Vakbekwaamheid bij het besturen van voertuigen van groep C en D

Vakbekwaamheid bij het besturen van voertuigen van groep C en D

Inhoud 1. Vakbekwaamheid 1. Wettelijke basis 2. Concreet

p. 3 p. 3 p. 3

2. Doelgroep

p. 4

3. Vrijstellingen

p. 5

4. Theoretisch examen betreffende de vakbekwaamheid

p. 6 p. 6 p. 6 p. 7 p. 8 p. 9 p. 13 p. 13

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Vrijstelling Voorwaarden Waar? Soorten Inhoud Mislukt theoretisch examen basiskwalificatie Geslaagd theoretisch examen basiskwalificatie

5. Scholing 1. Bestaande scholingsvormen 2. Voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid

6. Praktisch examen betreffende de vakbekwaamheid 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Vrijstelling Voorwaarden Waar? Soorten Inhoud Mislukt praktisch examen basiskwalificatie Geslaagd praktisch examen basiskwalificatie

7. Rijbewijs met vakbekwaamheid 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Algemeen Aanvraag om een rijbewijs Opmaak van het rijbewijs Inlichtingenfiche Transactiecode/transactiemotief Bewijs van vakbekwaamheid

p. 15 p. 15 p. 15 p. 21 p. 21 p. 21 p. 22 p. 22 p. 23 p. 25 p. 26 p. 28 p. 28 p. 30 p. 33 p. 34 p. 35 p. 35

8. Nascholing

p. 37

9. Geraadpleegde werken en websites

p. 39

2

1. Vakbekwaamheid 1. Wettelijke basis KB van 4 mei 2007 betreffende het rijbewijs, de vakbekwaamheid en de nascholing van bestuurders van voertuigen van de categorieën C, C+E, D, D+E en de subcategorieën C1, C1+E, D1 en D1+E. De vakbekwaamheidsvoorschriften vloeien voort uit de Europese richtlijn nr. 2003/59/EG en werden door het KB van 4 mei 2007 omgezet in Belgisch recht. Het opzet van de vakbekwaamheidsvoorschriften is de kwaliteit en veiligheid van het transport verhogen, de eisen aan chauffeurs in Europa harmoniseren en de milieuvervuiling verminderen. Deze voorschriften zijn in ons land van toepassing voor de beroepsbestuurders van voertuigen van groep D sinds 10 september 2008 en van groep C sinds 10 september 2009.

2. Concreet Vakbekwaamheid is een meerwaarde bij het behalen van een categorie van groep C of D. Waar men, bijvoorbeeld, bij het behalen van de categorie moet weten hoe men de lading het best verdeeld over de laadruimte verwacht men bij vakbekwaamheid dat men dit zelf kan toepassen. Waar vakbekwaamheid inhoudelijk voor staat blijkt uit de lijst van de referentiewerken die aan de basis lagen voor de opmaak van de examenvragen en de vademecums betreffende het examen vakbekwaamheid (zie www.mobilit.fgov.be). In deze lijst vindt men ondermeer de volgende VDAB-cursussen terug: • Straatcode • Defensief rijden • Routeplanning • Rij-en rusttijden 260308 • Dokumenten • Vrachtbrief • Ladingbeveiliging – lastverdeling • Maatregelen bij ongeval • Techniek • Economisch rijden • Maatregelen criminaliteit en illegalen • Veiligheid en gezondheid • Klantvriendelijkheid • Sector van het voervoer • Beroepsrekenen Concreet vindt men in “Wees Wegwijs – Rijbewijs C + D - Praktisch handboek over het verkeersreglement” de volgende leerstof voor vakbekwaamheid: • Defensief rijgedrag en algemeen verkeersinzicht • Reactietijd en gedragsveranderingen ten gevolge van alcohol, drugs en geneesmiddelen 3

• • • • • • • • •

Reglementering met betrekking tot administratieve verplichtingen Gedragsregels bij ongevallen Veiligheidseisen en reglementering met betrekking tot het laden van het voertuig en de vervoerde personen Kennis in verband met de belangrijkste onderdelen en veiligheidsinrichtingen die voor de rijveiligheid van belang zijn Regels voor een milieuvriendelijk gebruik van het voertuig Voorschriften betreffende rij- en rusttijden en het gebruik van de tachograaf Beginselen van de werking van de remsystemen, de vertrager en de snelheidsregelaar Technische kennis van voertuigen Verantwoordelijkheid van de bestuurder in verband met de goederen, de vervoerde personen en de vervoersdocumenten

De essentiële peilers van vakbekwaamheid zijn “veiligheid” en “milieuvriendelijkheid”. De vakbekwaamheidsvoorschriften omvatten de verwerving van de vakbekwaamheid en de verlenging van de vakbekwaamheid. Vakbekwaamheid wordt verworven na een geslaagd theoretisch en praktisch examen basiskwalificatie of na vrijstelling (houder van een rijbewijs geldig voor een categorie van groep C afgeleverd vóór 10 september 2009 en/of van een categorie van groep D afgeleverd vóór 10 september 2008). Vakbekwaamheid kan worden verlengd na het volgen van een vijfjaarlijkse nascholing van 35 uren.

2. Doelgroep Alle bestuurders van een voertuig waarvoor een rijbewijs van groep C of D vereist is en die in beroepsverband rijden, dienen te voldoen aan de vakbekwaamheidvereisten. Meer bepaald gaat het om alle bestuurders die professioneel vervoer verrichten binnen de Europese Unie met een voertuig van groep C of D en die: • onderdaan zijn van een Lidstaat van de Europese Unie en hun gewone verblijfplaats in België hebben, OF • geen onderdaan zijn van een Lidstaat van de Europese Unie en die in dienst zijn van of werken voor een onderneming die in België is gevestigd, of die beschikken over een Belgische werkvergunning. Concrete voorbeelden van beroepschauffeurs zijn: - de bestuurder van een vrachtwagen van een grootwarenhuisketen die zijn werkdag start bij het depot en vervolgens de lading van zijn vrachtwagen lost bij de verschillende filialen van de winkelketen. Nadien haalt hij een nieuwe lading op om nog andere filialen te kunnen bevoorraden. Hij stopt hiermee pas op het einde van zijn werkdag. - de bestuurder van een vrachtwagen die grondstoffen van de haven naar de fabrieken brengt - de bestuurder van een bus van De Lijn - de bestuurder die dagtrippen en busreizen in het buitenland doet met de bus van een reisbureau

4

3. Vrijstellingen Vakbekwaamheid wordt niet opgelegd aan: •

bestuurders van voertuigen voor traag vervoer (max. 45 km/u)

•

bestuurders van voertuigen van het leger, de burgerbescherming, de brandweer en diensten verantwoordelijk voor de handhaving van de openbare orde

•

bestuurders van voertuigen die worden getest op de weg (technische verbeteringen, reparatie, onderhoud en nieuwe of omgebouwde voertuigen die nog niet in het verkeer zijn gebracht)

•

bestuurders van voertuigen bij reddingsoperaties en noodtoestanden

•

bestuurders van voertuigen voor niet-commercieel personen- en/of goederenvervoer voor privé-doeleinden Bijvoorbeeld: o een bus die gehuurd wordt voor een huwelijk o een eigen vrachtwagen om paarden naar de jumping te brengen

•

bestuurders van voertuigen of combinaties van voertuigen met een MTM ≤ 7500 kg die worden gebruikt voor het vervoeren van materiaal, apparatuur of machines die de bestuurder nodig heeft voor zijn werk. Voorwaarde = dat dit vervoer niet de voornaamste activiteit van de bestuurder is. Bijvoorbeeld: o een schrijnwerker die een kleine vrachtwagen heeft om gereedschap te vervoeren en om ramen en deuren af te halen bij een fabriek en ze vervolgens te vervoeren naar zijn klant. Zijn hoofdactiviteit is het plaatsen van ramen en deuren. o een vrachtwagen in de bouwsector die bouwmaterialen vervoerd behoord niet tot deze groep omdat zijn MTM 7500 kg is o een garagehouder die met een vrachtwagen naar de autokeuring rijdt geniet deze vrijstelling niet omdat de MTM van de te keuren vrachtwagen 7500 kg kan zijn o een marktkramer die dierenbenodigdheden verkoopt en met een marktwagen (MTM ≤ 7500 kg) op de markt staat. Verkoop op de markt is zijn hoofdactiviteit, niet het vervoer naar de markt. Wanneer die marktkramer uitbreidt en een grotere 7500 kg moet hij wel voldoen aan de marktwagen koopt met een MTM vakbekwaamheidsvoorschriften.

