Vakjargon uit Arbowet en arbocatalogus FNV Woordenlijst Woordenboekje: jargon rond Arbowet en arbocatalogus arbeidshygiënische strategie
Een wettelijk verplichte aanpak van arbeidsrisico’s die als uitgangspunt heeft dat in de eerste plaats de bron van het probleem (arbeidsrisico) moet worden aangepakt of weggenomen. Pas als dat niet kan, komen andere oplossingen aan de orde. Sluitstuk- als alle andere oplossingen onmogelijk blijken – is het verstrekken van persoonlijke beschermingsmiddelen aan werknemers (oordoppen, helm, veiligheidsschoenen, adembescherming enz.).
arbeidsinspectie
Een overheidsdienst, vallend onder het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, die onder meer tot doel heeft het handhaven van de Arbeidsomstandighedenwetgeving.
arbeidsrisico
Een risico dat je loopt tijdens de arbeid, ofwel: op het werk. Arbeidsrisico’s zijn er vele. Een ongeval op het werk is een arbeidsrisico. Te veel herrie of trillingen ook. Net als een te hoge werkdruk of agressie van collega’s en/of klanten.
arbo
Arbo is niet meer en niet minder dan: de afkorting van het woord arbeidsomstandigheden. En arbeidsomstandigheden, dat zijn de omstandigheden waaronder je je werk verricht: werk je veilig, en werk je gezond? Arbeidsomstandigheden is dan ook niets anders dan de verzamelnaam voor veiligheid en gezond werk. Dit wordt in jargon ook wel 'VGW' genoemd, waarbij de W staat voor ‘welzijn op het werk’, want ook dat is van belang. De toevoeging 'M' die ook nogal eens gebruikt wordt ('VGWM') staat voor 'Milieu'.
arbobeleid
Arbobeleid is het beleid op het gebied van arbeidsomstandigheden. In feite: het geheel aan maatregelen, procedures enz. waarmee een werkgever invulling geeft aan zijn verplichting om het werk zo veilig en gezond mogelijk te organiseren
arbobeleidsregels
De arbobeleidsregels bevatten geen bindende wettelijke voorschriften, maar geven wel suggesties hoe de werkgever de minimale bescherming die de wet verlangt, kan bereiken. Een werkgever kan anders handelen, maar moet dan wel aantonen dat hij eenzelfde beschermingsniveau bereikt als met de arbobeleidsregel wordt bedoel. Er is één regel die duidelijk afwijkt. Dat is de regel over boeteoplegging. De berekening van de boete en wanneer de boete verhoogd of verlaagd wordt, ligt voor iedereen vast. Ook goedgekeurde arbocatalogi worden vermeld in een arbobeleidsregels. Het merendeel van de arbobeleidsregels komt tussen 1 januari 2011 en 1 januari 2012 te vervallen.
arbobesluit
Een deel van de arbowetgeving, waarin voor veel voorkomende arbeidsrisico’s de wettelijke voorschriften van de arbowet verder worden ingevuld. Het Arbobesluit geldt voor de overheid, het bedrijfsleven en alle werknemers. In het Arbobesluit staan onder meer regels over arbozorg, organisatie van het werk, inrichting van arbeidsplaatsen, gevaarlijke stoffen, persoonlijke beschermingsmiddelen enz. Er zijn aparte regels voor onderwijs, overheid, vervoer,
justitiële rijksinrichtingen, defensie, jeugdigen, zwangeren en thuiswerkers. arbocatalogus
Een ‘oplossingenboek’ voor gevaren, waaraan werknemers in een bepaalde sector of branche blootstaan. Een arbocatalogus helpt werknemer en werkgevers bij het maken van keuzes om de blootstelling van werknemers aan gevaren voor veiligheid en gezondheid op het werk weg te nemen of te beperken. Een goede arbocatalogus behandelt minimaal de voornaamste risico’s van een gehele sector (1), geeft zo mogelijk meerdere praktische oplossingen voor een probleem (2), is ‘op maat gesneden voor een sector’ (3) en voor ieder begrijpelijk en toegankelijk (4).
arboconvenant
Arboconvenanten bestonden tussen 1998 en plusminus 2007. Het waren afspraken van complete bedrijfssectoren over betere arbeidsomstandigheden tussen overheid, werkgevers en werknemers. Arboconvenanten gingen over RSI, werkdruk, gevaarlijke stoffen, lichamelijke belasting, lawaai en nog een reeks andere onderwerpen. De arbocatalogus is een beetje de opvolger van het arboconvenant.
