Van oerwoud naar bouwput

Van oerwoud naar bouwput

Onderzoek naar het houtgebruik in bouwprojecten van de overheid Een onderzoek van Milieudefensie, juni 2006

Colofon Onderzoek: Nicolette Kok Tekst: Daniëlle van Oijen Eindredactie: Meike Skolnik Vormgeving en druk: Ruparo Omslagfoto’s: Digital Vision (orang-oetang), ANP (bouwput), Ivo Sikkema/Ruparo (beeldbewerking) Amsterdam, juni 2006

© 2006, Milieudefensie campagne Globalisering & Milieu Postbus 19199 1000 GD Amsterdam Servicelijn: 020 62 62 620 www.milieudefensie.nl/globalisering e-mail: [email protected] Dit onderzoek is mede tot stand gekomen dankzij een financiële bijdrage van Oxfam Novib.

Inhoudsopgave Samenvatting

5

1 Inleiding - Problemen met ontbossing - Rol van de Nederlandse overheid

6 6 6

2 Dit onderzoek - Doelstelling en onderzoeksopzet - Werkwijze

9 9 9

3 Resultaten - Algemene bevindingen - Voorbeelden van goed houtgebruik - Voorbeelden van dubieus houtgebruik - Onderzochte bouwprojecten

11 11 12 12 18

4 Conclusies

60

5 Wat wil Milieudefensie?

61

6 Praktische aanbevelingen

62

Noten

63

mi l i e u d e f e nsi e

Bouwvakkers aan het werk.

Samenvatting De overheid maakt al sinds de jaren negentig beleid voor de stimulering van duurzaam hout en het tegengaan van illegaal hout op de Nederlandse markt. Ook gemeenten en provincies hebben inkoopbeleid voor duurzaam hout. Toch komt er nog op grote schaal illegaal en destructief gekapt hout Nederland binnen. Door deze destructieve en illegale boskap verdwijnen de bossen wereldwijd in een onrustbarend tempo. Milieudefensie wil daarom onderzoeken hoe de beleidsvoornemens van de overheid in de praktijk uitpakken.

Carré en de Haagse tramtunnel. Milieudefensie vond ondermeer illegaal en destructief gekapt hout uit Kameroen, Indonesië en Gabon. In deze landen raast de ontbossing voort door de illegale en destructieve kap. Uit dit onderzoek blijkt dat de overheid geen idee heeft welke soorten hout ze gebruikt. Er is geen enkele controle op de inkoop en de overheid vraagt niet altijd om duurzaam geproduceerd hout in bestekken en contracten. Al in 1995 moest al het hout op de Nederlandse markt duurzaam zijn. Elf jaar later blijkt dat de overheid zelfs in haar eigen projecten hout van dubieuze afkomst gebruikt.

Dit rapport geeft de resultaten weer van onderzoek naar het houtgebruik in veertig overheidsprojecten. We ondervroegen de overheid over de soort, hoeveelheid, herkomst en eventuele duurzame productie van het hout. Bij de meerderheid van de bouwprojecten wordt dubieus hout gebruikt. In slechts acht van de veertig onderzochte projecten is uitsluitend het duurzame FSC-hout gebruikt. In tweeëndertig projecten is dubieus hout aangetroffen. Milieudefensie onderzocht ondermeer de verbouwing van ministeries, de hogesnelheidslijn, de restauratie van

Conclusie is dat de overheid – van gemeenten tot provincies en rijksoverheid – op grote schaal dubieus hout gebruikt in de eigen bouwprojecten en daarbij tekort schiet in handhaving en monitoring van het eigen hout aanbestedingsbeleid. Milieudefensie wil dat de overheid per direct stopt met het gebruik van dubieus hout en goed aanbestedings beleid maakt voor het duurzame FSC-hout.

1 Inleiding

Problemen met ontbossing

in Nederland netto 6,3 miljoen kubieke meter hout en houtproducten zoals deuren, kozijnen en plaatmateriaal. Slechts dertien procent van het totale houtgebruik in Nederland – dus inclusief houtproductie uit Nederlandse bossen – is FSC-gecertificeerd3. Het FSCcertificaat geeft de garantie dat het hout onder goede sociale en milieuomstandigheden is geproduceerd. Al het andere hout is dubieus, omdat er door ontbrekende of slechte controles geen garantie is dat het hout niet illegaal of destructief is gekapt.

Het gaat slecht met de bossen op aarde. Jaarlijks wordt wereldwijd dertien miljoen hectare ontbost1. Dat is een oppervlak van 3,5 keer Nederland. Een groot deel van de bossen wordt illegaal of destructief gekapt. Illegale en destructieve kap betekent bijvoorbeeld dat er meer hout is gekapt dan afgesproken, dat er is gekapt zonder vergunning en dat er conflicten zijn met de lokale bevolking die protesteert tegen het leegkappen van hun bos. Illegale en destructieve kap leidt tot grootschalige ontbossing en het verdwijnen van dieren als de orangoetang, de grizzlybeer beer en de gorilla.

Rol van de Nederlandse overheid De Nederlandse overheid geeft al tientallen jaren aan dat ontbossing hen ernst is. Al sinds de jaren negentig ontwikkelt ze beleid voor duurzaam bouwen met hout, het aandeel duurzaam hout op de Nederlandse markt en het weren van illegaal hout (zie ook kader op pagina 8).

De helft van het hout uit zogenaamde ‘risicogebieden’ dat op de Europese markt komt, is illegaal gekapt. Dit komt neer op een import van ongeveer twintig miljoen kubieke meter illegaal hout per jaar uit Zuidoost-Azië, Rusland, Centraal Afrika, en Amazone. Nederland is één van de hoofdimpor teurs van hout uit de Amazone en Indonesië2. In 2005 importeerden we

De overheid is naast beleidsmaker ook een groot afnemer van hout in haar bouwprojecten. Zo is Rijkswaterstaat,

anbestedingen zoveel mogelijk a duurzaam hout te gebruiken en toch tenminste aantoonbaar legaal hout. In 2010 moeten bovendien alle overheidsaanbestedingen duurzaam zijn. De overheid kan daarmee een hele grote stimulans geven aan duurzaam hout op de markt. Maar hoe gaat het op dit moment in de praktijk? Milieudefensie wil met dit onderzoek bekijken hoe het met de houtaankoop van de Nederlandse overheid gesteld is.

de uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Verkeer en Waterstaat, de grootste opdrachtgever in de bouw in Nederland. Ze gebruikt jaarlijks tienduizend kubieke meter tropisch hardhout en is daarmee de grootste gebruiker van tropisch hardhout. Maar ook lokale en provinciale overheden initiëren veel bouwprojecten.

C l a e ss e n / N y p e l s

De rijksoverheid heeft vanaf 2004 beleid om in haar inkoop en

Man kapt woudreus in Sarawak.

Hout doelstellingen Nederlandse Overheid • Regeringsstandpunt Tropisch Regenwoud (1991, 21 517, nr. 2-3): Het gebruik van tropisch hout vanaf 1995, of zoveel eerder als mogelijk beperken tot hout uit landen met een beleid gericht op bescherming en duurzame productie. • Regeringsstandpunt Tropisch Regenwoud (RTR), het Bosbeleidsplan (BBP) en het Programma Internationaal Natuurbeheer (PIN): Toegespitst op de handel in en het gebruik van hout komen deze doelstellingen erop neer dat ernaar wordt gestreefd dat het in ons land verhandelde en gebruikte hout in het het jaar 2000 of zoveel eerder als mogelijk afkomstig zal zijn uit landen en/of gebieden waar een bosbeleid wordt gevoerd dat gericht is op bescherming en duurzaam beheer (uit: 25 273, jaar 1996-1997, brief van minister van LNV aan TK). • Minimum eisen duurzaam bosbeheer opgesteld (1997). • Beleidsprogramma duurzaam bouwen (2000-2004). • NMP4: Een wereld en een wil: werken aan duurzaamheid (2001): Marktaandeel van 25% duurzaam hout op de Nederlandse markt in 2005. • Vaste waarden, nieuwe vormen. Milieubeleid 2002-2006: Ook de ambities voor de lange termijn, zoals die in het NMP 4 staan, blijven onverminderd van kracht. In het NMP4 staat een marktaandeel van 25% duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse markt in 2005 als streven. • Antwoord Van Geel op Kamervragen Vos 814 (2003): Nee, wij kunnen dit niet garanderen [vraag: Kunt u garanderen dat er geen illegaal hout door overheden wordt gebruikt?] • Kabinetsbesluit (juni 2004) Inkopen en aanbesteden hout rijksoverheid: De rijksoverheid moet in haar inkoop en aanbestedingen zoveel mogelijk en op termijn volledig gebruik maken van aantoonbaar duurzaam, maar minimaal van aantoonbaar legaal geproduceerd hout • Motie Koopmans/De Krom (2005, nr. 130): In 2010 alle overheidsaankopen duurzaam. • Toekomstagenda Milieu (2006): In 2010 alle overheidsaankopen duurzaam.

2 Dit onderzoek

Doelstelling en onderzoeksopzet

Werkwijze

De doelstelling van dit onderzoek is om een goed beeld te krijgen van het houtgebruik in overheidsaanbestedingen op rijks-, provinciaal en lokaal niveau. We willen controleren of er gecertificeerd duurzaam hout wordt gebruikt door de overheid. Bouwprojecten met uiteenlopende houttoepassingen worden daartoe onder de loep genomen. Dit onderzoek geeft dus geen totaaloverzicht van bouwprojecten van de Nederlandse overheid.

We zochten de bouwprojecten via internet en vakbladen. Vervolgens werd van deze projecten informatie over het gebruikte hout opgevraagd bij de verantwoordelijke overheden, de opdrachtgevers. De wet openbaarheid bestuur voorziet erin dat deze aanbestedingsinformatie openbaar is. Ook werd houtleveranciers en aannemers om informatie gevraagd. Enkele projecten in aanbouw zijn bezocht om het houtgebruik te controleren. Dit ter aanvulling en controle van de gegevens die de overheid verstrekte.

De selectie van bouwprojecten is gemaakt door Milieudefensie aan de hand van de volgende criteria: • In het onderzoek moeten projecten van verschillende niveaus van overheden (rijksoverheid, provincie en gemeente) vertegenwoordigd zijn. • Projecten moeten recent afgerond, in aanbouw, of in bestekfase zijn. • Projecten moeten een beeld geven van uiteenlopende houttoepassingen (grond-, weg- en waterbouw, infrastructurele werken, woningen en kantoren, schepen).