•

houders van een nog geldig voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid C of D voor een periode van maximum 1 jaar en enkel op Belgisch grondgebied

•

bestuurders van voertuigen van groep C of D tijdens het praktisch examen, het onderricht in een erkende rijschool of onder dekking van een voorlopig rijbewijs model 3

•

bestuurders tijdens hun opleiding bij De Lijn, TEC, MIVB, IBBFP, FOREM, VDAB, een beroepsschool van het secundair onderwijs (busbestuurder of vrachtwagenbestuurder) of de federale/lokale politie.

5

4. Theoretisch examen betreffende vakbekwaamheid 4.1. Vrijstelling Zijn vrijgesteld van het theoretisch examen basiskwalificatie: • de houder van een rijbewijs geldig voor één of meerdere categorieën van groep C afgegeven vóór 10 september 2009 • de houder van een rijbewijs geldig voor één of meerdere categorieën van groep D afgegeven vóór 10 september 2008 • de kandidaat voor één van de categorieën van groep C of D die niet de intentie heeft om beroepsbestuurder te worden van voertuigen van een categorie van groep C of D • de houders van een Europees (EER) rijbewijs met vermelding van de code 95 bij één of meerdere categorieën van groep C of D, of voor zover dit rijbewijs geldig is voor één of meerdere categorieën van groep C of D • de houders van een erkend buitenlands rijbewijs geldig voor één of meerdere categorieën van groep C of D

4.2. Voorwaarden Aan het theoretisch examen basiskwalificatie kunnen de volgende personen deelnemen: • de onderdanen van de Europese Unie; • de onderdanen van een derde land die in dienst zijn van of werken voor een onderneming die gevestigd is in één van de lidstaten van de Europese Unie. De kandidaat moet een rijbewijs voorleggen dat geldig is voor categorie B Het rijbewijs mag vervangen worden door een attest afgegeven door de griffier van de rechtbank waar het rijbewijs bewaard wordt ten gevolge van verval van het recht tot sturen voor één of meerdere lagere categorieën. De kandidaat mag niet vervallen zijn van het recht tot het besturen van voertuigen van een (sub)categorie van groep C of D en moet geschikt verklaard zijn voor de eventuele herstelonderzoeken en/of herstelexamens die hem werden opgelegd. De kandidaat dient een geldig rijgeschiktheidsattest van groep 2 voor te leggen. Om aan het theoretisch examen basiskwalificatie te kunnen deelnemen als onderdaan van de Europese Unie, moet men een document voorleggen zoals vermeld in artikel 3, §1 van het KB van 23.03.1998 betreffende het rijbewijs.

6

Een onderdaan van de Europese Unie die in België verblijft legt één van de volgende documenten voor, afhankelijk van zijn situatie. Hij kan: • ingeschreven of vermeld zijn in het bevolkings-, vreemdelingen- of wachtregister van een Belgische gemeente en eveneens houder zijn van een geldig identiteitsbewijs: o een identiteitskaart van Belg o een identiteitskaart voor vreemdeling o een bewijs van inschrijving in het vreemdelingenregister (BIVR) o een verblijfskaart van onderdaan van een lidstaat van de E.E.G.(indien nog geldig) o een elektronische kaart A, B, C, F, E of E+ o een bijlage 7bis, bijlage 8, bijlage 8bis, bijlage 9 of een bijlage 9bis + paspoort of identiteitskaart van het land van herkomst o een attest van immatriculatie o een consulaire identiteitskaart o een bijzondere identiteitskaart • ingeschreven zijn in een Belgische onderwijsinstelling gedurende een periode van ten minste zes maanden: o voor Belgische studenten die in het buitenland verblijven en in het bezit zijn van een identiteitskaart van Belg in het buitenland en die kunnen bewijzen met een attest van de school dat ze minstens 6 maanden ingeschreven zijn in een Belgische onderwijsinstelling o voor studenten uit een buurland (Frankrijk, Nederland, Luxemburg, Duitsland) die in het bezit zijn van een bijlage 33 en bewijzen met een attest van de school dat ze minstens 6 maanden ingeschreven zijn in een Belgische onderwijsinstelling • ingeschreven zijn bij de Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken en houder zijn van een in België afgegeven diplomatieke identiteitskaart. Deze personen moeten zich wenden tot de Federale Overheidsdienst van Buitenlandse Zaken voor de aanvraag van een rijbewijs. De kandidaat die als onderdaan van een derde land in dienst is van of werkt voor een onderneming die gevestigd is in België legt een document voor waarin dit bevestigd wordt. Tevens moet een kandidaat voldoen aan de minimumleeftijd voor de gevraagde categorie: • 17 jaar voor een opleiding “vrachtwagenbestuurder” of ‘bestuurder autobussen of autocars’ in het secundair beroepsonderwijs • 17 jaar en 9 maanden voor de (sub)categorieën C1, C, D en D1 Wanneer van een kandidaat enkel het geboortejaar gekend is en niet de volledige geboortedatum wordt de laatste dag van het jaar in aanmerking genomen.

4.3. Waar? Het theoretisch examen basiskwalificatie wordt voorlopig enkel afgelegd in een erkend examencentrum (zoals bepaald in het KB van 23.03.1998 betreffende het rijbewijs) naar keuze. In de nabije toekomst zal de organisatie van de examens betreffende het rijbewijs en betreffende de vakbekwaamheid voor de (sub)categorieën van groep C en D worden vrijgemaakt (zoals bepaald in het KB van 04.05.2007 betreffende het rijbewijs, de vakbekwaamheid en de nascholing van bestuurders van voertuigen van de categorieën C, C+E, D, D+E en de subcategorieën C1, C1+E, D1 en D1+E). 7

4.4. Soorten We onderscheiden: • een theoretisch examen basiskwalificatie (voor de houder van een rijbewijs geldig voor één of meerdere categorieën van groep C of D die nog geen vakbekwaamheid heeft) • een gecombineerd theoretisch examen (= combinatie theoretisch examen rijbewijs en vakbekwaamheid) • een aanvullend theoretisch examen basiskwalificatie (voor de houder van een bewijs van vakbekwaamheid D die een bewijs van vakbekwaamheid C wil of omgekeerd) Deelnemen aan het theoretisch examen basiskwalificatie mag slechts één maal per dag op afspraak. Elk theoretisch examen voor een categorie van groep C of D wordt individueel afgenomen zowel voor het behalen van de categorie op het rijbewijs als voor het behalen van de vakbekwaamheid voor de betreffende groep. Sommige kandidaten blijken in de onmogelijkheid tot het afleggen van het gewone theoretische examen basiskwalificatie. Voor hen worden speciale zittingen georganiseerd (individueel en op afspraak). In de speciale zittingen worden deze mensen bijgestaan door een examinator die de nodige uitleg geeft om de vragen te kunnen begrijpen. De kandidaat betaalt een bijkomende retributie van 77 euro per examenonderdeel. Wie komt in aanmerking voor de speciale zittingen? • kandidaten met een ontoereikend mentaal of intellectueel vermogen • kandidaten met een ontoereikende graad van alfabetisme • kandidaten die minstens 5 maal niet slaagden voor het gewone theoretische examen basiskwalificatie Deelname aan het theoretisch examen basiskwalificatie in speciale zitting vereist de voorlegging van een attest afgeleverd door: • een psycho-medisch-sociaal centrum • een O.C.M.W. • een instituut voor buitengewoon onderwijs • een centrum voor observatie of begeleiding • een centrum voor beroepsoriëntering • het examencentrum (bewijs van minstens 5 maal niet slagen) Sommige examencentra voorzien in theoretische examens basiskwalificatie met een tolk. Dit kan enkel in Alken, Bree, Brussel, Charleroi, Deurne (Antwerpen), Sint-Denijs-Westrem en Wandre. De kandidaat die geen van de Belgische nationale talen (Nederlands, Frans en Duits) beheerst kan zich voor het theoretisch examen laten bijstaan door een beëdigde tolk die aangeduid wordt door het examencentrum. Het examen wordt individueel en op afspraak afgenomen. De kandidaat betaalt voor elk onderdeel van het theoretisch examen basiskwalificatie een aanvullende retributie van 77 euro en de vergoeding van de tolk.

