Van generalist tot specialist
‘verdieping met een brede visie’
Meerjaren Beleidsplan NVAVG 2013-2017
Inhoudsopgave Inhoudsopgave
Pag. 2
Inleiding
Pag. 3
Thema: Positionering in de gezondheidszorg
Pag. 5
Thema: Profilering in de tweede lijn
Pag. 7
Thema: Wetenschap
Pag. 10
Thema: Verantwoording
Pag. 11
Op weg naar resultaten
Pag. 12
Bijlage 1: Begrippenlijst
Pag. 13
Bijlage 2: Voorstel verdeling thema’s over Werkgroepen, stuurgroepen en commissies
2
Pag. 14
Inleiding Het Meerjarenbeleidsplan 2013-2017 van de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten (NVAVG) beschrijft op welke onderwerpen de NVAVG zich in de komende jaren wil gaan richten. De afgelopen jaren heeft de NVAVG zich bezig gehouden met de uitwerking van het onderwerp: ‘Beter zichtbaar, zichtbaar beter’. De medische zorg voor mensen met een verstandelijk beperking heeft zich in deze jaren fors ontwikkeld. Er is gewerkt aan toename van het aantal artsen voor verstandelijk gehandicapten in samenwerking met de opleiding voor artsen voor verstandelijk gehandicapten (AVG) en de VGN. Daarnaast is er gewerkt aan meer wetenschappelijke onderbouwing van de gezondheidszorg voor verstandelijk gehandicapten en aan meer richtlijnontwikkeling. Naast de bestaande leerstoel in Rotterdam is er een tweede leerstoel opgericht in Nijmegen. Verder is er veel bereikt op het gebied van de naamsbekendheid van de AVG, zowel binnen de basisopleiding geneeskunde als onder medisch specialisten. Het tekort aan artsen voor verstandelijk gehandicapten blijft een probleem. Dit is zowel het gevolg van het uittreden van pensioengerechtigde AVG’s, als van een toegenomen vraag. Die vraag neemt toe door een groeiende vraag naar medische zorg voor mensen met een verstandelijke beperking, zowel van patiënten met een ernstige meervoudige beperking als van patiënten met een lichte verstandelijke 1
beperking en met gedragsproblematiek . Dit leidt tot meer vraag naar behandeling via de VGpolikliniek. Het aantal VG-poliklinieken is de laatste jaren dan ook fors toegenomen, zoals ook blijkt uit 2
het werkdocument van de werkgroep poliklinieken . Toch is ondanks deze groei de vraag groter dan het aanbod. Er zijn (nog) veel artsen voor verstandelijk gehandicapten, die naast de handicapgebonden zorg en de werkzaamheden op de polikliniek, ook de huisartsgeneeskundige zorg voor mensen met een verstandelijke beperking leveren. Het specialisme van de AVG richt zich echter niet op de huisartsgeneeskunde maar op een aantal specifieke gebieden zoals beschreven in het zorgaanbod 3
van de AVG . De NVAVG stelt zich op het standpunt dat mensen met een verstandelijke beperking recht hebben op goede huisartsgeneeskundige zorg, net als elke Nederlandse staatsburger. Het is dan ook van groot belang om een goede samenwerking te bewerkstelligen met huisartsen in de regio. Om deze samenwerking verder vorm te geven is in 2010 door de NVAVG en de LHV de ‘Handreiking Huisarts en AVG; Optimale medische zorg voor mensen met een verstandelijk beperking’ vastgesteld.
