Vensters PO MAGAZINE VOOR HET PRIMAIR ONDERWIJS. februari 2015 nummer 4. EXTRA: transparante raamsticker. Handig katern: zo vult u uw SchoolVenster!

Vensters PO

MAGAZINE VOOR HET PRIMAIR ONDERWIJS februari 2015 • nummer 4

EXTRA: transparante raamsticker

INTERVIEW: Alex Brennink­meijer, ex-­Nationaal Ombudsman

4

Beter contact met ouders

10

Handig katern: zo vult u uw SchoolVenster!

In dit nummer 4

10

20

‘Bouw iets moois’

Beter contact met ouders

‘Gebruik het in je voordeel’

Als Nationaal Ombudsman maakte Alex Brenninkmeijer zich dagelijks sterk voor transparantie. Wat kan het onderwijs van hem leren? Simone Walvisch spreekt met hem.

Niets kan het persoonlijk contact met ouders vervangen, vindt directeur Léon Bolweg van obs Teun de Jager. Echter: ‘De openheid in Vensters heb je nodig voor een goed gesprek.’

Prof. Mirko Noordegraaf over de positieve én negatieve kanten van openheid.

7

14

22

In het kort

Eén site voor po en vo, stijgende bezoekersaantallen en tips van ouders.

8

Nu vullen!

Nu is dé tijd om uw SchoolVenster (verder) te vullen. Gratis werk­ bijeenkomsten helpen u een heel eind op weg.

12

De nieuwste versie van het katern ‘Starten met mijn.vensters.nl’ biedt praktische hulp bij het beheren van uw SchoolVenster. Om te gebruiken en te bewaren.

16

Mag ik dit even ­toelichten?

Met deze tips schrijft ook u heldere en aansprekende teksten bij de feiten en cijfers van uw school.

Nieuw: vergelijken

Ouders kunnen informatie van maximaal vijf scholen naast elkaar zien. Handig bij schoolkeuze!

24

‘Een andere kijk’

Gebruiken, dat ManagementVenster, is het advies van directeur Ad Goossens van de Stichting Openbaar ­Basisonderwijs West-Brabant. Het scheelt tijd en kosten.

In vogelvlucht

Deze ‘praatplaat’ brengt het verhaal van Vensters compact in beeld. ­Handig als u aan ouders of andere betrokkenen wilt uitleggen wat ­Vensters PO is en wat het oplevert.

13

Handig: katern

18

27

Borger op de kaart

Gestimuleerd door hun bestuurder vulden de basisscholen van Stichting OPO Borger-Odoorn in hoog tempo hun SchoolVenster. ‘Het is goed om het verhaal achter de cijfers te vertellen.’

Vooruitblik

Wat staat er de komende zes maanden op de agenda? En wat kunnen scholen daarna verwachten?

Vso staat op de kaart

Ook ouders van leerlingen in het vso kunnen nu kwaliteitsinformatie over het schooltype van hun kinderen vinden op scholenopdekaart.nl.

COLOFON Vensters PO magazine is een uitgave van Stichting Schoolinfo in opdracht van de PO-Raad. Vensters PO magazine verschijnt als de ontwikkeling van het project Vensters PO daartoe aanleiding geeft. Coördinatie vanuit Stichting Schoolinfo: Elselien Blokland, Projectcoördinatie en eindredactie: Suzanne Visser, Perspect Baarn Vormgeving en druk: Practicum, Soest De foto’s in dit magazine zijn gemaakt door Michiel Wijnbergh, met uitzondering van de foto’s op pagina 3, 9, 20 en 27. Met bijzondere dank aan Daltonschool Wereldkidz Mozaïek in Veenendaal, obs Teun de Jager in Schoorl, St. OPO Borger-Odoorn, P.C. Jenaplanschool Zonnewereld in Vleuten en St. Openbaar B ­ asisonderwijs West-Brabant.

© Vensters PO 2015

We beginnen pas! Eind 2013 hebben we de website scholenopdekaart.nl ­gelanceerd. Toen was er van elke school nog beperkte ­informatie op de website te zien en waren er nog beperkte mogelijkheden. De afgelopen periode is de informatie uit­ gebreid met meer indicatoren en zijn er veel nieuwe mogelijkheden gekomen. Bijvoorbeeld speciale rapportages voor managementdoeleinden in het besloten deel, het ManagementVenster. Een belangrijke ontwikkeling vind ik ook dat de scholen voor speciaal onderwijs op de kaart staan en scholen voor voortgezet speciaal onderwijs in Vensters VO zijn opgenomen. Het is goed dat ook zij een beeld kunnen laten zien van hun school en van wat ze bereiken met hun leerlingen. Dat is niet altijd een-op-een te vergelijken met een reguliere school, maar daarmee hoeven ze niet minder trots te zijn op hun resultaten.

De komende tijd vragen we jullie nog dringender om je eigen informatie aan te vullen op scholenopdekaart.nl

De eindsprint van het project Vensters PO is in volle gang. De komende maanden zetten we de laatste puntjes op de i. ­Samen met heel veel mensen uit het veld hebben we het systeem opgezet. Maar dat betekent niet dat we klaar zijn: we staan juist aan het begin van het ­proces om de transparantie van het ­primair onderwijs verder te vergroten. Nu gaat het om het goed vullen en ­gebruiken van Vensters. Dat kunnen wij niet alleen en dat kunt u niet alleen. ­Samen zetten we onze sector beter op de kaart.

Het komende halfjaar gaan we de laatste onderdelen van het project realiseren. Dat betekent dat de laatste indica­ toren op de site komen, er komt een uitbreiding van de ­rapportages in het ManagementVenster en er komt een mogelijkheid om scholen te vergelijken. Deze optie is vooral bedoeld voor ouders die op zoek zijn naar een basisschool of speciale (basis)school voor hun kind. In het deel met scholen voor voortgezet onderwijs is deze vergelijking al mogelijk (nog met uitzondering van de vso-scholen). De PO-Raad pleit voor veel vrijheid en autonomie voor schoolbesturen. Dat is terecht, maar bij autonomie hoort ook verantwoording. Daar is Vensters voor. De komende tijd vragen we jullie - schoolbesturen en scholen - daarom nog dringender om de eigen informatie aan te vullen op ­scholenopdekaart.nl. Veel scholen zijn daar al mee bezig, maar ons doel is dat álle scholen goed en herkenbaar op de kaart staan. Wij kunnen dan ook veel meer reclame maken voor het systeem. We gaan scholenopdekaart.nl dan vanaf mei op alle ‘tafels’ promoten. Het is voor ouderschappen: een b ­ elangrijke informatiebron, maar ook voor o ­ verheden, zowel landelijk als lokaal. Ik ben er trots op dat het in korte tijd is gelukt dat de ­scholen van onze sector zichzelf genuanceerd en duidelijk kunnen presenteren. Laten we samen verder bouwen aan de transparantie van onze sector en aan het slagen van scholenopdekaart.nl. Rinda den Besten, voorzitter PO-Raad 3

VENSTERS PO GOED MONITOREN OP ONGEWENSTE EFFECTEN

’Zet cijfers in perspectief’

Als er íemand verstand heeft van ­transparantie is dat Alex Brenninkmeijer, hoogleraar in Utrecht en tot vorig jaar ­Nationale Ombudsman. Wat kan het ­onderwijs van hem leren? Simone Walvisch, vice-voorzitter van de PO-Raad, nodigde Brenninkmeijer uit voor een tweegesprek over transparantie, en vroeg hem naar de ­mogelijkheden en vooral ook naar de ­aandachtspunten. Tekst: Rob Voorwinden

4

Walvisch: “Met Vensters PO hebben we v ­ erschillende doelen. Enerzijds willen besturen en scholen in het primair onderwijs transparant zijn over het onderwijs dat zij bieden, en anderzijds willen ze van elkaar leren. Scholen kunnen zich in Vensters laten zien aan de ouders in hun directe om­geving. Gezamenlijk hebben we als sector een maatschappelijke opdracht en werken we met publiek geld. Het is goed om aan de buitenwereld inzichtelijk te maken hoe wij dat besteden om goed onderwijs voor elke leerling te realiseren. Zijn wij in het onderwijs op de goede weg? En zijn er grenzen aan transparantie?”

Walvisch: “Dat laatste lijkt voor het onderwijs geen haalbare kaart meer.”

Brenninkmeijer: “Vensters PO bevat hele nuttige informatie over scholen. Maar er zijn ook gegevens waar je je vraag­ tekens bij kunt zetten, zoals de gemiddelde eindresultaten. Want zeggen die scores nu echt iets over de kwaliteit van een school? Ik was zelf bijvoorbeeld een heel kwakkelende leerling; ik haalde lage cijfers en kreeg dus een laag advies - dat mijn vader overigens verbrand heeft. En later heb ik het toch nog geschopt tot hoogleraar. In hoeverre kun je een school afrekenen op de soms grillige scores van ­leer­lingen?”

‘Openheid zou perverse effecten

Walvisch: “Dat vragen wij ons dus ook wel eens af. Onze leden hebben bijna unaniem ingestemd om ook de eind­ resultaten in Vensters PO op te nemen, omdat we niets te verbergen hebben. Maar wat je daaruit kunt aflezen, is ­beperkt. Daarmee wordt alleen het eindniveau van een school gemeten, zonder rekening te houden met het niveau waarop de leerlingen zijn gestart. Zo’n score zegt dus niets over de bijdrage die een school heeft geleverd aan de ontwikkeling van kinderen. Bovendien is er veel meer relevante en interessante informatie om de kwaliteit van het onderwijs in beeld te brengen. Maar aan de hand van alleen de scores op de eindtoets stellen de media wel rankings op.”

‘In de private sector is de kassa ­allesbepalend, in de publieke sector niet’ Brenninkmeijer: “Dat doet mij denken aan een ranking die er eens is opgesteld van rechtbanken. Dat bleek ook een ingewikkelde kwestie te zijn: je kunt een rechtbank uit ­Assen niet vergelijken met een rechtbank uit Amsterdam.” Walvisch: “Amsterdam heeft Holleeder.” Brenninkmeijer: “Dat is één: een provincierechtbank in ­Assen heeft inderdaad kleinere zaken. Bovendien, wat is beter: een rechter die lang doet om tot een doorwrochte uitspraak te komen, of een rechter die snel maar warrig werk levert? Die ranking hebben we destijds niet openbaar gemaakt. Die is alleen intern gebruikt, als discussie-­ instrument voor kwaliteitsverbetering.”

