Vastgoed in Brussel, onze corebusiness. Activiteitenverslag 2013

Vastgoed in Brussel, onze corebusiness Activiteitenverslag 2013

Interviews

Inhoud

Denis Grimberghs

Activiteitenverslag 2013

6

Voorzitter

Julien Meganck Wie zijn wij? Kerncijfers 2013

4 10

Een eerste beheersovereenkomst 15

•2•

citydev.brussels, een nieuwe identiteit

16

Zin geven aan de stad

17

Op naar een duurzame stad 18

Inhoud

Afgevaardigd bestuurder

Economische Expansie

24

Stadsvernieuwing

31

Benjamin Cadranel12 Administrateur-generaal

Gert Nys19 Directeur-generaal dd. van de Stadsvernieuwing

Philippe Antoine Directeur-generaal van de Economische Expansie

citydev.brussels Activiteitenverslag 2013

Een team ten dienste van de stad 34

Financiële gegevens

Gemengde projecten

40

Bestuursorganen

48

Gert Van der Eeken

Samenstelling van de directieraad

49

Directeur-generaal van de Algemene Diensten Adjunct-administrateur-generaal

Personeelsleden

49

Ons contacteren

50

46

Birmingham citydev.brussels Activiteitenverslag 2013

•3•

Wie zijn wij?

•4•

De Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (citydev.brussels) is een publiekrechtelijke instelling die in 1974 werd opgericht en twee complementaire opdrachten kreeg: bedrijven vestigen en verankeren in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en woningen bouwen voor gezinnen met een middeninkomen.


Wie zijn wij?

Krachtens de beheersovereenkomst van 16 oktober 2013 draait deze missie voortaan rond drie grote assen:

1974

2013

Economische ontwikkeling citydev.brussels heeft als opdracht de eco nomische ontwikkeling en werkgelegenheid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te ondersteunen. Concreet: ze identificeert de noden van bedrijven, reikt hen oplossingen aan en stelt hen onthaalinfrastructuur ter beschikking.

Stadsvernieuwing Als ‘stadsintegrator’ streeft citydev.brussels een heel belangrijk doel na: inwoners in het gewest houden en nieuwe inwoners aantrekken. Haar stadsvernieuwings opdracht bestaat erin woningen te bouwen voor middeninkomens in wijken waar een tekort aan woningbouw is.

Wie zijn wij?

•5•


Gemengde projecten Om de synergie tussen stadsvernieuwing en economische ontwikkeling te bevorderen, ontwikkelt citydev.brussels ook gemengde projecten, die woningen, bedrijfsruimten en voorzieningen in hetzelfde multifunctioneel huizenblok verenigen.

Bevoegdheden citydev.brussels is bevoegd om voorstellen te formuleren, impulsen te geven en coördinerend op te treden. Ze kan vastgoedoperaties alleen of met privépartners ontwikkelen. Bovendien kunnen de gemeentelijke en gewestelijke overheden haar ook specifieke projecten toevertrouwen.

Denis Grimberghs Voorzitter van citydev.brussels

Julien Meganck Afgevaardigd bestuurder van citydev.brussels


Interview

•6•

Brussel staat voor een enorme demografische uitdaging, waardoor er veel woningen moeten worden gebouwd.

Verloopt de integratie van de twee functies - woongelegenheid en economische activiteiten - in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest spontaan? Denis Grimberghs: Nu wel … maar bij de oprichting van onze instelling was dat wel even anders. Veertig jaar geleden was onze hoofdopdracht de economische ontwikke ling bevorderen. In 1988 gaf de Brusselse

Fundamenteel is ons werk hetzelfde gebleven: we blijven bedrijven vestigen en middelgrote woningen bouwen.

regering ons de complementaire opdracht om woningen te bouwen. Toen was een sterk ontwikkeld zesde zintuig nodig om te voorzien dat die twee instrumenten enkele decennia later zouden samenkomen. In die tijd waagde niemand zich aan de bouw van woningen voor middeninkomens en was een menging van de stadsfuncties nog niet aan de orde.

Moet citydev.brussels door die nieuwe omstandigheden ook anders arbitreren? Denis Grimberghs: Zeer zeker! Ze moet arbitreren in het gebruik van de ruimte, in de aanleg van de omgeving van de sites voor economische activiteiten, in de mogelijke ontwikkeling van een aantal economische activiteiten dichter bij woonwijken en in de wilskracht om de woningen dichter bij de werkplek te bouwen.

•7•

Interview

Veranderingen waardoor u helemaal van nul moest herbeginnen? Julien Meganck: Neen. Fundamenteel is ons werk hetzelfde gebleven: we blijven bedrijven vestigen en middelgrote woningen bouwen. Maar bij de opzet van onze projecten worden economische ontwikkeling en stadsvernieuwing nu beter geïntegreerd. We kunnen dus eerder spreken van verandering in de continuïteit.

Denis Grimberghs

Hoe is die evolutie er gekomen? Julien Meganck: Gewoon doordat de stad en haar werking geëvolueerd zijn. We hebben nu minder de mogelijkheid om grote gronden te kopen om er sites voor economische activiteiten aan te leggen. Daarom focussen we op de reconversie van economische ruimten die meer in de stad geïntegreerd zijn. Die nieuwe situatie verplicht ons na te denken over de definiëring van de projecten die we opstarten en de keuzes die we moeten maken om de economische bedrijvigheid in het gewest te vrijwaren. Daarnaast staat Brussel ook voor een enorme demografische uitdaging, waardoor er veel woningen moeten worden gebouwd.


Welke belangrijke gebeurtenissen hebben 2013 getekend? Denis Grimberghs: In 2013 is er bijzonder veel gebeurd. Een aantal belangrijke gebeurtenissen volgden elkaar in ijltempo op: de komst van onze nieuwe administrateur-generaal, de goedkeuring van de beheersovereenkomst door de regering, de opmaak van het ondernemingsplan, het nieuwe besluit betreffende de voorwaarden voor de aankoop van een citydev.brussels-woning ... Al deze elementen brachten veranderingen met zich mee voor onze instelling.


Interview

•8•

Is de nabijheid van de verschillende functies onontbeerlijk geworden? Denis Grimberghs: Brussel is een van de meest dichtgeslibde steden van Europa. Dat komt de aantrekkelijkheid van onze stad zeker niet ten goede. Het mobiliteitsprobleem is grotendeels toe te schrijven aan het woon-werkverkeer. In een dicht verstedelijkt gebied als Brussel moeten we trachten de afstand tussen wonen en werken te beperken. Dit kan door inwoners ervan te overtuigen dat wonen in de buurt van hun werk een meerwaarde biedt. Het gaat hier om een heel nieuw paradigma. De voorbije decennia deed de overheid er immers alles aan om de afstand tussen de woonplaats en de werkplek financieel op te vangen door bedrijfswagens te promoten, fiscale voordelen te bieden of vervoerskosten terug te betalen. We moeten die trend nu omkeren en voorrang geven aan de compacte stad waarin nabijheid en een kwaliteitsvolle stedelijke dichtheid hand in hand gaan. Hoe hebt u de nieuwe identiteit en nieuwe werkwijze van citydev.brussels geïntegreerd? Julien Meganck: Een van de grootste uitdagingen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bestaat erin de instrumenten van het gewestbeleid dichter bij elkaar te brengen om efficiënter te kunnen werken. We moeten de Brusselse instellingen die, net als wij, meewerken aan de ontwikkeling van het gewest zien als partners. Er zijn veel domeinen waarin we vruchtbare samenwerkingsverbanden tot stand kunnen brengen. Zo kan citydev.brussels de MIVB of Net Brussel helpen om een geschikte

Julien Meganck

Er zijn veel domeinen waarin we vruchtbare samenwerkingsverbanden tot stand kunnen brengen.

locatie voor hun werken opslagplaatsen te vinden. We werken samen met Actiris en valoriseren hun dienstverlening wanneer bedrijven zich op onze sites vestigen. Ook met de Haven van Brussel, die eigenaar is van vastgoed langs het Kanaal, hebben we uitstekende contacten … De uitdagingen voor onze stad zijn immens. Het zijn de overheidsinstanties die het voorbeeld moeten geven en deze uitdagingen moeten aangaan.

Wat waren de leidmotieven in 2013? Denis Grimberghs: Het belangrijkste wapenfeit van 2013 was ongetwijfeld de goedkeuring van de beheersovereenkomst. Onze beheersovereenkomst biedt niet alleen solide garanties voor de toekomst maar herdefinieert ook zeer nauwkeurig onze metiers. In 2013 werden ook een aantal grootschalige projecten voortgezet. Zo bijvoorbeeld het gemengde, duurzame project Tivoli, waarin woongelegenheid en bedrijfsruimten worden verenigd. Al onze prioriteiten komen nu samen: economische activiteiten in de stad behouden die verenigbaar met woningen en milieuvriendelijk zijn. Het project GoederenKuborn-Grondels illustreert onze prioriteit om woongelegenheid en economische activiteiten te koppelen. Verder hebben we in 2013 ons grondbeheersingsbeleid voortgezet: we rondden de aankoop af van een stuk grond van 1 hectare voor economische activiteiten in Neder-overHeembeek en van een ander stuk grond in Sint-Jans-Molenbeek waar een woonproject zal komen. Tot slot bleven we werken aan de ontwikkeling van onze kmo-parken. Wat levert de beheersovereenkomst de instelling op? Julien Meganck: Deze overeenkomst tussen de Brusselse regering en onze instelling biedt ons garanties en bestendigt een aantal maatregelen. Ze verduidelijkt ook de rolverdeling tussen de partijen. Daarnaast worden onze doelstellingen nauwkeurig gedefinieerd. Een voorbeeld: doordat we nu over een bestendige begroting beschikken, kunnen we anticiperen op

De grond beheersing, een gewestelijke bevoegdheid, zal een cruciale rol gaan spelen voor de toekomstige ontwikkeling van de stad.

Wat waren de grootste hinderpalen in 2013? Julien Meganck: De grondprijzen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest blijven zeer hoog. We hebben zelfs al een aantal projecten moeten laten varen wegens onbetaalbaar. De grondprijzen doen ons nadenken over de stedelijke dichtheid. Een tweede heikel punt zijn de bodemsaneringen. Een probleem bij veel transacties maar ook bij de bouw van projecten. In het verleden haalden we ook reeds de lange termijnen voor de uitreiking van vergunningen aan. Dit is helaas nog steeds aan de orde.

Zijn de OGSO volgens u een goede oplossing om de stedelijke gemengdheid te bevorderen? Denis Grimberghs: De ondernemings gebieden in de stedelijke omgeving of OGSO vormen op zich een uitstekende opportuniteit om economische activiteiten in de stad te integreren. Het komt er nu op aan te bepalen welke gebieden men tot OGSO wil omvormen. Zolang het gaat om gemengde gebieden met woningen en economische activiteiten is er geen probleem. Het wordt een heel ander verhaal als men de monofunctionele economische gebieden gaat aansnijden. Dan dreigt de grondprijs immers te gaan stijgen. Waarom zou de grondprijs dan de hoogte ingaan? Denis Grimberghs: Omdat de grondprijzen afhangen van de mogelijke bestemmingen. De waarde van een stuk grond daalt, stijgt of blijft stabiel naargelang van het soort project dat er kan worden gerealiseerd. Als bepaalde gebieden een andere bestemming krijgen en er rendabelere projecten mogen worden ontwikkeld, dan schieten de grondprijzen de hoogte in. De bestemming en de grondprijs zijn dus nauw met elkaar verbonden. Hiermee zeer omzichtig omspringen is dus de boodschap. De grondbeheersing - een gewestelijke bevoegdheid - zal dan ook een cruciale rol gaan spelen in de toekomstige ontwikkeling van de stad.

•9•

Interview

Denis Grimberghs: De beheersovereenkomst biedt ons niet alleen een aantal garanties, maar bepaalt ook welke resultaten we moeten halen. We weten nu hoeveel woningen we per jaar moeten produceren en welke doelstellingen we moeten bereiken op het vlak van economische ontwikkeling. Het is nu aan ons om de instrumenten te ontwikkelen die we nodig hebben om de vastgestelde doelstellingen te verwezenlijken. Met de beheersovereenkomst wordt ook de manier waarop we onze doelstellingen halen objectiever geëvalueerd. In de middelen die citydev.brussels ter beschikking krijgt,

is - tot onze grote vreugde trouwens voortaan een bonus malus ingebouwd. Dit mechanisme koppelt een budgettaire bonus aan vastgelegde doelstellingen. Dit is een enorme stimulans voor onze teams.


de opeenvolgende verhogingen van de loonkosten. Allemaal stabiliserende elementen die rust brengen.

