“til” les, les 3 Inhoudsopgave : Algemene structies Van lig naar zit en vise versa A 1 : actief A 2 : geleid actief A 3 : met papegaai A 4 : passief A 5 : 2 hulpverleners A 6 : tilliften A 6.1 : de actieve lift A 6.2 : de passieve lift met 4 punts juk A 6.3 : de passieve lift met 2 punts juk (kapstok haak) A 6.4 : van de grond af met de passieve lift
blz. 1 blz. 2 blz. 2 blz. 3 blz. 4 blz. 4 blz. 5 blz. 6 blz. 6 blz. 7 blz. 8 blz. 9
Algemene instructies : • Zorg dat de cliënt je ziet komen en leg uit wat je wil gaan doen. • Vraag altijd maximale medewerking van de cliënt en ga niet te snel dingen overnemen. • Zet het bed op de juiste werkhoogte. In de meeste gevallen is dit lieshoogte. • Zorg dat het bedhek aan de kant waar je niet werkt omhoog is. • Zorg dat je stevig staat in spreid of schrede stand en dat je voeten wijzen in de richting van de transfer. • Bij een lengte verschil tussen twee hulpverleners past de langste zich aan aan de kortere door wat meer door de knieen te gaan. • Hou je rug recht en draai niet met je rug. • Ga met je lichaamsgewicht aan de cliënt hangen of duw de cliënt met je lichaamsgewicht van je af. Werk niet vanuit de schouders. • Gaat iets te zwaar, vraag dan hulp of gebruik een hulpmiddel. • Vraag altijd na bij de tilspecialist of de fysiotherapeut wat je anders zou kunnen doen als het niet gaat.
Van lig naar zit en vise-versa A1: actief
Deze transfer wordt uitgevoerd bij cliënten die nog met mondelinge instructie kunnen komen zitten op de rand van het bed. Het bed staat zo hoog dat de voeten van de cliënt in zit net de grond raken. (niet lager, want dan is opstaan zwaarder) De cliënt rolt op de zij, brengt de benen buitenboord en duwt zich op met de onderste elleboog en de bovenste hand
De hulpverlener helpt eventueel de benen buitenboord te brengen. Let op: als je hulp geeft, dan geef je die hulp op werkhoogte!! Sta voor je cliënt zodra deze zit en laat het bed zakken terwijl je je hand ter steun op de rug van de cliënt houdt. Vise-versa/ weer terug: Cliënt zit op de rand van het bed en laat zich zijwaarts zakken op een elleboog en steunt met de andere hand. Cliënt brengt vervolgens de benen binnenboord. De hulpverlener helpt eventueel met het binnenboord brengen van de benen. Let op: als je hulp geeft moet het bed eerst naar werkhoogte!! Deze transferhulp gaat veel lichter als er een sling (tilmatje) gebruikt wordt. Voor deze transfer is een goed begrip nodig. Zodra de cliënt niet meer begrijpt wat je van hem/haar vraagt, dan de hoofdsteun omhoog zetten en transfer A2 gebruiken.
A2: geleid actief Deze handvatting wordt gedaan bij een cliënt die nog in staat is om zichzelf aan jouw arm op te trekken.
Let op!: als de rugleuning van het bed omhoog kan, doe deze dan omhoog!! Doe de transfer als het bed omhoog kan op werkhoogte, hou de afstandsbediening in de buurt en laat het bed zakken zodra de cliënt zit, terwijl je zelf voor de cliënt gaat staan. Gebruikt eventueel een sling om de voeten buitenboord te draaien. Stap weg naar het hoofdeinde van het bed om ruimte te maken voor de benen van de cliënt. Steun op de matras als je benen over elkaar slaat en pak de voeten vast in ondergreep. Pak dus niet over de voeten heen, want dan is je rug veel meer gebogen!!
Uit bed
in bed
Bij het gebruik van een rode sling kun je veel beter rechtop blijven staan. Schuif met de sling de benen buitenboord en ga niet tillen!! Terug in bed: Rugleuning omhoog!, laat de cliënt gaan zitten bij het scharnierpunt van de rugleuning. Help eventueel de benen binnenboord (liefst met een sling).
Pak met de hand die het dichtst bij het hoofdeinde is de handvaten van de sling vast; Neem met de andere hand steun aan het voeteneinde en draai de voeten van de cliënt boven het bed, terwijl je achterlangs het bed loopt. A3: Met papegaai
Als de cliënt in staat is om met een papegaai uit bed te komen hoeft de hulpverlener alleen eventueel hulp te geven aan het buitenboord schuiven van de benen. Voor deze transfer is een goed begrip van de werking van de papegaai nodig A4: passief Zet het bed op werkhoogte. Zet indien mogelijk de rugleuning maximaal omhoog. Buig de benen zover dat je arm er onderdoor kan. Begeleidt met je andere arm/hand het schouderblad dat het verst bij je vandaan is. Buig de benen nog iets verder, draai de cliënt over de bil die het dichtst bij je is en laat de benen over de rand van het bed zakken en duw ze omlaag terwijl je zelf weg stapt in de richting van het hoofdeinde van het bed. Begeleidt de cliënt bij het gaan zitten en laat het bed zakken terwijl je voor de cliënt gaat staan, zodra de cliënt veilig zit.