Brenninkmeijer: “Nee, en de vraag is of je het zou moeten willen. In de private sector is de kassa allesbepalend, in de publieke sector niet - en gelukkig maar. Maar dan heb je dus een ander terugkoppelingsmechanisme nodig. Dan moet je transparant zijn, dat is de tijdgeest. Het paterna­­­ listische ‘U moet ons maar vertrouwen’ werkt niet meer: de samenleving is geëmancipeerd en wil openheid.”

kunnen hebben’ Walvisch: “Maar hoe kun je dan de negatieve e ­ ffecten van die transparantie, zoals ongefun­deerde rankings, voorkomen?” Brenninkmeijer: “Je moet heel goed gaan monitoren of die negatieve effecten zich voordoen. Openheid zou inderdaad perverse effecten kunnen hebben. B ­ ijvoorbeeld dat scholen leerlingen aan de poort gaan s­ electeren om aan het einde van de rit, in groep 8, hogere eindresultaten te behalen. Ik zeg niet dat het gaat gebeuren, maar het kan. En dat is dan geen transparantie meer, maar een lelijke concurrentiestrijd. Verder moet je scholen zoveel mogelijk ruimte geven om andere informatie in Vensters in te voeren, zodat ze de ­eindresultaten in perspectief kunnen zetten.” Walvisch: “Dat is inderdaad wat we doen. De uitdaging van Vensters is om een breed beeld neer te zetten van een school, zonder afgerekend te worden op afzonderlijke aspecten die moeilijk vergelijkbaar zijn. Dat geldt trouwens ook voor klachten die over scholen worden ingediend. ­Zouden we het aantal klachten openbaar moeten maken? Want de ene klacht is ernstiger dan de andere, en in ­bepaalde kringen wordt meer geklaagd dan in andere. Dus wat zegt het aantal klachten dan?” Brenninkmeijer: “Dat laatste herken ik absoluut. Toen ik nog Nationale Ombudsman was, had ik een vrij goed beeld van de verschillende politiekorpsen. En ik wist dat er over sommige korpsen heel weinig werd geklaagd, omdat het in­dienen van klachten daar werd ontmoedigd. Mijn uitgangspunt was dat als er over een bepaalde organisatie helemaal geen klachten waren, er waarschijnlijk iets niet klopte. En andersom geldt vaak dat organisaties die hun klachten­ procedure goed op orde hebben, verder ook in orde zijn. Want klachten zijn dé manier om je organisatie te verbeteren. Denk aan de nogal platte, maar wel ware uitspraak dat een klacht een gratis advies is. Het aantal klachten zegt dus niet zoveel. Als je er al iets mee zou willen, zou het moeten gaan om de procedure of de waardering die je van de k ­ lanten krijgt.”

5

Walvisch: “Leerlingtevredenheid en ouder­tevredenheid maken ook onderdeel uit van V ­ ensters. Dat vinden we belangrijk. Maar de eenzijdige nadruk op verantwoording verwordt gemakkelijk tot wantrouwen, en dat vinden we gevaarlijk. Dan komen de ouders tegenover de school te staan. En wij zien ouders juist als pedago­gische partners, en niet zozeer als klant. Hoe moeten we daarmee omgaan?” Brenninkmeijer: “Ouders en school hebben een lots­ver­ bondenheid. Het wordt heel vervelend als dat een een­ zijdige relatie wordt, waarin de ene partij alleen moet ­presteren en de ander alleen maar kan eisen. Het enige dat ik kan zeggen is: laat scholen zoveel mogelijk toe­ lichting geven op de gegevens die in Vensters staan. Dan kun je daarover met ouders in gesprek gaan, en blijf je niet hangen in eisen over scores die omhoog of omlaag zouden ­moeten.” Walvisch: “Wat mij ook bezig houdt, is de vraag of transparantie de professionele autonomie van de ­leerkracht kan aantasten. In hoeverre kun je verwachten dat een leerkracht alles v­ erantwoordt?” Brenninkmeijer: “Al die verantwoording leidt er inderdaad toe dat leraren veel administratie moeten bijhouden, en dat verhoogt niet direct de kwaliteit van hun onderwijs. Dat is echt een drama. Daarmee belast je mensen te zwaar, en schrik je goede mensen af. Je moet als leerkracht tenslotte ook onbevangen je werk kunnen doen. Ook dat punt zou ik scherp in de gaten houden: Vensters moet de regeldruk voor leraren niet nog verder verhogen.”

‘Je hebt de bouwstenen, bouw er nu iets moois van’ Walvisch: “Uw belangrijkste boodschap is dus: ­monitoring. We moeten kijken of Vensters PO ongewenste effecten met zich meebrengt. En ingrijpen als dat het geval blijkt te zijn.” Brenninkmeijer: “Precies, dat is het. Ga niet uit van de ­statische benadering, ‘iets ís’, maar van de dynamische: ‘iets wórdt’. Die monitoring moet erop gericht zijn om ­Vensters PO zodanig te ontwikkelen dat het bruikbaar is voor ouders, scholen en leerkrachten, en dat het een eerlijk beeld van de school geeft. In het begin zul je door koud­ watervrees heen moeten en zul je ook moeten incasseren. Dat hoort erbij. Je hebt de bouwstenen, bouw er nu iets moois van.”

6

In het kort Bezoek scholenopdekaart.nl stijgt explosief

Ouders enthousiast over ­Vensters

Sinds augustus is het bezoekersaantal van scholenopdekaart.nl gestegen van bijna 8000 naar ruim 45.000 ­bezoeken per maand. De bekendheid neemt dus duidelijk toe. Dit komt allereerst door de integratie van schoolvo.nl in scholenopdekaart.nl. Maar ook doordat scholen en be­ sturen die hun SchoolVenster zo­ danig hebben gevuld dat het representatief is voor hun school, actief aan de slag gaan met de promotie hun SchoolVenster.

Ouders zijn erg enthousiast over scholenopdekaart.nl. Ook vinden zij de informatie op de site nuttig bij het kiezen van een school voor hun kind. Dit blijkt uit een online enquête van Vensters PO en drie ouderbijeen­ komsten op scholen in Nijmegen, IJsselstein en Vlissingen. Ouders vinden dat het SchoolVenster veel interessante informatie geeft. Wel zijn zij zich ervan bewust dat alleen cijfers weinig zeggen over een school: een toelichting helpt bij het duiden van de cijfers. En bij het ­maken van een schoolkeuze spelen persoonlijke indrukken en contacten een doorslaggevende rol. Kritisch zijn ouders vooral over de welkomstpagina van het School­ Venster. Scholen die aan deze pagina foto’s hebben toegevoegd, vallen in positieve zin op. “Sfeer is een belangrijk criterium bij het kiezen van een school”, geeft Ellen, moeder van een leerling uit groep 2, aan. “Alleen die welkomsttekst is wel erg lang, kan dat niet korter?” Een veelgenoemd gemis is de ­mogelijkheid om scholen te vergelijken. Voor ouders die zich op ­schoolkeuze oriënteren, bevat scholen­opdekaart.nl juist té veel ­informatie. Aan dat bezwaar wordt snel tegemoet ge­komen. Binnenkort kunnen ouders scholen naast elkaar zetten en ver­gelijken op voor schoolkeuze relevante criteria. Hilde,

Alle scholen op één site Sinds 9 oktober 2014 zijn niet alleen alle basisscholen van Nederland op scholenopdekaart.nl te vinden, maar ook alle middelbare scholen. Sinds 2010 stonden die scholen op schoolvo.nl. Om het voor de gebruikers gemakkelijker te maken, zijn de beide sites nu samengevoegd. Het resultaat is één overzichtelijke website, waar informatie over alle po- en voscholen van Nederland te vinden is.

­ oeder van een leerling uit groep 8: m “Was deze site er maar geweest toen ik een school ging kiezen voor mijn kind. Hier staat alle informatie per school overzichtelijk weergegeven.”

Dit vinden ouders belangrijk: • Plaats foto’s op de welkomst­ pagina. Ouders vinden sfeer erg belangrijk. Foto’s op de welkomstpagina geven een goed beeld van de school en nodigen uit om het School­ Venster te bekijken. • Schrijf een korte en bondige ­welkomsttekst. Ouders nemen tijdens het zoeken vaak niet de tijd om een lange tekst te lezen. Wel vinden ze het prettig als ze persoonlijk worden be­ naderd, bijvoorbeeld in een ­boodschap van de directeur. • Schrijf toelichtingen. Het valt ouders meteen op wanneer een school helemaal geen toelichtingen bij de indicatoren heeft geschreven. Voor hen duidt dit op een passieve houding van de school. Ook is een toelichting een goede manier om te laten zien wat de school belangrijk vindt. • Vul de decentrale indicatoren. Deze informatie is voor ouders interessant bij het maken van een schoolkeuze.

(Bron: online enquête en ouder­bijeenkomsten Vensters PO)

7

GRATIS WERKBIJEENKOMST OP LOCATIE

Snel en effectief uw SchoolVenster vullen Al meer dan vijftig schoolbesturen met in totaal ruim duizend scholen hebben zich tijdens een werkbijeenkomst met ­collega’s gebogen over scholenopdekaart.nl. Zo’n kosteloze bijeenkomst is een handige manier om grote stappen te zetten in het vullen van het SchoolVenster. Tekst: Laura Brederveld

Een werkbijeenkomst op locatie is een veelgebruikte manier om te ­beginnen met het vullen van het SchoolVenster. Het is handig om onder begeleiding van medewerkers van Schoolinfo gericht te kunnen werken, zonder afgeleid te worden, en alle vragen ter plekke beantwoord te krijgen. Nog tot het eind van dit schooljaar kunnen scholen meedoen aan zo’n werkbijeenkomst. Maar hoe gaat het er tijdens zo’n bijeenkomst eigenlijk aan toe?

Schrijven voor internet Elke bijeenkomst begint met achtergrondinformatie over het project, aansluitend op het kennisniveau van de deelnemers. Vervolgens verkennen de deelnemers met elkaar hoe zij Vensters PO voor hun eigen school kunnen toepassen. Ook worden de rapportages uit het Management­ Venster samen bekeken. Hoe kunnen deze rapportages worden ingezet voor het sturen op bestuursniveau en op schoolniveau? Wanneer de inhoud en het doel van Vensters PO duidelijk zijn, begint de presentatie over het schrijven van toelichtingen. Voor veel schooldirecteuren is schrijven een dagelijkse bezigheid: ze produceren nieuwsbrieven, een jaarverslag, o ­ uderbrieven, een schoolgids. Voor internet schrijven is echter iets ­anders. Zo is het leesgedrag van de bezoekers van een website heel ­anders dan lezers van een krant. De meeste bezoekers van zoek­ machines klikken bijvoorbeeld al na anderhalve seconde op een van de zoekresul­taten. Tijdens de presentatie krijgen de deelnemers tips voor het omgaan met dit hoge tempo op internet. Die tips zijn niet alleen nuttig bij het werken aan www.scholenopdekaart.nl, maar ook voor bijvoorbeeld de schoolwebsite.