arbodienst
Een adviesbureau dat werkgevers helpt bij het opstellen en uitvoeren van een goed arbeidsomstandigheden- en verzuimbeleid. De wettelijke arboverplichtingen vereisen een specifieke deskundigheid waarover de werkgever meestal niet beschikt. De arbodienst adviseert daarom en neemt soms taken van de werkgever over op het gebied van: • veilig en gezond werk • verzuimbegeleiding • reïntegratiebegeleiding • risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) • medische keuringen Een arbodienst hoort gecertificeerd te zijn.
arboregeling
In de arboregeling (voluit: arbeidsomstandighedenregeling) staat de uitwerking van sommige onderdelen uit het arbeidsomstandighedenbesluit. Dit zijn dan specifieke bepalingen zoals de taken van de arbodienst of de keuring van hijskranen. Ook zijn hier nadere gezondheidsbepalingen te vinden over bijvoorbeeld apparatuur, meubilair en programmatuur (software).
Arbowet
Voluit: Arbeidsomstandighedenwet. Dat is de wet die rechten en plichten van werkgevers, werknemers en anderen regelt ter bevordering van veilig en gezond werk. De Arbowet zelf regelt niet alles: arbobesluit en arboregeling zijn vaak veel specifieker, en maken ook deel uit van de arbowetgeving
arbozorg
Arbozorg is de zorg van werkgevers voor de arbeidsomstandigheden in hun organisatie. Volgens de Arbowet en het Burgerlijk Wetboek heeft de werkgever een ‘verplichting tot arbozorg’. Soms krijgt arbozorg de vorm van een stelsel van procedures, maatregelen, handboeken. Dan hebben we het over een arbozorgsysteem. Hoe zo’n arbozorgsysteem eruit kan zien wordt onder meer aangegeven in normen als OHSAS18001.
bhv
Afkorting voor bedrijfshulpverlening. Bedrijfshulpverlening is de hulp die wordt verleend bij ongewenste gebeurtenissen in een organisatie, die de veiligheid en/of gezondheid van de werknemers en andere aanwezigen bedreigen. Bhv houdt zich vooral bezig met letsel (ongevallen), mensen die onwel worden op het werk en brandpreventie/ brandbestrijding. Bhv wordt verleend door bhv’ers, ofwel bedrijfshulpverleners.
doelvoorschrift
Een wettelijke bepaling die het te bereiken doel aangeeft. In het geval van de Arbowet omschrijven doelvoorschriften het te bereiken beschermingsniveau van werknemers tijdens de arbeid. Er bestaan globale en concrete doelvoorschriften. Globaal doelvoorschrift: een doelvoorschrift dat voor ruime interpretatie vatbaar is, omdat het niet is gekoppeld aan een gezondheidskundige of veiligheidskundige grenswaarde. Voorbeeld: ‘U moet het werk zo organiseren dat de fysieke belasting geen gevaar voor veiligheid of gezondheid van werknemers oplevert’. Concreet doelvoorschrift: een doelvoorschrift dat is gekoppeld aan een veiligheids- of gezondheidskundige grenswaarde die de grens markeert tussen wat wél en wat niet gezond of veilig is. Voorbeeld: ‘Het is verplicht om het lawaai waaraan werknemers blootstaan, terug te brengen tot onder de 80 decibel. Want meer dan 80 decibel leidt tot gehoorschade’.
grenswaarde
Een grenswaarde markeert de grens tussen gezond en ongezond, tussen veilig en onveilig. De grenswaarde is een concretisering (kwantitatief) van het wettelijk beschermingsniveau voor de gezondheid of veiligheid van werknemers voor een specifiek risico. Een grenswaarde is meetbaar. Een grenswaarde geeft precies aan wanneer de blootstelling aan een risico te groot wordt. Soms wordt een risico bepaald door één doorslaggevend aspect. Dan slaat de grenswaarde alleen op dit aspect. Bv de blootstelling aan een gevaarlijke stof mag niet meer dan x milligram per kubieke meter lucht zijn. Bv de blootstelling aan lawaai gemeten over een hele werkdag mag niet meer dan 80 decibel zijn. Vaker heeft een arbeidsrisico meerdere bepalende bestanddelen, die niet eenvoudig in grammen of kilo’s zijn uit te drukken. De belangrijke bepalende factoren van een arbeidsrisico kunnen tóch in één getal (grenswaarde) worden verwerkt, en wel in de vorm van een index. Bekend voorbeeld is de NIOSH-tilindex, die niet alleen recht doet aan het te tillen gewicht (kilo’s), maar ook aan andere bepalende factoren van een tilsituatie (bv moet je draaien, til je ver voor je uit enz.). Ander voorbeeld is de Hitte-index van FNV Bondgenoten.
middelvoorschrift
Een wettelijke bepaling die aangeeft met welke middelen het in een doelvoorschrift vastgelegde doel bereikt dient te worden. In het geval van de arbowet omschrijven middelvoorschriften de manier waarop het door middel van een doelvoorschrift aangegeven beschermingsniveau van veiligheid en gezondheid moet worden bereikt.
