 is opgenomen dat in de Verduurzamingsagenda concrete en afrekenbare doelen zijn opgenomen met als uitgangspunt de hoogst haalbare doelen. Deze doelen worden conform de motie van de Tweede Kamerleden Van Veldhoven en Cegerek8 medio 2015 geëxpliciteerd met het toetsen van de branche verduurzamingsplannen en het vaststellen van de hoogst haalbare doelen. Mijlpalen
• Het KIDV ondersteunt de brancheorganisaties via een methodiek en een tool9 bij het opstellen van hoogst haalbare doelen. • Toetsing van de door branches aangeleverde verduurzamingsplannen en hoogst haalbare doelen per branche door een toetsingscommissie met vier wetenschappers van vier verschillende universiteiten, te weten de Universiteit van Utrecht, de TU Delft, TU Twente en WUR. De toetsingscommissie wordt ondersteund door verpakkingskundigen. • Op basis van de toetsing door de commissie stelt het KIDV-bestuur per branche de hoogst haalbare doelen vast en biedt deze aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. De staatssecretaris kan met deze vastgestelde doelen beleid vormen. In 2015 rapporteert het KIDV aan de staatssecretaris over de voortgang van de realisatie van de hoogst haalbare doelen, op basis van de monitoringsinformatie die door branches wordt geleverd. Zie bijlage 2 voor de planning van de brancheverduurzamingsplannen. • In 2015 stelt het KIDV op verzoek van de staatssecretaris voor die branches die geen plan inleveren de hoogst haalbare doelen vast.
7
8
Zie bijlage 2 voor een definitie van hoogst haalbare doelen.
8
Tweede Kamer 9 december 2014 motie met nummer 173. 9 De methodiek en tool zijn in 2013 en 2014 ontwikkeld.
2.2 Materiaalverduurzamingsplannen Doelstelling 2018
In de Raamovereenkomst verpakkingen 2013 - 2022 is afgesproken dat materiaalorganisaties stappen zetten in de verduurzaming van de product-verpakkingsketen. Bij materiaalorganisaties en bedrijven is veel kennis aanwezig die kan worden ingezet voor de verduurzaming van de product-verpakkingsketen. De materiaalverduurzamingsplannen verkennen waar in de materiaalketen veel milieuwinst kan worden behaald. Daarnaast komen er vanuit de brancheverduurzamingsplannen naar verwachting thema´s naar voren, die in een materiaalverduurzamingsplan meegenomen kunnen worden en andersom kan er vanuit de materiaalverduurzamingsplannen input worden geleverd voor de brancheverduurzamingsplannen. Mijlpalen
• Materiaalorganisaties zijn zelf aan zet voor het opstellen en realiseren van materiaalverduurzamingsplannen. Het KIDV ondersteunt materiaalorganisaties via methodieken en tools bij het opstellen van deze materiaalverduurzamingsplannen. Relevante vraagstukken uit de brancheverduurzamingsplannen dienen als input voor de materiaalverduurzamingsplannen. In de periode 2015 tot en met 2018 ondersteunt het KIDV de materiaalorganisaties bij het opstellen van materiaalverduurzamingsplannen voor: o kunststof; o metaal; o papier en o andere verpakkingsmaterialen zoals glas en hout. • In samenwerking met de materiaalorganisaties wordt in 2015 een format ontwikkeld voor een materiaalverduurzamingsplan van één materiaal dat breder toepasbaar is bij het opstellen van de materiaalverduurzamingsplannen voor de andere materialen.