4
1
Rapport SCP: Steeds meer verstandelijk gehandicapten? Ontwikkelingen in vraag en gebruik van zorg voor verstandelijk gehandicapten 1998-2008
2
Beleidsdocument poliklinieken
3
Zorgaanbod van de AVG; www.nvavg.nl 4 Handreiking Huisarts en AVG; optimale medische zorg voor mensen met een verstandelijke bepekring; zie www.nvavg.nl
3
De NVAVG stelt dat AVG’s keuzes moeten maken om ervoor te zorgen dat het beroep op een kwalitatief goede manier wordt uitgeoefend, Daartoe is samenwerking met huisartsen en andere tweedelijns medisch specialisten noodzaak. In 2011 is het document Zorgaanbod van de AVG opgesteld en vastgesteld op de ALV. Hierin worden duidelijke keuzes gemaakt met betrekking tot de taken die een AVG uitoefent en voor welke medische zorg hij verantwoordelijk is. Verder wordt hierin toegelicht voor welke zorg de AVG meerwaarde heeft ten opzichte van de huisarts. Een derde speerpunt van dit meerjarenbeleidsplan is verantwoording. De NVAVG vindt het belangrijk om de kwaliteit van zorg die de AVG’s leveren te kunnen meten om zo transparantie van zorg te kunnen garanderen en om een evaluatie van de geneeskundige zorg te kunnen waarborgen. Om het AVG-vak zo goed mogelijk neer te zetten is besloten om het thema voor dit meerjarenbeleidsplan te laten zijn: Verdieping met een brede visie. Er is voor gekozen om niet langer op zeven kerngebieden te richten zoals dat in het Meerjarenbeleidsplan 2008-2012 het geval was, maar om te richten op vier kerngebieden. Deze kerngebieden zijn: -
Positionering in de gezondheidszorg
-
Profilering in de tweede lijn
-
Wetenschap
-
Verantwoording
Het uitgangspunt hierbij is dat de AVG kwalitatief goede, wetenschappelijk onderbouwde medische zorg levert aan de patiënt met een verstandelijke beperking. Hierbij streeft de NVAVG naar toegankelijkheid van goede medische zorg voor alle mensen met een verstandelijke beperking in Nederland ongeacht hun indicatie en/of woonverblijf. Naast alle keuzes die de NVAVG moet maken voor de toekomst van het vak, zal er altijd ruimte blijven voor vernieuwing. De NVAVG volgt de nieuwe ontwikkelingen op landelijk gebied zowel medisch als sociaal en politiek en zal hierin steeds nieuwe keuzes moeten maken. In dit stuk zullen we de vier kerngebieden beschrijven en uitwerken. Voor de leesbaarheid van het geheel is ervoor gekozen in de hij-vorm te schrijven. Waar ‘hij’ staat kan echter ook ‘zij’ gelezen worden.
4
Thema: Positionering in de gezondheidszorg Visie: De AVG is opgeleid om mensen met een verstandelijke beperking te onderzoeken, te behandelen en dit te evalueren. Deze zorg richt zich met name op de volgende punten bij mensen met een verstandelijke beperking: -
Probleemgedrag en psychiatrische problematiek
-
Bewaken van gedragsbeïnvloedende medicatie en de gevolgen daarvan
-
Epilepsie
-
Syndroomdiagnostiek
-
Etiologiegerelateerde problematiek, begeleiding en zo nodig behandeling door middel van een health watch screening
-
Onbegrepen klachten
-
Diagnostiek en behandeling op het gebied van de zintuigen
-
Problemen op het gebied van meervoudige beperkingen
-
Problemen op het gebied van bewegingsstoornissen
-
Maag-darm problematiek, reflux, slikproblematiek, obstipatie, sondevoeding
-
Problemen bij het ouder worden
-
Multifactorieel bepaalde klachten en multimorbiditeit
-
Bepaling wils(on)bekwaamheid
-
Onvrijwillige zorg
-
Leefstijlproblematiek Preventieve zorg
-
Polyfarmacie
-
Problematiek rondom kinderwens, ouderschap, anticonceptie
-
Palliatieve zorg
Deze medische deelgebieden worden ook beschreven in het beleidsdocument ‘Zorgaanbod van de AVG’ en het leerboek van de AVG dat op dit moment ontwikkeld wordt. Een aantal AVG’s levert nog steeds zowel huisartsgeneeskundige zorg als handicapgebonden zorg aan mensen met een verstandelijke beperking. Anderen hebben hierover reeds afspraken gemaakt met huisartsen, deze AVG’s leveren alleen handicapgebonden zorg. De AVG is opgeleid om specifieke zorg te leveren op de genoemde aandachtsgebieden en heeft bovendien onvoldoende patiëntcontacten om blijvend goede huisartsgeneeskundige zorg te leveren aan mensen met een verstandelijke beperking. De NVAVG stelt zich op het standpunt dat elke persoon met een verstandelijke beperking recht heeft op huisartsgeneeskundige zorg zoals die geleverd wordt door een huisarts en daarnaast op specifieke medische zorg geleverd door een medisch specialist, zoals de AVG.