Kerncijfers

2013 De actuele noden van de bedrijven • 10 •


Kerncijfers 2013

Wat bouwgrond betreft, is er vraag naar oppervlakten van 1 tot 10 ha. Voor de gebouwen (kantoren, ateliers, opslagplaatsen en winkels) is er vraag naar ruimten van 50 m² tot 10.000 m². Er is in totaal vraag naar 12,6 hectare bouwgrond. Er kwamen 178 nieuwe aanvragen binnen. 82 bedrijven beantwoordden aan de criteria van citydev.brussels, dit is 46 %. • 12,6 hectare grond • 197.040 m² gebouwen • 2.730 potentiële jobs op de sites van citydev.brussels

29

bedrijven erkend in 2013, goed voor 929 extra jobs op onze sites

8,49

hectare gecommercialiseerde grond

3

woonprojecten kwamen te koop • Materiaal in Anderlecht (119 woningen) • Ducuroir in Vorst (32 woningen) • Dewez in Jette (31 woningen)

ATU en Barentz: verwerving van hectare grond

1,8

• Vandermaelen in Schaarbeek (32 woningen) •P iers-Schmitz in Sint-Jans-Molenbeek (10 woningen)

Kerncijfers 2013

gebouwen verhuurd of onderverhuurd

• 11 •

•D ubrucq in Sint-Jans-Molenbeek (13 woningen)

250


7.861 m²

55

woningen in aanbouw

woningen ter studie in het project Goederen-KubornGrondels Bervoets: Toots Thielemansplein

Benjamin Cadranel Benjamin Cadranel, sinds 29 maart 2013 administrateur-generaal van citydev.brussels, schetst de grootste Brusselse uitdagingen qua stadsontwikkeling.


Interview

• 12 •

Bouwen aan de ideale stad!

Het is met geïntegreerde, harmonieuze en gemengde nieuwe projecten dat de hoofdstad het hoofd kan bieden aan de uitdagingen op demografisch en economisch vlak.

De integratie van economische activiteiten in het residentiële weefsel vergt een gedegen expertise. Hoe denkt u tegelijk tegemoet te kunnen komen aan de vraag van wie op zoek is naar een woning en aan die van de bedrijven? Benjamin Cadranel: De beheers overeenkomst die we met het gewest hebben afgesloten, bepaalt dat we in plaats van 150 nu 200 woningen per jaar moeten gaan produceren ... en dat zonder een echte verhoging van de middelen. In het licht van de noden van het gewest is die toename misschien aan de bescheiden kant, maar voor ons is ze, gezien de middelen waarover we beschikken, significant. We zijn slechts een van de

Waarom is het zo belangrijk om functioneel gemengde gebieden te creëren en de Brusselaars middelgrote woningen aan te bieden? Benjamin Cadranel: Omdat Brussel duidelijk nood heeft aan jobs en aan een belastingbetalende klasse. Het grootste gevaar voor de stad is dat er twee groepen zouden overblijven: zij die vrijgesteld zijn van belastingen en zij die bijstand trekken. We zouden dan met een enorme kloof zitten tussen die twee bevolkingsgroepen, die respectievelijk veel en weinig koopkracht hebben. Een dergelijke situatie maatschappelijk beheren is geen sinecure. Daarom bestaat onze opdracht erin wijken te dynamiseren door er economische activiteiten te vestigen en door er belastingbetalende inwoners te huisvesten die we een aangename leefomgeving bieden. Om dit te verwezenlijken leveren we bedrijfsruimte op maat en verkopen we onze woningen tegen twee derde van de kostprijs.

• 13 •

Interview

Hebt u de middelen om uw ambities waar te maken? Benjamin Cadranel: Voor onze werking beschikken we over subsidies van het gewest en eigen middelen. De subsidies die we krijgen, maken iets minder dan de helft van ons budget uit. Voor wie van cijfers houdt: het gewest kent ons jaarlijks een investeringsbudget toe van 15 miljoen euro voor stadsvernieuwing en van 5 à 10 miljoen euro voor economische expansie. Dankzij de zopas afgesloten beheersovereenkomst weten we voortaan op voorhand hoeveel die middelen bedragen. Het is aan ons om met die middelen onze doelstellingen te bereiken.

vele schakels die samen de Brusselse uitdaging aangaan. Om te voorzien in de noden van de bedrijven stellen we individuele oplossingen voor op basis van een gepersonaliseerde dienstverlening. De integratie van economische activiteiten in het residentiële weefsel vergt een gedegen expertise. Er is geen plaats voor dilettantenwerk. In haar 40-jarige bestaan heeft citydev.brussels volgens mij die waardevolle expertise verworven.


Brussel staat zowel demografisch als economisch voor een enorme uitdaging. Wat heeft citydev.brussels in 2013 gedaan om die dubbele uitdaging aan te pakken? Benjamin Cadranel: De meeste projecten die we tegenwoordig ontwikkelen houden op een of andere manier een mix van functies in. Dit betekent dat ze zowel woningen, bedrijfsruimten en voorzieningen (bijvoorbeeld crèches) als openbare ruimten bevatten. Het is met dergelijke geïntegreerde, harmonieuze en gemengde nieuwe projecten dat de hoofdstad het hoofd kan bieden aan de dubbele uitdaging op demografisch en economisch vlak.

Welk stadsmodel wilt u de Brusselaars bieden? Benjamin Cadranel: Voor zijn bewoners zal Brussel nooit met de Rand kunnen concurreren als het op beschikbare ruimte aankomt. De stad moet hun daarom bieden wat het platteland niet heeft: werkgelegenheid in de buurt, een dynamiek, gezelligheid, aantrekkelijke diensten en performante openbare voorzieningen. Het concept van de stad dat citydev.brussels voor ogen heeft, sluit aan bij het denken van de gewestregering

en van vele gemeentelijke en gewestelijke actoren. Die stad is er een van korte afstanden, een buurtstad. Hoe wilt u die ideale stad bouwen? Benjamin Cadranel: Gezien haar twee historische opdrachten - woongelegenheid creëren en de economische ontwikkeling bevorderen - kan citydev.brussels een zeer coherente reflectie voeren over hoe we die multifunctionele stad kunnen bouwen. We willen de Brusselaars die in de hoofdstad werken een betaalbare

woning bieden en de Brusselaars een job in de buurt. Dit moet vanzelfsprekend gepaard gaan met een optimalisering van de levenskwaliteit en de bescherming van het leefmilieu. Om dit alles te doen rijmen, creëren we gemengde en multifunctionele gebieden waar woonzones en zones voor economische activiteiten harmonieus worden verenigd. Deze stadstransformatie moet uiteraard genuanceerd en met veel kennis van zaken gebeuren om niet in karikaturen te vervallen.


Interview

• 14 •

Waarom een nieuwe naam, een nieuwe identiteit? Vanuit een legitieme drang om zijn identiteit te bevestigen, verzocht het gewest alle actoren die tot de gewestelijke identiteit bijdragen om samen voor een nieuw imago te gaan. Er werd gekozen voor “.brussels” met een moderne versie van het Iris-logo en de slagzin “be.brussels”. Wij stapten mee in die boot en namen eerst onze naam onder de loep. Die denkoefening kwam evenwel niet uit het niets: we kwamen eerder al tot de vaststelling dat onze identiteit onder de naam Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest moeilijk ingang vond. In eerste instantie zou de nieuwe naam “immo.brussels” worden. Na rijp beraad kwamen we echter tot het besef dat die naam onze ambitie als openbare dienst niet voldoende deed uitkomen. Om het idee van harmonieuze ontwikkeling van de stad te vertalen, kwam er een veel toepasselijkere naam uit de bus: citydev.brussels.

J. Meganck, C. Fremault, D. Grimberghs, E. Huytebroeck, B. Cadranel

citydev.brussels kan als gewestelijke actor complexe projecten verwezenlijken en doen wat nodig is om het weefsel van een wijk te herstellen of er een nieuwe dynamiek te brengen.

Een eerste beheersovereenkomst

Een derde opdracht Daarnaast krijgt citydev.brussels er in de beheersovereenkomst officieel een derde opdracht bij: bouwheerschap van gemengde projecten. Deze opdracht moet citydev.brussels in staat stellen om als gewestelijke actor complexe projecten

te verwezenlijken die diverse soorten woningen, bedrijfsruimten, handelszaken, basisinfrastructuur (wegen, riolering ...), openbare ruimten, collectieve voorzieningen en alles wat het weefsel van een wijk of stad kan herstellen of er een nieuwe dynamiek in kan brengen, verenigen. Vastgoedmonitoring en observatie van de vastgoedmarkt Verder stelt de beheersovereenkomst dat citydev.brussels blijft deelnemen aan de overlegcommissies en dat ze de gronden en economische vastgoedmarkt blijft monitoren (inventimmo.be, Overzicht van het kantorenpark). Tot slot bepaalt de overeenkomst voor elk van deze opdrachten kwantificeerbare en meetbare strategische en operationele doelstellingen.

Richtsnoer en ondernemingsplan De beheersovereenkomst vormt tegelijk een richtsnoer en een actiekader. Ze verplicht citydev.brussels er immers toe een set regels van goed bestuur in te voeren die de werking van de instelling bevorderen (bijvoorbeeld op het vlak van overheidsopdrachten en management). Zo moet binnen de 6 maanden na de inwerkingtreding van de beheersovereenkomst het ondernemingsplan 2013-2017 klaar zijn. Dit plan bevat de concrete maatregelen die het management van citydev.brussels zal nemen om de verbintenissen uit de overeenkomst na te leven. De instelling moest ook een boordtabel opmaken gebaseerd op een reeks indicatoren. Op basis daarvan kan de regering via een adviescomité controle uitoefenen.

Een eerste beheersovereenkomst

Twee historische opdrachten In het document, waarnaar citydev.brussels al bijna vijftien jaar uitkijkt, worden de twee historische opdrachten van de instelling bekrachtigd. De tekst is zeer duidelijk: de Economische Expansie heeft als doel gronden of gebouwen ter beschikking te stellen van ondernemingen om de economische ontwikkeling van het gewest te bevorderen en de Stadsvernieuwing heeft als doel middelgrote koopwoningen te bouwen.

• 15 •


Op 16 oktober 2013 sloot citydev.brussels voor het eerst in haar geschiedenis een beheersovereenkomst met de Brusselse Hoofdstedelijke Regering. De overeenkomst legt het algemeen kader voor de betrekkingen tussen citydev.brussels en het gewest vast en bepaalt de respectieve plichten voor een periode van vijf jaar (2013-2017). Daarbovenop geeft ze een voorzienbaar, evolutief en stabiel kader voor de middelen waarover citydev.brussels voor haar diverse opdrachten zal beschikken.

citydev.brussels Een nieuwe identiteit in lijn met de citymarketing van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest! look & feel général

look & feel général Campagne City Marketing

• 16 • région de Bruxelles-capitale Charte graphique


citydev.brussels, een nieuwe identiteit

région de Bruxelles-capitale Charte graphique

In 2013, aan de vooravond van haar 40-jarige bestaan, koos de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor een nieuwe naam, een nieuw logo en een nieuwe visuele identiteit. De Brusselse regering vroeg de diverse Brusselse openbare instellingen in 2012 al om hun visuele identiteit aan te passen voor een harmonieuzere presentatie en om uitdrukking te geven aan hun partnerschapsrelatie met het gewest. De Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest greep deze kans om zich een volledig nieuwe grafische identiteit aan te meten. De Franse afkorting SDRB was moeilijk te onthouden en werd vaak verward met die van andere instellingen, zoals de

SLRB (Société du Logement de la Région de Bruxelles-Capitale), de SRIB (Société Régionale d’Investissement de Bruxelles) en recenter de SPRB (Service public régional de Bruxelles). In het Nederlands werden ook GOMB en GIMB (Gewestelijke Investeringsmaatschappij voor Brussel) al eens door elkaar gehaspeld. Een nieuwe naam: citydev.brussels De nieuwe naam citydev.brussels is geïnspireerd op de hoofdrol die de instelling sinds haar oprichting in 1974 speelt in de ontwikkeling (dev komt van het Engelse development) van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De vlag dekt voortaan ook de hele lading. In de nieuwe naam zit immers de inhoud van de opdrachten van de instelling vervat: bedrijven in het gewest

38

vestigen, middeninkomens aan een nieuwbouwwoning helpen en gemengde projecten (woningen, bedrijfsruimten, voorzieningen en openbare ruimte) ontwikkelen om de levenskwaliteit in Brussel te verhogen. Een nieuw logo De spiraal in het logo symboliseert de harmonieuze ontwikkeling van de stad. In de spiraal zit ook een volume-effect, dat staat voor stadsverdichting. De blauwe ruitvorm waarin de spiraal zit, stelt het grondgebied van het gewest voor, het actieterrein van de instelling. De vorm herinnert ook aan het oude logo van de GOMB en staat zo symbool voor continuïteit. Het nieuwe logo staat dus voor de ontwikkeling van de stad binnen de territoriale begrenzingen.

