van visie naar actie nieuwsbrief IJsselvliet jaargang 2, nummer 3, december 2010
In dit nummer
Van nieuw pand naar nieuw jaar
> > > > > >
Ter gelegenheid van onze verhuizing naar de Eekwal 12 in Zwolle organiseerden
Communicatie en ruis Impressie van het IJsselvlietseminar op 29 november jl. IJsselvliet stapt op de fiets van Batavus! Bedrijven besparen op R&D Interview met Arnold Hofmeijer, over kredietverlening anno 2010 Nieuwe medewerkers Marijke en Matthijs Impulscentrum voor Middenbedrijven met Groeiambitie
we voor onze relaties op 29 november jl. een seminar in Theater Odeon in Zwolle. De heer Anne van der Meiden trad op als gastspreker. In deze nieuwsbrief een terugblik op deze officiële opening en hoe het komt dat IJsselvliet sinds kort een eigen kantoorfiets heeft.
Innovatie in Nederland Er is veel te doen over innovatie in Nederland. Ook internationaal wordt er interessant onderzoek naar gedaan. Een van deze onderzoeken brengen we graag bij u onder de aandacht: ‘The Global Innovation 1000’. Daaruit blijkt dat niet alleen (veel) geld leidt tot innovatieve slagkracht. Focus op de goede dingen én het bezitten van de goede mix van kwaliteiten zijn minstens zo belangrijk.
Krediet We gaan in gesprek met de heer Arnold Hofmeijer van de ING bank in Zwolle over de huidige staat van de kredietverlening. De heer Hofmeijer gaat in op de vele aspecten die een rol spelen bij het krijgen van krediet van de bank.
Groei IJsselvliet groeit door, net als onze doelgroep: middelgrote ondernemingen, zorg instellingen en dienstverleners met groeiambitie. In deze nieuwsbrief introduceren we met trots twee nieuwe medewerkers die in 2011 bij ons komen werken. En we presenteren het Impulscentrum voor Middenbedrijven met Groeiambitie.
Terugblik op 2010 – wensen voor 2011 2010 was voor IJsselvliet een fantastisch jaar. Tal van bestaande en nieuwe klanten hebben we kunnen helpen bij het realiseren van hun groeiambitie. Ramon en Jantien hebben ons team versterkt. We zijn verhuisd naar, wat Frank noemde, ‘ons droompand’. En we gaan door in 2011! Marijke en Matthijs komen ons versterken, we starten met het Impuls centrum, en we gaan natuurlijk ook ‘gewoon’ door met u te ondersteunen uw groeiambitie te realiseren.
Wij danken u voor het in ons gestelde vertrouwen in 2010
en wensen u goede feestdagen en een gezond 2011!
van visie naar actie nieuwsbrief IJsselvliet jaargang 2, nummer 3, december 2010
Communicatie en ruis Impressie van het seminar ter gelegenheid van de opening van ons nieuwe pand Op 29 november jl. organiseerden wij ter gelegenheid van de officiële opening van ons nieuwe pand aan de Eekwal 12 in Zwolle een seminar. Ondanks de winterse
Over Anne van der Meiden
en soms barre weersomstandigheden vonden vele
Geboren in Enschede,
genodigden de weg naar de Martin Hemminkzaal in
studeerde theologie en
Theater Odeon in Zwolle.
communicatiewetenschappen.
Het ontstaan van IJsselvliet
Na functies in bedrijfsleven en diverse organisaties werkzaam als wetenschappelijk
Nadat ceremoniemeester Ramon Hendriks de genodigden
medewerker en hoogleraar
welkom had geheten, beklom Frank Markerink het spreek-
communicatiewetenschappen
gestoelte. Op zijn geheel eigen en persoonlijke wijze gaf
en public relations. In 1994
hij inzicht in de ontstaansgeschiedenis van IJsselvliet. Met
gepensioneerd.
warme woorden sprak hij over KPMG. Hier besloten de oprichters, na ampel beraad, te vertrekken om zelf te gaan
Gaat nog regelmatig voor in zondagse en huwelijks
ondernemen.
diensten. Schreef zo’n dertig boeken en rondde onlangs de grootste klus van zijn leven af: de vertaling van de complete bijbel in het Twents. Al zestig jaar amateur schilder, aquarel en olie, een oude familietraditie.