8

Aan het werk Na de presentatie is het tijd om ­praktisch aan de slag te gaan. De deel­nemers hebben het verzoek ge­kregen hun laptop mee te nemen en zich voor te bereiden door een aantal gegevens over hun school te ver­zamelen. Met deze voorbereiding gaan ze aan het werk, ieder met hun eigen SchoolVenster. Sommige directeuren zijn al eerder begonnen; anderen beginnen tijdens de bijeenkomst. Stap voor stap vullen ze de vragen in. De balkjes die tonen hoe ver alle indicatoren zijn gevuld, worden steeds voller en groener. De bege­ leiders helpen met het uploaden van foto’s en documenten. Ook geven ze tips naar aanleiding van toelichtingen

Nú vullen Het is niet vreemd dat veel ­scholen juist nu aan de slag gaan met het SchoolVenster: de komende tijd is daarvoor dé periode. Alle indicatoren staan klaar om te worden gevuld. Ook komt de mogelijkheid om ­scholen te vergelijken beschikbaar, zodat ouders de site www.scholenopdekaart.nl ook kunnen gebruiken voor het kiezen van een school voor hun kind (zie pagina 22 en 23). In mei start bovendien een ­landelijke ­campagne om www.scholenopdekaart.nl meer bekendheid te geven. Iedere school zal er dan goed op willen staan. Onder begeleiding starten is ­daarvoor een prettige manier. Veel directeuren geven aan dat ze er op school niet aan toe ­komen of dat ze de stap te groot vinden om er alleen aan te beginnen. Voor een bijeenkomst als deze kun je gericht tijd in je agenda reserveren en bovendien ­worden de meeste dingen waar je tegenaan loopt, direct opgelost. Veel direc­teuren zeggen na afloop van de ­bijeenkomst dan ook dat het werken met mijn.vensters.nl ­makkelijker is dan zij dachten.

die tijdens de bijeenkomst geschreven worden. Veel directeuren vinden het prettig om ondertussen ideeën uit te wisselen met collega’s. Door met anderen over de school te praten, wordt ­helderder welke informatie voor ­ouders en andere websitebezoekers

belangrijk is. De deelnemers verleggen het perspectief van binnen de school naar buiten. De vragen in het systeem zetten hen aan het denken: waarom maken we binnen onze school bepaalde keuzes en wat doen we al om de opbrengsten te verhogen?

Maak ook gebruik van een werkbijeenkomst! Geïnteresseerd? Vraag een werkbijeenkomst aan voor uw bestuur, samenwerkingsverband of scholennetwerk, óf meld u aan voor één van de vijftien bijeenkomsten die wij in maart en april in het hele land organiseren. Een werkbijeenkomst is eenvoudig aan te vragen via [email protected] onder vermelding van ‘aanvraag werkbijeenkomst’. Deze bijeenkomsten op locatie worden b ­ egeleid door projectmedewerkers van Vensters PO (zie foto). U kunt een bijeenkomst ­aanvragen met bijvoorbeeld een bestuur, een samenwerkingsverband, een ­eenpittersnetwerk of een ander scholennetwerk. Minimum aantal deelnemende scholen: 10 Kosten: gratis Duur: 1 dagdeel (3 uur) Waar: Op (uw eigen) locatie Kunt u geen 10 scholen bij elkaar krijgen? Naast deze op-maat-gemaakte ­werkbijeenkomsten, bieden wij ook werkbijeenkomsten aan waarop u zich als individuele school kunt inschrijven. Schrijf u in via het formulier op www.vensterspo.nl/ondersteuning/werkbijeenkomsten. dinsdag woensdag woensdag donderdag dinsdag woensdag woensdag woensdag donderdag dinsdag woensdag donderdag dinsdag woensdag donderdag

17 maart 18 maart 25 maart 26 maart 31 maart 1 april 8 april 8 april 9 april 14 april 15 april 16 april 21 april 22 april 23 april

13.00-16.00 uur 13.00-16.00 uur 13.00-16.00 uur 13.00-16.00 uur 13.00-16.00 uur 13.00-16.00 uur 13.00-16.00 uur 13.00-16.00 uur 13.00-16.00 uur 13.00-16.00 uur 13.00-16.00 uur 13.00-16.00 uur 13.00-16.00 uur 13.00-16.00 uur 13.00-16.00 uur

Regio Sittard Regio Groningen Regio Eindhoven Regio Hoogeveen Regio Bergen op Zoom Regio Deventer Utrecht (alleen vso) Regio Lelystad Regio Nijmegen Utrecht Regio Amsterdam Regio Rotterdam Regio Leeuwarden Regio Alphen aan den Rijn Regio Alkmaar 9

LÉON BOLWEG, DIRECTEUR OBS TEUN DE JAGER:

’Openheid via Vensters goed gesprek’ Via Scholenopdekaart.nl krijgen ouders een goed beeld van de school, vindt directeur Léon Bolweg. Het is een van de communicatiemiddelen die scholen bewust kunnen inzetten om ouders te betrekken bij de school en bij het onderwijs. Tekst: Carolien Nout

Rustiek gelegen in het duinlandschap van Noord-Holland ligt net buiten de dorpskern van Schoorl basisschool Teun de Jager. Het is een klassiek ogend gebouw dat 220 leerlingen herbergt. Sfeervolle gangen: betegeld, met kindertekeningen aan de muur en ramen naar de lokalen waar hard wordt gewerkt. Maar de tijd heeft hier echt niet stilgestaan. De school heeft een facebookpagina, er wordt veel getwitterd en onlangs hebben de leerlingen dankzij een betrokken ouder de spectaculaire Oculus Rift mogen proberen, een bril die je in een virtuele realiteit brengt. Deze school heeft zijn vensters open, verduidelijkt Léon Bolweg, die hier sinds 2012 directeur is. Enthousiast over Vensters PO was hij vanaf het begin: obs Teun de Jager was ook pilotschool. Het afgelopen jaar zijn er veel nieuwe leerlingen ingeschreven als gevolg van een fusie en is de school gegroeid. Maar de komende jaren zullen de leerlingaantallen in de regio afnemen, zoals in veel regio’s in Nederland. Des te belangrijker om je school goed op de kaart te hebben, zodat ouders een weloverwogen keuze kunnen maken, aldus Bolweg. Hij realiseert zich dat de informatie op Scholenopdekaart.nl slechts een eerste stap is om in contact te komen met ouders die een school zoeken voor hun kind. “De persoonlijke kennismaking geeft de doorslag. De eerste vraag van ouders is vaak: hoe is de sfeer op school? Zulke informatie zul je nooit op internet en ook niet in een schoolgids kunnen onderbrengen. En dat moet je ook niet willen. Maar de openheid via Vensters heb je nodig voor een goed gesprek.”

Gemak

Dit is niet de school uit het artikel.

10

“De meeste ouders zoeken snel korte info: over schooltijden, Cito-scores of schooladviezen”, verklaart Bolweg. “Ik hoop dat de papieren schoolgids overbodig wordt naarmate de

is nodig voor schoolpagina’s verder worden uitgebreid met nieuwe indicatoren. Want waarom zou je in zo’n dik pak papier gaan bladeren, als je met één klik de juiste informatie krijgt?” Het gemak van een digitaal overzicht dat ouders altijd bij de hand hebben, is één punt, maar het invullen van Vensters heeft de school zelf ook waardevolle informatie opgeleverd. Bijvoorbeeld wat nu precies het voedingsgebied is. “Goed om te weten”, legt Bolweg uit, “want dan kun je daar gericht energie in steken. Ook de verwijzing naar vervolgonderwijs houden we graag in de gaten.”

meerd worden over allerlei praktische zaken op school, maar ook over de manier waarop ze hun kinderen beter kunnen ondersteunen. Obs Teun de Jager gebruikt voor de communicatie onder andere het oudercommunicatieplatform Digiduif. De school werkt intensief samen met ouders: “Het is geen eenrichtingsverkeer. Ieder kind moet met plezier naar school kunnen gaan, ook als er problemen zijn. Dus we werken samen en stemmen goed af met ouders. Actieve ouders, en daarvan hebben wij er gelukkig veel, dragen ook inhoudelijk bij, bijvoorbeeld met muziekles, kookworkshops, of met die mooie digitale bril.”

‘Waarom zou je als ouder

Waardevolle feedback

in zo’n dik pak papier gaan bladeren, als je met één klik de juiste ­informatie krijgt?’ Ook dat is natuurlijk interessante informatie voor ouders. Bij de toelichting die scholen kunnen geven op de koele cijfers, vraagt Bolweg zich af hoe ver je daarin moet gaan. “Neem de score op de eindtoets. Bij ons viel die dit jaar wat tegen. Maar in de uitleg daarvan moet je goed nagaan hoe open je kunt zijn. Het mag niet terug te leiden zijn naar individuele leerlingen. Overigens denk ik dat ouders helemaal niet zo geïnteresseerd zijn in het groepsniveau van een klas, maar in de prestaties van hun eigen kind.”

Communicatie Landelijk gezien groeit de tevredenheid van ouders over de betrokkenheid bij hun school, zo blijkt de Monitor ouderbetrokkenheid (meting 2012). Ouders willen graag geïnfor-

Vensters is een prima instrument om informatie over je school aan te bieden, vindt Bolweg, en dat ziet hij graag nog uitgebreider: “Wat doe je als school bijvoorbeeld aan sociaalemotionele ontwikkeling?” Vensters PO is een instrument dat in beweging blijft, ook als later dit jaar het project wordt afgerond. Nieuwe indicatoren en nieuwe toepassingen kunnen al naar gelang de wensen en behoeften worden ontwikkeld. “Ik hoop dat het mogelijk wordt om te zien welke pagina’s het vaakst worden bezocht, of waarop bezoekers klikken. Dat is waardevolle feedback”, besluit Bolweg, die graag nog even laat zien hoe de zolderetage is aangepast voor de nieuwe leerlingen. Een knusse school in een moderne tijd? Dat gaat heel goed samen.

Een onweerstaanbaar Venster? 3 tips: Het lijkt zo eenvoudig, vertellen wie je bent, wat je doet en welke resultaten je boekt. Toch realiseren veel scholen zich niet hoe hun informatie overkomt op ouders. “De betrokkenheid en interesse van ouders is groot, zeker in het basisonderwijs”, zegt communicatiespecialist Noud Cornelissen, die meewerkte aan de ontwikkeling van Vensters. “Ouders kunnen via Vensters 24 uur per dag ‘binnen­kijken’ in de school en daarom moet de informatie die erop staat aan­sprekend zijn.” Zijn tips: 1. Schrijf in gewonemensentaal. ­Besteed aandacht aan de pagina’s die je als school zelf kunt invullen. Schrijf geen wollig verhaal over missie of visie, maar maak de vertaling naar ouders: wat betekent het voor hen en hun kind? 2. Maak de schoolpagina’s aantrekkelijk met foto’s: ook die laten zien waar de school voor staat. 3. Sta open voor ouders. Nodig ­ouders uit om mee te denken over Vensters, gebruik de resultaten van de school (die vaak een momentopname zijn) als het begin van een dialoog. Luister naar wat ouders belangrijk vinden en laat zien wat je met die informatie doet. Meer informatie: www.vensterspo.nl/ondersteuning.

Geef bekendheid aan uw SchoolVenster Staat alle informatie op uw school­ pagina’s en bent u er tevreden over? Laat dat dan ook weten! • Plak de raamsticker die u bij dit tijdschrift vindt, op een goed ­zichtbare plek. • Maak gebruik van een kant-enklare tekst voor in uw schoolgids en nieuwsbrief. Kijk op vensterspo. nl/onder­steuning/materialen. • Plaats een button op uw eigen schoolwebsite met een link naar uw eigen schoolpagina’s op ­scholenopdekaart.nl. • Informeer kinderdagverblijven waarmee u samenwerkt, uw ­gemeente en bijvoorbeeld een plaatselijk krantje over scholen­ opdekaart.nl. 11

Vensters in vogelvlucht Krijgt u van ouders of andere belangstellenden wel eens de vraag of u het verhaal achter Vensters PO in een notendop kunt vertellen? Deze ‘praatplaat’ biedt handvatten. Hier ziet u de school afgebeeld in haar omgeving; met leerlingen in en om de school. De schoolleider staat klaar om te laten zien waar de school voor staat en wat er op de school gebeurt. Bij de school zijn verschillende ­partijen betrokken. U ziet ouders, het gebouw van DUO, politiek Den Haag met het ministerie en de ­Inspectie, en een perswagen van de media. Deze partijen kijken naar de school en vormen hun mening, ieder vanuit hun eigen visie en motivatie. Zij gaan niet altijd naar de school toe, maar gebruiken informatie die ­beschikbaar is gesteld of vragen informatie (al of niet opnieuw) op bij de school.