8

4.5. Inhoud Het theoretisch examen basiskwalificatie bestaat uit 3 delen: 1. 100 vragen Deze 100 vragen bestaan uit: - vragen waarbij uit meerdere antwoorden gekozen moet worden - of vragen waarbij slechts één antwoord moet gegeven worden - of een combinatie van beide soorten. De kandidaat heeft 100 minuten tijd om de 100 vragen te beantwoorden. 2. Casestudy’s De kandidaat heeft 80 minuten tijd om de 8 casestudy’s op te lossen. 3. Mondelinge proef De mondelinge proef betreffende de te kennen leerstof duurt 60 minuten en omvat 10 mondelinge open vragen. Voor elke vraag bestaan een aantal goede antwoorden. In het antwoord van de kandidaat dient een bepaald % goede antwoorden verwerkt te zijn. Bij het gecombineerd theoretisch examen worden de 100 vragen opgedeeld in 50 vragen betreffende de wegcode en 50 vragen betreffende vakbekwaamheid. Het aanvullend theoretisch examen basiskwalificatie bestaat uit 50 vragen, 4 casestudy’s en 5 mondelinge vragen. De verschillende onderdelen kunnen op één dag, of verspreid over verschillende dagen, worden afgelegd. De 100 vragen en de casestudy’s kunnen zonder afspraak afgelegd worden tussen 7 uur en 16 uur in het erkend examencentrum. Voor de mondelinge proef dient een afspraak gemaakt te worden. In de praktijk is het vaak zo dat de kandidaat een afspraak maakt voor de mondelinge proef en die dag dan ook de 100 vragen en de casestudy’s erbij doet. De leerstof voor het theoretisch examen basiskwalificatie omvat de volgende onderwerpen: 1. Nascholing in rationeel rijden op basis van de veiligheidsvoorschriften: Voor groep C en D: - kennis van de kenmerken van de krachtoverbrenging met het oog op een optimaal gebruik (bv. specifiek brandstofverbruik van een motor, optimaal gebruiksbereik toerenteller, …) - kennis van de technische kenmerken en de werking van de veiligheidsvoorzieningen teneinde het voertuig onder controle te houden, de slijtage te beperken en disfuncties te voorkomen (bv. specifieke eigenschappen van het pneumatisch remcircuit, grenzen aan het gebruik van remmen en retarders, benutting van de traagheid van het voertuig, benutting van de mogelijkheden tot vertraging en remmen bij afdalingen, wat te doen in geval van defecte remmen, …) - het brandstofverbruik kunnen optimaliseren

9

Voor groep C: - een lading kunnen vervoeren met inachtneming van de voorschriften inzake veiligheid en goed gebruik van het voertuig (bv. afstemming van de keuze van de versnelling op de belasting van het voertuig en het profiel van de weg, berekening van het laadvermogen van een voertuig of voertuigcombinatie, verdeling van de belasting, gevolgen van overbelasting van de as, soorten verpakking en pallets, …) Voor groep D: - de veiligheid en het comfort van de passagiers kunnen waarborgen (bv. plaats op de rijweg, soepel remmen, gebruik van specifieke infrastructuur zoals openbare plaatsen en voorbehouden rijvakken, beheersen van conflicten tussen veilig rijden en de andere taken als bestuurder, interactie met de passagiers, specifieke kenmerken van het vervoer van bepaalde groepen personen zoals kinderen, gehandicapten, …) - een lading kunnen vervoeren met inachtneming van de voorschriften inzake veiligheid en goed gebruik van het voertuig ((bv. afstemming van de keuze van de versnelling op de belasting van het voertuig en het profiel van de weg, berekening van het laadvermogen van een voertuig of voertuigcombinatie, verdeling van de belasting, gevolgen van overbelasting van de as, …) 2. Toepassing van de voorschriften: Voor groep C en D: - kennis van het sociale klimaat en de reglementering van het wegvervoer (bv. specifiek voor de vervoerssector geldende maximumwerktijden, sancties op het niet gebruiken, verkeerd gebruiken of knoeien met de tachograaf, rechten en plichten van de bestuurders inzake basiskwalificatie en nascholing, …) Voor groep C: - de regelgeving betreffende het goederenvervoer kennen (bv. documenten met betrekking tot vervoersexploitatie, internationale transportvergunningen, opstelling van de internationale vrachtbrief, grensoverschrijdingen, de goederen begeleidende speciale documenten, …) Voor groep D: - de regelgeving betreffende het personenvervoer kennen (bv. vervoer van specifieke groepen, veiligheidsuitrusting van de bus, veiligheidsgordels, belasting van het voertuig, …) 3. Gezondheid, verkeers- en milieuveiligheid, dienstverlening, logistiek: Voor groep C en D: - bedacht zijn op de gevaren van het verkeer en op arbeidsongevallen (bv. soorten ongevallen in de vervoersector, statistieken van verkeersongevallen, betrokkenheid daarbij van vrachtwagens/touringcars, gevolgen op menselijk, materieel en financieel vlak) - het kunnen voorkomen van criminaliteit en vervoer van illegale immigranten (bv. algemene informatie, gevolgen voor de bestuurders, preventieve maatregelen, checklist, wetgeving inzake de verantwoordelijkheid van de vervoerder) - fysieke risico’s kunnen voorkomen (bv. risicohandelingen en –houdingen, lichamelijke conditie, persoonlijke beschermingsmiddelen, …) - zich bewust zijn van het belang van een goede fysieke en mentale gezondheid (bv. beginselen van een gezonde en evenwichtige voeding, effecten van alcohol,

10

medicijnen of andere stoffen die het gedrag kunnen beïnvloeden, symptomen, oorzaken, effecten van vermoeidheid en stress, fundamenteel belang van de basiscyclus werk/rust) - noodsituaties kunnen beoordelen (bv. inschatting van de situatie, erger voorkomen, hulpdiensten waarschuwen, hulp verlenen aan gewonden en eerstehulpverlening, inzittende van de vrachtwagen of passagiers van de bus redden, reactie in geval van agressie, …, invulling schadeformulier) - door zijn gedrag kunnen bijdragen aan het imago van een onderneming (bv. belang voor de onderneming van de kwaliteit van de dienstverlening door de bestuurder, personen waarmee een bestuurder te maken krijgt, …) Voor groep C: - kennis van het economisch klimaat van het goederenvervoer over de weg en van de marktordening (bv. verhouding tussen het wegvervoer en de overige vervoerstakken, verschillende activiteiten in het wegvervoer, ontwikkelingen in de sector, …) Voor groep D: - kennis van het economisch klimaat van het personenvervoer over de weg en van de marktordening (bv. verhouding tussen het personenvervoer over de weg en de overige vervoerstakken, organisatie van de voornaamste soorten ondernemingen voor personenvervoer over de weg, …)

Concrete voorbeelden van vragen “100 vragen” (uit Wees Wegwijs) Na het verwisselen van een band, moet ik de wielmoeren van een autobus of vrachtwagen a) niet zeer vast aandraaien b) kruiselings aandraaien c) in willekeurige volgorde aandraaien Een autocar met 19 zitplaatsen wordt uitsluitend voor binnenlands vervoer gebruikt. a) Dat voertuig moet met een tachograaf zijn uitgerust. b) Dat voertuig moet niet met een tachograaf zijn uitgerust. Een ononderbroken rijperiode mag niet langer zijn dan a) 3 uur b) 4 uur en 30 minuten c) 4 uur Welke persoonlijke documenten moet de bestuurder kunnen tonen die internationaal vervoer doet? a) Identiteitskaart, rijbewijs en geneeskundige schifting. b) Identiteitskaart, rijbewijs en SIS-kaart en/of bestuurderskaart. De BUS-strook is voorbehouden voor a) autobussen en minibussen b) autobussen en vrachtauto’s c) autobussen

11

“Casestudy’s” Foto van een ongevalsituatie:

Ik ben betrokken bij een verkeersongeval met gewonden. Hoe handel ik als bestuurder van de vrachtwagen in deze situatie? Waar moet de veiligheidsdriehoek geplaatst worden? Moet de politie gewaarschuwd worden?

“Mondelinge proef” U krijgt van het reisbureau een opdracht om 23 passagiers te vervoeren tijdens een dagtrip. De passagiers worden op vooraf afgesproken stophaltes opgepikt. Wat dien je te controleren vóór je vertrek – tijdens de dagtrip – bij aankomst? Situatieschets: De bestuurder van een geladen vrachtwagen wil ’s avonds na zijn toegelaten rijtijd overnachten op een parking. Welke veiligheidsmaatregelen dient hij te nemen? Op welke manieren kan men het brandstofverbruik beperken? Situatieschets: U rijdt als bestuurder van een autocar met 33 inzittenden een tunnel in. Na 2 kilometer is er een hevige rookontwikkeling in de tunnel. Wat doet u? Situatieschets: U moet van aan de haven een lading grondstoffen naar een bedrijf in het binnenland vervoeren. Over welke documenten moet je beschikken?

