Verdieping: Positie van het slachtoffer Korte omschrijving werkvorm: In de afgelopen jaren is de positie van het slachtoffer in het strafrecht almaar versterkt, maar in de huidige wetgeving is er geen spreekrecht voor ouders van minderjarige slachtoffers. Het kabinet heeft inmiddels een voorstel gedaan om dit te veranderen. Dit voorstel moet nog in de Tweede Kamer worden besproken, maar er lijkt een meerderheid voor te zijn. Bijzonder is dat de rechter besloten heeft vooruit te lopen op de wet. In deze werkvorm lezen de leerlingen het nieuwsbericht van de Rijksoverheid over de uitbreiding van het spreekrecht en twee nieuwsberichten over het spreekrecht voor de ouders in de Amsterdamse zedenzaak. De leerlingen moeten een aantal verdiepingsvragen over deze teksten beantwoorden en een mening vormen over de handelswijze van de rechter. Leerdoel: De leerlingen leren meer over de (veranderende) positie van het slachtoffer in het strafrecht en over de verhouding tussen de wetgevende en de rechterlijke macht. Bronnen: Artikel: Teeven stuurt wetsvoorstel uitbreiding spreekrecht naar Tweede Kamer Url: http://www.rijksoverheid.nl/regering/het-kabinet/bewindspersonen/fredteeven/nieuws/2012/02/15/teeven-stuurt-wetsvoorstel-uitbreiding-spreekrecht-slachtoffersnaar-kamer.html Bronvermelding: Rijksoverheid, 15-02-2012 Artikel: Ouder mag spreken in zedenzaak Url: http://nos.nl/artikel/322622-ouder-mag-spreken-in-zedenzaak.html Bronvermelding: NOS, 15-12-2011 Artikel: Behoud spreekrecht in zedenzaak Url: http://nos.nl/artikel/350680-behoud-spreekrecht-in-zedenzaak.html Bronvermelding: NOS, 12-03-2012 Duur: ca. 30 minuten Handleiding: 1. U print zowel de opdracht als de twee bronnen op de volgende pagina’s voor uw leerlingen uit. 2. U geeft iedere leerling vervolgens de opdracht en de bronnen. Leg de leerlingen kort uit wat de bedoeling is en hoeveel tijd ze hebben. 3. De leerlingen gaan de vragen op het werkblad beantwoorden. 4. Klassikaal bespreekt u de antwoorden. Hierbij kunt u het antwoordmodel op pagina 6 gebruiken. Let op: Op het moment dat deze werkvorm is gemaakt, was het wetsvoorstel nog niet besproken in de Tweede Kamer. U kunt eenvoudig opzoeken of dit wetsvoorstel inmiddels al een fase verder is. Klik hiervoor op de volgende link: “wetsvoorstel nadere voorzieningen voor het slachtoffer”. Onderwijskrant Actueel: Amsterdamse zedenzaak
Werkblad: Positie van het slachtoffer Lees bron 1. 1. Staatssecretaris Teeven wil het spreekrecht van slachtoffers en nabestaanden uitbreiden. Waarom? …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …….…………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. In de Amsterdamse zedenzaak zijn de slachtoffers minderjarig. Wat zegt dit wetsvoorstel over minderjarige slachtoffers? …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …….…………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. Het wetsvoorstel van staatssecretaris Teeven is nog geen wet. Het wetsvoorstel kan pas een wet worden als de …………………………………….. en de …………………………………… met het wetsvoorstel hebben ingestemd. Lees bron 2. 4. Wat heeft de Amsterdamse rechtbank op 15 december 2011 bepaald? …………………………………………………………………………………………………………………………………………... 5. Waarom is het bijzonder dat de Amsterdamse rechtbank dit bepaald heeft? …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. Eén van de advocaten noemt het besluit van de Amsterdamse rechtbank “tricky en gevaarlijk”. Wat denk je dat de advocaat met deze uitspraak bedoelt? ………………………………………………………………………………………………………………………………………....... .................................................................................................................................................. Lees bron 3. 