We verzamelden informatie over de herkomst van het hout, de hoeveelheid en de toepassing ervan. Wanneer werd geclaimd dat er duurzaam hout was gebruikt, vroegen we om het certificaat voor duurzaam bosbeheer. Met behulp van bestaande literatuur werd informatie verzameld over het bosbeheer van de gevonden houtsoorten en hun herkomst. Ten slotte zijn de projecten ingedeeld in drie categorieën: groene, oranje

Groen: Een project is groen als er alleen maar FSC-hout is gebruikt. Oranje: Een project is oranje als er zowel FSC-, als dubieus gekapt hout is gebruikt. Rood: Een project is rood als er in het geheel geen FSC-hout is gebruikt.

C l a e ss e n / N y p e l s

en rode projecten. De indeling is gebaseerd op de gebruikte houtsoort. Daarbij is een onderscheid gemaakt tussen FSC-hout enerzijds en dubieus hout anderzijds. FSC-hout is het enige internationaal erkende en onafhankelijk gecontroleerde keurmerk voor duurzaam hout. Andere certificaten of ongecertificeerd hout geven deze garantie niet en worden daarmee onder de noemer dubieus hout geschaard. Dubieus hout is illegaal of destructief gekapt hout, slecht gecontroleerd hout of hout van onbekende herkomst.

Truck met boomstammen rijdt door oerwoud, Sarawak. 10

3 Resultaten

getroffen, zoals Keurhout, PEFC, ISO en MTCC. Deze keurmerken geven echter niet de garanties voor duurzaam bosbeheer, die FSC wel geeft. Bij FSC zijn zowel de criteria als de controle in orde (zie voor uitgebreidere informatie over certificaten de folder ‘Overzicht van gebruikte certificaten voor duurzaam of legaal hout in de houtbranche’, Milieudefensie, 2006).

In dit hoofdstuk staan de resultaten van het bouwonderzoek. In de eerste paragraaf wordt ingegaan op een aantal algemene bevindingen van het onderzoek. In de tweede en derde paragraaf worden enkele groene, rode en oranje projecten uitgelicht. In de laatste paragraaf staat de gevonden informatie van alle onderzochte bouwprojecten. Algemene bevindingen

In de meeste gevallen werd goede medewerking verleent aan dit onderzoek. In slechts één geval is een WOBprocedure gestart. Dit leidde er meteen toe dat de overheid toch delen van de informatie verstrekte. De opgevraagde informatie was in de meeste gevallen niet bij de overheid zelf aanwezig. Via aannemers, architecten en houtleveranciers moest de informatie boven tafel komen.

In tweeëndertig van de veertig bouwprojecten is dubieus hout gebruikt. Daarvan werd in twintig van deze bouwprojecten enkel dubieus hout gebruikt (rood). In de overige twaalf bouwprojecten is voor een deel dubieus hout en voor een deel FSC-hout gebruikt (oranje). In acht bouwprojecten is alleen FSC-hout gebruikt (groen). Twee projecten die nog in de bestekfase zitten vragen niet of slechts gedeeltelijk om FSC-hout en zijn daarom oranje. De IJsvogel is als ‘groene’ tegenhanger van het bootje van Willem Alexander opgenomen, maar is geen overheidsproject.

De overheid vraagt niet consequent om duurzaam hout in de bestekken en contracten. Dit terwijl in rijksbeleid en vaak ook bij gemeenten in het aanbestedingsbeleid, duurzaam bouwen beleid of in contracten van bouwprojecten is opgenomen dat eisen voor duur-

Er zijn ook andere keurmerken voor duurzaam of legaal bosbeheer aan11

zaam bosbeheer aan het hout gesteld moeten worden. Als de overheid wél vraagt om duurzaam hout, komt er nog steeds niet vanzelf duurzaam hout in het project.

en afmeerpalen in de Museumhaven in Leeuwarden (project 10). Provincie Groningen gebruikt hergebruikt azobé voor beschoeiingen in het Kielsterdiep (project 5).

Veel gemeenten hebben het goed voor met duurzaam hout en hebben beleid om alleen maar duurzaam hout aan te besteden. De gemeenten nemen dit op in de bestekken of contracten en gaan er dan vanuit dat dit ook daadwerkelijk opgevolgd wordt. Naar aanleiding van de vragen van Milieudefensie kwamen verschillende gemeenten tot de nare realisatie dat dit juist meestal niet vanzelfsprekend is en dat ondanks de bestekseis er toch dubieus hout wordt gebruikt.

Voorbeelden van dubieus houtgebruik Bij de overige 32 projecten werd dubieus hout of een combinatie van dubieus en FSC-hout gebruikt. Achtereenvolgens worden bouwprojecten van een aantal gemeenten, provincies en rijksoverheid beschreven. Hierbij wordt de bossenproblematiek in de bossen van herkomst kort samengevat. Gemeenten Gemeente Amsterdam werd verrast door het feit dat er uiteindelijk toch dubieus hout in Schouwburg Carré (project 17) is gekomen. Dit ondanks dat er om duurzaam hout was gevraagd. De directeur van Carré riep dan ook op om strengere controle van het aanbestedingsbeleid door de gemeente. In Carré is keruing en meranti gebruikt. Keruing is een verzamelnaam voor verschillende soorten bomen en komt bijna altijd uit de laaglandbossen van Maleisië en Indonesië. Illegale en destructieve kap zorgt in er deze landen voor dat de orang-oetang ernstig wordt bedreigd. De laaglandbossen op de eilanden Sumatra en Kalimantan zijn volgens de Wereldbank in 2010 verdwenen.

Voorbeelden van goed houtgebruik In acht projecten is uitsluitend het duurzame FSC-hout gebruikt. Dit geeft de garantie van duurzaam bosbeheer. Voor een houten loopdek bij het Schouwburgplein (project 32) gebruikte de gemeente Rotterdam FSC-hout uit Zuid-Amerika. Gemeente Schagen renoveerde de Slotbrug (project 23) ook met FSC-hout uit deze regio. Provincie Utrecht gebruikt het duurzame alternatief voor damwanden: de H2H FSC-wand (project 16). Provincie Friesland bouwt op verschillende plekken met FSC-radiata pine en het Zuid-Amerikaanse angelim vermelho: twee houten bruggen op de locaties Molenkrite en Akkerwinde (project 8), een damwand en nieuwe gordingen in het Prinses Margrietkanaal (project 9)

Gemeente Leeuwarden spant zich erg in om FSC-hout in haar bouwprojecten 12


Woningen in het Paleiskwartier, Den Bosch

te krijgen, maar dit wordt soms gefrustreerd in het aanbestedingstraject. Voor het project De Blitsaerd (project 7) kreeg de gemeente te horen dat het duurzame FSC-hout niet leverbaar was en dat de bouwplannen al waren gemaakt voor het hardhout zonder FSC-certificaat. Uiteindelijk werd de gemeente om de tuin geleid met een ander certificaat. Hiermee breekt de gemeente met het eigen beleid dat vastgelegd is in een kwaliteitsdocument. Helaas heeft de gemeente Leeuwarden in het project De Vrijheidswijken (project 6) niet eens om FSC-hout gevraagd in het bestek. In beide projecten is daardoor azobé uit Kameroen terecht gekomen zonder FSC-certificaat. In Kameroen zijn vele problemen met

het bosbeheer. Door de grootschalige destructieve kap komt het voortbestaan van de gorilla en andere grote apen in Kameroen in gevaar. De ontbossing in Kameroen is volgens de wereldvoedselorganisatie van de Verenigde Naties (FAO) ongeveer 220.000 hectare per jaar4. Volgens WRI (het World Resource Institute, een milieudenktank) is slechts zes procent van het bos in Kameroen beschermd en is vijfenzeventig procent van het bos door de overheid uitgegeven voor houtkap5. Global Witness, tot 2004 onafhankelijke waarnemer te Kameroen, berekende een miljoenenschade voor Kameroen door het verlies aan inkomsten door illegale kap6. REM is op dit moment de onafhankelijke waarnemer voor illegale kap in Kameroen en treft voortdurend illegale 13

praktijken aan7. De laatste voorzichtige schatting van Wereld Natuur Fonds is dat vijftig procent van het hout uit Kameroen illegaal is gekapt8. De concessie waar een deel van het azobéhout vandaan komt, ligt juist in de buurt van een reservaat en kent problemen met stroperij van beschermde diersoorten.

Gemeente Haarlem bouwt het concertgebouw de Philharmonie (project 18) met ongecertificeerd Siberisch lariks, jatoba uit Brazilië en keruing uit Indonesië. Ook vuren, grenen en lariks uit Europa en Noord-Azië is dubieus als het niet is gecertificeerd. Volgens schattingen van het Wereld Natuur Fonds komt uit Rusland ongeveer 8,1 miljoen kubieke meter illegaal hout per jaar naar de Europese Unie. Uit de Baltische Staten komt nog eens 5,2 miljoen kubieke meter illegaal hout. Dit hout komt door landen als Finland, Zweden en Engeland terecht op de Europese markt voor naaldhout. Ook in Finland wordt nog oerbos destructief gekapt voor hout en papierproductie. Hierdoor verliest de inheemse bevolking van Finland (Sami) de traditionele graasgebieden van hun rendieren11.

Gemeente Den Bosch maakt het bont met een waslijst aan dubieus hout in het Paleiskwartier (project 37). De gemeente werkt samen in een bouwteam. Daarbij is niet gevraagd om duurzaam hout. In dit appartementencomplex is onderandere meranti, bangkirai en merbau uit Zuidoost-Azië gebruikt. De houtindustrie heeft tijdens een werkbezoek in 2005 aan Indonesië nog moeten constateren dat geen enkele leverancier gegarandeerd legaal hout kon leveren. Jaarlijks wordt ongeveer drie tot vijf miljoen kubieke meter illegaal hout uit Indonesië witgewassen in Maleisië9. In Sabah en Sarawak (Maleisië) zijn grote protesten van de lokale bevolking tegen de kap van de bossen waar zij al generaties lang in leven. Merbau komt vooral uit de oerbossen van Indonesisch Papoea en Papoea Nieuw Guinea. NGO’s leggen aan de lopende band de illegale houtstromen van merbau bloot via China en Maleisië naar de Europese Unie. Vrijwel alle grootschalige kapoperaties in Papoea Nieuw-Guinea zijn illegaal. Hierdoor verdwijnt het bos uit Papoea NieuwGuinea in een razendsnel tempo. Ook in Nederland is dit illegale hout onlangs bij verschillende houtleveranciers aangetroffen door Greenpeace10.