5
Financiering Om dit doel te kunnen bereiken zal er zal de financiering van de zorg geleverd door de AVG ook deel moeten gaan uitmaken van het basisaanbod in de zorgverzekeringswet. Doelen: -
In 2017 is er een landelijke afspraak dat de huisartsgeneeskundige zorg voor mensen met een verstandelijke beperking wordt geleverd door de huisarts
-
In 2017 is er een landelijke dekking waarbij er voor huisartsen altijd een AVG als achterwacht beschikbaar is; de huisartsen weten welke AVG in hun adherentiegebied dienst doet
-
Het doen van achterwachtdiensten wordt een herregistratie-eis voor AVG’s
-
In 2017 is er een landelijke dekking van VG-poliklinieken
-
In 2017 zijn er goede afspraken over de financiering van huisartsenzorg als AVG-zorg
-
Het streven van de NVAVG is dat er in de verschillende adherentiegebieden afspraken worden gemaakt over opnamemogelijkheden door de AVG voor mensen met een verstandelijke beperking
6
Thema: Profilering in de tweede lijn Visie: Om de zorg voor deze specifieke problematiek goed te kunnen leveren is samenwerking met de verschillende medisch specialismen van essentieel belang. Het moet voor elke AVG duidelijk zijn welke problematiek de AVG zelf behandelt en wanneer beoordeling door de collega-medisch specialist gevraagd dient te worden. De medisch specialist dient op zijn beurt op de hoogte te zijn voor welke problematiek hij de AVG kan raadplegen. Samenwerking met de huisarts Samenwerking met de huisarts is van essentieel belang om een goede profilering naar de tweede lijn te kunnen waarborgen. Op elke specifieke locatie zal men moeten bekijken hoe deze samenwerking het beste kan worden vormgegeven, welke taken worden uitgevoerd door de AVG en welke taken door de huisarts. Ook kan het zijn dat sommige mensen met een verstandelijke beperking volledig voor hun medische zorg afhankelijk blijven van de AVG, anderen zullen volledig bij de huisarts horen en alleen op consultbasis bij de AVG komen. Hoewel de NVAVG adviezen geeft hoe deze samenwerking het beste kan worden vormgegeven, zijn dit richtlijnen die per lokale situatie kunnen verschillen in de uitvoering ervan. Samenwerking met de psychiater Het is gewenst dat een zorgaanbieder een relatie onderhoudt met een vaste consulent psychiatrie als adviserend arts bij ingewikkelde dubbele problematiek, namelijk zowel een verstandelijke beperking als psychiatrische problematiek. Samenwerking met de kinderarts 5
Zoals ook in het meerjarenbeleidsplan 2008-2012 beschreven is, is samenwerking met de kinderarts met name van belang op het gebied van transitie, wanneer de kinderen met een verstandelijke beperking 18 jaar worden. Er vindt steeds meer overdracht plaats tussen kinderarts en AVG. Bovendien is er inmiddels een transitiewerkgroep van kinderartsen, kinderneurologen, kinderrevalidatieartsen en AVG’s die hier specifiek de aandacht op richt. Toch is nog niet overal de transitie goed geregeld. Aandacht voor dit punt blijft dan ook van belang. In 2012 heeft de transitiewerkgroep een werkdocument opgesteld waarin een werkwijze voor goede transitie wordt beschreven. Een doel voor de komende jaren is landelijke implementatie van dit stuk.
