Vastgoedwaarde voor ondernemers in Rotterdam oktober 2012 1
Opdrachtgever: Dhr. F. de Jager Elsmarieke Mensink Gemeente Rotterdam Stadsontwikkeling Sector Economie Het team Ir. Joost Okkema senior adviseur bedrijven Metrum Ir. Michiel Bots senior vastgoedeconoom Metrum Ir .Marc P. Verkade directeur architect Jorissen Simonetti Architecten
2
Inhoud 1. Introductie en aanpak 2. Rekenvoorbeelden en de financiën 3. Factsheets rekenvoorbeelden
4 5 6
Bijlagen A. Definities en uitgangspunten B. Profielen DHV C. Keuzes profielen en uitleg D. Bouwkosten E. Exploitatie F. Rekenvoorbeelden en resumé
3
1: De volgende aanpak is gevolgd: • • • • • • •
Selectie rekenvoorbeelden met de profielen Uitleg rekenvoorbeelden Achtergrond van de vraag Wat is waarde Keuze rekenvoorbeelden Uitleg rekenvoorbeelden Uitgangspunten
Doelstelling: Middels het inzichtelijk maken en beschikbaar stellen van informatie ondernemers en marktpartijen stimuleren om toekomst bestendig en dus flexibel(er) te bouwen om hiermee leegstand in de toekomst tegen te gaan.
Hoe? • Zoek in profiel de grenzen op en vergroot ruimte binnen de doelgroep • Ontwikkeling mogelijk maken naar ander profiel(en) • Uitgangspunt zijn die kenmerken die niet flexibel zijn, als ligging en milieucategorie. Wat berekenen? • Ingrepen die niet in een later stadium eenvoudig zijn door te voeren • Investeringen beperkt houden en renderend • Waardevast en een positieve invloed hebben op het uiteindelijk rendement van het vastgoed. Doel: Vergroten courantheid huuropbrengsten en waarde
en
Resultaat: elf rekenvoorbeelden op basis van extra investeringen Keuzes: Huren of kopen • Locatiekeuze en bereikbaarheid • Benodigde omvang en inrichting van het perceel • Vastgoed op maat of flexibel? • Gebruik van duurzame materialen • • • • •
Duurzaamheid en bouwen Duurzaam Opgelegd of Ambitie van gebruiker Welke ambities heeft U als ondernemer? Op verkenning Eindconclusie onderbouwt met bijv. Greencalc
daarmee
De vraag: Middels rekenvoorbeelden de meerkosten van een het flexibel bouwen en de daaruit voortkomende meeropbrengsten op het vastgoed inzichtelijk maken. Hiermee wordt het perspectief voor de ondernemer duidelijk. Dit is gadaan op basis van (globale) vastgoedexploitatieberekeningen, waarbij op basis van de te verwachten kasstroom gedurende de exploitatieperiode, het uiteindelijke rendement op het vastgoed in beeld wordt gebracht.
4
2: Rekenvoorbeelden en financiën Overzicht van de rekenvoorbeelden:
Geselecteerde profielen uit 20:
• Relevant is het rendement dat in alle gevallen positief is, gemiddeld 7,2% • De grootste winst is 3% en de kleinste 0,3% • De profielen met de meeste baat hiervan zijn die met een klein marktaandeel • Conclusie is dat meer investeren loont • De factsheets tonen een 11-tal mogelijkheden voor ondernemers om keuzes te maken in hun te realiseren onroerend goed. • De keuzes zijn gebaseerd op nieuwbouw en de bijlagen van dit rapport. • De factsheets hebben tot doel de keuze te vereenvoudigen voor de ondernemer
5
3: Factsheets rekenvoorbeelden
6
Factsheet 1 Profiel Bouw Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 2152 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 822 m2 Bouwkosten 550,- per m2
Profiel Groothandel Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 2152 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 822 m2 Bouwkosten 625,- per m2
Aanpassingen: Vloerbelasting naar 40 kN/m2 Hoogte naar 10,5 m.