‘nationale kop’
Wettelijke arbobepalingen die niet rechtstreeks voortvloeien uit Europese regelgeving of door Nederland geratificeerde ILO-verdragen. Voorbeeld: ‘… in een bedrijf of inrichting waar ten hoogste 250 werknemers werkzaam plegen te zijn, ten minste één bedrijfshulpverlener per 50 of minder aanwezige werknemers aanwezig’. (arbobesluit art. 2.19.2 over het aantal bedrijfshulpverleners in een bedrijf)
pago
Afkorting voor periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek De werknemer die wordt blootgesteld aan risico’s voor zijn of haar gezondheid, moet in de gelegenheid worden gesteld om een vrijwillig periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (pago) te ondergaan. Meestal bestaat dit uit een combinatie van vragenlijst en een aantal medische tests of metingen..
pbm
Persoonlijke Beschermingsmiddelen zoals oordoppen, veiligheidsschoenen, adembescherming. Pbm’s worden verstrekt als andere meer structurele oplossingen voor een arbeidsrisico niet mogelijk blijken. Het streven naar een meer structurele oplossing blijft dan verplicht. Pbm’s moeten aan allerlei eisen voldoen en moeten door de werkgever gratis worden verstrekt.
Plan van Aanpak
Onderdeel van de Risico-Inventarisatie en Evaluatie waarin de werkgever – in overleg met de werknemersmedezeggenschap – aangeeft welke maatregelen hij gaat treffen om arbeidsrisico’s te verminderen.
pmo
Afkorting voor periodiek medisch onderzoek. Is feitelijk een nieuwe tem voor het pago, waarin naast strikt arbeidsgebonden gezondheidsrisico’s ook meer algemeen wordt gekeken naar gezondheid en leefstijl.
preventiemedewerker
Een preventiemedewerker is een werknemer die de werkgever ondersteunt bij zijn taak om te zorgen voor veilige en gezonde werkomstandigheden in een bedrijf. Soms wordt de preventiemedewerker ook wel 'arbo coördinator' genoemd. De preventiemedewerker is niet eindverantwoordelijk voor veiligheid en gezondheid op het werk. Dat is en blijft de werkgever.
procesnorm
Een wettelijke bepaling voor een arbeidsrisico die vooral stappen aangeeft (het proces) die men moet zetten om het risico te beheersen.
Risico-Inventarisatie en Evaluatie
Wettelijke verplichting, die aangeeft dat arbobeleid van een werkgever gebaseerd moet zijn op een (schriftelijke) inventarisatie van de risico’s waaraan werknemers blootstaan, een weging van die risico’s (de ‘evaluatie’, ofwel: hoe ernstig is het) en tot slot de omzetting van dit alles in een Plan van Aanpak: wat gaan we eraan doen en wanneer.
RI&E
Afkorting voor Risico-Inventarisatie en Evaluatie
sectorbrochure/ branchebrochure
Een brochure waar de Arbeidsinspectie aangeeft welke inspectieprioriteiten zij in een sector hanteert bij het handhaven van de arbowetgeving, en op welke wijze inspecties plaats vinden. Voorbeeld: branchebrochure industriële reiniging
spelregels
In de arbowet: de bepalingen die de verantwoordelijkheden, rechten en plichten aangeven van allen die betrokken zijn bij veiligheid en gezondheid: werkgever, werknemer, preventiemedewerker, arbodienst, bedrijfshulpverlener, arbeidsinspectie. Voorbeeld: ‘De werkgever zorgt ervoor dat de werknemers doeltreffend worden ingelicht over de te verrichten werkzaamheden en de daaraan verbonden risico’s, alsmede over de maatregelen die erop gericht zijn deze risico’s te voorkomen of te beperken’. (Arbowet art.8.1)
systeembepaling
Bepalingen in de Arbowet die zijn gericht op het tot stand brengen van goed management van arbeidsomstandigheden. Voorbeeld: de verplichting tot het maken van een RisicoInventarisatie en Evaluatie (Arbowet artikel 5)