Voor de school is het van belang dat deze partijen een goed beeld van de werkelijkheid krijgen en over de juiste informatie beschikken. Daarom heeft het primair onderwijs als sector zijn verantwoordelijkheid genomen door zelf te zorgen voor betrouwbare ­informatie en die toegankelijk te ­maken voor iedereen. Alle 7500 basisscholen in Nederland zijn nu te vinden op www.scholenopdekaart.nl. Via laptop, pc, telefoon of tabblad kunnen ouders deze site gebruiken bij hun oriëntatie op scholen in de buurt. Zo kan de informatie op de site ook dienen als start van de ­dialoog met nieuwe ouders. Iedere school beschikt op scholenopdekaart.nl over eigen schoolpagina’s met informatie. Sommige informatie komt van DUO

12

of de Inspectie, andere informatie kan de school zelf toevoegen. Waar nodig licht de school de cijfers toe om de informatie in een context te plaatsen. De bezoeker krijgt op die manier een zo genuanceerd en compleet mogelijk beeld van de school. Dat vormt een betrouwbare basis voor het gesprek van de school met partijen in haar omgeving en het helpt om ouders bij school te betrekken. Doordat dit unieke systeem op een eenduidige manier informatie bevat over alle scholen in het land, is het ook mogelijk om scholen met elkaar te vergelijken. Op mijn.vensters.nl wordt de informatie, afgeschermd met een slotje, aan de scholen teruggegeven, met percentielscores en een uitgebreidere benchmark. Zo kan de informatie ook helpen bij professioneel besturen. Dit is in notendop waar het bij www.scholenopdekaart.nl over gaat: transparant zijn, in contact met de omgeving, meervoudig gebruik van informatie, met als uiteindelijk doel werken aan kwaliteit. Voor die leer­ lingen in en om de school…

Vso staat op de kaart! Sinds november 2014 kunnen ook ouders van leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs over elke vso-school ­verantwoordingsinformatie vinden op scholenopdekaart.nl. Voor gecombineerde so/vso-scholen zijn de SchoolVensters van het so-deel en het vso-deel aan elkaar gekoppeld. Tekst: Suzanne Haring | Illustratie: Annet Scholten

Het vso-traject is onderdeel van ­Vensters PO, maar vanwege de grote overeenkomsten van het vso met het vo is bij de uitwerking van de indicatoren gekeken naar de indicatoren van Vensters VO in plaats van PO. Voor vso-scholen zijn nu elf indicatoren beschikbaar, waarbij binnen elk thema minstens één indicator wordt getoond. In 2015 wordt dit aantal verder uitgebreid.

Relevant Tussen mei en november 2014 hebben drie bijeenkomsten met de werkgroep vso plaatsgevonden. Deze vertegenwoordiging van het vso is gevraagd de centrale en decentrale indicatoren van Vensters VO te bekijken en aan te geven welke informatie relevant is voor het vso. Sommige indicatoren zijn een-op-een overgenomen, zoals het schoolplan en het schoolondersteuningsprofiel. Bij andere indicatoren is besloten deze niet te tonen, zoals onderwijstijd en doorstroom binnen de school, of deze aan te passen. Marktaandeel is hiervan een sprekend voorbeeld. Omdat de leerlingen van het vso uit een groter gebied komen, worden de gegevens niet op postcodeniveau weer­ gegeven, maar op gemeenteniveau.

Verrijkt Vervolgens is bekeken hoe het SchoolVenster voor vso-scholen ­verder verrijkt kan worden met specifieke informatie voor het voortgezet speciaal onderwijs. De indicator Sociale opbrengsten is hiervoor uit het so/sbo overgenomen en aangepast.

Deze indicator laat zien hoe de school het onderwijs rondom sociale vaardigheden aanpakt. Ook is voor het vso de indicator Belangrijke ­ketenpartners toegevoegd; hierin wordt de structurele samenwerking met professionele organisaties ­weer­gegeven.

Een rapportage over doorstroom van het vso naar het vervolgonderwijs komt in de loop van 2015 beschikbaar

Welke bestaande indicatoren zijn voor het vso aangepast? • Algemene gegevens school De gegevens over so/vso-scholen zijn aan elkaar gekoppeld. Zo kunnen gebruikers gemakkelijk switchen tussen de SchoolVensters van het so-gedeelte en het ­vso-gedeelte van de school. • Aantal leerlingen Deze indicator toont het totaal aantal leerlingen. Hierbij wordt geen indeling per leerjaar weergegeven, maar per verblijfsjaar. • Marktaandeel Het percentage leerlingen wordt niet per postcode weergegeven, maar op gemeenteniveau. • Personeel Bij so/vso-scholen wordt de ­verhouding leerling/personeel niet weergegeven Wat is er specifiek voor vso ontwikkeld (samen met so en sbo)? • Sociale opbrengsten Deze indicator geeft inzicht in het onderwijs gericht op sociale vaardigheden, op eenzelfde wijze als bij het so/sbo. • Belangrijke ketenpartners Net als bij so/sbo wordt de struc­ turele samenwerking met professionele organisaties weergegeven.

Doorstroom Via het ManagementVenster krijgen de scholen ook informatie terug in de vorm van rapportages. Om relevante informatie te bieden aan het vso, is eerst gekeken welke centrale informatie in deze rapportages kan ­worden opgenomen. Vanuit deze ge­gevens wordt een rapportage ­ontwikkeld over doorstroom naar vervolgonderwijs die in de loop van 2015 voor het vso beschikbaar zal komen. Ook de ontwikkeling van een rapportage over het gerealiseerd ontwikkelperspectief van de leerlingen is in een vergevorderd stadium. De komende tijd hebben vso-scholen de gelegenheid om zelf informatie te publiceren. Aan het einde van het voorjaar zullen centrale indicatoren automatisch online worden geplaatst.

Kijk voor de actuele planning op www.vensterspo.nl. 13

Nederland kleurt groen Steeds meer scholen vullen hun SchoolVenster op s ­ cholenopdekaart.nl. Maar er zijn ook scholen die net b ­ eginnen. Een willekeurige belronde langs ­ scholen uit heel Nederland. Tekst: Stephan Koper

JAN HEIJMAN DIRECTEUR DE HORN (WIJK BIJ DUURSTEDE, UTRECHT) “Het is heel belangrijk voor ouders dat er goede informatie over scholen ­bestaat. Vraag is wel of ouders Vensters gebruiken voor hun keuze. Nu is het voor ons nog ‘een klusje erbij’.”

ANJA DEKKER DIRECTEUR BASISSCHOOL DE KRING (OOSTVOORNE, ZUID-HOLLAND) “Scholenopdekaart.nl voegt zeker wat toe, namelijk een breder zicht op de positie van je school ten opzichte van andere scholen. Maar het vullen verloopt nog niet meteen goed, het kost zeker tijd.”

GERALD VAN DER LEE DIRECTEUR DE WISSEL (ZEVENAAR, GELDERLAND) “Het vullen van Vensters blijft vaak op de achtergrond liggen. Er komen nog weinig reacties op. Wel biedt Vensters meer verdieping dan bijvoorbeeld een artikel in de media.”

MARIE-JOSÉ TUBÉE DIRECTEUR BASISSCHOOL DE OCTOPUS SWALMEN (SWALMEN, LIMBURG) “Wij zijn nog bezig met vullen van ­Vensters. Vensters vraagt in het begin om wat ICT-vaardigheden, maar als je dat door hebt, lukt het toevoegen van gegevens wel.”

14

PAUL VAN DUIN DIRECTEUR OPENBARE ­BASISSCHOOL DE OVERHAAL (KROMMENIE, NOORD-HOLLAND) “Ik ben met het vullen begonnen na een oproep van het bestuur, maar tot nu toe krijg ik weinig reacties en vind ik het SchoolVenster weinig gebruiks­ vriendelijk.”

BOB WAAGE BELEIDSMEDEWERKER STICHTING PROLOOG (LEEUWARDEN, FRIESLAND) “Vensters voegt zeker wat toe in mijn beleving. We streven naar transparante verantwoording en Vensters geeft veel informatie, bijvoorbeeld over markt­ aandeel en opbouw personeel.”

ALEX OTTEN DIRECTEUR JENAPLANSCHOOL ST. WILLIBRORDUS (PEKELA, DRENTHE) “Een ouder heeft onze school bezocht, omdat ons Venster als enige in Pekela gevuld was. We kunnen in Vensters een eerlijk verhaal vertellen. We zien graag ruimte voor meer informatie, zoals speerpunten.”

JANTJE LAMMERS DIRECTEUR OPENBARE ­BASISSCHOOL KLOOSTERVEEN (ASSEN, DRENTHE) “Vensters is bij ons vooral bekend geworden door publicaties en brochures. Een school is meer dan cijfers, dus zijn ook wij begonnen met vullen. Teleur­ stellend is dat fouten in BRON door­ werken in Vensters. Die zou ik graag kunnen herstellen!”

ROB VELDHUIZEN DIRECTEUR ST. GERARDUSSCHOOL (ENSCHEDE, OVERIJSSEL) “Wij zijn anderhalf jaar bezig met ­Vensters. Het geeft een goed beeld van de school. En omdat het format van alle scholen gelijk is, krijgen ouders een goed overzicht van alle scholen.”

JOHAN FLIER DIRECTEUR STADHOUDER WILLEM III SCHOOL (EDE, GELDERLAND) “Vanaf het begin heb ik Vensters gevuld. Onze school had tot voor kort geen ­eigen website. Het belang van Vensters is daarom nog groter. Scholen krijgen de kans om zich met een kleine investering goed te profileren.”

15

9 TIPS VOOR HET SCHRIJVEN VAN EFFECTIEVE TOELICHTINGEN

Mag ik dit even toelicht Uniek aan Vensters PO is dat u bij alle feiten en cijfers zelf een toelichting kunt schrijven. Maar wil dat zeggen dat u dat ook altijd moet doen? Hoe voorkomt u onnodig werk? En wat is eigenlijk het verschil tussen ‘aap eet banaan’ en ‘man bijt hond’? Tekst: Suzanne Visser

Wanneer niet? U wilt uw lezers niet overspoelen met informatie, maar ook niet ­passief lijken. Dus wanneer schrijft u een toelichting bij een indicator en wanneer niet? De beste vraag die u uzelf kunt stellen, is of het getoonde plaatje bij ouders vragen oproept. Spreekt het voor zich? Schrijf dan ook geen toelichting. Teksten van het type ‘ons leerlingaantal is ook in 2014 stabiel ­gebleven’ voegen niet veel toe. In de communicatie heet dit ook wel ‘aap eet banaan’: iedereen snapt ook zonder bijschrift wel wat er te zien is op de foto van een gele vruchten etende ­chimpansee… Wat u beter ook niet kunt doen, is de toelichting gebruiken voor een pr-praatje: ‘U ziet hier dat we met kop en schouders boven het gemiddelde uitsteken.’ Dat constateert de lezer zelf wel.