7. Wat hebben de advocaten van de verdachte gevraagd aan de rechtbank? …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 8. De rechtbank heeft niet ingestemd met de vraag van de advocaten. De rechtbank noemt hiervoor twee redenen. Welke zijn dat? a. ……………………………………………………………………………………………………………………………………… b. ……………………………………………………………………………………………………………………………………... Meningsvragen 9. Wat vind jij ervan dat de rechter in deze zaak vooruitloopt op de wet? …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 10. Hoe vind je het als de rechter bij andere zaken vooruitloopt op de wet? …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Onderwijskrant Actueel: Amsterdamse zedenzaak
Bron 1 Teeven stuurt wetsvoorstel uitbreiding spreekrecht slachtoffers naar Kamer Staatssecretaris Teeven heeft vandaag het wetsvoorstel uitbreiding spreekrecht van slachtoffers en nabestaanden in het strafproces bij de Tweede Kamer ingediend. De nieuwe regeling maakt deel uit van het beleid slachtoffers beter te ondersteunen. Spreekrecht kan het slachtoffer helpen bij de verwerking van het misdrijf en de dader confronteren met de gevolgen. Slachtoffers waarderen het spreekrecht. Bij nabestaanden en bij wettelijk vertegenwoordigers van slachtoffers die te jong zijn om zelf te spreken, bestaat behoefte aan verruiming van de huidige regeling. Nu nog mag één nabestaande zijn verhaal op de terechtzitting doen. Dat blijkt in de praktijk te beperkt. Straks krijgen naast de (voormalige) levensgezel van het overleden slachtoffer maximaal drie nabestaanden het recht om op zitting te spreken. Verder krijgen ouders of voogden spreekrecht bij minderjarige slachtoffers die vanwege hun jeugdige leeftijd niet in staat zijn op zitting te vertellen over de gevolgen van het misdrijf. Minderjarige slachtoffers die zelf op zitting kunnen spreken, mogen dat blijven doen. Daar komt geen verandering in. Nieuw is ook dat het spreekrecht uitgeoefend kan worden namens slachtoffers, die als gevolg van het misdrijf fysiek of geestelijk niet in staat zijn het woord te voeren. Slachtoffers of nabestaanden die zelf geen gebruik van hun spreekrecht durven of willen maken, mogen dat straks ook hun raadsman of medewerkers van Slachtofferhulp Nederland laten doen. Bronvermelding: Rijksoverheid, 15-02-2012
Onderwijskrant Actueel: Amsterdamse zedenzaak
Bron 2 Ouder mag spreken in zedenzaak De ouders van de misbruikte kinderen in de Amsterdamse zedenzaak krijgen spreekrecht bij de inhoudelijke behandeling van de zaak. Dat heeft de Amsterdamse rechtbank bepaald. Die loopt daarmee vooruit op een wetswijziging, maar acht dat gezien de impact en het belang van de zaak gerechtvaardigd. De rechtbank besloot verder dat de inhoudelijke behandeling deels achter gesloten deuren zal plaatsvinden. Ook dat was een wens van de ouders. Die waren bang dat bij een breder publiek bekend zal worden wat er precies met hun kind is gebeurd. Het kind zou daar later extra last van kunnen ondervinden. Tricky en gevaarlijk Tjalling van der Goot, één van de advocaten van verdachte Robert M., toonde zich in een reactie niet blij met het spreekrecht voor ouders. Hij noemde het "tricky en gevaarlijk" dat de rechtbank vooruitloopt op toekomstige wetgeving. "Ik vind het op zijn zachtst gezegd opmerkelijk dat toekomstige wetgeving wordt gebruikt om huidige, bestaande wetgeving te interpreteren", aldus de raadsman. Robert M. heeft het misbruik van 83 kinderen bekend. De inhoudelijke behandeling van de zaak begint op 12 maart. Bronvermelding: NOS, 15-12-2011
Onderwijskrant Actueel: Amsterdamse zedenzaak