Inspirerende spreker Anne van der Meiden Dit was de opmaat voor de spreker Anne van der Meiden. Communicatie en ruis. Zo luidde de titel van zijn voordracht, die hij op zijn geheel eigen en kenmerkende wijze, regelmatig in het Twents, gaf. Doorspekt met anekdotes en verwijzingen naar tal van personages uit de geschiedenis ging hij aan de hand van een aantal, wat hij noemde, kernwoorden in op het thema. Hij haalde daarbij Ben Woldring aan, die pleitte voor het
Die kernwoorden moeten niet worden opgevat als trends
gaan ondernemen op jonge leeftijd, omdat anders de
– die komen en gaan, noch als dogma’s, maar meer als
spreekwoordelijke gouden kettingen wel erg zouden blij-
een wederzijds afhankelijk, caleidoscopisch palet van de
ven trekken. Toch konden ze Frank, gelukkig, niet tegen-
huidige tijd, aldus Van der Meiden.
houden. Het hart sprak uiteindelijk toch sterker. En dat geldt voor alle IJsselvlieters, zo betoogde Frank. Gepassioneerd, ambachtelijk met het adviesvak bezig zijn, daar gaat het om.
(lees verder op pagina 3)
2
van visie naar actie nieuwsbrief IJsselvliet jaargang 2, nummer 3, december 2010
(vervolg van pagina 2)
Duurzaamheid Eerste kernwoord is duurzaamheid. Het bestaat al zeker sinds 1968 toen de Club van Rome werd opgericht. Maar wat betekent het nu precies? Zoiets als van blijvende waarde. Van der Meiden trok hier een parallel met adviseurs. Een advies zou ook van blijvende waarde moeten zijn. Je moet er iets aan hebben. Nu, maar ook in de toekomst. Het tegenovergestelde duidde hij als een sneltekenaar die een waterverfschilderij maakt terwijl het regent.
De nieuwe nabijheid
Het omgekeerde geldt volgens hem voor het ‘leger’ van vrijwilligers in Nederland: geen betrekking, wel betrokken-
Tweede kernwoord is de nieuwe of onmiddellijke nabij-
heid. Of, zoals in de gelijkenis van de barmhartige Sama-
heid, in het Twents beter bekend als ‘naoberschap’. Van
ritaan. De priester had een betrekking, maar liep met een
der Meiden benadrukte het nieuwe aan de hand van het
boog om het slachtoffer heen, evenals de Leviet. De Sama-
voorbeeld van de zorg. Naar zijn mening zijn er velen met
ritaan niet. Hij hielp wel en betaalde zelfs de kosten aan de
een betrekking in de zorg, maar dat wil nog niet zeggen dat
herbergier.
ze ook betrokken zijn. Het nieuwe zit hem in het bewustzijn dat je elkaar nodig hebt, zoals de naobers in de Achterhoek. Dit geldt ook voor adviseurs. Betrokken en nabije adviseurs zijn gewenst, aldus Van der Meiden. Dat je daar niet zo ver in moet gaan als Achitofel, een van de adviseurs van David, die zich ophing toen zijn advies niet werd opgevolgd, is volgens Van der Meiden evident.
Globalisering Derde kernwoord dat Van der Meiden naar voren bracht was globalisering, met regionalisering als onlosmakelijke tegenpool. Volgens Van der Meiden kunnen we de grootte niet aan. Het past niet zo bij de menselijke maat. Van der Meiden vroeg zich dan ook af of wij wel echte ‘wereldreizigers’ zijn. Immers, we reizen overal naar toe, maar vaak willen we zo snel mogelijk weer naar huis. Daar waar je ‘zu Hause’ bent, daar waar je woont, daar waar je ‘habitat’ is, een afgebakend terrein. Wij mensen hebben allemaal onze habitat, onze leefruimte. Ons domein. Zoals dieren die hebben. Waar we wonen, ontstaan gewoonten. Die gelden binnen de omheining. (lees verder op pagina 4)
3
van visie naar actie nieuwsbrief IJsselvliet jaargang 2, nummer 3, december 2010
(vervolg van pagina 3)
Je waarheid wordt ingekleurd door die plek waar je woont, de grond die je voedt. Daarom staan we ook verschillend in de wereld, zelfs in ons eigen land. Je zou het ook compartimentering kunnen noemen. Als voorbeeld noemde hij de golfers onder ons, die, zoals hij zei, ook ‘golfs’ spreken met elkaar. Sommigen noemen het ook moderne knusheid. Maakt niet uit, zolang het maar betekenisvol voor de betrokkenen is, aldus Van der Meiden.