Akoestiek = 3 Akoestiek = 1 Hoogte = 7 m. Hoogte = 10,5 m.
Vloerbelasting 20 kN/m2 Vloerbelasting 40 kN/m2 1 / Combinatie: uitgangspunt bouw - initiële investering monofunctioneel: - initiële investering multifunctioneel:
688 /m2 bvo 781 /m2 bvo
restwaarde (t=10): restwaarde (t=10):
+ 14%
80
546 /m2 bvo 831 /m2 bvo 20 00 00 00 0%
ontwikkeling resultaat: mono- vs. multifunctioneel
10%
-21% + 6%
stijging marktpotentieel:
>100%
ontwikkeling rendement:
8% 19 00 00 00 0%
60
6% 18 00 00 00 0%
4% 40
17 00 00 00 0%
16 00 00 00 0%
20
2% 0% -2%
15 00 00 00 0%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
0 14 00 00 00 0%
-20
13 00 00 00 0%
12 00 00 00 0%
-40 11 00 00 00 0%
-60
10 00 00 00 0%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
waardeontwikkeling (monofunctioneel) waardeontwikkeling (multifunctioneel) 0-lijn financieringsrente rendement (basis) rendement (multifunctioneel)
10
jaar van dispositie (afstoten vastgoed) →
7
Factsheet 2 Profiel Metaal Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 1156 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 1074 m2 Bouwkosten 600,- per m2
Profiel Transport Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 2035 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 1074 m2 Bouwkosten 765,- per m2
Aanpassingen: Hoogte minimaal 7 m. Sober – karakteristiek Grotere kavel?
Hoogte = 7 m. Hoogte = 7 m.
2 / Combinatie: uitgangspunt metaal - initiële investering monofunctioneel: - initiële investering multifunctioneel:
750 /m2 bvo 956 /m2 bvo
restwaarde (t=10): restwaarde (t=10):
+ 28%
596 /m2 bvo 1073 /m2 bvo
200
20 00 000 00 %
ontwikkeling resultaat: mono- vs. multifunctioneel
-21% + 12% 10%
stijging marktpotentieel:
>100%
ontwikkeling rendement:
8% 19 00 000 00 %
6%
150 18 00 000 00 %
4% 17 00 000 00 %
100 16 00 000 00 %
2% 0% -2%
50
15 00 000 00 %
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
14 00 000 00 %
0 13 00 000 00 %
12 00 000 00 %
-50 11 00 000 00 %
-100
10 00 000 00 %
1
2
3
4
5
6
7
8
9
waardeontwikkeling (monofunctioneel) waardeontwikkeling (multifunctioneel) 0-lijn financieringsrente rendement (basis) rendement (multifunctioneel)
10
jaar van dispositie (afstoten vastgoed) →
8
Factsheet 3 Profiel Uitzend en beveiliging Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 544 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 490 m2 Bouwkosten 700,- per m2
Profiel Automatiseringsdiensten, Facilitaire diensten Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 989 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 490 m2 Bouwkosten 810,- per m2
Aanpassingen: Vloerbelasting naar 10 kN/m2. Hoogte naar 4,5 m. Topkoeling
Topkoeling
Hoogte = 3 m.
Hoogte = 4,5m.