9
3. Onderzoeken Doelstelling 2018
De praktische en wetenschappelijke kennis over de mogelijkheden tot structurele vermindering van de milieudruk van de product-verpakkingsketen is in 2018 verbreed en verdiept. Door thematische verbreding en verdieping wordt kennis gegenereerd om de transitie naar een circulaire economie voor de verpakkingsketen te stimuleren. Het wetenschappelijk onderzoeksprogramma dient bruikbare kennis op te leveren voor meer praktijkgerichte onderzoeken, dan wel voor bedrijven en gemeenten zelf. Het vernieuwende van het wetenschappelijk en praktisch onderzoek is dat de focus is gericht op het genereren van kennis in de gehele product-verpakkingsketen. In het wetenschappelijk onderzoeksprogramma worden ook de meer fundamentele vragen meegenomen die voortvloeien uit de brancheverduurzamingsplannen. Mijlpalen wetenschappelijk onderzoek
In de periode 2015 tot en met 2018 - 2019 voert het KIDV in samenwerking met universiteiten (Twente, Groningen, Delft, Wageningen, en kennisinstituut TNO), wetenschappelijke onderzoeken uit. Dit onderzoek richt zich op de onderwerpen duurzaam verpakkingsontwerp, herwinning van kunststof, de efficiëntie en effectiviteit van inzameling en recycling, en milieueffecten. Deze onderzoeken leiden tot circa twintig publicaties in wetenschappelijke tijdschriften. Binnen het programma is circa 25% ruimte om actuele vraagstukken voor wetenschappelijk onderzoek op te nemen; de agenda van het wetenschappelijk onderzoeksprogramma wordt daarmee jaarlijks geactualiseerd. Mijlpalen wetenschappelijk onderzoek - korte termijn: • In het laatste kwartaal van 2014 is voor enkele onderzoeken voorwerk verricht, waar onder literatuuronderzoek. • In het eerste kwartaal van 2015 starten: o Werkpakket 1: Voorbereiding milieu-analyse, het ontwikkelen van milieudrukindicatoren. o Werkpakket 2: Consumentenonderzoek in relatie tot het ontwerp van verpakkingen o Werkpakket 3: Analyse Inzameling/Herwinning van gebruikte verpakkingen. o Werkpakket 4: Analyse Kunststofketens. • In het programma worden vier assistenten in opleiding (Aio’s), drie senior-onderzoekers en een onderzoeker aangesteld, die tussen november 2014 en maart 2015 met hun werkzaamheden starten. • De formele start van het wetenschappelijk onderzoek vindt plaats op de kick-off bijeenkomst op 26 - 28 januari 2015. • Vanaf 2015 worden jaarlijks minimaal twee bijeenkomsten per jaar georganiseerd met alle deelnemende onderzoekers. Tijdens deze bijeenkomsten worden inzichten gedeeld en tussenresultaten besproken. Dit gebeurt om kruisbestuiving en kennisdeling te stimuleren. De eerste tussenresultaten zijn medio eind 2015 bekend. Mijlpalen praktisch onderzoek
In de periode 2015 tot en met 2018 worden minimaal vier projecten uitgevoerd in samenwerking met hogescholen die leiden tot relevante kennis voor stakeholders in de product-verpakkingsketen. Dit betreft het zoeken van antwoorden op kennis vragen in de brancheverduurzamingsplannen. aast het wetenschappelijk onderzoeksprogramma, is het vergaren en verspreiden van praktische kennis van grote waarde N voor bedrijven en gemeenten. Het startpunt zijn de kennisvragen die in de praktijk naar voren komen via de branche verduurzamingsplannen. Hogescholen zijn daarbij de aangewezen partner. In 2015 start het KIDV met twee activiteiten in samenwerking met hogescholen.