12

4.6. Mislukt theoretisch examen basiskwalificatie De kandidaat mislukt voor zijn theoretisch examen basiskwalificatie: • wanneer hij het minimum aantal punten van 80 op 100 niet behaald voor de 100 vragen • wanneer hij het minimum aantal punten van 32 op 40 niet behaald voor de casestudy’s • wanneer hij het minimum aantal punten van 80 op 100 niet behaald voor de mondelinge proef • wanneer hij door woorden of daden de orde verstoort tijdens het examen • wanneer hij betrapt wordt op bedrog of op poging tot bedrog. De kandidaat die slaagt voor één van de drie theoretische proeven is gedurende 3 jaar vrijgesteld voor die proef. Herkansen kan niet op dezelfde dag. Theoretisch kan het vanaf de volgende dag mits een afspraak. Er is geen enkel beroep voorzien in geval van een mislukt theoretisch examen basiskwalificatie.

4.7. Geslaagd theoretisch examen basiskwalificatie De kandidaat is geslaagd voor het theoretisch examen basiskwalificatie wanneer hij: • minstens 80 op 100 behaald op het onderdeel “100 vragen” • minstens 32 op 40 behaald op het onderdeel “casestudy’s” • minstens 80 op 100 behaald op het onderdeel “mondelinge proef” Het examencentrum overhandigt, na een geslaagd theoretisch examen basiskwalificatie, een “attest van slagen voor het theoretisch examen basiskwalificatie” en een afschrift van de resultaten van het theoretisch examen als bewijs van slagen. Afbeelding van een attest van slagen voor het theoretisch examen basiskwalificatie:

13

14

5. Scholing 5.1. Bestaande scholingsvormen De bestaande scholingsvormen blijven bestaan: • het voorlopig rijbewijs model 3 • een erkende rijschool (8 lesuren praktisch onderricht) • de rijopleiding verstrekt door een vervoersmaatschappij (De Lijn, TEC, MIVB) • de rijopleiding verstrekt door het Leger • de rijopleiding verstrekt door de federale en lokale politie • de rijopleiding “busbestuurder” of “vrachtwagenbestuurder” verstrekt door bepaalde beroepsscholen van het secundair onderwijs • de rijopleiding verstrekt door gewestelijke instellingen voor Arbeidsbemiddeling (VDAB, IBFFP, FOREM) • de rijopleiding verstrekt door het Onderwijs voor Sociale Promotie De erkende rijscholen kunnen in hun lessenpakket een voorbereiding op het theoretische en praktische examen vakbekwaamheid voorzien.

5.2. Voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid In het kader van een deeltijdse tewerkstelling en een deeltijdse werkloosheid kunnen bestuurders van voertuigen van groep C of D een opleiding als vrachtwagen- of busbestuurder volgen (alternerende beroepsopleiding). Voor hen voorziet men in een voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid. Dit rijdocument laat de houder toe om, onder begeleiding, rijervaring op te doen, door in beperkte mate professioneel vervoer met een voertuig van groep C of D te verrichten zonder dat aan de basiskwalificatie vakbekwaamheid voldaan is. Het voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid wordt gebruikt in combinatie met een voorlopig rijbewijs model 3 of een rijbewijs geldig voor een of meerdere categorieën van de gevraagde groep maar zonder vakbekwaamheid.

Afbeelding van de aanvraag om een voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid (+ keerzijde): Afbeelding van het voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid:

15

16

17

18

Het voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid kan aangevraagd worden vanaf de leeftijd van 18 jaar mits voorlegging van een “aanvraag om een voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid categorie of subcategorie C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E (N04)” afgeleverd door een centrum voor alternerende beroepsopleiding. De te betalen retributie voor de aanvraag van een voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid bedraagt 9 euro. Voor een duplicaat betaalt men 7,5 euro. De aanvraag om een voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid gebeurt bij het gemeentebestuur waar de aanvrager is ingeschreven of waar hij vermeldt staat in het bevolkings-, het vreemdelingen- of het wachtregister. De houder van een diplomatieke identiteitskaart dient zijn aanvraag in bij de Federale Overheidsdienst van Buitenlandse Zaken. Om een voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid te krijgen moet de kandidaat: • minstens 18 jaar zijn • beantwoorden aan de verblijfsvoorwaarden zoals voorzien in artikel 3 van het KB van 23.03.1998 betreffende het rijbewijs • voldoen aan de algemene voorwaarden voor de toelating tot het examen basiskwalificatie, tot het gecombineerd examen of tot het aanvullend examen basiskwalificatie (houder rijbewijs van minstens categorie B en van een geldig rijgeschiktheidsattest van groep 2 – niet vervallen zijn van het recht tot sturen) • geen houder geweest zijn van een voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid geldig voor eenzelfde (sub)categorie Om te mogen rijden met een voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid moet de kandidaat: • houder en drager zijn van een geldig voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid • vergezeld zijn van een begeleider • geen personenvervoer doen Het voertuig waarmee gereden wordt onder dekking van het voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid: • moet behoren tot de (sub)categorie waarvoor het voorlopig rijbewijs geldig is • mag enkel de kandidaat en zijn begeleider vervoeren • moet op de achterzijde en op een duidelijk zichtbare plaats voorzien zijn van een "L"teken • moet uitgerust zijn met rechtse buitenspiegels die zodanig geplaatst zijn dat zowel de kandidaat als zijn begeleider een voldoende uitzicht hebben op het verkeer achter en rechts van het voertuig • mag geen aanhangwagen trekken als het voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid niet geldig is voor een E-categorie

19

De begeleider dient te voldoen aan de volgende voorwaarden: • beantwoorden aan de verblijfsvoorwaarden zoals voorzien in artikel 3 van het KB van 23.03.1998 betreffende het rijbewijs • houder zijn van een geldig bewijs van vakbekwaamheid of hiervan vrijgesteld zijn • op de datum van aanvraag van het voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid minstens 27 jaar zijn • minstens 6 jaar houder en drager zijn van een rijbewijs geldig voor dezelfde categorie van voertuigen waarvoor ook het voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid van de kandidaat geldig is • niet vervallen zijn van het recht tot sturen van voertuigen van de categorie waarvoor het voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid is aangevraagd en geslaagd zijn voor de eventueel eerder opgelegde herstelexamens en/of herstelonderzoeken (artikel 38 van de wet van 16.03.1968 betreffende de politie over het wegverkeer) • geen houder zijn van een rijbewijs geldig voor het besturen van voertuigen die aangepast zijn aan zijn andersvaliditeit • vooraan in het voertuig zitten naast de kandidaat

Het voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid wordt éénmalig afgeleverd en is één jaar geldig. Het heeft een verplichte stageperiode van 6 maanden. De geldigheidsduur kan enkel worden verlengd wanneer de houder vervallen verklaard werd van het recht tot het besturen van voertuigen van de categorie waarvoor het voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid geldig is. In dit geval wordt de geldigheid van het voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid opgeschort tot het einde van de vervalperiode of tot de geschiktheidverklaring door herstelonderzoeken en/of herstelexamens. Na de opschortingperiode krijgt de houder zijn voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid terug nadat de beambte de geldigheidsdatum heeft verlengd met de duur van de opschorting. 20

6. Praktisch examen betreffende vakbekwaamheid 6.1. Vrijstelling Zijn vrijgesteld van het praktisch examen basiskwalificatie: • de houder van een rijbewijs geldig voor één of meerdere categorieën van groep C en afgegeven vóór 10 september 2009 • de houder van een rijbewijs geldig voor één of meerdere categorieën van groep D en afgegeven vóór 10 september 2008 • de kandidaat voor één van de categorieën van groep C of D die niet de intentie heeft om beroepsbestuurder te worden van voertuigen van een categorie van groep C of D • de houders van een Europees (EER) rijbewijs met vermelding van de code 95 bij één of meerdere categorieën van groep C of D, of voor zover dit rijbewijs geldig is voor één of meerdere categorieën van groep C of D • de houders van een erkend buitenlands rijbewijs geldig voor één of meerdere categorieën van groep C of D