Gemeente Middelburg bouwt voor het nieuwe stadskantoor (project 33) onderandere met western red cedar en oregon pine uit Canada. Deze houtsoorten kunnen ook uit de oerbossen van de Verenigde Staten komen. Ook in de Verenigde Staten en Canada wordt vandaag de dag nog destructief gekapt. Dit is een grote bedreiging voor de grote beren die in deze oerbossen leven, zoals de grizzlybeer, de zwarte beer en de white spirit beer. Maar ook wolven, poema’s en adelaars hebben hun thuisbasis in de oerbossen van deze gematigde streken12. Provincies De provincie Zuid Holland gebruikt dubieus hout voor het project 14

Blauwbestek vaarwegtraject stedelijk gebied Zuid-Holland (project 26). In het project zijn de oevers verbeterd en remmingswerken (zoals meerpalen: afmeermogelijkheid voor boten) aangelegd. Er is onderandere basralocus en azobé gebruikt. Basralocus komt uit Suriname. Surinaamse organisaties stellen dat destructieve houtkap de noodtoestand tijdens de recente watersnoodramp in Suriname heeft verergert. In Suriname vocht de inheemse bevolking de destructieve houtkap aan bij de InterAmerican Commission on Human Rights. Deze Commissie is een autonoom orgaan voor de bescherming van mensenrechten binnen de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS). Zij deed uitspraak in 2002 en stelde dat Suriname

in alle kapgebieden waar de inheemse bevolking leeft, het destructief kappen moet stoppen. Tot op de dag van vandaag is dit nog niet gebeurd13. De steiger Westmaas in de Vlietpolder (project 25) wordt gebouwd door het waterschap Hollandse Delta, in opdracht van de provincie Zuid Holland. Hierbij wordt angelim vermelho uit Zuid-Amerika gebruikt. Uit het Amazonegebied komt jaarlijks meer dan één miljoen kubieke meter illegaal hout naar Europa14. Volgens het Braziliaanse ministerie van Milieu heeft commerciële houtkap de afgelopen dertig jaar aan het verlies van ruim vijftig miljoen hectare bos bijgedragen. Ook stelt dit ministerie, dat vooral in het Amazonegebied de illegale kap een grote bijdrage aan levert aan de ontbossing15. Nederland is binnen de Europese Unie één van de belangrijkste importeurs van hout uit deze regio. Rijksoverheid


Rijkswaterstaat, de uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Verkeer en Waterstaat, is de grootste klant van tropisch hardhout in Nederland. Ze heeft beleid om bij haar aanbestedingen duurzaam hout te gebruiken en neemt hierbij een actieve rol aan door onderandere technisch onderzoek. Toch vinden we nog dubieus hout bij bouwprojecten van Rijkswaterstaat. Rijkswaterstaat is opdrachtgever van de hogesnelheidslijn (HSL, project 27), waarbij we hout van MMG en CIBEC uit Kameroen vonden. Milieudefensie weet dat dit fout hout is, wat afkomstig is van

Bouwput van de hogesnelheidslijn. 15


duurzaam geproduceerd hout nog niet speelde en gaat er vanuit dat zij voldoen aan de eisen uit Nederlandse wet en regelgeving wanneer ze hout inkopen dat beschikbaar is op de markt. Deze houding gaat echter lijnrecht in tegen het beleid voor duurzaam hout van de Nederlandse overheid. Rijkswaterstaat bouwde ook schepen (project 21) met dubieus hout: sapupira uit Brazilië (zie ook de problemen met hout uit Brazilië bij het project steiger Westmaas in de Vlietpolder). Rijkswaterstaat afdeling Noordzee laat ons weten geen tropisch hardhout meer toe te staan voor de bouw van nieuwe schepen vanaf 2006. Nieuwe gebouwen van de belastingdienst in Apeldoorn.

Milieudefensie trof veel dubieus hout aan bij de bouwprojecten van de Rijksgebouwendienst. In sommige van de door Milieudefensie onderzochte bouwprojecten wordt niet eens om duurzaam hout gevraagd in de bestekken of contracten. Dit is het geval bij het Walterbos complex van de Belastingdienst (project 12), het Rijkskantorengebouw Westraven (project 14) en (sommige toepassingen van) de nieuwbouw van rijksdienst

Kameroenese kapbedrijven die illegaal kappen. De onafhankelijke waarnemer en NGO’s in Kameroen stelden vast dat deze bedrijven meer kappen dan afgesproken, zonder vergunning kappen en conflicten hebben met de lokale bevolking16 t/m 22. Rijkswaterstaat liet ons weten dat bij het HSL-project

Overzicht rode, oranje en groene projecten Kleur

aantal

projectnummers

Rood

20

1, 2, 3, 6, 11, 15, 17, 18, 21, 22, 24, 25, 26, 27, 29, 31, 34, 35, 37, 39

Oranje

12

4, 7, 12, 13, 14, 19, 20, 28, 30, 33, 36, 38

Groen

8

5, 8, 9, 10, 16, 23, 32, 40

16

Multipanel staat echter helemaal niet bekend als duurzaam bedrijf, integendeel: ze verkopen conflicthout uit Birma voor de jachtensector en ongecertificeerd hout uit Gabon, waar grote problemen mee zijn. Schattingen van illegale kap in Gabon lopen uiteen van vijftig tot zeventig procent23. Het oerbos van Gabon wordt voor deze destructieve kap ontsloten door grote houtkapbedrijven, waardoor de unieke soortenrijkdom wordt bedreigd. Okoumé is dan ook geclassificeerd als een kwetsbare soort op de rode lijst van IUCN24. De winsten gaan naar grote Europese (vooral Franse) bosbouwbedrijven.

R ichard d e J ong e

RACM (project 13). In andere gevallen wordt wel om FSC-hout gevraagd, maar komt er uiteindelijk toch dubieus hout in het project terecht. De Rijks gebouwendienst stelt in een reactie dat zij zich wel degelijk inzetten om zoveel mogelijk duurzaam hout aan te besteden. Bij de renovatie van het ministerie van Sociale Zaken (project 31) is bijvoorbeeld okoume uit Gabon gebruikt. Dit is een veelvuldig gebruikte houtsoort in Nederland voor plaatmateriaal. De Rijksgebouwendienst vertrouwde op de bedrijfspolicy van de houtleverancier Bruynzeel Multipanel als bewijs voor duurzaam hout. Bruynzeel

Willem Alexander op zijn zeilboot ‘de Regenboog’ 17

Onderzochte bouwprojecten

15. Kniphoekbrug over recreatieplas in Houten (rood) 16. Oeverwerken aan de Leidsche Rijn nabij de Meern in de gemeente Utrecht (groen)

Groningen 1 Remmingswerken in het Eemskanaal (rood) 2 Nieuw sluis in het Kielwindeweer in Hoogesand-Sappemeer (rood) 3 Gemeentehuis Slochteren (rood) 4 Aanleg kade Short Sea haven in Delfzijl/Eemshaven (oranje) 5 Beschoeiingen in het Kielsterdiep (groen)

Noord Holland 17. Renovatie Koninklijk Theater Carré in Amsterdam (rood) 18. Verbouwing Philharmonie (concertgebouw) in Haarlem (rood) 19. Nieuwbouw Muziekgebouw aan ‘t IJ in Amsterdam (oranje) 20. Zuidas Amsterdam (oranje) 21. Schip van Rijkswaterstaat Noordzee in Den Helder (rood) 22. Schip van de Koninklijke Marine in Den Helder (rood) 23. Houten Slotbrug te Schagen (groen)

Friesland 6. Voorbereiding nieuwbouw Vrijheidswijk Leeuwarden (rood) 7. Woningbouwproject de Blitsaerd Leeuwarden (oranje) 8. Twee houten bruggen in Molenkrite en Akkerwinde, nabij Sneek (groen) 9. Prinses Margrietkanaal, onderdeel van de vaarweg Lemmer-Delfzijl (groen) 10. Museumhaven, Leeuwarden (groen)

Zuid Holland 24. Souterrain tramtunnel in Den Haag (rood) 25. Steiger Vliet Westmaas in de Vlietpolder (rood) 26. Blauwbestek vaarwegtraject stedelijk gebied Zuid Holland bij Delft (rood) 27. HSL-zuid (Amsterdam-Schiphol-Den Haag-Rotterdam-Breda) (rood) 28. Nieuwbouw, restauratie en renovatie gebouw Raad van State in Den Haag (oranje) 29. Restauratie Landhuis Trompenburg in ‘s Gravenland (oranje) 30. Randstadrail tussen Den Haag, Zoetermeer en Rotterdam (oranje) 31. Renovatie ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in Den Haag (rood) 32. Renovatie Schouwburgplein Rotterdam (groen)

Flevoland 11. Nieuwbouw provinciehuis Flevoland in Lelystad (rood) Gelderland 12. Walterboscomplex, herhuisvesting Belastingdienst in Apeldoorn (oranje) Utrecht 13. Nieuwbouw rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) en Kunst aan de Eem (KADE) in Amersfoort (oranje) 14. Nieuwbouw Rijkskantorengebouw Westraven in Utrecht (oranje) 18

Bouwprojecten van de overheid waarbij fout hout wordt gebruikt Bouwprojecten van de overheid waarbij fout hout en FSC-hout wordt gebruikt

6 10 7

21 22

34

36

2

3 5

39

23

40 11

17 19 20

12

28

36

9

4

8

Bouwprojecten van de overheid waarbij FSC-hout wordt 18 gebruikt

24

1

14

31

16

30

26 29 32 25

13

15

37

27

33 35

38

Zeeland 33. Nieuwbouw stadskantoor in Middelburg (oranje) 34. Sluis van het Sas in Dirkland (rood) 35. Restauratie Historische Scheepswerf C.A. Meerman in Arnemuiden (rood) 36. Dijkversterkingen Zeeland (oranje)

Limburg 38. Mosae Forum in Maastricht (oranje) Andere projecten 39. Zeiljacht de Regenboog Oranje nr. 56 (rood) 40. Zeilboot de IJsvogel (groen)

Noord Brabant 37. Paleiskwartier in Den Bosch (rood) 19

1 GRONINGEN Project 1

Remmingswerken in het Eemskanaal

Kleur

Rood

Opdrachtgever

Provincie Groningen

Omschrijving

Het plaatsen van remmingswerken (afmeermogelijkheid voor boten) in het Eemskanaal is onderdeel van de verbetering van de vaarweg LemmerDelfzijl. De Vaarweg (118km) loopt door de provincies Groningen en Friesland. De provincies en Rijkswaterstaat voeren een meerjarentraject uit, dat verschillende werkzaamheden op meerdere locaties omvat, ter verbetering van de vaarweg. (Meer houtgebruik in de vaarweg zie: project 9)

Bouwfase

In 2004 afgerond.