10
4. Projecten Doelstelling 2018
Het KIDV voert projecten uit die de tot doel hebben de verduurzaming van de product-verpakkingsketen te verbeteren. Daarmee dragen de projecten bij aan de realisatie van hoogst haalbare doelen en aan een circulaire economie. De projecten genereren praktisch toepasbare kennis die in Nederland breder bruikbaar is. Mijlpalen
Het KIDV signaleert nieuwe relevante ontwikkelingen, onder andere op basis van de brancheverduurzamingsplannen en het wetenschappelijk onderzoeksprogramma. Deze ontwikkelingen kunnen zowel door het KIDV, als door andere stakeholders worden vertaald naar concrete projecten. In de periode 2015 tot en met 2018 voert het KIDV gemiddeld twee onderzoeken of analyses per jaar uit. • In 2014 - 2015 begeleidt het KIDV de analyse die de milieueffecten van de Raamovereenkomst verpakkingen 2013 - 2022 in kaart brengt. • Voor gemeenten wordt in de eerste helft van 2015 een plan van aanpak opgesteld, waarnaar een pijler hiervoor wordt ingericht. • In 2015 vindt follow up plaats van de scenarioverkenning en beleidsopties 2040. Dit gebeurt door één of meerdere werksessies, zoals over het onderwerp systeeminnovatie duurzaam verpakken. • In 2015 wordt verkend wat de ambitie is voor de verduurzaming van de product-verpakkingsketen en de rol van gemeenten hierin, samen met een inventarisatie van projecten die daaraan kunnen bijdragen. • In 2015 wordt een project gestart om (overheids-)organisaties te ondersteunen bij de inkoop van duurzame verpakkingen. Waar mogelijk wordt aangesloten bij andere relevante initiatieven van de overheid om als inkoper/consument duurzaam in te kopen van zowel het Rijk als van gemeenten. • In 2015 sluit het KIDV aan bij ‘VANG huishoudelijk afval’ van het ministerie van Infrastructuur en Milieu.
11
5. Communicatie 5.1 Meldpunt verpakkingen Doelstelling 2018
In 2018 is het Meldpunt Verpakkingen de vraagbaak voor consumenten als het gaat om duurzaam verpakken. Consumenten weten het Meldpunt Verpakkingen goed te vinden als zij meldingen willen doen over verpakkingen die in hun ogen onvoldoende milieuvriendelijk zijn. Tevens kunnen zij suggesties en ideeën geven om de milieuvriendelijkheid van verpakkingen te vergroten. Het KIDV geeft (opvallende) vragen en meldingen van consumenten mee als input aan zowel branches bij het opstellen van hun brancheverduurzamingsplannen, als aan de toetsingscommissie die de hoogst haalbare doelen toetst. De vragen en meldingen worden door het KIDV ook benut voor het wetenschappelijk en praktisch onderzoek en voor de Verduurzamingsagenda. Mijlpalen
De website van het Meldpunt bevat een goed gevulde basis van uiteenlopende veelgestelde vragen op het gebied van verpakkingen, milieu en duurzaamheid. Consumentenmeldingen over de verpakkingen van specifieke producten geeft het Meldpunt Verpakkingen door aan de bedrijven die deze producten op de markt brengen. Deze bedrijven geven een reactie op de meldingen. Het Meldpunt Verpakkingen en het KIDV bekijken deze reacties. Daarbij gaan ze na of de bedrijven onderbouwde reacties geven, ook op basis van de geldende regelgeving. Als dit niet of onvoldoende het geval is, vraagt het Meldpunt Verpakkingen de bedrijven om verduidelijking. Als bedrijven die niet (kunnen) geven, plaatst het Meldpunt Verpakkingen op de website een reactie bij het antwoord van de bedrijven. Hierbij wijst het Meldpunt Verpakkingen de consument op de mogelijkheid hun melding door te geven aan de Inspectie Leefomgeving en het Transport (ILT). Dit is de instantie die op basis van wetgeving kan toetsen of iets een duurzame verpakking is en handhavend kan optreden. Algemene vragen over de milieuvriendelijkheid van verpakkingen beantwoordt het Meldpunt Verpakkingen zelf. Als het gaat om ingewikkelde vragen die het Meldpunt Verpakkingen niet zelf kan beantwoorden, schakelt het meldpunt daarbij de hulp in van brancheorganisaties, materiaalorganisaties en/of wetenschappers. • Meldingen en vragen van consumenten die bij het Meldpunt Verpakkingen binnenkomen, geeft het KIDV als input aan branches zodat zij dit ook kunnen benutten bij het opstellen van brancheverduurzamingsplannen met hoogst haalbare doelen. De meldingen en vragen van consumenten