41

tellen, op enkele jaren tijd dus 200.000 inwoners extra!

In 2020 zal Brussel om en bij de 1,2 miljoen inwoners tellen. Het inwonersaantal zal dus op enkele jaren tijd met meer dan 200.000 toenemen. Dat staat onomstotelijk vast. Veeleer dan te blijven stilstaan bij de cijfers komen de talrijke Brusselse instellingen uit de huisvestings- en economische sectoren - waaronder citydev.brussels - nu reeds in actie. Hun missie? Weerwoord vinden op de talrijke uitdagingen die deze aangekondigde groei met zich zal meebrengen op het vlak van werkgelegenheid, onderwijs, stedenbouw, woongelegenheid, mobiliteit, volksgezondheid, dienstverlening aan personen, leefmilieu ... Om deze uitdagingen aan te gaan, hebben de gewestelijke instanties in 2012 het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP) aangepast. Met het nieuwe plan wordt het Brusselse stedenbouwkundige landschap enigszins hertekend. Dé prioriteit is de creatie van nieuwe multifunctionele gebieden: die moeten zowel de productie van woningen als de ontwikkeling van economische activiteiten die jobs opleveren opdrijven.

Nadruk op multifunctionele gebieden Met de invoering van het nieuwe “demografische” GBP ligt voor de Brusselse regering de weg open om overal op het Bervoets

gewestelijk grondgebied meer woningen te bouwen. Om het aantal beschikbare woningen op te voeren, heeft het gewest ervoor gekozen de bestaande percelen en gebouwen te verdichten. Het gaf zichzelf ook de nodige middelen om een nieuw soort gebied te creëren: het ondernemingsgebied in de stedelijke omgeving (OGSO). Bedoeling is om in dit multifunctionele gebied de woonfunctie te verenigen met aangepaste economische activiteiten die jobs opleveren. OGSO: betere integratie van economische activiteiten Concreet kunnen er dankzij de ontwikkeling van de OGSO woningen worden gebouwd in wat vroeger industriegebied of sterk gemengd gebied was. Economische activiteiten (productie, B2B-diensten, ambachten, diensten, winkels, groothandels ...) blijven duidelijk de hoofdbestemming en komen bij voorkeur op het gelijkvloers. Maar daarbij komt op de verdiepingen woongelegenheid. Om tegemoet te komen aan de noden van de bedrijven is het merendeel (80 %) van de gebieden voor stedelijke industrie behouden gebleven. In die gebieden - die wel moeten worden verdicht - kunnen productieactiviteiten worden gevestigd en ontwikkeld.

• 17 •


1,2 miljoen inwoners



In 2020 zal Brussel om en bij de

Op naar een duurzame stad


Op naar een duurzame stad

• 18 •

Voorrang aan mobiliteit en bereikbaarheid citydev.brussels tracht sinds een aantal jaar de bereikbaarheid en de mobiliteit van haar sites voor economische activiteiten te verbeteren door middel van 3 instrumenten: • de mobiliteitsplannen per zone; • de bedrijfsvervoerplannen (BVP); • een audit voor alle sites waarvoor geen dergelijke plannen werden opgesteld (in 2013 werd voor 10 citydev.brussels-sites een audit uitgevoerd). In 2013 formuleerde citydev.brussels een aantal aanbevelingen voor de overheid en de ondernemingen. De instelling bezorgde onder andere haar advies over het ontwerp van Gewestelijk Parkeerbeleidsplan en meer bepaald over de maatregelen die een rechtstreekse of onrechtstreekse impact hebben op haar drie activiteitensectoren. Ze voerde

Voor citydev.brussels is duurzame ontwikkeling een transversaal aandachtspunt in al haar projecten, zowel die van de Stadsvernieuwing (Duurzame Wijk Tivoli, Piers-Schmitz …) als die van de Economische Expansie (milieu-incubator Brussels Greenbizz, ecologisch beheer van de groenruimten …).

ook een constructieve dialoog met vervoersmaatschappijen MIVB en De Lijn om de bereikbaarheid van de meest afgelegen sites te verbeteren. Tijdens de week van de mobiliteit in september zetten 4 bedrijven gezamenlijk een fietsactie op touw: een groot succes. Milieu-acties Ook in 2013 is citydev.brussels de koers van de duurzame ontwikkeling blijven varen. Ze koos onder meer voor lage-energie- of passiefbouw en nam deel aan het Voorbeeldgebouwenprogramma van Leefmilieu Brussel. Duurzame ontwikkeling is het transversale aandachtspunt in al haar projecten, zowel die van de Stadsvernieuwing (Duurzame Wijk Tivoli, Piers-Schmitz …) als die van de Economische Expansie (milieu-incubator Brussels Greenbizz, ecologisch beheer van de groenruimten …).

Piers-Schmitz

Ecodynamische onderneming met 3 sterren Sinds 2010 is citydev.brussels de trotse houder van het label Ecodynamische onderneming met drie sterren (het hoogste ecobeheerniveau) dat wordt uitgereikt door Leefmilieu Brussel. Het label is een erkenning voor de goede milieubeheerspraktijken in haar maatschappelijke zetel. De concrete acties in 2013: het aandeel duurzame aankopen doen toenemen (100 % groene elektriciteit, 76 % ecologische onderhoudsproducten), alternatieve mobiliteit bevorderen (aankoop van 5 elektrische fietsen), haar papierverbruik inperken (- 26 %) en de affichecampagne met besparingsmaatregelen voor papier, elektriciteit, water ... opnieuw kracht bijzetten.

INTERVIEW - ECONOMISCHE EXPANSIE - STADSVERNIEUWING

Gert Nys

Directeur-generaal dd. van de Stadsvernieuwing

• 19 •

Directeur-generaal van de Economische Expansie

In 2013 is de context van het nieuwe demografische GBP cruciaal gebleken voor de ontwikkeling van de stad.


Philippe Antoine

Interview

Voor een stad waar het mooi wonen is.


Interview

• 20 •

Wat betekenen de naamswijziging en de nieuwe grafische identiteit van citydev.brussels voor u? Philippe Antoine: De naamswijziging en de nieuwe grafische identiteit werpen een nieuw licht op de ons toevertrouwde opdrachten. Wij willen onze verantwoordelijkheid als ontwikkelaar van stadsdelen nemen en zitten meer op één lijn met de realiteit van ons metier. Nog voor die imagowijziging heeft onze echte copernicaanse revolutie plaatsgegrepen met de uitbouw van onze expertise, de ontwikkeling van nieuwe werkprocedures op het terrein en de dialoog die we voeren met ons doelpubliek. De naam, het logo en de grafische identiteit zijn uiteindelijk de logische bevestiging van een verworven toestand. Gert Nys: De naam en de grafische identiteit van citydev.brussels sluiten nauw aan op de opdracht die ons nu wordt toegekend. In de zopas gesloten beheersovereenkomst die onze activiteiten regelt, maakt het begrip “operator van Stadsvernieuwing” uitdrukkelijk deel uit van de definitie van onze opdracht. Meer nog dan enkel woningen te bouwen, ontwikkelen we ook de stad in haar geheel. De nieuwe naam en identiteit hebben bovendien nieuwe dynamiek in onze teams gebracht. Wat waren de krachtlijnen van 2013? Philippe Antoine: Hoewel onze opdrachten niet veranderd zijn sinds 1974, is de opvatting ervan dat wel. In 2013 is de context van het nieuwe demografische GBP cruciaal gebleken

kaart. Conclusie: de grondvoorraad smelt als sneeuw voor de zon. Aan dat tempo zal de grondvoorraad wellicht binnen een vijftiental jaar uitgeput zijn. Deze vaststelling brengt een verantwoordelijkheid met zich mee voor de overheid, die de beschikbare m² voortaan zo goed mogelijk moet benutten.

Philippe Antoine

Wanneer citydev.brussels optreedt in een kwetsbare wijk, vloeit daar een nieuwe stedelijke dynamiek uit voort, die handelszaken, cultuurpolen, openbaar vervoer en voorzieningen doet ontstaan. wat stadsontwikkeling betreft. Dit GBP bracht ons nieuwe concepten, zoals de ondernemingsgebieden in stedelijke omgeving (OGSO). In 2013 hebben we ook het tweede nummer van ons Overzicht van de productieactiviteiten gepubliceerd. Deze studie brengt de nog beschikbare gronden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in

In 2013 zijn we begonnen met het project Brussels Greenbizz en de bouw van het kmo-park Newton. Bovendien sloten we een partnerschapsakkoord met de Haven van Brussel. Dankzij dit akkoord zullen we onze respectieve gronden optimaal kunnen benutten. Ten slotte vroeg de Brusselse Hoofdstedelijke Regering ons om een site te vinden om vier Brusselse openbare instellingen samen te huisvesten. Onze teams hebben zich vol overgave op deze opdracht gestort. Wat stadsvernieuwing betreft: hoe groot is de demografische uitdaging in Brussel en met welke strategie denkt u ze aan te pakken? Gert Nys: We staan voor een enorme uitdaging, zowel kwantitatief als kwalitatief. De politiek, de Brusselse instellingen, de privésector, de inwoners ... Iedereen is zich ervan bewust dat de situatie nijpend is. In de geschiedenis van de Stadsvernieuwing onderscheid ik drie periodes: de pioniersfase (1988-2005), de uitdiepingsfase (2005-2013) en de vernieuwingsfase (na 2013). In de eerste fase hebben mijn illustere voorgangers getracht ons doelpubliek te bepalen en te definiëren wat een middelgrote woning was. In de tweede fase zijn ze gestart met

Over naar economische expansie: welke nieuwe behoeften hebben de ondernemingen en wat biedt u hun? Philippe Antoine: Deze vraag kaart meteen een van de specificiteiten van onze opdracht aan. Alle bedrijven maken dezelfde optelsom: ze hebben m² nodig en het moet snel gaan en financieel haalbaar zijn. Toch heeft elke onderneming haar eigen karakter en legitieme behoeften wat bereikbaarheid

Een voorbeeld? Philippe Antoine: In 2013 vroeg koekjesfabrikant Dandoy ons om voor hen een nieuwe exploitatiesite te zoeken. Het sterk groeiende bedrijf was immers te krap behuisd in zijn ruimten in het centrum van Brussel. Na analyse van verschillende voorstellen viel de keuze van de bedrijfsleiding uiteindelijk op een bestaand gebouw op een van onze sites in het oosten van Brussel. Er werd geopteerd voor een erfpachtformule. Aanvankelijk had het bedrijf andere criteria. Onze deskundigen konden het bedrijf overtuigen om deze oplossing te kiezen. Is het verband tussen stadsvernieuwing en economische expansie vanzelfsprekend? Gert Nys: In Brussel wel. Om in de ogen van inwoners, nieuw talent, ondernemers, investeerders ... aantrekkelijk te blijven, heeft de stad een dynamiek nodig die steunt op functionele en sociale gemengdheid. Door de schaarse ruimte tasten we ook alle mogelijkheden af. Maar laat één ding duidelijk zijn: de opdracht van de Stadsvernieuwing is en blijft de bouw van kwaliteitsvolle koopwoningen voor middeninkomens. Philippe Antoine: Wanneer citydev.brussels optreedt in een kwetsbare wijk, vloeit daar een nieuwe stedelijke dynamiek

Gert Nys

• 21 •

Om aantrekkelijk te blijven, heeft de stad een dynamiek nodig die steunt op functionele en sociale gemengdheid.

uit voort, die handelszaken, cultuurpolen, openbaar vervoer en voorzieningen doet ontstaan. Er ontstaat een opwaartse spiraal waardoor andere vastgoedactoren, de gemeente, de ondernemingen ... ook hun schouders onder de transformatie van de wijk willen zetten. Vreest u niet dat de demografische uitdaging de economische uitdaging overschaduwt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest? Gert Nys: Die vraag brengt ons bij de kern van het debat over de engagementen van

Interview

Welke problemen ondervindt u en hoe lost u ze op? Gert Nys: Nieuwe gronden zijn schaars en als we er dan al vinden, zijn ze vaak verontreinigd. Onze speelruimte is dan ook beperkt en we moeten creatief zijn om kwaliteitsvolle middelgrote woningen aan te bieden tegen competitieve prijzen. Zo werken wij onafgebroken samen met ons departement Recht en onze vastgoeddeskundigen om concepten uit te werken waarmee we sneller en efficiënter woningen kunnen produceren. Hierbij denken we aan concepten als erfpacht, een nieuwe soort publiek-private samenwerking, het ombouwen van kantoren in woningen en andere formules.

en werkwijze betreft. Daarom bieden we oplossingen op maat die aan alle criteria voldoen. Daarbij hanteren we voor alle bedrijven dezelfde maatstaf.


een reflectie om concrete oplossingen voor te stellen en het debat uit te diepen, rekening houdend met elementen als passiefwoningen, personen met beperkte mobiliteit ... Sinds 2013 zitten we volop in de vernieuwingsfase, onder andere dankzij onze recente beheersovereenkomst, het daaropvolgende ondernemingsplan en het nieuwe besluit over de aankoopvoorwaarden.