6.2. Voorwaarden Wie geslaagd is voor het theoretisch examen basiskwalificatie kan deelnemen aan het praktisch examen basiskwalificatie voor de categorieën van groep C of D vanaf de minimumleeftijd van 18 jaar. Om aan het praktisch examen basiskwalificatie te kunnen deelnemen als onderdaan van de Europese Unie, moet men een document voorleggen zoals vermeld in artikel 3, §1 van het KB van 23.03.1998 betreffende het rijbewijs. De kandidaat die als onderdaan van een derde land in dienst is van of werkt voor een onderneming die gevestigd is in België legt een document voor waarin dit bevestigd wordt. De kandidaat overhandigt tevens het attest van slagen voor het theoretisch examen basiskwalificatie. Hij legt een attest van praktisch onderricht van 8 uren afgeleverd door een erkende rijschool of een voorlopig rijbewijs model 3 geldig voor een categorie van groep C of D voor. De kandidaat moet ook een rijbewijs voorleggen dat geldig is voor: - categorie B - het besturen van het overeenstemmend trekkend voertuig wanneer het gaat om een kandidaat voor het rijbewijs geldig voor een E- (sub)categorie van groep C of D Deze voorwaarde geldt niet voor kandidaten die de opleiding “vrachtwagenbestuurders” of “bestuurders van autobussen en autocars” volgen in de derde graad van het secundair beroepsonderwijs.

21

Het rijbewijs mag vervangen worden door een attest afgegeven door de griffier van de rechtbank waar het rijbewijs bewaard wordt ten gevolge van verval van het recht tot sturen voor één of meerdere lagere categorieën. De kandidaat mag niet vervallen zijn van het recht tot het besturen van voertuigen van de gevraagde categorie van groep C of D en moet geschikt verklaard zijn voor eventuele herstelonderzoeken en/of herstelexamens die hem werden opgelegd. De kandidaat dient een geldig rijgeschiktheidsattest van groep 2 voor te leggen. De volgende documenten, betreffende het voertuig waarmee het praktisch examen basiskwalificatie wordt afgelegd, worden door de kandidaat overhandigd: • het verzekeringsbewijs betreffende de burgerlijke aansprakelijkheid voor het voertuig waarmee hij zich aanbiedt • het inschrijvingsbewijs van het voertuig en, indien voor een E-categorie, van de aanhangwagen • het groene keuringsbewijs van het voertuig en, indien voor een E-categorie, van de aanhangwagen Wanneer de kandidaat vergezeld wordt door een begeleider tijdens het praktisch examen basiskwalificatie worden de identiteitskaart en het Belgische of Europees rijbewijs van de begeleider eveneens voorgelegd.

6.3. Waar? Het praktisch examen basiskwalificatie wordt voorlopig enkel afgelegd in een erkend examencentrum (zoals bepaald in het KB van 23.03.1998 betreffende het rijbewijs) naar keuze. In de nabije toekomst zal de organisatie van de examens betreffende het rijbewijs en betreffende de vakbekwaamheid voor de (sub)categorieën van groep C en D worden vrijgemaakt (zoals bepaald in het KB van 04.05.2007 betreffende het rijbewijs, de vakbekwaamheid en de nascholing van bestuurders van voertuigen van de categorieën C, C+E, D, D+E en de subcategorieën C1, C1+E, D1 en D1+E).

6.4. Soorten We onderscheiden: • een praktisch examen basiskwalificatie (voor de houder van een rijbewijs geldig voor één of meerdere categorieën van groep C of D die nog geen vakbekwaamheid heeft) • een gecombineerd praktisch examen (= combinatie praktisch examen rijbewijs en vakbekwaamheid) • een aanvullend praktisch examen basiskwalificatie (voor de houder van een bewijs van vakbekwaamheid D die een bewijs van vakbekwaamheid C wil of omgekeerd) Deelnemen aan het praktisch examen basiskwalificatie mag slechts één maal per dag op afspraak. Men kan het volledig praktisch examen op één dag plannen of splitsen over verschillende dagen. 22

De kandidaat die geen van de Belgische nationale talen (Nederlands, Frans en Duits) machtig is kan zich voor het praktisch examen basiskwalificatie laten bijstaan door een tolk. De kandidaat draagt de kosten volledig zelf en kiest zijn tolk uit de beëdigde vertalers. Het praktisch examen basiskwalificatie met tolk kan afgelegd worden in elk examencentrum dat bevoegd is voor de gevraagde categorie van voertuig.

6.5. Inhoud Het praktisch examen basiskwalificatie bestaat uit 2 delen (3 delen voor het gecombineerd praktisch examen): 1. Een rijtest op de openbare weg Deze test duurt minstens 90 minuten. Een test op een speciaal terrein of in een hoogwaardige simulator kan voor maximaal 30 minuten deel uit maken van de vooropgestelde minimumduur van 90 minuten. Een rijtest op de openbare weg voor het praktisch examen basiskwalificatie verschilt in de volgende punten van de rijtest op de openbare weg voor het praktisch examen betreffende het rijbewijs: Voor categorieën van groep D a) de rijtest duurt langer b) de examinator voert tijdens de rit een gesprek met de kandidaat om te testen of hij zich kan blijven concentreren tijdens het rijden, ook als hij wordt afgeleid c) het rijcomfort wordt gecontroleerd (bv. rijdt de kandidaat met schokken of eerder vloeiend, gaat hij tegen maximum 30 km/u over een wegverhoging, houdt de kandidaat bij het nemen van bochten rekening met de passagiers die hij vervoerd, …) d) “ecodriving” wordt gecontroleerd (= zo milieuvriendelijk rijden) Voorbeelden: • op het juiste toerental rijden, tijdig doorschakelen, niet met ingedrukte koppeling remmen, … • het toerental zo afstemmen dat het steeds in de groene zone zit • bij stilstand aan een overweg of in de file de motor stilleggen • het gaspedaal lossen naar een rotonde toe • koppeling zo weinig mogelijk gebruiken, pas op het laatste moment vertragen door rem te gebruiken en terug te schakelen Voor categorieën van groep C a) de rijtest duurt langer b) de lading is van essentieel belang (bv. is de lading evenwichtig verdeeld over de laadruimte, is de lading degelijk vastgemaakt, houdt de kandidaat tijdens het rijden rekening met de lading, …) c) tijdens de rit een plaats uitkiezen voor een verplichte stop e) “ecodriving” wordt gecontroleerd (= zo milieuvriendelijk rijden) Voorbeelden: • het toerental zo afstemmen dat het steeds in de groene zone zit • bij stilstand aan een overweg of in de file de motor stilleggen • het gaspedaal lossen naar een rotonde toe

23

•

koppeling zo weinig mogelijk gebruiken, pas op het laatste moment vertragen door rem te gebruiken en terug te schakelen

De rijtest op de openbare weg wordt beoordeeld op: 1) bediening van het voertuig (en rationeel, economisch, milieuvriendelijk en comfortabel rijden) 2) plaats op de openbare weg 3) bochten 4) kruisen en inhalen 5) richtingsverandering 6) voorrang 7) verkeerslichten en bevelen 8) snelheid en verkeersinzicht 9) gedrag ten overstaan van de andere weggebruikers 10) defensief rijden 2. Een praktische test Deze test duurt minstens 30 minuten. Een gedeelte van de leerstof voor het examen basiskwalificatie wordt in dit onderdeel in de praktijk getoetst. De volgende punten moeten zeker aan bod komen: • Nascholing in rationeel rijden op basis van de veiligheidsvoorschriften: - de veiligheid en het comfort van de passagiers kunnen waarborgen Voorbeelden: • niet meer passagiers vervoeren dan dat er zitplaatsen beschikbaar zijn • rijden volgens de voorgeschreven snelheden • weten wanneer men gebruik kan maken van de voorbehouden rijstroken voor busvervoer • het voertuig zo parkeren dat het in- en uitstappen door de passagiers op een veilige manier kan gebeuren • geen onnodige risico’s nemen bij verkeershinder, slechte staat van het wegdek, slechte weersomstandigheden, … - een lading kunnen vervoeren met inachtneming van de voorschriften inzake veiligheid en goed gebruik van het voertuig Aan dit onderdeel wordt veel belang gehecht omdat de meeste ongevallen gebeuren omdat de lading niet goed was vastgemaakt en dan begint te schuiven in de laadruimte of, erger nog, op het wegdek terecht komt. Voorbeeld: • de kandidaat krijgt twee vaten van een bepaald gewicht die hij in de laadruimte een plaats moet geven. Hij moet berekenen hoeveel spankracht er op de spanriemen moet zitten, hoe de vaten het best geplaatst worden in de beschikbare laadruimte, hoe de spanriemen kunnen bevestigd worden zodat de lading onder alle omstandigheden op zijn plaats blijft in de laadruimte, … • tijdens het rijden dient hij rekening te houden met zijn lading, bv. bij het nemen van bochten, aan rotondes, bij inhaalmanoeuvres, bij het parkeren aan een laadkade, … • Gezondheid, verkeers- en milieuveiligheid, dienstverlening, logistiek: - het kunnen voorkomen van criminaliteit en vervoer van illegale immigranten Voorbeeld: 24