Vloerbelasting 5 kN/m2 Vloerbelasting 10 kN/m2 3 / Combinatie: uitgangspunt uitzend & beveiliging - initiële investering monofunctioneel: 875 /m2 bvo - initiële investering multifunctioneel: 1013 /m2 bvo
restwaarde (t=10): restwaarde (t=10):
+ 16%
695 /m2 bvo 1136 /m2 bvo
250
200 00 00 00%
ontwikkeling resultaat: mono- vs. multifunctioneel
-21% + 12% 10%
stijging marktpotentieel:
>100%
ontwikkeling rendement:
8% 190 00 00 00%
200
6% 180 00 00 00%
4% 150
170 00 00 00%
160 00 00 00%
100
2% 0% -2%
150 00 00 00%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
50 140 00 00 00%
0
130 00 00 00%
120 00 00 00%
-50 110 00 00 00%
-100
100 00 00 00%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
waardeontwikkeling (monofunctioneel) waardeontwikkeling (multifunctioneel) 0-lijn financieringsrente rendement (basis) rendement (multifunctioneel)
10
jaar van dispositie (afstoten vastgoed) →
9
Factsheet 4 Profiel Facilitaire Dienstverlening Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 989 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 453 m2 Bouwkosten 750,- per m2
Profiel Automatiseringsdiensten, Facilitaire diensten Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 989 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 453 m2 Bouwkosten 725,- per m2
Aanpassingen: Omvang 300 naar 400 m2. Topkoeling
Topkoeling
Omvang 400 / 25% groter Omvang 300 4 / Combinatie: uitgangspunt Facilitaire dienstverlening - initiële investering monofunctioneel: 938 /m2 bvo - initiële investering multifunctioneel: 906 /m2 bvo
restwaarde (t=10): restwaarde (t=10):
-+ 3%
745 /m2 bvo 964 /m2 bvo
300
20 00 00 000 %
ontwikkeling resultaat: mono- vs. multifunctioneel
-21% + 6% 10%
stijging marktpotentieel:
>100%
ontwikkeling rendement:
8% 19 00 00 000 %
250
6% 18 00 00 000 %
4%
200 17 00 00 000 %
150 16 00 00 000 %
2% 0% -2%
100
15 00 00 000 %
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
14 00 00 000 %
50 13 00 00 000 %
0 12 00 00 000 %
-50 11 00 00 000 %
-100
10 00 00 000 %
1
2
3
4
5
6
7
8
9
waardeontwikkeling (monofunctioneel) waardeontwikkeling (multifunctioneel) 0-lijn financieringsrente rendement (basis) rendement (multifunctioneel)
10
jaar van dispositie (afstoten vastgoed) →
10
Factsheet 5 Profiel Postorder Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 625 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 431 m2 Bouwkosten 525,- per m2
Profiel Groothandel Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 842 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 431 m2 Bouwkosten 685,- per m2
Aanpassingen: Vloerbelasting naar 40 kN/m2 Hoogte van 7 naar 10,5 m. Verzorgd
+ verwarming
Hoogte = 10,5 m. Hoogte = 7 m. Vloerbelasting 40 kN/m2 Vloerbelasting 20 kjN/m2
5 / Combinatie: uitgangspunt repartie Postorder - initiële investering monofunctioneel: 656 /m2 bvo - initiële investering multifunctioneel: 856 /m2 bvo
restwaarde (t=10): restwaarde (t=10):
+ 30%
521 /m2 bvo 960 /m2 bvo
120
20 000 00 00%
ontwikkeling resultaat: mono- vs. multifunctioneel
-21% + 12% 10%
stijging marktpotentieel:
>100%
ontwikkeling rendement:
8%
100
19 000 00 00%
6% 18 000 00 00%
80
4% 17 000 00 00%
60 16 000 00 00%
40
2% 0% -2%
15 000 00 00%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
20 14 000 00 00%
0 13 000 00 00%
-20
12 000 00 00%
-40
11 000 00 00%
-60
10 000 00 00%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
waardeontwikkeling (monofunctioneel) waardeontwikkeling (multifunctioneel) 0-lijn financieringsrente rendement (basis) rendement (multifunctioneel)
10
jaar van dispositie (afstoten vastgoed) →
11
Factsheet 6 Profiel Detailhandel auto Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 987 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 555 m2 Bouwkosten 750,- per m2