Ruis Ten slotte, als laatste kernwoord,
Het seminar werd afgesloten met een geanimeerde borrel, onder de welluidende
diende het begrip ruis zich aan.
klanken van het Hanzekwartet dat fluitkwartetten van Mozart ten gehore bracht.
Ruis in de communicatie, preciezer gezegd. De overkill aan e-mails die we tegenwoordig kennen, draagt daar aan bij, aldus Van der Meiden. Ruis en eierdopjes hebben ook iets
IJsselvliet stapt op de fiets van Batavus!
met elkaar te maken. Volgens Van
Ter gelegenheid van de opening van
der Meiden hebben we allemaal ons
ons nieuwe kantoor heeft de direc-
eigen eierdopje. Is dat vol, dan kan
tie van Batavus een unieke, geheel in
er niets meer bij. En, iedereen vult
IJsselvliet-stijl uitgevoerde ‘personal
zijn eigen eierdopje op zijn eigen
bike’ geschonken. Het is een prachtig
wijze met de dingen die hij hoort of
exemplaar geworden dat trots stond
ziet. Al het andere dient zich aan als
te pronken bij het openingsseminar in
ruis. Hij ging ook in op de, wat hij
theater Odeon in Zwolle.
noemde, narratieve communicatie. We moeten mét elkaar in plaats van
Batavus heeft ons ervan overtuigd om
langs elkaar praten.
in het kader van duurzaamheid vaker de fiets te pakken. En dat is door het
Van der Meiden vatte zijn voor-
hebben van een kantoorfiets, waarmee
dracht samen in een aantal ‘leef-
we snel de Zwolse binnenstad kunnen
regels’: ben alert voor elkaar, wees
bereiken, nu ook heel aantrekkelijk.
meer jezelf, let op waar je woont, ben bij de mensen en ben betrok-
Marco Banning overhandigt de IJsselvliet-kantoorfiets aan Hannah Vergunst
ken.
4
van visie naar actie nieuwsbrief IJsselvliet jaargang 2, nummer 3, december 2010
Bedrijven besparen op R&D Dit was een kop in het FD op 22 november 2010. Op
Drie vormen van innovatie volgens IJsselvliet
basis van onderzoek gedaan door Booz&Company
*)
gaven bedrijven vorig jaar minder uit aan R&D. Maar, en
Op basis van onze eigen ervaring met het beheersen van
dat maakt het onderzoek interessant, in tegenstelling
de uitgaven voor innovatie willen wij daaraan toevoegen
tot wat velen menen, zegt de hoogte van de uitgaven
het maken van onderscheid in drie vormen van innovatie:
voor innovatie niet alles over hoe innovatief je bent.
• fundamenteel onderzoek; • toegepast onderzoeken;
Het meest innovatieve bedrijf ter wereld – Apple – geeft
• ontwikkeling of ‘engineering’.
‘slechts’ 3,1% van de omzet aan R&D uit. Nummer 2 – Google – zit op 12,0%. Er is ook geen causaal verband tus-
De eerste is eenvoudigweg het beschikbaar stellen van
sen de hoogte van de uitgaven voor innovatie en de winst,
middelen om onderzoek te doen, zonder enige vorm van
beurswaarde of omzet. Helaas.
garantie op resultaat of succes. Het is eigenlijk de essentie van ondernemerschap. De tweede en met name de derde
Wat dan wel? Belangrijk is, volgens de onderzoekers, dat
vorm van innovatie lenen zich veel meer voor het toepas-
je goed weet wat je klanten willen en dat je kennis, kunde
sen van beheersinstrumenten, zoals het gebruiken van
en vaardigheden ontwikkelt waardoor je jezelf duidelijk van
mijlpalen en netto contante waarde-berekeningen.
de concurrenten kunt onderscheiden. Of, zoals het in het onderzoek staat: “highly innovative companies are able to
Ons advies is dan ook om, vanuit het ondernemerschap
consistently outperform. Their secret? They’re good at the
en de daarbij horende ambitie, uitgaven voor innovatie of
right things, not at everything.”