Hoeveelheid, houtsoort en herkomst

78m3 Azobé (Centraal Afrika)

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

Azobé: remmingswerken.

Bron

Afdeling beton en waterbouw Gedeputeerde Staten provincie Groningen (meneer Bosma)

20

2 Project 2

Nieuwe sluis in het Kielwindeweer in Hoogesand-Sappemeer

Kleur

Rood

Opdrachtgever

Provincie Groningen

Omschrijving

In het Kielwindeweer is een nieuwe sluis aangelegd.

Bouwfase

In 2005 afgerond.


13 m3 Azobé (Centraal Afrika)

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

Azobé: sluis.

Bron


21

3 Project 3

Renovatie gemeentehuis Slochteren

Kleur

Rood

Opdrachtgever

Gemeente Slochteren

Omschrijving

Het oude gemeentehuis is volledig gestript. Op de bestaande fundering is een nieuw gebouw met een extra bouwlaag opgetrokken. De nieuwe draagconstructie, vloeren, gevelbekleding (binnen en buiten), lamellen en plafonds zijn geheel van hout.

Bouwfase

In 2005 afgerond.


1365 m2 Lariks (Siberië) 475 m1 + 245 m2 + 46 hoofdkolommen vuren (Europa) 470 m2 Plato wood en naaldhout Bilinga Meranti

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

Lariks: lamellenplafonds, wandbekleding en baliewanden. Vuren: hoofddraagconstructie van het gebouw. Plato: gevelbekleding (interieur en exterieur) en schrotenbekleding. Meranti: · Bij de recepties, trappen en speelkamers zijn de wanden verticaal bekleed met meranti latten. · Kozijnen · In de publieksruimten staan een aantal blokken die bekleed zijn met meranti. Bilinga: traptreden.

Bron

· Gemeente Slochteren (mevrouw Snakenborg) · Houtwereld nr. 7, jaargang 58

22

4

Project 4

Aanleg kade Short Sea haven in Delfzijl

Kleur

Oranje

Opdrachtgever

Havenschap Delfzijl/ Eemshaven

Omschrijving

Aan de zuidzijde van de Short Sea haven, onderdeel van de havens Delfzijl en Eemshaven, wordt in het voorjaar van 2007 een nieuwe kade aangelegd waarvoor het havenschap tropisch hardhout gaat gebruiken.

Bouwfase

Bestekfase. In de bestekfase is alleen bekend welke houtsoorten en certificaten het bestek voorschrijft. Het is in deze fase nog niet duidelijk of deze houtsoorten en certificaten uiteindelijk ook gebruikt gaan worden.


In het bestek staat het volgende: 266m3 Azobé (Centraal Afrika)

FSC-certificaat

Het bestek schrijft naast FSC ook een ander certificaat voor, daarom is dit een oranje project.

Toepassing

Azobé: wrijfstijl en wrijfgordingen..

Bron

· Groningen Seaports, Business Unit Port Technology (de heer Bourgonjen) · Bestekken

23

5

Project 5

Beschoeiing in het Kielsterdiep

Kleur

Groen

Opdrachtgever

Provincie Groningen

Omschrijving

De provincie vernieuwt in het Kielsterdiep de beschoeiing. Voor de nieuwe beschoeiing hergebruikt de provincie tropisch hardhout.

Bouwfase

Het project wordt in het voorjaar van 2006 uitgevoerd.


200m3 Azobé (Centraal Afrika)

FSC-certificaat

Geen FSC-certificaat. De provincie Groningen hergebruikt voor dit project azobé planken van 20 à 30 jaar oud. Daarom is dit project groen.

Toepassing

Azobé: beschoeiing.

Bron


24

6 FRIESLAND Project 6

Voorbereiding nieuwbouw Vrijheidswijk, te Leeuwarden

Kleur

Rood

Opdrachtgever

Gemeente Leeuwarden

Omschrijving

Bouwrijp maken en vernieuwing van het riool voor een woningbouwproject in de Vrijheidswijk.

Bouwfase

Het project wordt in het voorjaar van 2006 uitgevoerd.


252m3 Azobé (Kameroen)

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

Azobé: damwanden ten behoeve van de bestaande watergang, damwanden ten behoeve van de graven watergang, gordingen ten behoeve van de houten damwand, gordingen ten behoeve van de ankerstang.

Bron

· Gemeente Leeuwarden, stadsontwikkeling en beheer (meneer. Riemers) · Bestekken

25

7

Project 7

Woningbouwproject de Blitsaerd in Leeuwarden

Kleur

Oranje

Opdrachtgever

Gemeente Leeuwarden

Omschrijving

De Blitsaerd is een nieuwe woon· en natuurwijk, die de komende jaren ten noordoosten van Leeuwarden wordt gerealiseerd. De woningen liggen aan het water, dus is er veel hout nodig voor damwanden, oevers en steigers.

Bouwfase

De eerste kavels zijn in mei 2006 opgeleverd.


Paar 1000 m3 Azobé (Kameroen) Circa 300 strekkende meter H2H hout. Dit is een combinatie van Angelim vermelho hardhout en naaldhout

FSC-certificaat

Azobé zonder FSC-certificaat. Angelim vermelho met FSC-certificaat. Naaldhout met FSC-certificaat .

Toepassing

Azobé: damwanden, beschoeiingen, gordingen en steigers. Angelim vermelho en naaldhout: H2H damwanden. Deze damwanden bestaan uit een combinatie van hardhout en naaldhout. Het naaldhout bevindt zich onder water, het hardhout boven water. Door toepassing van de H2H damwand is er minder hardhout nodig voor een damwand. Slechts een zeer klein gedeelte van de damwanden in de Blitsaerd bestaat uit H2H damwanden.

Bron

· Leverancier FSC twinwood damwanden, Van Swaay Harlingen BV · Gemeente Leeuwarden, Afdeling Milieu (meneer Kuijpers) · Windgroep (A.J. Katerborg)

26

8

Project 8

Twee houten bruggen op de locaties Molenkrite en Akkerwinde

Kleur

Groen

Opdrachtgever

Provincie Friesland, gemeente Sneek, gemeente Wymbritseradiel en Rijkswaterstaat Noord-Nederland (ministerie van Verkeer en Waterstaat)

Omschrijving

De bouw van de twee nieuwe bruggen is onderdeel van het project Rijksweg A7 te Sneek. De twee bruggen worden geheel uit hout vervaardigd.

Bouwfase

Besteksfase. In 2008 worden de bruggen opgeleverd.


In het bestek staat: 500 m3 Radiata pine (Nieuw Zeeland) per brug

FSC-certificaat

In het bestek staat FSC-hout voorgeschreven. Daarom gaat het hier om een groen project. De constructeur van de bouwdienst van Rijkswaterstaat heeft een houtsoort geselecteerd die sterk genoeg is voor de constructie van de bruggen en in grote hoeveelheden leverbaar is met FSC-certificaat. Radiata pine voldoet aan beide eisen.

Toepassing

Brug

Bron

· Provincie Friesland, Projectteam A7 (mevrouw Zemel) · Rijkswaterstaat bouwdienst (meneer Tiemensma) · SHR houtresearch (meneer Tjeerdsma)

27

9

Project 9

Prinses Margrietkanaal, onderdeel van de vaarweg Lemmer-Delfzijl

Kleur

Groen

Opdrachtgever

Provincie Friesland

Omschrijving

Ter verbetering van de Vaarweg Lemmer-Delfzijl zijn in het Prinses Margrietkanaal een nieuwe damwand en nieuwe gordingen geplaatst. (Meer houtgebruik in de Vaarweg Lemmer-Delfzijl zie: project 1)

Bouwfase

In 2005 afgerond.


Circa 45m3 Angelim vermelho (Tropisch Zuid-Amerika)

FSC-certificaat

Ja

Toepassing

Damwanden, palen en gordingen.

Bron

· Bestekken · Leverbonnen · Certificaat · Provincie Friesland (meneer Van den Berg)

28

10 Project 10 Museumhaven te Leeuwarden Kleur

Groen

Opdrachtgever

Provincie Friesland, gemeente Leeuwarden, en de vier betrokken waterschappen: Wetterskip Fryslân, Wetterskip Lauwerswâlden, Wetterskip De Waadkant en Wetterskip Marne Middelsee.

Omschrijving

Het plaatsen van afmeerpalen in de Museumhaven is onderdeel van het waterplan Leeuwarden ‘De Blauwe Diamant’. Binnen dit plan vallen meerdere projecten die ertoe bijdragen dat alle mogelijkheden van water in en om Leeuwarden worden benut.

Bouwfase

In 2005 afgerond.


Cloeziana (Zuid-Afrika)

FSC-certificaat

Ja

Toepassing

Afmeerpalen

Bron

· www.reef-goor.nl · Gemeente Leeuwarden, Watercoördinator De Blauwe Diamant, (meneer Veldmeijer)

29

11

FLEVOLAND Project 11 Nieuwbouw provinciehuis Flevoland in Lelystad Kleur

Rood

Opdrachtgever

Provincie Flevoland

Omschrijving

De gevelplaten van het provinciehuis zijn bevestigd op een houten skelet.

Bouwfase

Het provinciehuis is begin 2006 opgeleverd.


50m3 Vuren (Scandinavië)

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

HSB wanden: houten skelet waar de gevelplaten op zijn bevestigd.