Profiel Reparatie & Postorder, Groothandel Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 987 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 555 m2 Bouwkosten 815,- per m2
Aanpassingen: Vloerbelasting naar 20 kN/m2 Hoogte van 7 naar 10,5 m. Verzorgd Verwarming +
+ verwarming
Hoogte = 10,5 m. Hoogte = 7 m. Vloerbelasting 20 kN/m2 Vloerbelasting 10 kjN/m2
6 / Combinatie: uitgangspunt detailhandel auto - initiële investering monofunctioneel: 938 /m2 bvo - initiële investering multifunctioneel: 1019 /m2 bvo
restwaarde (t=10): restwaarde (t=10):
+ 9%
300
745 /m2 bvo 1143 /m2 bvo
20 00 000 00 %
ontwikkeling resultaat: mono- vs. multifunctioneel
10%
-21% + 12%
stijging marktpotentieel:
>100%
ontwikkeling rendement:
8% 19 00 000 00 %
250
6% 18 00 000 00 %
4%
200 17 00 000 00 %
150 16 00 000 00 %
2% 0% -2%
100
15 00 000 00 %
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
14 00 000 00 %
50 13 00 000 00 %
0 12 00 000 00 %
-50 11 00 000 00 %
-100
10 00 000 00 %
1
2
3
4
5
6
7
8
9
waardeontwikkeling (monofunctioneel) waardeontwikkeling (multifunctioneel) 0-lijn financieringsrente rendement (basis) rendement (multifunctioneel)
10
jaar van dispositie (afstoten vastgoed) →
12
Factsheet 8 Profiel Bouwinstallaties Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 712 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 482 m2 Bouwkosten 600,- per m2
Profiel Bouw Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 2152 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 482 m2 Bouwkosten 715,- per m2
Aanpassingen: Vloerbelasting naar 20 kN/m2 Hoogte van 3 naar 4,5 m. Akoestiek binnen/buiten Enigszins herkenbaar Grotere kavel
Akoestiek binnen/buiten
Hoogte = 4,5 m. Hoogte = 3 m. Vloerbelasting 20 kN/m2
8 / Combinatie: uitgangspunt Bouwinstallaties - initiële investering monofunctioneel: 750 /m2 bvo - initiële investering multifunctioneel: 894 /m2 bvo
Vloerbelasting 10 kjN/m2
restwaarde (t=10): restwaarde (t=10):
+ 19%
200
596 /m2 bvo 1002 /m2 bvo
2 00 00 00 00 %
ontwikkeling resultaat: mono- vs. multifunctioneel
10%
-21% + 12%
stijging marktpotentieel:
>100%
ontwikkeling rendement:
8% 1 90 00 00 00 %
6%
150 1 80 00 00 00 %
4% 1 70 00 00 00 %
100 1 60 00 00 00 %
2% 0% -2%
50
1 50 00 00 00 %
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1 40 00 00 00 %
0 1 30 00 00 00 %
1 20 00 00 00 %
-50 1 10 00 00 00 %
-100
1 00 00 00 00 %
1
2
3
4
5
6
7
8
9
waardeontwikkeling (monofunctioneel) waardeontwikkeling (multifunctioneel) 0-lijn financieringsrente rendement (basis) rendement (multifunctioneel)
10
jaar van dispositie (afstoten vastgoed) →
13
Factsheet 9 Profiel Automatiseringsdiensten Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 515 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 421 m2 Bouwkosten 775,- per m2
Profiel Uitzend en beveiliging Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 544 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 421 m2 Bouwkosten 775,- per m2
Aanpassingen: Geen
9 / Combinatie: uitgangspunt Automatiseringsdiensten - initiële investering monofunctioneel: 969 /m2 bvo - initiële investering multifunctioneel: 969 /m2 bvo
restwaarde (t=10): restwaarde (t=10):
+ 0%
250
770 /m2 bvo 985 /m2 bvo
2 00 00 00 00 %
ontwikkeling resultaat: mono- vs. multifunctioneel
10%
-21% + 2%
stijging marktpotentieel:
0-100%
ontwikkeling rendement:
8% 1 90 00 00 00 %
200
6% 1 80 00 00 00 %
4% 150
1 70 00 00 00 %
1 60 00 00 00 %
100
2% 0% -2%
1 50 00 00 00 %
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
50 1 40 00 00 00 %
0
1 30 00 00 00 %
1 20 00 00 00 %
-50 1 10 00 00 00 %
-100
1 00 00 00 00 %
1
2
3
4
5
6
7
8
9
waardeontwikkeling (monofunctioneel) waardeontwikkeling (multifunctioneel) 0-lijn financieringsrente rendement (basis) rendement (multifunctioneel)
10
jaar van dispositie (afstoten vastgoed) →
14