R&D in deze drie categorieën op te splitsen en de wijze
Strategieën voor innovatie volgens Booz&Company
van beheersing daarvoor op maat te maken. Van het sturen op toegestane kosten (fundamenteel onderzoek) tot het sturen op doorlooptijd, mijlpalen, specificaties, kosten en
Het rapport presenteert drie verschillende strategieën om
(verwachte) opbrengsten.
innovatie te bewerkstelligen. Ze noemen deze respectievelijk ‘market readers’, ‘need seekers’, en ‘technology dri-
Jaruzaleski, B., Dehoff, K. 2010. The Global Innovation
*)
vers’. De eerste kapitaliseert bestaande trends in de markt.
1000. How the Top Innovators Keep Winning.
De tweede betrekt de klant bij innovaties. De derde, ten
Booz&Company. Reprint 10408.
slotte, probeert in latente behoeften bij klanten te voorzien door de introductie van nieuwe technologieën. Elke strategie kent een aantal specifieke kwaliteiten, maar er zijn ook vijf kwaliteiten die in elke strategie terugkomen: • begrip van nieuwe technologieën; • brede kennis van consumenten en klanten; • betrokkenheid bij klanten; • werken met zogenaamde productplatformen; • een beheerste introductie in de markt.
5
van visie naar actie nieuwsbrief IJsselvliet jaargang 2, nummer 3, december 2010
Interview met Arnold Hofmeijer Credit Riskmanagement bij ING Retail, regio noordoost-Nederland Wat voor invloed ondervindt de kredietverstrekking op dit moment als gevolg van de kredietcrisis? “De markt voor zakelijke kredietverlening is na jaren van groei in 2009 fors afgekoeld. Een belangrijke reden hiervoor is de afgenomen vraag naar langlopend krediet. Door de lage bezettingsgraad in de industrie is er weinig behoefte aan uitbreidingsinvesteringen. Het volume van bedrijfsinvesteringen is in 2009 met meer dan 15% gekrompen. Ook de vraag naar kortlopend krediet, meestal de financiering van voorraden en werkkapitaal, liep terug. Op basis van actuele economische inzichten wordt voor 2010/11 een lichte groei voorspeld, wat zich als eerste zal uiten in een grotere behoefte aan werkkapitaal. Voor de ING is het niet zo dat de bereidheid om krediet te verlenen, is verminderd. Het is immers een van onze kernactiviteiten. En dat doen we dan ook nog steeds en met volle overgave!
Als een onderneming niet in staat zal zijn om aan de verplichtingen in verband met een krediet te voldoen, wordt het
De normen en uitgangspunten per economische sector zijn
krediet niet verleend. De bank zal geen krediet verstrekken,
in veel gevallen nog dezelfde als die we hanteerden vóór
alleen maar omdat er voldoende zekerheid is. Zekerheden
de crisis. Wel is de weerslag van de crisis in de krediet-
worden gesteld voor onzekere toekomstige ontwikkelin-
waardigheid van veel bedrijven terug te vinden, waardoor
gen, die niet voorzienbaar waren bij het aangaan van het
vaker niet aan die normen wordt voldaan.”
krediet. Bijvoorbeeld een economische terugslag, zoals we
Wat zijn de belangrijkste beoordelingspunten (zekerheden versus cashflow) bij een kredietaanvraag?
die de afgelopen jaren hebben gezien. Waar je als ondernemer ook over na moet denken, is het feit dat je risico’s kunt financieren met vreemd vermogen, maar inherente onzekerheid alleen maar met eigen vermo-
“Als je de belangrijkste punten van beoordeling populair
gen.