Bron

· Provincie Flevoland (meneer Kannekens) · Bedrijfspolicy van leverancier (Klausner)

30

GELDERLAND Project 12 Walterboscomplex, Herhuisvesting Belastingdienst te Apeldoorn

12

Kleur

Oranje

Opdrachtgever

Rijksgebouwendienst (VROM)

Omschrijving

Herhuisvesting belastingdienst van 23 naar 3 locaties, te weten het Walterboscomplex, het Quintax-complex en Belastingdienst Stationsplein. Het houtgebruik in het Walterboscomplex is onderzocht. Het project omvat nieuwbouw, renovatie en aanpassing. Op het Walterboscomplex worden o.a. twee torens gebouwd, H en E. In beide torens zijn de buitenzijde van de begane grond en de elfde verdieping bekleed met hout. Toren H is in februari 2005 afgerond. Aan het interieur wordt nog gewerkt. De planning is dat toren E in januari 2007 wordt afgerond.

Bouwfase

Naar verwachting wordt het complex begin 2007 opgeleverd.


14 m3 Notenhout 127 m3 Naaldhout 13 m3 Okoumé triplex (Gabon/Congo) 0,9 m3 Meranti (Zuid Oost Azië) Angelim vermelho (Tropisch Zuid-Amerika) Cumaru (Tropisch Zuid-Amerika) De volgende houtsoorten zijn samen 85 m3: Brazilfloor: Elliottis pine en/of Radiata pine; Chili pine plywood: Elliottis pine en/of Radiata pine; Topfloor vuren (Finland); Vuren triplex (Finland) Essen (Frankrijk)

FSC-certificaat

Angelim vermelho en Cumaru met FSC-certificaat. Naaldhout: de opdrachtgever, de Rijksgebouwendienst, heeft de houtleverancier niet gevraagd om hout met een certificaat. Het is dan niet mogelijk om te achterhalen onder welk certificaat het hout is geleverd. De andere houtsoorten hebben geen FSC-certificaat.

Toepassing

Notenhout: parketvloer. Naaldhout: onbekend. Okoumé en meranti: triplex plaatmateriaal. Radiata pine, Elliottis pine, vuren: constructie van het plaatmateriaal. Essen fineer: panelen. Angelim vermelho en Cumaru: vlonders voor een houten terras.

Bron

· Rijksgebouwendienst, Directie Projecten (meneer ’t Hart) · Houthandel Pontmeijer, Afdeling milieuzaken (meneer Wilkens) · FSC certificaat GWW houtimport · Bedrijfspolicy houtleveranciers Pontmeyer, Brems, Gielissen, AT Nederland

31

UTRECHT

13

Project 13 Nieuwbouw Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) en Kunst Aan De Eem (KADE) in Amersfoort. Kleur

Oranje

Opdrachtgever

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW)

Omschrijving

Bijzonder architectonisch project waarin veel hout is opgenomen.

Bouwfase

Bestekfase. In de bestekfase is alleen bekend welke houtsoorten en certificaten het bestek voorschrijft. Het is in deze fase nog niet duidelijk of deze houtsoorten en certificaten uiteindelijk ook gebruikt gaan worden. Start bouw: voorjaar 2006. Officiële opening: begin 2008.


Vuren (Europa) Multiplex Okoumé multiplex type multipaint (Gabon/Congo) Teak Meranti (Zuid Oost Azie) Maple

FSC-certificaat

In dit bestek wordt hout met en zonder FSC-keurmerk voorgeschreven. Daarom is dit een oranje project. Vuren met FSC-certificaat. Multiplex met FSC-certificaat. Okoumé multiplex type multipaint zonder FSC-certificaat. Teak met FSC-certificaat. Meranti met FSC-certificaat. Maple met FSC-certificaat (wanden). Maple zonder FSC-certificaat (dektreden).

Toepassing

Europees vuren: stijl en regelwerk ten behoeve van buitenwand en bouwdelen, timmerwerk beschieting. Multiplex (underlement Pellos floor T+ G 244 122): timmerwerk beschieting. Okoumé multiplex type multipaint: gevelbekleding. Teak: houten tegels ballast/dakaankleding. Multiplex: houten regelwerk en multiplex plaat in de dakconstructie en als systeemwand. Meranti: aftimmering. Maple: wanden in het trappenhuis, aftimmering, dektreden en stootborden.

Bron

· Rijksgebouwendienst, Directie Projecten (meneer ’t Hart) · Bestekken

32

Project 14 Nieuwbouw Rijkskantorengebouw Westraven in Utrecht

14

Kleur

Oranje

Opdrachtgever

Rijksgebouwendienst (VROM) en Rijkswaterstaat (Ministerie van Verkeer en Waterstaat)

Omschrijving

Het bestaande gebouw wordt gerenoveerd en er wordt nieuwbouw aan toegevoegd. Beide gebouwen samen vormen het Westraven wat gebruikt gaat worden door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaat, Rijkswaterstaat Bouwdienst, het Ministerie van Justitie, Dienst Utrecht en overige Rijksdiensten.

Bouwfase

De afronding van de nieuwbouw en renovatie van de hoogbouw is gepland in 2008.


Onbekend

FSC-certificaat

Hout dat tot nu toe is toegepast: Geen FSC-certificaat. Hout dat nog toegepast gaat worden: De Rijksgebouwendienst heeft voor het hout dat nog toegepast gaat worden om een FSC-certificaat of gelijkwaardig gevraagd. Omdat de Rijksgebouwendienst hout met en zonder certificaat toepast, is dit een oranje project.

Toepassing

Onbekend

Bron

· Rijksgebouwendienst, Directie Projecten (meneer ’t Hart) · Westraven B.V., Projectdirecteur (meneer Van de Velde)

33

Project 15 Kniphoekbrug over recreatieplas in Houten

15

Kleur

Rood

Opdrachtgever

Gemeente Houten

Omschrijving

De Kniphoekbrug is een 5 meter brede en 365 meter lange loopbrug over een recreatieplas in Houten. Naast voetgangers kunnen ook de ziekenauto’s en brandweerwagens gebruikmaken van de brug. Bij de constructie is rekening gehouden met een belasting van dertig ton.

Bouwfase

In februari 2006 afgerond.


200m3 Basralocus (Suriname) 375m3 Azobé (Kameroen) 5,7 m3 Bilinga (Kameroen)

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

Basralocus: fundering, palen. Azobé: kespen, langliggers, schoren en dekdelen. Bilinga: leuningregels.

Bron

· Gemeente Houten (meneer Wis) · Houtwereld nr. 5 jaargang 59 · Legaliteitsdocument REEF

34

Project 16 Oeverwerken aan de Leidsche Rijn nabij de Meern in de gemeente Utrecht

16

Kleur

Groen

Opdrachtgever

Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden (Provincie Utrecht)

Omschrijving

Bij de oeverwerken aan de Leidsche Rijn is over een lengte van circa 2000 meter een zogenoemde H2H damwand geplaatst. De H2H damwand bestaat onder water uit naaldhout en boven water uit hardhout. Het gebruik van hardhout wordt zo verminderd.

Bouwfase

Afgerond in 2005.


385 m3 Naaldhout Angelim vermelho (Tropisch Zuid Amerika) Piquia (Tropisch Zuid Amerika)

FSC-certificaat

Alle houtsoorten met FSC-certificaat.

Toepassing

H2H damwand

Bron

· Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden (meneer Kastelein) · Houthandel HC De Goederen · Facturen · Certificaat · Bouwtekening · Houtinformatie

35

NOORD HOLLAND Project 17 Renovatie Koninklijk Theater Carré in Amsterdam

17

Kleur

Rood

Opdrachtgever

Gemeente Amsterdam

Omschrijving

Het Koninklijk Theater Carré is in tien maanden tijd verbouwd en gerenoveerd. De nieuwe tribune is geheel opgebouwd uit hout en de zaalvloer is vernieuwd.

Bouwfase

In november 2004 afgerond.


2.200 m2 Vuren 50 M3 Vuren 3.000 m2 Okoumé multiplex (Gabon/Congo) 1.200 m2 Topfloor Keruing (Indonesië) Meranti (Indonesië / Maleisië ( Sabah en Sarawak))

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

De houtsoorten zijn verwerkt tot 325 stuks vloerpanelen, 325 stuks stootbord elementen, 94 vulspanten, 970 ondersteuningsspantjes, 145 bloktreden en 250 m1 balustrade. Okoumé multiplex: houten tribune, traptreden. Vuren: traptreden. Keruing: zaalvloer. Meranti: lijstwerk.

Bron

· Bouwinspecteur gemeente Amsterdam (meneer Bochem) · Carre (meneer Jens) · Hille & Roosen BV (meneer Groen) · Bruynzeel multiplex (meneer Van Hassel) · Houtleverancier Pontmeyer, website · Het Houtblad december 2004

36

18 Project 18 Verbouwing Philharmonie (concertgebouw) in Haarlem Kleur

Rood

Opdrachtgever

Gemeente Haarlem en Stichting Stadsschouwburg & Concertgebouw

Omschrijving

Verbouwing van het voormalige Concertgebouw Haarlem tot de huidige Philharmonie. De Kleine Zaal is aan de binnen- en de buitenzijde geheel van hout.

Bouwfase

In juni 2005 afgerond.


1500 m2 Lariks (Siberië) Onbekende hoeveelheid lariks voor wanden en stijlen 1000 m2 Jatoba (Brazilië) 1000 m2 Keruing (Indonesië)

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

Siberisch lariks: houten stijlen achter de glazen gevel, parketvloer foyer en bekleding van de kleine zaal aan foyerzijde. Keruing: parketvloer grote zaal, theatercafé, bovensalon en bovenzaal. Jatoba fineer op HDF verlijmd: houten wandafwerking kleine zaal. Jatoba: parketvloer kleine zaal (exclusief podium).

Bron

· Conijn Parket BV (meneer Vis) · Materialenspecificatie · Houtleverancier De Groot Vroomshop (meneer van der Akker) · www.haarlem.nl · www.philharmonie.nu

37

19 Project 19 Nieuwbouw Muziekgebouw aan ‘t IJ in Amsterdam Kleur

Oranje

Opdrachtgever

Gemeente Amsterdam

Omschrijving

Aan de Oostelijke Handelskade is een nieuw muziekgebouw gebouwd waarin zowel voor het interieur als het exterieur veel hout gebruikt is.

Bouwfase

In april 2005 afgerond.


4000m2 Cumaru (Brazilië) Massaranduba (Zuid-Amerika) Keruing (Zuid Oost Azië) Beuken Esdoorn

FSC-certificaat

Cumaru en Massaranduba met FSC-certificaat. Keruing zonder certificaat.

Toepassing

Cumaru: loopdek buiten, parket, latten opeen aantal wanden, traptreden. Massaranduba: onbekend. Keruing: podiumvloer. Beukentriplex: demontabele stoelen. Esdoorn: latten en esdoorngefineerde MDF-panelen op verschillende wanden.