Wanneer wel? Een belangrijke factor is de voorspelbaarheid van uw boodschap. ‘Man bijt hond’ vraagt eerder om uitleg dan ‘hond bijt man’. Meestal zijn het echter niet eens zozeer de feiten, als wel de omstandigheden die bepalen of iets vragen oproept. Een leerlingaantal van 200 is voor een basisschool heel normaal. Maar niet als die basisschool in een klein gehucht in Friesland staat. Of als het er vorig jaar nog 350 waren. Of juist 110. Dan is een toelichting echt wel op z’n plaats. Maar draai er dan ook niet omheen en zorg ervoor dat uw tekst een concreet antwoord op de vraag bevat.

16

1

2

ten? Kort of lang? Kort! Maar niet als het ten koste gaat van de leesbaarheid. ­Sommige mensen verstaan de dubieuze kunst om een zin tot de nok toe vol te stoppen met informatie. Met zo’n hoge informatiedichtheid raken uw lezers echter het spoor bijster. Vooral als ze haast hebben, wat bij bezoekers van internetsites vaak het geval is. Houd uw teksten dus kort, maar doseer de informatie wel. Vermijd waar mogelijk bijzinnen en knip lange zinnen in tweeën. Bij twijfel geldt: minder is beter.

Blijf bij het onderwerp Het is zo verleidelijk: die boodschap die u écht graag kwijt wilt, ophangen aan een indicator waar u nog ruimte hebt voor een toe­ lichting. Maar als uw bezoekers die informatie op die plaats niet verwachten, zullen ze er ook ­weinig aandacht voor hebben. Sterker nog: u brengt ze in ver­warring. Vraag u bij het schrijven dus steeds af dit wel de meest voor de hand liggende plek is voor uw informatie. Het SchoolVenster heeft meer ­indicatoren dan u denkt! En wees streng voor uzelf: plaats bij een indicator alleen informatie die daar echt thuishoort. Zelfs als u daarvoor uw stokpaardje moet thuislaten.

Kijk vooruit Bezoekers van uw SchoolVenster vinden ‘hoe het zo gekomen is’ veel minder interessant dan wat u eraan gaat doen. Leg daar in uw tekst dus de nadruk op en ga niet uitvoerig in de verdediging. Beschrijf nooit een probleem zonder een doorkijkje naar de toekomst te bieden. Kunt u nog niet in detail treden, vraag u dan af wat u wél kunt zeggen. Al is het maar dat u een werkgroep hebt ingesteld die op tijdstip x met een plan komt.

3

4

Jargon is een afknapper Wie een tijdje in het onderwijs werkt, betrapt zichzelf er niet meer op. Maar voor de bezoekers van uw SchoolVenster zijn al die ­onderwijstermen veel minder ­vanzelfsprekend dan u denkt. Kijk eens kritisch naar alle zelfstandige naamwoorden in uw toelichtingen. Staan die in het Groene Boekje (woordenlijst.org) of is het toch jargon? Kunt u ze vervangen door gewoon Nederlands? Wat ook helpt, is uw boodschap in gedachten aan uw buurman te vertellen. En laat uw teksten voor publicatie zeker meelezen door de ouder­ geleding van de OR en/of de MR. Zij combineren grote betrokkenheid bij uw school met een net iets grotere afstand. Heel ver­ helderend.

Houd het tijdloos

5

Wie zit er te wachten op extra werk? Natuurlijk vragen uw toelichtingen in het SchoolVenster om een geregelde update, maar u maakt het zichzelf een stuk gemakkelijker door ervoor te zorgen dat uw teksten niet onnodig snel verouderen. Vermijd tijdsaan­ duidingen waar mogelijk. En gebruik waar dat toch moet, liever feitelijke aanduidingen dan ver­ wijzingen. Schrijf dus niet ‘afge­ lopen kwartaal’ of ‘twee jaar ­geleden’, maar ‘in de herfst van 2014’ of ‘in 2013’.

6

8

‘Dat staat ook op onze ­website’ Dat kan wel zijn, maar uw ­bezoeker bevindt zich op scholenopdekaart.nl! Natuurlijk kunt u voor meer uitleg naar uw website verwijzen, maar realiseer u wel dat veel mensen op zo’n link niet doorklikken, en dus uw informatie mislopen. Voeg daarbij het feit dat links kunnen breken, en u hebt alle reden om een link te laten voorafgaan door een of twee zinnen waarin u de kern van de boodschap weergeeft.

Haal eruit wat erin zit

7

De voorgaande adviezen gaan vooral over het ‘handwerk’ van schrijven. Hebt u dat min of meer voor elkaar, dan is het tijd voor de volgende vraag: hoe zet u de toelichtingen zodanig in dat ze het gezicht van uw school versterken? Beschouw uw SchoolVenster eens van een afstandje en vraag u af welke indruk de bezoeker daaraan in essentie overhoudt. Wat is het beeld dat blijft hangen en is dat ook het beeld dat u wilt over­ brengen? Of mist er iets wat juist zo kenmerkend is voor uw school? Waar zou u dat kunnen toevoegen en hoe? Denk daarbij niet alleen aan tekst, maar ook aan foto’s. Want een treffend beeld zegt vaak meer dan heel veel woorden.

9

17

BESTUURDER ZORGT VOOR BETROKKENHEID EN GOEDE BEGELEIDING

Communiceren is meer dan publiceren De Stichting Openbaar Primair Onderwijs (OPO) Borger-Odoorn had als eerste schoolbestuur voor al haar elf basisscholen alle beschikbare indicatoren in Vensters PO gevuld. Vanwaar deze gretigheid? En wat was de rol van de bestuurder daarbij? Tekst: Marijke Nijboer

Daar zaten ze, begin november op het bestuursbureau in Borger: teamleiders, adjuncten, beleidsmede­ werkers, de bestuurder – zo’n twintig man, allemaal met een laptop voor zich. Twee medewerkers van Schoolinfo waren op uitnodiging van OPO naar het Drentse Borger gekomen om uitleg te geven over Vensters PO. “Op afstand communiceren vinden wij niet leuk”, zegt algemeen directeur-bestuurder Gerhardus Hagénus. “We doen dingen liever in company. Dan houden we zelf de regie.” De bijeenkomst verliep voorspoedig. Hester de Vries en Laura Brederveld van Schoolinfo beantwoordden ­vragen, gaven technische informatie en schrijftips. “De informatiebijeenkomst werd vanzelf een werkbijeenkomst”, zegt Marijke Eerenstein, ­beleidsmedewerker ICT. “Voor we het wisten zaten we allemaal op onze laptop indicatoren in te vullen.”

‘Tijdens het invullen zie je een beeld ontstaan van je eigen school in een ­verrassende vormgeving’ Zo ontstond het idee om deze klus gewoon snel te voltooien. Iedereen zag het nut daarvan in. Teamleider Martine Stulp: “Natuurlijk was deze bijeenkomst in het directeurenberaad aan de orde geweest. We waren ons bewust van het belang. Als er allerlei 18

gegevens over jouw school online staan, zoals je eindresultaten en het inspectierapport, dan is het goed om uit te leggen wat het verhaal achter deze gegevens is. Bovendien: in deze regio, waar krimp heerst, moet je goed gebruik maken van zo’n mogelijkheid om jezelf te presenteren.” Zelf vond zij het invullen eenvoudig en zelfs wel leuk. “Je hoeft als school alleen maar toelichtingen te schrijven bij de cijfers. Veel informatie kun je zo uit je schoolgids halen. Als je eenmaal aan het invullen bent, zie je een beeld ontstaan van je eigen school in een verrassende vormgeving. Dat motiveerde mij ook.”

Voorwaarden Kort daarop had OPO als allereerste schoolbestuur voor al zijn scholen alle beschikbare indicatoren in ­Vensters PO gevuld. Welke rol speelde schoolbestuurder Hagénus bij dat proces en bij de verdere implemen­ tatie? “Ik zorg voor de voorwaarden: dat er binnen de stichting goede voorlichting wordt gegeven over ­Vensters, dat iedereen daarbij betrokken is, en dat er begeleiding is die aansluit bij de wensen. De een heeft meer uitleg nodig, de ander wil in samenwerking met anderen aan de slag.” De begeleiding delegeerde Hagénus naar beleidsmedewerker ICT Marijke ­Eerenstein. Zij kreeg veel vragen per mail en telefoon, en is naar één school geweest om mensen verder te helpen. “Meestal gaat het om technische vragen, bijvoorbeeld over hoe je foto’s kleiner kunt maken.” Zij let ook

op de samenhang en duidelijkheid van de geplaatste opmerkingen. “Wat je wilt zeggen moet er staan, en het moet in één oogopslag te vinden zijn.”

‘Vensters PO past ­helemaal bij deze tijd; het staat voor transparantie’ Ouderbetrokkenheid Teamleider Stulp ziet ouders als een belangrijke doelgroep van Vensters. “Ik vind het belangrijk dat zij op en top mogelijkheden hebben om ­scholen te vergelijken. Niet alleen op gezindte, maar ook op bijvoorbeeld de kwaliteit van de zorg. Mensen mogen best kritisch zijn.” Hagénus: “Door de krimp zijn ouders in deze regio nog meer gericht op de nabijheid van een school. Als OPO hopen we dat ouders door Vensters PO worden gestimuleerd om toch ook eens een paar kilometer verderop te kijken. Wij hopen ze daartoe te ver­ leiden door onszelf te presenteren als een transparante, veelzijdige onderwijsorganisatie met een proactieve houding.” Stulp legt uit dat het voor alle partijen goed is wanneer ouders overtuigd voor een school kiezen. “Ouderbetrokkenheid is belangrijk voor de school en heeft een positieve invloed op de prestaties van leer­ lingen. Als ouders puur kiezen op afstand, is dat dus niet gunstig.”

Natuurlijk kunnen scholen naast ­ouders nog meer doelgroepen ­bereiken. Hagénus: “De gemeente bijvoorbeeld. Dat is een belangrijke partner voor ons bij onderwijshuisvesting, passend onderwijs en jeugdzorg. Het is belangrijk dat de gemeente ziet hoe wij ons als openbaar onderwijs manifesteren. Verder kan de gemeente burgers die een school zoeken, verwijzen naar Vensters PO.”

Benchmarken Voor OPO kwam Vensters PO als geroepen. De stichting, die pas drie jaar bestaat, is bezig om zowel zichzelf als de individuele scholen beter te profileren. Hagénus: “Ik vind het fijn om te laten zien dat we mooie ­scholen hebben, en ik wil ook de ­onderlinge verschillen laten zien.