zou willen samenvatten, zou je je achtereenvolgens moeten afvragen: met wie hebben we te maken, waar is het
Borgstelling is ook een punt van aandacht. Wij hechten
geld voor nodig en hoe krijgen we het weer terug?
daar waarde aan. Vooral ook omdat het voor ons aangeeft dat de ondernemer gelooft in eigen kunnen en zijn onder-
Zo eenvoudig is het in de praktijk nu ook weer niet, maar
neming. Bovendien, als het – even – tegenzit, is het vervol-
vragen over de ondernemer en zijn of haar kwaliteiten en
gens ook een gezamenlijke inspanning om die periode te
ervaring, doorgronden van de kredietbehoefte en analyse
overbruggen.”
van financiële informatie, zowel jaarcijfers als begrotingen, zijn belangrijker dan zekerheden.
(lees verder op pagina 7)
6
van visie naar actie nieuwsbrief IJsselvliet jaargang 2, nummer 3, december 2010
(vervolg van pagina 6)
Wat zijn de gevolgen van de Basel-akkoorden voor de kredietverlening?
Bovendien, waarom wil je financiering aantrekken? Het is uiteindelijk toch een van de middelen om je plannen te verwezenlijken, niet andersom. Het is ook afhankelijk van de
“De kwaliteit van een kredietnemer wordt uitgedrukt in een
sector waarin een onderneming werkzaam is, of bijvoor-
zogenaamde rating. Die rating wordt gebaseerd op de defi-
beeld een debt/ebitda-ratio een geschikte toets is. In alge-
nitieve jaarcijfers van een onderneming of een groep van
mene zin kun je wel stellen dat een onderneming die een
ondernemingen. Aan de hand van die rating en de waarde
total debt/ebitda-verhouding van meer dan drie heeft, rela-
die aan zekerheden kan worden toegekend, reserveert een
tief veel moet betalen aan rente en aflossing en dus weinig
bank vermogen voor verwachte verliezen in de krediet-
middelen over heeft om zijn groei te financieren.”
portefeuille. Over het algemeen zijn de jaarcijfers over het boekjaar 2009 van veel ondernemingen beduidend slechter dan die van het jaar ervoor. Dat leidt dus vanzelfsprekend
Ten slotte, wat moet je wel en wat moet je niet doen bij het aanvragen van krediet bij een bank?
tot hogere voorzieningen voor slechte kredieten. Naarmate er meer vermogen nodig is voor voorzieningen, is er min-
“In de eerste plaats moet een ondernemer altijd tijdige
der beschikbaar om uit te lenen. Dat betekent dat we zeer
en volledige informatie verstrekken. In de tweede plaats
alert zijn op ontwikkelingen in de kredietportefeuille.
moet de administratie op orde zijn, zodat hij kan uitleggen waar de onderneming staat. In dat kader is de nadruk nog
Wanneer in het kader van het Basel III-akkoord banken
meer komen te liggen op snelle beschikbaarheid van zoge-
hogere kapitaalbuffers moeten aanhouden, kan dat dus
naamde tussentijdse Year To Date-cijfers. De kwaliteit van
betekenen dat zij de markt op moeten voor extra vermo-
de financiële administratie is daarbij een belangrijk punt.
gen, of minder mogelijkheden hebben om krediet te ver-
Het gaat om tijdige, volledige en betrouwbare cijfers, zowel
lenen. Het kan ook leiden tot een prijsstijging. Maar het
voor de ondernemer als de bank.
maakt banken ook veerkrachtiger en beter bestand tegen een nieuwe crisis.”
Is er iets te zeggen over de vereiste hoogte van belangrijke ratio’s, zoals total debt/ebitda en bevoorschotting debiteuren en voorraden?