Welke hefbomen kunt u inzetten om het evenwicht tussen economische expansie en stadsvernieuwing te bewaren? Philippe Antoine: We hebben twee grote strategische krachtlijnen uitgezet. Ten eerste willen we monofunctionele gebieden ontwikkelen om bepaalde economische activiteiten in de stad te verankeren. We moeten kunnen inspelen op de vraag van ondernemingen die zo’n vestiging zoeken. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is er helaas maar weinig ruimte voor dergelijke monofunctionele gebieden.


Interview

• 22 • de stad. Er zijn meerdere antwoordniveaus, namelijk politieke keuzes die de prioriteiten moeten bepalen. Er is een schrijnende nood aan woningen waaraan we dringend iets moeten doen. We werken echter in een sector die fel afhangt van vraag en aanbod. De krachtlijn van het eerste gewestelijk ontwikkelingsplan uit 1995 was de verhoogde bescherming van de huisvesting. In vergelijking met kantoren was woongelegenheid toen een zwakke functie. Nu heeft de kantorenmarkt zichzelf gecorrigeerd en zijn woningen in volle opmars. Op het terrein zijn de gemengde gebieden ingepalmd door de sterke woonfunctie. Het is onze verantwoordelijkheid om woningen te ontwikkelen en tegelijkertijd economische activiteiten in de stad te houden. Samen met de algemene directie Economische Expansie werken we strategieën uit die complementariteit tussen de verschillende functies mogelijk maken.

Onze tweede krachtlijn betreft de vestiging van economische activiteiten in een meer stedelijke omgeving. Wij gaan volledig voor deze functiemenging omdat we met onze gecombineerde ervaring op het gebied van economische expansie en van stadsvernieuwing weldoordachte projecten op touw kunnen zetten. Zo verenigt het project Birmingham in Sint-Jans-Molenbeek met succes 67 appartementen en 4.000 m² economische activiteiten. Bewoners en werknemers barbecueën er soms zelfs samen. Hoe komt citydev.brussels tegemoet aan de vraag van ambachtslui en kleine en middelgrote ondernemingen? Philippe Antoine: Wij hebben een product ontwikkeld dat ons onderscheidt op de Brusselse vastgoedmarkt: de kmoparken. Ons kmo-park Newton, dat in 2013 werd gebouwd en in 2014 ingehuldigd, is een perfect voorbeeld. Deze sites zijn specifiek bedoeld voor ambachten en kleine en middelgrote ondernemingen en zijn de ontbrekende schakel tussen de incubators voor start-ups en zko’s

en de businessparken voor grotere ondernemingen. De kmo-parken met modules van 250 à 500 m² met een 6 meter hoog plafond trekken helemaal de kaart van de moduleerbaarheid en beantwoorden aan de vraag van de kmo’s die we in ons stadsweefsel willen behouden. Over het algemeen zijn het ondernemingen in volle groei die jobs creëren. In dit bedrijvensegment vinden we veel ambachtslui uit de agrovoedingssector. Momenteel hebben we voor dergelijke bedrijven ook het project Gryson, een kmo-park volledig toegespitst op de voedingssector, op stapel staan. Beperkt u zich voor de bouw van uw woningen tot bepaalde wijken? Gert Nys: Wij zijn actief in de gebieden voor stadsvernieuwing en focussen natuurlijk op de ontwikkeling van probleemwijken. We kunnen echter in heel de stad projecten ontwikkelen, ook in andere, rijkere gemeenten, en we zijn van plan dat te doen. Ik ben ervan overtuigd dat betaalbare woningen een meerwaarde betekenen voor de ontwikkeling van het hele gewest. Woningen voor middeninkomens zijn daarvoor het middel bij uitstek. Hoe slaagt u erin te voorzien in de behoeften van de ondernemingen die zich in Brussel willen vestigen of die al op uw sites gevestigd zijn? Philippe Antoine: Als we de dialoog aangaan met een klant, is ons doel de voor hem meest geschikte oplossingen aan te reiken. Dat hoeft daarom zelfs niet een van onze eigen producten te zijn. Wij aarzelen niet om klanten door te verwijzen naar andere operatoren. Sinds 2007 monitoren we deze

Quid duurzame ontwikkeling in de projecten van citydev.brussels? Philippe Antoine: We willen graag diensten bieden die gericht zijn op ecologisch bouwen. Een concrete uitloper is onze incubator Brussels Greenbizz. De bouw ging in 2013 van start. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn heel wat bedrijven op zoek naar een duurzame meerwaarde. Deze nieuwe incubator zal alle stuwende krachten die in Brussel actief zijn in duurzame technologieën samenbrengen. citydev.brussels heeft daarvoor een partnerschap gesloten met het Wetenschappelijk en Technisch Centrum

Gert Nys: Ook bij de Stadsvernieuwing staat duurzame ontwikkeling centraal. Het is een dimensie die bij de ontwikkeling van al onze nieuwe projecten terugkomt. Ik verwijs bijvoorbeeld graag naar het project Bervoets in Vorst. Het is de eerste duurzame wijk die citydev.brussels gerealiseerd heeft. Het project is gebouwd op wat oorspronkelijk een nogal ‘ondankbaar’ perceel was vlakbij de Audifabriek in Vorst. Nu is het een prachtige duurzame wijk met lage-energiewoningen die milieuvriendelijk wordt beheerd. Dit geïntegreerde stedenbouwkundige model krijgt ongetwijfeld navolging. De wijk is een voorbode van de stad van morgen. Het project telt ruim 230 appartementen met daarrond een netwerk van kleine straatjes geschikt voor zachte mobiliteit en opgefleurd door groene eilandjes. Gezelligheid troef! Een ander voorbeeld is het project Zuid-Zweden: het eerste passieve collectieve gebouw in het Brussels gewest. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wil voorrang geven aan passiefwoningen. Is passiefbouw duurder dan traditionele bouw? Gert Nys: Bij passiefbouw is het belangrijk het hele plaatje te bekijken. Eén individueel passiefhuis bouwen is duurder. Ook bij de bouw van een passief appartementsgebouw met 5 of 6 woningen zijn er meerkosten. Maar voor grotere projecten is passiefbouw niet duurder dankzij de schaalvoordelen. Voor onze klanten maakt het qua prijs niet

De algemene directies Economische Expansie en Stadsvernieuwing willen samen de stadsmix versterken door voorrang te geven aan multifunctionele projecten.

• 23 • uit of een gebouw al dan niet passief is: de prijs is bij besluit vastgelegd. Een duurzame woning met onder meer warmtepompen, fotovoltaïsche panelen en systemen voor de recuperatie van afvalwater, is misschien wel duurder om te bouwen, maar is in gebruik goedkoper. Bovendien vergroot duurzaam bouwen de levenskwaliteit en betekent het een meerwaarde voor het milieu. Wat is de bezettingsgraad van uw sites? Philippe Antoine: Onze sites zijn voor 98 % bezet. Heel wat projecten zijn in opbouw. De bouw kan soms verschillende jaren duren, maar wanneer de projecten op de markt komen, slagen we erin om ze in enkele weken of maanden tijd te commercialiseren. Wij plukken vandaag de vruchten van ons werk van vroeger. Wanneer we een project ontwikkelen, kennen wij vooraf het profiel van de toekomstige gebruikers al. Wij zouden net zo goed op plan kunnen verkopen.

Interview

Welke nieuwigheden bood u de klanten op uw sites in 2013? Philippe Antoine: Vanuit onze klantgerichte aanpak hebben wij nagedacht over de beste manier om bedrijven te onthalen. Zo hebben we in 2013 op een aantal van onze sites bijhorende diensten, zoals crèches en foodtrucks, ingevoerd. Bedrijven op onze sites die dergelijke diensten (bv. een snackbar) voor alle werknemers op de site openstellen, genieten overigens speciale voorwaarden.

voor het Bouwbedrijf (WTCB) en kan zo een beroep doen op de expertise van het Centrum in materiaaltesten. Het neusje van de zalm!


aanvragen zeer precies. Dankzij onze databank kunnen we nu de opvolging van al onze contactpersonen verzekeren. In voorkomend geval aarzelen we niet hun tegenvoorstellen te doen binnen onze producten. Die opvolging geeft ons een zeer nauwkeurig beeld van de gebruikte ruimten. Zo kunnen we onze klanten die naar een oplossing op zoek zijn, als eerste inlichten wanneer een bedrijf verhuist. In 2013 telde onze databank meer dan 1.600 contactpersonen, waarvan er nog enkele honderden actief zijn.

ECONOMISCHE EXPANSIE Op het vlak van economische ontwikkeling draagt citydev.brussels bij tot de dynamisering van het gewest en jobbehoud. Hoe? Door gebouwen en gronden te kopen, in te richten en te beheren. Ze stelt deze kwaliteitsvolle infrastructuur tegen aantrekkelijke prijzen - onder meer dankzij de voordelige erfpachtformule - ter beschikking van industriële, ambachtelijke en dienstverlenende bedrijven. De Economische Expansie identificeert ook de noden van de bedrijven en vindt de optimale vastgoedoplossing. Ze stelt hiervoor exclusieve competenties, instrumenten en diensten ter beschikking. KMO-PARKEN

Op maat van de kmo

• 24 •


Economische Expansie

Om het tekort aan kmo-ruimte in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest weg te werken, ontwikkelde de Economische Expansie het innoverende concept van de kmo-parken. De kmo-parken zijn de missing link tussen de ruimten voor zeer kleine bedrijven (50 à 100 m²) en de oppervlakten voor grote bedrijven (meer dan 10.000 m²). Ze omvatten modules van 250 à 500 m², die de kmo’s zelf kunnen inrichten. Eerdere projecten in die zin, zoals Birmingham en Cityline, waren een groot commercieel succes. Momenteel zitten drie dergelijke parken in de pipeline.

Newton

Kmo-park Newton (Anderlecht) Het nieuwe kmo-park Newton staat in Anderlecht op een perceel van 12.531 m², dat eigendom is van het OCMW van de stad Brussel en waarop citydev.brussels een erfpacht heeft. Het perceel ligt naast de wasserij van het OCMW en de industriesite Paapsem, die eigendom van citydev.brussels is. Het kmo-park huisvest 5.540 m² gelijkvloerse

ateliers verdeeld over twee gebouwen. Het gaat om 16 modules van 250 tot 500 m². Van de totale kostprijs van 8.033.468 euro wordt 5.029.087 euro gesubsidieerd door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Kmo-park Gryson (Anderlecht) Het gemengde project Gryson omvat een kmo-park van om en bij de 5.000 m² voor bedrijven uit de voedings- en agrovoedings sector, 60 à 70 sociale woningen en ongeveer 11.000 m² studentenwoningen. Kmo-park Tweebeek (Neder-over-Heembeek) Het project Kmo-park Tweebeek omvat de constructie van twee gebouwen van in totaal 5.000 m² op het lagergelegen deel van de site Tweebeek. De gebouwen worden casco geleverd (gesloten ruwbouw). Elk van de negen modules van ongeveer 500 m² heeft een eigen water-, gas- en elektriciteitsaansluiting. De hoogte onder balken zal 6 m bedragen. De gebruikers kunnen er dus een mezzanine inrichten.