‘Vensters PO wordt wat mij betreft een vindplaats van ontwikkeling’ Wij hebben montessori, dalton, ­tabletonderwijs, kleine scholen en een grote school in huis. Met Vensters kunnen we dat nog beter voor het voetlicht brengen.” Hij verheugt zich op het moment dat Vensters PO ­helemaal compleet is. “Ik wil graag benchmarken. Ik ben vooral benieuwd naar besturen van dezelfde omvang als wij.” De bestuurder besluit: “Vensters PO past helemaal bij deze tijd. Het staat voor transparantie, en transparantie

is een onlosmakelijk onderdeel van professionaliteit. Je laat aan de ­buitenwereld zien wat je in huis hebt, ook de minder leuke dingen. Maar die ga je wel goed uitleggen. Zo raak je in gesprek met mensen.” Hij is van plan om de eigen informatie in ­Vensters steeds te blijven actuali­ seren. “Vensters PO moet geen ­stilstaand water worden, we moeten het echt gebruiken. Niet als publicatiemiddel, maar als communicatie­ middel. We gaan niet alleen maar verantwoorden; we hebben een ­dynamisch vak. Wij hebben een ­verhaal te vertellen, en dat brengen we graag naar voren. Vensters PO wordt wat mij betreft geen vindplaats van feiten, maar van ontwikkeling.”

De bestuurders en schoolleiders op deze foto werken niet bij Stichting Openbaar Primair Onderwijs Borger-Odoorn.

19

PROF. MIRKO NOORDEGRAAF OVER DE POSITIEVE ÉN NEGATIEVE KANTEN VAN OPENHEID

’Gebruik transparantie Directies en leraren die ­stevig in hun schoenen staan, weten transparantie in hun voordeel te ­gebruiken. Dat betoogt ­Mirko Noordegraaf (1969), hoogleraar Publiek ­Management aan de ­Universiteit Utrecht. “Een béétje directeur of leerkracht is er niet bang voor.” Tekst: Rob Voorwinden

‘Mijn advies is om altijd, zo mogelijk, meerdere kanten van een kwestie te meten’ 20

in je voordeel’ “Transparantie is onontkoombaar. Of het nu gaat om het onderwijs, de gezondheidszorg of de rechterlijke macht: de maatschappij vraagt erom.” En Mirko Noordegraaf kan het weten, want hij is als hoogleraar en adviseur dagelijks bezig met het onderwerp transparantie. “In bijna elke professionele organisatie die gefinancierd wordt met publieke middelen, is transparantie een hot item.”

op hun plaats, vindt Noordegraaf. Want meer transparantie leidt niet altijd tot meer vertrouwen. Er is namelijk ook zoiets als te véél transparantie. “Neem het proces tegen Geert Wilders, dat voor een groot deel werd uitgezonden op televisie. Dan zie je als kijker dat rechters lang niet altijd goed formuleren of handig handelen. Dat tast toch het beeld van de ­rechter aan.”

Een belangrijke reden daarvoor is dat de belastingbetaler wil weten wat er met zijn of haar geld gebeurt. En verder willen ouders of cliënten ­weten of de organisatie waaraan zij hun kinderen of zichzelf toevertrouwen, wel voldoende kwaliteit heeft. Noordegraaf: “Wat is je input, qua mensen en salarissen? Wat is je throughput: heb je protocollen voor bijvoorbeeld het bestrijden van pesten of van medische complicaties? Wat is je output: je examencijfers, het aantal patiënten dat je hebt geholpen? En wat is je outcome, ofwel je maatschappelijk effect? In welke vervolgscholen of banen komen je gediplomeerden terecht, wat is de overlevingskans van je patiënten na vijf jaar? Op al die fronten moet je als publieke organisatie tegenwoordig transparant zijn.”

Noordegraaf is ook blij dat er geen camera’s hangen als hij en zijn ­collega’s scripties beoordelen. “De een wil een zeven geven, de andere een acht. Daar heb je het dan met elkaar over. Dat is goed, maar te veel inzicht in de dagelijkse gang van zaken tast de verhevenheid van een beroep aan. ‘Universitair docent’ of ‘rechter’ blijkt dan ook gewoon maar een vak te zijn.” Bij transparantie moet je dus uitkijken hoeveel je toont, en daarom is het volgens Noordegraaf goed dat een gedeelte van Vensters PO alleen voor intern gebruik is - voor benchmarking van de scholen onderling. “Te véél transparantie kan bij buitenstaanders zelfs wantrouwen tegen een beroepsgroep of instelling aanwakkeren.”

Stilzwijgend Vertrouwen Transparantie is ook goed, vindt Noordegraaf. Tenminste, meestal. “In de eerste plaats kun je, door transparant te zijn, je organisaties gaan vergelijken met anderen. En als je ziet dat jouw organisatie op bepaalde punten lager scoort dan die anderen, kan je gaan sturen. Bijvoorbeeld op het terugdringen van de overhead of op het verhogen van de eindresultaten. Dat is ook een belangrijke functie van Vensters PO.” Verder zal Vensters PO het draagvlak van een school bij de ouders, de Inspectie en de buitenwereld ver­ groten. “Je laat zien dat je in control bent, en dat je dingen wilt verbeteren. Dat schept vertrouwen.” Maar hier zijn wel waarschuwingen

Een tweede gevaar van transparantie is dat dit, zoals Noordegraaf het noemt, de blik vernauwt. “Neem het onderwijs in de klas. Je wilt de kinderen kennis en competenties meegeven, maar je wilt ze ook socialiseren - ze moeten goed met elkaar kunnen omgaan en ze moeten in de maatschappij kunnen functioneren. Maar ze moeten óók hun talenten ontdekken. Al die zaken zijn soms zelfs met elkaar in tegenspraak. Wat ga je dan precies meten, en hoe?” Wie bijvoorbeeld alleen naar de ­scores op rekenen en taal kijkt, laat volgens Noordegraaf een heleboel andere aspecten buiten beschouwing. En dat kan de docent, als ­professional, in het verkeerde keelgat schieten. “Dan krijg je al snel de strijd

waarom het eigenlijk draait in het onderwijs. En of dat wel valt te ­meten. En hoe dan.” Soms kán een onderdeel van een proces ook nauwelijks worden ge­ meten. Noordegraaf vergelijkt het met fietsen. “Die handeling kan je tot op zekere hoogte goed beschrijven. Je moet op de pedalen trappen, en je stuur draaien naar de kant die je op wilt. Maar je moet vooral ook je evenwicht bewaren, en hoe leg je dát uit? Aan fietsen - en aan onderwijs, en aan heel veel andere zaken - zit een stilzwijgende kant die zich moeilijk in beeld laat brengen.”

In gesprek Dat pleit volgens Noordegraaf overigens niet tegen transparantie. Maar wel tegen tevéél transparantie, en tegen teveel nadruk op de scores van onderdelen van het proces. “Mijn advies is om altijd, zo mogelijk, meerdere kanten van een kwestie te ­meten. Omdat bijvoorbeeld ‘onderwijskwaliteit’ zich niet laat vangen in één scorer voor rekenen of taal.” Een tweede advies is om als school steeds in gesprek te gaan over wat er is gemeten. “Valt je tevredenheid­ meting onder ouders bijvoorbeeld tegen, organiseer dan een ouderavond. ‘Dit hebben wij gemeten, dit is de uitkomst. Wat vindt u daarvan, en wat kunnen we er aan doen?’ Een meting is geen eindpunt, maar een startpunt.” En ten slotte moet je als bestuurder, directeur en leerkracht een beetje met transparantie kunnen spelen. Noordegraaf: “Je hoeft niet altijd de negatieve scores te benadrukken. Laat ook zien wat je goed doet, en wat je nog beter gaat doen.” Een krachtige directeur of leraar vindt het niet erg om anderen te laten mee­ kijken. “Je laat zien dat je je middelen goed besteedt, dat je risico’s probeert te vermijden, dat je ouders serieus neemt en dat je voortdurend probeert de kwaliteit van je onderwijs nog verder te verbeteren. Wat wil je nog meer?” 21

NU OOK VERGELIJKEN OP SCHOLENOPDEKAART.NL

Meer overzicht bij schoolkeuze De nieuwe knop ‘vergelijken’ op ­scholen­opdekaart.nl helpt ouders bij het ­maken van een bewuste schoolkeuze voor hun kind. ­Bezoekers kunnen de informatie van maximaal vijf scholen in één oogopslag naast e ­ lkaar zien. Als school hoeft u hiervoor geen extra handelingen te verrichten. Tekst: Fenna van Berkel

22

Het is belangrijk dat ouders een weldoordachte keuze ­kunnen maken voor een basisschool voor hun kind. ­Scholenopdekaart.nl ondersteunt hen daarbij. Vanaf mei kunnen ouders de informatie van maximaal vijf scholen naast elkaar plaatsen. Dat maakt het gemakkelijker om te bepalen welke scholen zij willen bezoeken om de sfeer te proeven. Scholenopdekaart.nl maakt de informatie dus toegankelijker, maar zonder een ranking te geven. Ook wijst scholenopdekaart.nl geen school aan die het beste past bij een kind en is het geen vervanging van uw eigen ­schoolwebsite.

Naast elkaar Op scholenopdekaart.nl is nu al informatie van alle scholen uit het funderend onderwijs te vinden. Straks kunnen ­ouders niet alleen de uitgebreide Schoolvensters van

i­ndividuele scholen bekijken, maar een deel van de infor­ matie ook naast elkaar zetten op hun beeldscherm, tablet of smartphone. Daartoe voeren ze een zoekterm in, bijvoorbeeld een plaatsnaam, postcode of schoolnaam. Na het zoeken van scholen kunnen ze óf naar het SchoolVenster van een school gaan óf de school toevoegen aan de ver­ gelijking. De schermafdrukken hiernaast laten zien hoe dat er ongeveer uit zal zien. Voor vo-scholen biedt ­scholenopdekaart.nl deze mogelijkheid al langer.

Scholenopdekaart.nl maakt geen ranking en wijst geen school aan die het beste past bij een kind Visualiseren Niet alle informatie uit het SchoolVenster is opgenomen in het vergelijkingsdeel. De keuze is gebaseerd op gesprekken die het projectteam met ouders heeft gevoerd. Daarin ­gaven ouders aan welke informatie zij meer en minder ­relevant vonden voor schoolkeuze. Informatie over het ­voedingsgebied van een school is bijvoorbeeld wel op­ge­ nomen in het SchoolVenster, maar zal niet direct te ver­­ gelijken zijn. Wel relevant voor schoolkeuze vinden ouders onder andere de grootte van de school en het profiel. Ook willen ouders graag weten hoe tevreden huidige leerlingen en ouders zijn. Eerder ging het projectteam al in gesprek met schoolleiders om te vragen wat zij belangrijke indica­ toren voor schoolkeuze vinden. Samen met het IT-team is vervolgens gekeken hoe dit te visualiseren valt.

Uw school vergeleken Wat betekent dit voor u en voor uw school? De informatie die terugkomt in het vergelijkingsdeel is onderdeel van de informatie die toch al in uw SchoolVenster staat. Deels is dat cijfermatige informatie die van alle scholen beschikbaar is, deels is dat een selectie uit de schoolspecifieke informatie die u hebt toegevoegd, zoals uw schoolprofiel. Dat toevoegen doet u door in te loggen op mijn.vensters.nl en de indicatoren van het SchoolVenster te vullen. Voor opname in het vergelijkingsdeel hoeft u deze gegevens niet nogmaals in te vullen. Voegt u zelf geen informatie toe? Dan is net als in uw SchoolVenster in het vergelijkingsdeel alleen de cijfermatige informatie zichtbaar.