Bovendien, we willen inzicht hebben in de verwachtingen van de ondernemer en het realiteitsgehalte van die verwachtingen. Een jaarrapport over het boekjaar 2009 is niet genoeg. De toegenomen volatiliteit maakt dat we ook vaker en meer behoefte hebben aan informatie. De bank wil veel meer weten over de stuurmiddelen die een ondernemer
“Ik vind het gevaarlijk om concrete normen te noemen,
hanteert, hoe hij inspeelt op veranderende omstandighe-
omdat ik het jammer zou vinden als die een eigen leven
den, hoe zijn visie op de toekomst is en wat dat betekent
gaan leiden. Kredietverlening is maatwerk. Bij kredietbe-
voor de onderneming. Openheid en eerlijkheid zijn twee
oordeling gaat het juist om de samenhang tussen meerdere
belangrijke begrippen in dit kader. Maar ook plannen, reali-
ratio’s. Deze kunnen per economische sector verschillen.
seren, controleren en bijsturen zijn belangrijk in dit kader.
Als aan een van die normen niet wordt voldaan, kan het zijn dat een andere ratio dit compenseert. Omgekeerd is
Met andere woorden, als uw bank niet voor verrassingen
het ook mogelijk dat in een specifiek geval aan alle nor-
komt te staan, is de kans op een geslaagde kredietaan-
men wordt voldaan, maar dat de bank toch terughou-
vraagprocedure het grootst.”
dend is, omdat andere factoren een rol spelen. Er bestaat niet zoiets als ‘recht op krediet’, alleen maar omdat aan bepaalde ratio’s wordt voldaan. De ondernemer zelf is en blijft het allerbelangrijkste.
7
van visie naar actie nieuwsbrief IJsselvliet jaargang 2, nummer 3, december 2010
Twee nieuwe medewerkers Marijke Kompier We zijn trots en blij dat Marijke Kompier ons team per 1 januari a.s. komt ver sterken. Marijke komt van Kluwer, waar zij verschillende functies heeft vervuld, onder andere als uitgever en congresmanager. Daarvoor was zij werkzaam als projectmanager bij Technische Unie. Haar focus is het door IJsselvliet in 2011 op te zetten Impulscentrum Midden bedrijven met Groeiambitie (IMG). Daarnaast zal zij zich als adviseur richten op het verbeteren van de procesvoering bij met name dienstverleners.
Marijke Kompier
Matthijs Huisman Per 1 februari 2011 komt Matthijs Huisman ons versterken. Matthijs is van huis uit een financial, maar met een zeer brede managementervaring op diverse business onderdelen. Zijn laatste functie was statutair directeur bij Monuta in Apeldoorn. Daarvoor was hij onder andere werkzaam in het management bij Kappa Packaging en Achmea en bij Ernst & Young als accountant. Hij voert de RA-titel. Matthijs zal zich vooral gaan bezighouden met financieel-economische, corporate
Matthijs Huisman
finance en besturings- en governancevraagstukken.
Impulscentrum Middenbedrijven met Groeiambitie In 2011 wil IJsselvliet de focus nog meer richten op middenbedrijven die verder willen groeien. Een van de manieren waarop we dit willen doen, is door het opzetten van het ‘Impulscentrum Middenbedrijven met Groeiambitie’. Hiermee willen we een kwaliteitsimpuls geven aan de bedrijvigheid in noordoost- en midden-Nederland.
Colofon Van visie naar actie is de nieuwsbrief van adviesbureau IJsselvliet bv. De nieuwsbrief verschijnt eens per kwartaal. Wilt u deze nieuwsbrief niet langer ontvangen? Mail dan naar
[email protected]
Het Impulscentrum is een platform voor onderzoek, dialoog en netwerken. We nodigen DGA’s uit om deel te nemen aan een zogenaamde onderzoeksgroep. Binnen deze groep worden op academisch niveau nieuwe inzichten in relevante thema’s gedeeld. We zijn in gesprek met een tweetal academische partijen,
Redactie: Hidde van der Wal Eindredactie, opmaak & ontwerp: MIRVI
waaronder één gerenommeerde buitenlandse, om te kijken of we tot samen werking kunnen komen. De samenwerking met een academische partij zal voor een gedegen onderzoeksachtergrond zorgen. Het IMG wil een brug slaan tussen theorie en praktijk. Door het creëren van een platform voor DGA’s maken we een open en vertrouwelijke uitwisseling op strategisch niveau mogelijk.
IJsselvliet bv Eekwal 12 8011 LD Zwolle Tel (038) 444 96 71 Fax (038) 444 90 98 www.ijsselvliet.nl
8