worden ook gebruikt bij het toetsen van de hoogst haalbare doelen in de brancheverduurzamingsplannen door de toetsingscommissie. • In 2015 wordt gewerkt aan het vergroten van de bekendheid van het Meldpunt Verpakkingen bij consumenten via een online campagne om potentiële gebruikers te attenderen op de hernieuwde website van het Meldpunt Verpakkingen. • In 2015 tot en met 2018 wordt de communicatieaanpak ook gericht op bedrijven, gemeenten, afvalbedrijven en recyclers om het Meldpunt Verpakkingen ook via hun kanalen breder onder de aandacht van consumenten te brengen. • In 2015 tot en met 2018 worden publicitaire kansen in online en offline landelijke, regionale en vakmedia actief benut om het Meldpunt Verpakkingen breder onder de aandacht te brengen. Samen met ngo´s wordt gewerkt aan het vergroten van de bekendheid van het Meldpunt Verpakkingen. • In 2015 wordt onderzocht wat de mogelijkheden zijn om social media actief in te zetten rond het Meldpunt Verpakkingen. Dat aandeel wordt verder uitgebouwd, mits de benodigde capaciteit en het benodigde budget dat toestaan. • Vanaf 2015 worden bedrijven die meldingen van consumenten krijgen via het Meldpunt Verpakkingen ook gevraagd naar hun bekendheid met de Raamovereenkomst verpakkingen 2013 - 2022 en met de Essentiële Eisen. Indien nodig geeft het KIDV deze bedrijven aanvullende informatie. • In 2015 wordt met het programma Duurzaam Doen van het ministerie van Infrastructuur en Milieu bekeken of en hoe de samenwerking tussen het Meldpunt Verpakkingen en het Duurzaam Doen verder gestalte kan krijgen.
12
5.2 Kennisdeling Doelstelling 2018
Door kennisdeling met betrokken ketenpartners bevordert het KIDV dat deze partijen stappen kunnen nemen in de verduurzaming van de product verpakkingsketen. De activiteiten sluiten aan bij de brancheverduurzamingsplannen, wetenschappelijk onderzoek, de projecten en andere relevante onderwerpen voor de verduurzaming van verpakkingen. Mijlpalen
In de periode 2013 tot en met 2018 werkt het KIDV aan kennisdeling over duurzaam verpakken via de eigen website. • De bibliotheek op de website wordt jaarlijks aangevuld met relevante publicaties en artikelen over het onderwerp duurzaam verpakken. • Instrumenten, zoals de Weggooiwijzer en factsheets op de website van het KIDV worden jaarlijks aangevuld met nieuwe instrumenten en factsheets. • Inspirerende voorbeelden op de website van het KIDV worden jaarlijks aangevuld met nieuwe voorbeelden en quick wins. In de periode 2013 tot en met 2018 werkt het KIDV via bijeenkomsten met ketenpartijen aan kennisdeling door: • Het organiseren van minimaal vijf KIDV-Verdiepingsbijeenkomsten per jaar, waaraan alle doelgroepen kosteloos kunnen deelnemen. Het KIDV maakt verslagen van deze bijeenkomsten en verspreidt deze breed onder haar relatienetwerk. • Het organiseren van minimaal zes ronde tafel-bijeenkomsten waaraan specifieke doelgroepen kunnen deelnemen. • Op uitnodiging neemt het KIDV actief deel aan bijeenkomsten van ketenpartijen. Bijvoorbeeld door het geven van presentaties en/of deelname aan discussies. In de periode 2013 tot en met 2018 werkt het KIDV aan kennisdeling via digitale nieuwsbrieven en publicaties en door bijdragen aan publicaties van derden. • Het KIDV geeft minimaal vier keer per jaar een digitale nieuwsbrief voor haar relaties uit. • Het KIDV verzorgt meerdere malen per jaar publicaties en bijdragen over haar projecten in nieuwsbrieven en andere uitingen van ketenpartijen. In de periode 2013 tot en met 2018 deelt het KIDV kennis via publiciteit rond zijn projecten in offline en online landelijke, regionale en vak media. • Kennis wordt gedeeld via nieuws- en persberichten, persconferenties en interviews rond afgeronde projecten. • Dat gebeurt ook op basis van (interview)verzoeken van media naar aanleiding van de actualiteit op het gebied van duurzaam verpakken. • Verder wordt actief naar publicitaire kansen gezocht om (het werk van) het KIDV onder de aandacht te brengen van professionals en publiek. • Het KIDV onderzoekt de mogelijkheden om social media een groter aandeel te geven in zijn publiciteitsaanpak en bouwt dat aandeel verder uit, mits de benodigde capaciteit en het benodigde budget dat toestaan.