Brussels Greenbizz (Laken)

• 2.815 m² passieve incubator voor bedrijven uit de milieusector • 5.505 m² lage-energie-ateliers

200 jobs

• 25 •

Daarop reikte de Stad Brussel begin oktober de stedenbouwkundige vergunning voor het economische gedeelte uit. In november startten de werken met de afbraak van de gebouwen langs de Dieudonné Lefèvrestraat tegenover het TIR-complex. Na de afbraak werken, die ongeveer een maand duurden, ging de eigenlijke constructie van het eerste gebouw van start. Het einde van de werken is gepland voor juni 2015. Het project Brussels Greenbizz is gegroeid uit een samenwerking tussen impulse.brussels (voorheen BAO), Leefmilieu Brussel (voorheen BIM), het WTCB en citydev.brussels. Op termijn moet het project ongeveer 200 jobs opleveren. Het krijgt 14.410.627 euro subsidies van het EFRO.

Brussels Greenbizz

In de Dieudonné Lefèvrestraat in Laken komt het deel van het project Duurzame Wijk Tivoli dat voor bedrijven is bestemd. Dit deel zal bestaan uit twee aparte gebouwen. Het eerste gebouw (8.300 m²) huisvest het EFRO-project Brussels Greenbizz met een incubator voor bedrijven uit de milieusector en productieateliers. Het tweede (4.500 m²) biedt plaats aan ateliers en ruimten voor de productie van immateriële goederen. In september 2013 verkreeg citydev.brussels de wijzigende verkavelingsvergunning voor de versmalling (van 15 m naar 13 m) van de weg die evenwijdig met de Dieudonné Lefèvrestraat zal worden aangelegd. Deze weg, die komt tussen het economische gedeelte en de toekomstige woningen, krijgt zo een lokaler karakter.

•

Brussels Greenbizz


Brussels Greenbizz, een lage-energie-incubator

ECONOMISCHE EXPANSIE – VESTIGINGEN

Bedrijfsvestigingen in 2013 Eurobussing Brussels op Galilei (Neder-over-Heembeek) Eurobussing Brussels, onderdeel van de Keolis-groep en actief in personenvervoer, vestigt zich op een perceel van 15.000 m2 van de site Galilei in Neder-over-Heembeek. Het bedrijf plant er een gebouw van 1.400 m². De oppervlakteverdeling is als volgt: 800 m² ateliers en 600 m² kantoren en sociale ruimten.

Bedrijfsvestigingen in 2013

• 26 •

Atos verlengt erfpacht op Da Vinci (Haren) Atos Worldline (voorheen Bancontact) is het expertisecentrum voor elektronische betalingen van de Atos-groep (genoteerd op de Parijse Eurolist). Het bedrijf heeft vier vestigingen in Haacht en Haren. In april 2013 diende Atos een aanvraag in om zijn erfpachtrecht met dertig jaar te verlengen.

Design manufacturer 100 % Made in Belgium Established in 2008, TAMAWA owes its clear identity to the Bakelite ball, used as the core material and component for all the products in its collection. It all started when designer Hubert Verstraeen met with Belgian snooker ball manufacturer SALUC, set in the region of Tournai in Belgium. From then on, SALUC would supply Aramith (Phenolic resin) to the designer who first started by self-producing two watches, followed by the design of a whole jewellery line, which inspired the name of the company – ‘TAMAWA’, meaning in Japanese; “ball on steel ring”

Collaborations with emerging designers In order to open up to wider creative possibilities, TAMAWA quickly decided to call upon emerging design talents such as Big Game, Belgian designers Sylvain Willenz and Alain Berteau, the artist Yann Lestrat, jeweller and silversmith Nedda El-Asmar. By bringing its own understanding and by translating in its on way the concept of the ‘mono-form / mono-material’ of the Bakelite ball, each designer has enriched the collection with unique items- Nedda El-Asmar, in creating memory form jewellery, Big Game with the BALL LAMP, Yann Lestrat playing on the idea of balance with his LEVEL BALL, Alain Berteau with a USB key and Pepper and salt mills and Sylvain Willenz with his coat-stand LOCK, wall hooks PIFF and suspension lighting RAY. With an impeccable technical quality (shine & durability), in a wide range of up-lifting colours (white, blue, yellow, purple, black, orange, red and pink, all official snooker


colours), the playful nature of the products goes far beyond the snooker ball rooms, all being as much of a reference to the iconic ‘Hang It All’ of Charles & Ray Eames than a playful approach to objects with its infinite colour combination. In a very short time, TAMAWA acquired a legitimate Producer status. TAMAWA focuses on a method of production integrated to the company’s infrastructure, stock capacities and manufacturing facilities, all allowing creative as well as logistical flexibility. Surprisingly, the sphere allows never-ending ideas. However, TAMAWA’s challenge is to make sure it always maintains a coherent collection, with its particular attention to aesthetics and its interest for clever engineering.

Viangro-groep op Bollinckx (Anderlecht) De Viangro-groep, gespecialiseerd in vleesverwerking en -distributie, heeft beslist in 2016 zijn erfpachtovereenkomst op de site Bollinckx in Anderlecht te verlengen. 50 jaar innovatie en diversifiëring maakt deze Brusselse onderneming tot een van de marktleiders in haar sector. In 2011 stelt de groep 912 VTE tewerk. 90 % van het personeel is verbonden aan de site Bollinckx.

Potiez-Deman op Da Vinci (Haren) Verhuisbedrijf Potiez-Deman, dat vooral bedrijven en kantoren verhuist, was sinds 2011 op zoek naar een nieuwe locatie voor zijn hoofdzetel. De 5 vestigingen van het bedrijf (twee in Anderlecht, twee in Drogenbos en een in Sint-Pieters-Leeuw) worden gegroepeerd op de site Da Vinci. Deze site was een logische keuze: het merendeel van de werknemers woont er en een groot aantal klanten van het bedrijf zijn in het gewest gevestigd. Tamawa op Cityline (Anderlecht) Na de erkenning in oktober 2013 neemt het Brusselse bedrijf Tamawa, bekend om zijn uurwerken, accessoires, meubels en lampen, begin 2014 zijn intrek in de nieuwe lokalen in Cityline. De onderneming realiseert 60 % van haar omzet in het buitenland en krijgt steun van Wallonie Bruxelles Design Mode en Start Invest (fonds van de Franse Gemeenschap voor creatieve ondernemingen). Ross Robotics op Cityline (Anderlecht) Ross Robotics, dat robotcamera’s maakt, gebruikt nu ook een bijkomende ruimte in Cityline. Ross Robotics is marktleider op het vlak van gemotoriseerde dragers voor automatische hightechcamera’s. Het bedrijf is onder meer het technische brein achter wereldbekende producties als America’s Got Talent, So You Think You Can Dance en The X-Factor.

Galactic Innovation Campus op Erasmus (Anderlecht) In 2013 koos Galactic, wereldleider in de biotechnologie, de site Erasmus als locatie voor zijn nieuwe onderzoekscentrum: de Galactic Innovation Campus. Dit nieuwe excellentiecentrum dat zich toespitst op fermentatietechnologieën, is een absolute meerwaarde voor het gewest. Galactic zal er onderzoek doen, maar wil ook een deel van de campus (in totaal 4.000 m²) ter beschikking stellen van innoverende kmo’s met hoge toegevoegde waarde en gespecialiseerd in biotechnologie. Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen (MLOZ) op Erasmus-Zuid (Anderlecht) Omdat de lokalen van MLOZ in Sint-PietersWoluwe te krap werden, erkende de raad van bestuur van citydev.brussels de organisatie in 2013 voor een vestiging op de site Erasmus-Zuid. MLOZ koos voor deze site omdat M-Team, het bedrijf dat de IT van de organisatie ontwikkelt, er ook gevestigd is. Op de site komen de activiteiten van de Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen, van de VMOB Hospitalia en van Opfor (sinds 2012 Vebess), het opleidingscentrum van de Onafhankelijke Ziekenfondsen.

Toekomstige vestigingen

Architectenbureau Emmanuel Bouffioux in Lavoisier (Sint-Jans-Molenbeek) In de gerenoveerde fabriekspanden van British American Tobacco (BAT) van in totaal 13.900 m² biedt citydev.brussels 22 modules aan. Architectenbureau Emmanuel Bouffioux nam z’n intrek in een module van 576 m² op de derde verdieping. Het bureau ontwerpt uiteenlopende projecten voor alle sectoren. Momenteel werken er 9 personen, maar in 2014 wil de onderneming iemand extra aanwerven. Alle personeelsleden wonen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Koekjesfabrikant Dandoy, opgericht in 1829, ruilt zijn atelier in het centrum van Brussel voor een splinternieuw laboratorium op de site Vesalius.

Dandoy op Vesalius (Sint-Lambrechts-Woluwe) Wegens plaatsgebrek in zijn atelier in de Hopstraat neemt koekjesfabrikant Dandoy in 2014 zijn intrek in een voormalige drukkerij op de site Vesalius. Verschillende Brusselse instellingen, waaronder citydev.brussels, hielpen Dandoy bij de procedures voor de stedenbouwkundige en de milieuvergunning. Ze stonden het bedrijf ook bij voor de diverse subsidieaanvragen: steun voor economische expansie, isolatie en stedenbouw, stadsintegratie en bescherming van de gebouwen (premie voor de beveiliging van gebouwen).

Brussels Hoofdstedelijk Parkeeragentschap in het Gosset (Sint-Jans-Molenbeek) In 2013 nam de vennootschap van publiek recht contact op met citydev.brussels om een module van 530 m² op de Gossetsite te mogen huren voor maximum drie jaar. Het agentschap, dat bij ordonnantie uit 2009 werd opgericht, beheert de openbare parkings in het gewest en moet het parkeerbeleid van de gemeenten rationaliseren. Momenteel stelt het agentschap zeven VTE tewerk (57 % komt uit Brussel). Volgens de vooruitzichten

Da Vinci verwelkomt Leonardo Op de site Da Vinci verrijst weldra het Leonardoproject. Het project zal in totaal 3,5 hectare beslaan en komt deels in Evere (Leopold III-laan) en deels op het grondgebied van de Stad Brussel (Jules Bordetlaan). De site is vlot bereikbaar met de auto (via de Ring) en er is een uitstekende trein-, bus- en tramverbinding (nieuwe lijn 62). De grotendeels ondergrondse parking zal aangepast zijn aan de omvang van het complex: er komen 857 parkeerplaatsen en fietsstaanplaatsen.

zou het aantal aanwervingen elk jaar moeten verdubbelen zodat er eind 2016 een honderdtal mensen aan de slag zouden zijn. Decathlon zet in op Brussel Sportketen Decathlon vestigt zich in het Leonardo-complex met een winkel van 10.500 m² en 1.600 m² administratieve ruimte. De vestiging levert meer dan 300 jobs op. De Decathlonwinkel zal deel uitmaken van het nieuwe Leonardo-complex, dat ook een crèche (450 m²), een fitnesszaal (1.400 m²) en andere winkels zal herbergen. Goed voor nog eens vijftig jobs.


Robinetterie Van Bastelaere op Aa-Kaai (Anderlecht) Robinetterie Van Bastelaere (RVB), in 1935 door Gaston Van Bastelaere opgericht, heeft zich gevestigd op een perceel van 3.253 m² op de site Aa-Kaai in Anderlecht. De Brusselse onderneming ontwikkelt vernieuwende gepatenteerde ventielsystemen en staat hoog aangeschreven bij professionals. Er werken momenteel 15 personen en de kmo denkt op korte termijn nog twee extra werknemers te kunnen aanwerven.

ECONOMISCHE EXPANSIE

Territoriale ontwikkeling


Territoriale ontwikkeling

• 28 •

Als lid van de raad van bestuur en de algemene vergadering van het Agentschap voor Territoriale Ontwikkeling (ATO), dat er kwam op initiatief van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, neemt citydev.brussels actief deel aan de talrijke reflecties en acties van deze structuur. Het Agentschap coördineert vooral de ontwikkeling van de strategische gebieden in het gewest. Daarnaast analyseert het de kenmerken van het gewestelijk grondgebied en zijn grootstedelijk gebied, in het bijzonder de sociaaleconomische situatie van de inwoners. Ook werkt het mee aan antwoorden op de uitdagingen waaraan het gewest het hoofd moet bieden.

Verwerving van gronden ATU De site ATU aan de Vilvoordsesteenweg in Neder-over-Heembeek beslaat in totaal 1,3 hectare. De verkoopovereenkomst werd eind 2013 gesloten; de ondertekening van de authentieke akte is gepland voor juni 2014. Er is reeds een precaire-bezettingsovereenkomst met Net Brussel, dat de site begin 2014 in gebruik zal nemen.

Barentz citydev.brussels kocht deze site van 0,5 ha in de Witloofstraat in Haren in april 2013. De site is gesaneerd en vrij van gebruik.