Factsheet 11 Profiel Groothandel Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 842 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 603 m2 Bouwkosten 600,- per m2
Profiel Bouw, Detailhandel Auto Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 2152 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 603 m2 Bouwkosten 750,- per m2
Aanpassingen: Daglicht: etalage Herkenbaar Beeldkwaliteit: verzorgd
Etalage 11 / Combinatie: uitgangspunt Groothandel - initiële investering monofunctioneel: 750 /m2 bvo - initiële investering multifunctioneel: 938 /m2 bvo
restwaarde (t=10): restwaarde (t=10):
+ 25%
100
596 /m2 bvo 953 /m2 bvo
20 0 00 00 00 %
ontwikkeling resultaat: mono- vs. multifunctioneel
10%
-21% + 2%
stijging marktpotentieel:
0-100%
ontwikkeling rendement:
8% 19 0 00 00 00 %
80
6% 18 0 00 00 00 %
4%
60 17 0 00 00 00 %
40 16 0 00 00 00 %
2% 0% -2%
20
15 0 00 00 00 %
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
14 0 00 00 00 %
0 13 0 00 00 00 %
-20 12 0 00 00 00 %
-40 11 0 00 00 00 %
-60
10 0 00 00 00 %
1
2
3
4
5
6
7
8
9
waardeontwikkeling (monofunctioneel) waardeontwikkeling (multifunctioneel) 0-lijn financieringsrente rendement (basis) rendement (multifunctioneel)
10
jaar van dispositie (afstoten vastgoed) →
15
Factsheet 12 Profiel Reparatie & Postorder Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 625 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 431 m2 Bouwkosten 525,- per m2
Aanpassingen: Omvang: boven mediaan Ligging ; mogelijk radiaal Klimaat: topkoeling Daglicht: uitzicht Herkenbaar: enigszins
Profiel Automatiseringsdiensten, Bouwinstallaties, Uitzend & Beveiliging Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 712 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 431 m2 Bouwkosten 750,- per m2
topkoeling
12 / Combinatie: uitgangspunt Reparatie & Postorder - initiële investering monofunctioneel: 656 /m2 bvo - initiële investering multifunctioneel: 938 /m2 bvo
restwaarde (t=10): restwaarde (t=10):
+ 43%
100
521 /m2 bvo 1051 /m2 bvo
20 00 00 00 0%
ontwikkeling resultaat: mono- vs. multifunctioneel
10%
-21% + 12%
stijging marktpotentieel:
>100%
ontwikkeling rendement:
8% 19 00 00 00 0%
80
6% 18 00 00 00 0%
4%
60 17 00 00 00 0%
40 16 00 00 00 0%
2% 0% -2%
20
15 00 00 00 0%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
14 00 00 00 0%
0 13 00 00 00 0%
-20 12 00 00 00 0%
-40 11 00 00 00 0%
-60
10 00 00 00 0%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
waardeontwikkeling (monofunctioneel) waardeontwikkeling (multifunctioneel) 0-lijn financieringsrente rendement (basis) rendement (multifunctioneel)
10
jaar van dispositie (afstoten vastgoed) →
16
Factsheet 14 Profiel Metaal Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 1156 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 1074 m2 Bouwkosten 600,- per m2
Profiel Transport, Groothandel Basis: Gemiddelde oppervlakte kavel 2035 m2 Gemiddelde oppervlakte gebouw: 1074 m2 Bouwkosten 690,- per m2
Aanpassingen: Grotere kavel
14 / Combinatie: uitgangspunt metaal - initiële investering monofunctioneel: - initiële investering multifunctioneel:
750 /m2 bvo 863 /m2 bvo
restwaarde (t=10): restwaarde (t=10):
+ 15%
200
596 /m2 bvo 967 /m2 bvo
20 00 00 00 0%
ontwikkeling resultaat: mono- vs. multifunctioneel
10%
-21% + 12%
stijging marktpotentieel:
>100%
ontwikkeling rendement:
8% 19 00 00 00 0%
6%
150 18 00 00 00 0%
4% 17 00 00 00 0%
100 16 00 00 00 0%
2% 0% -2%
50
15 00 00 00 0%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
14 00 00 00 0%
0 13 00 00 00 0%
12 00 00 00 0%
-50 11 00 00 00 0%
-100
10 00 00 00 0%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
waardeontwikkeling (monofunctioneel) waardeontwikkeling (multifunctioneel) 0-lijn financieringsrente rendement (basis) rendement (multifunctioneel)
10
jaar van dispositie (afstoten vastgoed) →
17
18
Bijlagen A. B. C. D. E. F.