Bron

· FSC-certificaat loopsteiger GWW houtimport · Het Houtblad juni 2005 · Weg en waterbouw materiaaldienst Amsterdam (meneer. van Essen) · Weg en waterbouw materiaaldienst Amsterdam, facilitair medewerker (meneer. Elsinga)

38

Project 20 Zuidas Amsterdam

20

Kleur

Oranje

Opdrachtgever

Gemeente Amsterdam

Omschrijving

De gemeente is verantwoordelijk voor meerdere voorbereidende werkzaamheden zoals het bouwrijp maken van verschillende bouwlocaties. De gemeente is hiermee gestart in 2003. Pas vanaf 2006 schrijft de gemeente FSC-gecertificeerd hout voor in haar bestekken voor deze werkzaamheden. De gemeente heeft hout met en zonder FSC certificaat gebruikt. Daarom is het project oranje.

Bouwfase

De voorbereidende werkzaamheden zijn gestart in 2003 en zijn in 2006 nog gaande.


2004 Duiker kavel Vivaldi: 1,18 m3 onbekende soort tropisch hardhout 2005 Waterberging oksel A10: Perkoenpalen van Naaldhout (Europa)1536 stuks. 2006 bundeling kabelbuizen Vivaldi: Palen van naaldhout (Europa) 200 stuks. 2006 aanleg duiker Drenthestraat Vivaldi: Tijdelijke damwand en perkoenpalen Naaldhout (Europa) 2006 duikers Beethovenstraat: Perkoenpalen naaldhout (Europa) 329 stuks.

FSC-certificaat

Tot 2006: nee Vanaf 2006: ja

Toepassing

Hardhout: damwand. Naaldhout: perkoenpalen die samen een damwand vormen.

Bron

· Ontwikkelingsbedrijf Gemeente Amsterdam (Kees Bruijns) · Dienst Milieu en Bouwtoezicht (Nic Frederiks) · Projectbureau Zuidas (meneer. Haentjens) · Bestekken

39

21 Project 21 Schip van Rijkswaterstaat Noordzee in Den Helder Kleur

Rood

Opdrachtgever

Rijkswaterstaat Noordzee (Ministerie Verkeer en Waterstaat)

Omschrijving

In 2005 is een werkdek (een houten dek over het bestaande kunststof dek) gelegd.

Bouwfase

In 2005 afgerond.


3,1 m3 Sapupira (Brazilië)

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

Sapupira: werkdek.

Bron

· Rijkswaterstaat Noordzee, Hoofd vlootzaken Noordzee (meneer Langelaar) · Tender specificatie

40

22 Project 22 Schip van de Koninklijke Marine in Den Helder Kleur

Rood

Opdrachtgever

De Koninklijke Marine (Ministerie van Defensie)

Omschrijving

De Marine heeft op het schip ”Johan de Witt“ een houten scheepsdek (Landing Platform Dock) geplaatst.

Bouwfase

In 2005 afgerond.


Voor het schip ”Johan de Witt“: 50m3 Oregon pine (Frankrijk)

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

Oregon pine: scheepsdek en dokvloer.

Bron

· Houthandel Boogaerdt (meneer Smeets) · Ministerie van Defensie, Marine voorlichting (mevrouw Van den Heuvel)

41

23 Project 23 Houten Slotbrug te Schagen Kleur

Groen

Opdrachtgever

Gemeente Schagen

Omschrijving

In het voorjaar van 2001 begon de gemeente Schagen met de grootschalige renovatie van Slot Schagen. Gedurende deze renovatie werden de slotbrug met bijbehorende hekwerken en beschoeiingen geheel uit FSC gecertificeerd hout opgetrokken.

Bouwfase

In 2002 afgerond.


Acapu (Tropisch Zuid-Amerika) Favinha (Brazilië) Sucupira vermelho (Tropisch Zuid-Amerika)

FSC-certificaat

Ja

Toepassing

Acapuca: hekwerk. Favinha en Sucupira vermelho: brugconstructie.

Bron

Houthandel A.van den Berg

42

ZUID HOLLAND Project 24 Souterrain, tramtunnel in Den Haag

24

Kleur

Rood

Opdrachtgever

Gemeente Den Haag

Omschrijving

Het Souterrain bestaat uit een tramtunnel van 1250 meter, twee stations en een parkeergarage. De tramtunnel begint in De Resident bij het Centraal Station en loopt door via de Kalvermarkt, Grote Markstraat, langs de Grote Markt naar de Prinsegracht. De vloeren en wanden van de tramstations de Grote Markt en het Spui zijn van hout.

Bouwfase

De tunnel is 15 oktober 2004 opgeleverd.


Circa 130m3 Sepetir (Maleisië) Circa 60 m3 Sipo mahonie (Midden-Afrika) Kapur (Azië) Wengé (Afrika) Afzelia (Afrika) Maple Beuken Esdoorn

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

Sepetir en Kapur: de perronvloeren bestaan uit laminaten van Sepetir met randen van Kapur. Sipo mahonie: houten puien. Wengé, Afzelia,maple, esdoorn, beuken: mozaïekvloer.

Bron

· Ingenieursbureau Den Haag (meneer Timmer en meneer Vergouwen) · Bedrijfspolicy Timmerfabriek Gebrs Bos BV · Centrum Hout (meneer De Munck) · Bedrijfspolicy Kion Kok Industries

43

Project 25 Steiger Westmaas in de Vlietpolder

25

Kleur

Rood

Opdrachtgever

Waterschap Hollandse Delta (Provincie Zuid-Holland)

Omschrijving

De 30 meter lange steiger is aangebracht voor het verwezenlijken van een voetpad in de Vlietpolder.

Bouwfase

De steiger is in maart 2006 opgeleverd.


Azobé (Centraal Afrika) Angelim vermelho (Tropisch Zuid Amerika)

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

Azobé: dekdelen en palen. Angelim vermelho: liggers.

Bron

· Waterschap Hollandse Delta (meneer Holster) · www.reefgoor.nl

44

Project 26 Blauwbestek vaarwegtraject stedelijk gebied Zuid-Holland

26

Kleur

Rood

Opdrachtgever

Provincie Zuid-Holland

Omschrijving

In het blauwbestek zijn de oevers verbeterd en remmingswerken (onderandere meerpalen: afmeermogelijkheid voor boten) aangelegd.

Bouwfase

In 2005 afgerond.


7,8 m3 Azobé (Centraal-Afrika) 17,5 m3 Basralocus (Zuid-Amerika) Karri (Australië / Zuid-Afrika)

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

Azobé en Basralocus: gordingen, geleidewerken, oeverconstructies en meerpalen. Karri: opgeklapte schotten.

Bron

· Provincie Zuid-Holland, District stedelijk gebied (mevrouw Böcker) · De Vries Werkendam BV · SKH-rapport en -leverbon

45

Project 27 Hogesnelheidslijn-zuid (Amsterdam-SchipholDen Haag-Rotterdam-Breda)

27

Kleur

Rood

Opdrachtgever

Rijkswaterstaat HSL-Zuid (Ministerie van Verkeer en Waterstaat)

Omschrijving

De hogesnelheidslijn (HSL)-Zuid loopt van Amsterdam via Schiphol en Rotterdam naar de Belgische grens, met verbindingen naar Den Haag en Breda. De HSL sluit aan op het Europese net van hogesnelheidslijnen.

Bouwfase

In 2007 gereed.

Houtsoort, herkomst, hoeveelheid, FSC-certificaat en toepassing

Wij hebben nog niet alle gegevens ontvangen van de directie HSL-zuid. Zij hebben ons een deel van de informatie toegestuurd en zijn nog op zoek naar de overige informatie. Voorlopige informatie van directie Rijkswaterstaat HSL-Zuid: Project: sluisdeur Molendijk Toepassing: 2 houten sluisdeuren Houtsoort: azobé zonder FSC-certificaat Hoeveelheid: 46 m3 plus nog een onbekende hoeveelheid voor de achteraanslag. Verder heeft Rijkswaterstaat HSL-zuid gezegd dat er hout is gebruikt voor damwandschermen en beschoeiing in de infrastructuur rond de HSL. Informatie van één van de houtleveranciers van HSL-Zuid: Hij heeft hout geleverd voor damwandschermen (bijvoorbeeld langs de A12 zodat deze niet wegzakt) en beschoeiingen in de omgeving van Bleiswijk. Ook zegt hij dat er hout is gebruikt voor palen ter versterking van GVC-delen (glasvezel versterkt beton). Het gaat om azobé zonder FSC-certificaat. Informatie van hout dat is aangetroffen in een bouwput van de HSL (poort 47): Informatie over het hout dat is aangetroffen is te herleiden aan de hand van de logo’s op het hout. Er is fout hout aangetroffen van MMG en CIBEC uit Kameroen. Milieudefensie weet dat dit fout hout is, afkomstig van Kameroenese kapbedrijven die illegaal kappen. Zij kappen meer dan afgesproken, zonder vergunning en hebben conflicten met de lokale bevolking.

Bron

· Rijkswaterstaat HSL-Zuid, Stafafdeling Communicatie (meneer Wiering, mevrouw Stokvis en meneer Geluk) · SKH kwaliteitssysteem rapport houthandel · Bouwcombinatie Hollandse Meren materiaalspecificatie · Milieudefensieonderzoek op locatie (foto’s en film)

46

Project 28 Nieuwbouw, restauratie en renovatie Raad van State in Den Haag

28

Kleur

Oranje

Opdrachtgever

Rijksgebouwendienst (VROM) en de Raad van State

Omschrijving

Voor de huisvesting van de Raad van State is in 2005 gestart met de sloop van de panden aan de Parkstraat te den Haag om plaats te maken voor een nieuwbouwcomplex. Het nieuwbouwcomplex wordt geïntegreerd met de negentiende-eeuwse panden aan de Parkstraat/hoek Oranjestraat.

Bouwfase

De werkzaamheden vinden plaats tussen 2005 en 2010.


17 m3 Sapupira Vuren Beuken Mahonie Naast deze drie soorten wordt er nog een onbekende hoeveelheid hout toegepast.

FSC-certificaat

Sapupira met FSC-certificaat. Vuren zonder FSC-certificaat. Mahonie met FSC-certificaat. Het beukenhout wordt hergebruikt.