ATU

brucenter.be

ECONOMISCHE EXPANSIE

Ten dienste van de Brusselse economie

• 8 openbare bedrijvencentra in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (Dansaert, Bedrijvencentrum Molenbeek, Euclides, La Lustrerie, Les Ateliers des Tanneurs, m-Brussels Village, Pepibru en Partnerdorp) • 372 ondernemingen

1.141 jobs

Overzicht van de productieactiviteiten Het tweede nummer van het Overzicht van de productieactiviteiten (februari 2013) onderzocht wat er is gebeurd met de gronden voor nieuwe logistieke of productiebedrijven die in 1997 nog vrij van bebouwing waren. Het ging ook na hoe de industriegebieden in de stad sinds de jaren 1970 werden verdicht. Tot slot maakte deze editie de balans op van het in 2001 goedkeurde GBP. En hoewel deze balans slechts gedeeltelijk is, is ze toch belangrijk: ze heeft immers betrekking op de

“productiebedrijven in stedelijke omgeving” in gebieden van economische aard. Dit Overzicht krijgt een jaarlijkse subsidie van het gewest in het kader van de as Duurzaam bouwen van de Alliantie Werkgelegenheid-Leefmilieu. Overzicht van het kantorenpark nr. 31 Voor het 6e jaar op rij voegden de directie Studies en Planning van Brussel Stedelijke Ontwikkeling (voorheen het BROH) en de dienst inventimmo van citydev.brussels hun statistische gegevens samen. De studie ging de kantoorleegstand in Brussel na en focuste daarbij op een deel van de Europese wijk, met name de Leopoldswijk. Conclusie: in het Brussels gewest volgt de kantoorleegstand (8 %) een dalende trend, maar er is ook blijvende leegstand. brucenter.be In oktober 2013 bracht Brucenter, het netwerk van de door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gesteunde

bedrijvencentra, voor het eerst de ondernemers uit de acht bedrijvencentra samen. Het zette hiervoor een heus World Café op poten. Een honderdtal ondernemers tekenden present voor dit eerste networkingevent. Bedoeling is om van een centrumgemeenschap over te stappen naar een bedrijvengemeenschap. Dergelijke networkingsevents brengen een nieuwe dynamiek op gang met innovatieve en creatieve ideeën die inspelen op de verwachtingen, noden en verbintenissen van de bedrijven zelf. citydev.brussels vertegenwoordigt het gewest in de raden van bestuur en draagt bij tot het dagelijkse beheer van deze acht autonome entiteiten die voortkomen uit lokale publiek-private partnerschappen. Op 31 december 2013 waren er in de acht bedrijvencentra 372 bedrijven gevestigd, goed voor 1.141 jobs.


inventimmo.be Deze onlinetool inventariseert al het bedrijfsvastgoed dat in het Brussels gewest te koop of te huur staat. Op inventimmo.be vinden bedrijven die een nieuwe locatie zoeken in slechts enkele klikken al het beschikbare vastgoed dat aan hun criteria voldoet. Op 31 december 2013 telde inventimmo.be 1.498 aanbiedingen, samen goed voor 1.617.485 m².


• 29 •

De Economische Expansie heeft als doel gronden of gebouwen ter beschikking te stellen van ondernemingen om de economische ontwikkeling van het gewest te bevorderen.

Brussels Greenbizz


Koepel van de incubators citydev.brussels coördineert ook de drie incubators van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Met de komst van Brussels Greenbizz zullen er binnenkort trouwens vier incubators zijn. In samenwerking met impulse.brussels (voorheen het BAO), Innoviris, Research in Brussels (RIB) en finance.brussels (voorheen de GIMB) organiseert citydev.brussels vormingen en ondersteunt ze het dagelijkse beheer van deze vennootschappen. Op 31 december 2013 waren er in de incubators 215 bedrijven gevestigd, goed voor 529 jobs.


• 30 •

Specifieke opdracht van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering In juli 2013 vertrouwde de regering citydev.brussels de opdracht toe om het Huis van de ION (ook wel Huis van het ondernemerschap, de innovatie, het onderzoek en de handel) tot stand te brengen om er de grote, voor die materies bevoegde instellingen samen te brengen:

impulse.brussels, Innoviris, Research in Brussels en Atrium. citydev.brussels detecteerde als referentie-vastgoedoperator in eerste instantie de noden van de diverse gebruikers en zocht vervolgens op de markt het vastgoed dat aan deze noden voldeed. Irisphere: industriële ecologie ten dienste van de bedrijven Via haar Irisphere-project - een Interregprogramma met elf partners uit NoordWest-Europa dat steun krijgt van Europa en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest - geeft citydev.brussels bevoorrechte begeleiding aan bedrijven die hun milieuprestaties willen verbeteren op basis van de principes van een kringloopeconomie. In 2013 richtte de instelling zich op de bedrijven die gevestigd zijn op de door haar beheerde sites in Neder-over-Heembeek (Mercator, Galilei, Technopark, Marly en Tweebeek) en op bedrijven uit de omgeving (Solvay en La ferme Nos Pilifs). Gesterkt door de reeds behaalde resultaten heeft citydev.brussels beslist het project uit

te breiden naar andere Brusselse bedrijven via de Brusselse Havengemeenschap. Iris Tech+ In 2013 sloten de Brusselse regering en citydev.brussels een huurovereenkomst voor Iris Tech+ (competentiepool voor de industrie). Het project omvat een nieuw opleidingscentrum ter bevordering van de werkgelegenheid in de technologische industrie. Het nieuwe gebouw wordt weldra opgetrokken op de site Erasmus. Economische havenzone in wording De Brusselse Hoofdstedelijke Regering, de raad van bestuur van de Haven van Brussel en de raad van bestuur van citydev.brussels hebben ingestemd met de ontwikkeling van een duurzame economische havenzone op een perceel van 86 ha langs de Havenlaan tussen het TIR-centrum en de site van Thurn & Taxis. Het project zou minstens 300 rechtstreekse banen creëren.

STADSVERNIEUWING

5 %

De ambitie van de Stadsvernieuwing: de demografische uitdaging van onze hoofdstad aangaan door sites te ontwikkelen met een multifunctionele dimensie, door duurzame wijken en ecoconstructies aan te bieden, door nieuwe concepten en middelen te ontwikkelen voor eigendomsverwerving en door de synergie met de Economische Expansie te versterken.

van de woningen voorbehouden voor grote gezinnen en personen met een handicap

Nieuwe koopvoorwaarden

Passiefwoningen tegen een onklopbare prijs Voor een lichtjes hogere gemiddelde verkoopprijs (1.500 euro/m²) kunnen

Bervoets

Plaats voor grote gezinnen en personen met een handicap Woningen met 3 of meer slaapkamers zijn voorbehouden voor gezinnen met minstens 2 kinderen. Personen met een handicap (personen van wie de handicap erkend is door een federale, gewestelijke of gemeenschapsoverheid) krijgen eveneens voorrang. Op de eerste verkoopdag is 5 % van de woningen voor hen voorbehouden. Termijn van 20 jaar De gestandhoudingstermijn van de voor waarden van de citydev.brussels-woning is verlengd naar 20 jaar. Concreet moeten kopers gedurende die periode de woning ononderbroken zelf en uitsluitend als hoofdverblijfplaats bewonen en er hun wettelijke woonplaats vestigen.

• 31 •

Stadsvernieuwing

middeninkomens in Brussel een kwaliteits volle passiefwoning kopen die bijzonder energiezuinig is.


In 2013 heeft het nieuwe besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering met betrekking tot de uitoefening van de stadsvernieuwingsopdracht van citydev.brussels de nieuwe voorwaarden vastgelegd voor de aankoop van een citydev.brussels-woning. Op zich blijven de koopvoorwaarden grotendeels ongewijzigd: de kandidaat-kopers moeten op de datum van aankoop minstens 18 jaar oud zijn en ze mogen geen eigenaar zijn van onroerende goederen gelegen in België. Ze moeten onderworpen zijn aan de personenbelasting in België en hun belastbaar inkomen mag niet hoger liggen dan een bepaald plafond (59.539,42 euro voor een gezin zonder kinderen). De gestandhoudingstermijn is opgetrokken naar 20 jaar (voordien 10 jaar).

Verwervingen in 2013

Stadsvernieuwing

• 32 •

Grondels Aankoop van een perceel van Roemmo op de hoek van de Prévinairestraat 74/76 voor het toekomstige project Grondels. Deze aankoop moet worden vervolledigd met de overdracht door de gemeente van een perceel openbare ruimte. In totaal kunnen er 25 à 30 woningen komen. De bodemstudies opgelegd door de bodemordonnantie zijn aan de gang (voormalige eigenaar). Aankoopprijs: 373.484,54 euro. Het project maakt deel uit van het totaalproject Goederen-Kuborn-Grondels waarvoor een masterplan wordt opgemaakt. Het masterplan zal worden aangevuld met een verkavelingsvergunning voor het huizenblok Goederen waardoor een gemengd programma mogelijk is conform de voorschriften van het sterk gemengd gebied van het GBP. De aankoop van de site Grondels vervolledigt een reeks eerdere aankopen die citydev.brussels realiseerde in dit gebied. Met deze laatste verwerving kan citydev.brussels met een nog grotere en zichtbaardere impact ingrijpen in de moeilijke Kuregemwijk.


Vandermaelen Aankoop van een stuk grond van de gemeente Sint-Jans-Molenbeek om er 31 woningen te bouwen, als sluitstuk van het project Linkeroever. Aankoopprijs: 1.011.000 euro. Ekla Aankoop van een deel van de Revive-site in Sint-Jans-Molenbeek, op de hoek van de Ninoofsesteenweg en de Van Humbeekstraat. Er kunnen 40 woningen worden gebouwd binnenin een grootschaliger project met een crèche en een school. Aankoopprijs: 1.444.900 euro.

Ducuroir

In 2013 gerealiseerde of in opbouw zijnde projecten Jette Village, fase II (Jette) Jette Village telt 29 eengezinswoningen en 4 appartementsgebouwen met 118 woningen vlakbij het Spiegelplein in Jette. De laatste fase omvatte 15 huizen en een appartementsgebouw met 55 woningen. De levering vond plaats eind 2013. Materiaal (Anderlecht) Het project Materiaal, vlakbij de Slachthuizen van Anderlecht, telt een crèche (350 m²), 119 appartementen (36 passiefwoningen en 83 lage-energiewoningen), een gemeenschappelijke tuin, polyvalente kiosken en speelpleintjes. De werken waren eind 2013 voltooid. Dewez (Jette) Project Dewez in Jette behelst de reconversie van een voormalig industriegebouw aan de Wemmelse Steenweg op de voormalige site van Pfizer. Het gebouw telt 31 geconven tioneerde lage-energieappartementen, 3 vrije appartementen en een crèche.

Ducuroir (Vorst) Vlakbij de oude Bata-fabriek en het Centrum voor Hedendaagse Kunst WIELS in Vorst wordt de site van de voormalige Ducuroirvestiging omgebouwd tot een complex met 64 nieuwbouwwoningen (32 vrije lageenergiewoningen en 32 geconventioneerde passiefwoningen). Het project Ducuroir is gericht op het welzijn van de bewoners en op milieuvriendelijkheid. De nieuwe groene woonomgeving zal 7.450 m² beslaan. De werken gingen eind 2013 van start en zouden klaar zijn in de zomer van 2015. Hof Bourgeois (Sint-Agatha-Berchem) In 2013 werd de stedenbouwkundige vergunning voor het project Hof Bourgeois uitgereikt. In dit project in Sint-Agatha-Berchem komen 9 appartementsgebouwen, goed voor 78 woningen (waarvan 36 geconventioneerde). De citydev.brussels-woningen zullen allemaal passief zijn. De werken zijn gepland van het tweede trimester 2014 tot eind 2016.

Dubrucq-Escaut

Dubrucq-Schelde (Sint-Jans-Molenbeek) De grond op de hoek van de Scheldestraat en de Jean Dubrucqlaan is eigendom van citydev.brussels en momenteel ingericht als sportpleintje. Bij de aanleg van de Groene Wandeling zal een nieuw sportplein worden geïntegreerd. Op de straathoek komt een appartementsgebouw dat een mooi sluitstuk zal vormen van de werken van de gemeente (aanleg van een park langs de spoorlijn). De start van de werken is gepland voor het tweede trimester 2014.

Het project Vandermaelen vormt de sluitsteen van de renovatie en de reconstructie die citydev.brussels realiseert langs het kanaal.

Een doorslaggevende impact op het leefkader in de betrokken buurten.