13
Bijlage 1 - Resultaten tot en met 2014 In de onderstaande figuur is weergegeven welke activiteiten het KIDV inmiddels heeft afgerond en hoever het KIDV is gevorderd met activiteiten zoals die zijn beschreven in de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 - 2022.
Afgerond
Nog af te ronden/continu
Verduurzamingagenda • VDA versie 1 en 2
Verduurzamingagenda • Jaarlijkse verduurzamingsagenda.
Wetenschappelijk onderzoeksprogramma • Aanpak wetenschappelijk onderzoeksprogramma.
Verduurzamingsplannen • Toetsen brancheverduurzamingsplannen, inclusief hoogst haalbare doelen en kwalitatief monitoren voortgang plannen. • Ontwikkelen format materiaalverduurzamingsplannen.
Projecten • Methodiek en webtool BVD-plannen. • Pilot ‘Mag het een tasje minder zijn?’ • Materiaalstudie draagtassen. • Pilot inzameling drankenkartons & aanvullende analyse. • Weggooiwijzer. • Advies Basisdocument monitoring Verpakkingen. • Uitzonderingen PVC-lijst. Kennisdeling • Kidv.nl en kennisbank. • Factsheets en inspirerende voorbeelden. • Oprichting Meldpunt Verpakkingen. • Bijeenkomsten met gemeenten. • Toekomstbeeld Duurzaam Verpakken 2040 & beleidsopties. • KIDV-congres 2014.
14
Wetenschappelijk onderzoeksprogramma • Wetenschappelijk onderzoeksprogramma (4 jaar). Projecten • Quickscan winkelkanalen • Begeleiding Milieu-effectanalyse Raamovereenkomst Verpakkingen. Communicatie • Meldpunt Verpakkingen. • KIDV op de kaart: uitvoering externe communicatie KIDV. Kennisdeling, continu: • Kidv.nl & kennisbank. • Nieuwsbrieven. • Verdiepingsbijeenkomsten. • Bijdragen KIDV aan bijeenkomsten en congressen ketenpartners.
Bijlage 2 - Brancheverduurzamingsplannen B.2.1 Definitie hoogst haalbare doelen Hoogst haalbare doelen, zoals bedoeld in de Raamovereenkomst verpakkingen 2013 - 2022, zijn verduurzamingsdoelen voor een verpakking, al dan niet in combinatie met een product, of voor een verpakkingstype. Deze doelen zijn ambitieus en realistisch en gebaseerd op de huidige situatie in een bepaalde branche. De doelen zijn zo geformuleerd dat zij bijdragen aan het verduurzamen van de betreffende verpakkingsketen. Naast SMART11 geformuleerde doelen met als einddatum 2018 (en in 2018 voor 2022), is een doorkijk naar de langere termijn tevens wenselijk.
B.2.2 Planning Jaar Activiteit
2013
2014
2015
Q1 Q2 Q3 Q4
Q1 Q2 Q3 Q4
Q1 Q2 Q3 Q4
2016
2017
2018
Ontwikkelen methodiek en tool door KIDV Opstellen brancheverduur zamingsplannen door branches met ondersteuning door KPMG (vanaf eind Q2 2014) 1e concept brancheverduur zamingsplannen binnen bij KIDV Toetsing van de brancheverduur zamingsplannen door toetsingscommissie Implementatie van de branche verduurzamingsplannen en monitoring hiervan in de respectievelijke branches
11
Specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden.
15