situatieschets: na een dagrit gaat de kandidaat in zijn vrachtwagen overnachten op een parking. Welke veiligheidsmaatregelen dient hij te treffen? fysieke risico’s kunnen voorkomen Voorbeeld: • situatieschets: de bestuurder van een vrachtwagen vertrekt ’s morgens om 6 uur voor een rit van 20 uren, gedeeltelijk in België en gedeeltelijk in Nederland. Hoeveel verplichte rusttijden dient hij in te lassen? • situatieschets: in een bus stelt een dronken passagier zich agressief op ten aanzien van de bestuurder en enkele andere passagiers. Wat doe je? noodsituaties kunnen beoordelen Voorbeeld: • een foto van een ongevalsituatie wordt aan de kandidaat getoond. Op basis van deze foto dient hij een ongevalformulier in te vullen. •

-

-

De praktische test wordt beoordeeld op: 1) comfort 2) noodsituatie 3) schadeformulier 4) lading 5) criminaliteit 3. Een proef op een terrein buiten het verkeer (enkel bij gecombineerd praktisch examen) Deze proef duurt: • minstens 15 minuten voor de (sub)categorieën C1, C, D1 en D • minstens 30 minuten voor de (sub)categorieën C1+E en C+E • minstens 25 minuten voor de (sub)categorieën D1+E en D+E

6.6. Mislukt praktisch examen basiskwalificatie De kandidaat mislukt voor het praktisch examen basiskwalificatie: • wanneer hij onbekwaam is om te sturen (teveel slechte, onvoldoende of voorbehouden beoordelingen) • wanneer hij op een gevaarlijke manier stuurt • in geval van tussenkomst van de instructeur of de begeleider Herkansen kan niet op dezelfde dag, maar wel de volgende dag wanneer men een afspraak heeft. Na twee mislukkingen voor het praktisch examen basiskwalificatie voor een categorie van groep C of D kan een beroep worden ingediend bij de beroepscommissie (art. 48 van het KB van 23.03.1998 betreffende het rijbewijs). Binnen de 15 dagen na de mislukking dient de kandidaat een aangetekend verzoekschrift te richten aan de voorzitter van de commissie:

25

Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer Dienst Rijbewijzen Beroepscommissie Vooruitgangstraat 56 1210 Brussel De beroepscommissie verricht de nodige bijkomende onderzoeken en kan beslissen of de kandidaat in zijn praktisch examen basiskwalificatie al dan niet geslaagd is of mislukt. Indien de commissie beslist dat de kandidaat geslaagd is voor zijn praktisch examen, wordt de kandidaat hiervan schriftelijk op de hoogte gebracht. De kandidaat legt de beslissing voor bij de aanvraag om een rijbewijs in zijn gemeente. De gegevens worden door de beambte overgenomen op de aanvraag. Indien de commissie het mislukt praktisch examen basiskwalificatie bevestigt, kan zij de kandidaat machtigen om het praktisch examen opnieuw af te leggen in hetzelfde of in een ander examencentrum. De beroepscommissie kan voor dit examen haar voorwaarden stellen, bijvoorbeeld: na afloop van de geldigheidsduur van het voorlopig rijbewijs, zonder begeleiding van een rijschool, ….

6.7. Geslaagd praktisch examen basiskwalificatie Voor elk geslaagd onderdeel van het praktisch examen basiskwalificatie is men 3 jaar vrijgesteld. Wanneer de kandidaat slaagt voor beide onderdelen van het praktisch examen basiskwalificatie overhandigd het examencentrum een “getuigschrift van basiskwalificatie”, met vermelding van datum en categorie van het voertuig waarmee het praktisch examen werd afgelegd. Afbeelding van een getuigschrift van basiskwalificatie:

26

27

7. Rijbewijs met vakbekwaamheid 7.1.Algemeen De vermelding van code 95 (vakbekwaamheid) op het rijbewijs is momenteel nog niet algemeen verplicht. Voor de categorieën van groep C behaalt vóór 10 september 2009 geldt een vrijstellingsperiode tot 09.09.2016. Voor de categorieën van groep D behaalt vóór 10 september 2008 geldt een vrijstellingsperiode tot 09.09.2015. Wanneer de houder van een rijbewijs geldig voor één of meerdere van deze categorieën van groep C of D regelmatig in het buitenland rijdt is het echter aangewezen om de code 95 op het rijbewijs te vermelden. Concreet: De houder van een rijbewijs geldig voor één of meerdere categorieën van groep C (of D) afgeleverd vóór 10 september 2009 (of vóór 10 september 2008) is niet verplicht om de code 95 te laten toevoegen aan zijn rijbewijs wanneer hij enkel in België rijdt. Rijdt hij ook in het buitenland dan laat hij best de code 95 toevoegen aan zijn rijbewijs. Wanneer diezelfde persoon een nieuw rijbewijs aanvraagt (duplicaat, nieuw rijgeschiktheidsattest van groep 2, verandering van categorie, …) wordt code 95 automatisch vermeld op het nieuwe document. Iemand die vandaag een categorie van groep C of D behaalt en een getuigschrift van basiskwalificatie voor dezelfde groep voorlegt krijgt ook automatisch de code 95 achter deze categorie op zijn rijbewijs.

De vermelding van code 95 kan enkel geplaatst worden bij categorieën van groep C of D die geldig zijn op het moment van de opmaak van het rijbewijs. Voorbeeld: Bij de omwisseling van een oud model van rijbewijs dat werd afgeleverd op 17.05.1967 en dat een perforatie heeft bij categorie D zijn twee mogelijkheden: 1. de houder legt bij de omwisseling ook een geldig rijgeschiktheidsattest van groep 2 voor DAN wordt een rijbewijs afgeleverd waarop de categorieën van groep C en D geldig zijn vanaf 17.05.1967. De geldigheidsdatum van het rijgeschiktheidsattest van groep 2 wordt overgenomen als einddatum voor deze categorieën. De code “95.09.09.2016” wordt vermeld in het vak “Beperkingen/Vermeldingen” achter de categorieën van groep C. Code “95.09.09.2015” wordt in dat vak vermeld achter de categorieën van groep D. 2. de houder heeft geen rijgeschiktheidsattest van groep 2 DAN wordt een rijbewijs opgemaakt waarop de categorieën van groep C en D geldig zijn vanaf 17.05.1967. Als einddatum wordt “31.03.2004” bij deze categorieën vermeld. Er wordt geen code 95 vermeld omdat de categorieën van groep C en D op dit ogenblik niet meer geldig zijn.

28

De vakbekwaamheid die behaald wordt voor één categorie van groep C of van groep D geldt ook voor de andere categorieën van diezelfde groep wanneer deze op een later tijdstip worden toegevoegd aan het rijbewijs. Voorbeeld: Een kandidaat slaagt voor het gecombineerd examen basiskwalificatie voor categorie C. Hij krijgt een rijbewijs met vermelding van code 95 achter categorie C. Wanneer hij 2 jaar later zijn categorie C+E wil behalen dient hij enkel praktisch examen af te leggen voor categorie C+E. Hij is vrijgesteld van vakbekwaamheid omdat hij al beschikt over een categorie C met code 95.

Bij de omwisseling van een vreemd rijbewijs naar een Belgisch rijbewijs wordt eveneens rekening gehouden met de vakbekwaamheid. Werden de categorieën van groep C op het vreemde rijbewijs behaald vóór 10 september 2009 en zijn deze categorieën op het Belgische rijbewijs nog geldig dan wordt code 95 vermeld in het vak “Beperkingen/Vermeldingen”. Hetzelfde geldt voor de categorieën van groep D op het vreemde rijbewijs die werden behaald vóór 10 september 2008.