Definities en uitgangspunten Profielen DHV Keuzes profielen en uitleg Bouwkosten Exploitatie Rekenvoorbeelden en resumé 19
20
Bijlage A: definities en uitgangspunten
21
22
Bijlage B: definities en uitgangspunten
23
Bijlage B: definities en uitgangspunten
24
Bijlage B: definities en uitgangspunten
25
Bijlage B: definities en uitgangspunten
26
Bijlage B: definities en uitgangspunten
27
Bijlage B: definities en uitgangspunten
28
Bijlage B: definities en uitgangspunten
29
Bijlage B: definities en uitgangspunten
30
Bijlage B: definities en uitgangspunten
31
Bijlage B: definities en uitgangspunten
32
33
34
Bijlage C: Keuzeproces en stappen In de keuze tabel wordt de door DHV onderzochtte elementen vertaald naar cijfers. Het vergelijken van de cijfers levert overeenkomsten en verschillen op tussen twee of meer ondernemingen. De verschillen bepalen in welke mate flexibiliteit toegevoegd kan worden aan het te realiseren object
35
36
Bijlage C: Keuzeproces en stap 1 Binnen milieu cat 3 Bouw en groothandel Aanpassing: Vloer Hoogte Winst : 160% Knelpunt: ligging radiaal
Binnen milieu cat 3/4 Transport en metaal Aanpassing: Hoogte Winst : 400% Knelpunt: footprint 34% - 17%
37
Bijlage C: Keuzeproces en stap 2 Binnen milieu cat 1 Uitzend, automatisering, facilitair Aanpassing: Vloer / Hoogte topkoeling Winst 317% Knelpunt: footprint 19% facilitair?
Binnen milieu cat 1 Facilitair, uitzend en automatisering Aanpassing: Topkoeling Winst 178% Knelpunt: footprint 19% facilitair?
38
Bijlage C: Keuzeproces en stap 3 Binnen milieu cat 2 Postorder en groothandel Aanpassing: Vloer /Hoogte Winst 525% Knelpunt: ligging
Binnen milieu cat 2 Auto, postorder en groothandel Aanpassing: Vloer / Hoogte verwarming Winst 650% Beeld en vorm te hoogwaardig
39
Bijlage C: Keuzeproces en stap 4 Binnen milieu cat 1 Auto, postorder en groothandel Aanpassing: Vloer / Hoogte Topkoeling Winst 433% Knelpunt: akoestiek
Ligging centrum radiaal Automatisering en uitzend/beveiliging Aanpassing: geen Winst 60% Knelpunt: --
40
Bijlage C: Keuzeproces en stap 5 Footprint +/-30% Bouw, Detailhandel, Auto, Groothandel Aanpassing: Etalage/zicht Verzorgd beeld Winst 86% Knelpunt: --
Footprint 40% + Automat. Bouwinstal, Reparatie, Uitzend Aanpassing: Omvang, klimaat en zicht, verzorgd Winst 475% Knelpunt: vestiging op mil.cat3 plaats
41
Bijlage C: Keuzeproces en stap 6 Ligging radiaal/kl.bt Auto, reparatie postorder Aanpassing: geen Winst 80% Knelpunt: te kostbaar voor reparatie
42
43
44
Bijlage D: Bouwkosten • Voor goed vergelijk van bouwkosten wordt de basis gevormd door een eenvoudige bedrijfshal met inpandig kantoor. • Door extra te investeren kan een hal in beginsel geschikt gemaakt worden voor meerdere functies / doelgroepen. De aanvullingen zijn apart vermeld in de staat. • Van belang is te melden dat geen rekening is gehouden met bedrijfsspecifieke eigenschappen. Dit kan bijvoorbeeld koeling van machines, mechanische afzuiging van de hal of estetische principes zijn.