5
Meerjarenbeleidsplan 2008-2012, zie www.nvavg.nl
7
Financiering Om ons doel profilering in de tweede lijn volledig te kunnen bereiken zullen er stappen moeten worden genomen om de financiering van de VG-polikliniek beter te laten verlopen. Er zullen keuzes moeten worden gemaakt of de zorg geleverd door de AVG voortaan zal worden gefinancierd vanuit de zorgverzekeringswet (ZVW) of de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Voor het werk op de polikliniek zal hierbij het streven zijn dat dit gefinancierd wordt vanuit de ZVW zodat er geen drempel meer bestaat om patiënten naar de polikliniek te verwijzen. Hierbij dient men ook goed te kijken naar de financiering van andere disciplines als bijvoorbeeld de gedragskundige omdat interdisciplinair werken één van de basisvoorwaarden vormt van ons vak als AVG. Doelen: Organisatorisch -
De AVG werkt samen met de plaatselijke huisarts. Hierbij wordt de Handreiking ‘Huisarts en AVG’ gebruikt.
-
In 2017 wordt de kwaliteit van de AVG-praktijkvoering getoetst door middel van visitatie; een eis voor herregistratie van de AVG wordt dat hij werkt in een geaccrediteerde praktijk
-
In 2017 is er een landelijke dekking van AVG-poliklinieken
-
In 2017 zijn er samenwerkingsafspraken met de volgende gelieerde disciplines: de kinderartsen, specialisten ouderengeneeskunde, psychiaters, neurologen, revalidatieartsen en paramedici.
-
In 2017 zijn er samenwerkingsafspraken met gelieerde beroepsverenigingen op het gebied van richtlijnontwikkeling en wet- en regelgeving.
-
In 2017 is de financiering van de consulten op de VG-polikliniek zodanig geregeld dat er niet langer een drempel bestaat om mensen met een verstandelijke beperking naar de polikliniek te verwijzen; deze financiering moet niet alleen voor de AVG goed geregeld zijn maar ook voor andere disciplines als gedragskundigen en fysiotherapeuten
Medisch inhoudelijk: -
In 2017 is de AVG betrokken bij de behandeling wanneer er bij een patiënt met een verstandelijke beperking sprake is van medische problematiek op één van de eerder genoemde aandachtsgebieden van de AVG.
-
Elke patiënt met een verstandelijke beperking en problematiek op één van de bovengenoemde gebieden heeft recht op behandeling door een AVG via de VG-poli
-
De deskundigheidsbevordering die wordt aangeboden door de NVAVG richt zich vanaf 2013 specifiek op eerder genoemde aandachtsgebieden om verdieping op deze onderwerpen te bewerkstelligen onder AVG’s
8
-
In 2017 is op de website van de NVAVG te vinden welke AVG’s expertise hebben op specifieke aandachtsgebieden van de AVG om zo kenniscirkels op te bouwen.
-
In 2017 heeft elke AVG-praktijk afspraken met lokale huisartsen hoe de samenwerking het beste kan worden vormgegeven
9
Thema: Wetenschap Visie Voor het tot stand komen en onderhouden van een evidence-based gezondheidszorg voor mensen met een verstandelijke beperking is wetenschappelijk onderzoek van essentieel belang. De medische wetenschap streeft naar Evidence Based Medicine, en ook binnen de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking is dit de basis waarop we de geneeskunde willen toepassen. Er is in de afgelopen jaren veel bereikt op het gebied van wetenschappelijk onderzoek wat aanmerkelijke verbeteringen voor de kwaliteit van de geleverde zorg aan mensen met een verstandelijke beperking heeft opgeleverd. De leerstoel in Rotterdam heeft veel onderzoek gedaan, onder andere op het gebied van ouderenzorg. Daarnaast is er een tweede leerstoel ingesteld in Nijmegen. De NVAVG stelt zich op het standpunt dat de AVG, als academisch gevormde professional, een verantwoordelijkheid draagt en een taak heeft in het (mee)doen van (aan) wetenschappelijk onderzoek. De AVG dient dan ook in werktijd ruimte te krijgen om een bijdrage te leveren