Om te kunnen genieten van de vrijstelling van vakbekwaamheid volstaat het niet dat men vóór 10 september 2009 geslaagd is voor het praktisch examen voor categorie C. Vrijstelling van vakbekwaamheid geniet men enkel als de categorie C ook vóór 10 september 2009 op het rijbewijs vermeld stond. Voorbeeld: Een kandidaat slaagt voor zijn praktisch examen voor categorie C op 29.08.2009. Zijn rijbewijs met vermelding van categorie C wordt opgemaakt op 05.09.2009. Hij geniet vrijstelling van vakbekwaamheid omdat hij de categorie C op zijn rijbewijs behaalde vóór 10.09.2009. Wanneer diezelfde kandidaat zich zou aanbieden op 20.09.2009 met een aanvraag om een rijbewijs voor categorie C omdat hij dit nodig heeft voor deelname aan het praktisch examen voor categorie C+E op 25.09.2009, heeft hij geen recht op vrijstelling van vakbekwaamheid voor groep C. Als hij als beroepschauffeur wil gebruik maken van de categorieën van groep C zal hij alsnog het theoretische en praktisch examen basiskwalificatie moeten afleggen.

29

7.2. Aanvraag om een rijbewijs De aanvrager wendt zich, na een geslaagd theoretisch en praktisch examen basiskwalificatie of bij vrijstelling hiervan of met een kredietsaldo van 35 kredietpunten, tot de gemeentelijke dienst rijbewijzen. Vakbekwaamheid wordt in de vorm van code 95 toegevoegd aan een bestaand rijbewijs of wordt vermeld in het vak “Beperkingen/Vermeldingen” bij de afgifte van een nieuw rijbewijs. In beide gevallen dient een “aanvraag om een rijbewijs” correct ingevuld en ondertekend te worden door de aanvrager. Hij overhandigt: • zijn identiteitsdocument • zijn huidig rijbewijs (in voorkomend geval, waarop één of meerdere categorieën van groep D al geldig was vóór 10 september 2008 of waarop één of meerdere categorieën van groep C al geldig was vóór 10 september 2009) • in voorkomend geval, een aanvraag om een rijbewijs • in voorkomend geval, zijn getuigschrift van basiskwalificatie • in voorkomend geval, 35 kredietpunten voor de verlenging van de vakbekwaamheid • in voorkomend geval, zijn voorlopig rijbewijs geldig voor de gevraagde categorie • een geldig origineel rijgeschiktheidsattest van groep 2 (+ eventueel van groep 1) • 2 identieke pasfoto’s • een retributie van 11 euro (of 16 euro bij aanvraag van een origineel rijbewijs) De beambte controleert of het aanvraagformulier vooraan en achteraan ondertekend en gedateerd is door de aanvrager, controleert de identiteit en leeftijd en kijkt na of betrokkene geen lopend verval van het recht tot sturen heeft voor de gevraagde categorie. Vervolgens vult de beambte de aanvraag om een rijbewijs aan in de rubrieken die ingevuld dienen te worden door de overheid. De categorieën waarop de aanvrager recht heeft worden aangeduid. De geldigheidsdatum en eventuele beperkingen worden overgenomen van het rijgeschiktheidsattest van groep 2. Het huidig aanvraagformulier om een rijbewijs voorziet geen ruimte om de gegevens betreffende de vakbekwaamheid te vermelden. Om die reden wordt de volledige code 95 naast de categorieën vermeld. Een aanvraagdossier voor een rijbewijs met vermelding van vakbekwaamheid bevat: • de aanvraag om een rijbewijs • een fotokopie van het/de rijgeschiktheidsattest(en) • in voorkomend geval, een fotokopie van het getuigschrift van basiskwalificatie • in voorkomend geval, een fotokopie van het getuigschrift van nascholing • in voorkomend geval, het voorlopig rijbewijs geldig voor de gevraagde categorie • in voorkomend geval, de voorlopige inlichtingenfiche • in voorkomend geval, het te vervangen rijbewijs • in voorkomend geval, de inlichtingenfiche van het te vervangen rijbewijs Afbeelding van een aanvraag om een rijbewijs:

30

31

32

7.3. Opmaak van het rijbewijs Voordat de code 95 wordt vermeld op het rijbewijs controleert de beambte of de betreffende categorieën van groep C of D nog geldig zijn. De geldigheid van deze categorieën is afleesbaar in het vakje “TOT” en wordt bepaald door de geldigheidsdatum van het rijgeschiktheidsattest van groep 2 (behalve bij omwisseling van een buitenlands rijbewijs, verval van het recht tot sturen of bij asielzoekers). De categorieën moeten nog geldig zijn op het moment van de opmaak van het rijbewijs met vermelding van code 95 of op het moment van de toevoeging van code 95 aan een bestaand rijbewijs. De vakbekwaamheid wordt met vermelding van de communautaire code 95 aan het rijbewijs toegekend wanneer de aanvrager beschikt over: • een “getuigschrift van basiskwalificatie” • 35 geldige kredietpunten • een rijbewijs waarop één of meerdere categorieën van groep D al geldig was vóór 10 september 2008 • een rijbewijs waarop één of meerdere categorieën van groep C al geldig was vóór 10 september 2009 Men bekomt vakbekwaamheid (code 95) voor een beperkte periode van 5 jaar, of maximum 7 jaar in geval van vrijstelling. Bij de opmaak van het rijbewijs vermeldt de beambte de code 95 gevolgd door de einddatum van de vakbekwaamheid, in het vak “Beperkingen/ Vermeldingen”. Als einddatum van de vakbekwaamheid geldt: • bij het “getuigschrift van basiskwalificatie” – 5 jaar te rekenen vanaf de afgiftedatum van het getuigschrift • bij een kredietsaldo van 35 kredietpunten – 5 jaar vanaf de vorige einddatum van vakbekwaamheid (of vanaf de aanvraagdatum, bij onderbreking in de vakbekwaamheid) • bij een rijbewijs waarop al één of meerdere categorieën van groep D geldig waren vóór 10 september 2008 – 9 september 2015 • bij een rijbewijs waarop al één of meerdere categorieën van groep C geldig waren vóór 10 september 2009 – 9 september 2016 Concreet: 1. Achter een categorie C die werd behaald vóór 10 september 2009 volgt in de rubriek “Beperkingen/Vermeldingen” de code “95.09.09.2016”. 2. Achter de categorieën van groep D vermeldt “Beperkingen/Vermeldingen” de code “95.09.09.2015”.

men

in

de

rubriek

3. Na een geslaagd gecombineerd examen voor een categorie van groep C wordt de vakbekwaamheid berekend op basis van de afgiftedatum van het getuigschrift basiskwalificatie. Stel dat dit getuigschrift werd opgemaakt op 10.10.2009. Dan wordt de code 95 achter de categorie van groep C “95.09.10.2014”.

33

De geldigheidsdatum van vakbekwaamheid (code 95) kan en mag de geldigheidsdatum van de categorie (vakje “TOT”) overschrijden. De geldigheid van de (sub)categorieën van groep C of D kan verlengd worden mits voorlegging van een nieuw rijgeschiktheidsattest van groep 2. De geldigheid van code 95 kan verlengd worden na het volgen van 35 uren nascholing. Voor de categorieën D en D+E met vakbekwaamheid gelden beperkte gebruiksvoorwaarden tot de leeftijd van 21 jaar. Deze beperking wordt op het rijbewijs aangeduid met vermelding van de nationale code 121. Vanaf 18 jaar geldt een beperking van geregeld vervoer voor een traject tot 50 km op Belgisch grondgebied. Vanaf 20 jaar is men nog enkel beperkt tot het Belgisch grondgebied. Op 21 jaar vallen de beperkingen weg. Op dat moment wordt de code 121 op het rijbewijs vervangen door de code 95. In het vak “Beperkingen/Vermeldingen” bij de categorieën van groep C of D kunnen meerdere codes vermeld worden: • code 95 (vakbekwaamheid) • 70/nummer rijbewijs/landencode (na omwisseling van een vreemd rijbewijs) • code 78 (na een praktisch examen met een voertuig met automatische schakeling) • codes die worden overgenomen van het rijgeschiktheidsattest van groep 2 en die verwijzen naar medische beperkingen of aanpassingen aan het voertuig • nationale codes voor rijschooldirecteur of –instructeur Wanneer meerdere codes dienen vermeld te worden in deze rubriek, achter één of meerdere (sub)categorie(ën), is er al snel plaatsgebrek. Er bestaan momenteel nog geen afspraken betreffende de volgorde bij vermelding van verschillende codes. Wanneer er onvoldoende plaats is om al de van toepassing zijnde codes te vermelden in het vak “Beperkingen/Vermeldingen” kunnen deze codes vermeld worden op het linkerluik aan de buitenzijde van het rijbewijs. In het vak “Beperkingen/Vermeldingen” wordt dan code 95 vermeld gevolgd door de verwijzing “zie p.5”. Op het linkerluik van de keerzijde vermeldt men de categorie met daarachter de volledige reeks beperkingen.