Tevreden ouders en leerlingen? Laat het zien! Bij het maken van een schoolkeuze is het goed te weten hoe andere ouders en leerlingen over een school denken. Daarom is het de bedoeling dat op termijn ook de resul­ taten van tevredenheidsonderzoeken onder de knop ­‘ver­­ge­lijken’ komen te staan. Dat wordt mogelijk als ­voldoende scholen een vaste lijst met tien vragen afnemen en de r­ esultaten tonen op scholenopdekaart.nl. Dit kan op diverse manieren.

Via de gratis enquête-tool in Mijn Vensters In mijn.vensters.nl is een gratis tool ingebouwd waarmee u een link genereert naar een korte vragenlijst, opgesteld door onderzoeksbureau Oberon in samenspraak met schoolbesturen en schoolleiders. Neemt u de vragenlijst af tussen januari en mei, dan kan bij voldoende respons een benchmark worden opgesteld: u kunt uw eigen scores dan vergelijken met die van andere scholen. Om de vragenlijst af te nemen, logt u in op mijn.vensters.nl en kiest u in het indicatorenoverzicht voor ‘Tevredenheid leerlingen’ of ‘Ouders en school’. Kies vervolgens uw ­manier van afnemen onder de knop ‘Afnemen kanaal’ en selecteer ‘Enquête-tool Mijn Vensters’. Klik op starten. Zo genereert u een link naar de online vragenlijst die u kunt delen met leerlingen (10 vragen) of ouders (11 vragen). Wanneer u voldoende respons hebt, sluit u de vragenlijst en verwerkt u de informatie. De informatie is pas openbaar nadat u deze hebt gepubliceerd. Neem dus eerst de tijd om de informatie te controleren en eventueel een toelichting te schrijven.

Afname binnen een groter onderzoek Neemt u binnenkort al een onderzoek af bij een aanbieder van tevredenheidsonderzoeken? Grote kans dat zij samenwerken met Vensters PO en ook de Vensters-vragen in hun vragenlijst hebben opgenomen (of dit kunnen doen). Zij kunnen de gegevens dan naar het systeem doorzetten. U haalt deze vervolgens op door in mijn.vensters.nl in het indicatorenoverzicht naar de indicator ‘Tevredenheid leer­ lingen’ of ‘Ouders en school’ te gaan. Kies uw aanbieder in de lijst onder de knop ‘Afnemen via kanaal’. De gegevens worden dan ingeladen. Ze staan pas online wanneer u ze publiceert. Ook hier geldt dus: neem eerst de tijd om te controleren en wellicht een toelichting te schrijven.

Vergelijken en verrijken Scholenopdekaart.nl geeft het primair onderwijs als sector de mogelijkheid om transparant te zijn. Daar hoort ook het vergelijkbaar maken van de informatie bij. Als school bouwt u mee aan deze transparantie door uw SchoolVenster te verrijken met schoolspecifieke informatie en door toelichtingen te schrijven die de informatie in een context plaatsen. Verplicht is dat niet; kiest u hier niet voor, dan wordt in uw SchoolVenster en het vergelijkingsdeel alleen cijfermatige informatie getoond. Wilt u wel aan de slag met uw SchoolVenster, maar kunt u daarbij hulp gebruiken? Voor groepen van minimaal tien scholen geeft Schoolinfo workshops; ook is de servicedesk tijdens kantooruren altijd bereid u te ondersteunen.

23

ManagementVenster b Directeur Ad Goossens van de Stichting Openbaar B ­ asisonderwijs West-Brabant vindt het ­ManagementVenster een uitvinding. “Met het maken van zo’n grafiek ben ik een ­ halve middag bezig. Hier staat-ie gewoon voor me klaar.” Tekst: Suzanne Visser

‘In het ManagementVenster zie je meteen: hé, we hebben ­zoveel kinderen uit die wijk’

24

bespaart tijd en kosten In en rond het Brabantse Roosendaal is de ‘school om de hoek’ meestal rooms-katholiek van signatuur. ­Ouders die voor openbaar onderwijs kiezen, maken die keuze dan ook heel bewust. Daar willen de openbare scholen van de Stichting Openbaar Basisonderwijs West-Brabant de best mogelijke kwaliteit tegenover stellen. “De afgelopen tien jaar hebben we daar heel hard aan gewerkt”, zegt directeur Ad Goossens. “Dat we voor iedereen toegankelijk willen zijn, hoort ook daarbij. Maar we hebben een hekel aan hypes en ranglijstjes. Het SchoolVenster biedt ouders de mogelijkheid scholen op een vol­ wassen manier te beoordelen.”

Amper tijd Het hoge ambitieniveau heeft de Stichting geen windeieren gelegd. Ondanks de demografische krimp is de Stichting Openbaar Basis­ onderwijs West-Brabant het afge­ lopen jaar in leerlingaantal gegroeid. Maar tijd om achterover te leunen is er niet. Nog steeds moet het openbaar onderwijs zich nét iets meer bewijzen. “We willen goed voor de dag komen; er moet niets op ons aan te merken zijn”, zegt de bestuurder. Het ManagementVenster komt daarbij goed van pas, vindt Goossens, die dit schooljaar kennismaakte met dit ­speciale Venster voor bestuurders en schoolleiders. “Er staan geen zaken in die we nog niet wisten, maar de informatie is inzichtelijk en verzorgd gepresenteerd. Afhankelijk van het doel zul je de rapportages en diagrammen verder willen bewerken of met knippen en plakken zo kunnen gebruiken, bijvoorbeeld in een beleidsplan of evaluatie. Dat kost amper tijd, terwijl je anders al snel een halve middag aan een mooie grafiek zit te werken. Neem de herkomst van onze schoolpopulatie. Die hebben we in de leerlingadministratie staan, maar als ik die informatie toegankelijk wil maken, ben ik wel even bezig. In het ManagementVenster zie je meteen: hé, we hebben zoveel kinderen uit die wijk. Dat geeft je toch een andere kijk.”

Het gebruik van het venster scheelt niet alleen tijd, maar ook kosten. “De leerlingprognoses bijvoorbeeld vind ik heel sterk. Ze kloppen even goed als andere prognoses waarover ik voor dit jaar de beschikking had. Volgend jaar laat ik voor onze ­stichting dus geen prognoses meer maken door een extern bureau. Dat kost handenvol geld en dan nog moet je de uitkomsten zelf duiden.”

‘De leerlingprognoses vind ik heel sterk’ Een minpuntje– Goossens zegt het bijna verontschuldigend – is de ­actualiteit van een deel van de ge­ gevens van het ManagementVenster. “Voor beleidsvorming op de langere termijn, zoals die leerlingprognoses of een schoolbeleidsplan, maakt het niet zo veel uit. Daar gaat het om de trend. Maar voor jaarplannen zou het fijn zijn als de informatie actueler was. Ik heb er begrip voor dat het wachten is op het vrijgeven van gegevens door DUO, maar het zou mooi zijn als daar meer vaart achter wordt gezet. Als dat ook nog geregeld wordt, is het helemaal perfect.”

Bruikbaar Op een groot scherm boven de vergadertafel tovert Goossens nog even het ManagementVenster van ‘zijn’ hele bestuur tevoorschijn. We klikken er snel doorheen. “Hier, de bestuursrapportage Financiën. De opbouw van het rapport, de manier van presenteren van de financiële kengetallen – dat is heel bruikbaar. Krijg ik vragen uit de GMR, dan kan ik zo deze staatjes laten zien. Wat je hier ziet? Bijvoorbeeld dat we de afge­ lopen jaren extra in het onderwijs hebben geïnvesteerd omdat onze kapitalisatiefactor boven de normen van de commissie-Don lag. In gewone taal: het was niet nodig om zoveel kapitaal aan te houden. Je ziet hier dat we inmiddels op de

norm zitten; nu gaan we consolideren. Jammer is wel dat de cijfers hier nog niet verder gaan dan 2012. Ik hoop dat in de loop van dit schooljaar nieuwe informatie beschikbaar komt.” Verder klikkend: “Hier zie je een ­gegeven dat je als bestuur anders niet zo een-twee-drie boven tafel hebt: wij ontvangen lagere baten per leerling dan gemiddeld. Dat heeft natuurlijk een oorzaak, maar als ik dit zie wil ik toch wel weten hoe dat zit. Uitzoeken dus.” Hij klikt verder naar de indicator ­Aantal leerlingen. “Dit ga ik gegarandeerd gebruiken. Ons toezichtskader is zo dat er bij elke vergadering een thema aan de orde komt. Ging het over de leerlinggegevens, dan kostte het mij in het verleden veel werk om alle gegevens bij elkaar te krijgen. Ik moest alle scholen bellen, omdat ons systeem die gegevens niet centraal bijhoudt. Maar voor deze staatjes hoef ik me echt niet te schamen.”

‘Krijg ik vragen uit de GMR, dan kan ik zo deze staatjes laten zien’ Middag Wat op bestuursniveau geldt, geldt ook op schoolniveau, vindt Goossens. Een directeur kan tijd en geld besparen door van het ManagementVenster te profiteren waar dat kan. “Het levert meer op dan de tijd die het kost om de indicatoren te vullen. Echt, in een middag ben je al een heel eind op weg. En dan heb je een instrument dat van waarde is voor zowel ouders, andere betrokkenen als je eigen school zelf. Ik ben er heel enthousiast over.” >

25

Profieltekst en toelichtingen schrijven, 5 tips Vensters PO biedt scholen de mogelijkheid om bij de cijfers Dit vindt u in het ManagementVenster: en feiten een toelichtende tekst te schrijven. Ook is er ruimte gereserveerd voor een profieltekst over uw school. Maar hoe RAPPORTAGES OP SCHOOLNIVEAU doet u dat, schrijven van een profieltekst en toelichtingen? We geven u graag een paar tips! Controle voorlopige resultaten eindtoets: in deze r­ apportage staat detailinformatie over de voorlopige ­eindtoetsresultaten en school­ adviezen.de Deze rapportage is tijdelijk beschikbaar. * Tip 1: Bepaal doelgroep

Stel vast wie uw doelgroep is.inDeze bestaanstaat uit ouders, de Resultaten eindtoets: dezezal rapportage detail­informatie over gemeente, organisaties en en andere belanghebbenden. deaanverwante definitieve eindtoetsresultaten ­schooladviezen. * Prognose aantal deze rapportage toont ­informatie over de Tip 2: Verplaats u in leerlingen: de doelgroep het ­leerlingenaantal, Houd uw verwachte doelgroepontwikkelingen voor ogen en in vraag u af: ‘what’s in itdeforbegroting them?’. en de formatie. * / ** Bedenk wat de lezer moet weten, vinden of doen. Richt uw tekst daarop in. Medewerkertevredenheid: deze rapportage toont de resultaten van het tevredenheidsonderzoek onder het personeel.