aan wetenschappelijk of beleidsmatig onderzoek. Dat kan variëren van zelf (praktijk)onderzoek doen, gegevens (helpen) aandragen voor multi-center onderzoek of een collega vrijmaken om een onderzoeksbijdrage te leveren. Hiervoor is het noodzakelijk dat de werkgever binnen de formatie van AVG’s tijd beschikbaar stelt voor het doen van onderzoek, zoals dat overigens voor alle klinisch medisch specialisten geregeld is. Uiteraard moet hier een publicatieverplichting tegenover staan. Dit standpunt werd reeds ingenomen in het meerjarenbeleidsplan van 2008 – 2012 maar is helaas nog niet geheel gerealiseerd. De NVAVG vindt dit punt zo belangrijk dat we dit opnieuw opnemen in dit meerjarenbeleidsplan.. Doelen: -
In 2017 is structureel 10% van de formatietijd binnen een instelling van de AVG beschikbaar voor het doen van wetenschappelijk onderzoek
-
Het Tijdschrift voor Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten verschijnt minimaal 3 keer per jaar en beschrijft de actuele relevante wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van de geneeskunde voor mensen met een verstandelijke beperking
-
De NVAVG ontwikkelt en implementeert ten minste één richtlijn per jaar, voor zover mogelijk evidence-based. Deze richtlijnen hebben als doel de kennis van AVG’s te verdiepen. Om dit doel te bereiken stimuleren we iedere AVG om één of meerdere malen aan de ontwikkeling, implementatie en evaluatie van richtlijnen bij te dragen.
-
Stimuleren dat gepromoveerde AVG’s postdoc-aanstellingen krijgen bij de universiteiten
-
Bevorderen van AGIKO-trajecten; een combinatie van specialistische opleiding met promotieonderzoek
-
Meer aandacht in de opleiding voor zorgevaluatie en innovatie
10
Thema: Verantwoording Als NVAVG willen we verantwoorde, goede zorg leveren aan mensen met een verstandelijke beperking. We willen dat deze kwaliteit ook gemeten kan worden. Wanneer er kwaliteitsindicatoren worden gemeten is het van belang dat we hier ook een vervolg aan geven. Op deze manier leggen we als NVAVG verantwoording af van de zorg die wij als AVG’s leveren. In de komende jaren willen we gaan kijken hoe we deze verantwoording vorm kunnen geven en op welke wijze de kwaliteit van de geboden zorg kan worden gemeten. In de maatschappij neemt de vraag naar transparante zorgverlening en inzicht in de kwaliteit van zorg steeds meer toe. Organisaties binnen de zorg beantwoorden deze vraag door afspraken te maken op het gebied van transparantie. Dit wordt bijvoorbeeld duidelijk in de Governance code zorg 2011 opgesteld door de verenigde zorgorganisaties, in de eisen die zorgverzekeraars stellen en in de uitkomstmaten van het kwaliteitskader gehandicaptenzorg. Om kwaliteit te kunnen meten zullen er uitkomstmaten ontwikkeld moeten worden. Het doel hiervan moet zijn inzicht geven in de geboden kwaliteit, zowel aan patiënten, aan zorgorganisaties als aan zorgverzekeraars. De onderlinge visitatie die de NVAVG wil gaan opzetten kan een instrument worden om kwaliteit van zorg te meten zoals die geleverd wordt door AVG’s. Doelen: -
In 2017 beschikt de NVAVG over goede meetinstrumenten waarmee de kwaliteit van zorg kan worden gemeten door de NVAVG
-
In 2017 is er een werkwijze om de resultaten van de meetinstrumenten om te zetten in daadwerkelijke verbeteringen voor de praktijk
-
In 2017 is praktijkvisitatie gerealiseerd binnen de NVAVG
11
Op weg naar resultaten In het voorgaande geeft de NVAVG een groot aantal doelen aan die in 2017 bereikt moeten zijn. Om deze doelen te bereiken zullen er per jaar speerpunten worden geformuleerd die in dat jaar behaald dienen te zijn. Deze doelen dienen deels projectmatig te worden aangepakt. Dat wil zeggen dat de doelstellingen worden verdeeld over de verschillende werkgroepen, stuurgroepen en commissies. Zij dienen een plan van aanpak te schrijven hoe zij dit doel denken te behalen. Elk bestuurslid heeft enkele groepen en commissies die tot zijn aandachtsgebied behoren en stuurt deze aan. In het plan van aanpak geven de werkgroepen,stuurgroepen en commissies aan op welke wijze zij de 6