Vandermaelen (Sint-Jans-Molenbeek) In het kader van het Duurzame Wijkcontract Cinema - Belle-Vue (20092013) wil citydev.brussels het project Vandermaelen ontwikkelen met een 30-tal woningen op de hoek van de Sint-Mariastraat en een nieuwe straat die zal worden aangelegd op de oude bedding van de Zenne (in de buurt van de Vandermaelenstraat). Dit project vormt de sluitsteen van de renovatie en de reconstructie die citydev.brussels realiseert langs het kanaal. Kuborn - Goederen - Grondels (Anderlecht) Samen met de stedenbouwkundige reflectie die voor deze hele zone wordt gevoerd, ontwikkelt citydev.brussels een appartementencomplex in het westelijke deel van het huizenblok Kuborn, tussen de Tweestationsstraat en de Dokter Kubornstraat. In de Tweestationsstraat komt een handelsgelijkvloers.

citydev.brussels heeft voor dit huizenblok een promotieopdracht gestart voor 14.365 m² woongelegenheid, goed voor zo’n 120 woningen (waarvan 35 % voldoet aan de nulenergienorm), een groene ruimte en 755 m² handelsoppervlakte. Het huizenblok Goederen, dat langs de spoorlijn loopt, zal worden afgebroken om de grond te kunnen saneren. citydev.brussels wil er een gemengd project ontwikkelen met economische activiteiten (handelszaken, ruimten voor productieactiviteiten, ateliers), woongelegenheid (120 woningen, waarvan 65 % passiefwoningen en 35 % nulenergiewoningen) en voorzieningen (sportvoorzieningen, crèches). In het huizenblok Grondels zal citydev.brussels een gebouw optrekken met ongeveer 25 woningen en een ruimte op de gelijkvloerse verdieping voor een horecazaak of een voorziening (345 m²). .

Stadsvernieuwing

Via de projecten in regie wil citydev.brussels woningen bouwen op kleine braakliggende stukken grond. Deze projecten mogen dan wel kleinschalig en bescheiden zijn, ze hebben een doorslaggevende impact op het leefkader in de betrokken buurten.

• 33 •

Projecten in wording


Projecten in regie

• 34 •

Een team ten dienste van de stad citydev.brussels Activiteitenverslag 2013

De 131 medewerkers van citydev.brussels gaan dagelijks een uitdaging van formaat aan: zin geven aan de stad.


• 35 •

Park van Lijn 28 (Thurn & Taxis)

Christel Adam

• 36 •


Aurélia Bouilloz

Virginie Crabbe

Karin Aeyels

Fadi Al Kadi

Olivier Alexandre

Kenza Allam

Philippe Antoine

Muuna Axmad Cabdillaahi

Nicolas Babikow

Bernard Binet

Philippe Blondeel

Nathalie Bouchat

Gaëlle Bourdon

Khalid Bouzakhti

Alain Brichant

Vincent Broes

Benjamin Cadranel

Jan Campine

Vanessa Cappendyck

Alexandra Collee

Véronique Collignon

Willy Coppens

Thomas De Keyser

Jacques De Maere

Sonia De Win

Philippe Debois

Barbara Decamps

Ahmed Arktout

Véronique Dechamps

Frédéric Defraigne

Marc Frère

Frédérique Demuyser

Pascal Detrez

Bruno Deveen

Xavier Donnez

Alain Doornaert

Soufian El Fihmi

Youssef El Hamraoui

Martine Gossuin

Agnès Grynszpan

Willy Guillaume

Jamal Hadrani

Emmanuel Hanquez

Christine Jacques

Aline Kahn

Céline Kasonga

Nicole Libbrecht

Chantal Luppens

Sabine Mangin

Chantal Helin

Eric Lair

Rosa Diaz Perez

Pierre Demeuter

Didier Ledocte

Dominique Heymans

Martine Lenssen

Sofiane Djaroud

Youssef El Mimouni

Bart Hanssens

Francis Maquet

Sabine Merckaert

Anis Midani

Philippe Murari

Jean-Claude Nederlandt

Fabienne Nieuwendijk

Ann Nieuwlandt

Gert Nys

Hilde Pappaert

Luc Pattoux

Vincent Pierchon

Monique Pype

Clara Quaresmini

Fatime Rama

Chantal Ramon

Catherine Marino

Isabelle Penneman

Apdilkadir Sal

Marc Renson

Calogero Rizzo

Valérie Robeyn

Seher Sal

Laurence Saucez

Souad Souri

Stéphane Stevelinck

Christine Struys

Baudouin Tennstedt

Betty Neys

Nathalie Renneboog

Ann Verbeeck

Cynthia Troch

Urbain Ullmann

Yvette Umutoni

Nele Vaeyens

Gert Van der Eeken

Nadine Vandam

Paul Vandemaele

Patrick Vanhoeymissen

Els Vanneste

Mario Venetsianos

André Van Wassenhove

• 39 •

Greet Verbeiren

Hughes Verbrouck

Dominiq Verfaille

Willy Verkoelen

Willem Wijns

Karima Zahnoun

Laila Zemmouri

Fatiha Zinane

Cédric Waucquez

Charlotte Wauters


Kristof Thomas

GEMENGDE PROJECTEN Bouwen aan de buurtstad


Gemengde projecten

• 40 • De ontwikkeling van een metropool als Brussel brengt tal van evolutieve uitdagingen en bijhorende doelstellingen met zich mee op het vlak van demografie, milieu, mobiliteit, economie, cultuur, onderwijs, stedenbouw ... Want een stad staat nooit stil. Een stad is een complex orgaan waarin tal van systemen, infrastructuren en diensten interageren. Samen vormen ze haar ecosysteem dat zo goed mogelijk moet worden beheerd. Om deze uitdagingen aan te gaan, kiest citydev. brussels steeds vaker voor de realisatie van gemengde projecten die woningen (zowel nieuwbouw als renovatie), kmo-ruimten en voorzieningen op dezelfde site verenigen. Het doel van deze projecten is (opnieuw) multifunctionele en duurzame wijken tot stand te brengen. Een derde officiële opdracht In 2013 sloten citydev.brussels en de Brusselse regering een beheersovereenkomst die de ontwikkeling van gemengde projecten

bekrachtigt als een officiële opdracht van de instelling. De gemengde projecten nemen toe en illustreren perfect de doelstellingen van citydev.brussels. Ze tonen aan hoe haar opdrachten van stadsvernieuwing en economische ontwikkeling elkaar aanvullen. Deze projecten liggen bovendien volledig in de lijn van de doelen die de Brusselse Hoofdstedelijke Regering heeft gesteld om te anticiperen op de demografische uitdaging. Een toegewijd team Het departement Gemengde Projecten van citydev.brussels speelt een essentiële coördinerende rol tussen de algemene directies Stadsvernieuwing en Economische Expansie. Concreet? Het departement leidt de projecten in goede banen van bij de verwerving van de grond tot de indiening van de stedenbouwkundige vergunningsaanvraag. Eens de uitvoering van het project van start gaat, nemen de twee algemene directies het over.

Martine Gossuin Directrice Departement Gemengde Projecten

citydev.brussels kiest steeds vaker voor de realisatie van gemengde projecten die woningen (zowel nieuwbouw als renovatie), kmo-ruimten en voorzieningen op dezelfde site verenigen.


Gemengde projecten

• 41 •

Birmingham

Gemengde projecten in wording Er zijn drie gemengde projecten in wording: Marco Polo, Navez en Goederen-Kuborn-Grondels.


Gemengde projecten in wording

• 42 •

Een nieuwe werken woonwijk Marco Polo (Anderlecht)

• 23.300 m² woningen • 7.000 m² economische activiteiten • 760 m2 voorzieningen • 1.120 m2 handelsruimte

Op de site Marco Polo, een stuk grond van ongeveer 2 hectare tussen de Bergense Steenweg, de Ring en de spoorlijn, komt een gemengd project. Het ontwikkelingsschema brengt de verschillende bestemmingen (bedrijfsruimte, studentenwoningen, geconventioneerde woningen, handelszaken en voorzieningen) samen tot een harmonieus geheel. Het schema bestemt het noordelijke deel voornamelijk voor woningen en het zuidelijke deel voor economische activiteiten. Beide delen worden verbonden door twee gemengde gebouwen.

In 2013 stelde het departement Gemengde Projecten het aanvraagdossier van de verkavelingsvergunning samen op basis van het ontwikkelingsschema dat studiebureaus BUUR en Aries in 2012 uitwerkten. Er werd zo min mogelijk afgeweken van de richtlijnen van het schema. De aanvraag tot verkavelingsvergunning bevat ook loten die zowel voor economische activiteiten als voor woongelegenheid bestemd zijn. Een primeur in de huidige stedenbouwkundige wetgeving!

Gemengdheid in hartje Brussel

Als ontwikkelingsactor legde citydev.brussels intussen talrijke contacten met diverse private en publieke actoren om een dynamische synergie rond dit gemengde project tot stand te brengen.


citydev.brussels kreeg eveneens een opdracht van ontwikkelingsactor. Die bestaat erin om van bij het begin van het project het meest geschikte aanbod en de meest prioritaire vraag te koppelen.

Het project Navez zal op 1 hectare plaats bieden aan zowel sociale als middelgrote woningen, diverse economische activiteiten (kweekvijver, carwash, handelszaken) en voorzieningen. In 2013 werd het officiële startschot gegeven.

Navez

(Brussel-Stad)

• 8.800 m² woningen • 5.100 m² economische activiteiten • 1.000 m² handelszaken en voorzieningen


In het kader van het Duurzame Wijkcontract Masui kreeg citydev.brussels van de Stad Brussel de opdracht een richtschema op te maken voor de ontwikkeling van een gemengd activiteitenpark met bedrijfsruimten en woningen in de Navezstraat.

• 43 •

Sociale mix en complementaire functies

Het project Goederen-KubornGrondels staat voor sociale mix, complementaire functies en kwaliteitsvolle diensten. Er liep een eerste stedenbouwkundige reflectie voor de drie huizenblokken Goederen, Kuborn en Grondels, waarvan citydev.brussels de grond beheerst.


• 44 •


Deze wijk ten noorden van de Tweestationsstraat en ten zuiden van de voormalige veeartsenijschool (westelijke invalsweg van het gewest) werd in 2011 opgenomen in het Duurzame Wijkcontract Kanaal-Zuid van de gemeente Anderlecht en is aangewezen voor de ontwikkeling van een re-urbanisatieproject.

Goederen-Kuborn-Grondels (Anderlecht) • 31.265 m² woningen (waarvan 1.520 m² tegen vrije prijs) • 1.150 m² productieactiviteiten • 7.800 m² polyvalente ruimte (voorzieningen, handelszaken, kantoren, productieactiviteiten en/of hotel) waaronder 3.030 m² voorzieningen (sporthal) en een crèche van 875 m²

In 2013 kreeg de vereniging van architectenbureaus O2BAU de stedenbouwkundige opdracht om een masterplan op te stellen dat de hoofdlijnen voor de herontwikkeling van de zone uitzet. Daaruit volgen de verkavelingsvergunningaanvraag voor het huizenblok Goederen, een reflectie op de inrichting van de openbare ruimte (Grondelsplein) en concreter de volledige of gedeeltelijke heropbouw van de drie huizenblokken. Goederen De in het project Goederen geplande bestemmingen beantwoorden aan de

eigenschappen van een sterk gemengd gebied, waarin het project volgens het GBP gelegen is. Er komen: • vrije en geconventioneerde woningen (11.410 m²), • ateliers voor productieactiviteiten (1.225 m²), • handelszaken (575 m²), • v oorzieningen: een sporthal en een zaal voor vechtsporten (2.240 m²) en een crèche (875 m²). Er worden ook gebouwen opgetrokken met diverse bestemmingen: kantoren, woongelegenheid en productie van immateriële goederen (3.160 m²). Grondels In het project Grondels komen ongeveer 25 woningen en een handelsgelijkvloers van 345 m² (polyvalente ruimte of horecazaak). Kuborn In de bovenhoek van het huizenblok gevormd door de Kubornstraat, de Goederenstraat en de Tweestationsstraat komt het project Kuborn: een appartementsgebouw met op het gelijkvloers ruimte voor een superette. De algemene directie Stadsvernieuwing lanceerde in 2013 voor dit huizenblok een promotieopdracht voor de bouw van zo’n 120 woningen (14.365 m²) en een handelsruimte (755 m²).

Gemengde projecten in uitvoering (Anderlecht)

• kmo-park van 5.000 m² • zo’n 70 sociale woningen • 11.000 m² studentenwoningen

De algemene directie Economische Expansie wijst binnenkort een promotor aan voor de ontwikkeling van dit gemengd project dat - met een kmovoedingspark en studentenwoningen een aanvulling vormt op de CERIA-site. Er is reeds een akkoord gesloten met de BGHM voor de ontwikkeling van de sociale woningen.