Als de benen van de cliënt niet gebogen kunnen of mogen worden, dan kun je deze transfer uitvoeren met gestrekte benen. De voeten worden hiervoor over elkaar geslagen, terwijl de hulpverlener steunt op de matras. Dit is echter veel zwaarder. Gebruik daarom indien mogelijk een rode sling om de gestrekte benen buitenboord te schuiven. A5: 2 hulpverleners Hulpverlener 1 begeleidt de romp via het verste schouderblad en steunt met de andere arm op de bedrand of geeft een polsgreep. Hulpverlener 2 begeleidt de benen (met of zonder sling) en duwt de benen als deze buiten de bedrand zijn snel naar beneden. Let op: Als de rugleuning omhoog kan, doe dit dan!! Doe deze transfer op werkhoogte en laat het bed zakken, terwijl je voor de cliënt gaat staan zodra de cliënt veilig zit. Begeleidt de cliënt minimaal tot de voeten de grond raken.
A6: Tilliften Bij tilliften geldt dat de transfer uit veiligheids overwegingen zo kort mogelijk moet zijn. Ook geldt dat de meeste liften niet over drempels heen mogen. De wielen kunnen daardoor schade oplopen en zelfs afbreken. A6-1: De actieve lift Breng bij gebruik van de actieve lift indien mogelijk de rugleuning van het bed omhoog. Breng de cliënt wat naar voren en breng de band aan. Doe de band indien mogelijk aan de voorzijde dicht.
Rij de tillift dichterbij (binnen handbereik) Begeleidt de cliënt naar zit op de rand van het bed en haak zo snel mogelijk de band aan de lift.
Laat de cliënt de tillift vastpakken en zet deze op de rem. Zorg ervoor dat de transfers met de sta-lift zo kort mogelijk zijn. Draai de lift door bovenaan het juk te duwen, duw de lift van je af. Zet bij draaien eventueel één wiel op de rem en duw de lift om het gebokkeerde wiel heen. A6-2 De passieve lift met het 4-punts juk (b.v. trixie van Arjo of TR 9200)
Deze transfer wordt gedaan bij cliënten die geen sta-functie meer hebben. Soms wordt de transfer alleen uit bed gedaan, bij mensen die geen goede zitbalans meer hebben. Breng de tilmat aan via zijlig of door de cliënt wat naar voren te laten zitten (als de mat niet onder de billen hoeft) . Let op dat je de juiste maat gebruikt. De bovenste clips zitten bij de schouders. Verder is het afhankelijk van de tillift tot hoe laag de mat moet komen. Bij de ARJO lift geldt dat de mat net boven de stuit moet komen en de beenclips bij de knieën. Een te grote mat of een te laag aangebrachte mat geeft dat de cliënt te veel in lig komt. Je moet dan teveel moeite doen om de cliënt goed in de stoel te krijgen. Bij een te kleine mat of een te hoog aangebrachte mat komt de cliënt te dicht met zijn neus op het tiljuk. Let er dus altijd op dat de schouderclips goed moeten zitten. Is de mat dan nog niet goed, vraag dan de tilspecialist om uitleg of de fysiotherapie om uitleg/ een andere mat. Zorg ervoor dat de rolstoel klaar staat en dat hij maximaal verkanteld is. Als de tilmat goed ligt, doe je de hoofdsteun van het bed omhoog. Controleer bij de trixie of de witte draaibuis zo is ingesteld dat het juk maximaal hoog te brengen is. Rij vervolgens de tillift aan. Let op dat de hoogte goed is. Te laag is te bedreigend voor de cliënt, is de tillift te hoog, dan kun je de clips niet goed aanhaken. Laat eerst het bed wat zakken en breng dan het tiljuk omhoog. Controleer zodra er spanning op de beenslippen komt, of de beenslippen goed glad om de benen zitten!! Rij de tillift (duw aan de bovenkant van de tillift) aan via de zijkant van de rolstoel (voorste poot van de tillift meestal net achter de voorwielen) en laat de cliënt zakken. Net voor de billen de stoel raken kantel je het juk zo recht mogelijk.
Kijk altijd op de gebruiksaanwijzing van de tillift zelf! Deze hoort ten alle tijden aan de lift te hangen en geeft de juiste informatie over hoe de transfer moet worden uitgevoerd en hoe de mat moet worden aangelegd! A6-3 : de passieve lift met het tweepuntsjuk (de kapstokhaak)
De schouderlussen en de beenlussen worden aan de “kapstokhaak” gehangen. Bij de meeste liften moeten de beenslippen gekruist worden. Nogmaals: lees de gebruiksaanwijzing aan de tillift!! Breng ook hier de mat aan via zijlig en zet de rugsteun omhoog indien mogelijk. Zet de rolstoel klaar binnen bereik en kantel de stoel maximaal. Rij de tillift aan via de zijkant van de rolstoel. Trek de cliënt aan de lussen op de mat achterin de stoel. Hou de transfers met een tillift altijd kort. Zoek dus altijd naar oplossingen waardoor de transfer kort blijft. Vraag de ergotherapie of de fysiotherapie naar mogelijke oplossingen!
A6-4 Het van de grond af tillen van een cliënt met de passieve lift Bekijk eerst of er een verpleegkundige of arts naar de cliënt moet komen kijken. Heel mobiele cliënten kun je met 2 personen van de grond af helpen (zie les 4). Als er een passieve lift aan te pas moet komen, volg dan onderstaande adviezen op: -Bekijk op de gebruiksaanwijzing die aan de lift hangt of en zo ja hoe een lift met het juk tot op de grond kan komen. Bij de trixie van ARJO is dit b.v. een witte draaibuis. -Breng eerst de mat onder de cliënt aan. (via zit of via zijlig) -Rij vervolgens de lift aan zoals aangegeven in de gebruiksaanwijzing van de lift (via de zijkant -> onder de gebogen benen en onder het hoofd door, of via de hoofdzijde). Via de zijkant komt het meest voor.
Laat een collega het hoofd van de cliënt steunen. Gebruik een hoofdkussen.