door hen te behalen doelstelling gaan realiseren. Daarvoor is de doelstelling in SMART-termen
gedefinieerd, er is een (globale) planning en een begroting opgenomen . In het plan van aanpak staat ook hoe de men zich organiseert (welke overlegmomenten zijn er, met wie wordt overlegd). Het overkoepelende doel profilering in de tweede lijn is een doel dat door alle groepen (en AVG’s) gezamenlijk gedragen en doorgevoerd moet worden. Dit zal worden aangestuurd door het bestuur. Voor het behalen van een groot aantal doelen is de NVAVG afhankelijk van geldstromen van derden. Daarnaast stelt de NVAVG zelf geld beschikbaar voor het behalen van de in dit Meerjarenbeleidsplan genoemde doelstellingen. De groepen kunnen op basis van hun plan van aanpak geld aanvragen. Deze aanvragen moeten voor 1 maart 2013 ingediend zijn bij het bestuur. In bijlage 2 vindt u een voorstel hoe de verschillende thema’s over de verschillende werkgroepen, stuurgroepen en commissies kunnen worden verdeeld.
6
SMART: specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch, tijdsgebonden
12
Bijlage 1 Afkortingenlijst aios
Arts in Opleiding tot Specialist
AVG
Arts Verstandelijk Gehandicapten
BOPZ
wet Bijzondere Opneming Psychiatrische Ziekenhuizen
LHV
Landelijke Huisartsen Vereniging
NVAVG
Nederlandse Vereniging voor Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten
SRO
Stuurgroep Richtlijn Ontwikkeling
TAVG
Tijdschrift voor Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten
VGN
Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland
VWS
ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
13
Bijlage 2 Voorstel verdeling doelen over verschillende commissies: Thema Positionering: -
Vervolg op werkgroep poliklinieken om landelijke 24-uurs dekking te regelen met telefonische achterwacht; nieuwe werkgroep met nieuwe taakopdracht
-
Bestuur ten aanzien van lobby HAP en ten aanzien van invoering nieuwe herregistratie-eisen
-
Commissie bekostigingssystematiek ten aanzien van goede afspraken omtrent financiering
-
PR-commissie om het nieuwe beleid kenbaar te maken bij aanpalende vakgebieden e
Thema Profilering in de 2 lijn: -
Transitiewerkgroep
-
Bestuur tav samenwerking met medisch specialisten
-
Commissie bekostigingssystematiek ten aanzien van goede afspraken omtrent financiering
-
DKBcie ten aanzien van verdieping van kennis van AVG’s
-
PR-commissie, zie positionering
-
Wetenschapscommissie
-
Nieuw op te richten werkgroep die AVG’s onder de aandacht gaat brengen op universiteiten, in samenwerking met de beide hoogleraren en de opleiding
-
Beleidsmedewerker die actuele ontwikkelingen bijhoudt en het bestuur hierover adviseert
Thema Wetenschappelijk onderzoek: -
Stuurgroep Richtlijn Ontwikkeling tav richtlijnontwikkeling
-
TAVG ten aanzien van TAVG uitbrengen
-
Deskundigheidsbevorderings commissie
-
Alle AVG’s toegang tot wetenschappelijke artikelen
-
Bestuur in gesprek met VGN ten aanzien van 10% werktijd tbv wetenschappelijk onderzoek
Thema Verantwoording van kwaliteit van zorg:
-
Nieuw op te richten bestuurscommissie kwaliteit die toezicht houdt op de uitvoering van de doelstellingen; zowel intern door middel van praktijkvisitatie, samenwerking met Stuurgroep Richtlijn Ontwikkeling als extern, het volgen van landelijke ontwikkelingen, innovaties; Deze bestuurscommissie heeft tevens als taak om de leden erbij te blijven betrekken door standaard informatie te verstrekken tijdens de ALV omtrent de nieuwste stand van zaken
-
Werkgroep praktijkvisitatie
14