Bron 3 Behoud spreekrecht in zedenzaak In de Amsterdamse zedenzaak krijgen de ouders van de kinderen die door Robert M. zijn misbruikt toch spreekrecht. Dat heeft de rechter besloten. De advocaten van de verdachte hadden gevraagd het toegekende spreekrecht terug te draaien. Zij vinden dat ook in dit geval niemand anders dan de slachtoffers zelf het woord mag voeren, zoals in de wet staat. Gevolgen misbruik Door de beslissing van de rechtbank krijgen de ouders nu de kans om hun verhaal te doen over het effect van het misbruik op hun kinderen. Ouders en hun heel jonge kinderen vormen in feite een eenheid, luidde de motivatie van de rechtbank. "Als een kind schade lijdt, dan lijden de ouders daar ook schade door." De huidige wet is verouderd; toen die werd gemaakt, werd geen rekening gehouden met zaken als deze. Daarom is de ouders in december spreekrecht toegekend, zegt de rechter. In de zaak worden de dossiers van 67 kinderen behandeld. Bronvermelding: NOS, 12-03-2012
Onderwijskrant Actueel: Amsterdamse zedenzaak
Antwoordmodel Lees bron 1. 1. Staatssecretaris Teeven wil het spreekrecht van slachtoffers en nabestaanden uitbreiden. Waarom? Volgens hem blijkt de huidige regeling in de praktijk te beperkt. Bij nabestaanden en bij wettelijk vertegenwoordigers van slachtoffers die te jong zijn om zelf te spreken, bestaat behoefte aan verruiming van de huidige regeling. 2. In de Amsterdamse zedenzaak zijn de slachtoffers minderjarig. Wat zegt dit wetsvoorstel over minderjarige slachtoffers? Minderjarige slachtoffers die zelf kunnen spreken tijdens de zitting mogen dat doen. Als ze niet in staat zijn om zelf te spreken, dan mag de ouder of de voogd spreken i.p.v. het kind. 3. Het wetsvoorstel van staatssecretaris Teeven is nog geen wet. Het wetsvoorstel kan pas een wet worden als de Tweede Kamer en de Eerste Kamer met het wetsvoorstel hebben ingestemd. Lees bron 2. 4. Wat heeft de Amsterdamse rechtbank op 15 december 2011 bepaald? De rechtbank heeft bepaald dat de ouders van de misbruikte kinderen in de Amsterdamse zedenzaak mogen spreken tijdens de inhoudelijke behandeling van de zaak. 5. Waarom is het bijzonder dat de Amsterdamse rechtbank dit bepaald heeft? Volgens de huidige wet mogen ouders niet spreken tijdens de zitting. 6. Eén van de advocaten noemt het besluit van de Amsterdamse rechtbank “tricky en gevaarlijk”. Wat denk je dat de advocaat met deze uitspraak bedoelt? Dit is een interpretatievraag. Een mogelijk goed antwoord is dat de advocaat het een gevaarlijke ontwikkeling vindt. In Nederland werken wetten niet met terugwerkende kracht. Dit wordt wel gezien als een belangrijk beginsel voor een rechtsstaat. Lees bron 3. 7. Wat hebben de advocaten van de verdachte gevraagd aan de rechtbank? Terugdraaien van het toegekende spreekrecht aan de ouders. 8. De rechtbank heeft niet ingestemd met de vraag van de advocaten. De rechtbank noemt hiervoor twee redenen. Welke zijn dat? a. Ouders en hun heel jonge kinderen vormen in feite een eenheid. b. De wetgever heeft geen rekening gehouden met zaken als deze (en dus is de wet niet van toepassing op deze situatie). Meningsvragen 9. Wat vind jij ervan dat de rechter in deze zaak vooruitloopt op de wet? Over het antwoord op deze vraag kunt u met de leerlingen discussiëren. 10. Hoe vind je het als de rechter bij andere zaken vooruitloopt op de wet? Over het antwoord op deze vraag kunt u met de leerlingen discussiëren. Eventueel kunt u het begrip ‘legaliteitsbeginsel’ bij de discussie betrekken. Is hier sprake van schending van het legaliteitsbeginsel? Of hoort dit bij de ruimte die een rechter heeft om de wet te interpreteren?
Onderwijskrant Actueel: Amsterdamse zedenzaak