Tip 3: Gebruik toelichtingen voor completer verhaal

Leerlingendoorstroom, tussentijdse in- en uitstroom: deze rapportage

Bij de cijfers en feiten kunt u toelichtingen schrijven. Dat maakt de bevat gegevens over de leerlingen­stromen b ­ innen de school en de informatie genuanceerder, completer en actueler. Schrijf over: tussentijdse in- en ­uitstroom van en naar de school. **

• • • •

opvallende resultaten Gerealiseerd ontwikkelingsperspectief: in deze rapportage staan acties die u onderneemt bij tegenvallende resultaten ­gegevens over de verwachte en werkelijke uitstroombestemming waarom iets juist goed gaat van uitgestroomde leerlingen. ** / *** (links naar) extra informatie bij de cijfers

Wat u beter niet kunt doen: RAPPORTAGES OP BESTUURSNIVEAU • in de Financiën: verdediging schieten deze rapportage bevat gegevens over de fi ­ nanciële • informatie uit de en grafi ek ofentabel een-op-een herhalen ­ken­getallen baten lasten van het bestuur. Resultaten eindtoets: in deze staat detail­informatie over Tip 4: Maak de profi eltekst oprapportage basis van kernwaarden

eindtoetsresultaten enschrijft schooladviezen alle scholen onder het In de profide eltekst over uw school u kort envan bondig wie bestuur. *

u bent, waar u voor staat en wat u wilt bereiken. Kernwaarden kunnen u daarbij helpen. Deze kiest u op basis van wat uw school Prognose aantal leerlingen: deze rapportage toont informatie over de karakteriseert. Ze moeten aansprekend zijn voor aleerlingen en verwachte ontwikkelingen in het leerlingen­ antal, de begroting en de ouders, richtinggevend, en het onderscheidend. formatie van alleinspirerend scholen onder bestuur. * / ** En u moet ze natuurlijk waar kunnen maken; in uw school, beleid en de lessen.

Tip 5:

Aantal leerlingen: deze rapportage toont de leerlingen­aantallen op bestuursniveau, groei/krimp-informatie per schooljaar en de Gebruik de methode ‘Schrijven is schrappen’ ­ver­wachting voor groei/krimp op de korte en lange termijn.

Misschien heeft u voor de profieltekst een basistekst beschikbaar uit uw schoolgids. Maardeze hoerapportage brengt u deze terug over tot een Marktaandeel: bevattekst gegevens het goed markt­ schoolprofi el die van kort alle en bondig is voor internet? Met deworden aandeel scholen genoeg binnen het bestuur. De gegevens methode zowel ‘schrijven is schrappen’: op gemeenteals op postcodeniveau getoond. Naast het • • *• •

marktaandeel wordt ook de ­daling of stijging ten opzichte van het

streepvorige dubbelingen weg * jaar getoond. stel de hoofdthema’s vast (meestal maar 3 of 4) herschrijf in korteiszinnen Deze rapportage niet beschikbaar voor scholen/ besturen voor speciaal lees de tekst een paar onderwijs. keer goed door en kijk hoe u nog verder ** kunt Dezeherschrijven rapportage is recent beschikbaar gekomen. *** Deze rapportage is alleen beschikbaar voor scholen voor speciaal (basis)onderwijs.

Direct aan de slag

Ga naar mijn.vensters.nl om uw profieltekst en toelichtingen in te voeren. Een handleiding vindt u bij de materialen op www.vensterspo.nl 26

Samen leren bij Q voor ­besturen

Scanbaar schrijven

Mensen informatie zoeken opkan van Hetdie ManagementVenster internet bepalen in enkele seconden grote waarde zijn voor bestuurders en schoolleiders van scholen of een site interessant is of niet. Maakdie eendaarom volgende stap willen zetten uw tekst scanbaar. Dat doet u in het werken aan onderwijskwaliteit, met: ­zeggen beleidsadviseur Anje-­ • kernachtige (tussen)koppen Margreet Woltjer en project­leider • korte alinea’s Anneke van der Linde van de • witregels tussen alinea’s ­PO-Raad. “Onder de paraplu van • belangrijkste zin vooraan in de opbrengstgericht werken hebben alinea scholen de afgelopen jaren al ­grote stappen gezet in het ver­ • opsommingstekens zamelen endie analyseren • afbeeldingen de tekst van data. Maar de stap daarna is lastiger: ondersteunen wat doe je met de conclusies van die analyse?” Voor bestuurders die samen met Xxxxxxx xxxxxx anderen op dit punt w ­ illen profesXxxxx xxx xxxxxx xxxx Xxxxx sionaliseren, de lerende xxxxxxxxx xx xxxxxx xxx kunnen xxxxxx xxx xxxxx xxxxxxxxx xxxxxxx xxxxx. Xxxxx xxxx netwerken van Q voor besturen xxx xxxxxxx xxxxxxxx. Xxx xx xxx xxxxx xxxxxxx. Xxxxx xxx xx xxxx uitkomst bieden. Q voor besturen xxxx xxx xx xxxxxxxxxxx xxxxx xxx xx. komt voort uit de sectorbrede Xxxxxxx xxxxx xxxx verbeteragenda bij het Bestuurs­ • Xxxxx xxxxxx xxxx xxxxxxx xx akkoord POxxx en is in september • Xxx xxx xxxxxxxx xx • Xxxxx xxx xxxxx van start g ­ egaan. Het uitgangspunt is dat bestuurders lerende netwerken vormen en elkaar, ge­ faciliteerd door een o ­ ndersteuner, in vijf studie­dagen op weg helpen. Voorbeeld kernwaarden: “Scholen die de kwaliteit écht goed op orde hebben, ­ enmerken openheid k zelfstandig zich door een goed werkende kleinschalig veilig uitdagend stimulerend kwaliteits­cyclus”, zeggen Woltjer verantwoordelijk en Van der Linde. “Maar door de gelijkwaardig drukte die betrokken inherent is kwaliteit aan het school-zijn blijvensamenwerken de laatste twee stappen van de kwaliteitszorg­ cyclus dikwijls buiten beeld. In plaats van plan-do-check-act, is hetdeel te het plan-do-plan-do. de kun st vanDoor nemensch aanrijv eenen netwerk eds je is stemaak wél ruimte voorte de sch broodnodige rap pen zov eel reflectie en borging. Besturen is elijk wor dt duid dateen soms best eenzaam beroep. is mensen bed oeld watprettig Het is heel om aan in een vergelijkbare positie feedAlgemene back te schrijftips geven en die ook te k ­ rijgen.” • gebruik vragen Deelnemen de lerende net• spreek de lezeraan direct aan werken van Q voor b ­ esturen kan • formuleer bondig individueel of met een groep. Er • voorkom jargon zijn geen kosten aan verbonden. • schrijf actief Aanmelding bij n.deelstra@po• schrijf beeldend raad.nl. Eerst meer weten? • wissel korteinen zinnen af Kijk dan hetlange laatste nummer

respect

onderwijs op maat

pluriform

• letvan op spelof schreiffouten Podium of op po-raad.nl.

Hoe verder? De ontwikkelfase van Vensters PO zit er bijna op. Floor de Jong, programmamanager Vensters PO, blikt vooruit. Tekst: Elselien Blokland

Welke activiteiten en ontwikkelingen komen er nog aan? “De komende maanden staan in het teken van het vullen en gebruiken van Vensters PO. Tot de zomer hebben scholen nog de mogelijkheid om in een werkbijeenkomst onder leiding van het projectteam hun school­ pagina’s op scholenopdekaart.nl te vullen (zie ook pag. 8 en 9). Verder zijn we begonnen met het evalueren van de indicatoren zoals ze nu zijn. We nodigen schoolbesturen en ­scholen nadrukkelijk uit om feedback te geven en mee te denken over ­verbeteringen. Wat we deze zomer opleveren, moet een instrument zijn van en voor besturen en scholen. Zij zijn eigenaren en het is dan ook van belang dat zij invloed uitoefenen op het eindresultaat.” Floor vertelt dat de management­ rapportages nog verder ontwikkeld worden: “Samen met schoolbesturen, scholen en andere experts kijken we naar rapportages waar scholen echt

iets mee kunnen in de dagelijkse praktijk.” Ten slotte verwacht Floor in april de oplevering van de functie om scholen te vergelijken: “Via scholenopdekaart. nl kunnen scholen op specifieke ­indicatoren worden vergeleken, om schoolkeuze te vergemakkelijken” (zie ook pagina 22 en 23).

Scholen en besturen kunnen nog steeds meewerken? “Ja, dat is niet alleen wenselijk, maar ook noodzakelijk voor succes. Vanaf het begin is Vensters een co-creatie met schoolleiders, bestuurders en belanghebbenden van de scholen geweest. Dit is een project van en voor schoolbesturen en scholen. Ook in de toekomst zullen zij altijd betrokken blijven bij doorontwikkeling.”

Is het deze zomer klaar? “De instrumenten zijn dan klaar, maar voor de scholen begint het eigenlijk pas. Daarom ontwikkelen we vanuit

het project nog diensten om besturen en hun scholen te begeleiden bij de implementatie en efficiënte inzet van Vensters. Denk aan een workshop ManagementVenster of een workshop Communicatie met ouders. We nodigen besturen en scholen uit om hun behoeftes op dit gebied ­kenbaar te maken, zodat we daarbij kunnen aansluiten.”

Hoe gaat het beheer van ­Vensters PO eruitzien als het project is afgelopen? “Op dit moment worden verschillende scenario’s verkend en zoveel mogelijk technische voorbereidende activiteiten uitgevoerd. Zodra bekend is welk scenario het wordt, zullen we iedereen informeren.”

Wat zal deelname aan Vensters PO in een doorsnee-jaar voor scholen met zich meebrengen? “Daarover kan ik wel een voorzichtige voorspelling doen. Een school zal maximaal twee keer per jaar nieuwe centrale gegevens geleverd krijgen in Vensters. Er zal een periode zijn waarin die gegevens alleen voor de scholen zelf beschikbaar zijn, aan de ‘achterkant’ van het systeem. In die periode kunnen de scholen de ge­ gevens toelichten en zelf publiceren. Het hele jaar door kunnen scholen hun eigen gegevens bij de decentrale indicatoren wijzigen, aanpassen en publiceren. De servicedesk van ­Vensters blijft beschikbaar voor ­ondersteuning. Als Vensters PO eenmaal staat, moet het natuurlijk wel doorontwikkeld worden. Daarvoor wordt een plan gemaakt waarbij de input vanuit de besturen en scholen leidend zal zijn. Ook in de toekomst blijft Vensters een instrument van besturen en scholen zelf.” 27

www.vensterspo.nl Twitter Volg ons op Twitter: @VenstersPO

Bezoek www.vensterspo.nl voor actuele informatie over het project Nieuws Op de homepage vindt u de nieuwste berichten over de ontwikkeling van Vensters PO.

Nieuws en agenda Een overzicht van alle verschenen nieuwsbrieven en ­ an­komende activiteiten van Vensters PO. U kunt zich eenvoudig abonneren a op de digitale nieuwsbrief. Meedoen Nuttige informatie over de ontwikkeling en het vullen van het ­ choolVenster. U vindt hier ook meer informatie over het ManagementVenster S en het traject vso. Ondersteuning Als het nodig is, kunt u gebruikmaken van de ondersteunende materialen of contact opnemen met de servicedesk. Over Vensters PO Meer informatie over de achtergronden, doelstellingen, de projectorganisatie en de experts van Vensters PO.

Contact Voor contact met de servicedesk en de adresgegevens.

Aïdadreef 4-6 3561 GE Utrecht Postbus 1347 3500 BH Utrecht T 030-232 48 90 [email protected]