DW Tivoli (Laken)

•2 0.000 m² woningen • 1 .500 m² voorzieningen • 1 .000 m² handelszaken • 1 2.000 m² economische activiteiten, waaronder de incubator Brussels Greenbizz

Passer

(Anderlecht)

Het project Duurzame Wijk Tivoli kadert in de wil van de openbare actoren om te komen tot een duurzame voorbeeldwijk, zowel qua bouwtechnieken en energiebesparing als qua burgerparticipatie. Op dit perceel van 4 hectare tussen de Dieudonné Lefèvrestraat, de Tivolistraat, de Molenbeeksestraat en de Claessensstraat in Laken plant

citydev.brussels economische activiteiten, die werkgelegenheid creëren, en een nieuwe woonwijk. In het deel bestemd voor bedrijven uit de milieusector, voor productieateliers en voor de incubator Brussels Greenbizz (zie pagina 25) komen twee gebouwen met een totale oppervlakte van 12.000 m². Tussen de Tivolistraat

en de toekomstige straat langs het Brussels Greenbizz-gebouw zal de nieuwe woonwijk met een netwerk van nieuwe straten verrijzen. Deze nieuwe wijk zal 7 nieuwe passieve huizenblokken tellen met zo’n 270 geconventioneerde en 120 sociale woningen, twee crèches voor telkens 48 kindjes, buurtwinkels en een park.

• 8.071 m² middelgrote koopwoningen voor citydev.brussels en huurwoningen voor de BGHM (Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij) • 500 m² voorzieningen De algemene directie Stadsvernieuwing neemt nu de fakkel over en lanceert binnenkort een promotieopdracht voor de verwezenlijking van de stedenbouwkundige opties uit de aan citydev.brussels uitgereikte verkavelingsvergunning. Van bij de start van het project wordt samengewerkt met de BGHM, die voor deze opdracht trouwens ook zal optreden als aanbestedende overheid.

• 45 •

Gemengde projecten in uitvoering

Duurzame Voorbeeldwijk

Gryson


Er zijn drie gemengde projecten in uitvoering. In 2013 heeft het departement Gemengde Projecten deze projecten overgedragen aan de Stadsvernieuwing of de Economische Expansie.

Hof Bourgeois

• 46 • FINANCIËLE GEGEVENS



Gert Van der Eeken

Directeur-generaal van de Algemene Diensten Adjunct-administrateur-generaal

In 2012 sloot citydev.brussels het boekjaar nog af met een verlies van 2.109.079 euro, maar in 2013 boekt ze een boni van bijna 8 miljoen euro.

citydev.brussels werkt sinds 1992 met het minimum genormaliseerd rekeningenstelsel en voert een dubbele boekhouding. Sinds februari 2000 gebruikt ze ook het Europees Stelsel van Rekeningen (ESR 95). citydev.brussels is sinds 2011 gedeconsolideerd. Dit betekent dat de begroting van de instelling niet meer opgenomen wordt in de gewestbegroting. Voorheen moest de begroting van de instelling elk jaar in evenwicht zijn. Dit

had tot gevolg dat een aantal aanzienlijke investeringen niet konden worden doorgevoerd. Dankzij de deconsolidatie kan citydev.brussels grotere investeringen gespreid over meerdere jaren doen. 2013 was een scharnierjaar voor de financiële dienst. Verschillende medewerkers verlieten de instelling en werden vervangen door een aantal nieuwe krachten, die een nieuwe dynamiek brachten.

In 2012 sloot citydev.brussels het boekjaar nog af met een verlies van 2.109.079 euro, maar in 2013 boekt ze een boni van bijna 8 miljoen euro dat volledig overgedragen zal worden via de overgedragen winst. De omzet gaat in stijgende lijn en bedraagt ongeveer 21 miljoen euro. Haar inkomsten haalt de instelling voornamelijk uit huurgelden, verkopen en erfpachtcanons. Daarnaast ontvangt ze subsidies voor haar werking, voor investeringen en voor de gedelegeerde opdrachten.

Aan de andere kant zijn de bedrijfskosten sterk gedaald ten opzichte van vorig jaar. Ze komen uit op 22,5 miljoen euro. De loonmassa (10.583.000 euro) is de grootste kost van de instelling. De totale waarde van de voorraden en bestellingen in uitvoering bedraagt 18,5 miljoen euro. De post bevat voornamelijk de terreinen en gebouwen in aanbouw van de Stadsvernieuwing. De aankopen voor de Economische Expansie komen op 12.813.000 euro, die voor de Stadsvernieuwing op 11.600.000 euro. De instelling realiseerde in 2013 een winst van 8 miljoen euro, voornamelijk doordat een aantal voorzieningen in nauwe samenwerking met de bedrijfsrevisor werden teruggenomen.

Het balanstotaal komt op 440.375.666 euro, waarvan het onroerend patrimonium 404.230.106 euro voor zijn rekening neemt. citydev.brussels is bovendien aandeelhouder van verschillende vennootschappen, bedrijvencentra en incubators. Op 31 december 2013 komt de waarde van deze deelnemingen op 38.142.047 euro. De waardering gebeurt op basis van het nettoactief van de laatste gepubliceerde jaarrekeningen van de betrokken entiteit. Voor een performant beheer van haar thesaurie werkt citydev.brussels samen met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Zo maakt ze sinds 1 januari 2005 deel uit van het Financieel Coördinatiecentrum van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.


Dit jaar zette de instelling de informatisering van haar financiële processen voort met de invoering van EPM. EPM is een totaaloplossing voor de budgettaire controle, die toelaat de procedures van de uitgavencyclus te respecteren en sneller te verwerken.


• 47 •

Bestuursorganen De raad van bestuur van citydev.brussels is samengesteld uit:


De bestuursorganen

• 48 •

Vertegenwoordigers van de overheidssector Mevr. Talbia BELHOUARI Dhr. Marc COOLS Dhr. Jacques DE WITTE Dhr. Laurent DELVAUX Dhr. Samuel DEROOVER (sinds 26 juni 2013) Dhr. Laurent GABELE Dhr. Denis GRIMBERGHS, voorzitter Dhr. Suat KURAOGLU (sinds 26 juni 2013) Dhr. Saïd MASTARI (tot 26 juni 2013) Dhr. Julien MEGANCK, afgevaardigd bestuurder Mevr. Yvette MELERY-CHARLES (tot 26 juni 2013) Mevr. Hélène MOREL (sinds 26 juni 2013) Dhr. Willem STEVENS Mevr. Agnes VANDEN BREMPT (tot 31 mei 2013) Dhr. Gilles VANDEN BURRE (sinds 26 juni 2013) Dhr. Thibaud WIJNGAARD (tot 26 juni 2013)

Vertegenwoordigers van de werkgeversorganisaties Dhr. Mathias CYS Dhr. Jan DE BRABANTER, ondervoorzitter (sinds 26 juni 2013) Dhr. Frans DE KEYSER, ondervoorzitter (tot 26 juni 2013) Dhr. Christian FRANZEN, ondervoorzitter (tot 26 juni 2013) Dhr. Youcef HAMMANI (sinds 29 maart 2013) Dhr. Eugène MOREAU (tot 29 maart 2013) Dhr. Laurent SCHILTZ (sinds 26 juni 2013) Dhr. Jean-Christophe VANDERHAEGEN (tot 26 juni 2013) Mevr. Francine WERTH Dhr. Olivier WILLOCX (sinds 26 juni 2013) Vertegenwoordigers van de werknemersorganisaties Dhr. Manuel CASTRO Dhr. Pierre DEMOL Dhr. Jean Pierre KNAEPENBERGH Dhr. Philippe VAN MUYLDER Dhr. Philippe VANDENABEELE Dhr. Philippe VANSNICK, ondervoorzitter

Regeringscommissarissen Dhr. Antoine CRAHAY Dhr. Marcel RIJDAMS Inspecteur van Financiën Dhr. Eric SMIT Bedrijfsrevisor Dhr. Jean-Pierre VANDAELE (tot 26 juni 2013) Mevr. Ria VERHEYEN (sinds 26 juni 2013) De raad van bestuur van citydev.brussels kwam in 2013 twaalf keer samen. Het financieel comité is samengesteld uit de voorzitter, de afgevaardigd bestuurder, drie bestuurders, de ambtenaren-generaal, de bedrijfsrevisor, de gemachtigde van de minister van Begroting en de regerings commissarissen. In 2013 kwam het comité vier keer samen om te beraadslagen over de ontwerpbegroting, de voorgestelde begro tingsaanpassingen en de thesaurietoestand. De algemene vergadering is samenge steld uit 96 leden. Ze kwam samen op 26 juni 2013 en in buitengewone zitting op 25 januari 2013.

Samenstelling van de directieraad op 31 december 2013

Dhr. Benjamin CADRANEL, administrateur-generaal en voorzitter van de directieraad Dhr. Philippe ANTOINE, directeur-generaal Dhr. Luc BUSSENIERS, inspecteur-generaal Dhr. Luk MICHIELS, inspecteur-generaal Dhr. Gert NYS, directeur-generaal dd. Mevr. Clara QUARESMINI, inspectrice-generaal Dhr. Gert VAN DER EEKEN, adjunct-administrateur-generaal en directeur-generaal

uur vorming

voor de personeelsleden in 2013

Personeelsleden Op 31 december 2013 telt citydev.brussels 131 personeelsleden (123,6 VTE) van wie er 94 (72 %) in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wonen.


1.085

• 49 •

Samenstelling van de directieraad

In 2013 kwam de directieraad 11 keer samen. De directieraad bespreekt alle materies die betrekking hebben op het personeel en het beheer van de maatschappelijke zetel. Hij is samengesteld uit onderstaande ambtenarengeneraal:

Ons contacteren

• 50 •

Commercialisering woningen

Algemene directie Stadsvernieuwing

[email protected] T + 32 2 422 50 50

Dhr. Gert Nys Directeur-generaal dd. [email protected] T + 32 2 422 50 92

Herlokalisatie en bedrijfsruimten [email protected] T + 32 2 422 51 51

Ons contacteren

Dhr. Willy Coppens [email protected] T + 32 2 422 51 91 M + 32 497 59 96 66

Pers Algemene directie Economische Expansie

[email protected] T + 32 2 422 52 23

Dhr. Philippe Antoine Directeur-generaal [email protected] T + 32 2 422 52 25

Algemene Administratie

Ombudsvrouw

Dhr. Benjamin Cadranel Administrateur-generaal [email protected]

Mevr. Els Vanneste [email protected] T + 32 2 422 50 82

Inventimmo.be

Digitale communicatie

Mevr. Barbara Decamps [email protected] T + 32 2 422 51 61 M + 32 477 69 11 78


Algemene directie Algemene Diensten Dhr. Gert Van der Eeken Directeur-generaal Adjunct-administrateurgeneraal [email protected] T + 32 2 422 50 66

Met de steun van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Gosset

De opdrachten, de bevoegdheden en de werking van citydev.brussels worden geregeld door de ordonnantie van 20 mei 1999 betreffende de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 29 juli 1999), door de statuten van de instelling (gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 5 februari 2000) en door de beheersovereenkomst die op 16 oktober 2013 met de regering werd gesloten. citydev.brussels is vertegenwoordigd in de Adviescommissie voor Buitenlandse Handel van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, in de Economische Coördinatieraad en in de gemeentelijke overlegcommissies. Dit activiteitenverslag werd gemaakt door het departement Communicatie van citydev.brussels. Grafisch design en productie: Page in extremis, in samenwerking met: • voor de foto’s: citydev.brussels, Serge Brison, Fabienne Cuypers (blz. 36 tot 39), Bernard De Keyzer (blz. 6 tot 9, 12 tot 14, 19 tot 22, 46), Georges De Kinder (hoes en blz. 2-3, 11, 17, 30-31, 41), Maison Dandoy (blz. 27), Hans Roels (blz. 34-35), Tamawa (blz. 26), Charlotte Sampermans en Fotolia: jorisvo, Peter Atkins, openlens, gjp311, artjazz (blz. 1, 4, 10, 11, 31). • voor de teksten: K.ractère • voor de vertalingen: citydev.brussels Verantwoordelijke uitgever: Benjamin Cadranel

Gabrielle Petitstraat 6 1080 Brussel T + 32 2 422 51 11 [email protected]

inextremis.be MP4837

www.citydev.be

Vastgoed in Brussel, onze corebusiness. Activiteitenverslag 2013

Recommend Documents