Toepassing

Vuren: stelkozijn/stellat en spouwlatten. Sapupira: houten pui/kozijn. Houten binnendeurkozijn. Mahonie: schuiframen.

Bron

· Rijksgebouwendienst, Directie Projecten (meneer ’t Hart) · Bestekken · Timmerfabriek Rihado BV (meneer Drost)

47

Project 29 Restauratie Landhuis Trompenburg in ’s-Graveland

29

Kleur

Oranje

Opdrachtgever


Omschrijving

In 2001 is gestart met een grondige en zorgvuldige restauratie van het Landhuis Trompenburg.

Bouwfase

In 2005 afgerond.


Grenen (Noorwegen) Bangkirai Sapupira

FSC-certificaat

Alleen het Sapupira heeft een FSC-certificaat

Toepassing

Grenen: onder andere houtherstel, deelherstel, gootbodem, muurplaat, stijlen, leuningen, balustrades, regels, gootlat, beschotten, vloerdelen, kroonlijsten en geprofileerd hout. Bangkirai: vlonders. Sapupira: onbekend.

Bron

· Rijksgebouwendienst, Directie Projecten (meneer ’t Hart) · Vlaardingerbroek en Wevers (meneer Vlaardingerbroek) · Leverbon FSC-houthandel Jongeneel · Houtcompagnie BV leveringsbevestiging

48

Project 30 Randstadrail tussen Den Haag, Rotterdam en Zoetermeer

30

Kleur

Oranje

Opdrachtgever

Gemeenten Rotterdam en de Den Haag

Omschrijving

De RandstadRail is een lightrailverbinding tussen de steden Den Haag, Rotterdam en Zoetermeer.

Bouwfase

Het gehele traject wordt opgeleverd in 2009. Vanaf 2006 zijn verschillende deeltrajecten gereed. Het project bevindt zich gedeeltelijk nog in de bestekfase. Een aantal trajecten is reeds opgeleverd. In de bestekfase waarin alleen bekend is welke houtsoorten en certificaten het bestek voorschrijft, is fase nog niet duidelijk of deze houtsoorten en certificaten uiteindelijk ook gebruikt gaan worden.

Houtsoort, herkomst, hoeveelheid, FSC-certificaat en toepassing

Randstadrail in Rotterdam: In het bestek staat multiplex (onbekend van welke soort hardhout) zonder FSC-keurmerk voorgeschreven voor houten toegangsdeurendeuren. In een deel van de overige bestekken is de algemene bepaling opgenomen dat hout en hardhout moet worden voorzien van een FSC-keurmerk of gelijkwaardig. De gemeente accepteert ”een verklaring van de producent/ leverancier met toelichting“ als gelijkwaardig. Randstadrail in Den Haag Oregon pine met FSC-certificaat voor de overkoepeling van station Leidschenveen. De overkoepeling bestaat uit staal en hout. De Randstadrail gaat ook door het Souterrain in Den Haag. Voor informatie zie project 25.

Bron

· Ingenieursbureau Gemeentewerken Rotterdam, Projectbureau randstadrail, projectleider milieu (meneer Hille) · Architect (meneer Van de Ree)

49

Project 31 Renovatie ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in Den Haag

31

Kleur

Rood

Opdrachtgever


Omschrijving

De renovatie omvat onder andere de bouw van de nieuwe bibliotheek, de nieuwe werkplekken voor de directie Communicatie en de inrichting van het nieuwe vergadercentrum.

Bouwfase

Gestart in 2002 en afgerond in 2006.


12,5 m3 Okoumé multiplex (Gabon/Congo) Vuren (Europa)

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

Okoumé multiplex: plafond- en wandsystemen systeemwand, beplating op gipsplaat. Vuren: schaduwlatten, constructie waar de wandsystemen op bevestigd zijn.

Bron

· Rijksgebouwendienst, Directie Projecten (meneer ’t Hart) · Bestekken, factuur, bedrijfspolicy Bruynzeel Multipanel

50

Project 32 Renovatie Schouwburgplein 32 in Rotterdam Kleur

Groen

Opdrachtgever

Gemeente Rotterdam

Omschrijving

Op het Schouwburgplein is het dek vervangen voor een houten loopdek.

Bouwfase

In 2005 afgerond.


Circa 28 m3 Angelim vermelho (Tropisch Zuid-Amerika) Circa 11 m3 Cumaru (Tropisch Zuid-Amerika) Circa 63 m3 Massaranduba (Tropisch Zuid-Amerika)

FSC-certificaat

Ja

Toepassing

Loopdek en balken onder het dek.

Bron

· Gemeentewerken Rotterdam, afdeling inkoop en logistiek (meneer Keizer) · Leverbonnen houthandel Reef · FSC-garantie Reef en GWW houtimport

51

ZEELAND Project 33 Nieuwbouw Stadskantoor in Middelburg 33 Kleur

Oranje

Opdrachtgever

Gemeente Middelburg

Omschrijving

In het nieuwe stadskantoor voor de gemeente Middelburg is gebruik gemaakt van veel hout, zowel voor de promenade als op de gevel.

Bouwfase

In augustus 2004 afgerond.


55m3 Western red cedar (Canada) 30m3 Angelim vermelho (Zuid-Amerika)

FSC-certificaat

Western red cedar zonder FSC-certificaat Angelim vermelho met FSC-certificaat

Toepassing

Western red Cedar: gevelvullende elementen. Angelim vermelho: houten wandelpromenade.

Bron

· Gemeente Middelburg, afdeling ingenieursbureau (meneer de Bruin) · GWW houtimport FSC-garantie

52

Project 34 Sluis van het Sas in Dirkland

34

Kleur

Rood

Opdrachtgever

Waterschap Goeree-Overflakkee (Provincie Zeeland)

Omschrijving

De houten deuren in de sluis van het Sas, enkele kilometers ten noorden van het dorp Dirksland, zijn vervangen door nieuwe houten sluisdeuren. De sluis is gebouwd in de zeedijk van de polder Kraaijenisse.

Bouwfase

In 2004 afgerond.


Circa 50m3 Azobé (Afrika)

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

Azobé: zes houten sluisdeuren.

Bron

Waterschap Hollandse Delta (meneer Stoutjesdijk)

53

Project 35 Restauratie Historische Scheepswerf C.A. Meerman 35 in Arnemuiden Kleur

Rood

Opdrachtgever

Gemeente Middelburg

Omschrijving

De werf wordt in oorspronkelijke staat hersteld.

Bouwfase

De renovatie loopt van februari 2006 tot juli 2006.


1,4m3 Oregon pine (Canada) 3,2 m3 Geschild vuren (Duitsland) 14 m3 Vuren (Duitsland) 6,9 m3 Larix (Rusland)

FSC-certificaat

Geen FSC-certificaat.

Toepassing

Oregon pine: deuren en ramen. Geschild vuren: spanten. Vuren: wandbekleding, stijlen en spanten. Larix: dakbeschot.

Bron

· Gemeente Middelburg, afdeling ingenieursbureau (meneer Van de Vliet) · Leenhouts aannemings bedrijf BV (meneer van Oorschot)

54

Project 36 Dijkversterkingen Zeeland

36

Kleur

Oranje

Opdrachtgever

Rijkswaterstaat (Ministerie van Verkeer en Waterstaat)

Omschrijving

Versterking van de dijken langs de Wester- en Oosterschelde. Het project loopt van 1996 tot 2015. Hier is de informatie van het verwerkte hout in 2005 weergegeven.

Bouwfase

Afgerond in 2005.


335m3: Angelim vermelho (Brazilië) Jarana (Brazilië) 40m3 Plato

FSC-certificaat

Angelim vermelho en Jarana met FSC-certificaat. Plato zonder FSC-certificaat.

Toepassing

Angelim vermelho en Jarana: palen. Plato: schotten.

Bron

· Rijkswaterstaat Zeeland, projectbureau Zeeweringen (meneer Leenhouts) · Bouwtekening, bedrijfscertificaat Meizon BV, materiaalspecificaties

55

NOORD BRABANT Project 37 Paleiskwartier in Den Bosch

37

Kleur

Rood

Opdrachtgever

Opdrachtgever is de BV Ontwikkelingsmaatschappij Paleiskwartier, een publiek-private samenwerking bestaande uit: Gemeente ’s-Hertogenbosch Koninklijke Volker Wessels Stevin NIB Capital Bank Stork Pensioefonds

Omschrijving

Het Paleiskwartier, aan de westzijde van het Centraal Station in ’sHertogenbosch, vormt een nieuw stadscentrum bestaande uit 1.400 woningen en 180.000 m2 kantoorruimte. In dit onderzoek is informatie over het houtgebruik in 4 recente deelprojecten opgenomen.

Bouwfase

Het project begon in 1992 en loopt nog tot 2012.

Houtsoort, herkomst, hoeveelheid en toepassing

Project 1: Het Binnenhof 56m3 Meranti (Indonesië /Maleisië (Sabah en Sarawak)): binnen- en buitenkozijnen, plinten, betimmeringen (multiplex), beplating en drukschotten. 91m3 Vuren: stijlen regelwerk, dakconstructies, stelkozijnen. Project 2: Armada 356m3 Meranti (Indonesië /Maleisië (Sabah en Sarawak)): binnenkozijn, plinten, gevelelementen (multiplex) en betimmeringen. 65m3 Western red cedar (Canada): gevelbekleding. 417m3 Sipo mahonie (Centraal Afrika): buitenkozijnen. 605m3 Vuren: plafonds, gevelelementen, stijl en regelwerk, stel kozijnen. 6m3 Merbau (Indonesië /Papoea Nieuw-Guinea): lambriseringen. 3m3 Bangkirai (Zuid Oost-Azië): vlonders. project 3: Prinsenhof 356m3 Meranti (Indonesië /Maleisië (Sabah en Sarawak)): binnen- en buitenkozijnen, betimmeringen (multiplex), plinten. 11m3 Merbau (Indonesië /Papoea Nieuw-Guinea): lattenplafonds buiten en binnen, lambriseringen. 8m3 Vuren: stijl en regelwerken. Project 4: Markiezenhof De Markiezenhof is nog in aanbouw. Het is eenzelfde soort appartementencomplex als de Prinsenhof. In de Markiezenhof wil men dezelfde houtsoorten gebruiken als in de Prinsenhof.