45
46
Bijlage E Exploitatie: Uitgangssituatie vastgoedwaardering: • Werk BV huurt van Vastgoed BV • Vastgoed BV financiert en exploiteert BOG • IRR (rendement) meet performance BOG • Onderzoek IRRflexibel ≥ IRRstandaard ? • Ja, dan meerwaarde. Beginwaarde: • Bouwkosten per m² bvo (excl. grond en terreininrichting) • + toeslag bijkomende (ontwikkel)kosten 2530%
Bepaling Rendement (IRR) IRR bepaald op basis van DCF-analyse: • (Initiële) investering: normatief • Huuropbrengsten: marktconform • Exploitatiekosten: normatief • Restwaarde: op basis van Exit Yield Belangrijkste value drivers (gedurende exploitatie): • Huur- en huurontwikkeling • Exploitatiekosten • Eindwaarde; grootste invloed op waarde en rendement sturen op courantheid
47
Bijlage E Eindwaarde: Incourant vastgoed: • Grond-opstalmethode: grond (tov inflatie) + opstal (lineair > 0)
Courant vastgoed: • Exit-yield (EY) = markthuurt +1 / BAR t+1 EY = BAR voor koper begin jaar t+1 • M2/M3 methode + inflatie • Beleggingswaarde bij doorexploiteren
48
Bijlage E Rotterdamse markt BOG:
49
Bijlage E Waardeontwikkeling: 1. monofunctioneel /standaard: waardeval op t=0, geen restwaarde op t=20 2. monofunctioneel /duurzaam: géén waardeval op t=0, (beperkte) restwaarde op t=20 3. Multifunctioneel / duurzaam: géén waardeval op t=0, grote restwaarde op t=20 vastgoed blijft immers courant
50
51
52
Bijlage F: rekenvoorbeelden en resumé • Overzicht van de 11 rekenvoorbeelden • Relevant is de rendementstijging die in alle gevallen positief is 7,2% • De grootste winst is 3% en de kleinste 0,3% • Conclusie is dat meer investeren loont • De profielen met de meeste baat hiervan zijn die met het kleinste marktaandeel
53
Bijlage F: rekenvoorbeelden en resumé Rekenvoorbeeld bouw
54
Bijlage F: rekenvoorbeelden en resumé Rekenvoorbeeld metaal
55
Bijlage F: rekenvoorbeelden en resumé Rekenvoorbeeld uitzend
56
Bijlage F: rekenvoorbeelden en resumé Rekenvoorbeeld facilitair
57
Bijlage F: rekenvoorbeelden en resumé Rekenvoorbeeld postorder
58
Bijlage F: rekenvoorbeelden en resumé Rekenvoorbeeld auto
59
Bijlage F: rekenvoorbeelden en resumé Rekenvoorbeeld bouwinstallaties
60
Bijlage F: rekenvoorbeelden en resumé Rekenvoorbeeld automatisering
61
Bijlage F: rekenvoorbeelden en resumé Rekenvoorbeeld groothandel
62
Bijlage F: rekenvoorbeelden en resumé Rekenvoorbeeld postorder
63
Bijlage F: rekenvoorbeelden en resumé Rekenvoorbeeld metaal
64
65