7.4. Inlichtingenfiche Op de keerzijde van de inlichtingenfiche van het rijbewijs wordt naast de verwijzing naar het rijgeschiktheidsattest van groep 2 een soortgelijke verwijzing naar het getuigschrift van basiskwalificatie vermeld. Aan de inlichtingenfiche wordt verplicht gehecht: • het originele rijgeschiktheidsattest van groep 1 en/of groep 2 • het origineel getuigschrift van basiskwalificatie

34

7.5. Transactiecode/transactiemotief Een rijbewijs wordt momenteel opgemaakt met vermelding van vakbekwaamheid in 3 mogelijke situaties: 1. Bij voorlegging van een getuigschrift van basiskwalificatie Het rijbewijs met vermelding van vakbekwaamheid wordt in het CBR ingegeven met TC/TM: 01/11 afgifte van een rijbewijs op basis van een geslaagd examen 01/16 afgifte van een rijbewijs na een geslaagd examen bij de VDAB/… 01/17 afgifte van een rijbewijs na een geslaagde opleiding in het secundair beroepsonderwijs 2. Bij voorlegging van een rijbewijs geldig voor één of meerdere categorieën van groep D vóór 10.09.2008 en/of van groep C vóór 10.09.2009 Het rijbewijs met vermelding van vakbekwaamheid wordt in het CBR ingegeven met TC/TM: 01/30 verhoging categorie zonder examen 01/41 afgifte van een rijbewijs op basis van de gegevens van een rijgeschiktheidsattest 07/50 afgifte van een duplicaat omwille van diefstal van het rijbewijs 07/51 afgifte van een duplicaat omwille van verlies van een rijbewijs 07/52 afgifte van een duplicaat omwille van vernietiging van het rijbewijs 07/53 afgifte van een duplicaat omwille van beschadiging van of niet gelijkende foto op het rijbewijs 07/54 afgifte van een duplicaat omwille van intrekking van het rijbewijs door een buitenlandse overheid 07/55 afgifte van een duplicaat omwille van uitwissing van de vermelding van verval op het rijbewijs 3. Door toevoeging aan een bestaand rijbewijs De toevoeging van vakbekwaamheid aan een bestaand rijbewijs wordt in het CBR ingegeven met TC/TM: 02/23 wijziging in het bestand (de datum van toevoeging wordt als afgiftedatum ingegeven)

7.6. Bewijs van vakbekwaamheid De kandidaat die als onderdaan van een derde land in dienst is van of werkt voor een onderneming die gevestigd is in België en die slaagt voor het praktisch examen basiskwalificatie krijgt een “Bewijs van vakbekwaamheid”. Met dit bewijs van vakbekwaamheid kan de houder aantonen dat hij voldoet aan de vakbekwaamheid. Het document wordt afgeleverd door de Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer. De beambte van de gemeentelijke dienst rijbewijzen kan wel als tussenpersoon fungeren om de aanvraag door te sturen.

35

36

8. Nascholing De houder van een rijbewijs geldig voor een categorie van groep C of D met vakbekwaamheid (code 95) moet een nascholingscursus volgen om de vakbekwaamheid te kunnen behouden. De houder van een rijbewijs geldig voor een categorie van groep C of D met vakbekwaamheid die gedurende een aantal jaren zijn beroepsuitoefening heeft onderbroken, en in die tijd geen nascholing heeft gevolgd om de code 95 te kunnen verlengen, heeft een onderbreking van enkele jaren in de geldigheid van zijn vakbekwaamheid. Hij kan zijn vakbekwaamheid pas laten verlengen nadat hij 35 uren nascholing heeft gevolgd. Nascholing kan gevolgd worden in erkende opleidingscentra. De nascholing betreft 5 lessenreeksen van 7 uur die binnen een tijdspanne van 5 jaar gevolgd moeten worden. Elke lessenreeks van 7 uren levert 7 kredietpunten op die 5 jaar geldig blijven. Bij een kredietsaldo van 35 kredietpunten kan de vakbekwaamheid verlengd worden. In het geval van de onderbreking van de vakbekwaamheid kunnen de lessenreeksen gegroepeerd worden tot, bijvoorbeeld 5 opeenvolgende werkdagen. Na het volgen van een lessenreeks worden de behaalde kredietpunten door het opleidingscentrum ingegeven in het CBR. De betrokkene krijgt een “getuigschrift van nascholing” als bewijs van de gevolgde uren nascholing. De vakbekwaamheid (code 95) kan vervolgens met een duur van 5 jaar worden verlengd op het rijbewijs. Bij een onderbreking in de vakbekwaamheid wordt de geldigheid van de opnieuw verkregen vakbekwaamheid berekend vanaf de datum van aanvraag van het nieuwe rijbewijs. Indien nodig dient betrokkene in deze situatie ook een nieuw rijgeschiktheidsattest van groep 2 voor te leggen. Personen die in België ingeschreven zijn en als beroepsbestuurder werken in een andere lidstaat van de Europese Unie, kunnen hun nascholing volgen in die andere lidstaat. Zij dienen de getuigschriften van nascholing over te maken aan de Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer om de behaalde kredietpunten aan hun CBR-fiche te laten toevoegen. Afbeelding van een getuigschrift van nascholing:

37

38

9. Geraadpleegde werken en websites Richtlijn 2003/59/EG van het Europees Parlement en de Raad van 15 juli 2003 betreffende de vakbekwaamheid en de opleiding en nascholing van bestuurders van bepaalde voor goederen- en personenvervoer over de weg bestemde voertuigen, tot wijziging van Verordening (EEG) nr. 3820/85 van de Raad en Richtlijn 91/439/EEG van de Raad en tot intrekking van Richtlijn 76/914/EEG van de Raad (Publicatie van de Europese Unie 10.09.2003) KB van 4 mei 2007 betreffende het rijbewijs, de vakbekwaamheid en de nascholing van bestuurders van voertuigen van de categorieën C, C+E, D, D+E en van de subcategorieën C1, C1+E, D1 en D1+E (Belgisch Staatsblad 10.05.2007) MB van 5 september 2008 tot bepaling van de modellen van de documenten bedoeld in het KB van 4 mei 2007 betreffende het rijbewijs, de vakbekwaamheid en de nascholing van bestuurders van voertuigen van de categorieën C, C+E, D, D+E en van de subcategorieën C1, C1+E, D1 en D1+E (Belgisch Staatsblad 09.09.2008) MB van 8 september 2008 tot bepaling van de beoordelingswijze van de theoretische en praktische examens met het oog op het behalen van het getuigschrift van basiskwalificatie bedoeld in het KB van 4 mei 2007 betreffende het rijbewijs, de vakbekwaamheid en de nascholing van bestuurders van voertuigen van de categorieën C, C+E, D, D+E en van de subcategorieën C1, C1+E, D1 en D1+E (Belgisch Staatsblad 10.09.2008) Omzendbrief aan de gemeentebesturen betreffende het rijbewijs (www.mobilit.fgov.be) De vakbekwaamheid van beroepschauffeurs van het personenvervoer (www.mobilit.fgov.be) De vakbekwaamheid van beroepschauffeurs van het goederenvervoer (www.mobilit.fgov.be) Persbericht 03.09.2009 van Etienne Schouppe, Staatssecretaris voor Mobiliteit: “Nieuwe vereisten voor vrachtwagenbestuurders” (www.mobilit.fgov.be) Lijst van referentiebronnen die hebben gediend voor de opmaak van de examenvragen en de vademecums in het kader van het examen vakbekwaamheid groep C (www.mobilit.fgov.be) Lijst van referentiewerken om zich voor te bereiden op de examens – groep D (www.mobilit.fgov.be) Wees wegwijs – Rijbewijs C + D – Praktisch handboek over het verkeersreglement met oefenvragen (uitgave 2009) Het rijbewijs D/D1 met het bewijs van vakbekwaamheid (www.goca.be)

39