FSC-certificaat

Nee

Bron

· Gemeente Den Bosch, projectleider (mevrouw Severens) · Houtinventarisatie van aannemer Bonth van Hulten BV (meneer van Weerel)

56

LIMBURG Project 38 Mosae Forum Maastricht

38

Kleur

oranje

Opdrachtgever

Gemeente Maastricht

Omschrijving

Het Mosae Forum is een nieuw stadsdeel. Het project omvat de sloop van de oude stadskantoren en de bouw van Mosae Forum: ondergrondse parkeergarage, kantoorruimten, winkels, horecagelegenheden en appartementen. De gemeente is eigenaar van een deel van het project.

Bouwfase

Start 2005, afronding waarschijnlijk november 2006.


6,6m3 Okoumé muliplex (Gabon /Congo) Meranti en meranti multiplex (Maleisië) 6m3 Radiata pine 4.5m3 Vuren 4,2 m3 Vuren multiplex

FSC-certificaat

Vuren met FSC-certificaat. Overige houtsoorten zonder FSC-certificaat.

Toepassing

Okoumé multiplex: diverse betimmeringen. Meranti: buitenkozijnen. Meranti multiplex: dakrand betimmeringen. Vuren: regelwerk, balkhout dakranden, betimmeringen en houten daken.

Bron

· BAM utiliteitsbouw, projectleider (meneerJanssen) · Projectontwikkelaar 3w vastgoed Maastricht (meneer Janmar) · HIMM, projectleider (meneer Geilen) · Afleverbonnen, bedrijfscertificaat houthandel Jongeneel

57

ANDERE PROJECTEN

39

Project 39 Zeilboot de Regenboog Oranje nr. 56 Kleur

Rood

Opdrachtgever

De zeilboot is in opdracht van de Regenboogclub volledig gerestaureerd. De Regenboogclub heeft de jacht in 2002 ter ere van haar 85-jarig jubileum geschonken aan prins Willem Alexander.

Omschrijving

Het schip uit 1931 is in zijn oude staat teruggebracht waarbij al het hout werd vervangen.

Bouwfase

Afgerond in 2002.


Sipo mahonie (Congo /Kameroen) Multiplex Teak (Zuid Oost Azië) Eiken (Frankrijk) Naaldhout (Europa) Alle houtsoorten samen ongeveer 1 m3 .

FSC-certificaat

Nee

Toepassing

Sipo mahonie: romp van het schip. Multiplex en teak: vormen samen het dek. Eiken: spanten. Naaldhout: mast en giek.

Bron

· Ministerie van Algemene Zaken, Rijksvoorlichtingsdienst, (meneer Schulmaijer) · Regenboogclub (meneer Van Raay) · Vial Jachtbouw

58

40 Project 40 Zeiljacht de IJsvogel Kleur

Groen

Opdrachtgever

Stichting Ecohout en Stichting DOEN

Omschrijving

Op initiatief van Stichting Ecohout heeft scheepsbouwer Prins een zeewaardig jacht van 100% FSC hout gebouwd. In de ‘IJsvogel’ zijn veel bijzondere houtsoorten verwerkt die een goed en duurzaam alternatief blijken te zijn voor de gangbare houtsoorten in de scheepsbouw.

Bouwfase

In 2003 voltooid


Zwarte kwabbes (Brazilië) Wane (Brazilië) Padoek (Indonesië) Eiken (Nederlandse bossen van het Loo) Lauan Wit eiken (Noord-Amerika) Oregon pine

FSC-certificaat

Ja

Toepassing

Zwarte kwabbes: kielbalk. Wane: huid van het schip. Padoek: het dek. Eiken: spanten. Lauan: betimmering van de kajuit en interieur. Wit eiken: spiegel. Oregon pine: mast.

Bron

· http://www.stephankraan.info/Burma_teak.htm · folder Birma Centrum Nederland

59

4 Conclusies

Uit dit onderzoek blijkt dat de overheid op grote schaal dubieus hout gebruikt. De overheid oefent geen of onvoldoende controle uit en heeft vaak geen idee wat voor hout ze aanbesteed in haar eigen bouwprojecten. In tachtig procent van de onderzochte projecten wordt gebouwd met dubieus hout. De overheid haalt de eigen beleidsambities niet.

Er zijn verschillende momenten waarop het mis gaat bij het inkopen van duurzaam hout. Ten eerste wordt niet altijd gevraagd om duurzaam hout in de bestekken of contracten. De kans dat er dan wel duurzaam hout wordt gebruikt is erg klein. In andere gevallen vraagt de overheid wel om duurzaam hout, maar zijn de contracten en bestekken te vrijblijvend. De overheid denkt in dit laatste geval het goed geregeld te hebben, maar er wordt uiteindelijk toch dubieus hout toegepast. Strengere controle en handhaving is hiervoor een oplossing. Ten slotte laten overheden zich vaak met een kluitje in het riet sturen. Andere keurmerken en vage beloften van houtleveranciers worden geaccepteerd. Ook allerhande excuses van projectontwikkelaars, houtleveranciers en aannemers worden klakkeloos aangenomen. Hout zou niet beschikbaar zijn, de prijs is te hoog of de partners in het aanbestedingstraject (bijvoorbeeld architect of aannemer) werken tegen.

Dit vindt plaats op alle overheids niveaus en voor uiteenlopende toepassingen: bruggen, ministeries, gemeentehuizen. Het bestaande Rijksbeleid voor houtaanbesteding - in ieder geval legaal en zoveel mogelijk duurzaam - wordt in geen geval effectief uitgevoerd. We vinden zelfs hout van Kameroenese bedrijven die illegaal kappen. Maar ook beleid op gemeentelijk en provinciaal niveau wordt niet gehandhaafd. Veel gemeenten hebben namelijk wel beleid voor duurzaam bouwen, maar ook daar blijft controle en handhaving achterwege.

60

5 Wat wil Milieudefensie?

Milieudefensie wil dat de overheid per direct stopt met het gebruik van fout hout in haar bouwprojecten. De overheid kan dit doen door het duurzame FSC-hout te gebruiken, omdat dit de garantie geeft dat het bos onder goede milieu en sociale omstandigheden wordt beheerd. Daarmee neemt de overheid haar verantwoordelijkheid om de ontbossing in de wereld tegen te gaan en worden beleidsbeloften ingelost. De overheid is grootverbruiker van hout en kan met een goed aanbeste-

dingsbeleid het aandeel duurzaam hout op de Nederlandse markt enorm stimuleren. De rijksoverheid moet duurzaam aanbesteden als volgt verankeren:


• Leg het gebruik van het duurzame FSC-hout bindend vast in beleid en aanbestedingstrajecten. • Handhaaf dit beleid door goede controle en uitvoering. • Maak dit beleid bindend voor alle niveaus, dus ook voor gemeenten, provincies en waterschappen.

Tropische regenwoud in Maleisië 61

6 Praktische aanbevelingen

• Begin op tijd met het inkopen van FSC-hout, omdat de levertijd kan variëren. • Neem FSC-hout op een goede manier op in de bestekken en contracten. • Vaak is er een alternatieve houtsoort met FSC-keurmerk verkrijgbaar die, net als de houtsoort waar men aan gewend is, wetenschappelijk is getest op houtkwaliteit. • Het is dan belangrijk om voet bij stuk te houden en niet andere keurmerken of vage beloften te accepteren. Dit geeft namelijk geen garanties voor duurzaam bosbeheer. • Een goede manier om daadwerkelijk FSC-hout in het project te krijgen is een FSC-makelaar in de arm te nemen. Die brengt vraag en aanbod bij elkaar. Via de leveranciersgids van FSC-Nederland kunt u ook als opdrachtgever direct in contact komen met FSC-houthandelaren.

Er is ondertussen meer dan drieënzeventig miljoen hectare bos wereldwijd FSC-gecertificeerd. Dat betekent dat er in ruime mate FSC-hout op de markt beschikbaar is. Hieronder volgen een aantal aanbevelingen voor overheidsinstellingen om het gebruik van FSChout in bouwprojecten te garanderen. Meer informatie hierover is te lezen op www.fscnl.org. Daar staat onder andere een informatieblad over hout in de bouw en een folder voor gemeenten. FSC Nederland geeft opdrachtgevers ondersteuning bij het invoeren van beleid of het uitvoeren van projecten.

62

Noten 1. FAO (2005), Global Resource Assessment 2005, FAO forestry paper 147. 2.

WWF (2005), Failing the Forests, Europe’s illegal timber trade.

3.

AIDEnvironment (juli 2006), FSC in de markt 2005, De beschikbaarheid van FSC gecertificeerd hout op de Nederlandse markt in 2005.

4. FAO (2005), Global Resource Assessment 2005, FAO forestry paper 147. 5.

WRI (2005), Interactive Forestry Atlas of Cameroon, version 1.0.

6.

Probos (2004), Landeninformatie Bos en Hout Kameroen.

7.

Website: http://www.observation-cameroun.info/Rapports.html.

8.

WWF (2005), Failing The Forests, Europe’s illegal timber trade.

9.

Telapak en EIA (2005), The last frontier – illegal logging in Papua and China’s massive timber theft.

10. Greenpeace (maart 2006), De speurtocht naar illegaal hout: handelsketen ontmaskerd. 11. Greenpeace (maart 2005), Lapland: state of conflict, How the Finish government is abusing the forest rights of Sami reindeer herders. 12. Milieudefensie et al (2006), Legal Forest Destruction, The wide gap between legality and sustainability. 13. Milieudefensie et al (2006) Legal Forest Destruction, The wide gap between legality and sustainability. 14. WWF (2005), Failing The Forests, Europe’s illegal timber trade. 15. Probos (2005), Landeninformatie Bos en Hout Brazilië. 16. Global Witness (2001 - 2003), Report No. 24, 4 and 59. 17. Global Witness (2004), SIGIF report. 18. Global Witness (2004), 3rd summary report. 19. Greenpeace (2003), Kettingzaagcrimineel CIBEC. 20. Greenpeace (2004), Danzer involved in bribery and illegal logging. 21. Milieudefensie (2002), De verleiding van illegaal hout. 22. Milieudefensie (2004), Illegaal hout van Kameroen naar Nederland. 23. WWF (2005), Failing the Forests, Europe’s illegal timber trade. 24. IUCN (2006), 2006 IUCN Red List of Threatened Species. 63

Milieudefensie postbus 19199 1000 GD Amsterdam www.milieudefensie.nl/globalisering 64

Van oerwoud naar bouwput

Recommend Documents